Àãðàðíûé âåñòíèê Óðàëà ¹ 8 (74), 2010 ã. 53 Æèâîòíîâîäñòâî øèðîêàÿ (52,2 ñì); ãëóáèíà, ñîîòâåòñòâåííî, ñðåäíÿÿ (43,8 ñì) è ãëóáîêàÿ (68,2 ñì). Êðåñòåö áûêà-ïðîèçâîäèòåëÿ äëèííûé (58,2 ñì), êîðîâû – ñðåäíèé (51 ñì). Øèðèíà â ìàêëîêàõ áûêà-ïðîèçâîäèòåëÿ øèðîêàÿ, êîðîâû – ñðåäíÿÿ (55,3 è 50 ñì), òàç áûêà è êîðîâû ñðåäíèé (40,2 è 36,8 ñì), êîæà – òîëñòàÿ (6,2 è 5,6 ìì). Âûâîäû è ðåêîìåíäàöèè  ðåçóëüòàòå ïðèìåíåíèÿ óñîâåðøåíñòâîâàííûõ ìåòîäîâ îöåíêè ïðîäóêòèâíîñòè è ñåëåêöèîííîãî îòáîðà ñîçäàí âûñîêîðîñëûé âíóòðèïîðîäíûé òèï óðàëüñêèé ãåðåôîðä, ñî÷åòàþùèé âûñîêóþ ìÿñíóþ ïðîäóêòèâíîñòü ñ õîðîøåé ïðèñïîñîáëåííîñòüþ ê ïàñòáèùíîìó ñîäåðæàíèþ (ñâèäåòåëüñòâî ¹48377 îò 25.01.2008 ã.). Áûêè-ïðîèçâîäèòåëè â âîçðàñòå 2 ëåò è êîðîâû ïîñëå 1-ãî îò¸ëà ïî æèâîé ìàññå, ðîñòó, äëèíå òóëîâèùà, îáõâàòó ãðóäè ïðåâîñõîäèëè áàçîâûé âàðèàíò íà 5,6-6; 4,5-4,3; 4,5-2,9 è 3,9-4% ñîîòâåòñòâåííî. Äàëüíåéøåå ðàçâèòèå ìÿñíîãî ñêî- òîâîäñòâà Þæíîãî Óðàëà è ñîçäàíèå âûñîêîöåííûõ ìàòî÷íûõ ñòàä â áîëüøåé ñòåïåíè äîëæíî îñíîâûâàòüñÿ íà ðàçâåäåíèè ñêîòà âûñîêîðîñëîãî òèïà òåëîñëîæåíèÿ óðàëüñêèé ãåðåôîðä. Íîâûé âíóòðèïîðîäíûé òèï ãåðåôîðäîâ ïîçâîëèò íàèáîëåå ïîëíî ðåàëèçîâàòü ãåíåòè÷åñêèé ïîòåíöèàë ãåðåôîðäñêîé ïîðîäû ñêîòà è ïîâûñèòü å¸ êîíêóðåíòîñïîñîáíîñòü â øèðîêîì ðàñïðîñòðàíåíèè êàê âíóòðè ñòðàíû, òàê è â ñòðàíàõ ÑÍÃ. Òàáëèöà Îöåíêà îòëè÷èìîñòè, îäíîðîäíîñòè è ñòàáèëüíîñòè êàòåãîðèé Êàòåãîðèÿ Óðàëüñêèé ãåðåôîðä Áàçîâàÿ Óðàëüñêèé ãåðåôîðä Áàçîâàÿ Жèâàÿ ìàññà, êã Х±Sõ Cv 635,6± 13,7 602,0± 7,22 488,3± 3,79 460,6± 2,87 9,63 5,52 5,50 4,06 Äëèíà Оáõâàò ãðóäè, Øèðèíà òóëîâèùà, ñì ñì ãðóäè, ñì Cv Х±Sõ Cv Х±Sõ Cv Х±Sõ Cv Áûêè-ïðîèçâîäèòåëè (â âîçðàñòå 2 ëåò, п=20) 163,3± 203,3± 52,2± 2,86 5,40 4,24 6,17 1,97 1,93 0,72 156,2± 195,7± 49,7± 3,05 4,70 3,30 5,12 1,83 1,74 0,84 Êîðîâû (â âîçðàñòå 1-ãî îò¸ëà, п=50) 149,5± 185,5± 43,8± 4,20 3,61 4,21 6,26 0,76 1,10 0,39 145,3± 178,4± 42,4± 4,06 3,31 3,59 7,26 0,68 0,91 0,44 Рîñò, ñì Х±Sõ 130,4± 0,83 125,2± 0,93 129,4± 0,77 124,0± 0,71 Ãëóáèíà ãðóäè, ñì Х±Sõ Cv 76,0± 1,01 72,4± 1,06 69,8± 0,37 67,0± 0,39 6,28 5,30 3,72 4,13 Пîëóîáõâàò çàäà, ñì Х±Sõ Cv 114,4± 1,11 108,2± 1,14 101,6± 0,59 93,0± 0,61 4,32 4,70 4,09 4,67 Ðàáîòà âûïîëíåíà ïðè ôèíàíñîâîé ïîääåðæêå Ôåäåðàëüíîãî àãåíòñòâà ïî íàóêå è èííîâàöèÿì ÐÔ (ÃÊ ¹02.512.11.2276). Ëèòåðàòóðà 1. Åæåãîäíèê ïî ïëåìåííîé ðàáîòå â ìÿñíîì ñêîòîâîäñòâå â õîçÿéñòâàõ Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè (2008 ã.) / È. Ì. Äóíèí [è äð.]. Ì. : ÂÍÈÈïëåì, 2009. 242 ñ. 2. Ìèíèø Ã., Ôîêñ Ä. Ïðîèçâîäñòâî ãîâÿäèíû â ÑØÀ: ìÿñíîå ñêîòîâîäñòâî. Ì. : Àãðîïðîìèçäàò, 1986. 478 ñ. 3. Äæóëàìàíîâ Ê., Äóáîâñêîâà Ì. Ïðè¸ìû è ìåòîäû ñîâåðøåíñòâîâàíèÿ ñêîòà ãåðåôîðäñêîé ïîðîäû // Ìîëî÷íîå è ìÿñíîå ñêîòîâîäñòâî. 2000. ¹ 5. Ñ. 39-43. 4. Àìåðõàíîâ Õ. À. ]è äð.[. Íîðìû îöåíêè ïëåìåííûõ êà÷åñòâ êðóïíîãî ðîãàòîãî ñêîòà ìÿñíîãî íàïðàâëåíèÿ ïðîäóêòèâíîñòè. Ì., 2008. 30 ñ. ÂËÈßÍÈÅ ÑÎÑÒÀÂÀ ÆÈÐÀ ÌÎËÎÊÀ ÊÎÐÎÂÌÀÒÅÐÅÉ ÍÀ ÏÐÎÄÓÊÒÈÂÍÛÅ ÊÀ×ÅÑÒÂÀ ÏÎÒÎÌÑÒÂÀ ÃÅÐÅÔÎÐÄÑÊÎÉ ÏÎÐÎÄÛ Â ÏÎÄÑÎÑÍÛÉ ÏÅÐÈÎÄ Å.Í. ÅËÈÑÅÅÍÊÎÂÀ (ôîòî), àñïèðàíò, Í.Â. ÔÎÌÈÍÀ, êàíäèäàò ñåëüñêîõîçÿéñòâåííûõ íàóê, äîöåíò êàôåäðû ãåíåòèêè è ðàçâåäåíèÿ ñåëüñêîõîçÿéñòâåííûõ æèâîòíûõ, Ì.À. ÄÅÐÕÎ (ôîòî), äîêòîð áèîëîãè÷åñêèõ íàóê, çàâåäóþùàÿ êàôåäðîé îðãàíè÷åñêîé, áèîëîãè÷åñêîé è ôèçêîëëîèäíîé õèìèè, Óðàëüñêàÿ ÃÀÂÌ Êëþ÷åâûå ñëîâà: ìîëîêî, æèð, ìÿñíàÿ ïðîäóêòèâíîñòü.  ìÿñíîì ñêîòîâîäñòâå ãëàâíîé çàäà÷åé ÿâëÿåòñÿ óâåëè÷åíèå ïðîèçâîäñòâà ãîâÿäèíû çà ñ÷¸ò ïîâûøåíèÿ ãåíåòè÷åñêîãî ïîòåíöèàëà ïðîäóêòèâíûõ êà÷åñòâ ìÿñíûõ ïîðîä êðóïíîãî ðîãàòîãî ñêîòà è ñîçäàíèÿ óñëîâèé äëÿ åãî ðåàëèçàöèè. Äëÿ ðåøåíèÿ äàííîé ïðîáëåìû èñïîëüçóþò ñêðåùèâàíèå ìÿñíîãî ñêîòà ñ ïîðîäàìè ìîëî÷íîãî íàïðàâëåíèÿ ïðîäóêòèâíîñòè. Ìîëîäíÿê ìÿñíîãî ñêîòà ñîäåðæèòñÿ ïî ñèñòåìå baby-beef [1]. Äàííàÿ òåõíîëîãèÿ ïðåäóñìàòðèâàåò âñêàðìëèâà- íèå æèâîòíûõ â ïîäñîñíûé ïåðèîä íàòóðàëüíûì ìîëîêîì ìàòåðåé ïóò¸ì åñòåñòâåííîãî ïîäñîñà. Ñëåäîâàòåëüíî, õèìè÷åñêèé ñîñòàâ ìîëîêà, îïðåäåëÿþùèé åãî áèîëîãè÷åñêóþ öåííîñòü, î÷åíü ñèëüíî âëèÿåò íà ïðîöåññû ðåàëèçàöèè ãåíåòè÷åñêîãî ïîòåíöèàëà ìîëîäíÿêà è ñêîðîñòü ðîñòà æèâîé ìàññû íà ðàííèõ ýòàïàõ ïîñòíàòàëüíîãî îíòîãåíåçà. Âûñîêàÿ ïèùåâàÿ öåííîñòü ìîëîêà âî ìíîãîì îáóñëîâëåíà ñîäåðæàíèåì â í¸ì æèðà â âûñîêîýìóëüãèðîâàííîì ñîñòîÿíèè, ÷òî îáåñïå÷èâàåò åãî 457100, ×åëÿáèíñêàÿ îáë., ã. Òðîèöê, óë. Ãàãàðèíà, 13; òåë. 8-9080471030; e-mail: [email protected] óñâîÿåìîñòü â îðãàíèçìå íîâîðîæäåííûõ æèâîòíûõ. Êîëè÷åñòâåííàÿ ïðåäñòàâèòåëüíîñòü æèðîâûõ ôðàêöèé â ìîëîêå â áîëüøåé ñòåïåíè îïðåäåëÿåòñÿ íàñëåäñòâåííûìè êà÷åñòâàìè êîðîâ [4]. Ïîýòîìó êàæäàÿ ïîðîäà õàðàêòåðèçóåòñÿ òèïè÷íûì äëÿ íå¸ ñîäåðæàíèåì æèðà â ìîëîêå. Èñõîäÿ èç ýòîãî ìû ðåøèëè âûÿñíèòü, âëèÿåò ëè ðàçíûé ãåíîòèï êîðîâìàòåðåé ïî ãåðåôîðäñêîé ïîðîäå íà ëè- Milk, fat, meat efficiency. 54 Àãðàðíûé âåñòíèê Óðàëà ¹ 8 (74), 2010 ã. Æèâîòíîâîäñòâî ïèäíûé ñïåêòð ìîëîêà è ïðèðîñòû æèâîé ìàññû ó ïîòîìñòâà. Öåëü èññëåäîâàíèé Èçó÷åíèå âëèÿíèÿ ãåíîòèïà êîðîâìàòåðåé ïî ãåðåôîðäñêîé ïîðîäå íà êîëè÷åñòâåííûé è êà÷åñòâåííûé ñîñòàâ æèðà â ìîëîêå â ïåðèîä åñòåñòâåííîãî ïîäñîñà, à òàêæå ñîèçìåðèìîñòè äàííûõ ïîêàçàòåëåé ñ äèíàìèêîé ïðèðîñòîâ æèâîé ìàññû ó ìîëîäíÿêà. Ìàòåðèàëû è ìåòîäû èññëåäîâàíèé Ýêñïåðèìåíòàëüíàÿ ÷àñòü ðàáîòû âûïîëíåíà íà áàçå 4-ãî îòäåëåíèÿ ÃÓ ÎÏÑÏ «Òðîèöêîå» ×åëÿáèíñêîé îáëàñòè â 2007-2009 ãã., ãäå ñîäåðæàòñÿ æèâîòíûå ìÿñíîãî íàïðàâëåíèÿ ïðîäóêòèâíîñòè â ïåðèîä åñòåñòâåííîãî ïîäñîñà (äî äîñòèæåíèÿ ìîëîäíÿêîì æèâîé ìàññû 200 êã). Îáúåêòîì èññëåäîâàíèÿ ñëóæèëè êîðîâû è ìîëîäíÿê ãåðåôîðäñêîé ïîðîäû â ïåðèîä åñòåñòâåííîãî ïîäñîñà, èç êîòîðûõ ïî ïðèíöèïó ïàð-àíàëîãîâ ñ ó÷¸òîì ãåíîòèïà ìàòåðåé, âîçðàñòà, ïîëà, ôèçèîëîãè÷åñêîãî ñîñòîÿíèÿ áûëî ñôîðìèðîâàíî äâå ãðóïïû ïî 10 ãîëîâ â êàæäîé.  ïåðâóþ ãðóïïó âîøëè ÷èñòîïîðîäíûå ìàòåðè è èõ ïîòîìêè ãåðåôîðäñêîé ïîðîäû, âî âòîðóþ – ïîìåñíûå êîðîâû: ìàòåðè 25% äîëè êðîâè ÷¸ðíî-ï¸ñòðîé è 75% äîëè êðîâè ãåðåôîðäñêîé ïîðîäû è ìîëîäíÿê, ïîëó÷åííûé îò íèõ. Ñîäåðæàíèå æèâîòíûõ â õîçÿéñòâå ïðèáëèæåíî ê óñëîâèÿì òåõíîëîãèè ïðîèçâîäñòâà ãîâÿäèíû â ñïåöèàëèçèðîâàííîì ìÿñíîì ñêîòîâîäñòâå. Ðàöèîí êîðìëåíèÿ áûë îäèíàêîâûì äëÿ âñåõ æèâîòíûõ è ñáàëàíñèðîâàí ïî âñåì îñíîâíûì ïèòàòåëüíûì âåùåñòâàì. Îí ñîñòîÿë èç êîðìîñìåñè, â ñîñòàâ êîòîðîé âõîäèëè êîìïîíåíòû â ñëåäóþùèõ ñîîòíîøåíèÿõ: ñèëîñ èëè ñåíàæ – 15 êã, ñåíî – 3 êã, êîìáèêîðì – 3 êã. Êîíòðîëü íàä ðîñòîì ìîëîäíÿêà îñóùåñòâëÿëè ïóò¸ì åæåìåñÿ÷íîãî èíäèâèäóàëüíîãî âçâåøèâàíèÿ. Ìàòåðèàëîì èññëåäîâàíèé ñëóæèëî ìîëîêî â 1-é, 3-é, è 6-é ìåñÿöû ëàêòàöèè, â êîòîðîì îïðåäåëÿëè ëèïèäíûé ñïåêòð ìåòîäîì òîíêîñëîéíîé õðîìàòîãðàôèè íà ïëàñòèíàõ ñèëèêàãåëÿ. Ýêñïåðèìåíòàëüíûé öèôðîâîé ìàòåðèàë îáðàáîòàí ìåòîäàìè âàðèàöèîííîé ñòàòèñòèêè ñ èñïîëüçîâàíèåì ÏÊ è òàáëè÷íîãî ïðîöåññîðà Microsoft Excål – 2003. Ðåçóëüòàòû èññëåäîâàíèé Íàìè áûëî óñòàíîâëåíî, ÷òî â îäèíàêîâûõ óñëîâèÿõ êîðìëåíèÿ è ñîäåðæàíèÿ ìîëîäíÿê ðàçíîãî ïîëà è ïðîèñõîæäåíèÿ ïðîÿâèë ðàçëè÷íûå ïîêàçàòåëè ïî æèâîé ìàññå (òàáë. 1). Âî-ïåðâûõ, æèâàÿ ìàññà ÷èñòîïîðîäíîãî ìîëîäíÿêà ïðè ðîæäåíèè (I îïûòíàÿ ãðóïïà) ïðàêòè÷åñêè íå çàâèñåëà îò ïîëà æèâîòíûõ. Ó ïîòîìêîâ ïîìåñíûõ êîðîâ (II îïûòíàÿ ãðóïïà) æèâàÿ ìàññà áû÷êîâ áûëà âûøå íà 61,1%, ÷åì ó ò¸ëî÷åê. Âî-âòîðûõ, ìîëîäíÿê íåçàâèñèìî îò ïîëîâîãî äèìîðôèçìà õàðàêòåðèçîâàëñÿ ðàçíîé ñêîðîñòüþ ðîñòà â ïîäñîñíûé ïåðèîä. ×èñòîïîðîäíûå áû÷êè è ò¸ëî÷êè èìåëè áîëåå âûñîêèå ñðåäíåñóòî÷íûå ïðèðîñòû æèâîé ìàññû, ÷åì ïîìåñíûå. Äàííûå ðàçëè÷èÿ ñîõðàíÿëèñü â òå÷åíèå âñåãî ïåðèîäà åñòåñòâåííîãî ïîäñîñà. Õàðàêòåð è òåíäåíöèÿ èçìåíåíèé ñðåäíåñóòî÷íûõ ïðèðîñòîâ ó ìîëîäíÿêà îïûòíûõ ãðóïï â ïîäñîñíûé ïåðèîä íàâåëè íàñ íà ìûñëü, ÷òî ðàçëè÷èÿ îáóñëîâëåíû è âçàèìîñâÿçàíû ñ ïèùåâîé è áèîëîãè÷åñêîé öåííîñòüþ ìàòåðèíñêîãî ìîëîêà. Àíàëîãè÷íûå ðåçóëüòàòû áûëè ïîëó÷åíû Ï.Ô. Ñîëäàòåíêî (1976). Îí óñòàíîâèë, ÷òî âñêàðìëèâàíèå ìîëî÷íûõ òåëÿò ìîëîêîì ñ ïîâûøåííûì ñîäåðæàíèåì æèðà ïîëîæèòåëüíî âëèÿåò íà îáìåí âåùåñòâ â èõ îðãàíèçìå è áóäóùèå ïðîäóêòèâíûå êà÷åñòâà. Ïîýòîìó ìû îïðåäåëèëè êà÷åñòâåííûé è êîëè÷åñòâåííûé ñîñòàâ æèðà ìîëîêà â õîäå ëàêòàöèè êîðîâìàòåðåé èññëåäóåìûõ ãðóïï. Ìîëî÷íûé æèð – îäèí èç íàèáîëåå öåííûõ ïèòàòåëüíûõ êîìïîíåíòîâ ìîëîêà [2]. Êîíöåíòðàöèÿ îáùèõ ëèïèäîâ (ÎË) â ìîëîêå ÷èñòîïîðîäíûõ êîðîâ 1ãî ìåñÿöà ëàêòàöèè ñîñòàâèëà 111,56±2,66 ã/ë (òàáë. 2). Îñíîâîé ÎË áûëè òðèàöèëãëèöåðèäû (ÒÀÃ) – 71,3%, à òàêæå ôîñôîëèïèäû (ÔË) – 25,64%, ñâîáîäíûå æèðíûå êèñëîòû (ÍÝÆÊ) – 1,13%, ñâîáîäíûé (ÑÕ) – 0,27% è ýòåðèôèöèðîâàííûé õîëåñòåðèí (ÝÕ) – 1,09%.  ìîëîêå êîðîâ 3-ãî ìåñÿöà ëàêòàöèè óìåíüøàåòñÿ êîëè÷åñòâî îáùèõ ëèïèäîâ íà 25,3%, ÷òî ñîïðîâîæäàåòñÿ èçìåíåíèåì åãî ôðàêöèîííîãî ñîñòàâà. Âî-ïåðâûõ, óâåëè÷èâàåòñÿ â 1,23 ðàçà ïðîöåíòíîå ñîäåðæàíèå òðèãëèöåðèäîâ, êîòîðûå ÿâëÿþòñÿ îñíîâíûì êîìïîíåíòîì ëèïèäîâ ìîëîêà. Æèð ìîëîêà î÷åíü ëåãêî âñàñûâàåòñÿ èç êèøå÷íîãî òðàêòà â êðîâü, ÷òî îáåñïå÷èâàåò åãî èñïîëüçîâàíèå â ïðîöåññàõ ðåñèíòåçà ýíåðãèè [1]. Ïîýòîìó ìîæíî ïðåäïîëîæèòü, ÷òî óâåëè÷åíèå ôðàêöèè ÒÀà â ñîñòàâå ìîëîêà ñïîñîáñòâóåò èíòåíñèâíîìó ðîñòó ìîëîäíÿêà çà ñ÷¸ò èõ èñïîëüçîâàíèÿ â îáåñïå÷åíèè äàííûõ ïðîöåññîâ ìàêðîýðãè÷åñêèìè ñîåäèíåíèÿìè òèïà ÀÒÐ. Âî-âòîðûõ, â 2,81 ðàçà óìåíüøàåòñÿ ïðîöåíòíîå ñîäåðæàíèå ôîñôîëèïèäîâ.  íàñòîÿùåå âðåìÿ ñ÷èòàþò, ÷òî 80% ôîñôîëèïèäîâ ìîëîêà ñîñðåäîòî÷åíî â îáîëî÷êàõ æèðîâûõ øàðèêîâ [5]. Ýòî îïðåäåëÿåò èõ áèîëîãè÷åñêóþ ôóíêöèþ â äàííîé ìèêðîãåòåðîãåííîé ñèñòåìå – ñòàáèëèçàöèÿ ýìóëüñèè. Ïîýòîìó íà ôîíå ñíèæåíèÿ îáùåãî êîëè÷åñòâà ëèïèäîâ â ìîëîêå çàêîíîìåðíî ñíèæàåòñÿ è êîëè÷åñòâî ôîñôîëèïèäîâ. Â-òðåòüèõ, â ñîñòàâå ëèïèäîâ ìîëîêà ïðàêòè÷åñêè íå èçìåíÿåòñÿ ïðîöåíòíîå ñîäåðæàíèå ÍÝÆÊ, ñâîáîäíîãî è ýòåðèôèöèðîâàííîãî õîëåñòåðèíà. Ê êîíöó ïåðèîäà ëàêòàöèè (6-é ìåñÿö) ñîäåðæàíèå îáùèõ ëèïèäîâ ñíèæàåòñÿ äî 76,96±2,48 ã/ë.  ìîëî÷íîì æèðå ñíîâà óâåëè÷èâàåòñÿ ïðîöåíòíàÿ äîëÿ ÒÀà è ñíèæàåòñÿ ÔË íà ôîíå ñîõðàíåíèÿ ÍÝÆÊ, ÑÕ è ÝÕ. Ñëåäîâàòåëüíî, â õîäå ëàêòàöèè â ìîëîêå ÷èñòîïîðîäíûõ êîðîâ íàáëþäàåòñÿ ñíèæåíèå åãî æèðíîñòè (ÎË), ñîïðîâîæäàþùååñÿ èçìåíåíèåì ôðàêöèîííîãî ñîñòàâà ìîëî÷íîãî æèðà. Òàáëèöà 1 Äèíàìèêà âåñîâîãî ðîñòà ìîëîäíÿêà â ïåðèîä åñòåñòâåííîãî ïîäñîñà (n=10), C±Sõ Ïîêàçàòåëü Ïðè ðîæäåíèè 3 ìåñ. 6 ìåñ. Ïðè ðîæäåíèè 3 ìåñ. 6 ìåñ. Æèâàÿ ìàññà, êã Ïîêàçàòåëü áû÷êè ò¸ëî÷êè I îïûòíàÿ ãðóïïà Ñðåäíåñóòî÷íûå ïðèðîñòû, ã áû÷êè ò¸ëî÷êè 22,3±0,8 - - 0-3 105,4±0,58 98,1±3,08 3-6 188,3±1,17 175,0±2,16 II îïûòíàÿ ãðóïïà 902,2±7,18 921,1±4,6 842,2±5,28 854,4±3,9 - - 807,7±2,53 821,1±4,6 776,7±8,17 785,5±3,9 24,2±0,44 33,5±1,44 20,8±0,57 106,2±1,44 90,7±2,48 180,1±2,3 161,4±3,15 0-3 3-6 Òàáëèöà 2 Ëèïèäíûé ñïåêòð ìîëîêà (n=10), Õ±Sx Ïîêàçàòåëè Îáùèå ëèïèäû, ã/ë Ôîñôîëèïèäû, ã/ë Ñâîáîäíûé õîëåñòåðèí, ã/ë Ýòåðèôèöèðîâàííûé õîëåñòåðèí, ã/ë ÍÝÆÊ, ã/ë Òðèàöèëãëèöåðèäû, ã/ë Ëèïèäíûé ñïåêòð ìîëîêà ïî ìåñÿöàì ëàêòàöèè ÷èñòîïîðîäíûå êîðîâû ïîìåñíûå êîðîâû 1 3 6 1 3 6 111,56± 83,38± 76,96± 60,94± 47,46± 46,52± 2,66 3,96 2,48 1,32* 1,67* 1,92* 28,60± 7,60± 4,64± 10,12± 3,76± 3,04± 0,91 1,33 0,40 0,55* 0,16* 0,17* 0,30± 0,23± 0,21± 0,25± 0,18± 0,17± 0,01 0,02 0,02 0,02* 0,01 0,01 1,22± 0,92± 0,86± 0,43± 0,36± 0,27± 0,12 0,08 0,07 0,03* 0,03* 0,02* 1,26± 1,06± 0,80± 0,62± 0,51± 0,42± 0,32 0,27 0,14 0,04 0,03 0,05 79,54± 72,90± 69,44± 49,02± 41,66± 41,36± 3,13 2,66 2,57 1,18* 1,79* 1,87* * P<0,05-0,001 (ìåæäó ïîðîäàìè ïî ìåñÿöàì ëàêòàöèè). ¹ 8 (74), 2010 ã. Àãðàðíûé âåñòíèê Óðàëà 55 Æèâîòíîâîäñòâî - Ðûáíîå õîçÿéñòâî Ïî ëèïèäíîìó ñïåêòðó ìîëîêî ïîìåñíûõ êîðîâ ðåçêî îòëè÷àëîñü îò ìîëîêà ÷èñòîïîðîäíûõ æèâîòíûõ (òàáë. 2). Âîïåðâûõ, îíî ñîäåðæàëî â 1,65-1,86 ðàçà ìåíüøå îáùèõ ëèïèäîâ (ð<0,001). Èõ óðîâåíü õàðàêòåðèçîâàëñÿ ìåíåå âûðàæåííîé èçìåí÷èâîñòüþ â õîäå ëàêòàöèè. Âåðîÿòíî, íà ñîäåðæàíèå è ëàêòàöèîííóþ äèíàìèêó ÎË âëèÿåò êðîâíîñòü êîðîâ ïî ÷¸ðíî-ï¸ñòðîé ïîðîäå. Âî- âòîðûõ, â ìîëîêå áûëà áîëüøå ïðîöåíòíàÿ äîëÿ òðèàöèëãëèöåðèäîâ, ñâîáîäíîãî õîëåñòåðèíà è ìåíüøå – ôîñôîëèïèäîâ è ýòåðèôèöèðîâàííîãî õîëåñòåðèíà. Âòðåòüèõ, õàðàêòåð êîëè÷åñòâåííûõ èçìåíåíèé ôðàêöèé ìîëî÷íîãî æèðà â òå÷åíèå ëàêòàöèè áûë òî÷íî òàêèì æå, êàê è ó ÷èñòîïîðîäíûõ æèâîòíûõ. Òàêèì îáðàçîì, ó ïîìåñíûõ êîðîâ íà ôîíå ìîäèôèêàöèè ãåíîôîíäà ïðîèñõîäèò èçìåíåíèå õèìè÷åñêîãî ñîñòàâà ìîëî÷íîãî æèðà, âåðîÿòíî, çà ñ÷¸ò âëèÿíèÿ íàñëåäñòâåííûõ ôàêòîðîâ íà àêòèâíîñòü áèîñèíòåòè÷åñêîé è ñåêðåòîð- íîé ôóíêöèé ìîëî÷íîé æåëåçû. Âèäîèçìåíåíèå êîëè÷åñòâåííîãî è êà÷åñòâåííîãî ñîñòàâà ìîëî÷íîãî æèðà ñîïðîâîæäàåòñÿ ñíèæåíèåì ïèùåâîé è áèîëîãè÷åñêîé öåííîñòè ìîëîêà êàê ïðîäóêòà ïèòàíèÿ äëÿ ìîëîäíÿêà. Ñîîòíîøåíèå ðåçóëüòàòîâ èññëåäîâàíèÿ ëèïèäíîãî ñïåêòðà ìîëîêà è ñðåäíåñóòî÷íûõ ïðèðîñòîâ æèâîé ìàññû ìîëîäíÿêà ïîçâîëÿåò ïðåäïîëîæèòü, ÷òî áîëåå âûñîêàÿ ñêîðîñòü ðîñòà ÷èñòîïîðîäíîãî ïîòîìñòâà ïî ñðàâíåíèþ ñ ïîìåñíûì íàïðÿìóþ çàâèñèò îò æèðíîìîëî÷íîñòè êîðîâ-ìàòåðåé. Ìîëîêî êîðîâ ãåðåôîðäñêîé ïîðîäû õàðàêòåðèçóåòñÿ áîëåå âûñîêèì óðîâíåì îáùèõ ëèïèäîâ (æèðíîñòü) â òå÷åíèå âñåãî ïåðèîäà ëàêòàöèè.  åãî ëèïèäíîì ñïåêòðå ñîäåðæèòñÿ äîñòàòî÷íî áîëüøîå êîëè÷åñòâî ôîñôîëèïèäîâ, êîòîðûå íå òîëüêî ñòàáèëèçèðóþò ìîëîêî, íî è ó÷àñòâóþò â ïîñòðîåíèè êëåòîê ìûøå÷íîé òêàíè â îðãàíèçìå æèâîòíûõ. Âåðîÿòíî, ýòî ñïîñîáñòâóåò áîëåå âûñîêèì òåìïàì óâåëè÷åíèÿ æèâîé ìàññû ó ìîëîäíÿêà ãåðåôîðäñêîé ïîðîäû â ïîäñîñíûé ïåðèîä. Ñêðåùèâàíèå ÷¸ðíî-ï¸ñòðûõ êîðîâ ñ ãåðåôîðäñêèìè áûêàìè-ïðîèçâîäèòåëÿìè õîòÿ è ïðèâåëî ê ïîâûøåíèþ æèðíîñòè ìîëîêà, íî íå äîñòèãëî çíà÷åíèé ÷èñòîïîðîäíûõ æèâîòíûõ. Ïðè ýòîì íåîáõîäèìî ó÷èòûâàòü, ÷òî äëÿ ýòèõ öåëåé èñïîëüçóþò æèâîòíûõ, âûáðàêîâàííûõ ïî ìîëî÷íîé ïðîäóêòèâíîñòè. Òàêèì îáðàçîì, ìû óñòàíîâèëè, ÷òî ìîäèôèêàöèÿ ãåíîôîíäà ÷èñòîïîðîäíûõ æèâîòíûõ çà ñ÷¸ò ñêðåùèâàíèÿ ñ ìîëî÷íîé ÷¸ðíî-ï¸ñòðîé ïîðîäîé ïðèâîäèò ê èçìåíåíèþ ëèïèäíîãî ñïåêòðà ìîëîêà ó ïîìåñíûõ êîðîâ. Ýòî âûðàæàåòñÿ â âèäå óìåíüøåíèÿ êîëè÷åñòâà îáùèõ ëèïèäîâ (æèðíîñòü), ôîñôîëèïèäîâ, ñâîáîäíîãî õîëåñòåðèíà, ÷òî ïðèâîäèò ê ñíèæåíèþ åãî ïèùåâîé è áèîëîãè÷åñêîé öåííîñòè. Ïîëíîöåííîñòü ìîëîêà êàê ïðîäóêòà ïèòàíèÿ ñêàçûâàåòñÿ íà òåìïàõ ïîâûøåíèÿ æèâîé ìàññû ìîëîäíÿêà è óðîâíå ñðåäíåñóòî÷íûõ ïðèðîñòîâ. Ëèòåðàòóðà 1. Àëèåâ À. À. Ëèïèäíûé îáìåí è ïðîäóêòèâíîñòü æâà÷íûõ æèâîòíûõ. Ì. : Êîëîñ, 1980. 381 ñ. 2. Áàðàíîâà Â. Ñ., Âàëîâà Ë. Â. Ýëåêòðîôîðåòè÷åñêîå ðàçäåëåíèå áåëêîâ ìîëîêà : ìåòîä. óêàç. Ì. : ÌÂÀ, 1987. Ñ. 16. 3. Çåëåïóõèí À. Ã., Ëåâàõèí Â. È. Ìÿñíîå ñêîòîâîäñòâî. Îðåíáóðã : Èçä-âî ÎÃÓ, 2000. 350 ñ. 4. Ãîðáàòîâà Ê. Ê. Áèîõèìèÿ ìîëîêà è ìîëî÷íûõ ïðîäóêòîâ. ÑÏá. : ÃÈÎÐÄ, 2003. Ñ. 45-57. 5. Ìàëàõîâ À. Ã., Êàðìîëèåâ À. Ã., Ñàâîéñêèé À. Ã. Íîðìàòèâû áèîõèìè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé îáìåíà âåùåñòâ â îðãàíèçìå êðóïíîãî ðîãàòîãî ñêîòà. Ì. : ÌÂÀ, 1986. 28 ñ. 6. Ìèçãèðåâ Ô. È., Ìàêñèìþê Í. Í. Ôèçèîëîãè÷åñêèå îñíîâû êîðìëåíèÿ ñåëüñêîõîçÿéñòâåííûõ æèâîòíûõ: îñîáåííîñòè ïèòàíèÿ, ïðè¸ìà êîðìà, ïèùåâàðåíèÿ. Í. Íîâãîðîä, 1999. 73 ñ. 7. Ñêîïè÷åâ Â. Ã. Ôèçèîëîãèÿ ïðîäóêòèâíîñòè. Ì. : ÊîëîñÑ, 2006. 311 ñ. ÑÈÑÒÅÌÛ ÈÍÍÎÂÀÖÈÎÍÍÛÕ ÒÅÕÍÎËÎÃÈÉ ÒÎÂÀÐÍÎÃÎ ÐÛÁÎÂÎÄÑÒÂÀ ÍÀ ÞÃÅ ÒÞÌÅÍÑÊÎÉ ÎÁËÀÑÒÈ È.Ñ. ÌÓÕÀ× ¨  , äîêòîð áèîëîãè÷åñêèõ íàóê, ïðîôåññîð, Å.Ã. ÁÎÉÊÎ, êàíäèäàò áèîëîãè÷åñêèõ íàóê, äîöåíò, Í.Â. ßÍÊÎÂÀ, êàíäèäàò áèîëîãè÷åñêèõ íàóê, Å.Ñ. ÏÅÒÐÀ×ÓÊ, àñïèðàíò, Òþìåíñêàÿ ÃÑÕÀ 625003, ã. Òþìåíü, Êëþ÷åâûå ñëîâà: ñèñòåìû âûðàùèâàíèÿ òîâàðíîé ðûáû, ðûáîâîäíàÿ ìåëèîðàöèÿ âîäî¸ìîâ, ïàñòáèùíàÿ òåõíîëîãèÿ ðûáîâîäñòâà, èííîâàöèè òîâàðíîãî ðûáîâîäñòâà â Ñëàäêîâñêîì ðûáõîçå.  îòå÷åñòâåííîì òîâàðíîì ðûáîâîäñòâå (êàê è â æèâîòíîâîäñòâå) ïðèìåíÿþò òðè ñèñòåìû ñîäåðæàíèÿ ðûáû: íàãóëüíî-ïàñòáèùíàÿ, íàãóëüíî-îòêîðìî÷íàÿ è èíòåíñèâíàÿ îòêîðìî÷íàÿ [15]. Îäíàêî âûðàùèâàíèå ðûáû â îç¸ðàõ, ïðóäàõ, âîäî¸ìàõ êîìïëåêñíîãî íàçíà÷åíèÿ (ÂÊÍ) è èíäóñòðèàëüíûõ ñàäêîâîáàññåéíîâûõ õîçÿéñòâàõ òðåáóåò ðàçíûõ ìåòîäè÷åñêèõ è òåõíîëîãè÷åñêèõ ïîäõîäîâ. Ñëåäîâàòåëüíî, ïðè âûáîðå òåõíîëîãè÷åñêîãî ìåòîäà äëÿ äîñòèæåíèÿ íàó÷íî îáîñíîâàííûõ ðåçóëüòàòîâ òîâàðíîãî ðûáîâîäñòâà âàæíî ïðèäåðæèâàòüñÿ ñëåäóþùèõ ïîëîæåíèé: · îáåñïå÷èòü îáúåêòèâíîñòü â ïîäáîðå âîäî¸ìà â êà÷åñòâå íàãóëüíîãî, âûðîñòíîãî ëèáî ìàòî÷íîãî (ýêîëîãîðûáîõîçÿéñòâåííûé ìåòîä); · äîáèòüñÿ îïòèìèçàöèè ãèäðîëîãè÷åñêîãî ðåæèìà âîäî¸ìà, âëèÿþùåãî íà âñå ïîñëåäóþùèå çâåíüÿ åãî ðûáîõîçÿéñòâåííîé ýêñïëóàòàöèè (ãèäðîòåõíè÷åñêèé ìåòîä); · èñïîëüçîâàòü ýôôåêòèâíûå è ýêîíîìè÷íûå òåõíîëîãèè àýðàöèè îç¸ð è óë. Ðåñïóáëèêè, 7; òåë. 8 (3452) 46-15-77 äðóãèõ ìàëûõ âîäî¸ìîâ, îñîáåííî â ðàâíèííîé ÷àñòè Çàóðàëüÿ (òåõíèêîàýðàöèîííûé ìåòîä); · îïòèìèçèðîâàòü ïîäáîð êîìïëåê- Systems of cultivation of commodity fish, fish-breeding land improvement of reservoirs, pasturable technology of fish culture, innovations of commodity fish culture in the Sladkovsky fish economy.