Урок теми: Тыр=-пул=ран т=вакан апат

advertisement
Урок теми: Тыр=-пул=ран
т=вакан апат-ёим\ё.
Урок т\ллев\сем:
• Ч=вашсем тыр=-пул=ран т=вакан апатёим\ё\пе паллаштарасси;
• Тыр=-пул= т=вакан ёынсене хисеплеме,
ё=к=ра перекетлеме в\рентесси;
• Т=ван хал=х культурине юратма в\рентесси.
Эпир ёиессиш\н пур=нмастп=р,
пур=нассиш\н ёиетп\р.
К\рек\рсем тулли пулчч=р,
Ватти-в\тти ыр курт=р.
В. Давыдов-Анатри
К=макара хуплу пур,
С\тел ёинч\ с=ри пур.
Юр=ран
Эпир хам=р т=ван кил\нче,
Кълн\ ут=м й=мра ёум\нче.
В. Давыдов-Анатри
Ч=вашсем тул=, урпа, вир, с\л\, ыраш,
п=рёа, ясм=к акн=.
Тыр=ран:
ё=н=х (мука);
 к\рпе (крупа);
 тинк\ле (толокно);
 салат (солод).

Ё=н=хпа к\рпене армансемпе
ав=ртн=.
К\рпе:
с\л\ (овес);
 урпа (ячмень);
 п=ри (полба);
 вир (просо);
 хура тул (гречиха).

Салат:
урпа (ячмень);
 ыраш (рожь)

Тинк\ле:
с\л\ (овес);
 п=ри (полба);
 Хура тул (гречиха).

Чуста:
ё\прес\р (пресное);
 ё\препе (кислое).

Апата ларсан ё=к=р та кирл\.
Ваттисен с=мах\
/ёлесе ё=к=р ёиме \м\тлен.
Ваттисен с=мах\
Хыр=м выёмас=р ё=к=р ан тыт:
Ё=к=ртан хакли ёук.
 Ал= ёумас=р ё=к=р ан тыт:
Ё=к=ртан таси ёук.


Ё\л\к хывмас=р ё=к=р ан тыт:
Ё=к=ртан асли ёук.
П. Эйзин
Ч=вашсен т\п апач\ - ё=к=р.
Ё=к=р – ё\рпе х\вел парни,
ун=н х\вел пек ёаврака, сар=,
ё\р пек к=п=ш, тут= пулмалла.
К\рпи пулсан п=тти пиёет.
Ваттисен с=мах\



п=ри;
урпа;
вир.
Ёъхъ, тул икерчи – блины
пшеничные
Х=парту - пышка
П=лчав – булочка особая
Туя йыхравлама п\ёерн\.
Суханпа тата ё=мартапа е куп=стапа тата
ё=мартапа п\ёерн\ ёъхе икерч\ - блинчики
Пан улми икерчи – оладьи с
яблоками
Какай икерчи – оладьи с
мясом
Т=п=рч=ран тун= пъремеч ватрушка с творогом
Ё\р улминчен тун= пъремеч –
ватрушка с картофелем
К\рпепе пул= кукли
Кав=н кукли – пирог с тыквой
Пан улми кукли
Сим\с суханпа ё=марта кукли
Киш\рпе ё=марта кукли
Куп=стапа тата ё=мартапа п\ёерн\
в\т\ кук=ль - пирожки
Сим\с суханпа тата ё=мартапа
п\ёерн\ в\т\ кук=ль
Пылак в\т\ кук=ль – пирожки с
повидлом
Риспа тата ё=мартапа тун= в\т\
кук=ль
Хуплу – чи тутл= уяв апач\.
Сысна аш\пе тата ё\р улмипе
тун= хуплу.
Сим\с суханпа тата ё=мартапа п\ёерн\
хуран кукли - вареники
Ваттисен с=мах\сем:
К=мака ёинче выртсан кулач памаёё\.
Ыраш ёапма пилл\к\н лай=х, кукли ёиме
икк\н лай=х.
К\тн\ кук=ль ёийичченех тутл= туй=нать.
Ир т=ракан тул= п\рчи тупн= тет.
/ёлемес\р ёулл= ё=мах ёиейм\н.
/ёс\р лариччен й=вача та пулин й=вала.
/л\кхи в=х=тра тыр= тух=ёл=хне
кай=ксене, пул=сене с=наса п\лн\:
Путене 8-9 хут к=шк=рсан ё=к=р =нса пулать тен\.
Т=мана к=шк=рсан ё=к=р яп=х пулать тен\.
Т=рна юр пур чухнех в\ёсе килсен вир =нса пулать
тен\.
Кай=к-хурсем ёълте в\ёсен ёурхи тыр=сем ёълл\
пулаёё\, аялта в\ёсен – аялл= пулаёё\.
Пул= тытн= чух ытларах уланк=сем к\рсен – тул=,
урпа, ыраш, п=ри =нса пулать.
Ил\ртеш такмаксем:
Чакак патне кар=м та,
Чакак п=тти ёитерч\.
Курак ачи кур=нмасть,
Пир\н ача мак=рмасть.
Ача ёитерн\ чух ил\ртмелли
такмаксем:
Чарлан патне кар=м та,
Х\рл\ куё кукли ёитерч\.
Путене патне кар=м та,
Кар=ш пыч\ ёакланч\.
В=л кар=ш=н п\ёёинчен
Хуплу тур=м, п\ёерт\м;
Яла-йыша ёитмер\ Ан ъпкел\р, ачисем.
Пир\н Санькка пыс=кк=:
Ыраш ё=к=р ёин\ те.
Эс\ те, пепкем, ёи-хал\,
Унран иртсе кайм=н-и?
Уттармалли такмаксем:
Кушак ури – ним\р,
Ача ури – тим\р.
Кушак ури – ё\р\к,
Ача ури – ёир\п.
Пърне в=ййи:
Пърнесем калаёаёё\, тет.
Пуё пърне: Хыр=м выёр\, кулач илсе ёиесч\.
Ш\в\р пърне: Укёа ёук-ёке.
В=та пърне: Кивёен илер.
Ятс=р пърне: Илсен парасси х\н.
Кача пърне: Ёиес тетарас!
- Пърне, пърне, пърнеё\м,
+ёта кайр=н пърнеё\м?
- Ёак т=ванпа икс\м\р ё=н=х й=тма кайр=м=р,
Ёак т=ванпа икс\м\р ё=мах ё=рма кайр=м=р,
Ёак т=ванпа икс\м\р ёап= пухма кайр=м=р,
Ёак т=ванпа икс\м\р ё=мах яма кайр=м=р,
Ёак т=ванпа икс\м\р ё=мах ёиме кайр=м=р!
Й=ла юррисем:
Сурхури:
Сала кай=к салмаш=н
Ула курак улмаш=н.
Эпир хам=р та ёавнашкал:
Кук=льш\н те й=ваш=н.
Пире кук=ль памасан,
К=мака ани кат=лт=р.
Пире п=рёа памасан,
Миххине ш=ши ш=тарт=р.
Ё=варни! Ё=варни!
Ё=варна карса кил,
Кап-кап икерч\ хып!
Ч\нъ-йыхрав с=вви-юррисем:
«Ёыв=рса ларн=» урана:
Тар, т=р, ш=ши, т=р, ш=ши,
С\тпе ё=к=р ёимелле.
Х\вел, тух, х\вел, тух,
Ачу шыва кайн=, тет,
Турч=купа туртса ил,
М\лкъпелен ш=лса ил,
Х=м=ч к\пе т=х=нтар,
Пылпа кулач= ёитер.
К=вайт ч\ртни:
Ёун, ёун, вутт=м, ёун, вутт=м!
Ш=ши туйне илсе кай=п,
С\тпе ё=к=р ёитер\п.
Пулмасла халап-такмак:
Илсе кайр\ё чирк\ве.
Чиркъне х=партуран купалан=,
Икерч\пе витн\, п\рем\кпе пичетлен\.
Пуп\ к\л туса т=рать.
Ансат в=й=сем:
Хресченсене эп хам курт=м:
В\сем тыр= выраёё\,
Ак ёапла, ак ёапла
В\сем тыр= выраёё\.
Ав=н ёапаёё\.
Тыр= с=в=раёё\.
Ё=н=х ав=ртаёё\.
К=вас хураёё\.
К=вас ё=раёё\.
Ё=к=р хываёё\.
Ё=к=р к=лараёё\.
Ё=к=р ёиеёё\.
В=й=сем:
«Ёерем ватса вир акр=м»;
«Пашалу п\ёермелле»:
Пиё, пиё, пашалу!
Ыран киле каймалла!
Витлешъ такмак\сем:
Кат=к ш=лл= Кармани (Герман) –
Вун ик ё=к=р т\п ёиекен,
Ик пичке шыв \ёекен.
Ёемен пичин вак ачасем.
Ёиме ё=кри ёук,
Касма ё\ёёи ёук,
Хутма вутти ёук,
Кълме лаши ёук,
Сума \ни ёук.
Тупмалли юмахсем:
Й\тт\р-й\тт\р й\т\рпи,
Й\тт\р т=рри шерепи. (С..\)
Ш=нк=р-ш=нк=р туй килет, лупашкана анах каять.
(К=макаран вучаха к…р к=ларни)
Ё=кал=х вит\р юр ё=вать. (Ё…х а…и)
Акарин те макарин, ыран-паян килмесен, ъкет\п
те вилет\п. (У..а)
Виё к\тесл\ ч=лан=м пур, ниётан к\ме ш=т=к ёук.
(Х..а т..=)
Явман кантра, ё=рман чуста, ёупман кук=ль. (П…а)
Патакпа х\ртеёё\, чулпа х\стереёё\, к=варпа
п\ёереёё\, ё\ё\пе ваклаёё\, мана пурте юратаёё\.
(Ё…р)
Ч=ваш юмах\семпе калав\сем:
«Пашалу»;
«Кант=р к\пи»;
«Иван кук=л\»;
«Ёулл= п=т=»;
«К\рпе п\рчи»;
«Чуста ё=рма в\ренни»;
«П\л\т ёълл\ш п=рёа х=м=л\»;
«Пърнесем»;
«Чее Ёемен»;
«Кулач=»;
«Тънине шыракансем»;
«Вир юмах\»
«Чуста ё=рма в\ренни»
«П\л\т ёълл\ш п=рёа х=м=л\»
«Пашалу»
/м\р п\рле пур=нар та,
Хам=р йышпа сав=нар.
Юр=ран
Ё=к=ра упрани – Ё\р шыва
сыхлани.
Г. Чаржов






Ё=к=ра ялан тирпейл\ тыт=р.
Них=ёан та =на ан п=рах=р.
Ялан х=в=р ёиме пултарн= чухл\ ил\р.
Ёисе ярайман тат=ка ёъп-ёап витрине ан
ыв=т=р.
Юлн= ё=к=ртан сухари те тума пулать.
Ё=к=р т\пренч\к\сене ёиме кай=ксем те
хир\ё пулм\ё.
Ё=к=р в=л ё\р т\рек\.

Тырпул ёит\нтерсе м\нпур хал=ха т=рантаракан
ёын в=л – ч=ннипех Ул=п патт=р, т\нчери чи
хисепл\ ёын.
В. Алентей
Ё=к=рта \ёчен\н тар\,
В=й\, шанч=к\, хастар\.

В. Прохоров

Мухтав сана, тертл\ хура ё\р!
Мухтав сана тыр= =сти!
А. Воробьев
Download