Александр Спиридонович Артемьев пурн=ё\пе пултарул=х\н т\п
advertisement
Урок теми: Александр Спиридонович Артемьев пурн=ё\пе пултарул=х\н т\п пал=р=м\сем Урок т\с\: писатель пурн=ё\пе пултарул=хне в\рентесси П\лъ т\ллев\: А. Артемьев пурн=ё\н палл=рах саманч\семпе пултарул=х\н нумай енл\х\пе паллаштарасси Сап=рл=х т\ллев\: А. Артемьев пултарул=х\пе паллаштарн= май ёамр=ксене пурн=ёри йыв=рл=хсене ё\нтерме, ч=т=мл= пулма, ёынна хисеплеме, таса юрат=ва упрама в\рентесси 1924-1998 Аталантару т\ллев\: лекци-конспект ёырма х=н=хтарни, илемл\ вулава аталантарни «Ёынсен чун\сене тар=нрах к=тартнине пулах Александр Артемьев произведений\сем вулакансене тытк=на илеёё\, в\ёне ёитиччен вулаттарса п\термес\р те ал=ран каймаёё\, асра юлаёё\, шух=ша яраёё\.Ёак= мар-и \нт\ писател\н =стал=х\? Ёапла, ёакна ш=пах =стал=х тени т=вать». Л. В. Садай «Эсир Александр Артемьевпа мухтанма пултарат=р. В=л х=й те сир\нпе п\рлех ялта пур=нать, хал=х пурн=ёне лай=х п\лет. Ч=ваш ч\лхи тути-масине туйса \ёлекен писатель» Пет\р Хусанкай, Митта Ваёлей\ Артемьев=н кун-ёул к\неки 1924 ёулхи ав=н уй=х\н 14-м\ш\ Эл\к район\нчи Тури Вылта Штанаш шкул\нче в\ренет. 1942 ёулхи ав=н уй=х\ Х=й ир\к\пе фронта каять. 1943-1945 ёулсем Курск п\кки. Львов, Кенигсберг, Монголи, Маньчжури… Виё\ хутчен аманать. Патт=рл=хш=н т=ват= медале тив\ёет. Т=ван ё\р-шыва тавр=нать. 1947 ёул 1950-1956 ёулсем /ёлен\ хуш=рах Мускаври М. Горький яч\лл\ литература институт\нче в\ренет. Писатель профессионал. 1957-1998 ёулсем 1998 ёулхи ёурла уй=х\н 5-м\ш\ Шупашкарта вилет ПУЛТАРУЛ+Х Ё+Л КУЁ/ «Тăваттăмĕш класс пĕтернĕ тĕле манăн хам «каркаланă» сăвă тетрачĕсем те пурччĕ ĕнтĕ…» 17 ёула ёитиччен пурĕ 250 яхăн сăвă, поэма-повесть ёырнă. Артемьев пурĕ 20 ытла кĕнеке авторĕ. Чăваш халăх писателĕ «Хисеп Палли», Халăхсен туслăхĕн орденĕсене, Чăваш Республикин Аслă Канашĕн Хисеп грамотине тивĕёнĕ. «Салампи» пичетленсе тухни унăн авторĕ Артемьевшăн кăна мар, пĕтĕм чăваш литературишĕн ςĕнĕ утăм… Салампи сăнарĕ вăл – хумхантаракан, савăнтаракан, шухăшлаттаракан, чун-чĕрене илем кърекен сăнар. Ёутă та таса, ăшă юрату илемлетет ку сăнара». В. Алентей, чăваш халăх писателĕ. Малтанхи хайлавсен т\п к\ввип\ррем\ш юрату туй=м\, савн= х\рш\н тунс=хлани Юрату -Х\р\м, м\нш\н именет\н, Сан хура-им тут=ру, М\нш\н эс\ къренет\н, Е сан ё\т\к тут=ру? -Ах, анне, ман тут=р шур= Юр пекех в=л, хуралман, Ё\т\лмен ниётан та тут=р, Пурё=н тут=р ё\н\ ман. -Х\р\м, ма эппин тухмаст=н, Сан=н пурте в\т ёитет. Илтетни, епле хут куп=с Сав=к ёем\ к\в\лет -Ах, анне, в=танат=п Темш\н ёав куп=сё=ран, Ёав=нпа пъртрен с=нат=п +на эп\ кант=кран. В=рмантан в=л утса тухр\, В\ён\ ев\р васкаса, Т=ван ял\ енне п=хр\ /ненмес\р, п=лханса Ёап-ёара иккен илемл\ Пулн= асл= урамсем, Т\ппипех_ёунса _к\лленн\ Ё=касем те хур=нсем. «Ёук, юлман п\р урамра та Пърт-хуралт= них=ёта; Кашламасть лаштра й=мра та Ман анне, савни =ёта?» Ёул=мра ёунн= ёамр=кл=х Ан шыра, салтак, тупайм=н Пурп\рех эс в\сене Ним\нпе те й=патайман Хурл=х пусн= ч\ръне. Ик\ ёул ытла алхасн= Ним\ё мур\ ку ялта; Ик\ ёул в\лерн\, касн= Ёакн= мирл\ хал=ха. Ёав=нпа ёук п\р й=мра та Ёук текех юратн= кил С\м-ё\рле те, к=нт=рла та Ах=рать кунта сив ёил «Киле тавр=нать» баллада 1943 ё «Аннъне хупса х=варч\ё Ёул=м хыпн= ч=лана Ч\р\ллех вара ёунтарч\ё Х\рхенмес\р ват ёынна «Партизан» тесе шырар\ё Кил тавра в\сем сана. Тупаймас=р урса кайр\ё Ёитр\ ах=р самана В\сене эп ылханат=п /м\рех чун тухиччен, Тав=рма тупа т=ват=п П\р фашист та юлмиччен. Пурн=ёпа п\р тан 1947ё.поэт Т=ван ё\р-шыва тавр=нать. П\р хуш= ялта \ёлет,унтан Шупашкара куёать, типографире корректорта \ёлет, рабочисен пурн=ё\пе паллашать.1947ё. ун=н п\ррем\ш калав\ «П\ч\к Лий=н пыс=к сав=н=ё\» пичетленсе тухать.Калавра Китай хал=х\н \ёчен те к=м=лл= ёыннисемпе в\сен кулленхи пурн=ё\пе паллаштарать. 1950ё. А.Артемьев=н п\ррем\ш к\неки «Ан ав=н ш\шк\» ятпа тухать.Вулакансем =на =шш=н йыш=наёё\, критик=ра та ыр=па ас=наёё\. А.Артемьев- =сл= тишкеръё\, критик та, =ста куёаруё= та в=лах. Повеёсемпе калавсем\р пуёне, пыс=к кал=п=шл= произведенисене те – И. Тургенев=н «Пирвайхи юрат=вне», Б.Полевой=н «Ч=н-ч=н этем ёинчен ёырн= повеёне», А.Герцен=н «Пулни-иртни тата шух=шсем» роман-хроники, И.Гончаров=н «Обломов», Л.Толстой=н «В=рё=па мир» романсен сып=к\сене куёарн= в=л. Ун=н чылай с=ввине композиторсем юрра хывн=. В\сенчен палл=раххисем: Салампи юрри 1.Ёъл тъпере ё=лт=р вылять, Сан куёу пек й=лт=ртатса Чул хушшипе т=р шыв юхать Сан куллу пек ш=нк=ртатса. 2.Сывл=м ъкет садсем ёине К\м\л сапать т=ван ё\ре +ёта-ши эс ёак каёхине? Сана к\тсе ёунать ч\ре. 3. П\ччен ытла кичем мана Санс=р м\нле ё\р ирттерес? М\н пулч\-ши, тус=м сана? +ёта-ши эс, кампа-ши эс? Ах, п\лесч\ • Ах,п\лесч\, м\н ёитмест-ши Анаткас=н каччине? Камш=н тунс=хл=н ёърет-ши Куп=спа в=л каёхине А-а! Куп=спа в=л каёхине? • Ах,п\лесч\, ма п=хать-ши? В=ртт=н пир\н кант=кран? М\нш\н куп=с мак=рать-ши? Эп к\рсесс\н в=й=ран А-а! Эп к\рсесс\н в=й=ран • Ах, п\лесч\ ма сикет-ши Ман ч\рем ёав к\в\рен? В=л пурне те ил\ртет-ши Е мана ёеё каёсерен? А-А! е мана ёеё каёсерен? Ч=ваш Хал=х писател\н А.С.Артемьев=н пултарул=х\ питех те пуян, нумай енл\. В=л повеёсемпе калавсем, с=в=сем, очерксемпе т\пчев \ё\сем ёырн=,клссиксен произведений\сене ч=вашла куёарн=. Чылай с=ввисене композиторсем юрра хывн=. Ун=н хайлав\сенчи т\п геройсем авторпа п\рле в=рё= вут-ёул=м\нче юн т=кн= салтаксем. В\сен кулленхи \ё\- х\л\, таса юрат=в\, ёап=ёусенчи патт=рл=х\ пянхи тата ыранхи вулакансемш\н те ыр= т\сл\х. /ёёЁ\ъёе т=вакан\: Иванова Альбина Геннадьевна В=рнар район\нчи В=рман-Кипек тулли в=там в=там шкул\нче ч=ваш ч\лхипе литература в\рентекен\
