Учебник 7 кл (2022)

¨  ¥Î½ÔÂÊÇË¿½ ¢ Ÿ ÍËÉØÇË » ¡ ¨ÂÖÅÊÎÇÅÆ
ªÎ¼¸Ä¿Á »ÂÖ Á·ÈÈ·
ÊÎǼ½»¼Ä¿À ŸмºÅ ÈǼ»Ä¼ºÅ ŸǷ¾Å¹·Ä¿Ö
È ÇÊÈÈÁ¿Ã Ö¾ÒÁÅà ŸÊμĿÖ
¦Å» Ǽ»·ÁÍ¿¼À ¡ – žÇ¶Í»ÃÀĸĿ
©È¸»Æ¼º»ÃÄ
¢¾Ã¾ÇÈ»ÆÇȸÄ ķƶ½Ä¸¶Ã¾Õ
¦»ÇÅÉ·Á¾À¾ —»Á¶ÆÉÇÒ
¼ ¿¾»·Ä¿¼ ƼǼÈÃÅÉǼÄÄż ¿ »ÅÆÅÂļÄÄż
£¿ÄÈÁ t¤·ÇÅ»Ä·Ö ·È¹¼É·| ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
ª›¡ ˜˜¡Ö
Ÿ
§¼Í¼Ä¾¼ÄÉ
Á·Ë¼»Ç· Ë¿¾¿Á¿ ¿ üÉÅ»¿Á¿ ÆǼÆÅ»·¹·Ä¿Ö Ë¿¾¿Á¿ ÊÎǼ½»¼Ä¿Ö ŸǷ¾Å¹·Ä¿Ö
t˜¼ÂÅÇÊÈÈÁ¿À ºÅÈÊ»·ÇÈɹ¼ÄÄÒÀ Ƽ»·ºÅº¿Î¼ÈÁ¿À ÊÄ¿¹¼ÇÈ¿É¼É ¿Ã¼Ä¿ £·Áȿ÷ ©·ÄÁ·|
Á·Ä»¿»·É Ë¿¾¿ÁÅ÷ɼ÷ɿμÈÁ¿Ì Ä·ÊÁ »ÅͼÄÉ ¤ £ —»Á¶Õ
¤¹¾ÂÀ¹Á¸´Ê¼¼Ý ÃÂÝ Å˼Æ϶´Á¼ÒÝ /0 ¾Â¸Â¶
23ÁÅ»Ò ÃŽÄÅ ÈοÉÒ¹·ÉÓ È ÆÅÃÅÐÓÕ º·»½¼É· m È÷ÇÉËÅÄ· ¿Â¿ Æ·Äϼɷ
®ÉÅ¸Ò ÊÈÉ·ÄŹ¿ÉÓ ÈÁ·Ä¼Ç »ÂÖ ÈοÉÒ¹·Ä¿Ö 23ÁŻŹ Ä· º·»½¼É ÄʽÄÅ
¥ÉÁÇÒÉÓÆÇ¿ÂŽ¼Ä¿¼1M·Z£·ÇÁ¼É
ÆÇ¿ÂŽ¼Ä¿¼"QQ4UPSF
»ÂÖÊÈÉÇÅÀÈɹȥ¨"OESPJE ¿Â¿
»ÂÖÊÈÉÇÅÀÈɹÈJ04 ¤·¸Ç·ÉÓ¹ÆÅ¿ÈÁŹÅÀÈÉÇÅÁ¼
§À¶Ã»Æ 23Àĺĸ
™Ò¸Ç·ÉÓ Å»ÄÅ ¿¾ ÆǼ»ÂŽ¼ÄÄÒÌ ÆÇ¿ÂŽ¼Ä¿À Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç §À¶Ã»Æ 23
¾ ÎÈƾËÀĺĸ
¤·½·ÉÓ ÁÄÅÆÁ¿ ©ÇȶÃĸ¾ÈÒ → ¤ÈÀÆÑÈÒ
¦ÇźǷÃ÷ ºÅÉŹ· Á ¿ÈÆÅÂӾŹ·Ä¿Õ ¤·¹¼»¿É¼ Á·Ã¼ÇÊ Ä· 23ÁÅ» ¨Á·Ä¼Ç
Èοɷ¼É ¼ºÅ ¿ ÆǼ»ÂŽ¿É ƼǼÀÉ¿ ÆÅ ÈÈÒÂÁ¼ ÁÅÉÅÇ·Ö ÅÉÁÇżÉÈÖ ¹ ¸Ç·Ê¾¼Ç¼ ÆÇ¿
ķ¿ο¿ ¿ÄɼÇļÉÈż»¿Ä¼Ä¿Ö ¹Å ¹Ç¼ÃÖ ¾·ºÇʾÁ¿ ¹¿»¼ÅÇÅ¿ÁŹ ÈÁ·Î¿¹·¼ÉÈÖ
¸ÅÂÓÏÅÀ ŸѼà ¿ÄËÅÇ÷Ϳ¿ ÆÅÔÉÅÃÊ ¹ÒÌÅ»¿ÉÓ ¹ ŸÄɼÇÄ¼É ÂÊÎϼ μǼ¾ 8J'J ISBN 978-985-03-3804-4
sŸÈ·Î¼ÄÁŹ· ¢ — ¢¼Ð¿ÄÈÁ¿À µ › sŸÈ·Î¼ÄÁŹ· ¢ — šÇÅÃÒÁÅ œ ™ ¢¼Ð¿ÄÈÁ¿À µ › È ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Öÿ
s¥ËÅÇüĿ¼ ª¦ t¤·ÇÅ»Ä·Ö ·È¹¼É·| ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
3
®«¡¢­£ª¥¢
¥É ·¹ÉÅÇŹ Ƚ¿½ ±ÅÄÅÔÂÎÇÅ ÉÂÏËÁØ
ÌËÄʽÊÅÜ ÌÍÅÍËÁØ
r«¿¾¿Á· m Ä·ÊÁ· Å ÆÇ¿ÇÅ»¼ ¨¹Ö¾Ó
Ë¿¾¿Á¿ È »Çʺ¿Ã¿ Ä·ÊÁ·Ã¿ «¿¾¿Á· ¿
ɼÌÄ¿Á· r«¿¾¿Î¼ÈÁż ɼÂÅ Ë¿¾¿Î¼ÈÁż ֹ¼Ŀ¼ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö ¹¼Â¿Î¿Ä· r£¼ÉÅ»Ò ¿Èȼ»Å¹·Ä¿Ö ¹ Ë¿¾¿Á¼ r§ÅÂÓ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À ¹ Ë¿¾¿Á¼ ¦ÇÖÃÒ¼
¿ ÁÅȹ¼ÄÄÒ¼ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö rœ»¿Ä¿ÍÒ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì
¹¼Â¿Î¿Ä £¼½»ÊÄ·ÇÅ»Ä·Ö È¿Èɼ÷ ¼»¿Ä¿Í ¨Ÿ r›¼ÀÈɹ¿Ö Ä·» Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ã¿ ¹¼Â¿Î¿Ä·Ã¿ rŸ¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄÒ¼ ÆÇ¿¸ÅÇÒ ­¼Ä· »¼Â¼Ä¿Ö ¦ÅºÇ¼ÏÄÅÈÉÓ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö Ƚ¿½ ®ÏÍËÂÊÅ ¿ÂÖÂÎÏ¿½
r›¿ÈÁǼÉÄż ÈÉÇżĿ¼ ¹¼Ð¼Èɹ· r©¼ÆÂŹż »¹¿½¼Ä¿¼ ηÈÉ¿Í r™¾·¿ÃÅ»¼ÀÈɹ¿¼ ηÈÉ¿Í ¹¼Ð¼Èɹ· rš·¾ÅŸǷ¾Äż ½¿»Áż ¿ ɹ¼Ç»Å¼
ÈÅÈÉÅÖÄ¿Ö ¹¼Ð¼Èɹ· r©¼ÆÂŹż Ç·ÈϿǼĿ¼ r©¼ÃƼǷÉÊÇ· Ÿ¾Ã¼Ç¼Ä¿¼ ɼÃƼǷÉÊÇÒ ©¼ÇÃÅüÉÇÒ r™¼È ɼ· rœ»¿Ä¿Í· È¿ÂÒ Ÿ¾Ã¼Ç¼Ä¿¼ È¿ÂÒ
›¿Ä·ÃÅüÉÇ r¨ÂŽ¼Ä¿¼ È¿Â §·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕзÖ
ȿ· r©Ç¼Ä¿¼ ¨¿Â· ÉÇ¼Ä¿Ö È½¿½ ¡½¿ÈÂÊÅÂ
r›·¹Â¼Ä¿¼ œ»¿Ä¿ÍÒ »·¹Â¼Ä¿Ö r›·¹Â¼Ä¿¼ º·¾· r¦¼Ç¼»·Î· »·¹Â¼Ä¿Ö º·¾·Ã¿ ¿ ½¿»ÁÅÈÉÖÿ ž·ÁÅÄ ¦·ÈÁ·ÂÖ r›·¹Â¼Ä¿¼ ½¿»ÁÅÈÉ¿ ŸÊÈÂŹ¼ÄÄż ¼¼ ¹¼ÈÅà r¨ÅŸзÕп¼ÈÖ ÈÅÈÊ»Ò rš·¾Ò ¿ ¿Ì ¹¼È r—ÉÃÅÈ˼ÇÄż »·¹Â¼Ä¿¼ rŸ¾Ã¼Ç¼Ä¿¼·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŻ·¹Â¼Ä¿Ö
˜·ÇÅüÉÇÒ ¿ ÷ÄÅüÉÇÒ È½¿½ ­½¾ËϽ ©ËÖÊËÎÏÙ ºÊÂÍÀÅÜ
r£¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁ·Ö Ç·¸ÅÉ· œ»¿Ä¿ÍÒ
Ç·¸ÅÉÒ r¦Å¼¾Ä·Ö ¿ ÈŹ¼ÇϼÄÄ·Ö Ç·¸ÅÉ·
¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ Æż¾ÄźŠ»¼ÀÈɹ¿Ö r£ÅÐÄÅÈÉÓ œ»¿Ä¿ÍÒ ÃÅÐÄÅÈÉ¿ r¡¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö r ¦ÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö r§·ÈÎ¼É ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¿ rž·ÁÅÄ ÈÅÌÇ·Ä¼Ä¿Ö Ã¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁÅÀ
ÔļǺ¿¿ Ƚ¿½ ¡¿ÅÃÂÊÅ ŠÎÅÈØ
Ƚ¿½ ¨½¾ËͽÏËÍÊØÆ ÚÇÎÌÂÍÅÉÂÊÏ
r£¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁż »¹¿½¼Ä¿¼ ¥ÉÄÅȿɼÂÓÄÅÈÉÓ ÆÅÁÅÖ ¿ »¹¿½¼Ä¿Ö r©Ç·¼ÁÉÅÇ¿Ö ÆÊÉÓ ¹Ç¼ÃÖ œ»¿Ä¿ÍÒ ÆÊÉ¿ ¿ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ r§·¹ÄÅüÇÄż »¹¿½¼Ä¿¼ ¨ÁÅÇÅÈÉÓ
œ»¿Ä¿ÍÒ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ršÇ·Ë¿Á¿ ÆÊÉ¿ ¿ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ÆÇ¿ Ç·¹ÄÅüÇÄÅà ÆÇÖÃÅ¿ļÀÄÅà »¹¿½¼Ä¿¿ r¤¼Ç·¹ÄÅüÇÄż ƼǼüÄÄż »¹¿½¼Ä¿¼ ¨Ç¼»ÄÖÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ r¦ÅμÃÊ ¿¾Ã¼ÄÖ¼ÉÈÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ɼ· ŸÄ¼ÇÍ¿Ö r £·ÈÈ· ɼ· ¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹¼Ð¼Èɹ·
œ»¿Ä¿ÍÒ ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ r¨¿Â· r¶¹Â¼Ä¿¼ ÉÖºÅÉ¼Ä¿Ö ¨¿Â· ÉÖ½¼ÈÉ¿ r¨¿Â· ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ¢·¸ÅÇ·ÉÅÇÄ·Ö Ç·¸ÅÉ· ‘ ¥ÆǼ»¼Â¼Ä¿¼
ͼÄÒ »¼Â¼Ä¿Ö ÏÁ·ÂÒ ¿¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄźÅ
ÆÇ¿¸ÅÇ· ¢·¸ÅÇ·ÉÅÇÄ·Ö Ç·¸ÅÉ· ‘ Ÿ¾Ã¼Ç¼Ä¿¼
»Â¿ÄÒ ¢·¸ÅÇ·ÉÅÇÄ·Ö Ç·¸ÅÉ· ‘ Ÿ¾Ã¼Ç¼Ä¿¼
ŸѼ÷ ¢·¸ÅÇ·ÉÅÇÄ·Ö Ç·¸ÅÉ· ‘ Ÿ¾ÊμĿ¼ ļǷ¹ÄÅüÇÄźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö ¢·¸ÅÇ·ÉÅÇÄ·Ö Ç·¸ÅÉ· ‘ Ÿ¾Ã¼Ç¼Ä¿¼
ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ ¢·¸ÅÇ·ÉÅÇÄ·Ö Ç·¸ÅÉ· ‘ Ÿ¾ÊμĿ¼
È¿ÂÒ ÉÇ¼Ä¿Ö «Ï¿ÂÏØ Ç ÐÌͽÃÊÂÊÅÜÉ . . . . . . . . . . . . . . . . . ¬ÍÂÁÉÂÏÊØÆ ÐǽĽÏÂÈÙ . . . . . . . . . . . . . . . . . ®ÌÅÎËÇ ÅÎÌËÈÙÄË¿½ÊÊËÆ ÈÅÏÂͽÏÐÍØ . . . . . . m
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
¡ËÍËÀÅ ÎÂÉÅÇȽÎÎÊÅÇÅÞ
™ÔÉÅÃÊμ¸ÄÅúŻʹ·ÃÆǼ»ÈÉſɹ¾ÅÀɿķƼǹÊÕÈÉÊƼÄÓÁÊÄ·ÊÎÄÅÀ ¼ÈÉÄ¿ÍÒ ÁÅÉÅÇ·Ö Ä·¾Ò¹·¼ÉÈÖ tË¿¾¿Á·| Ÿ¾ÊÎ·Ö Ë¿¾¿ÁÊ ¹Ò
ÆžķÁÅÿɼÈÓ ÈÅ ÃÄŽ¼ÈɹÅà ¿ÄɼǼÈÄÒÌ Ö¹Â¼Ä¿À ÆÇÅ¿ÈÌÅ»ÖпÌ
¹ÅÁÇʺ ¹·È ¨ÃŽ¼É¼ ŸÑÖÈÄ¿ÉÓ Á·Á Ç·¸ÅÉ·ÕÉ Ç·¾Â¿ÎÄÒ¼ ÷ϿÄÒ ¿
ü̷Ŀ¾ÃÒ ÆÅμÃÊ É¼ÃƼǷÉÊÇ· ¹Å»Ò Ê »Ä· ¹Å»Å¼Ã· ¹ È·ÃÒÀ È¿ÂÓÄÒÀÃÅÇžmºÇ·»ÊÈ·ÆÅμÃÊÆÅß¿ÂÓÄÅÃÊÊÈÉÇÅÀÈɹÊÃŽÄÅÈ
ÂոźŠüÈÉ· ÆÅŸзÉÓÈÖ È ÇÅ»¿É¼ÂÖÿ ¿ »ÇʾÓÖÿ
Ÿ¾ÊηÖË¿¾¿ÁÊ ¹ÒÆžķÁÅÿɼÈÓÈÇ·¾Â¿ÎÄÒÿ¿¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄÒÿ
ÆÇ¿¸ÅǷÿ ¼»¿Ä¿Í·Ã¿¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö¤·ÊοɼÈÓÈ·ÃÅÈÉÅÖɼÂÓÄŹÒÆÅÂÄÖÉÓ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö¿ÅͼĿ¹·ÉÓ¿ÌÆźǼÏÄÅÈÉә»·ÂÓļÀϼÃÔÉ¿ÊÃ¼Ä¿Ö ÆÅÄ·»Å¸ÖÉÈÖ ¹·Ã ÆÇ¿ ¿¾ÊμĿ¿ ļ ÉÅÂÓÁÅ Ë¿¾¿Á¿ ÄÅ ¿ »Çʺ¿Ì
ÆǼ»Ã¼ÉŹ
ªÎ¼¸Ä¿Á ÈÅÈÉÅ¿É ¿¾ ºÂ·¹ · ºÂ·¹Ò m ¿¾ Æ·Ç·ºÇ·ËŹ ¡·½»·Ö ºÂ·¹·
ķοķ¼ÉÈÖ È ¿ÂÂÕÈÉÇ¿ÇŹ·ÄÄÅÀ ÈÉÇ·Ä¿ÍÒ ¤· ļÀ ÆÇ¿¹¼»¼ÄÒ ¹ÅÆÇÅÈÒ Åɹ¼ÉÒ Ä· ÁÅÉÅÇÒ¼ ¹Ò ÆÅÂÊοɼ ¿¾Êο¹ »·ÄÄÊÕ ºÂ·¹Ê ™ ɼÁÈɼ
ļÁÅÉÅÇÒÌÆ·Ç·ºÇ·ËŹ¿Ã¼ÕÉÈÖ¾·»·Ä¿Ö™ÒÆÅÂÄÖÀɼ¿Ì™Ä¿Ã·É¼ÂÓÄŠοɷÀɼ ÅÆ¿È·Ä¿Ö ÅÆÒÉŹ ¥ÆÒÉÒ ¹Å¾Â¼ ÁÅÉÅÇÒÌ ÈÉÅ¿É 23ÁÅ» ÃŽÄÅtŽ¿¹¿ÉÓ|¨¼ÇÓ¼¾ÄÅÅÉÄÅȿɼÈÓÁºÂ·¹ÄÒùҹŻ·Ã ÁÅÉÅÇÒ¼
ÅÆǼ»¼ÂÖÕÉ ÅÈÄŹÄż ¹ ÈÅ»¼Ç½·Ä¿¿ Æ·Ç·ºÇ·Ë· ›ÂÖ ÆÇŹ¼ÇÁ¿ ÆÅÄ¿Ã·Ä¿Ö Ã·É¼Ç¿·Â· ¹ ÁÅÄͼ Æ·Ç·ºÇ·ËŹ ÆǼ»ÊÈÃÅÉǼÄÒ ÁÅÄÉÇÅÂÓÄÒ¼
¹ÅÆÇÅÈÒ ¨É·Ç·ÀɼÈÓ »·ÉÓ Åɹ¼É Ä· Á·½»ÒÀ ¿¾ Ä¿Ì ŸÄź»· »ÂÖ ÔÉźÅ
ÆÅÉǼ¸Ê¼ÉÈÖ¿ÈÆÅÂӾŹ·ÉÓ»ÅÆÅÂĿɼÂÓÄÊÕ¿ɼǷÉÊÇʿ¿ŸÄɼÇļÉ
ªÎ¼¸Ä¿ÁÈÅ»¼Ç½¿ÉÆÇ·ÁɿμÈÁÊÕηÈÉÓm»Å÷ÏÄ¿¼¾·»·Ä¿Ö¿ÊÆÇ·½Ä¼Ä¿Ö ¤·¿¸Å¼¼ ÈÂŽÄÒ¼ ¾·»·Î¿ ¿ ÁÅÄÉÇÅÂÓÄÒ¼ ¹ÅÆÇÅÈÒ ÅÉüμÄÒ ¾Ä·ÁÅÃ
™ ÁÅÄͼ Á·½»ÅÀ ºÂ·¹Ò ÆÇ¿¹¼»¼ÄÒ É¼ÃÒ ÆÇżÁÉÄÒÌ ¾·»·Ä¿À
™ ļÁÅÉÅÇÒÌ Æ·Ç·ºÇ·Ë·Ì ÈÅ»¼Ç½¿ÉÈÖ Ã·É¼Ç¿·Â »ÂÖ ÂոžķɼÂÓÄÒÌ ¥Ä ÃŽ¼É ¸ÒÉÓ ¿¾ÊÎ¼Ä ÆÅ ½¼Â·Ä¿Õ
™ Èž»·Ä¿¿ Êμ¸Ä¿Á· ÆǿĿ÷ ÊηÈÉ¿¼ ¸ÅÂÓÏÅÀ ÁżÁÉ¿¹ ÈƼͿ·Â¿ÈÉŹ ­¼Ä¿É¼ ÉÇÊ» ¿ ÈÉ·Ç·Ä¿Ö ¹È¼Ì ÁÉÅ Ç·¸ÅÉ·Â Ä·» ÁÄ¿ºÅÀ m
¸¼Ç¼º¿É¼ ¼¼
¼Â·¼Ã ¹·Ã ɹÅÇμÈɹ· ¿ ÊÈƼÌŹ ÆÇ¿ ¿¾ÊμĿ¿ Ë¿¾¿Á¿
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
6
Физические методы познания природы
„ ­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ±ÅÄÅǽ v ʽÐǽ Ë ÌÍÅÍËÁÂ
®¿ÜÄÙ ÑÅÄÅÇÅ Î ÁÍÐÀÅÉŠʽÐǽÉÅ
±ÅÄÅǽ Å ÏÂÒÊÅǽ
­½ÊÙÕ ÈÛÁÅ ÂÄÁÅÈŠʽ ϽͽÊÏ½Î½Ò Ä½ÌÍÜÃÂÊÊØÒ
ÈËÕ½ÁÙÉŠýÈÅÎÂÍ̽ÉÅÍËÃÙ ÌÍË¿ËÁÅÈÅ¿ÂÔÂͽÌÍÅ
οÂÏ ÈÐÔÅÊ  ¿ ÎǽÄÇ½Ò ÉÂÔϽÈÅ Ë ÇË¿ÍŠνÉËÈÂÏ ÏËÌËÍŠνÉËÍо ŠÉÊËÀÅÒ ÁÍÐÀÅÒ ÔÐÁÂÎ½Ò ®Ï½È½ ÈÅ
ÎǽÄǽ¾ØÈÙÛ ¡½®ÂÀËÁÊÜÈÛÁÅÈÂϽÛÏʽνÉËÈÂϽÒ
ÍÅÎ §Ëɾ½ÆÊØ ÃÊÐÏ ÍËÃÙ ÍÅÎ ºÈÂÇÏÍËÌÅÈØ
¿ ÎÔÅϽÊÊØ ÉÅÊÐÏØ ÎÌÅÈÅ¿½ÛÏ ÁÂÍ¿ÙÜ ºÊÂÍÀËξŠ
ÍÂÀ½ÛÖÅÂȽÉÌØËοÂÖ½ÛÏÌËÉÂÖÂÊÅÜ­½Äͽ¾ËϽÊØ
ÎË¿ÍÂÉÂÊÊØ ͽÁÅËÈËǽÓÅËÊÊØ ÐÎϽÊË¿ÇÅ ÍÅÎ ©Ë¾ÅÈÙÊ½Ü Î¿ÜÄ٠ͽÎÕÅÍÅȽ ¿ËÄÉËÃÊËÎÏŠ˾ÖÂÊÅÜ
ÈÛÁÂÆÁÍÐÀÎÁÍÐÀËÉ­½ÇÂÏؿؿËÁÜÏʽË;ÅÏÐÅÎÇÐΊ
ÎÏ¿ÂÊÊØ ÎÌÐÏÊÅÇÅ ¤ÂÉÈÅ ´ÂÈË¿ÂÇ ÁËÎÏÅÀ ÇËÎÉËν
ŸÎ ÚÏË ÎϽÈË ¿ËÄÉËÃÊØÉ ¾È½ÀËÁ½ÍÜ ÁËÎÏÅÃÂÊÅÜÉ
ͽÄÈÅÔÊØÒ Ê½ÐÇ ËÁÊËÆ ÅÄ ÇËÏËÍØÒ Ü¿ÈÜÂÏÎÜ ÑÅÄÅǽ
¨ÂŹŠtË¿¾¿Á·| ¹ ƼǼ¹Å»¼ È ºÇ¼Î¼ÈÁźŠžķ
η¼É tÆÇ¿ÇÅ»·| ¨¼»¼¾´Ý jÝ Á´Ç¾´Ý ÂÝ Ãļĸ¹
¦Ç¿ÇÅ»· m ÔÉÅ ¹Å»· ¾¼ÃÂÖ ¹Å¾»ÊÌ ½¿¹ÅÉÄÒÀ ¿
Ç·ÈɿɼÂÓÄÒÀ Ã¿Ç ¿ ¹È¼ ÎÉÅ Ä·È ÅÁÇʽ·¼É ®¼
ÂŹ¼Á ÉŽ¼ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ Î·ÈÉÓÕ ÆÇ¿ÇÅ»Ò ¤Å ÆÇÅ
¿ÈÌÅ»Öм¼ ¹ ÆÇ¿ÇÅ»¼ ¿¾ÊηÕÉ ¿ É·Á¿¼ Ä·ÊÁ¿ Á·Á ¸¿ÅÂź¿Ö ¸¿ÅË¿¾¿Á· Ì¿Ã¿Ö ·ÈÉÇÅÄÅÃ¿Ö ·ÈÉÇÅË¿¾¿Á· º¼ÅºÇ·Ë¿Ö º¼ÅÂź¿Ö ¿ »Ç £ÅºÊÉ
¿ ÔÉ¿ Ä·ÊÁ¿ ŸÅÀÉ¿ÈÓ ¸¼¾ Ë¿¾¿Á¿ ¤¼É ÁÅļÎ
ÄÅ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç Ä· ÊÇÅÁ·Ì ¸¿ÅÂź¿¿ ¹Ò Ç·¸ÅÉ·¼É¼ È
ÿÁÇÅÈÁÅÆÅÃ Ç¿È œºÅ ÊÈÉÇÅÀÈɹŠ¿ ÆÇ¿ÄÍ¿Æ
»¼ÀÈɹ¿Ö ÅÈÄŹ·ÄÒ Ä· ¾·ÁÅÄ·Ì Ë¿¾¿Á¿
¤Å ¿ »Çʺ¿¼ Ä·ÊÁ¿ ÆÅÃź·ÕÉ Ë¿¾¿Á¼ ¤·ÆÇ¿
Ã¼Ç Ã·É¼Ã·É¿Á· ¨ ¼¼ ÆÅÃÅÐÓÕ ÅÆ¿ÈÒ¹·ÕÉÈÖ
Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿¼ Ö¹Â¼Ä¿Ö ¿ ¾·ÁÅÄÒ £·É¼Ã·É¿Á· Æž¹Å
ÂÖ¼É ÊÈÉ·ÄŹ¿ÉÓ È¹Ö¾¿ ü½»Ê Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ã¿ ¹¼Â¿
οķÿ¿ÆǼ»ÈÉ·¹¿Éӿ̹¹¿»¼ËÅÇÃÊ¿ºÇ·Ë¿ÁŹ
«¿¾¿Á· Ö¹ÂÖÖÈÓ ËÊÄ»·Ã¼ÄÉÅà ɼÌÄ¿Á¿ Ç·¾
¹¿¹·¼É ¼¼ — ɼÌÄ¿Á· Èž»·¼É ÆÇ¿¸ÅÇÒ Æž¹ÅÂÖ
Õп¼ Ë¿¾¿Á¼ ÆÇÅÄ¿Á·ÉÓ ¹ ļǷ¾º·»·ÄÄÒ¼ É·ÀÄÒ
ÆÇ¿ÇÅ»Ò ÅÉÁÇÒ¹·ÉÓ ÄŹҼ ֹ¼ĿÖ
¡·Á¿Ã¿¸ÒÊÃÄÒÿĿ¸Ò¿ÆÇ¿¸ÅÇÒ ºÂ·¹Äż
¹ Ç·¾¹¿É¿¿ Ë¿¾¿Á¿ m ÔÉÅ º¼Ä¿·ÂÓÄÅÈÉÓ ¿ ÊÆÅÇ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Физические методы познания природы
ÄÒÀ ÉÇÊ» ÊμÄÒÌ ™ ÆÇÅͼÈȼ ¿¾ÊÎ¼Ä¿Ö ÆǼ»Ã¼É·
¹ÒÆžķÁÅÿɼÈÓȿüķÿ¿¹Á·»Åù˿¾¿ÁÊ
ÃÄź¿Ì¹Ò»·ÕпÌÈÖÊμÄÒÌ ¹ÉÅÃοȼ¿¸¼ÂÅ
ÇÊÈÈÁ¿Ì
žÄ·Ä¿Ö ÆÅÂÊμÄÄÒ¼ ÆÇ¿ ¿¾ÊμĿ¿ Ë¿¾¿Á¿ ÆÇ¿ºÅ»ÖÉÈÖ ¹·Ã ¹ ÆŹȼ»Ä¼¹ÄÅÀ ½¿¾Ä¿ ÆÅÈÆÅ
ÈŸÈɹÊÕÉ Ç·¾¹¿É¿Õ ¹·Ï¿Ì ¿Äɼ¼ÁÉÊ·ÂÓÄÒÌ
ÈÆÅÈŸÄÅÈɼÀ ¥Ä¿ ÈËÅÇÿÇÊÕÉ Ê ¹·È Ä·ÊÎÄż
ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼Ä¿¼ Ÿ ÅÁÇʽ·Õмà ÿǼ ¿ ÆÅÃźÊÉ
ÆÇ¿ ¹Ò¸ÅǼ ¸Ê»ÊмÀ ÆÇÅ˼ÈÈ¿¿
­ÅΠȽ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
±ÅÄÅǽ v ʽÐǽ Ë ÌÍÅÍËÁÂ
±ÅÄÅǽ ͽĿſ½ÂÏ ÏÂÒÊÅÇÐ
±ÅÄÅǽ ÌËÉËÀ½ÂÏ ÔÂÈË¿ÂÇÐ ÃÅÏÙ ¿ ËÇÍÐýÛÖÂÉ ÉÅÍ ¾ÂÄË̽ÎÊË Å ÇËɊ
ÑËÍÏÊË
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
›Å9*9¹Ä¼ÈÊмÈɹŹ·ÂÅÈ·ÃÅÈÉÅÖɼÂÓÄÅÀÆÇÅ˼ÈÈ¿¿tË¿¾¿Á|«¿
¾¿ÁÅÀ ¾·Ä¿Ã·Â¿ÈÓ ¹Ç·Î¿ ÷ɼ÷ɿÁ¿ ¿Ä½¼Ä¼ÇÒ Ë¿ÂÅÈÅËÒ ¿ »Ç
«¿¾¿Á· Ç·ÈÁÇÒ· ƼǼ» μÂŹ¼ÁÅà ÃÄź¿¼ É·ÀÄÒ ÅÁÇʽ·ÕмºÅ
ÿǷ™Ä·ÈÉÅÖм¼¹Ç¼ÃÖ¿ÄɼǼÈÒÊμÄÒÌ ¾·Ä¿Ã·ÕпÌÈÖÔÉÅÀÄ·Ê
ÁÅÀ ¹ÒÌÅ»ÖÉ »·Â¼ÁÅ ¾· ÆǼ»¼ÂÒ ž¼Ã¿ «¿¾¿Á¿ ÈÉǼÃÖÉÈÖ ÊÈÉ·ÄÅ
¹¿ÉÓ¾·ÁÅÄÒ Ä·ÅÈÄŹ¼ÁÅÉÅÇÒÌÊÈÉÇżķ™È¼Â¼ÄÄ·ÖÄ·ÀÉ¿Æ·ļÉÒ ÆÇ¿ºÅ»ÄÒ¼ »ÂÖ ½¿¾Ä¿
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË ËÄʽԽÂÏ ÎÈË¿Ë ˆÑÅÄÅǽ˜
¡ÈÜ ÔÂÀË ÊÂ˾ÒËÁÅÉË ÅÄÐÔ½ÏÙ ÑÅÄÅÇÐ
§½Ç ¿ÈÅÜÛÏ ÁÍÐÀ ʽ ÁÍÐÀ½ ÑÅÄÅǽ Å ÏÂÒÊÅǽ ±ÅÄÅǽ ŠɽÏÂɽÏÅǽ
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
«Ï¿ÂÏÙÏÂÌÅÎÙÉÂÊÊËʽ¿ËÌÍËÎÅÉÂʽǽÇÅÒ¿ØÁ½ÛÖÅÒÎÜÐÔÂÊØÒÅÅÄǽÇËÆ
˾ȽÎÏŠʽÐÇÅ ¿½É ÐàÅÄ¿ÂÎÏÊØ
®ËÄÁ½ÆϽ¿ÏËÍÎÇÐÛÚɾÈÂÉÐÑÅÄÅÇŨÐÔÕ½ÜÚɾÈÂɽÌËÈÐÔÅÏÌͽ¿ËʽÒˊ
ÁÅÏÙÎÜ Ê½ ˾ÈËÃÇ ¿½ÕÅÒ ÏÂÏͽÁÂÆ ÌË ÑÅÄÅÇÂ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
7
8
Физические методы познания природы
„ ±ÅÄÅÔÂÎÇË ÏÂÈË ÑÅÄÅÔÂÎÇË ܿÈÂÊÅ ÑÅÄÅÔÂÎÇ½Ü ¿ÂÈÅÔÅʽ
«ÀÈÜÁÅÏÂÎÙ ¿ËÇÍÐÀ ÎÂ¾Ü ŸØ пÅÁÅÏ ËÀÍËÉÊËÂ
ÉÊËÀË˾ͽÄÅ ÌÍÂÁÉÂÏË¿ ºÏË ÈÛÁÅ ÃÅ¿ËÏÊØ ÁŠ
Í¿ÙÜ ºÏË ÏÂÈ¿ÅÄËÍ ½¿ÏËÉ˾ÅÈ٠ܾÈËÇË Ç½ÉÂÊ٠ȽÉÌËÔǽ ǽͽÊÁ½Õ Å ÁÍ  ÔÏË ÌÍÂÁÎϽ¿ÈÜÛÏ Î˾ËÆ
ÚÏÅ ÌÍÂÁÉÂÏØ Î ÏËÔÇÅ ÄÍÂÊÅÜ ÑÅÄÅÇÅ ­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ™ Ë¿¾¿Á¼ ¿ÒµÂ½Ý ßÀ¹ÆÝ Á´»Ï¶´ÒÆÝ È¼»¼Ë¹
ž¼ÀÝ Æ¹¿ÂÀ Ý ®¼Ã ÅÉ¿ηÕÉÈÖ »Çʺ ÅÉ »Çʺ· Ë¿
¾¿Î¼ÈÁ¿¼ ɼ· ¥Î¼ÄÓ ÃÄź¿Ã ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ÅÄ¿
ÃźÊÉ ÈÅÈÉÅÖÉÓ ¿¾ Ç·¾ÄÒÌ ¹¼Ð¼Èɹ ª Ä¿Ì ÃźÊÉ
¸ÒÉÓ Ç·¾Â¿ÎÄÒ¼ ŸѼà ¿ ËÅÇ÷ žÅÂÅÉ·Ö ¿ ȼǼ¸
ÇÖÄ·Ö ÂŽÁ¿ Ç¿È ¿Ã¼ÕÉ Å»¿Ä·ÁŹҼ ŸѼÃ
¿ ËÅÇÃÊ ÄÅ ÈÅÈÉÅÖÉ ¿¾ Ç·¾ÄÒÌ ¹¼Ð¼Èɹ m
¾ÅÂÅÉ· ¿ ȼǼ¸Ç· ›¼Ç¼¹ÖÄÄÒ¼ Áʸ¿Á ¿ Ï·Ç¿Á
Ç¿È ¿Ã¼ÕÉÇ·¾ÄҼŸѼÿËÅÇÃÊ´ÉÅÇ·¾ÄÒ¼
Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿¼É¼Â· ÄÅ¿¾ºÅÉŹ¼ÄÒÅÄ¿¿¾Å»Äźſ
ÉźŠ½¼ ¹¼Ð¼Èɹ· m »Ç¼¹¼È¿ÄÒ
¡ÇÅü Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ɼ ¼ÈÉÓ ¼Ð¼ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿¼
ÆÅÂ֟Ìļ¹È¼º»·ÃŽÄÅŸķÇʽ¿ÉÓÈÆÅÃÅÐÓÕ
ÅǺ·ÄŹ ÎʹÈɹ μÂŹ¼Á· ŻķÁŠ¼ºÁÅ ¹ÒÖ¹¿ÉÓ
È ÆÅÃÅÐÓÕ ÅÆÒÉŹ ¿ ÆÇ¿¸ÅÇŹ ¦Ç¿Ã¼ÇÒ Ë¿¾¿
μÈÁ¿Ì ÆżÀ m Æż ¹ÅÁÇʺ ÷ºÄ¿É· Ç¿È Æż ¹ÅÁÇʺ Ä·Ô¼ÁÉÇ¿¾Å¹·ÄÄźŠɼ· Ç¿È ¨ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ã¿ ɼ·ÿ ¿ ÆÅÂÖÿ ÃźÊÉ ÆÇÅ
¿ÈÌÅ»¿ÉÓ Ç·¾ÄÅŸǷ¾ÄÒ¼ ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Ö ¢Å½Á· ÅÆÊ
мÄÄ·Ö ¹ ºÅÇÖοÀ ηÀ Ä·ºÇ¼¹·¼ÉÈÖ ™Å»· ¹ Âʽ¼
¿ÈÆ·ÇÖ¼ÉÈÖ · ¹ ÌÅÂÅ»ÄÒÀ »¼ÄÓ ¾·Ã¼Ç¾·¼É ¢·ÃÆ·
Ç¿È ¿¾ÂÊη¼Éȹ¼É›¼¹ÅÎÁ·¿ÈŸ·Á· Ç¿È ¸¼ºÊÉ »¹¿½ÊÉÈÖ £·ºÄ¿É Ç·¾Ã·ºÄ¿Î¿¹·¼ÉÈÖ ¿
¼ºÅ÷ºÄ¿ÉÄżÆżÅÈ·¸¼¹·¼É¤·ºÇ¼¹·Ä¿¼ ¿ÈÆ·
ǼĿ¼ ¾·Ã¼Ç¾·Ä¿¼ ¿¾ÂÊμĿ¼ »¹¿½¼Ä¿¼ ķ÷º
Ŀο¹·Ä¿¼ ¿ »Çʺ¿¼ ¼»À¹Á¹Á¼Ó Ý ÃļÅɸÓͼ¹Ý ÅÝ
ȼ»¼Ë¹Å¾¼À¼Ý ƹ¿´À¼Ý ¼Ý ÿÓÀ¼ Ý Á´»Ï¶´ÒÆÅÓÝ È¼
»¼Ë¹Å¾¼À¼Ý Ó¶¿¹Á¼ÓÀ¼
Ÿ¾ÊηÖË¿¾¿ÁÊ ¹ÒÆžķÁÅÿɼÈÓÈÅÃÄź¿Ã¿
Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ã¿ ֹ¼ĿÖÿ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Физические методы познания природы
˜¿ÓÝÂüŴÁ¼ÓÝŶ½ÅƶÝȼ»¼Ë¹Å¾¼ÉÝƹ¿Ý¼ÝÓ¶¿¹
Á¼½Ý ¶¶Â¸ÓÆÅÓÝ È¼»¼Ë¹Å¾¼¹Ý ¶¹¿¼Ë¼ÁÏ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ÅÆ¿È·ÉÓ È¹ÅÀÈɹ· »¼Ç¼¹ÖÄÄÒÌ Ï·Ç¿Á· ¿ Áʸ¿Á·
ÃŽÄÅ È ÆÅÃÅÐÓÕ É·Á¿Ì Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼Â¿Î¿Ä Á·Á ŸѼà ÷ÈÈ· ›¹¿½¼Ä¿¼ »¼¹ÅÎÁ¿ ·¹ÉÅß¿
ÂÖ ¿ »Ç Á·Á Ë¿¾¿Î¼ÈÁż ֹ¼Ŀ¼ ÅÆ¿ÈÒ¹·¼ÉÈÖ È
¿ÈÆÅÂӾŹ·Ä¿¼Ã É·Á¿Ì Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼Â¿Î¿Ä Á·Á
ÆÊÉÓ ÈÁÅÇÅÈÉÓ ¹Ç¼ÃÖ ¥¸Ç·É¿É¼ ¹Ä¿Ã·Ä¿¼ Ä· ÅÈ
ÄŹÄÅÀ ÆÇ¿¾Ä·Á Ë¿¾¿Î¼ÈÁÅÀ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ ¹¹Ý ÀºÁÂÝ
¼»À¹Ä¼ÆÐÝÅÝÃÂÀÂÍÐÒÝÃļµÂĶݼ¿¼Ý¶Ï˼ſ¼ÆÐÝÃÂÝ
ÈÂÄÀÇ¿¹¥¸Ñ¼Ãɼ·ÃŽÄÅ¿¾Ã¼Ç¿ÉÓüľÊÇÁÅÀ
üÇÄÒÃÈÉ·Á·ÄÅà ȹŻÅÀ Ç¿È ¶ —ÃŽÄÅ ¿¾Ã¼Ç¿¹»Â¿ÄÊB Ç¿È · Ï¿Ç¿ÄÊb¿¹ÒÈÅÉÊÇ
¿ļÀÁÅÀ ¹ÒοÈ¿ÉÓ ÆÅ ËÅÇÃʼ
™È¼ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿¼ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ ¿Ã¼ÕÉ È¹Å¿ Ÿžķ
Î¼Ä¿Ö ¿ ¼»¿Ä¿ÍÒ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ¥ ļÁÅÉÅÇÒÌ ¼»¿
Ä¿Í·Ì ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ¹Ò ÈÂÒϷ¿ ÃÄźŠǷ¾ Á¿
ÂźǷÃà üÉÇ È¼ÁÊÄ»· Á¿ÂŹ·ÉÉ ¿ »Ç ˜Å¼¼
ÆŻǟÄÅ È Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ã¿ ¹¼Â¿Î¿Ä·Ã¿ ¹Ò ¸Ê»¼É¼
¾Ä·ÁÅÿÉÓÈÖ ¹ ÆÇÅͼÈȼ ¿¾ÊÎ¼Ä¿Ö Ë¿¾¿Á¿
™ à Á·Èȼ ÃÒ ¸Ê»¼Ã ¿¾ÊηÉÓ ¹ ÅÈÄŹÄÅà ü
̷ĿμÈÁ¿¼ Ö¹Â¼Ä¿Ö ¥Ä¿ ȹ־·ÄÒ È »¹¿½¼Ä¿¼Ã
ɼ ¿ ¿Ì ¹¾·¿ÃÅ»¼ÀÈɹ¿¼Ã
a
­ÅÎ ­ÅÎ б
c
b
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
a
9
10
Физические методы познания природы
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
«ÎÊË¿ÊØ ÌËÊÜÏÅÜ ÑÅÄÅÇÅ v ˆÑÅÄÅÔÂÎÇË ÏÂÈ˘ ˆÑÅÄÅÔÂÎÇË ܿÈÂÊŘ
Å ˆÑÅÄÅÔÂÎÇ½Ü ¿ÂÈÅÔÅʽ˜
±ÅÄÅÔÂÎÇË ÏÂÈË v ÚÏË ÈÛ¾ËÆ ÌÍÂÁÉÂÏ
±ÅÄÅÔÂÎÇË ܿÈÂÊÅ v ÅÄÉÂÊÂÊÅ ÌÍËÅÎÒËÁÜÖ ΠÑÅÄÅÔÂÎÇÅÉ ÏÂÈËÉ ÅÈÅ
ÌËÈÂÉ
±ÅÄÅÔÂÎÇ½Ü ¿ÂÈÅÔÅʽ ËÌÅÎØ¿½ÂÏ Î¿ËÆÎÏ¿Ë ÑÅÄÅÔÂÎÇËÀË ÏÂȽ ÅÈÅ Ü¿ÈÂÊÅÜ
±ÅÄÅÔÂÎÇÐÛ ¿ÂÈÅÔÅÊÐ ÉËÃÊË ÅÄÉÂÍÅÏÙ ÅÈÅ ¿ØÔÅÎÈÅÏÙ ÌË ÑËÍÉÐÈÂ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ê½ÄØ¿½ÛÏ ÑÅÄÅÔÂÎÇÅÉ ÏÂÈËÉ ±ÅÄÅÔÂÎÇÅÉ Ü¿ÈÂÊÅÂÉ §½ÇË¿ ËÎÊË¿ÊËÆ ÌÍÅÄÊ½Ç ÑÅÄÅÔÂÎÇËÆ ¿ÂÈÅÔÅÊØ ª½ÄË¿ÅÏ ÅÄ¿ÂÎÏÊØ ¿½É
ÑÅÄÅÔÂÎÇÅÂ ¿ÂÈÅÔÅÊØ
¥ÄÊÅÃÂÌÍÅ¿ÂÁÂÊÊØÒÌËÊÜÏÅƿؾÂÍÅÏÂÅʽÄË¿ÅÏÂÏ ÇËÏËÍØÂËÏÊËÎÜÏÎÜÇ
½ ÑÅÄÅÔÂÎÇÅÉ ÏÂȽÉ
¾ ÑÅÄÅÔÂÎÇÅÉ Ü¿ÈÂÊÅÜÉ
¿ ÑÅÄÅÔÂÎÇÅÉ ¿ÂÈÅÔÅʽÉ
§½ÌÈÜ Ê½ÀÍ¿½ÊÅ ÁÈÅʽ ÀÍËĽ ÇоÅÇ Ë¾×ÂÉ ¿ÂÏÂÍ
ÎËÊÈÅ¿ËÎÏÙ ÏÂÉÌÂͽÏÐͽ ǽͽÊÁ½Õ ¿ÍÂÉÜ ¿ËÎÒËÁ ®ËȊ
ÊÓ½ ÎÇËÍËÎÏÙ ÇͽÎËϽ
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
ŸÊ½ÕÂÉËÍÀ½ÊÅÄÉÂÂÎÏوÅÄÉÂÍÅÏÂÈÙÊËÂÐÎÏÍËÆÎϿ˘ºÏËÎÂÍÁÓ ÎÌËÉˊ
ÖÙÛ ÇËÏËÍËÀË ÉËÃÊË ËÓÂÊÅ¿½ÏÙ ¿ÍÂÉÜ
«ÌÍÂÁÂÈÅÏ ÌË ÌÐÈÙÎÐ ÔÅÎÈÐ ÐÁ½ÍË¿ ÎÂÍÁÓ½ ¿ÍÂÉÜ Ä½ ÇËÏËÍË ÎÏ½Ç½Ê Ê½Š
ÌËÈÊÜÂÏÎÜ ¿ËÁËÆ ÅĊÌËÁ Çͽʽ ®ÔÅϽÆÏ ¿ÍÂÉÜ ÉÂÃÁÐ Á¿ÐÉÜ ÌËÎÈÂÁË¿½ÏÂÈي
ÊØÉÅÐÁ½Í½ÉÅÎÂÍÁÓ½ÌÍÅÉÂÍÊËͽ¿ÊØÉËÁÊËÆÎÂÇÐÊÁ®ͽ¿ÊÅÏÂÚÏË¿ÍÂÉÜÎ
ÌËǽĽÊÅÜÉÅ Ô½ÎË¿ ª½ ÎÇËÈÙÇË Å ÌËÔÂÉÐ ËÏÈÅÔ½ÛÏÎÜ ÌËÈÐÔÂÊÊØ ÍÂÄÐÈÙϽÏØ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Физические методы познания природы
ÅÎÎÈÂÁË¿½ÊÅÜ
„ ©ÂÏËÁØ
¿ ÑÅÄÅÇÂ
¤½ ÉÊËÀÅ ÏØÎÜÔÂÈÂÏÅÜ Î¿ËÂÀË ÎÐÖÂÎÏ¿Ë¿½ÊÅÜ
ÔÂÈË¿ÂÔÂÎÏ¿Ë Ê½ÇËÌÅÈË ËÀÍËÉÊË ÇËÈÅÔÂÎÏ¿Ë ÄʽŠ
ÊÅÆ Ë¾ ËÇÍÐýÛÖÂÉ ÉÅÍ ª½ÌÍÅÉÂÍ Ê½ÐÔÊË ÁËǽŠ
ĽÊË ÔÏË ¤ÂÉÈÜ ¿Í½Ö½ÂÏÎÜ ¿ËÇÍÐÀ οËÂÆ ËÎÅ ®¿ÂÏ
¿ ¾ËÈÙÕÅÊÎÏ¿Â ÎÈÐԽ¿ ͽÎÌÍËÎÏͽÊÜÂÏÎÜ ÌÍÜÉˊ
ÈÅÊÂÆÊË ©ËÈÊÅÜ ÂÎÏÙ ÚÈÂÇÏÍÅÔÂÎÇÅÆ Í½ÄÍÜÁ ªË ¿
ÍÂÄÐÈÙϽÏ ÔÂÀË Å Ç½Ç ÌËÜ¿ÅÈÅÎÙ ÚÏÅ Å ÁÍÐÀÅ ÄʽŠ
ÊÅÜ §½ÇË¿ ÉÂÏËÁ ʽÐÔÊËÀË ÌËÄʽÊÅÜ ËÇÍÐýÛÖÂÀË
ÉÅͽ
£¼ÉÅ» Ä·ÊÎÄźŠÆÅ¾Ä·Ä¿Ö ÅÁÇʽ·ÕмºÅ ÿǷ
¹ÁÂÕη¼É ļÈÁÅÂÓÁÅ ÔÉ·ÆŹ ¦¼Ç¹ÒÀ ¿¾ Ä¿Ì m
ÔÉÅ Á´µ¿Ò¸¹Á¼¹Ý Ó¶¿¹Á¼½
¤·¸ÂÕ»¼Ä¿¼ ÅÈÊмÈɹÂÖ¼ÉÈÖ È ÆÅÃÅÐÓÕ ÅǺ·
ÄŹ ÎʹÈɹ μÂŹ¼Á· · É·Á½¼ È ÆÅÃÅÐÓÕ ÆÇ¿¸Å
ÇŹ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ¹ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ ÆŹȼ»Ä¼¹ÄÒÌ Ä·
¸ÂÕ»¼Ä¿À ÊÈÉ·ÄŹ¼ÄÅ ÎÉŠļÆÇžǷÎÄÒ¼ ɼ· ¹
ÈÅÂļÎÄÒÀ »¼ÄÓ »·ÕÉ É¼ÄÓ Ç¿È ¤· ÅÈÄŹ¼ »·ÂÓļÀÏ¿Ì Ä·¸ÂÕ»¼Ä¿À Á´¾´Ã¿¼
¶´ÒÆÅÓÝ È´¾ÆÏ Ç¼¾ÊÂÓÉ·ÉÒ Ä·¸ÂÕ»¼Ä¿À ©·Á Èź·ÈÄÅÄ·¸ÂÕ»¼Ä¿ÖÃÇ·¾Ã¼ÇÒɼĿ¿¾Ã¼ÄÖÕÉÈÖ
¹ ɼμĿ¼ »ÄÖ Ç¿È œ¼ »Â¿Ä· È·Ã·Ö ¸ÅÂÓÏ·Ö
ÊÉÇÅà ¿ ¹¼Î¼ÇÅà · È·Ã·Ö Ã·Â·Ö m ¹ ÆÅ»¼ÄÓ
¡·Á ŸÑÖÈÄ¿ÉÓ »·ÄÄÒ¼ Ë·ÁÉÒ ›ÂÖ ÔÉźŠ¶Ï¸¶¼
·´¹ÆÅÓÝ ·¼ÃÂƹ»´ ÆǼ»ÆÅÂŽ¼Ä¿¼ »Åº·»Á· š¿ÆÅɼ¾ ÃŽ¼É ¸ÒÉÓ Ä¼ÈÁÅÂÓÁÅ ™ Ç·ÈÈÃÅÉ
ǼÄÄÅà ÆǿüǼ º¿ÆÅɼ¾· ÈÅÈÉÅ¿É ¹ ÉÅà ÎÉŠȹ¼É
Ç·ÈÆÇÅÈÉÇ·ÄÖ¼ÉÈÖ ÆÇÖÃÅ¿ļÀÄÅ š¿ÆÅɼ¾· ¿Äź
»·ÃŽ¼É¸ÒÉÓ¿ÅÏ¿¸ÅÎÄÅÀ ļ¹¼ÇÄÅÀ©Åº»·¹Ò
»¹¿º·¼ÉÈÖ ÄŹ·Ö º¿ÆÅɼ¾·
—¼ÃÂƹ»´Ý µÎÓÅÁÓ¹ÆÝ ¼»¶¹ÅÆÁϹ È´¾ÆÏ ¼ ß
ž´»Ï¶´¹ÆÝ Á¶Ϲ ¼Ð¼ ļ¿¾¹¼ÈÉÄÒ¼ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ÎÉÅ ÃźÊÉ Å¸Ç·¾Å¹Ò¹·ÉÓÈÖ É¼ÄÓ ¿ ÆÅÂÊɼÄÓ ¼È¿
¿ÈÉÅÎÄ¿ÁŹ ȹ¼É· ļÈÁÅÂÓÁÅ ¿Â¿ ¿ÈÉÅÎÄ¿Á Å»¿Ä ­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
11
12
Физические методы познания природы
­ÅÎ Наблюдения
Накопление фактов
Выдвижение гипотезы
Экспериментальная
проверка гипотезы (опыт)
Закон
­ÅÎ ­ÅÎ ÄÅ ÅÄ ¸ÅÂÓÏÅÀ œºÅ Ç·¾Ã¼ÇÒ ÈÇ·¹Ä¿ÃÒ È Ç·È
ÈÉÅÖÄ¿¼Ã »Å ļÆÇžǷÎÄźŠÆǼ»Ã¼É· »·ÕмºÅ
ɼÄÓ
›·Â¼¼ ȼ»Ê¼É ¾·ÁÂÕοɼÂÓÄÒÀ ÔÉ·Æ Ä·ÊÎÄÅ
ºÅ ÆÅ¾Ä·Ä¿Ö m ÂÃÏÆ ¿Â¿ ѾÅùļÀ¹ÁÆ´¿ÐÁ´ÓÝ
ÃĶ¹Ä¾´Ý ·¼ÃÂƹ»Ï ¥ÆÒÉÒ ÈÉ·¹ÖÉÈÖ ¹ ·¸ÅÇ·
ÉÅÇ¿¿
¥ÆÒÉÒ ÆÇŹŻ¿ÃÒ¼ È »¹ÊÃÖ ¿ÈÉÅÎÄ¿Á·Ã¿
ȹ¼É· Ç¿È ¿ È Å»Ä¿Ã ¿ÈÉÅÎÄ¿ÁÅà ¸ÅÂÓÏ¿Ì
Ç·¾Ã¼ÇŹ Ç¿È ÆÅÁ·¾·Â¿ ÎÉÅ Ç·¾Ã¼ÇÒ É¼Ä¿ ·É·Á½¼Ä·Â¿Î¿¼É¼Ä¿¿ÆÅÂÊɼĿÆÅÂÄÅÈÉÓÕÆÅ»
ɹ¼Ç½»·ÕÉ º¿ÆÅɼ¾Ê Å ÆÇÖÃÅ¿ļÀÄÅà ǷÈÆÇÅ
ÈÉǷļĿ¿ ȹ¼É·
œÈ¿º¿ÆÅɼ¾·ÆŻɹ¼Ç»¿Â·ÈÓ ÉÅÅÄ·ÈÉ·ÄŹ¿É
ÈÖ »´¾ÂÁÂÀ
š¿ÆÅɼ¾· ÈÊмÈÉ¹Ê¼É »Å É¼Ì ÆÅÇ ÆÅÁ· ļ ÆÅ
Ö¹ÂÖÕÉÈÖ ÄŹҼ Ë·ÁÉÒ ÁÅÉÅÇÒ¼ ¼À ÆÇÅÉ¿¹Å
ǼηÉ
¨Ì¼Ã·É¿Î¼ÈÁ¿ Ä·ÊÎÄÒÀ ÆÊÉÓ ÆÅ¾Ä·Ä¿Ö ÃŽÄÅ
ÆǼ»ÈÉ·¹¿ÉÓ É·Á Á·Á ÆÅÁ·¾·ÄÅ Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
¬ËÄʽÊÅ ÌÍÅÍËÁØ Ê½ÔÅʽÂÏÎÜ Î Ê½¾ÈÛÁÂÊÅÆ Å Ê½ÇËÌÈÂÊÅÜ Ñ½ÇÏË¿
¡ÈÜ Ë¾×ÜÎÊÂÊÅÜ Ñ½ÇÏË¿ ¿ØÁ¿ÅÀ½ÂÏÎÜ ÀÅÌËÏÂĽ
­ÂÄÐÈÙϽÏØ ÚÇÎÌÂÍÅÉÂÊϽÈÙÊËÆ ÌÍË¿ÂÍÇÅ ÀÅÌËÏÂÄØ ÌËÄ¿ËÈÜÛÏ ÐÎϽÊË¿ÅÏÙ
ĽÇËÊ
¬ËÜ¿ÈÂÊÅÂÊË¿ØÒѽÇÏË¿ ÌÍËÏÅ¿ËÍÂÔ½ÖÅÒÁ½ÊÊËÆÀÅÌËÏÂÄ ÌÍÅ¿ËÁÅÏǿ؊
Á¿ÅÃÂÊÅÛ ÊË¿ËÆ ÀÅÌËÏÂÄØ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Физические методы познания природы
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§½ÇË¿Ø ÅÎÏËÔÊÅÇŠʽÕÅÒ ÄʽÊÅÆ Ë ÑÅÄÅÔÂÎÇÅÒ Ü¿ÈÂÊÅÜÒ ¬ÍÅ¿ÂÁÅÏ ÌÍŊ
ÉÂÍØ
´ÏË Ü¿ÈÜÂÏÎÜ ËÎÊË¿½ÊÅÂÉ ÁÈÜ ¿ØÁ¿ÅÃÂÊÅÜ ÀÅÌËÏÂÄØ ©ËÃÂÏ ÈÅ ÀÅÌËÏÂĽ ¾ØÏÙ ËÕžËÔÊËÆ ¬ÍÅ¿ÂÁÅÏ ÌÍÅÉÂÍØ ÅÄ¿ÂÎÏÊØ ¿½É
ÅÄ ÁÍÐÀÅÒ Ê½ÐÇ
§½ÇË¿½ ÍËÈÙ ËÌØϽ ¿ ʽÐÔÊËÉ ÌËÄʽÊÅÅ
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
ª ¿¾¹¼ÈÉÄźŠÇÊÈÈÁźŠÆÅÔÉ· 9*9 ¹ — ¨ ¦ÊÏÁ¿Ä· ¼ÈÉÓ É·Á¿¼
ÈÉÇÅÁ¿
¥ ÈÁÅÂÓÁÅ Ä·Ã ÅÉÁÇÒÉ¿À ÎÊ»ÄÒÌ
šÅÉŹÖÉ ÆÇÅȹ¼Ð¼ÄÓÖ »ÊÌ
Ÿ ÅÆÒÉ ÈÒÄ ÅÏ¿¸ÅÁ ÉÇÊ»ÄÒÌ
Ÿ º¼Ä¿À Æ·Ç·»ÅÁÈŹ »Çʺ
Ÿ ÈÂÊηÀ ¸Åº¿¾Å¸Ç¼É·É¼ÂÓ <>
¥ Î¼Ã Æ¿Ï¼É —¼ÁÈ·Ä»Ç ¨¼Çº¼¼¹¿Î ¦ÅÆÇŸÊÀɼ Ç·ÈÏ¿ËÇŹ·ÉÓ ¼ºÅ
¹ÒÈÁ·¾Ò¹·Ä¿¼ ¦Ç¿ ļŸÌÅ»¿ÃÅÈÉ¿ ŸǷɿɼÈÓ ¾· ÆÅÃÅÐÓÕ Á Êοɼ
ÂÕ ¿Â¿ ÇÅ»¿É¼ÂÖÃ
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
ŸÑÅÄÅÇÂÅÄ¿ÂÎÏÊØÅÉÂʽÉÊËÀÅÒÀÂÊŽÈي
ÊØÒ ÉØÎÈÅÏÂÈÂÆ ÎÍÂÁÅ ÇËÏËÍØÒ Ï½ÇÅ ¿ØÁ½Š
ÛÖÅÂÎÜ ÈÅÔÊËÎÏÅ Ç½Ç ÍÅÎÏËÏÂÈÙ ÍÅÎ ªÙÛÏËÊ ÍÅÎ Å ÁÍ
¬ËÄʽÇËÉÙÏÂÎÙ Î ¾ÅËÀͽÑÅÂÆ ÈÛ¾ËÀË ÅÄ
ÊÅÒ ÌË ¿½ÕÂÉÐ ÃÂȽÊÅÛ Å ¿ØÌÅÕÅÏ ʽŊ
¾ËÈ ÅÊÏÂÍÂÎÊØ ʽ ¿½Õ ¿ÄÀÈÜÁ ѽÇÏØ
ÅÄ ÂÀË Ê½ÐÔÊËÆ ÁÂÜÏÂÈÙÊËÎÏÅ ¥ÊÑËÍɽÓÅÛ
ÉËÃÊË ÌËÈÐÔÅÏÙ ÅÄ ÚÊÓÅÇÈËÌÂÁÅÔÂÎÇËÀË ÎÈˊ
¿½ÍÜ ¥ÊÏÂÍÊÂϽ Å ÁÍÐÀÅÒ ÅÎÏËÔÊÅÇË¿
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
­ÅÎ 13
14
Физические методы познания природы
„ ­ËÈÙ ÅÄÉÂÍÂÊÅÆ ¿ ÑÅÄÅÇÂ
¬ÍÜÉØ ŠÇËοÂÊÊØ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ
ª½Ðǽ ʽÔÅʽÂÏÎÜ Î ÏÂÒ ÌËÍ Ç½Ç Ê½ÔÅʽÛÏ ÅÄÉÂÍÜÏÙe
¡ ¥ ©ÂÊÁÂÈ¿
ŸÁÐɽÆÏÂÎÙ ¿ ÎÈË¿½ ÅÄ¿ÂÎÏÊËÀË ÐÔÂÊËÀË ¥Ä ÊÅÒ
ÜÎʽ ÍËÈÙ ÅÄÉÂÍÂÊÅÆ ¿ ÈÛ¾ËÆ Ê½ÐÇ ËÎ˾ÂÊÊË ¿ ÑŊ
ÄÅÇ ªÂ ÉÂÊ ¿½ÃÊØ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ Å ¿ ÌͽÇÏÅÔÂÎÇËÆ
ÃÅÄÊÅ ©ËÃÂÏ ÈÅ ¿Ø ÌÍÂÁÎϽ¿ÅÏ٠οËÛ ÃÅÄÊÙ ¾ÂÄ
ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ ¿ÍÂÉÂÊŠɽÎÎØ ÁÈÅÊØ ÎÇËÍËÎÏÅ Á¿ÅÊ
ÊÅÜ Í½ÎÒËÁ½ ÚÈÂÇÏÍËÚÊÂÍÀÅÅ Å Ï Á
­ÅÎ ¡·Á¿¾Ã¼Ç¿ÉÓË¿¾¿Î¼ÈÁÊÕ¹¼Â¿Î¿ÄÊ ›ÂÖÔÉÅÀ
ͼ¿ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉÈÖ ¼»À¹Ä¼Æ¹¿ÐÁÏ¹Ý ÃļµÂÄÏ ¤¼
ÁÅÉÅÇÒ¼ ¿¾ Ä¿Ì ¹·Ã ʽ¼ ¿¾¹¼ÈÉÄÒ ´ÉÅ Ç·¾ÄźÅ
¹¿»· ¿ļÀÁ¿ ηÈÒ É¼ÇÃÅüÉÇÒ ¹¼ÈÒ ÉÇ·ÄÈ
ÆÅÇÉ¿ÇÒ ¿ »Ç
Ÿ¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄÒ¼ ÆÇ¿¸ÅÇÒ ¸Ò¹·ÕÉ Ê¼ÈĶÏÀ¼
¿ ̾´¿ÐÁÏÀ¼ ™ Í¿ËÇŹÒÌ ÆÇ¿¸ÅÇ·Ì Ç¼¾ÊÂÓÉ·É
¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À ÅÆǼ»¼ÂÖ¼ÉÈÖ Í¿ËǷÿ ´ÉÅ Ô¼ÁÉÇÅÄ
ÄÒ¼ ÆÇ¿¸ÅÇÒ m ηÈÒ É¼ÇÃÅüÉÇ ÈμÉοÁ Ô¼ÁÉ
ÇÅÔļǺ¿¿ Ç¿È ¿ »Ç
¢¿Ä¼ÀÁ· ÈÉǼÂÅÎÄÒ¼ ηÈÒ ¸ÒÉŹÅÀ ɼÇÃÅ
üÉÇ ¹¼ÈÒ ÉÇ·ÄÈÆÅÇÉ¿Ç Ç¿È mÔÉÅÏÁ·ÂÓÄÒ¼
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Физические методы познания природы
ÆÇ¿¸ÅÇÒ ¥Ä¿ ¿Ã¼ÕÉ ÏÁ·ÂÊ ¦Å ļÀ ÅÆǼ»¼ÂÖ¼É
ÈÖ Ç¼¾ÊÂÓÉ·É ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À ™ÈÖ ÏÁ·Â· Ç·ÈμÇμķ
ÏÉǿ̷ÿ Ä· »¼Â¼Ä¿Ö Ç¿È ¥»ÄÅ »¼Â¼Ä¿¼ m
ÔÉŠļ Å»¿Ä ÏÉÇ¿Ì Á·Á ¿Äź»· ÅÏ¿¸ÅÎÄÅ Èοɷ
ÕÉ Ä¼ÁÅÉÅÇÒ¼ Êηп¼ÈÖ ´ÉÅ ÆÇÅü½ÊÉÅÁ ü½»Ê
»¹ÊÃÖ ¸Â¿½·ÀϿÿ ÏÉǿ̷ÿ ¤· Ç¿ÈÊÄÁ¼ Ä· ÏÁ·Â¼ üľÊÇÁ¿ ÅÉ ¾Ä·Î¼Ä¿Ö à»Å ¾Ä·Î¼
Ä¿Öû¹·»¼Â¼Ä¿Ö ÄÅÉÇ¿ÏÉÇ¿Ì·¦Ç¿¸ÅÇÒ ÁÅÉÅÇÒ¼ ÃÒ ¸Ê»¼Ã ¿ÈÆÅÂӾŹ·ÉÓ ¹ ·¸ÅÇ·ÉÅÇÄÒÌ
Ç·¸ÅÉ·Ì ¹ ÅÈÄŹÄÅà ÏÁ·ÂÓÄÒ¼
®ÉÅ ¾Ä·Î¿É ¿¾Ã¼Ç¿ÉÓ Ë¿¾¿Î¼ÈÁÊÕ ¹¼Â¿Î¿ÄÊ œ»À¹Ä¼ÆÐÝ È¼»¼Ë¹Å¾ÇÒÝ ¶¹¿¼Ë¼ÁÇÝ jÝ »Á´Ë¼ÆÝ ÅÄ´¶
Á¼ÆÐÝ ¹¹Ý ÅÝ Â¸ÁÂĸÁÂ½Ý ¶¹¿¼Ë¼Á½ Ý ÃļÁÓÆÂ½Ý »´Ý
¹¸¼Á¼ÊÇ Ý ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ÎÉÅ¸Ò ¿¾Ã¼Ç¿ÉÓ »Â¿ÄÊ ÅÉ
Ǽ¾Á· ÆÇÖÃÅÀ ü½»Ê ÉÅÎÁ·Ã¿ – ¿ ˜ ÄʽÄÅ ÆÇ¿
ÂŽ¿ÉÓ Â¿Ä¼ÀÁÊ ¿ ÆÅ ¼¼ ÏÁ·Â¼ Ç¿È ÅÆǼ»¼
¿ÉÓ ÈÁÅÂÓÁŠÿ¿üÉÇŹ ÊÁ·»Ò¹·¼ÉÈÖ Ã¼½»Ê
ÉÅÎÁ·Ã¿–¿˜¥»ÄÅÇÅ»ÄÅÀ¹¼Â¿Î¿ÄÅÀ ÈÁÅÉÅÇÅÀ
ÆÇŹŻ¿ÉÈÖ ÈÇ·¹Ä¼Ä¿¼ »Â¿ÄÒ ÅÉǼ¾Á· –˜ ¹ »·Ä
ÄÅà ÈÂÊη¼ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ »Â¿Ä· Ç·¹Ä·Ö ÃÃ
™Å¿¼Ý ȼ»¼Ë¹Å¾´ÓÝ ¶¹¿¼Ë¼Á´Ý ¼»À¹ÄÓ¹ÆÅÓÝ Á¹ÃÂ
ÅŸÅƶ¹ÁÁÂÝÃÇƹÀÝÅÁÓƼÓݸ´ÁÁÏÉÝÅÂÝ̾´¿ÏÝÃļ
µÂÄ´ ÝÆÂÝÆ´¾Â¹Ý¼»À¹Ä¹Á¼¹ÝÁ´»Ï¶´ÒÆÝÃÄÓÀÏÀ ݤ·
ÆÇ¿Ã¼Ç ÆÇ¿ÂŽ¿¹Â¿Ä¼ÀÁÊÁÇ·¾ÄÒÃǼ¸Ç·Ã¸ÇÊÈ
Á· Ç¿È ¶ ÃÒÅÆǼ»¼Â¿Ã¼ºÅ»Â¿Äʶ Ï¿Ç¿ÄÊb
¿¹ÒÈÅÉÊÇ Ç¿È · žÄ·Î¼Ä¿¼»Â¿ÄÒ Ï¿Ç¿ÄÒ
¿ ¹ÒÈÅÉÒ ÃÒ ÅÆǼ»¼Â¿Â¿ ļÆÅÈǼ»Èɹ¼ÄÄÅ ÈÄÖ¹
»·ÄÄÒ¼ÈÅÏÁ·ÂÒ¿ļÀÁ¿Ÿ¾Ç¿ÈÊÄÁ· ¶È¼
»Ê¼É ¶ Ãà ´ÉÅ ÆÇÖÃż ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿¼
— Á·Á ÅÆǼ»¼Â¿ÉÓ Å¸Ñ¼Ã ¸ÇÊÈÁ· ¤·»Å ÆÇŹ¼È
É¿ ÆÇÖÃÒ¼ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ¼ºÅ »Â¿ÄÒ ¶ Ï¿Ç¿ÄÒ b ¿
¹ÒÈÅÉÒ Ç · ¾·É¼Ã ÆÅ ËÅÇÃʼ
¹ÒοÈ¿ÉÓ Å¸Ñ¼Ã ¸ÇÊÈÁ·
™ ÔÉÅà ÈÂÊη¼ ÃÒ ºÅ¹ÅÇ¿Ã ÎÉŠŸѼà ¸ÇÊÈÁ·
ÅÆǼ»¼Â¿Â¿ ÃÂÝ ÈÂÄÀÇ¿¹ É ¼ ¾ÂŶ¹ÁÁ Ÿ¾Ã¼Ç¼
Ä¿¼ ŸѼ÷ Ä·¾Ò¹·¼ÉÈÖ ¾ÂŶ¹ÁÁÏÀÝ ¼»À¹Ä¹Á¼¹À
Ÿ¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼Â¿Î¿Ä ηм ¹È¼ºÅ
ÁÅȹ¼ÄÄÒ¼ ™ »·ÂÓļÀϼà ¹Ò ʸ¼»¿É¼ÈÓ ¹ ÔÉÅÃ
ȷÿ
15
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ a
б
c
b
a
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
16
Физические методы познания природы
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
¥ÄÉÂÍÅÏÂÈÙÊØ ÌÍžËÍØ ¾Ø¿½ÛÏ ÓÅÑÍË¿ØÉÅ Å ÕǽÈÙÊØÉÅ
¬ÍÅ ÌÍÜÉØÒ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜÒ ÑÅÄÅÔÂÎÇ½Ü ¿ÂÈÅÔÅʽ ËÌÍÂÁÂÈÜÂÏÎÜ ÊÂÌËÎÍÂÁŠ
ÎÏ¿ÂÊÊË ÌË ÕǽÈ ÌÍžËͽ
¬ÍÅÇËοÂÊÊØÒÅÄÉÂÍÂÊÅÜÒÑÅÄÅÔÂÎǽܿÂÈÅÔÅʽËÌÍÂÁÂÈÜÂÏÎÜÌËÑËÍÉÐÈÂ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
ª½ ÍÅÎÐÊÇ ÌÍÂÁÎϽ¿ÈÂÊË ÊÂÎÇËÈÙÇË ÅÄÉÂÍÅÏÂÈÙÊØÒ ÌÍžËÍË¿
§½Ç ʽÄØ¿½ÛÏÎÜ ÚÏÅ ÅÄÉÂÍÅÏÂÈÙÊØ ÌÍžËÍØ §½ÇÅ ÅÄ ÊÅÒ ÓÅÑÍË¿Ø §½ÇÅ ÕǽÈÙÊØÂ
§½ÇÐÛ ÑÅÄÅÔÂÎÇÐÛ ¿ÂÈÅÔÅÊÐ ÅÄÉÂÍÜÂÏ Ç½ÃÁØÆ ÌÍžËÍ
´ÏË ÌÍÂÁÎϽ¿ÈÜÂÏ Î˾ËÆ ËÁÊËÍËÁÊ½Ü ¿ÂÈÅÔÅʽ Î ÇËÏËÍËÆ Îͽ¿ÊÅ¿½ÛÏ ÅÄÉŠ
ÍÜÂÉÐÛ ¿ÂÈÅÔÅÊÐ ÁÈÜ Ç½ÃÁËÀË ÌÍžËͽ ÅÄ˾ͽÃÂÊÊËÀË Ê½ ÍÅÎÐÊÇ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Физические методы познания природы
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
Ÿ¾ÊÎ·Ö ÈÉÇżĿ¼ μÂŹ¼Î¼ÈÁźŠɼ· ¿ Ç·¸ÅÉÊ ¼ºÅ ÅǺ·ÄŹ ÊμÄÒ¼
ÆÇŹŻÖÉÃÄŽ¼Èɹſ¾Ã¼Ç¼Ä¿À¥Á·¾Ò¹·¼ÉÈÖ ¹Î¼ÂŹ¼Á¼Ã·ÈÈÅÀÆÇ¿
üÇÄÅÁºÅÁÅÂÅÂÁÇŹ¿¨¼Ç»Í¼Î¼ÂŹ¼Á·¹ÈÆÅÁÅÀÄÅÃÈÅÈÉÅÖÄ¿¿
ÈÅÁǷз¼ÉÈÖmÇ·¾¹Ã¿ÄÊÉʞ·Å»ÄÅÈÅÁǷмĿ¼ÅÄŹҸǷÈÒ¹·¼É
¹ÈǼ»Ä¼ÃÈÃÁÇŹ¿ ¹Ã¿ÄÊÉÊmÅÁÅÂÅ ¹ÈÊÉÁ¿mÅÁÅÂÅmÉ ¹ ºÅ» m ¸Å¼¼ É ©·Á ÎÉŠķϼ ȼǻͼ m ¸ÅÂÓÏÅÀ ÉÇʽ¼Ä¿Á
™É¼Î¼Ä¿¼ÈÊÉÅÁÁÇŹÓμÂŹ¼Á·ÅÁÅÂÅÇ·¾ÆÇÅÌÅ»¿ÉμǼ¾ÆÅÎÁ¿ ÅοзÖÈÓ É·Ã ÅÉ ¹Ç¼»ÄÒÌ ¹¼Ð¼Èɹ ¥¸Ð·Ö ÆÇÅÉÖ½¼ÄÄÅÈÉÓ ÆÅμÎÄÒÌ
ÁÇŹ¼ÄÅÈÄÒÌ ÈÅÈʻŹ ÈÅÈÉ·¹ÂÖ¼É ÆÇ¿¸Â¿¾¿É¼ÂÓÄÅ Áà ™¼»Ö ¾»ÅÇÅ
¹ÒÀŸǷ¾½¿¾Ä¿ ÃÒÆÅÃź·¼ÃķϼÃÊÅǺ·Ä¿¾ÃÊÇ·¸ÅÉ·ÉÓ¸¼¾È¸Å¼¹
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
¬ÂÍÂÔÅÎÈÅÏ ¿ ÏÂÏͽÁÅ ÅÄÉÂÍÅÏÂÈÙÊØ ÌÍžËÍØ ÇËÏËÍØÂ
ÂÎÏÙ Ð ¿½Î ÁËɽ ­½ÎÌÍÂÁÂÈÅÏ ÅÒ ÌË ÀÍÐÌ̽É
½ ÓÅÑÍË¿Ø ¾ ÕǽÈÙÊØÂ
¬ÍË¿ÂÍÙÏ ÎÌͽ¿ÂÁÈÅ¿ËÎÏÙ Ìͽ¿ÅȽ ¨ÂËʽÍÁË Á½ ŸÅÊÔÅ
ÍÅÎ v ÅϽÈÙÜÊÎÇËÀË ÒÐÁËÃÊÅǽ ɽÏÂɽÏÅǽ ½ÎÏÍËÊˊ
ɽ ÅÊÃÂÊÂͽ ŠÆ ÌËÈË¿ÅÊØ 97 v ʽԽȽ 97* ¿ ¡ÈÜ ÚÏËÀË
½ ÅÄÉÂÍÙÏ οËÆ ÍËÎÏ v ÌËÌÍËÎÅÏ ÇËÀˊÊžÐÁÙ ÌËÎϽ¿ÅÏÙ
ʽ ÎÏÂʠʾËÈÙÕÐÛ ÔÂÍÏËÔÇРǽͽÊÁ½ÕËÉ ÍÅÎ ÅĊ ­ÅÎ ÉÂÍÙÏ ͽÎÎÏËÜÊÅ ËÏ ÌËȽ ÁË ËÏÉÂÔÂÊÊËÆ ÔÂÍÏËÔÇÅ
¾ ÅÄÉÂÍÙÏ ͽÎÎÏËÜÊÅ ÌË ÀËÍÅÄËÊϽÈÙÊËÆ ÌÍÜÉËÆ ÉÂÃÁÐ ÇËÊӽɊ̽ÈÙÓ¿
ͽĿÂÁÂÊÊØÒ ¿ ÎÏËÍËÊØ ÍÐÇ ÍÅÎ ¿ Îͽ¿ÊÅÏÂÌËÈÐÔÂÊÊË¿ÌÐÊÇϾ ÄʽÔÂÊÅÂÎËοËÅÉÍËÎÏËÉ°¾ËÈÙÕÅÊÎÏ¿½
ÈÛÁÂÆÚÏÅÄʽÔÂÊÅÜͽ¿ÊØ ÔÏË¿ÌÂͿؾØÈËÌËÁÉÂÔÂÊ˨ÂËʽÍÁËÁ½ŸÅÊÔÅ
­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
17
18
Физические методы познания природы
„ ¢ÁÅÊÅÓØ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ
ÑÅÄÅÔÂÎÇÅÒ ¿ÂÈÅÔÅÊ
©ÂÃÁÐʽÍËÁÊ½Ü ÎÅÎÏÂɽ ÂÁÅÊÅÓ ®¥
´ÏË¾Ø ÍÂÕÅÏÙ Ç½Ç ¾ØÎÏÍ ÁËÂÒ½ÏÙ ÁË ¿ËÇĽȽ v
ʽ Ïͽɿ½Â ÅÈŠʽ ϽÇÎÅ Îͽ¿ÊÅ¿½ÛÏ ÎÇËÍËÎÏÅ ÅÒ
Á¿ÅÃÂÊÅÜ®ÇËÍËÎÏÙvÑÅÄÅÔÂÎǽܿÂÈÅÔÅʽ«Ê½Çˊ
ÈÅÔÂÎÏ¿ÂÊÊË ËÌÅÎØ¿½ÂÏ ÑÅÄÅÔÂÎÇË ܿÈÂÊÅ v Á¿ÅŠ
½ ÏͽÇÏËͽ
ÃÂÊÅ ¢ÎÈÅ ÎÇËÍËÎÏÙ ½¿ÏËÉ˾ÅÈÜ ÇÉ
Ô
ÇÉ
ÍÅÎ Ô ÏË ÜÎÊË ÔÏË ½¿ÏËÉ˾ÅÈÙ Á¿ÅÃÂÏÎÜ ¿
ͽĽ ¾ØÎÏÍ ÏͽÇÏËͽ
­ÅÎ ­ÅÎ ›ÂÖ ÅÆ¿È·Ä¿Ö Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ֹ¼ĿÀ ¿ ȹÅÀÈɹ
¿ÈÆÅÂӾʼÉÈÖ ÃÄŽ¼ÈɹŠ˿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼Â¿Î¿Ä
»Â¿Ä· ȿ· »·¹Â¼Ä¿¼ ¿ »Ç ¡·½»·Ö Ë¿¾¿Î¼
ÈÁ·Ö ¹¼Â¿Î¿Ä· ¿Ã¼¼É żÀ¶Â¿¼Ë¹Å¾Â¹Ý µ»Á´Ë¹
Á¼¹ Ý Ë¼Å¿Â¶Â¹Ý »Á´Ë¹Á¼¹Ý ¿Ý ¹¸¼Á¼ÊÇÝ ¼»À¹Ä¹Á¼Ó
¤·ÆÇ¿Ã¼Ç »Â¿Ä· ¹¼Ç¼¹Á¿ l à ž»¼ÈÓ »Â¿Ä· m
Ë¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö¹¼Â¿Î¿Ä· lm¼¼È¿Ã¹Å¿μÈÁżŸž
ķμĿ¼ m οÈÂŹż ¾Ä·Î¼Ä¿¼ à m ÈÅÁǷмÄ
Äż ŸžķμĿ¼ ¼»¿Ä¿ÍÒ »Â¿ÄÒ Ã¼ÉÇ· ¨¿Ã¹Å
·ÿ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼Â¿Î¿Ä ŸÒÎÄÅ Ö¹ÂÖÕÉÈÖ ¸ÊÁ
¹Ò ·ɿÄÈÁźŠ¿ ºÇ¼Î¼ÈÁźŠ·ÂË·¹¿ÉŹ
ŸÈÉÅǿμÈÁ¿ÈÂŽ¿ÂÅÈÓÉ·Á ÎÉÅÊÇ·¾ÄÒÌÄ·ÇÅ
»Å¹¿ºÅÈÊ»·ÇÈɹ¼»¿Ä¿ÍÒ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿ÖŻĿ̿ɼÌ
½¼ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼Â¿Î¿Ä Ç·¾Â¿Î·Â¿ÈÓ ®·ÈÉÅ ÔÉÅ
¸Ò¿¼»¿Ä¿ÍÒ ÈÅÅɹ¼ÉÈɹÊÕп¼Ç·¾Ã¼Ç·ÃηÈɼÀ
ɼ· μÂŹ¼Á· ÷Èȼ ȼüĿ ¸Å¸Å¹ ¿ É » ¦ÅÂÓ
¾Å¹·ÉÓÈÖ É·Á¿Ã¿ ¼»¿Ä¿Í·Ã¿ ¸ÒŠļʻŸÄÅ ÅÈÅ
¸¼ÄÄÅ ¹ ÉÅǺŹ¼ ü½»Ê Ç·¾ÄÒÿ ºÅÈÊ»·ÇÈɹ·Ã¿
¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ¹ —ĺ¿¿ »ÂÖ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö »Â¿ÄÒ ¿È
ÆÅÂӾŹ·ÂÈÖËÊÉ ËÊÉ Èà ·Ä·§ÊÈ¿m·Ç
Ï¿Ä ·ÇÏ¿Ä ÈÃ Ç¿È ¤Ê½ÄÅ ¸ÒÂÅ
ÊÆÅÇÖ»ÅοÉÓ È¿ÈɼÃÊ ¼»¿Ä¿Í È»¼Â·ÉÓ ¼¼ ʻŸÄÅÀ
¹ ¿ÈÆÅÂӾŹ·Ä¿¿ ¹È¼Ã¿ ÈÉǷķÿ ™ º ¹¹¼Â¿
¼»¿ÄÊÕ ¢»¼ºÉöÆĺÃÉÔ Ç¾ÇÈ»ÂÉ »º¾Ã¾Ì ÈÅÁÇ·
мÄÄÅ ¨Ÿ m ¨¿ÈɼÃÊ ŸÄɼÇÄ·Í¿ÅÄ·ÂÓÄÊÕ œÕ
ÆÅÂӾʼÉÈÖ ¸ÅÂÓÏ¿ÄÈɹŠÈÉÇ·Ä ¥ÈÄŹÄÒÿ ¼»¿
Ŀͷÿ ¹ ¨Ÿ Ö¹ÂÖÕÉÈÖ Ã¼ÉÇ Ã m »ÂÖ »Â¿ÄÒ Á¿ÂźǷÃà Áº m »ÂÖ Ã·ÈÈÒ È¼ÁÊÄ»· È m »ÂÖ
¹Ç¼Ã¼Ä¿ Á¼ÂÓ¹¿Ä ¡ m »ÂÖ É¼ÃƼǷÉÊÇÒ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Физические методы познания природы
¤Å¹È¼º»·Â¿Ê»Å¸ÄÅ¿¾Ã¼ÇÖÉӹǼÃֹȼÁÊÄ»·Ì · »Â¿ÄÊ ¹ üÉÇ·Ì ¥Á·¾Ò¹·¼ÉÈÖ Ä¼É ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ¹Ç¼ÃÖ »¹¿½¼Ä¿Ö Æż¾»· ¿¾ £¿ÄÈÁ· ¹ £ÅÈÁ¹Ê ¿¾
üÇÖÕÉ ¹ Î·È·Ì Î · ÆÊÉÓ m ¹ Á¿ÂÅüÉÇ·Ì Áà œ»¿Ä¿ÍÒ Î ¿ Áà m ÔÉŠļÅÈÄŹÄÒ¼ ÁÇ·ÉÄÒ¼ ¼»¿Ä¿ÍÒ ¨Ÿ £¼½»Ê ÅÈÄŹÄÒÿ ¿ ļÅÈÄŹÄÒÿ
¼»¿Ä¿Í·Ã¿ ÈÊмÈÉ¹Ê¼É È¹Ö¾Ó ©·Á Áà à ΠÈ
¥ÈÄŹÄÒ¼ ¼»¿Ä¿ÍÒ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ¿Ã¼ÕÉ ÔÉ·ÂÅÄÒ*
´É·ÂÅÄÒ ÌÇ·ÄÖÉÈÖ ¹ º ¨¼¹Ç¼ «Ç·ÄÍ¿Ö ¹ £¼½»Ê
Ä·ÇÅ»ÄÅà ¸ÕÇÅ Ã¼Ç ¿ ¹¼ÈŹ ¤· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ÆÇ¿¹¼
»¼ÄƼǹÒÀÔÉ·ÂÅÄÁ¿ÂźǷÃ÷mͿ¿Ļǿ¾Æ·
É¿ÄÅ¿Ç¿»¿¼¹ÅºÅ ÈÆ·¹· ¨¼ÀÎ·È ÔÉ·ÂÅÄ Ã·ÈÈÒ m
¸Å¼¼ ÈÂŽÄż ÊÈÉÇÅÀÈɹŠ¦Å¾½¼ ¹Ò ÆžķÁÅÿ
ɼÈÓ È ÔÉ·ÂÅķÿ Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ ¼»¿Ä¿Í ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö
­ÅÎ ¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
ºÏ½ÈËÊÊ½Ü ¾½Ä½ ÎÏͽÊØ Ë¾ÂÎÌÂÔÅ¿½ÂÏ ÂÁÅÊÎÏ¿Ë
ÅÄÉÂÍÂÊÅÆ Å Ü¿ÈÜÂÏÎÜ Ô½ÎÏÙÛ Ê½ÓÅËʽÈÙÊËÀË Áˊ
ÎÏËÜÊÅܟžÂȽÍÐΊǽÇÅ¿ÁÍÐÀÅÒÎÏÍ½Ê½Ò ¿ÂÁÂϊ
ÎÜ Í½¾ËϽ ÌË ÅÎÎÈÂÁË¿½ÊÅÛ Å ÎËÄÁ½ÊÅÛ ÚϽÈËÊÊØÒ
ÇËÉÌÈÂÇÎË¿ŸžÂÈËÍÐÎÎÇËÉÀËÎÐÁ½ÍÎÏ¿ÂÊÊËÉÅÊÎÏŊ
ÏÐÏ ÉÂÏÍËÈËÀÅÅ ÎËÄÁ½ÊØ ÚϽÈËÊØ ÂÁÅÊÅÓ É½ÎÎØ ¿ÍÂÉÂÊÅ ÁÈÅÊØ ÏÂÉÌÂͽÏÐÍØ Å ÁÍ
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
§½ÃÁ½Ü ÑÅÄÅÔÂÎÇ½Ü ¿ÂÈÅÔÅʽ ÅÉÂÂÏ ÎÅÉ¿ËÈÅÔÂÎÇË ˾ËÄʽÔÂÊÅ ÔÅÎÈË¿ËÂ
ÄʽÔÂÊÅ ŠÂÁÅÊÅÓÐ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ
«ÎÊË¿ÊØÉÅÂÁÅÊÅÓ½ÉÅ®¥Ü¿ÈÜÛÏÎÜÉÂÏÍ ÇÅÈËÀͽÉÉ ÎÂÇÐÊÁ½ ÇÂÈÙ¿ÅÊÅÁÍ
«ÎÊË¿ÊØ ÂÁÅÊÅÓØ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ ÅÉÂÛÏ Î¿ËÅ ÚϽÈËÊØ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË ÊÂ˾ÒËÁÅÉË ÄʽÏÙ ÔÏË¾Ø Ä½ÌÅνÏÙ ÑÅÄÅÔÂÎÇÐÛ ¿ÂÈÅÔÅÊÐ
¤½ÌÅÕÅÏ¿ÏÂÏͽÁÙÌÜÏÙÑÅÄÅÔÂÎÇÅÒ¿ÂÈÅÔÅÊ ÅÄ¿ÂÎÏÊØÒ¿½ÉÅÄɽÏÂɽÏÅÇÅ
¬ËÔÂÉÐÊÂÐÁ˾Ê˾ØÈËÌËÈÙÄË¿½ÏÙÎÜϽÇÅÉÅÂÁÅÊÅÓ½ÉÅÁÈÅÊØ Ç½ÇÑÐÏÅÈŽÍÕÅÊ
§½ÇÅ ËÎÊË¿ÊØ ÂÁÅÊÅÓØ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ ÁÈÅÊØ É½ÎÎØ ¿ÍÂÉÂÊÅ ¿ÇÈÛÔ½ÂÏ ©ÂÊ
ÁÐʽÍËÁÊ½Ü ÎÅÎÏÂɽ ÂÁÅÊÅÓ ®¥
¨ÂŹŠtÔÉ·ÂÅÄ| žķη¼É t¿»¼·ÂÓÄÒÀ ŸǷ¾¼Í|
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
19
20
Физические методы познания природы
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
™ Å»ÄÅÀ ¿¾ ÁÄ¿º ļüÍÁźŠÆÊɼϼÈɹ¼ÄÄ¿Á· 97** ¹ ¼ÈÉÓ É·Á¿¼
ÈÉÇÅÁ¿ t¯¼ÂÁŹ·Ö Ã·É¼Ç¿Ö ÆÇ¿¹Å¾¿Ã·Ö È ™ÅÈÉÅÁ· Ä·¾Ò¹·¼ÉÈÖ ÇÊÈ
ÈÁ¿Ã¿ iÁ¿É·ÀÁÅÀj ¿ Á·½»ÒÀ ÁÊÈÅÁ ÈÅ»¼Ç½¿É Ä¿ ¸ÅÂÓϼ Ä¿ üÄÓϼ
Á·Á ¹ÅȼÃÓ È Î¼É¹¼ÇÉÓÕ ·ÇÏ¿Ä| ¨ÁÅÂÓÁŠüÉÇŹ ¹ ÁÊÈÁ¼ ÷ɼǿ¿
› · Ä Å
n ·ÇÏ¿Ä·
l ÈÃ Ã
M Ã m
§¼Ï¼Ä¿¼
©·ÁÁ·Á»Â¿Ä·Å»ÄźŷÇÏ¿Ä·l à ÉÅ »Â¿Ä· ¹ÅÈÓÿ È Î¼É¹¼ÇÉÓÕ ·ÇÏ¿ÄŹ ¹
üÉÇ·Ì ¸Ê»¼É Ç·¹Ä·
M Ã nl
M Ã Ã Ã
¥ É ¹ ¼ É M Ã
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.ŸÈÆÅÂÓ¾ÊÖ È¿Ã¹Å¿μÈÁ¿¼ Å¸Å¾Ä·Î¼Ä¿Ö Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼Â¿Î¿Ä ¾·
ƿϿɼ ÁÇ·ÉÁÅ
· ÈÆÅÇÉÈÃ¼Ä ÆÇŸ¼½·Â »¿ÈÉ·ÄÍ¿Õ Ã
¸ È·ÃÅÂ¼É »Å¼ɼ »Å ÆÊÄÁÉ· Ä·¾Ä·Î¼Ä¿Ö ¾· ¹Ç¼ÃÖ Î
¹ ÷ÈÈ· Ö¸ÂÅÁ Áº
º ÆÂÅз»Ó ÊηÈÉÁ· Ã2
» ¹ ¸·ÄÁÊ Ä·Â¿Â¿  ¹Å»Ò
2.™ Ç·ÈÈÁ·¾¼ ¢¤©ÅÂÈÉźŠt®¼Ç¼Æ·Ì·| <> ¼ÈÉÓ É·Á·Ö ËÇ·¾· t®¼
ǼƷ̿¸Ò¹·ÕÉ÷¼ÄÓÁ¿¼ ļ¸ÅÂÓϼ¸ÂÕ»¼ÎÁ· ¿¸ÅÂÓÏ¿¼ ¹ÉÇ¿·Ç
Ï¿Ä· »Â¿ÄÒ ¿ ¹¼ÈÅà ¹ ÆʻŹ| ™ÒÇ·¾¿É¼ »Â¿ÄÊ ¸ÅÂÓÏÅÀ μǼƷ̿
¹ üÉÇ·Ì Ã ¿ È·ÄɿüÉÇ·Ì Èà ÷ÈÈÊ m ¹ Á¿ÂźǷÃÃ·Ì Áº ª Á · ¾ · Ä ¿ ¼ ÆÊ» Áº
3.¦¿È·É¼ÂÓÄ¿Í·¨¨·¹¿ÍÁ·Ö¹¿ÈÉÅǿμÈÁÅÃÇÅ÷ļt§·ÈÆÊÉ·À¹Ç¼
ÃÖ| <> Æ¿Ï¼É t›ÅÇź¿ ÆÅ»¾¼ÃÄÒÌ Ä¼»Ç »ÅÈÉ¿º·Â¿ ¹¼ÇÈÉ| ™ÒÇ·
¾¿É¼»Â¿ÄÊ»ÅÇź¹Á¿ÂÅüÉÇ·Ì Áà ª Á · ¾ · Ä ¿ ¼¹¼ÇÈÉ· Ã
4.¦¼Ç¼¹¼»¿É¼ ¹ ÅÈÄŹÄÒ¼ ¼»¿Ä¿ÍÒ ¨Ÿ
· ÷ÈÈÊ Ï·Ç¿Á· m º
¸ »Â¿ÄÊ Â¿Ä¼ÀÁ¿ l ÈÃ
¹ ¹Ç¼ÃÖ »¹¿½¼Ä¿Ö ·¹ÉÅß¿ÂÖ t ΠÿÄ
º ÆÂÅз»Ó ¾·È¼ÖÄÄźŠÆÅÂÖ S º·
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Физические методы познания природы
„ ¡ÂÆÎÏ¿ÅÜ
ʽÁ ÑÅÄÅÔÂÎÇÅÉÅ
¿ÂÈÅÔÅʽÉÅ
ŸÉ½ÏÂɽÏÅÇÂÉËÃÊËÎÇȽÁØ¿½ÏÙ ¿ØÔÅϽÏÙÅÎͽ¿Š
ÊÅ¿½ÏÙ È۾ؠÔÅÎȽ  ǽÇÅ ÁÂÆÎÏ¿ÅÜ ÉËÃÊË ÌÍËÅĊ
¿ËÁÅÏ٠ʽÁ ÑÅÄÅÔÂÎÇÅÉÅ ¿ÂÈÅÔÅʽÉÅ
›¼ÀÈɹ¿Ö ÈÂŽ¼Ä¿Ö ¹ÒÎ¿É·Ä¿Ö ¿ ÈÇ·¹Ä¼Ä¿Ö
Ä·»Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ã¿¹¼Â¿Î¿Ä·Ã¿ÃŽÄÅÆÇÅ¿¾¹Å»¿ÉÓ
ÉÅÂÓÁÅ ¹ ÉÅà ÈÂÊη¼ ¼È¿ ÅÄ¿ Å»ÄÅÇÅ»ÄÒ É ¼
ßÅÆ´¶¿ÓÒÆݸÁÇݼÝÆÇݺ¹Ýȼ»¼Ë¹Å¾ÇÒݶ¹¿¼Ë¼ÁÇ
£Ò ÃŽ¼Ã ÈÁ·»Ò¹·ÉÓ »Â¿ÄÊ È »Â¿ÄÅÀ ¹Òο
É·ÉÓ ¿¾ ÷ÈÈÒ Ã·ÈÈÊ ÈÇ·¹Ä¿¹·ÉÓ ¹Ç¼ÃÖ ÈÅ ¹Ç¼Ã¼
ļà ÆÇ¿Ã¼Ç ¨Ã¼ÏÄſļ¼ÆŸÒŸÒÈÁ·»Ò
¹·ÉÓ Ã ¿ Áº ¿Â¿ ¹ÒοɷÉÓ È ¿¾ Áº — ¹ÅÉ
ÊÃÄŽ·ÉÓ¿»¼Â¿ÉÓÃŽÄÅÁ·ÁÅ»ÄÅÇÅ»ÄÒ¼ É·Á¿
Ç·¾ÄÅÇÅ»ÄÒ¼ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿¼ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ
™ ÆǿüǼ »¼ÂÖÉÈÖ Ä¼ ÉÅÂÓÁŠοÈÂŹҼ ¾Ä·
Î¼Ä¿Ö ÄÅ ¿ ¼»¿Ä¿ÍÒ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼
Â¿Î¿Ä Áº Áº §¼¾ÊÂÓÉ·É ÆÅÁ·¾Ò¹·¼É ¹Å
ÈÁÅÂÓÁÅ Ç·¾ Żķ ÷ÈÈ· ¸ÅÂÓϼ »ÇʺÅÀ
™ ÆǿüǼ ÊÃÄŽ·ÕÉÈÖ Î¿ÈÂŹҼ ¾Ä·Î¼
Ä¿Ö ¿ ¼»¿Ä¿ÍÒ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼Â¿Î¿Ä
à à Ã2 ™ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ ÊÃÄŽ¼Ä¿Ö »¹ÊÌ »Â¿Ä
l à ¿ l2 à ÆÅÂÊο·ÈÓ ÄŹ·Ö Ë¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö
¹¼Â¿Î¿Ä· m ÆÂÅз»Ó S Ã2
™ ÆǿüǼ ¹ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ »¼Â¼Ä¿Ö »¹ÊÌ Ç·¾ÄÅÇÅ»
ÄÒÌ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼Â¿Î¿Ä m »Â¿ÄÒ l à ķ ¹Ç¼
ÃÖ t È m ÆÅÂÊο·ÈÓ ÄŹ·Ö Ë¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö ¹¼Â¿Î¿
Ä· мс . œ¼ οÈÂŹż ¾Ä·Î¼Ä¿¼ Ç·¹ÄÅ · ¼»¿Ä¿Í·
м
ÄŹÅÀ Ë¿¾¿Î¼ÈÁÅÀ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ m с . ´É· Ë¿¾¿Î¼
¬ÍÅÉÂÍ Ã Ã Ã
Áº Áº Áº
È È
¬ÍÅÉÂÍ 10 кг 5 2 кг
¬ÍÅÉÂÍ Ã Ã Ã2
¬ÍÅÉÂÍ 10 м 5 м 2с
с
м
ÈÁ·Ö ¹¼Â¿Î¿Ä· v с m ÈÁÅÇÅÈÉÓ ¦Å»ÇŸļ¼ Å
ļÀ ¹Ò ʾķ¼É¼ ¹ À ºÂ·¹¼
™ÆǿüǼ¾Ä·ÁÇ·¹¼ÄÈɹ·ÅÉÄÅÈ¿ÉÈÖļÉÅÂÓ
ÁÅÁοÈÂŹÒþķμĿÖà ÄÅ¿Á¼»¿Ä¿Í·ÃžÄ·Á
Ç·¹¼ÄÈɹ· ÆÅÈÉ·¹¿ÉÓ Ä¼ÂÓ¾Ö ¼È¿ ÈÇ·¹Ä¿ÉÓ 10 м ¿ 20 м . ž»¼ÈÓ м z м . 4 мин
с
мин
2с
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
¬ÍÅÉÂÍ 10 м 20 м 2с
4с
21
22
Физические методы познания природы
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
®ÇȽÁØ¿½ÏÙ ¿ØÔÅϽÏÙ Å Îͽ¿ÊÅ¿½ÏÙ ÉËÃÊË ÏËÈÙÇË ËÁÊËÍËÁÊØ ÑÅÄÅÔÂÎÇÅÂ
¿ÂÈÅÔÅÊØ
°ÉÊËÃÂÊÅ ŠÁÂÈÂÊÅ ͽÄÊËÍËÁÊØÒ ¿ÂÈÅÔÅÊ ÌÍÅ¿ËÁÅÏ Ç ÊË¿ËÆ ÑÅÄÅÔÂÎÇËÆ
¿ÂÈÅÔÅÊÂ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏËÊÂ˾ÒËÁÅÉËÐÔÅÏØ¿½ÏÙÌÍÅÎÈËÃÂÊÅÅÅ¿ØÔÅϽÊÅÅÑÅÄÅÔÂÎÇÅÒ¿ÂÈÅÔÅÊ
§½ÇÅ ÑÅÄÅÔÂÎÇÅ ¿ÂÈÅÔÅÊØ ÉËÃÊË Îͽ¿ÊÅ¿½ÏÙ ¬ÍÅ¿ÂÁÅÏ ÌÍÅÉÂÍØ
©ËÃÊË ÈÅ ÁÂÈÅÏÙ Å ÐÉÊËýÏ٠ͽÄÊËÍËÁÊØ ÑÅÄÅÔÂÎÇÅ ¿ÂÈÅÔÅÊØ ¬ÍÅÉÂÍØ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½Ô
1.™Ò¸¼Ç¿É¼ ¾Ä·Î¼Ä¿Ö Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼Â¿Î¿Ä ÁÅÉÅÇÒ¼ ÃŽÄÅ ÈÁ·
»Ò¹·ÉÓ º ÈÃ2 Ã Ã¿Ä Áº ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼
Ë¿¾¿Î¼ÈÁÅÀ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ ÆÅÂÊο¹Ï¼ÀÈÖ ¹ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ ÈÂŽ¼Ä¿Ö
§¼Ï¼Ä¿¼
¥»ÄÅÇÅ»ÄÒÿ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ã¿ ¹¼Â¿Î¿Ä·Ã¿ ¹ »·ÄÄÅà ÈÂÊη¼ Ö¹ÂÖÕÉ
ÈÖ Ã·ÈÈÒ É¼Â m º ¿ m2 Áº
›ÂÖ ¹ÒÆÅÂÄ¼Ä¿Ö ÅƼǷͿ¿ ÈÂŽ¼Ä¿Ö Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿¼ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ Ä¼Å¸
ÌÅ»¿ÃÅ ¹ÒÇ·¾¿ÉÓ ¹ Å»Ä¿Ì ¼»¿Ä¿Í·Ì
¥»ÄÊ ¿¾ ÷ÈÈ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç m2 ¹ÒÇ·¾¿Ã ¹ ¼»¿Ä¿Í·Ì ¹ ÁÅÉÅÇÒÌ ¾·Æ¿
È·Ä· ÷ÈÈ· m É ¼ ¹ ºÇ·ÃÃ·Ì º ©·Á Á·Á Áº º m2 Áº º º
¨Â¼»Å¹·É¼ÂÓÄÅ N m m º º º
¥ É ¹ ¼ É Ç¼¾ÊÂÓÉ·ÉÅà ÈÂŽ¼Ä¿Ö Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ Ã·ÈÈ· N º
2.¥ÆǼ»¼Â¿É¼ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿¼ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ ÆÅÂÊο¹Ï¿¼ÈÖ ¹ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ
¹ÒÆÅÂÄ¼Ä¿Ö È¼»ÊÕÐ¿Ì »¼ÀÈɹ¿À · º º ¸ Èà Ã
ÈÃ
§¼Ï¼Ä¿¼
· ¤·À»¼Ã ÅÉÄÅϼĿ¼ »¹ÊÌ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼Â¿Î¿Ä Ç·¾»¼Â¿¹ ¿Ì οÈ
ÂŹҼ ¾Ä·Î¼Ä¿Ö ¿ ¼»¿Ä¿ÍÒ
º º ÈÃ ÈÃ
ÈÃ
£Ò ÆÅÂÊο¿ Ë¿¾¿Î¼ÈÁÊÕ ¹¼Â¿Î¿ÄÊ Å¸Ñ¼Ã m V ÈÃ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Физические методы познания природы
¸ ®ÉŸÒÊÃÄŽ¿ÉÓ»¹¼Å»ÄÅÇÅ»ÄҼ˿¾¿Î¼ÈÁ¿¼¹¼Â¿Î¿ÄÒ Ä¼Å¸ÌÅ
»¿ÃÅ ¹ÒÇ·¾¿ÉÓ ¿Ì ¹ Å»Ä¿Ì ¼»¿Ä¿Í·Ì Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç ¹ È·ÄɿüÉÇ·Ì Èà Èà à Èà Èà ÈÃ2 »Ã2
£Ò ÆÅÂÊο¿ Ë¿¾¿Î¼ÈÁÊÕ ¹¼Â¿Î¿ÄÊ m ÆÂÅз»Ó S »Ã2
¥ É ¹ ¼ É · ¹ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ »¼Â¼Ä¿Ö »¹ÊÌ Ç·¾ÄÅÇÅ»ÄÒÌ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ì ¹¼
Â¿Î¿Ä Ã·ÈÈÒ ¿ ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ ÆÅÂÊμķ ÉǼÉÓÖ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö ¹¼Â¿Î¿Ä· m
ŸѼà V Èà ¸ ¹ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ ÊÃÄŽ¼Ä¿Ö »¹ÊÌ Å»ÄÅÇÅ»ÄÒÌ Ë¿¾¿
μÈÁ¿Ì¹¼Â¿Î¿Ä »Â¿Ä ÆÅÂÊμķÉǼÉÓÖË¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö¹¼Â¿Î¿Ä·mÆÂÅ
з»Ó S »Ã2
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¡·Á¿¼ ¿¾ ÆÇ¿¹¼»¼ÄÄÒÌ ¾Ä·Î¼Ä¿À ¹¼Â¿Î¿Ä ÃŽÄÅ ÈÁ·»Ò¹·ÉÓ ™ÒÆÅÂĿɼ ÈÂŽ¼Ä¿¼ ¿ ¾·Æ¿Ï¿É¼ Ǽ¾ÊÂÓÉ·É
· Ã¿Ä Èà ÈÃ2 È Áº ÈÃ
¸ Áº Ãà ÃÃ2 È º ÃÂ
2.¡·Á¿¼ ¿¾ ÆÇ¿¹¼»¼ÄÄÒÌ ¾Ä·Î¼Ä¿À ¹¼Â¿Î¿Ä ÃŽÄÅ ¹ÒοɷÉÓ ™Ò
ÆÅÂĿɼ ¹ÒοɷĿ¼ ¿ ¾·Æ¿Ï¿É¼ Ǽ¾ÊÂÓÉ·É
· Èà Áº È Èà ÃÃ
¸ Î Áº ÈÃ Ã¿Ä Áà É
3.¨Ç·¹Ä¿É¼ »Â¿ÄÒ ÅÉǼ¾ÁŹ l Èà l Ãà l ÃÃ
œÈÉÓ¿ÈǼ»¿Ä¿ÌÇ·¹ÄÒ¼ ¡·ÁÅÀÅÉǼ¾ÅÁ¿Ã¼¼ÉÄ·¿Ã¼ÄÓÏÊջ¿ÄÊ Ÿ¾Å¸Ç·¾¿É¼ ÅÉǼ¾Á¿ ¹ ɼÉÇ·»¿
4.¡·Á·Ö Ë¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö ¹¼Â¿Î¿Ä· ÆÅÂÊη¼ÉÈÖ ¹ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ ȼ»ÊÕ
Ð¿Ì »¼ÀÈɹ¿À
· Ã
¹ ÈÃ ÃÃ
»
¸ ÈÃ Ã
º Èà à »Ã
¼
5.™ÈÉ·¹Óɼ ÄʽÄÊÕ Ë¿¾¿Î¼ÈÁÊÕ ¹¼Â¿Î¿ÄÊ
· Ã Ã
¸ Áº É
¹ »Ã »Ã2
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
23
24
Физические методы познания природы
„ ¥ÄÉÂÍÅÏÂÈÙÊØ ÌÍžËÍØ
³Âʽ ÁÂÈÂÊÅÜ
¬ËÀÍÂÕÊËÎÏÙ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ
¬ÍÅÎÏÐÌ½Ü Ç ÅÄÉÂÍÂÊÅÜÉ ÊÂ˾ÒËÁÅÉË ÌÍÂÃÁÂ
¿ÎÂÀË ÌËÁ˾ͽÏÙ ÌÍžËÍØ ´ÏË Ê½ÁË ÄʽÏ٠˾ ÅÄÉŠ
ÍÅÏÂÈÙÊØÒ ÌÍžËͽÒ
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ¼Á¼À´¿ÐÁÂ¹Ý Á¼ºÁ¼½Ý ß¹¿Ý ¼Ý À´¾Å¼À´¿Ð
ÁÂ¹Ý ¶¹ÄÉÁ¼½Ý ß¹¿Ý »Á´Ë¹Á¼ÓÝ Ì¾´¿ÏÝ ÃļµÂ
Ä´Ý jÝ ÑƠß¹¿ÏÝ ¼»À¹Ä¹Á¼Ó Ý ®·Ð¼ ¹È¼ºÅ ÆǼ»¼Â
¿¾Ã¼Ç¼Ä¿ÖÅ»¿Ä ÄÅÃŽ¼É¸ÒÉÓ¿»¹·¤·ÆÇ¿Ã¼Ç Â¿Ä¼ÀÁ· ¿Ã¼¼É Å»¿Ä ÆǼ»¼Â m ¹¼ÇÌÄ¿À ª ¿ļÀ
Á¿ Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ÅÄ Ç·¹¼Ä Èà ª ɼÇÃÅüÉÇ·
Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼»¹·ÆǼ»¼Â·¹¼ÇÌÄ¿ÀÆǼ»¼Â¿¾Ã¼
ǼĿÖɼÃƼǷÉÊÇÒÇ·¹¼Äq¨Ä¿½Ä¿Àq¨
¤·Ç¿ÈÊÄÁ¼¿¾Å¸Ç·½¼ÄÒÉǿ¿ļÀÁ¿ÈÅ»¿
Ä·ÁŹÒÿ ¹¼ÇÌĿÿ ÆǼ»¼Â·Ã¿ Èà ¤Å ÔÉ¿
¿ļÀÁ¿ ¿¾Ã¼ÇÖÕÉ »Â¿ÄÊ È Ç·¾Â¿ÎÄÅÀ ÆźǼÏ
ÄÅÈÉÓÕ ¤·¿Ã¼ÄÓÏÊÕ ÆźǼÏÄÅÈÉÓ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À
»·¼É ¿ļÀÁ· 1 Ä·¿¸ÅÂÓÏÊÕ m ¿ļÀÁ· 3
®ÉŽ¼É·ÁżÆźǼÏÄÅÈÉÓ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö¿ÅÉμºÅ
ÅÄ· ¾·¹¿È¿É ›ÂÖ Åɹ¼É· Ä· ÔÉ¿ ¹ÅÆÇÅÈÒ Ç·ÈÈÃÅÉ
Ç¿ÃÈķη·ÆÅÄÖÉ¿¼Ì»Ã¶º»Á»Ã¾ÕÎÀ¶ÁÑÅƾ·Äƶ
ª¹Á´Ý ¸¹¿¹Á¼ÓÝ jÝ ÑÆÂÝ »Á´Ë¹Á¼¹Ý Á´¼À¹ÁÐ̹·ÂÝ
¸¹¿¹Á¼ÓÝ Ì¾´¿ÏÝ ÃļµÂÄ´
¡·Á ÅÆǼ»¼Â¿ÉÓ Í¼ÄÊ »¼Â¼Ä¿Ö ÏÁ·ÂÒ ›ÂÖ
ÔÉźŠļŸÌÅ»¿ÃÅ
¹Ò¸Ç·ÉÓ Ä· ÏÁ·Â¼ ¿ļÀÁ¿ »¹· ÈÅȼ»Ä¿Ì
¾Ä·Î¼Ä¿Ö Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç Èà ¿ ÈÃ
ÆÅ»ÈοɷÉÓ Î¿ÈÂÅ »¼Â¼Ä¿À ļ ÏÉÇ¿ÌŹ ü½»Ê Ôɿÿ ¾Ä·Î¼Ä¿Öÿ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç Ä· ¿ļÀ
Á¼ 1 Ç¿È Î¿ÈÂÅ »¼Â¼Ä¿À ü½»Ê ¾Ä·Î¼Ä¿Öÿ
Èà ¿ Èà Ƿ¹ÄÅ ¹ÒμÈÉÓ ¿¾ ¸ÅÂÓϼºÅ ¾Ä·Î¼Ä¿Ö üÄÓϼ¼
Èà Èà Èà ¿Ç¼¾ÊÂÓÉ·ÉÇ·¾»¼Â¿ÉÓķοÈ
ÂÅ »¼Â¼Ä¿À
¦ÅÂÊμÄÄż ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ¿ ¸Ê»¼É ͼÄÅÀ »¼Â¼Ä¿Ö
ÏÁ·ÂÒ ÆÇ¿¸ÅÇ· ¥¸Å¾Ä·Î¿Ã ¼¼ ¸ÊÁ¹ÅÀ §
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Физические методы познания природы
›ÂÖ Â¿Ä¼ÀÁ¿ § 1 см см .
10 дел.
дел.
1 см
см
›ÂÖ Â¿Ä¼ÀÁ¿ §2 .
5 дел.
дел.
›ÂÖ Â¿Ä¼ÀÁ¿ § 1 см см .
2 дел.
дел.
©ÅÎÄÅ É·Á ½¼ ÃŽÄÅ ÅÆǼ»¼Â¿ÉÓ ¿ ͼÄÊ »¼Â¼
Ä¿Ö ÏÁ·Â üľÊÇÅÁ 1 ¿ 2 Ç¿È 30 мл 20 мл
5 мл .
2 дел.
дел.
30 мл 20 мл
›ÂÖ Ã¼Ä¾ÊÇÁ¿ 2 §2 1 мл .
10 дел.
дел.
›ÂÖ Ã¼Ä¾ÊÇÁ¿ 1 § — Á·Á¿Ã¿ ¿ļÀÁÅÀ ¿ üľÊÇÁÅÀ ÃŽÄÅ ¿¾Ã¼
Ç¿ÉÓ ÉÅÎļ¼ É ¼ È Ã¼ÄÓϼÀ ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ
¡·Áȼ»Ê¼É¿¾É¼ÅÇ¿¿ ÷ĹÌÁÂÅÆÐÝÃļݼ»À¹
ĹÁ¼¼Ý Ä´¶Á´Ý ÿ¶¼Á¹Ý ʹÁÏÝ ¸¹¿¹Á¼ÓÝ Ì¾´¿ÏÝ ¼»
À¹Ä¼Æ¹¿ÐÁ·ÂÝ ÃļµÂÄ´
Ÿ¾Ã¼Ç¿Ã Å»¿Ä ¿ ÉÅÉ ½¼ ŸѼà üľÊÇÁÅÀ ¿
üľÊÇÁÅÀ 2¦Å ÆÅÁ·¾·Ä¿Öà ÏÁ·Â ¹ üľÊÇÁ¼ ŸѼùŻÒV ùüľÊÇÁ¼mV ÃÂ
¦ÅÄÖÉÄÅ ÎÉÅ ÉÅÎļ¼ È Ã¼ÄÓϼÀ ÆźǼÏÄÅÈ
ÉÓÕ ¿¾Ã¼Ç¼Ä ŸѼà ¹Å»Ò üľÊÇÁÅÀ 2 ͼķ »¼
мл
мл
­ÅÎ Â¼Ä¿Ö ÁÅÉÅÇÅÀ üÄÓϼ 1 дел. 5 дел. . žÄ·Î¿É ˹ÀÝÀ¹ÁÐ̹ÝʹÁ´Ý¸¹¿¹Á¼ÓÝ̾´¿Ï ÝƹÀÝÅÝÀ¹ÁÐ̹½Ý
÷ĹÌÁÂÅÆÐÒÝ ÀºÁÂÝ ¼»À¹ÄÓÆÐÝ ¸´ÁÁÏÀÝ ÃļµÂ
ÄÂÀ Ý šÅ¹ÅÇÖÉ Ã¼Ä¾ÊÇÁÅÀ 1 ÃÒ ¿¾Ã¼Ç¿Â¿ ŸѼÃ
È ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ »Å àÈÇ·¹Ä¿É¼ È Í¼ÄÅÀ »¼
Â¼Ä¿Ö ÏÁ·ÂÒ § мл üľÊÇÁÅÀ 2 m È ÆÅ
дел.
ºÇ¼ÏÄÅÈÉÓÕ »Å àÈÇ·¹Ä¿É¼ È Í¼ÄÅÀ »¼Â¼Ä¿Ö
§2 мл ¥Ä¹Æ»ÎÃÄÇÈÒ ¾½Â»Æ»Ã¾Õ È»ÂŻƶ
дел.
ÈÉÆÑ È»ÆÂÄ»Èƶ¾ ¾ Æ¾Ç ÄÅÆ»º»Á¾È»
ǶÂÄÇÈÄÕÈ»ÁÒÃÄ
ŸÉ·Á ÂÕ¸Òà ÆÇ¿¸ÅÇÅà ¿Ã¼Õпà ÏÁ·ÂÊ ¿¾
üǿÉÓ Ë¿¾¿Î¼ÈÁÊÕ ¹¼Â¿Î¿ÄÊ ÃŽÄÅ È ÆźǼÏ
ÄÅÈÉÓÕ Ç·¹ÄÅÀ ÆÅÂŹ¿Ä¼ ͼÄÒ »¼Â¼Ä¿Ö ÏÁ·ÂÒ
¢¿Ä¼ÀÁÅÀ1 ÈÃÇ¿È ÃŽÄÅ¿¾Ã¼Ç¿Éӻ¿
ÄÊ È ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ »Å Ãà ¥Ä¹Æ»ÎÃÄÇÈÒ ¾½
Â»Æ»Ã¾Õ ºÁ¾ÃÑ Á¾Ã»¿À¶Â¾ ¾ ÄÅÆ»º»Á¾È» Ƕ
ÂÄÇÈÄÕÈ»ÁÒÃÄ
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
25
26
Физические методы познания природы
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
ŸÂÍÒÊÅÆÅÊÅÃÊÅÆÌÍÂÁÂÈØÅÄÉÂÍÂÊÅÜvÚÏËɽÇÎÅɽÈÙÊËÂÅÉÅÊÅɽÈÙÊËÂ
ÄʽÔÂÊÅÜ ÕǽÈØ ÌÍžËͽ
³Âʽ ÁÂÈÂÊÅÜ ÕǽÈØ Í½¿Ê½ ÄʽÔÂÊÅÛ Ê½ÅÉÂÊÙÕÂÀË ÁÂÈÂÊÅÜ ÕǽÈØ
´ÂÉÉÂÊÙÕÂÓÂʽÁÂÈÂÊÅÜÕǽÈØ ÏÂÉÎÉÂÊÙÕÂÆÌËÀÍÂÕÊËÎÏÙÛ¾ÐÁÐÏÌÍˊ
¿ÂÁÂÊØ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ Á½ÊÊØÉ ÌÍžËÍËÉ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ê½ÄØ¿½ÛÏ ÓÂÊËÆ ÁÂÈÂÊÅÜ
б
§½Ç ËÌÍÂÁÂÈÅÏÙ ÓÂÊÐ ÁÂÈÂÊÅÜ
ÕǽÈØ ÌÍžËͽ
а
«Ï ÔÂÀË Ä½¿ÅÎÅÏ ÌËÀÍÂÕÊËÎÏÙ ÅĊ
ÉÂÍÂÊÅÜ Á½ÊÊØÉ ÌÍžËÍËÉ
в
ª½ ÍÅÎÐÊÇ ÅÄ˾ͽÃÂÊØ ÅĊ
ÉÂÍÅÏÂÈÙÊØ ÌÍžËÍØ §½Ç ËÊÅ
ʽÄØ¿½ÛÏÎÜ §½ÇÅ ÑÅÄÅÔÂÎÇÅÂ
¿ÂÈÅÔÅÊØ ËÊÅ ÅÄÉÂÍÜÛÏ §½ÇË¿½
ÓÂʽ ÁÂÈÂÊÅÜ ÕǽÈØ Ç½ÃÁËÀË ÅÄ
ÊÅÒ
§½ÇË¿Ø ÄʽÔÂÊÅÜ ¿ÂÍÒÊÂÀË Å ÊÅÊ
ÊÂÀË ÌÍÂÁÂÈË¿ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ ÌÍžˊ
­ÅÎ ÍË¿ ÅÄ˾ͽÃÂÊÊØÒʽÍÅÎÐÊÇÂ
©ËÃÊË ÈÅ ÅÎÌËÈÙÄË¿½ÏÙ ÏÂÍÉËÉÂÏÍ ÌÍÂÁÎϽ¿ÈÂÊÊØÆ Ê½ ÍÅÎÐÊÇ ¾ ʽ
®Â¿ÂÍ ¬ËÔÂÉÐ
ª½ ǽÇÅÒ ¿ÅÁ½Ò ÏͽÊÎÌËÍϽ ÉËÃÊË ÅÎÌËÈÙÄË¿½ÏÙ ÅÄ˾ͽÃÂÊÊØÆ Ê½ ÍÅÎÐʊ
Ç ¸ ÎÌÅÁËÉÂÏÍ Ê½ νÉËÈÂÏ ½¿ÏËÉ˾ÅÈ ¿ÂÈËÎÅÌÂÁ ¬ËÔÂÉÐ
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
™ ¿ÈÉÅÇ¿¿ Ä·ÊÁ¿ ¼ÈÉÓ Ä¼Ã·ÂÅ ÈÂÊη¼¹ Áź»· ÊüÄÓϼĿ¼ ÆźǼÏ
ÄÅÈÉ¿ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À »·¹·ÂÅ ÉÅÂÎÅÁ Á ÄŹÒà ÅÉÁÇÒÉ¿Öà ˜Å¼¼ ÉÅÎÄÒ¼
¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ ·¾ÅÉ· ¹Ò»¼Â¼ÄÄźŠ¿¾ ¹Å¾»ÊÌ· Æž¹Å¿¿ ¹
º ÅÉÁÇÒÉÓ ÄŹÒÀ ¿Ä¼ÇÉÄÒÀ º·¾ m ·ÇºÅÄ ªÃ¼ÄÓϼĿ¼ ÆźǼÏ
ÄÅÈÉ¿ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ ¹Å»Ò ÆÇ¿¹¼ÂÅ Á ÅÉÁÇÒÉ¿Õ ¹ º Å»
ÄÅÀ¿¾Ç·¾ÄŹ¿»ÄÅÈɼÀÉÖ½¼ÂÒÌ·ÉÅÃŹ¹Å»ÅÇÅ»·m»¼Àɼǿ֦ž½¼
»¼ÀɼǿÀ ¹Åϼ ¹ ÈÅÈÉ·¹ Ö»¼ÇÄźŠºÅÇÕμºÅ ¥Í¼Ä¿ÉÓ Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿Ö »Å
¾¹¼¾» ¿ Èž»·ÉÓ ¿Ì ÉÅÎÄÒ¼ Á·É·Âź¿ ÊμÄÒ¼ ÈÃź¿ ¸Â·ºÅ»·ÇÖ ÊüÄÓ
Ï¼Ä¿Õ ÆźǼÏÄÅÈÉ¿ ÆÇ¿ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿¿ ÆÅÂŽ¼Ä¿Ö ÖÇÁ¿Ì ¾¹¼¾» Ä· ļ¸¼
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Физические методы познания природы
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
ŸËÄÙÉÅÏ ÌȽÎÏÅÇË¿ÐÛ ¾ÐÏØÈÇÐ Å ÉÂÍÊØÆ ÎÏ½Ç½Ê ÅÄÀËÏË¿ÙÏ ÉÂÊÄÐÍÇÐ
«ÌÍÂÁÂÈÅÏ ÓÂÊÐ ÁÂÈÂÊÅÜ Å ÌËÀÍÂÕÊËÎÏÙ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ ÅÄÀËÏË¿ÈÂÊÊËÆ ¿½ÉÅ ÉÂʊ
ÄÐÍÇÅ ¡ÈÜ ÅÄÀËÏË¿ÈÂÊÅÜ ÕǽÈØ ÅÎÌËÈÙÄÐÆÏ ÐÄÇÅÆ ÈÂÆÇËÌȽÎÏØÍÙ
¥ÄÀËÏË¿ÙÏ ˆÔ½ÎØ ½ÈÅÈÂܘ Ÿ ÁÊ ÌȽÎÏÅÇË¿ËÆ ¾ÐÏØÈÇÅ ÎÁÂȽÆÏ À¿ËĊ
ÁÂÉ ËÏ¿ÂÍÎÏÅ ŸÂÍÏÅǽÈÙÊË Ê½ ¿ÎÛ ¿ØÎËÏÐ ¾ÐÏØÈÇŠʽÇÈÂÆÏ ÐÄÇÐÛ ÌËÈËÎÇÐ
ÈÂÆÇËÌȽÎÏØÍÜ ª½ÌËÈÊÅÏ ¾ÐÏØÈÇÐ ¿ËÁËÆ Ê½ ¿ØÎËÏØ µÏÍÅÒ½ÉÅ ËÏÉÂÏÙÏÂ
ʽ ÈÂÆÇËÌȽÎÏØÍ ʽԽÈÙÊØÆ ÐÍË¿ÂÊÙ ¿ËÁØ ½ ĽÏÂÉ ÐÍË¿ÊÅ ¿ËÁØ ¿ ËÏÇÍØÏËÆ
¾ÐÏØÈÇ ÔÂÍÂÄ Î Î Î Å Ï Á ­½ÎÎÏËÜÊÅÜ ÉÂÃÁÐ ÕÏÍÅҽɊͽÄÁÂÈÅÏÂ
ʽ ͽ¿ÊØÒ Ô½ÎÏÂÆ ¬ËÈÙÄÐÜÎÙ ÚÏÅÉÅ ˆÔ½Î½ÉŘ ÅÄÉÂÍÙÏ ¿ÍÂÉÜ ÌËǽĽ ËÁÊˊ
ÀË ÍÂÇȽÉÊËÀË ÍËÈÅǽ ÌË ÏÂÈ¿ÅÄËÍÐ
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
›ÂÖ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ¹¼Â¿Î¿ÄÒ ÊºÂ· ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉ ÉÇ·ÄÈÆÅÇÉ¿Ç ¥ÆǼ»¼
¿ɼ ͼÄÊ »¼Â¼Ä¿Ö Ä¿½Ä¼À ¿ ¹¼ÇÌļÀ ÏÁ·Â ÉÇ·ÄÈÆÅÇÉ¿Ç· ¿¾Å¸
Ç·½¼ÄÄźŠķ Ç¿ÈÊÄÁ¼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ʺ· ˜–§ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÖ Á·½»ÊÕ
ÏÁ·ÂÊ ÊÁ·½¿É¼ ÆźǼÏÄÅÈÉÓ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ʺ· ˜–§ ¹ Á·½»Åà ÈÂÊη¼
§¼Ï¼Ä¿¼
­¼Ä· »¼Â¼Ä¿Ö Ä¿½Ä¼À ÏÁ·ÂÒ
§Ä 130° − 120°
10q .
1 дел.
дел.
­¼Ä· »¼Â¼Ä¿Ö ¹¼ÇÌļÀ ÏÁ·ÂÒ
§¹ 130° − 120°
1q .
дел.
10 дел.
¥ÆǼ»¼Â¼ÄÄÒÀ ÆÅ Ä¿½Ä¼À
ÏÁ·Â¼ È ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ »Å q
‘˜–§ q ÅÆǼ»¼Â¼ÄÄÒÀ
ÆÅ ¹¼ÇÌļÀ ÏÁ·Â¼ È ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ
»Å q ‘˜–§ q
­ÅÎ °ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ͼÄÊ »¼Â¼Ä¿Ö ÏÁ·ÂÒ Î·ÈŹ ¼È¿ ü½»Ê ÏÉǿ̷ÿ ÈÅÅɹ¼ÉÈɹÊÕпÿ ¾Ä·Î¼Ä¿ÖÃ Ã¿Ä ¿ Ã¿Ä ¿Ã¼¼ÉÈÖ »¼Â¼Ä¿Ö
2.©¼ÃƼǷÉÊÇ· ¹Å¾»ÊÌ· ¹ ÁÅÃķɼ t q¨ ¦Åȼ ÉźŠÁ·Á ¹ÁÂÕ
ο¿ ŸźǼ¹·É¼ÂÓ ÊÇŹ¼ÄÓ ½¿»ÁÅÈÉ¿ ¹ ÁÅÃÄ·ÉÄÅà ɼÇÃÅüÉǼ ÆÅ»
ÄÖÂÈÖ Ä· »¼Â¼Ä¿Ö ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ Á·Á·Ö ɼÃƼǷÉÊÇ· ¹Å¾»ÊÌ· ÊÈÉ·ÄÅ
¹¿Â·ÈÓ ¹ ÁÅÃķɼ ¼È¿ ͼķ »¼Â¼Ä¿Ö ɼÇÃÅüÉÇ· § qС .
дел.
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
27
28
Физические методы познания природы
3.­¼Ä· »¼Â¼Ä¿Ö ÏÁ·ÂÒ ÈÆ¿»ÅüÉÇ· § км
ч . ¤· ÈÁÅÂÓÁÅ »¼
дел.
¼ĿÀ ƼǼüÈɿ·ÈÓ ÈÉǼÂÁ· ÈÆ¿»ÅüÉÇ· ÆÇ¿ ¹Ò¼¾»¼ ·¹ÉÅß¿ÂÖ
¿¾ ķȼ¼ÄÄźŠÆÊÄÁÉ· Ä· ÉÇ·ÈÈÊ ¼È¿ ¼ºÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓ ¿¾Ã¼Ä¿Â·ÈÓ ÅÉ
v 60 км »Å v2 90 км ?
ч
ч
4.¡·ÁÊÕɼÃƼǷÉÊÇÊÆÅÁ·¾Ò¹·¼ÉɼÇÃÅüÉÇÄ·Ç¿ÈÊÄÁ¼ ¨Á·ÁÅÀ
ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ ÃŽÄÅ ¿¾Ã¼Ç¿ÉÓ É¼ÃƼǷÉÊÇÊ »·ÄÄÒà ɼÇÃÅüÉÇÅÃ
5.¤·Ç¿ÈÊÄÁ¼ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼ÄÒμÉÒǼüľÊÇÁ¿¥ÆǼ»¼Â¿É¼Í¼ÄÊ
»¼Â¼Ä¿ÖÏÁ·ÂÒÁ·½»ÅÀüľÊÇÁ¿¿Å¸Ñ¼ÃÒ½¿»ÁÅÈɼÀ ķ¿ÉÒ̹ĿÌ
6.¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ŸѼÃÒ ½¿»ÁÅÈɼÀ ķ¿ÉÒÌ ¹ üľÊÇÁ¿ Ç¿È œÈÉÓ Â¿ ÈǼ»¿ Ä¿Ì Ç·¹ÄÒ¼ ¡·Á·Ö ¿¾ üľÊÇÅÁ Æž¹ÅÂÖ¼É ÅÆǼ»¼Â¿ÉÓ
ŸѼà ½¿»ÁÅÈÉ¿ È Ã¼ÄÓϼÀ ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ
­ÅÎ ­ÅÎ 1
2
3
4
­ÅÎ ¯ÂÉØ ÌÍËÂÇÏÊØÒ Ä½Á½ÊÅÆ
­ËÈÙ ÚÇÎÌÂÍÅÉÂÊϽ ÌÍÅ ËÏÇÍØÏÅŠĽÇËʽ
«Ï ½ÍÕÅʽ Ç ÉÂÏÍÐ
¬ËÔÂÉÐ ÕǽȽ ÏÂÍÉËÉÂÏͽ ÅÉÂÂÏ Á¿½ ÌÍÂÁÂȽ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ ½ ÕǽÈØ ÈÅÊÂƊ
ÇÅ ÎÌÅÁËÉÂÏͽ v ÏËÈÙÇË ËÁÅÊ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
30
Строение вещества
„ ¡ÅÎÇÍÂÏÊË ÎÏÍËÂÊÅ ¿ÂÖÂÎÏ¿½
¡ÍÐÀËÀË ÊÅÔÂÀË ¿ ÌÍÅÍËÁÂ ÊÂÏ
ªÅÄÁÂÎÙ ÊÅÏ½É ¿ÇËÎÉÅÔÂÎÇÅÒÀÈоÅʽÒ
ŸÎ v ËÏ ÌÂÎÔÅÊËÇ É½ÈØÒ ÁË ÌȽÊÂÏ v
¥Ä ÚÈÂÉÂÊÏË¿ ÎËÎÏËÅÏ ÂÁÅÊØÒ
® ¶Å̽Ô¿ [5]
« ǽÇÅÒ ÚÈÂÉÂÊÏ½Ò ÅÁÂÏ ÍÂÔÙ ¿ ¿ØÕÂÌÍÅ¿ÂÁÂÊÊØÒ
ÎÏÍËÇ½Ò ÎÏÅÒËÏ¿ËÍÂÊÅÜ
­ÅÎ ­ÅÎ ™È¼ ɼ· ÈÅÈÉÅÖÉ ¿¾ Á·Á¿Ì¿¸Å ¹¼Ð¼Èɹ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ÇÊÎÁ· m ¿¾ Æ·ÈÉ÷ÈÈÒ Á·Ç·Ä»·Ï m ¿¾
»Ç¼¹¼È¿ÄÒ ¿ ºÇ·Ë¿É·
™¼Ð¼Èɹ·Å¸Â·»·ÕÉÇ·¾Â¿ÎÄÒÿ ÉÅÂÓÁÅ¿ÃÆÇ¿
ÈÊпÿȹÅÀÈɹ·Ã¿Í¹¼ÉÅà ¾·Æ·ÌÅà ÆÂÅÉÄÅÈÉÓÕ É¼ÁÊμÈÉÓÕ ¿ »Ç — ÎÉŠŸмºÅ Ê ¹È¼Ì ¹¼Ð¼Èɹ
¦ÇŹ¼»¼ÃÅÆÒəÁÇʽÁÊÈη¼ÃÆÅÂŽ¿ÃÁÊÈÅμÁÈ·Ì·Ç· Ç¿È ¶ ¿Ç·¾Ã¼Ï·¼Ã¡ÇÊÆ¿ÄÁ¿
È·Ì·Ç· Èɷ¿ ļ¹¿»¿ÃÒÿ Ç¿È · · ηÀ m
È·»Á¿ÃžÄ·Î¿É È·Ì·Çļ¿Èμ¾¥ÄÅÈÉ·ÂÈֹη¼
¤Å ÆÅμÃÊ ÁÇÊÆ¿ÄÁ¿ ļ ¹¿»ÄÒ ¥Ä¿ Ç·ÈƷ¿ÈÓ
Ä· üÂÓηÀÏ¿¼ ηÈÉ¿ÍÒ Ä¼¹¿»¿ÃÒ¼ ºÂ·¾ÅÃ
¹¿ÐË´½Ì¼¹Ý Ë´ÅƼÊÏÝ ¶¹Í¹Åƶ´ Ý ÅÃÂŵÁϹÝ
ÅÇ͹Åƶ¶´ÆÐÝ Å´ÀÂÅÆÂÓƹ¿ÐÁÂÝ ¼Ý ÅÂÉÄ´ÁÓÒͼ¹Ý
ÂÅÁ¶ÁÏ¹Ý Å¶Â½Åƶ´Ý ¶¹Í¹Åƶ´ Ý Á´»Ï¶´ÒÆÅÓÝ À¿¹¾Ç¿´À¼
¤¼ ÉÅÂÓÁÅ È·Ì·Ç ÄÅ ¿ ¹È¼ ¹¼Ð¼Èɹ· ÈÅÈÉÅÖÉ ¿¾
üÂÓηÀÏ¿ÌηÈÉ¿Í É¼¿Ã¼Õɸ¼Å¾Ä¹ÆÁ¹ÝÃĹÄ϶¼Åƹ ÈÉÇżĿ¼ §·¾ÄÒ¼ ¹¼Ð¼Èɹ· ÈÅÈÉÅÖÉ ¿¾
Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ ÃżÁÊÂ
š¿ÆÅɼ¾· Å »¿ÈÁǼÉÄÅà ÈÉÇżĿ¿ ¹¼Ð¼Èɹ·
¸Ò· ¹Ò»¹¿ÄÊÉ· ºÇ¼Î¼ÈÁ¿Ã Ë¿ÂÅÈÅËÅà ›¼ÃÅÁÇ¿ÉÅÃ Ç¿È ÅÁÅÂÅ ¹¼ÁŹ Ä·¾·» ¢¼º¼Ä»· Ç·ÈÈÁ·¾Ò¹·¼É ÎÉŠŻķ½»Ò ›¼ÃÅÁÇ¿É È¿»¼Â Ä· Á·Ãļ Ê ÃÅÇÖ »¼Ç½·Â ¹ ÇÊÁ¼ Ö¸ÂÅÁÅ ¿ Ç·¾ÃÒÏÂÖÂ
t›ÇÁ¾ Õ Ç»¿Í¶Ç ÓÈÄ Õ·ÁÄÀÄ Æ¶½Æ»¼É ÅÄÅÄÁ¶Â É
»ÃÕ ÄÇȶûÈÇÕ ÅÄÁĸ¾Ã¶ Õ·ÁÄÀ¶ »ÇÁ¾ Õ ½¶È»Â
ÓÈÉ ÅÄÁĸ¾ÃÉ ÇÃĸ¶ ƶ½Æ»¼É ö º¸» ͶÇȾ m ÄÇ
ȶûÈÇÕ Í»È¸»ÆÈÒ Õ·ÁÄÀ¶ ÃÄ »ÇÁ¾ Õ ¾ º¶ÁÒλ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Строение вещества
·ÉºÉÅÆĺÄÁ¼¶ÈÒȶÀÄ»º»Á»Ã¾» ÈÄûÅƾ¸»º»È
Á¾ ÓÈÄ À ÈÄÂÉ ÍÈÄ ÄÇȶ¸Î¶ÕÇÕ Í¶ÇÈÒ É¼» û
·Éº»È Ä·Á¶º¶ÈÒ Ç¸Ä¿Çȸ¶Â¾ Õ·ÁÄÀ¶ | ›¼ÃÅÁÇ¿É
Æǿϼ Á ¹Ò¹Å»Ê ÎÉÅ ÆǼ»¼Â »¼Â¼Ä¿Õ ÈÊмÈɹÊ
¼É ¿ Ä·¾¹·Â ÔÉÊ ÆÅȼ»ÄÕÕ Ê½¼ ļǷ¾Ç¼¾·¼ÃÊÕ Á¹¸¹¿¼ÀÇÒÝ Ë´ÅƼÊÇÝ ´ÆÂÀÂÀ ÅÉ ºÇ¼Î atomos m
ļ»¼Â¿ÃÒÀ Ÿ¾ ·ÉÅÃŹ ÈÅÈÉÅÖÉ ÃżÁÊÂÒ ¤¼ÁÅÉÅÇÒ¼ ¹¼
мÈɹ· ÈÅÈÉÅÖÉ ÉÅÂÓÁÅ ¿¾ ·ÉÅÃŹ ¤· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ¿¾Å¸Ç·½¼Ä·ÃÅ»¼ÂÓÃżÁÊÂÒ¹Å»Ò )20 ¥Ä·ÈÅ
ÈÉÅ¿É ¿¾ Å»ÄźŠ·ÉÅ÷ Á¿ÈÂÅÇÅ»· ¥ ¿ »¹ÊÌ ·ÉÅÃŹ
¹Å»ÅÇÅ»· ¤ — ¹ÅÉ ·Â÷¾ Ç¿È ÈÅÈÉÅ¿É ÉÅÂÓÁÅ
¿¾ ·ÉÅÃŹ ʺ¼ÇÅ»· ™È¼ºÅ ¹ ÆÇ¿ÇÅ»¼ ¹ÈÉǼη¼É
ÈÖ ¹¿»· Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ ·ÉÅÃŹ ¡ÇÅü ÉźŠ¹ Ä·
ÊÎÄÒÌ Â·¸ÅÇ·ÉÅÇ¿ÖÌ ÆÅÂÊμÄÅ ¹¿»Å¹ ·ÉÅÃŹ
¡·Á ¿¾ ¸ÊÁ¹ ·ÂË·¹¿É· ŸǷ¾Ê¼ÉÈÖ ÃÄŽ¼ÈɹÅ
Ç·¾ÄÒÌ ÈÂŹ É·Á ¿¾ ·ÉÅÃŹ ŸǷ¾Ê¼ÉÈÖ ÃÄŽ¼ÈÉ
¹Å Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ ÃżÁÊ m ÅÉ È·ÃÒÌ ÆÇÅÈÉÒÌ »Å
ÅμÄÓ ÈÂŽÄÒÌ Ç¿È Ÿ¾ ÃżÁÊ ÈÅÈÉÅ¿É
¸ÅÂÓÏ¿ÄÈɹŠ¹¼Ð¼Èɹ
£Å¼ÁÊÂÒ ¹¼Ð¼Èɹ· ÃŽÄÅ Ç·¾»¼Â¿ÉÓ Ä· ·ÉÅ
ÃҗÉÅÃÒ Èż»¿ÄÖÖÈÓÈ»Çʺ¿Ã¿·ÉÅ÷ÿ ŸǷ
¾ÊÕÉ ÄŹҼ ¹¼Ð¼Èɹ· È ÄŹÒÿ ȹÅÀÈɹ·Ã¿ ¤·
ÆÇ¿Ã¼Ç ¹Å»· ÆÅ» »¼ÀÈɹ¿¼Ã Ô¼ÁÉǿμÈÁźŠÉÅÁ·
ÃŽ¼É ÆǼ¹Ç·É¿ÉÓÈÖ ¹ º·¾Ò ¹Å»ÅÇÅ» ¿ Á¿ÈÂÅÇÅ»
Ç¿È ŸÌȹÅÀÈɹ·ÅÉ¿ηÕÉÈÖÅÉȹÅÀÈɹ¹Å»Ò
¦Ç¿ Ä·ºÇ¼¹·Ä¿¿ ¹Å»· ÆǼ¹Ç·Ð·¼ÉÈÖ ¹ º·¾
Æ·Ç ÆÇ¿ ÅÌ·½»¼Ä¿¿ m ¹ ¼» Ÿ Æ·Ç ¿ ¹Å»· ¿ ¼» ÈÅÈÉÅÖÉ ¿¾ Å»¿Ä·ÁŹÒÌ ÃżÁÊÂ Ç¿È ­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
­ÅÎ 31
32
Строение вещества
­ÅÎ ¥»Ä·ÁÅ ÃżÁÊÂÒ ÆÅÇ·¾ÄÅÃÊ ¹¾·¿ÃÅ»¼ÀÈɹÊÕÉ
»Çʺ È »ÇʺÅà ÆÅÔÉÅÃÊ È¹ÅÀÈɹ· ÂÓ»· ¹Å»Ò ¿
Æ·Ç· Ç·¾ÄÒ¼
›¿ÈÁǼÉÄż ÈÉÇżĿ¼ ¹¼Ð¼Èɹ· ÆŻɹ¼Ç½»·ÕÉ
ÃÄź¿¼ ¿¾ Ä·¸ÂÕ»·¼ÃÒÌ Ä·Ã¿ ֹ¼ĿÀ ¡ Ä¿Ã
ÅÉÄÅÈ¿ÉÈÖ ¹Å¾ÃŽÄÅÈÉÓ ÈÊмÈɹŹ·Ä¿Ö ¹¼Ð¼Èɹ· Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç )20 ¹ ÉÇ¼Ì ÈÅÈÉÅÖÄ¿ÖÌ m ɹ¼Ç»Åà ½¿»ÁÅà ¿ º·¾ÅŸǷ¾ÄÅÃ Ç¿È ©·Á½¼
ȹ¿»¼É¼ÂÓÈɹÅà »¿ÈÁǼÉÄźŠÈÉÇÅ¼Ä¿Ö ¹¼Ð¼Èɹ·
Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ ÈüϿ¹·Ä¿¼ ¿ ÅÁÇ·Ï¿¹·Ä¿¼ ½¿»ÁÅÈɼÀ Ç¿È œÐ¼ Å»¿Ä Ä·ºÂÖ»ÄÒÀ ÆÇ¿Ã¼Ç ¿¾
½¿¾Ä¿ m ÔÉÅ Ç·ÈɼÁ·Ä¿¼ ÷È· ÆÅ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿
¹Å»Ò ¿ ŸǷ¾Å¹·Ä¿¼ ÆÖÉÄ· ÅÆǼ»¼Â¼ÄÄÅÀ ÆÂÅз»¿ Ç¿È ¤·¸ÂÕ»·ÉÓ »¿ÈÁǼÉÄż ÈÉÇżĿ¼ ¹¼Ð¼Èɹ· ÈÉ·ÂÅ ¹Å¾ÃŽÄÒà ÆÅȼ ÉźŠÁ·Á ÊμÄÒ¼ Èž»·Â¿
ÿÁÇÅÈÁÅÆÒ È ¹ÒÈÅηÀϼÀ ÈɼƼÄÓÕ Ê¹¼Â¿Î¼Ä¿Ö ¤· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ¶ ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼Ä· ËÅÉźǷ˿Ö
·ÉÅ÷ ¹Å»ÅÇÅ»· · Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ · m ÈÉÇÊÁÉÊÇÒ
ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ºÇ·Ë¿É· ›·ÄÄÒ¼ ËÅÉźǷ˿¿ ¸Ò¿
ÆÅÂÊμÄÒÈÆÅÃÅÐÓÕÈ·ÃÒÌÈŹǼüÄÄÒÌÿÁÇÅÈÁÅÆŹ È ÅμÄÓ ¸ÅÂÓϿà ʹ¼Â¿Î¼Ä¿¼Ã
­ÅÎ а
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
б
­ÅÎ Строение вещества
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
¦Ç¼»ÈÉ·¹¿Ã ȼ¸¼ ÎÉÅ ÃÒ Ä·Ä¿¾·Â¿ Ä· ¹ÅŸǷ½·¼ÃÊÕ Ä¿ÉÓ ¹È¼ ÃżÁÊÂÒ Ä·ÌÅ»Öп¼ÈÖ ¹ Èà ¹Å¾»ÊÌ· É·Á ÎÉÅ¸Ò ÅÄ¿ Á·È·Â¿ÈÓ »Çʺ
»Çʺ· ¦ÅÂÊο¹Ï¼ÀÈÖ Ä¿ÉÓÕ ÃŽÄÅ ¸ÒÂÅ ¸Ò Ç·¾ ŸÃÅÉ·ÉÓ ÆÅ ÔÁ¹·ÉÅÇÊ ¾¼ÃÄÅÀ Ï·Ç ©·Á ¹¼Â¿ÁŠοÈÂÅ ÃżÁÊ ¹ Èà ¹Å¾»ÊÌ·
œÈÉÓ ¹¼Ð¼Èɹ· ÃżÁÊÂÒ ÁÅÉÅÇÒÌ ¹Å ÃÄźŠǷ¾ ¸ÅÂÓϼ ÆŠ÷Èȼ
¿ οÈÂÊ ·ÉÅÃŹ μà ķÆÇ¿Ã¼Ç ÃżÁÊ· ¹Å»Ò £·ÈÈ· ÃżÁÊÂÒ Ä¼ÁÅÉÅÇÒÌ ¸¼ÂÁŹÒÌ ¹¼Ð¼Èɹ ÆǿüÇÄÅ ¹ Ç·¾ ¸ÅÂÓϼ ÷ÈÈÒ
ÃżÁÊÂÒ ¹Å»Ò
£Å¼ÁÊ· º¼ÃźÂŸ¿Ä· ¹¼Ð¼Èɹ· ÁÇŹ¿ ÁÅÉÅÇż ƼǼÄÅÈ¿É Á¿ÈÂÅÇÅ» ÈÅÈÉÅ¿É ¿¾ ·ÉÅÃŹ ÎÉÅ ÆǿüÇÄÅ ¹ Ç·¾ ¸ÅÂÓϼ οÈ·
·ÉÅÃŹ ¹ ÃżÁʼ ¹Å»Ò
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
ŸÎ ¿ÂÖÂÎÏ¿½ ÅÉÂÛÏ ÁÅÎÇÍÂÏÊË ÌÍÂÍØ¿ÅÎÏË ÎÏÍËÂÊÅÂ
©ËÈÂÇÐÈØ v ÉÂÈÙÔ½ÆÕÅ ԽÎÏÅÓØ ¿ÂÖÂÎÏ¿½ ÎÌËÎ˾ÊØ ÎÐÖÂÎÏ¿Ë¿½Ï٠νŠ
ÉËÎÏËÜÏÂÈÙÊË Å ÎËÒͽÊÜÛÖÅ ËÎÊË¿ÊØ οËÆÎÏ¿½ ¿ÂÖÂÎÏ¿½
©ËÈÂÇÐÈØ ÎËÎÏËÜÏ ÅÄ ½ÏËÉË¿
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
¡Ë ǽÇÅÒ ÌËÍ ÉËÃÊË ÁÂÈÅÏÙ ¿ÂÖÂÎÏ¿Ë
´ÏË ËÄʽԽÂÏ ÎÈË¿Ë ˆÁÅÎÇÍÂÏÊØƘ
§½ÇÅ ËÌØÏØ Å Ê½¾ÈÛÁÂÊÅÜ ÌËÁÏ¿ÂÍÃÁ½ÛÏ ÁÅÎÇÍÂÏÊË ÎÏÍËÂÊÅ ¿ÂÖÂÎÏ¿½
§½ÇÅ ԽÎÏÅÓØ Ê½ÄØ¿½ÛÏÎÜ ÉËÈÂÇÐȽÉÅ ¥Ä ÔÂÀË ÎËÎÏËÜÏ ÉËÈÂÇÐÈØ
§½ÇÐÛ Ê½ÅÉÂÊÙÕÐÛ ÏËÈÖÅÊÐ ÉËÃÂÏ ÅÉÂÏ٠ɽÎÈÜÊ½Ü ÌÈÂÊǽ ÎÉ ÍÅÎ ¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
ª½ÈÂÆÏ ¿ Ï½Ä ¿ËÁØ Å Ç½ÌÊÅÏ ÌË ¿ËÄÉËÃÊËÎÏŠɽÈÐÛ Ç½ÌÈÛ É½ÎȽ ÈÐÔÕÂ
ɽÕÅÊÊËÀË «ÌÅÕÅÏ ʽ¾ÈÛÁ½ÂÉË ܿÈÂÊÅÂ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
33
34
Строение вещества
„ ¯ÂÌÈË¿ËÂ
Á¿ÅÃÂÊÅ ԽÎÏÅÓ
©Ø ÐàÄʽÂÉ ÔÏË ¿Î ¿ÂÖÂÎÏ¿½ ÎËÎÏËÜÏ ÅÄ ÉÂÈي
Ô½ÆÕÅÒ Ô½ÎÏÅÓ v ½ÏËÉË¿ ÉËÈÂÇÐÈ §½Ç ¿ÂÁÐÏ Î¾Ü
Ô½ÎÏÅÓØ ¿ÂÖÂÎÏ¿½ а
б
­ÅÎ ›ÂÖÆÅÂÊμĿÖÅɹ¼É·ÆÇŹ¼»¼ÃÅÆÒəÈÉ·Á·ÄÒ È É¼ÆÂÅÀ ¿ ÌÅÂÅ»ÄÅÀ ¹Å»ÅÀ ¸ÇÅÈ¿Ã Å»¿Ä·ÁŹż ÁÅ¿μÈɹŠÁÇ¿Èɷ¿ÁŹ ÷Ǻ·ÄÍŹÁ¿ ƼÇ÷ĺ·Ä·É· Á·Â¿Ö Ç¿È ª½¼ μǼ¾ ļÈÁÅÂÓÁÅ
ÿÄÊÉ ÃÒ Ê¹¿»¿Ã Á·Á ¹Å»· ÆÅÈɼƼÄÄÅ ÅÁÇ·Ï¿¹·¼ÉÈÖ ¹ ÇžŹÒÀ ͹¼É ¦Ç¿Î¼Ã ¹ ɼÆÂÅÀ ¹Å»¼ ÅÁÇ·Ï¿¹·Ä¿¼ ¿»¼É ¸ÒÈÉǼ¼ μà ¹ ÌÅÂÅ»ÄÅÀ ¥ μÃ
ºÅ¹ÅÇÖÉ Ç¼¾ÊÂÓÉ·ÉÒ ÅÆÒÉ·
§Å¾Å¹ÒÀ ͹¼É ¹Å»Ò ÊÁ·¾Ò¹·¼É Ä· ÉÅ ÎÉÅ
÷Ǻ·ÄÍŹÁ· Ç·ÈɹÅÇÖ¼ÉÈÖ ¹ ¹Å»¼
¥ÁÇ·Ï¿¹·Ä¿¼ ¿»¼É ÆÅ ¹È¼Ã Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿ÖÃ
žÄ·Î¿É ηÈÉ¿ÍÒ Ã·Çº·ÄÍŹÁ¿ ¿ ¹Å»Ò ÈÉ·ÂÁ¿¹·ÕÉÈÖü½»ÊÈŸÅÀ¿»¹¿½ÊÉÈÖ¸¼ÈÆÅÇÖ»ÅÎÄÅ Ì·Å
É¿ÎÄÅ ¥ÁÇ·Ï¿¹·Ä¿¼¹Å»Ò¹ÈÉ·Á·Ä¼ÈɼÆÂÅÀ¹Å»ÅÀ
¿»¼É ¸ÒÈÉǼ¼ žÄ·Î¿É ¹ ɼÆÂÅÀ ¹Å»¼ Ì·ÅɿμÈÁż
»¹¿½¼Ä¿¼ ¿ ÈÉÅÂÁÄŹ¼Ä¿Ö ηÈÉ¿Í ¸Å¼¼ ¿ÄɼÄÈ¿¹ÄÒ Î¼Ã ¹ ÌÅÂÅ»ÄÅÀ
¦¼Ç¼Ã¼Ï¿¹·Ä¿¼ ¹¼Ð¼Èɹ ÆÇÅÄ¿ÁÄŹ¼Ä¿¼ ¿Ì
»Çʺ¹»Çʺ·ÊÁ·¾Ò¹·¼ÉÄ·ÉÅ ÎÉÅü½»ÊηÈɿͷÿ ¼ÈÉÓ ÆÇÅü½ÊÉÁ¿
•¹ÅÃÂÄÓ¸ÂËÁ¹ݸ¶¼º¹Á¼¹ÝË´ÅƼÊݶ¹Í¹Åƶ´ Ý»´¶¼ÅÓ͹¹Ý ÂÆÝ ÅƹùÁ¼Ý Á´·Ä¹ÆÂÅÆ¼Ý ¶¹Í¹Åƶ´ Ý Á´»Ï¶´ÒÆ Æ¹Ã¿Â¶ÏÀ
³¶¿¹Á¼¹Ý ¶»´¼ÀÁ·ÂÝ ÃÄÂÁ¼¾Á¶¹Á¼ÓÝ ¶¹Í¹ÅƶÝ
¸ÄÇ·Ý ¶Ý ¸ÄÇ·´Ý Á´»Ï¶´ÒÆÝ ¸¼ÈÈÇ»¼¹½
¬·ÅÉ¿ÎÄÅ »¹¿½ÊÉÈÖ ÃżÁÊÂÒ ¹ º·¾·Ì ›¹¿½¼Ä¿¼ ÃżÁÊ ¹ ½¿»ÁÅÈÉÖÌ ¿ ɹ¼Ç»ÒÌ É¼Â·Ì ÅÉ¿η¼ÉÈÖ ÅÉ ¿Ì »¹¿½¼Ä¿Ö ¹ º·¾·Ì ÄÅ ÉŽ¼ Ì·ÅÉ¿ÎÄÅ ›ÅÁ·¾·É¼ÂÓÈɹŠÉÅÃÊ m »¿ËËʾ¿Ö ¨¿»Ö ¹
ȹżÀ ÁÅÃķɼ ÃÒ ÅμÄÓ ¸ÒÈÉÇÅ ÆÅ ¾·Æ·ÌÊ Æ¿Ð¿
ÅÆǼ»¼Âּà ÎÉÅ ºÅÉŹ¿É ÷÷ Ä· ÁÊÌļ §·ÈÆÇÅÈÉǷļĿ¼ ¾·Æ·ÌŹ m ÔÉÅ ÆÇ¿Ã¼Ç »¿ËËʾ¿¿
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Строение вещества
™ º·¾·Ì ÅÄ· ¿»¼É ¸ÒÈÉǼ¼ μà ¹ ½¿»ÁÅÈÉÖÌ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ¼È¿ ¹ÈÒÆ·ÉÓ ¹ ÈÉ·Á·Ä È ¹Å»ÅÀ ÂŽÁÊ ÈÅ¿ ÉŠμǼ¾ ļÁÅÉÅÇż ¹Ç¼ÃÖ ÈÅÂÓ
Ç·ÈɹÅÇ¿ÉÈÖ ¿ ¹Å»· ÈÉ·Ä¼É ÈżÄÅÀ ¤Å Ä· ÔÉÅ ÆÅÉǼ¸Ê¼ÉÈÖ ¹Ç¼ÃÖ
m Ã¿Ä ¥Î¼ÄÓ Ã¼»Â¼ÄÄÅ ¿»¼É »¿ËËʾ¿Ö ¹ ɹ¼Ç»ÒÌ É¼Â·Ì ¤Ê½ÄÒ ºÅ»Ò ÎÉÅ¸Ò Î·ÈÉ¿ÍÒ Å»ÄźŠɹ¼Ç»ÅºÅ ɼ· ÆÇÅÄ¿Á¿ ¹ »Çʺż
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
¨Â¼»Ê¼É ÅÉüɿÉÓ ÅºÇÅÃÄÊÕ ÇÅÂÓ »¿ËËʾ¿¿ ¹ ÆÇ¿ÇÅ»¼ ¿ ɼÌÄ¿Á¼
™ ÆÇ¿ÇÅ»¼ ÔÉŠļÆǼÇÒ¹Äż ƼǼüϿ¹·Ä¿¼ º·¾Å¹ ¹ ¾¼ÃÄÅÀ ·ÉÃÅ
È˼Ǽ ļ Æž¹ÅÂÖÕм¼ ¸Å¼¼ ÉÖ½¼ÂÒà º·¾·Ã ÈŸ¿Ç·ÉÓÈÖ ¹ Ä¿¾¿Ä·Ì
´ÉŠÿļǷ¿¾·Í¿Ö ¹Å»Ò É ¼ Ç·ÈɹÅǼĿ¼ ¹ ļÀ Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ Ä¼ÅǺ·Ä¿Î¼ÈÁ¿Ì ÿļǷÂÓÄÒÌ ¹¼Ð¼Èɹ ®¿ÈÉ·Ö ¸¼¾ ÔÉ¿Ì ¹¼Ð¼Èɹ »¿ÈÉ¿Â¿ÇŹ·ÄÄ·Ö ¹Å»· ÈŹ¼ÇϼÄÄÅ ¸¼¾¹ÁÊÈÄ· ¿ ÷ÂÅ Æż¾Ä· ™·½Ä·
»¿ËËʾ¿Ö ÆÇ¿ ƼǼÄÅȼ ƿɷɼÂÓÄÒÌ ¹¼Ð¼Èɹ ¿ Á¿ÈÂÅÇÅ»· ¹ Ç·ÈɼĿÖÌ ¿ »Çʺ¿Ì ÅǺ·Ä¿¾Ã·Ì ¦Êɼà »¿ËËʾ¿¿ ÅÈÊмÈɹÂÖ¼ÉÈÖ º·¾ÅÅ¸Ã¼Ä ¹ ¼ºÁ¿Ì ¿ ÉÁ·ÄÖÌ ½¿¹ÅÉÄÒÌ ¡¿ÈÂÅÇÅ» ÈÅ»¼Ç½·Ð¿ÀÈÖ ¹ ¹Å¾»Ê̼ ÆÅÈÉÊÆ·¼É ¹ ÁÇÅ¹Ó ÁÅÉÅÇ·Ö »ÅÈÉ·¹ÂÖ¼É ¼ºÅ Á Á¼ÉÁ·Ã ªºÂ¼Á¿ÈÂÒÀº·¾¿¾Á¼ÉÅÁ¹Ò»¼ÂÖ¼ÉÈÖ¹ÁÇÅ¹Ó ·¾·É¼Ã¹ÅÁÇʽ·ÕÐÊÕÈǼ»Ê
™ ɼÌÄ¿Á¼ »¿ËËʾ¿Ö ¿ÈÆÅÂӾʼÉÈÖ
»ÂÖ ÆÅÂÊÎ¼Ä¿Ö Ã¼É·ÂÂŹ È ¾·»·ÄÄÒÿ
ȹÅÀÈɹ·Ã¿™Æ¼Ç¹ÊÕÅμǼ»ÓÔÉÅÈɷ¿
¿ ÈÆ·¹Ò ·ÂÕÃ¿Ä¿Ö Ï¿ÇÅÁÅ ÆǿüÄÖ¼ÃÒ¼ ¹ ·¹¿·Í¿¿ ¤· »¿ËËʾ¿¿ ÅÈÄŹ·ÄÒ ÆÇÅͼÈÈÒ Æ·ÀÁ¿ ȹ·ÇÁ¿ ÈÃ Ç¿È ÈÁ¼¿¹·Ä¿Ö ÷ɼǿ·ÂŹ ¿ »Ç ¨ »Çʺ¿Ã¿ »ÅÁ·¾·É¼ÂÓÈɹ·Ã¿ Ì·ÅɿμÈÁźÅ
»¹¿½¼Ä¿Ö ηÈÉ¿Í ¹Ò ÆžķÁÅÿɼÈÓ ¹
à ¿ à Á·ÈÈ·Ì
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
´½ÎÏÅÓØ ¿ÂÖÂÎÏ¿½ ʽÒËÁÜÏÎÜ ¿ ÊÂÌÍÂÍØ¿ÊËÉ Ò½ËÏÅÔÂÎÇËÉ Á¿ÅÃÂÊÅÅ
¥ÊÏÂÊÎÅ¿ÊËÎÏÙÏÂÌÈË¿ËÀËÁ¿ÅÃÂÊÅÜÔ½ÎÏÅÓ¿ÂÖÂÎÏ¿½ÏÂɾËÈÙÕ ÔÂÉ¿ØÕÂ
ÏÂÉÌÂͽÏÐͽ
¼¿ÈÂÊÅ ÁÅÑÑÐÄÅÅ ÌËÁÏ¿ÂÍÃÁ½ÂÏ Ò½ËÏÅÔÂÎÇË Á¿ÅÃÂÊÅ ԽÎÏÅÓ Å Ê½ÈÅÔÅÂ
ÌÍËÉÂÃÐÏÇË¿ ÉÂÃÁÐ ÊÅÉÅ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
35
36
Строение вещества
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§½ÇÅ ܿÈÂÊÅÜ ÁËǽÄØ¿½ÛÏ ÔÏË Ô½ÎÏÅÓØ ¿ÂÖÂÎÏ¿½ Ò½ËÏÅÔÊË Á¿ÅÃÐÏÎÜ
´ÏË Ê½ÄØ¿½ÛÏ ÏÂÌÈË¿ØÉ Á¿ÅÃÂÊÅÂÉ ÉËÈÂÇÐÈ ½ÏËÉË¿
§½Ç ÚÇÎÌÂÍÅÉÂÊϽÈÙÊË ÁËǽĽÏÙ ÔÏË Ò½ËÏÅÔÂÎÇË Á¿ÅÃÂÊÅ ÉËÈÂÇÐÈ ½Ïˊ
ÉË¿ Ľ¿ÅÎÅÏ ËÏ ÏÂÉÌÂͽÏÐÍØ
®ËÀȽÎÊË ÏÂËÍÂÏÅÔÂÎÇÅÉ Í½ÎÔÂÏ½É ÐÔÂÊØÒ ÉËÈÂÇÐÈØ À½ÄË¿ Á¿ÅÃÐÏÎÜ Ç½Ç
Ìͽ¿ÅÈË ÎË ÎÇËÍËÎÏÙÛ ¿ ÊÂÎÇËÈÙÇË ÎËÏÂÊ ÉÂÏÍË¿ ¿ ÎÂÇÐÊÁÐ ¬ËÔÂÉÐ ÃÂ
¿ ¿ËÄÁÐÒ Ľ̽ÒÅ ÁÐÒË¿ ÅÈÅ Ó¿ÂÏË¿ ͽÎÌÍËÎÏͽÊÜÛÏÎÜ Î ÀËͽÄÁË ÉÂÊÙÕÂÆ
ÎÇËÍËÎÏÙÛ
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
§·ÈÈ÷ÉÇ¿¹·Ö ÆÅ» ÿÁÇÅÈÁÅÆÅà ÆÒÂÓÍÊ Ç·ÈɼĿÀ ¹ ¹Å»¼ ·ÄºÂ¿À
ÈÁ¿À¸ÅÉ·Ä¿Á§Å¸¼ÇɘÇÅÊÄ m ŸķÇʽ¿Â¸¼ÈÆÅÇÖ»ÅÎÄż¿
ļÆǼÇÒ¹Äż»¹¿½¼Ä¿¼¼¼Î·Èɿͤ¼¾Ä·Ö Á·ÁŸÑÖÈÄ¿ÉÓʹ¿»¼ÄÄż ÊμÄÒÀǼϿ ÎÉÅηÈÉ¿ÍÒÆÒÂÓÍÒ½¿¹Ò¼˜ÇÅÊÄÆÇŹ¼ÂÅÆÒÉ ¹¾Ö¹
¹Ã¼ÈÉÅ ÆÒÂÓÍÒ Ã¼ÂÁÅ ¿ÈÉÅÂμÄÄÊÕ ºÂ¿ÄÊ ™È¼ ÆŹÉÅÇ¿ÂÅÈÓ Á·Á ¿ ¹
ÈÂÊη¼ È ÆÒÂÓÍÅÀ ®·ÈÉ¿ÎÁ¿ ÆÅÁÇÊÆļ¼ »¹¿º·Â¿ÈÓ Ã¼»Â¼ÄÄŠǼ½¼
üÄÖÖ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿¼ »¹¿½¼Ä¿Ö £¼ÂÁ¿¼ ηÈÉ¿ÎÁ¿ »¹¿º·Â¿ÈÓ ¸ÒÈÉÇÅ ¸¼ÈÆÅÇÖ»ÅÎÄŠüÄÖÖ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿¼ »¹¿½¼Ä¿Ö ¡ÇÅü ÉźŠ¿Èȼ»ÊÖ
»·ÄÄż ֹ¼Ŀ¼ ˜ÇÅÊÄ Å¸Ä·Çʽ¿Â ÎÉÅ ¹ ºÅÇÖμÀ ¹Å»¼ ηÈÉ¿ÎÁ¿ »¹¿½ÊÉÈÖ ¸ÒÈÉǼ¼ μà ¹ ÌÅÂÅ»ÄÅÀ
ªÎ¼ÄÒÀ É·Á ¿ ļ ÈÃź ŸÑÖÈÄ¿ÉÓ ÆǿοÄÊ Ë¿¾¿Î¼ÈÁÅºÅ Ö¹Â¼Ä¿Ö ÁÅÉÅÇż Æž½¼ ÆÅÂÊοÂÅ Ä·¾¹·Ä¿¼ ¸ÇÅÊÄŹÈÁźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö ¤Å ļÈÃÅÉÇÖ Ä· ÔÉÅ ¸ÅÉ·Ä¿Á ˜ÇÅÊÄ ÆÇÅÎÄÅ ¹Åϼ ¹ ¿ÈÉÅÇ¿Õ Ë¿¾¿Á¿
¦Å¾½¼ Æǿοķ ¸ÇÅÊÄŹÈÁźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö ¸Ò· ÉÅÎÄÅ ÊÈÉ·ÄŹ¼ķ
£Å¼ÁÊÂÒ ½¿»ÁÅÈÉ¿ »¹¿º·ÖÈÓ Ì·ÅÉ¿ÎÄÅ Ê»·ÇÖÕÉÈÖ ÈÅ ¹È¼Ì ÈÉÅÇÅÄ
Å ¸ÇÅÊÄŹÈÁÊÕ Î·ÈÉ¿ÍÊ §·¾Â¿ÎÄż οÈÂÅ Ê»·ÇŹ È Ç·¾ÄÒÌ ÈÉÅÇÅÄ ¾·ÈÉ·¹ÂÖ¼É Î·ÈÉ¿ÍÒ Ä¼ÆǼÇÒ¹ÄÅ ¿ ¸¼ÈÆÅÇÖ»ÅÎÄÅ »¹¿º·ÉÓÈÖ
˜ÇÅÊÄŹÈÁż »¹¿½¼Ä¿¼ ÔÁÈƼǿüÄÉ·ÂÓÄÅ ÆŻɹ¼Ç½»·¼É Ǽ·ÂÓÄÅÈÉÓ ÈÊмÈɹŹ·Ä¿Ö ÃżÁÊ ¿ ¿Ì ɼÆÂŹż »¹¿½¼Ä¿¼
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
Ÿ Á¿½ ËÁÅʽÇË¿ØÒ ÎϽǽʽ ÁË ÌËÈË¿ÅÊØ Ê½ÈÂÆÏ ÌËÁÇͽÕÂÊÊØÆ ÎËÇËÉ
οÂÇÈØ ¿ËÁÊØÆ Í½ÎÏ¿ËÍ ÎËÈÅ ®¿ÂÍÒÐ ÌË ÎÏÂÊÇ ËÎÏËÍËÃÊË ÁËÈÂÆÏ ÔÅÎÏËÆ
¿ËÁØ ¬ËÎϽ¿ÙÏ ËÁÅÊ ÎÏ½Ç½Ê ¿ ÒËÈËÁÅÈÙÊÅÇ ÁÍÐÀËÆ v ʽ ÎÏËÈ ¿ ÇËÉʽÏÂ
¬ÂÍÅËÁÅÔÂÎÇŠʽ¾ÈÛÁ½Ü Ľ Ó¿ÂÏËÉ ÃÅÁÇËÎÏÅ ¿ ÎÏ½Ç½Ê½Ò ÎÁÂȽÆÏ ¿Ø¿ËÁ ǽÇ
ÎÇËÍËÎÏÙ ÁÅÑÑÐÄÅÅ ¿ ÃÅÁÇËÎÏŠĽ¿ÅÎÅÏ ËÏ ÏÂÉÌÂͽÏÐÍØ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Строение вещества
„ ŸÄ½ÅÉËÁÂÆÎÏ¿ÅÂ
Ô½ÎÏÅÓ ¿ÂÖÂÎÏ¿½
¬ËÔÂÉÐ ÉÊËÀÅ ϿÂÍÁØ ÏÂȽ ˾ȽÁ½ÛÏ Ï½ÇËÆ
¾ËÈÙÕËÆ ÌÍËÔÊËÎÏÙÛ ª½ ÎϽÈÙÊËÉ ÏÍËΠÁŽÉÂϊ
ÍËÉ ¿ÎÂÀË ÉÉ ÉËÃÊË ÌËÁÊÜÏÙ ÓÂÈØÆ ÏÂÌÈË¿ËÄ
«ÔÂÊÙ ÏÍÐÁÊË Í½ÄÁÂÈÅÏ٠ʽ ÇÐÎÇŠǽÉÂÊÙ «¾×ÜΊ
ÊÅÏÙ ÌÂÍÂÔÅÎÈÂÊÊØ ѽÇÏØ ÉËÃÊË ¿Ä½ÅÉÊØÉ ÌÍÅÏ܊
ÃÂÊÅÂÉ Ô½ÎÏÅÓ ÅÄ ÇËÏËÍØÒ ÎËÎÏËÜÏ Ï¿ÂÍÁØ ÏÂȽ
¿¹¾Ç¿ÏÝ ´ÆÂÀÏÝ ¶Ý ƶ¹Ä¸ÏÉÝ ¶¹Í¹Åƶ´ÉÝ ÃļÆÓ·¼¶´ÒÆÅÓÝ ¸ÄÇ·Ý ¾Ý ¸ÄÇ·Ç ¤Å ÆÅμÃÊ Éź»· ηÈÉ¿ Ç·¾¸¿ÉźŠÈɼÁÂÖÄÄźÅ
ÈÉ·Á·Ä· ļÂÓ¾Ö ¸¼¾ ÁÂ¼Ö Èż»¿Ä¿ÉÓ ¹ ŻĊͼÂż ™ ÉÅ ½¼ ¹Ç¼ÃÖ ÁÊÈÁ¿ Æ·Èɿ¿ķ ¼ºÁÅ Èż»¿ÄÖÕÉÈÖ ¹ Å»¿Ä ÁÊÈÅÁ ¥Æĺ»Á¶¿È» ÄÅÑÈ Ç ÅÁ¶ÇȾ
Á¾ÃÄ ǶÂÄÇÈÄÕÈ»ÁÒÃÄ
¥¸ÑÖÈÄ¿ÉÓ ÔÉ¿ Ë·ÁÉÒ ÃŽÄÅ ÆǼ»ÆÅÂŽ¿¹ ÎÉÅ ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿¼ ÃżÁÊ ·ÉÅÃŹ ÆÇÅÖ¹ÂÖ¼ÉÈÖ
¿ÏÓ Ä· ÷ÂÒÌ Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿ÖÌ Ã¼½»Ê Ŀÿ ›¼À
Èɹ¿É¼ÂÓÄÅ ¼È¿ȿÂÓÄÅÄ·ºÇ¼ÉÓÈɼÁÂÖÄÄÒ¼ÁÊÈÁ¿ Ç¿È ¿ÆÇ¿½·ÉÓ¿Ì»ÇʺÁ»ÇÊºÊ ÅÄ¿È¿ÆÄÊÉÈÖ ¹ ŻĊͼÂż ´ÉÅÉ Ë·ÁÉ Ä·ÌÅ»¿É Ï¿ÇÅÁż
ÆǿüļĿ¼ ¹ ÈɼÁÅÂÓÄÅÀ ÆÇÅÃÒϼÄÄÅÈÉ¿ Ÿ¾
ÃÖºÁźŠÈɼÁ· ¿¾ºÅÉ·¹Â¿¹·ÕÉ ÈɼÁÂÖÄÄÊÕ É·ÇÊ
¿ »Çʺ¿¼ ÌžÖÀÈɹ¼ÄÄÒ¼ ¿¾»¼Â¿Ö
¦Ç¿ÉÖº¿¹·ÕÉÈÖ»ÇʺÁ»ÇʺʿηÈÉ¿ÍÒ¹½¿»ÁÅÈÉÖÌ ®ÉÅ¸Ò »ÅÁ·¾·ÉÓ ÔÉÅ Êɹ¼Ç½»¼Ä¿¼ ÆÇŹ¼»¼Ã É·ÁÅÀ ÅÆÒÉ ¦Å»¹¼È¿Ã Ä· ÆÇʽ¿Ä¼ οÈÉÊÕ
ÈɼÁÂÖÄÄÊÕÆ·ÈÉ¿ÄÁÊ¥ÉüɿÃÆÅÂŽ¼Ä¿¼Ä¿½Ä¼ºÅÁÅÄÍ·ÆÇʽ¿ÄÒÊÁ·¾·É¼Â¼Ã Ç¿È ¶ ¦Å»Ä¼È¼ÃÁÆ·ÈÉ¿ÄÁ¼ÈÅÈʻȹŻÅÀ»ÅÈÅÆÇ¿ÁÅÈÄŹ¼Ä¿Ö ¼¼ È ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÓÕ ¹Å»Ò ˜Ê»¼Ã ÅÆÊÈÁ·ÉÓ ÈÅÈÊ»§·ÈÉÖ½¼Ä¿¼ÆÇʽ¿ÄÒʹ¼Â¿Î¿ÉÈÖ Ç¿È · ´ÉÅ ÊÁ·¾Ò¹·¼É Ä· ķ¿ο¼ È¿Â ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿Ö ηÈÉ¿Í ½¿»ÁÅÈÉ¿ ¹Å»Ò ¹ ÈÅÈÊ»¼ ¿ Ä· ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿
ÈɼÁÂÖÄÄÅÀ Æ·ÈÉ¿ÄÁ¿
­ÅÎ а
б
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
37
38
Строение вещества
­ÅÎ а
б
в
­ÅÎ — ¹ÅÉ ÃżÁÊÂÒ ·ÉÅÃÒ º·¾· ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿ ļ
ÆÇ¿ÉÖº¿¹·ÕÉÈÖ »Çʺ Á »ÇÊºÊ ›¼ÂÅ ¹ ÉÅà ÎÉÅ ¹
º·¾·Ì ηÈÉ¿ÍÒ Ä·ÌÅ»ÖÉÈÖ Ä· ¸Å~ÂÓÏ¿Ì Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿ÖÌ Î¼Ã ¹ ½¿»ÁÅÈÉÖÌ ¿ ɹ¼Ç»ÒÌ É¼Â·Ì ¦Ç¿ÉÖ½¼Ä¿¼ Ä· ÔÉ¿Ì Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿ÖÌ Ä¿ÎÉŽÄŠ÷ÂÅ ¦ÅÔÉÅÃÊ ÃżÁÊÂÒ º·¾· Ç·¾Â¼É·ÕÉÈÖ ÆÅ ¹È¼ÃÊ ÆǼ»ÅÈÉ·¹Â¼ÄÄÅÃʺ·¾ÊŸѼÃʤ·ÆÇ¿Ã¼Ç ¾·Æ·Ì»ÊÌŹ
¿¾ ÅÉÁÇÒÉźŠË·ÁÅÄ· Ç·ÈÆÇÅÈÉÇ·ÄÖ¼ÉÈÖ ÆÅ ¹È¼À
ÁÅÃķɼ
— ¼ÈÉÓ Â¿ ü½»Ê ÃżÁÊ·ÿ ÅÉÉ·ÂÁ¿¹·Ä¿¼ ¦ÇŹ¼»¿É¼ É·ÁÅÀ ÅÆÒÉ ™Å¾Óÿɼ ÈÆÂÅÏÄÅÀ Ǽ¾¿ÄŹÒÀÃÖοÁ¿ÆÅÆÇŸÊÀɼ¼ºÅȽ·ÉÓ Ç¿È ¶ ¢¼ºÁŠ¿ ÔÉÅ È»¼Â·ÉÓ ¨ÉÅ¿É ÉÅÂÓÁŠƼǼÈÉ·ÉÓ
Ƚ¿Ã·ÉÓ ÃÖοÁ Á·Á ÅÄ ÉÊÉ ½¼ ¹ÅÈÈÉ·Ä·¹Â¿¹·¼É
ȹÅÕ ËÅÇÃÊ Ç¿È · žÄ·Î¿É À¹º¸ÇÝ Ë´ÅƼʴÀ¼ Ǽ¾¿ÄÒ ÅÇ͹ÅƶǹÆÝ ÂÆÆ´¿¾¼¶´Á¼¹ ŸÃ¼ÄÄÅ ÅÉÉ·ÂÁ¿¹·Ä¿¼ ηÈÉ¿Í ¾·ÉÇÊ»ÄÖŠȽ·É¿¼ ÃÖοÁ· ¥ÄÅ ½¼ ¹ÅÈÈÉ·ÄŹ¿ÂÅ ¼ºÅ ƼǹÅķηÂÓÄÊÕ
ËÅÇÃÊ
¥Î¼ÄÓ ¹·½ÄÅ ÆÅÄÖÉÓ ÎÉÅ ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿¼ ¿ ÅÉÉ·ÂÁ¿¹·Ä¿¼ ηÈÉ¿Í ¹¼Ð¼Èɹ· ÆÇÅÖ¹ÂÖÕÉÈÖ Â¿ÏÓ Ä·
÷ÂÒÌ Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿ÖÌ Ã¼½»Ê Ŀÿ É ¼ ¹ ɹ¼Ç»ÒÌ
É¼Â·Ì ¿ ½¿»ÁÅÈÉÖÌ
™¾·¿ÃÅ»¼ÀÈɹ¿¼ »¹ÊÌ ÃżÁÊ ÊÈÂŹÄÅ ÃŽÄÅ ÈÇ·¹Ä¿ÉÓ ÈÅ ¹¾·¿ÃÅ»¼ÀÈɹ¿¼Ã »¹ÊÌ Ï·Ç¿ÁŹ ÈÁǼƼÄÄÒÌ ÆÇʽ¿ÄÅÀ Ç¿È ¶ ¦Ç¿ Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿¿ r r ÆÇʽ¿Ä· Ç·ÈÉÖÄÊÉ· Ï·Ç¿Á¿ ÆÇ¿ÉÖº¿¹·ÕÉÈÖ »Çʺ Á »ÇÊºÊ Ç¿È · · ÆÇ¿ Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿¿ S r ÆÇʽ¿Ä· Ƚ·É· m ÅÉÉ·ÂÁ¿¹·ÕÉÈÖ
Ç¿È ¸ ¬ÅÉÖÔÉ·ÃÅ»¼ÂÓ¹¼ÈÓ÷ķºÂֻķ ɼÃļüļ¼
ÅÄ· ¿Ã¼¼É ļ»ÅÈÉ·ÉÅÁ Ä· ¸ÅÂÓÏ¿Ì Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿ÖÌ
ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿¼ Èž»·¹·¼Ãż ÆÇʽ¿ÄÅÀ ÈÉ·ÄŹ¿ÉÈÖ
¹È¼ È¿ÂÓļ¼ ª ÃżÁÊ ½¼ Á·Á ÃÒ ÅÉüη¿ Ƿļ¼ ÅÄÅ ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿ ¿Èμ¾·¼É
©·Á¿ÃŸǷ¾Åà ķŻĿÌÇ·ÈÈÉÅÖÄ¿ÖÌ ÆÇ¿ÅÉ»·Â¼Ä¿¿ ηÈÉ¿Í ÆǼŸ·»·¼É ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿¼ · Ä·
»Çʺ¿Ì Æǿȸ¿½¼Ä¿¿Î·ÈÉ¿Í mÅÉÉ·ÂÁ¿¹·Ä¿¼
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Строение вещества
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
©ËÈÂÇÐÈØ ½ÏËÉØ Ï¿ÂÍÁØÒ ¿ÂÖÂÎÏ¿ Å ÃÅÁÇËÎÏÂÆ ÅÎÌØÏØ¿½ÛÏ ¿Ä½ÅÉÊËÂ
ÌÍÅÏÜÃÂÊÅ Š¿Ä½ÅÉÊË ËÏϽÈÇÅ¿½ÊÅÂ
¬ÍŠξÈÅÃÂÊÅÅ ÉËÈÂÇÐÈ ½ÏËÉË¿ Ï¿ÂÍÁØÒ ¿ÂÖÂÎÏ¿ Å ÃÅÁÇËÎÏÂÆ ÌÍÂ˾ȽÁ½Š
ÂÏ ¿Ä½ÅÉÊË ËÏϽÈÇÅ¿½ÊÅ ÌÍÅ ÐÁ½ÈÂÊÅŠʽ ʾËÈÙÕË ͽÎÎÏËÜÊÅ v ¿Ä½Š
ÅÉÊËÂ ÌÍÅÏÜÃÂÊÅÂ
° À½ÄË¿ ¿Ä½ÅÉËÁÂÆÎÏ¿ÅÂÉ ÉËÈÂÇÐÈ ½ÏËÉË¿ ÉËÃÊË ÌÍÂʾÍÂÔÙ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§½ÇÅ ÅÄ¿ÂÎÏÊØ ¿½É ѽÇÏØ Ë¾×ÜÎÊÜÛÏÎÜ ¿Ä½ÅÉÊØÉ ÌÍÅÏÜÃÂÊÅÂÉ Ô½ÎÏÅÓ
¿ÂÖÂÎÏ¿½ ŸÄ½ÅÉÊØÉ ËÏϽÈÇÅ¿½ÊÅÂÉ
¬ËÔÂÉÐ À½Ä ¿ÎÂÀÁ½ ĽÊÅɽÂÏ ¿ÂÎÙ ÌÍÂÁËÎϽ¿ÈÂÊÊØÆ ÂÉР˾×ÂÉ
¬ËÔÂÉÐ ÉÂϽÈÈÅÔÂÎÇÅÆ ÏÍËΠͽÎÏÜÊÐÏÙ ÀËͽÄÁË ÏÍÐÁÊ ÔÂÉ ÍÂÄÅÊË¿ØÆ Ï½Š
ÇÅÒ Ã ͽÄÉÂÍË¿
ŸËÄÙÉÅÏ ÉÂÁÅÓÅÊÎÇÅÆ ÕÌÍÅÓ ¾ÂÄ ÅÀËÈÇŠŠʽ¾ÂÍÅÏ ¿ ÊÂÀË ¿ËÁÐ ¤½ÇÍËƊ
Ï ̽ÈÙÓÂÉ ËÏ¿ÂÍÎÏÅ ŠÎÃÅɽÆÏ ÌËÍÕÊÂÉ ¿ËÁÐ ¬ËÔÂÉÐ ¿ËÁ½ ÌͽÇÏÅÔÂÎÇÅ
Ê ÎÃÅɽÂÏÎÜ
®ËÃÉÅÏ ȽÎÏÅÇ ½ ĽÏÂÉ ËÏÌÐÎÏÅÏ ´ÏË Ä½ÎϽ¿ÅÈË È½ÎÏÅÇ ¿ÂÍÊÐÏÙÎÜ Ç ÌÂ͊
¿ËʽԽÈÙÊËÆ ÑËÍÉ ŠͽÄÉÂͽÉ
¬ËÔÂÉРʽ ÕÇËÈÙÊËÆ ÁËÎÇ ÌÅÕÐÏ ÉÂÈËÉ ½ Ê ÇÐÎÇËÉ ÉÂϽÈȽ
¬ÍËÁÂÉËÊÎÏÍÅÍÐÆÏ ʽ ËÌØÏ ÔÏË ÎÐÒÅ ÈÅÎÏØ ¾ÐɽÀÅ Ê ÌÍÅÈÅ̽ÛÏ ÁÍÐÀ Ç
ÁÍÐÀÐ ½ ÎÉËÔÂÊÊØ ¿ËÁËÆ v ÌÍÅÈÅ̽ÛÏ «¾×ÜÎÊÅÏ ʽ¾ÈÛÁ½ÂÉØÆ ¿ ÚÏËÉ
ËÌØÏÂ ÚÑÑÂÇÏ
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
¬ÍÅ¿ÂÁÅÏ ¿ ÎËÌÍÅÇËÎÊË¿ÂÊÅ Á¿½ ÇÐÎǽ ̽ͽÑÅÊË¿ËÆ Î¿ÂÔÅ ®ËÂÁÅÊÅÈÅÎÙ
ÈÅ ËÊÅ ¬ËÔÂÉÐ
ª½ÀÍÂÆÏ ÇËÊÂÓ ËÁÊËÀË ÇÐÎǽ οÂÔŠʽ ÌȽÉÂÊÅ ÎÌÅÍÏË¿ÇÅ ÁË ÉÜÀÇËÀË Îˊ
ÎÏËÜÊÅÜ ®ËÂÁÅÊÅÏ ÇÐÎÇÅ ´ÏË ÌËÈÐÔÅÈËÎÙ ¿ ÍÂÄÐÈÙϽÏ ¬ËÔÂÉÐ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
39
40
Строение вещества
„ ½ÄË˾ͽÄÊË ÃÅÁÇË ŠϿÂÍÁË ÎËÎÏËÜÊÅÜ ¿ÂÖÂÎÏ¿½
¬ÍÅÏÜÃÂÊÅÂÅËÏϽÈÇÅ¿½ÊÅÂÔ½ÎÏÅÓËÌÍÂÁÂÈÜÛÏÅÒ
¿Ä½ÅÉÊË ͽÎÌËÈËÃÂÊÅ ¿ ¿ÂÖÂÎÏ¿Â  ËÏ Í½ÎÌËÈËÊ
ÊÅÜ Ô½ÎÏÅÓ ÎÐÖÂÎÏ¿ÂÊÊË Ä½¿ÅÎÜÏ Î¿ËÆÎÏ¿½ ¿ÂÖÂÎÏ¿
а
б
­ÅÎ ¤· Ç¿ÈÊÄÁ·Ì ¶ · ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼ÄÒ ÆÇžǷÎÄÒÀ ÅμÄÓ É¹¼Ç»ÒÀ ·Â÷¾ ¸Ç¿Â¿·ÄÉ ¿ ÃÖºÁ¿À
μÇÄÒÀ ºÇ·Ë¿É ¿¾ ļºÅ ¿¾ºÅÉ·¹Â¿¹·ÕÉ ÈɼǽĿ
Á·Ç·Ä»·Ï¼À £Ò ļ »Åº·»Ò¹·¼ÃÈÖ ÎÉŠŸ· ¹¼Ð¼Èɹ· ÈÅÈÉÅÖÉ ¿¾ ÈŹ¼ÇϼÄÄÅ Å»¿Ä·ÁŹÒÌ ·ÉÅÃŹ ʺ¼ÇÅ»· ¦ÇÅÈÉÅ ¹ ºÇ·Ë¿É¼ ÔÉ¿ ·ÉÅÃÒ Ç·ÈÆÅÂŽ¼ÄÒ ¿Ä·Î¼ μà ¹ ·Â÷¾¼
ž·Ã¼É¿Ã ÎÉÅ Ä· Ç¿ÈÊÄÁ·Ì ÆÅÁ·¾·ÄÒ Ä¼ ȷÿ
·ÉÅÃÒ · ¿Ì ÃÅ»¼Â¿ m Ï·Ç¿Á¿ ™ »¼ÀÈɹ¿É¼ÂÓÄÅÈÉ¿ Ä¿Á·Á¿Ì Èż»¿Ä¿É¼ÂÓÄÒÌ ÈɼǽļÀ ¿Â¿
ÆÇŹÅÂÅμÁ ü½»Ê ηÈɿͷÿ Ä¼É ´ÉÅ ÊÈÂŹÄż
¿¾Å¸Ç·½¼Ä¿¼ Ç·ÈÆÅÂŽ¼Ä¿Ö ·ÉÅÃŹ ¹ ¹¼Ð¼Èɹ¼
™¾·¿ÃÅ»¼ÀÈɹ¿¼ ηÈÉ¿Í ¹¼Ð¼Èɹ· ÆÇ¿¹Å»¿É Á
ÉÅÃÊ ÎÉÅ ÅÄÅ ÃŽ¼É Ä·ÌÅ»¿ÉÓÈÖ ¹ ÉÇ¼Ì ÈÅÈÉÅÖÄ¿ÖÌ É¹¼Ç»Åà ½¿»ÁÅà ¿ º·¾ÅŸǷ¾ÄÅà ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç Â¼» ¹Å»· Æ·Ç ÈÃÇ¿ÈÄ·È ™ÉǼÌÈÅÈÉÅÖÄ¿ÖÌ ÃŽ¼É Ä·ÌÅ»¿ÉÓÈÖ Âոż ¹¼Ð¼ÈɹŠÄÅ »ÂÖ
ÔÉźŠÄʽÄÒ ÅÆǼ»¼Â¼ÄÄÒ¼ ÊÈÂŹ¿Ö ļŸÌÅ»¿ÃÒ¼ »·¹Â¼Ä¿¼ ɼÃƼǷÉÊÇ· ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç Á¿ÈÂÅÇÅ»
¹ ¹Å¾»Ê̼ m º·¾ ÄÅ ÆÇ¿ ÅÌ·½»¼Ä¿¿ »Å ɼÃƼǷÉÊÇÒ Ä¿½¼ q¨ ÅÄ ÆǼ¹Ç·Ð·¼ÉÈÖ ¹ ½¿»ÁÅÈÉÓ
¦Ç¿ ɼÃƼǷÉÊǼ q¨ Á¿ÈÂÅÇÅ» m ɹ¼Ç»Å¼
¹¼Ð¼ÈɹŠ¼Â¼¾Å ÆÇ¿ ÄÅÇ÷ÂÓÄÅà »·¹Â¼Ä¿¿ ¿
ÁÅÃÄ·ÉÄÅÀ ɼÃƼǷÉÊǼ Ä·ÌÅ»¿ÉÈÖ ¹ ɹ¼Ç»Åà ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ¦Ç¿ ɼÃƼǷÉÊǼ ¹Òϼ q¨ ÅÄÅ
ÈÉ·ÄŹ¿ÉÈÖ ½¿»Á¿Ã · ÆÇ¿ ɼÃƼǷÉÊǼ ¹Òϼ
q¨ m º·¾ÅŸǷ¾ÄÒà ¿»Á·Ö ÇÉÊÉÓ ¿ÈÆÅÂÓ¾Ê¼Ã·Ö ¹ ü»¿Í¿ÄÈÁ¿Ì ɼÇÃÅüÉÇ·Ì ÆÇ¿ ÅÌ·½»¼Ä¿¿ »Å ɼÃƼǷÉÊÇÒ Ä¿½¼ q¨ ÈÉ·ÄŹ¿ÉÈÖ
ɹ¼Ç»ÅÀ ¦Ç¿ ɼÃƼǷÉÊǼ ¹Òϼ q¨ ÇÉÊÉÓ
ÆǼ¹Ç·Ð·¼ÉÈÖ ¹ Æ·Ç º·¾ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Строение вещества
¡·Á¿Ã¿ ȹÅÀÈɹ·Ã¿ Ÿ·»·ÕÉ ¹¼Ð¼Èɹ· ¹ Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ ÈÅÈÉÅÖÄ¿ÖÌ ¤·ÎÄ¼Ã È º·¾Å¹ ¹ ÁÅÉÅÇÒÌ
ÆŹ¼»¼Ä¿¼ ÃżÁÊÂ Ç¿È Ä·ÆÅÿķ¼É »¹¿½¼Ä¿¼ Æμ ¹ Çż ¥»Ä·ÁÅ ÆμÂÒ ¹ Çż È·ÃÅÈÉÅÖɼÂÓÄÅ ¿¾Ã¼ÄÖÕÉ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿¼ »¹¿½¼Ä¿Ö ¿ ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿ ļ ÈÉ·ÂÁ¿¹·ÕÉÈÖ »Çʺ È »ÇʺÅà — »ÂÖ
ÃżÁÊ ¹ º·¾¼ É·Á¿¼ ÈÉÅÂÁÄŹ¼Ä¿Ö ļ ÉÅÂÓÁŠļ¿¾¸¼½ÄÒ ÄÅ ÆÇÅ¿ÈÌÅ»ÖÉ ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿ ļÆǼÇÒ¹ÄÅ ™ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ ÔÉ¿Ì ÈÉÅÂÁÄŹ¼Ä¿À Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Ö
¿ ¾Ä·Î¼Ä¿Ö ÈÁÅÇÅÈÉ¿ »¹¿½¼Ä¿Ö ÃżÁÊ ¿¾Ã¼ÄÖÕÉÈÖ
§¼¾ÊÂÓÉ·ÉÅà ɷÁźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö ¿ ÅÉÈÊÉÈɹ¿Ö
¹¾·¿ÃÅ»¼ÀÈɹ¿Ö ηÈÉ¿Í ÆÇ¿ »¹¿½¼Ä¿¿ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ
ÉÅ ÎÉÅ ·´»Ý Á¹Ý ÅÂÉÄ´ÁÓ¹ÆÝ Á¼Ý µιÀ´ Ý Á¼Ý ÈÂÄÀÏ
´Ý »´Á¼À´¹ÆÝ ¶¹ÅÐÝ ÃŸÂÅÆ´¶¿¹ÁÁÏ½Ý ¹ÀÇÝ ÂµÎ¹À
¡·½»ÒÀ ¿¾ ¹·È ÆÅÈοɷ¼É ÈÊмÀ ļ¼ƿͼÀ Êɹ¼Ç½»¼Ä¿Ö É¿Æ· t™Å¾»ÊÌ ¾·Ä¿Ã·¼É ÆÅÂŹ¿ÄÊ Å¸Ñ¼Ã· ÔÉÅÀ ÁÅÃÄ·ÉÒ| ¿Â¿ t¶ Ä·Á·Î·Â ¹Å¾»ÊÌ ¹ »¹¼
ÉǼɿŸѼ÷ÃÖη|™Å¾»ÊÌ Á·Á¿ÂÕ¸ÅÀº·¾ ¾·Ä¿Ã·¼É ¹¼ÈÓ Å¸Ñ¼Ã ÁÅÃÄ·ÉÒ ¿ ¹¼ÈÓ Å¸Ñ¼Ã ÃÖη
—Á·Á¿¼È¹ÅÀÈɹ·¿Ã¼Õɽ¿»ÁÅÈÉ¿ ›ÂÖÅɹ¼É·
Ä· ¹ÅÆÇÅÈ ÆÇŹ¼»¼Ã ÅÆÒÉ ¦¼Ç¼ÂӼà ¹Å»Ê ¿¾ üľÊÇÁ¿ 1 ¹ üľÊÇÁÊ Ç¿È ¨ÂÄÀ´Ý º¼¸¾ÂÅƼÝ
¼»À¹Á¼¿´ÅÐ ÁµιÀÂÅÆ´¿ÅÓÝƹÀݺ¹£Å¼ÁÊÂÒ
ļ Ç·¾Â¼É¼Â¿ÈÓ ÆÅ ¹È¼ÃÊ Å¸Ñ¼ÃÊ Á·Á ÔÉÅ ¸ÒÂÅ ¸Ò
¹ ÈÂÊη¼ È º·¾Åà žÄ·Î¿É ¹¾·¿ÃÄż ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿¼
ÃżÁÊ ½¿»ÁÅÈÉ¿ ÈÊмÈÉ¹Ê¼É ÄÅ ÅÄÅ ½¼ÈÉÁŠļ
Ê»¼Ç½¿¹·¼É ÈÅȼ»Ä¿¼ ÃżÁÊÂÒ ¥Ä¿ Áż¸ÂÕÉÈÖ
¿Æ¼Ç¼Ã¼Ð·ÕÉÈÖ¿¾Å»ÄźÅüÈÉ·¹»Çʺż Ç¿È Î¼Ã ¿ ŸÑÖÈÄÖ¼ÉÈÖ É¼ÁÊμÈÉÓ ½¿»ÁÅÈɼÀ
¤·¿¸Å¼¼ È¿ÂÓÄÒà ֹÂÖ¼ÉÈÖ ¹¾·¿ÃÅ»¼ÀÈɹ¿¼
ηÈÉ¿Í ¹ ɹ¼Ç»Åà ɼ¼ ¥ÄŠļ »·¼É ¹Å¾ÃŽÄÅÈÉ¿
ηÈÉ¿Í·Ã Ç·¾ÅÀÉ¿ÈÓ ®·ÈÉ¿ÍÒ Â¿ÏÓ ÈŹ¼ÇÏ·ÕÉ
Ì·ÅɿμÈÁ¿¼ Áż¸·É¼ÂÓÄÒ¼ »¹¿½¼Ä¿Ö ÅÁÅÂÅ ÅÆǼ»¼Â¼ÄÄÒÌ ÆÅÂŽ¼Ä¿À Ç¿È ¦ÅÔÉÅÃÊ Æ¶¹Ä¸Ï¹Ý ƹ¿´Ý ÅÂÉÄ´ÁÓÒÆÝ ¼Ý µιÀ Ý ¼Ý ÈÂÄÀÇ ¨ÆÂÅÏÄÅÀ Ǽ¾¿ÄŹÒÀ ÃÖÎ ¸Ê»¼É ÈÅÌÇ·ÄÖÉÓ ËÅÇÃÊ Ï·Ç·
¿ ŸѼà ÁÊ»· ¸Ò ¼ºÅ Ä¿ ÆÅüÈɿ¿ ¹ ¸·ÄÁÊ Ä·
ÈÉÅÂ ¿ É »
­ÅÎ 1
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
2
41
42
Строение вещества
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
²½ËÏÅÔÊËÎÏÙ Á¿ÅÃÂÊÅÜ Å ËÏÎÐÏÎÏ¿Å ¿Ä½ÅÉËÁÂÆÎÏ¿ÅÜ Ô½ÎÏÅÓ ÌÍÅ Á¿ÅÃÂÊÅÅ
ÌÍÅ¿ËÁÜÏ Ç ÏËÉÐ ÔÏË À½ÄØ Ê ÎËÒͽÊÜÛÏ ÊŠ˾×Âɽ ÊÅ ÑËÍÉØ
®ËÒͽÊÂÊÅ ˾×Âɽ ÃÅÁÇËÎÏÜÉÅ Å ÊÂÎËÒͽÊÂÊÅ ÑËÍÉØ ÀË¿ËÍÜÏ Ë Ê½ÈÅÔÅÅ
ÎÅÈ ÌÍÅÏÜÃÂÊÅÜ ÉÂÃÁÐ ÅÒ Ô½ÎÏÅÓ½ÉÅ ÇËÏËÍØ ÁÂÆÎÏ¿ÐÛÏ ÈÅÕ٠ʽ ɽÈØÒ
ͽÎÎÏËÜÊÅÜÒ
®ËÒͽÊÂÊÅ ÑËÍÉØ Å Ë¾×Âɽ Ï¿ÂÍÁØÉÅ ÏÂȽÉÅ ÐǽÄØ¿½ÂÏ Ê½ ÏË ÔÏË ÌÍÅÏ܊
ÃÂÊÅ ÅÒ Ô½ÎÏÅÓ ÎÅÈÙÊ ÔÂÉ Ô½ÎÏÅÓ ÃÅÁÇËÎÏÅ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§½ÇÅÉÅ ËÎÊË¿ÊØÉŠοËÆÎÏ¿½ÉŠ˾ȽÁ½ÂÏ À½Ä
¬ËÔÂÉÐ ÃÅÁÇËÎÏÙ Ê ÎËÒͽÊÜÂÏ ÑËÍÉÐ
´ÂÉ ËÏÈÅÔ½ÂÏÎÜ Ï¿ÂÍÁË ÎËÎÏËÜÊÅ ¿ÂÖÂÎÏ¿½ ËÏ ÃÅÁÇËÀË Å À½ÄË˾ͽÄÊËÀË
«ÏÈÅÔ½ÛÏÎÜ ÈÅ ÉËÈÂÇÐÈØ ¿ËÁØ ËÏ ÉËÈÂÇÐÈ ÈÙÁ½ Š̽ͽ
§½ÇÅ ÅÄ ÌÂÍÂÔÅÎÈÂÊÊØÒ ¿ÂÖÂÎÏ¿ ¿ ˾ØÔÊØÒ ÐÎÈË¿ÅÜÒ ÌÍÅ ÇËÉʽÏÊËÆ ÏÂɊ
ÌÂͽÏÐÍ ŠÊËÍɽÈÙÊËÉ Á½¿ÈÂÊÅŠʽÒËÁÜÏÎÜ ¿ À½ÄË˾ͽÄÊËÉ ÎËÎÏËÜÊÅÅ ½
ǽÇÅ v ¿ ÃÅÁÇËÉ ÅÈÅ Ï¿ÂÍÁËÉ ËÈË¿Ë ¾ÂÊÄÅÊ ÇÅÎÈËÍËÁ ÃÂÈÂÄË ÍÏÐÏÙ ¿ËÄÁÐÒ ÎÏÂÇÈË ÌȽÎÏɽÎν
©ËÃÂÏ ÈÅ ÍÏÐÏ٠ʽÒËÁÅÏÙÎÜ ¿ Ï¿ÂÍÁËÉ ÎËÎÏËÜÊÅÅ ½ ¿ËÄÁÐÒ v ¿ ÃÅÁÇËÉ ¬ÍŠǽÇÅÒ ÐÎÈË¿ÅÜÒ
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
Ÿ ÌȽÎÏÅÇË¿ÐÛ ¾ÐÏØÈÇР˾×ÂÉËÉ È Ê½ÈÂÆÏ ÁË¿ÂÍÒÐ ¿ËÁРŠĽÇÍËƊ
Ï ÀÂÍÉÂÏÅÔÊË ÇÍØÕÇËÆ ¬ËÌÍ˾ÐÆÏ ÎýÏÙ ¿ ¾ÐÏØÈÇ ¿ËÁÐ ¤½ÏÂÉ ¿ØÈÂÆÏÂ
¿ËÁÐ Å ÎÊË¿½ ĽÇÍËÆÏ ¾ÐÏØÈÇÐ ´ÏË Ê½ÒËÁÅÏÎÜ ¿ ¾ÐÏØÈÇ §ËÊÂÔÊË ¿ËÄÁÐÒ
¯ÂÌÂÍÙ ÎËÃÉÅÏ ¾ÐÏØÈÇÐ ª½ ËÎÊË¿½ÊÅÅ ÍÂÄÐÈÙϽÏË¿ ËÌØϽ ¿ØÎǽÃÅÏ ÀÅÌËÏŠ
ÄÐ Ë ÎÏÍËÂÊÅÅ À½ÄË¿ Å ÃÅÁÇËÎÏÂÆ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Строение вещества
„ ¯ÂÌÈË¿ËÂ
ͽÎÕÅÍÂÊÅÂ
¥ÄÌÍÂÁØÁÐÖÅÒ̽ͽÀͽÑË¿¿½ÉÅÄ¿ÂÎÏÊË ÔÏË¿ÎÂ
¿ÂÖÂÎÏ¿½ ÎËÎÏËÜÏ ÅÄ Ô½ÎÏÅÓ ½ÏËÉË¿ ÉËÈÂÇÐÈ Å ÁÍ ºÏÅ Ô½ÎÏÅÓØ ÊÂÌÍÂÍØ¿ÊË Ò½ËÏÅÔÊË Á¿ÅÃÐÏÎÜ ¬ÍŠʽŠ
ÀÍ¿½ÊÅÅ ¿ÂÖÂÎÏ¿½ Á¿ÅÃÂÊÅ ÂÀË Ô½ÎÏÅÓ ÎϽÊË¿ÅÏÎÜ
¾ËÈ ¾ØÎÏÍØÉ °¿ÂÈÅÔÅ¿½ÛÏÎÜ Í½ÎÎÏËÜÊÅÜ ÉÂÃÁÐ
Ô½ÎÏÅÓ½ÉÅ ÔÏËÌÍÅ¿ËÁÅÏÇпÂÈÅÔÂÊÅÛͽÄÉÂÍË¿ÏÂȽ
а
œ»À¹Á¹Á¼¹Ý Ä´»À¹ÄÂ¶Ý Æ¹¿´Ý ÃÄ¼Ý ¹·ÂÝ Á´·Ä¹¶´Á¼¼Ý
Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ Æ¹Ã¿Â¶ÏÀÝ Ä´Å̼ĹÁ¼¹À Ý ©¼ÆÂŹż
Ç·ÈϿǼĿ¼ ɹ¼Ç»ÒÌ É¼Â Â¼ºÁÅ ÆŻɹ¼Ç»¿ÉÓ ÅÆÒÉÅà ¨É·ÂÓÄÅÀ Ï·Ç¿Á ȹŸŻÄÅ ÆÇÅÌÅ»¿É μǼ¾
ÁÅÂÓÍÅ Ç¿È ¶ ¦ÅȼķºÇ¼¹·Ä¿ÖÄ·ÈÆ¿ÇÉŹÁ¼ Ç¿È · Ï·Ç¿Á Ç·ÈÏ¿ÇÖ¼ÉÈÖ ¿ ¾·ÈÉǼ¹·¼É
¹ ÁÅÂÓͼ Ç¿È ¸ ¦Åȼ ÅÌ·½»¼Ä¿Ö Ï·Ç¿Á
¹ÄÅ¹Ó È¹Å¸Å»ÄÅ ÆÇÅÌÅ»¿É μǼ¾ ÁÅÂÓÍÅ Ÿ¾ ÅÆÒÉ·
ȼ»Ê¼É ÎÉÅ Ç·¾Ã¼ÇÒ É¹¼Ç»ÅºÅ ɼ· ÆÇ¿ Ä·ºÇ¼¹·Ä¿¿ ʹ¼Â¿Î¿¹·ÕÉÈÖ · ÆÇ¿ ÅÌ·½»¼Ä¿¿ m ÊüÄÓÏ·ÕÉÈÖ
¦¹Ã¿Â¶Â¹Ý Ä´Å̼ĹÁ¼¹Ý Ä´»¿¼ËÁÏÉÝ Æ¶¹Ä¸ÏÉÝ Æ¹¿Ý
Á¹Â¸¼Á´¾Â¶Â Ý Ÿ¾¾· ɼÆÂŹźŠǷÈÏ¿Ç¼Ä¿Ö É¹¼Ç»ÒÌ É¼Â ÃźÊÉ Ç·¾ÇÊÏ·ÉÓÈÖ ÃÅÈÉÒ ¿¾º¿¸·ÉÓÈÖ
½¼Â¼¾ÄÅ»ÅÇŽÄÒ¼ ǼÂÓÈÒ Ç·¾ÇÒ¹·ÉÓÈÖ ÆÇŹŻ·
®ÉÅ¸Ò ÔÉźŠļ ÈÂÊοÂÅÈÓ ÆÇ¿ ÁÅÄÈÉÇÊ¿ÇŹ·Ä¿¿
ÉźŠ¿Â¿ ¿ÄźŠÈÅÅÇʽ¼Ä¿Ö ÊοÉÒ¹·¼ÉÈÖ É¼ÆÂŹż Ç·ÈϿǼĿ¼ ¤¼ÈÊп¼ »¼É·Â¿ ÃÅÈÉŹ ÈÉ·¹ÖÉ
Ä· Á·ÉÁ¿ Ç¿È ÈÆÅÈŸÄÒ¼ ƼǼ»¹¿º·ÉÓÈÖ ÆÇ¿
¿¾Ã¼Ä¼Ä¿ÖÌ »Â¿ÄÒ ÃÅÈÉ· ¾¿ÃÅÀ ¿ ¼ÉÅà §¼ÂÓÈÒ
Ä· ÈÉÒÁ·Ì ¿Ã¼ÕÉ ¾·¾ÅÇ Ç¿È ¦ÇŹŻ· ¿ĿÀ
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ б
в
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
43
44
Строение вещества
­ÅÎ а
Ô¼ÁÉÇÅƼǼ»·Î¿ ļ Ä·ÉÖº¿¹·ÕÉ È¿ÂÓÄÅ Ç¿È ÎÉÅ¸Ò ¾¿ÃÅÀ ÈÅÁǷзÖÈÓ ÅÄ¿ ļ Ç·¾Åǹ·Â¿ÈÓ
— Ç·ÈÏ¿ÇÖÕÉÈÖ Â¿ ÆÇ¿ Ä·ºÇ¼¹·Ä¿¿ ½¿»ÁÅÈÉ¿ ©¼ÆÂŹż Ç·ÈϿǼĿ¼ ½¿»ÁÅÈɼÀ ÉŽ¼ ÃŽÄÅ ÆŻɹ¼Ç»¿ÉÓ ÅÆÒÉÅà ™ Å»¿Ä·ÁŹҼ ÁŸÒ
Ä·ÂӼà ¹ Å»ÄÊ m ¹Å»Ê · ¹ »ÇʺÊÕ m É·ÁÅÀ ½¼
ŸѼÃÈÆ¿ÇÉ·¡Å¸Ҿ·ÁÇżÃÆÇŸÁ·Ã¿ÈÉÇʸÁ·Ã¿ ¤·Î·ÂÓÄÒ¼ ÊÇŹĿ ¹Å»Ò ¿ ÈÆ¿ÇÉ· ¹ ÉÇʸÁ·Ì
ÅÉüɿà Ǽ¾¿ÄŹÒÿ ÁÅÂÓͷÿ Ç¿È ¶ ¦Å
ÈÉ·¹¿Ã ÁÅÂ¸Ò ¹ ÈÅÈÊ» È ºÅÇÖμÀ ¹Å»ÅÀ ªÇŹĿ
½¿»ÁÅÈɼÀ ¹ ÉÇʸÁ·Ì ÈÉ·ÄÊÉ ¹Òϼ Ç¿È · ¿»ÁÅÈÉ¿ÆÇ¿Ä·ºÇ¼¹·Ä¿¿Ç·ÈÏ¿ÇÖÕÉÈÖ¤ÅÊÇŹ¼ÄÓ¹ÉÇʸÁ¼ÁŸÒÈÅÈÆ¿ÇÉÅùÒϼ μùÉÇʸÁ¼
ÁÅÂ¸Ò È ¹Å»ÅÀ žÄ·Î¿É ÈÆ¿ÇÉ Ç·ÈÏ¿ÇÖ¼ÉÈÖ ¸ÅÂÓϼ¨Â¼»Å¹·É¼ÂÓÄŠƹÿ¶¹ÝÄ´Å̼ĹÁ¼¹ÝÄ´»ÁÏÉÝ
º¼¸¾ÂÅƹ½ Á·Á¿É¹¼Ç»Ò̹¼Ð¼Èɹ Á¹Â¸¼Á´¾Â¶Â
б
­ÅÎ а
б
­ÅÎ — ¿ÈÆÒÉÒ¹·ÕÉ Â¿ ɼÆÂŹż Ç·ÈϿǼĿ¼ º·¾Ò ¥É¹¼É¿Ã Ä· »·ÄÄÒÀ ¹ÅÆÇÅÈ È ÆÅÃÅÐÓÕ È¼»ÊÕмºÅ ÅÆÒÉ· ž·ÁÇżà ÁÅÂ¸Ê È ¹Å¾»ÊÌÅà ÆÇŸÁÅÀ
È ¿¾ÅºÄÊÉÅÀ ÉÇʸÁÅÀ ™ ÉÇʸÁ¼ Ç¿È ¶ Ä·ÌÅ»¿ÉÈÖ Á·ÆÂÖ ½¿»ÁÅÈÉ¿ ›ÅÈÉ·ÉÅÎÄÅ ÆÇ¿¸Â¿¾¿ÉÓ ÇÊÁ¿ Á ÁŸ¼ Á·Á Á·ÆÂÖ Ä·Î¿Ä·¼É ƼǼüзÉÓÈÖ ¹ÆÇ·¹Å Ç¿È · ´ÉÅ ÆŻɹ¼Ç½»·¼É
ɼÆÂŹż Ç·ÈϿǼĿ¼ ¹Å¾»ÊÌ· ÆÇ¿ ¼ºÅ »·½¼ ļ¾Ä·Î¿É¼ÂÓÄÅà ķºÇ¼¹·Ä¿¿ ¦Ç¿Î¼Ã ÎÉÅ ÅμÄÓ
¹·½ÄÅ ¶Å¹Ý ·´»Ï ¹ ÅÉ¿ο¼ ÅÉ É¹¼Ç»ÒÌ ¹¼Ð¼Èɹ
¿ ½¿»ÁÅÈɼÀ ÃÄ¼Ý Á´·Ä¹¶´Á¼¼ Ä´Å̼ÄÓÒÆÅÓÝ
¸¼Á´¾Â¶Â
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Строение вещества
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
¤¼ÂÓ¾Ö ÆÅȼ ºÅÇÖμºÅ Î·Ö ÈÇ·¾Ê Æ¿ÉÓ ÌÅÂÅ»ÄÊÕ ¹Å»Ê ¿Â¿ ¼ÈÉÓ
ÃÅÇŽ¼Äż §¼¾Áż ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿¼ ɼÃƼǷÉÊÇÒ ÆÇ¿¹Å»¿É Á ÆÅֹ¼ĿÕ
ÉÇ¼Ð¿Ä Ä· Ô÷¿ ¾Ê¸Å¹ ´ÉŠŸÑÖÈÄÖ¼ÉÈÖ É¼Ã ÎÉÅ ÅÈÄŹÄż ¹¼Ð¼ÈɹÅ
¾Ê¸· m »¼ÄÉ¿Ä m ¿ ÆÅÁÇÒ¹·ÕÐ·Ö ¾Ê¸ Ô÷ÂÓ ÆÇ¿ Å»ÄÅà ¿ ÉÅà ½¼ ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿¿ ɼÃƼǷÉÊÇÒ Ç·ÈÏ¿ÇÖÕÉÈÖ Ä¼Å»¿Ä·ÁŹÅ
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
½ÄØ ÃÅÁÇËÎÏÅ Å Ï¿ÂÍÁØ ÏÂȽ ÌÍŠʽÀÍ¿½ÊÅŠͽÎÕÅÍÜÛÏÎÜ
¯ÂÌÈË¿ËÂͽÎÕÅÍÂÊÅÂͽÄÊØÒÃÅÁÇËÎÏÂÆÅͽÄÊØÒÏ¿ÂÍÁØÒÏÂÈÊÂËÁÅʽÇË¿Ë
¯ÂÌÈË¿Ë ͽÎÕÅÍÂÊÅ ¿ÎÂÒ À½ÄË¿ ËÁÅʽÇË¿Ë
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ê½ÄØ¿½ÛÏ ÏÂÌÈË¿ØÉ Í½ÎÕÅÍÂÊÅÂÉ
¬ÍÅ¿ÂÁÅÏ ÌÍÅÉÂÍØ ÏÂÌÈË¿ËÀË Í½ÎÕÅÍÂÊÅÜ ÎýÏÅÜ Ï¿ÂÍÁØÒ ÏÂÈ ÃÅÁÇËΊ
ÏÂÆ À½ÄË¿
´ÂÉËÏÈÅÔ½ÂÏÎÜÏÂÌÈË¿ËÂͽÎÕÅÍÂÊÅÂÀ½ÄË¿ËÏÏÂÌÈË¿ËÀËͽÎÕÅÍÂÊÅÜÏ¿Â͊
ÁØÒ ÏÂÈ Å ÃÅÁÇËÎÏÂÆ
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
¥ÎÌËÈÙÄÐÜ ÌȽÎÏÅÇË¿ÐÛ ¾ÐÏØȊ
ÇÐ Å ÎËÈËÉÅÊÇÐ ÁÈÜ ÎËǽ ÌÍË¿ÂÁŊ
Ï ÁËɽ ËÌØÏ ÌË ÏÂÌÈË¿ËÉРͽÎÕŊ
ÍÂÊÅÛ ¿ËÄÁÐÒ½ Å ¿ËÁØ ­ÂÄÐÈÙϽÏØ
ËÌØϽ ËÌÅÕÅÏ ¿ ÏÂÏͽÁÅ
ŸËÄÙÉÅÏ ŠÇËÌÂÂÔÊÐÛ ÉËÊŠ
ÏÐ À¿ËÄÁÜ ÁËÎÇРοÂÔÐ Å ÌÅÊÓÂÏ
¿ËÄÁÅ ¿¾ÂÆÏ ¿ ÁËÎÇÐ ÍÅÎ Ï½Ç ÔÏË¾Ø ÉËÊÂϽ ÂÈ ÌÍËÒËÁÅȽ ÉÂÃÁÐ
ÊÅÉÅ ¡ÂÍý ÉËÊÂÏÐ ÌÅÊÓÂÏËÉ Ê½Š
ÀÍÂÆϠ ʽ ÌȽÉÂÊŠοÂÔÅ ¬ÍËÒˊ
ÁÅÏ ÈŠʽÀÍÂÏ½Ü ÉËÊÂϽ ÉÂÃÁÐ À¿ËĊ
ÁÜÉÅ «¾×ÜÎÊÅÏ ÍÂÄÐÈÙÏ½Ï ËÌØϽ
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
45
46
Строение вещества
„ ¯ÂÉÌÂͽÏÐͽ ¥ÄÉÂÍÂÊÅ ÏÂÉÌÂͽÏÐÍØ ¯ÂÍÉËÉÂÏÍØ
§½ÃÁË ÐÏÍË Î˾ÅͽÜÎ٠ʽ ͽ¾ËÏÐ ÅÈÅ ¿ ÕÇËÈÐ ÉØ ÎÌͽÕÅ¿½ÂÉ ˆ§½Ç½Ü ʽ ÐÈÅÓ ÏÂÉÌÂͽÏÐͽ ˜ Ìˊ
ÊÅÉ½Ü ÌËÁ ÚÏÅÉ Ê½ÎÇËÈÙÇË ÏÂÌÈØÆ ÅÈÅ ÒËÈËÁÊØÆ Ê½Š
ÍÐÃÊØÆ ¿ËÄÁÐÒ
´ÏË Ï½ÇË ÏÂÉÌÂͽÏÐͽ §½Ç  ÅÄÉÂÍÅÏÙ ¡ËŠ
ÎϽÏËÔÊË ÈÅ ÁÈÜ ÚÏËÀË Ê½ÕÅÒ ËÖÐÖÂÊÅÆ ÏÂÌȽ Å
ÒËÈËÁ½
а
¦¹ÀùĴÆÇÄ´Ý Âß¹¿Ó¹ÆÝ ÅƹùÁÐÝ Á´·Ä¹ÆÂÅƼÝ
ƹ¿´
¦ÇŹ¼»¼Ã ÅÆÒÉ ¤·ÂӼà ¹ ÉÇ¿ ÈÅÈÊ»· ¹Å»Ê Ç·¾ÄÅÀɼÃƼǷÉÊÇÒ Ç¿È ¥ÆÊÈÉ¿ÃÆÇ·¹ÊÕÇÊÁÊ
¹ ÈÅÈÊ» 1 È ÌÅÂÅ»ÄÅÀ ¹Å»ÅÀ · ¼¹ÊÕ m ¹ ÈÅÈÊ» 3
È ºÅÇÖμÀ ¹Å»ÅÀ ®¼Ç¼¾ m Ã¿Ä Å¸¼ ÇÊÁ¿ ÅÆÊÈ-
б
­ÅÎ ­ÅΠɿùÈÅÈÊ»2¦ÅÅÐÊмĿÖÃÆÇ·¹ÅÀÇÊÁ¿¹Å»·¹
ÈÅÈÊ»¼ 2 m ɼÆÂ·Ö · ÆÅ ÅÐÊмĿÖà ¼¹ÅÀ m ÌÅÂÅ»Ä·Ö ´ÉÅ ºÅ¹ÅÇ¿É Å ÉÅà ÎÉÅ Ä·Ï¿ ÅÐÊмĿÖ
ÈʸѼÁÉ¿¹ÄÒ ›ÂÖ Å¸Ñ¼ÁÉ¿¹ÄÅÀ ÅͼÄÁ¿ ÈɼƼĿ
Ä·ºÇ¼ÉÅÈÉ¿ ɼ· É ¼ ¼ºÅ ɼÃƼǷÉÊÇÒ Å¸Å¾Ä·Î·¼ÉÈÖ ¸ÊÁ¹ÅÀ t ÈÂʽ¿É ¿¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄÒÀ ÆÇ¿¸ÅÇ
ƹÄÀÂÀ¹ÆÄ
ªÈÉÇÅÀÈɹŠ¿ »¼ÀÈɹ¿¼ È·ÃźŠÆÇÅÈÉźŠɼÇÃÅüÉÇ· ¸ÒÂÅ ÅÈÄŹ·ÄÅ Ä· ɼÆÂŹÅà ǷÈϿǼĿ¿
¹¼Ð¼Èɹ· ©¼ÇÃÅüÉÇ ÆǼ»ÈÉ·¹ÂÖ ÈŸÅÀ ÈɼÁÂÖÄÄÒÀ ¸·ÂÂÅÄοÁ Èż»¿Ä¼ÄÄÒÀ È ÉÅÄÁÅÀ ÉÇʸÁÅÀ
Á·Æ¿ÂÂÖÇÅà ˜·ÂÂÅÄοÁ ¾·ÆÅÂÄÖÂÈÖ ÇÉÊÉÓÕ
¿Â¿ ÆÅ»ÁǷϼÄÄÒà ÈÆ¿ÇÉÅà ›ÂÖ ¿¾ºÅÉŹ¼ĿÖ
ÏÁ·ÂÒ ÅÆǼ»¼ÂÖ¿ÈÓ ÆÅÂŽ¼Ä¿Ö ÊÇŹļÀ ½¿»ÁÅÈÉ¿ ¹ ÉÇʸÁ¼ ÆÇ¿ ÅÆÊÈÁ·Ä¿¿ ¸·ÂÂÅÄοÁ· ¹ É·Õ-
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Строение вещества
пÀÈļº¿Â¿Â¼» Ç¿È ¶ ¿Á¿ÆÖÐÊÕ»¿ÈÉ¿Â¿ÇŹ·ÄÄÊÕ ¹Å»Ê Ç¿È · ¦ÅÂŽ¼Ä¿¼ ÊÇŹÄÖ
½¿»ÁÅÈÉ¿ ¹ ÉÇʸÁ¼ Áź»· ¸·ÂÂÅÄοÁ ¸Ò ¹ É·Õмà ÂÓ»¼ ÆǿĿ÷ÂÅÈÓ ¾· Äʼ¹Å¼ · ɼÃƼǷÉÊÇ· É·ÕмºÅ ÂÓ»· m ¾· ÄÊÂÓ ºÇ·»ÊÈŹ
™ÉÅÇÅÃÊ ÆÅÂŽ¼Ä¿Õ ÊÇŹÄÖ ÈÅÅɹ¼ÉÈɹŹ·Â·
ɼÃƼǷÉÊÇ·Á¿ÆÖмÀ¹Å»Ò ÆÇ¿ÄÖÉ·Ö¾·ºÇ·»ÊÈŹ ›Â¿Ä· ÈÉŸ¿Á· ü½»Ê ¿ ºÇ·»Êȷÿ
»¼Â¿Â·ÈÓ Ä· Ç·¹ÄÒÌ Î·ÈɼÀ ÈÃ Ç¿È · ¥»ÄÅ»¼Â¼Ä¿¼Å¾Ä·Î·ÂÅÅ»¿ÄºÇ·»ÊÈ©·Á·ÖÏÁ·Â·
¹Æ¼Ç¹Ò¼ ¸Ò· ÆǼ»ÂŽ¼Ä· Ϲ¼»ÈÁ¿Ã ÊμÄÒÃ
—Ä»¼ÇÈÅà ­¼ÂÓÈ¿¼Ã ¹ º ¦ÅÔÉÅÃÊ ÅÄ· Ä·¾Ò¹·¼ÉÈÖ ÏÁ·ÂÅÀ ­¼ÂÓÈ¿Ö · ¼»¿Ä¿Í· ÏÁ·ÂÒ m
·Ä´¸ÇÅÂÀÝ ª¹¿ÐżÓÝ q¥
ŸÃ¼ÄÄÅ É·Á·Ö ÏÁ·Â· Ê ¸ÒÉŹÒÌ É¼ÇÃÅüÉÇŹ
Ç¿È ¶ ¥ÈŸ¼ÄÄÅÈÉ¿ ¹ ÈÉÇżĿ¿ ¿Ã¼¼É ü»¿Í¿ÄÈÁ¿À ɼÇÃÅüÉÇ Ç¿È · ©·Á Á·Á ¿Ã
¿¾Ã¼ÇÖÕÉ É¼ÃƼǷÉÊÇÊ É¼Â· μÂŹ¼Á· ÉŠͼķ
а
­ÅÎ »¼Â¼Ä¿Ö ¼ºÅ ÏÁ·ÂÒ § 0,1 qС . ©·Á¿Ã ŸǷ¾Åà дел.
ÆźǼÏÄÅÈÉÓ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ü»¿Í¿ÄÈÁ¿Ã ɼÇÃÅüÉÇÅà ¹ Ç·¾ üÄÓϼ μà ¸ÒÉŹÒà ɼÇÃÅüÉÇÅÃ Ê ÁÅÉÅÇźŠͼķ »¼Â¼Ä¿Ö § 1 qС . ¯Á·Â· ü»¿дел.
Í¿ÄÈÁźŠɼÇÃÅüÉÇ· ¿Ã¼¼É Ä¿½Ä¿À ¿ ¹¼ÇÌÄ¿À
ÆǼ»¼ÂÒ q¨¿ q¨¤ÅÇ÷ÂÓÄÅÀ»ÂÖ¾»ÅÇŹźŠμÂŹ¼Á· Èοɷ¼ÉÈÖ É¼ÃƼǷÉÊÇ· q¨
˜·ÂÂÅÄοÁ ü»¿Í¿ÄÈÁźŠɼÇÃÅüÉÇ· ¾·ÆÅÂÄÖ¼ÉÈÖ ÇÉÊÉÓÕ ™¸Â¿¾¿ ¸·ÂÂÅÄοÁ· ÉÇʸÁ· ¿Ã¼¼É
Èʽ¼Ä¿¼ ÎÉŠļ Æž¹ÅÂÖ¼É ÇÉÊÉ¿ ÆÅȼ ÉźŠÁ·Á
¿¾Ã¼Ç¼Ä¿¼ ¾·ÁÅÄμÄÅ ¿ ɼÇÃÅüÉÇ ÅÈÉÒ ¹¼ÇÄÊÉÓÈÖ Ä·¾·» ¹ ¸·ÂÂÅÄοÁ ´ÉźŠÃŽÄÅ »ÅÈÉ¿ÎÓ
ÉÅÂÓÁÅ È ÆÅÃÅÐÓÕ Ç¼¾ÁźŠ¹ÈÉÇÖÌ¿¹·Ä¿Ö ɼÇÃÅüÉÇ·
™ Ä·ÈÉÅÖм¼ ¹Ç¼ÃÖ ¹È¼ ηм ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉÈÖ
Í¿ËÇŹҼ ɼÇÃÅüÉÇÒ Ç¿È ¥Ä¿ ¸Å¼¼ ʻŸÄÒ ¿ ¸¼¾ÅÆ·ÈÄÒ Î¼Ã ÇÉÊÉÄÒ¼
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
б
47
48
Строение вещества
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
¯ÂÉÌÂͽÏÐͽ ËÌÍÂÁÂÈÜÂÏ ÎÏÂÌÂÊ٠ʽÀÍÂÏËÎÏÅ ÏÂȽ
¡ÈÜ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ ÏÂÉÌÂͽÏÐÍØ ÎÈÐÃÅÏ ÏÂÍÉËÉÂÏÍ
¬ÍÅÊÓÅÌ ÁÂÆÎÏ¿ÅÜ ÏÂÍÉËÉÂÏͽ ËÎÊË¿½Ê ʽ ÏÂÌÈË¿ËÉ Í½ÎÕÅÍÂÊÅÅ ¿ÂÖÂÎÏ¿½
žØÏË¿Ø ÏÂÍÉËÉÂÏÍØ ¿ ʽÕÂÆ ÍÂÎÌоÈÅÇ ÅÉÂÛÏ ÕǽÈÐ ³ÂÈÙÎÅÜ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§½ÇË ܿÈÂÊÅ ÅÎÌËÈÙÄÐÂÏÎÜ ¿ ÐÎÏÍËÆÎÏ¿Â Å ÁÂÆÎÏ¿ÅÅ
ÏÂÍÉËÉÂÏͽ
´ÏË ÌÍÅÊÜÏË Ä½ Å ÀͽÁÐÎË¿ ÌË ÕǽÈ ³ÂÈÙÎÅÜ
¬Ë ÍÅÎÐÊÇÐ ËÌÍÂÁÂÈÅÏÂ
½ ÓÂÊÐ ÁÂÈÂÊÅÜ ÕǽÈØ Ç½ÃÁËÀË ÏÂÍÉËÉÂÏͽ
¾ ¿ÂÍÒÊÅÆ Å ÊÅÃÊÅÆ ÌÍÂÁÂÈØ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ
¿ ÌËǽĽÊÅÜ ÏÂÍÉËÉÂÏÍË¿
©ËÃÊË ÈÅ ¾ØÏË¿ØÉ ÏÂÍÉËÉÂÏÍËÉ ÅÄÉÂÍÅÏÙ ÏÂÉÌÂͽÏÐÍÐ
ËÁÊËÆ Ç½ÌÈÅ ¿ËÁØ ¬ËÔÂÉÐ
а
б
­ÅÎ ¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
Ÿ À ÐÔÂÊØÆ ½ÈÅÈÂË ½ÈÅÈÂÆ ÎÉ ÑËÍÄ½Ó ÎËÄÁ½È ÌÍžËÍ ÇËÏËÍØÆ ÉËÃÊË ÎÔÅϽÏÙ ÍËÁËʽԽÈÙÊÅÇËÉ ÏÂÍÉËÉÂÏͽ «Ê ʽÄØ¿½ÈÎÜ
ÏÂÍÉËÎÇËÌËÉ ®ÒÂɽ ÏÂÍÉËÎÇË̽ ÌÍÂÁÎϽ¿ÈÂʽ ʽ ÍÅÎÐÊÇ °Íˊ
¿ÂÊÙ ¿ËÁØ ¿ ÏÍоÇ Ľ¿ÅÎÂÈ ËÏ ÏÂÉÌÂͽÏÐÍØ ¿ËÄÁÐÒ½ ¿ Õ½ÍÅÇÂ
¥ÎÌËÈÙÄÐÜÌȽÎÏÅÇË¿ÐÛ¾ÐÏØÈÇÐ ¿ÉÂÎÏËÕ½ÍÅǽ ÅÎËÈËÉÅÊÇÐÁÈÜ
ÎËǽ νÉËÎÏËÜÏÂÈÙÊË ÅÄÀËÏË¿ÙÏ ÏÂÍÉËÎÇËÌ ª½¾ÈÛÁ½ÆÏÂ Ç½Ç ÐÍˊ
¿ÂÊÙ ¿ËÁØ ¿ ÎËÈËÉÅÊÇ Ľ¿ÅÎÅÏ ËÏ ÏÂÉÌÂͽÏÐÍØ ¿ËÄÁÐÒ½ ¿ ÇËÉʽÏ ʽ ÐÈÅÓ ´ÂÉ Ê½ ¿½Õ ¿ÄÀÈÜÁ ÊÂÐÁ˾ÂÊ Á½ÊÊØÆ ÌÍžËÍ ´ÏË Ð ÊÂÀË
˾ÖÂÀË Î ¾ØÏË¿ØÉ ÏÂÍÉËÉÂÏÍËÉ
­ÅÎ ¯ÂÉØ ÌÍËÂÇÏÊØÒ Ä½Á½ÊÅÆ
§½Ç ¿ØͽÎÏÅÏÙ ÇÍÅÎϽÈÈ ÎËÈÅ ¿ ÁËɽÕÊÅÒ ÐÎÈË¿ÅÜÒ
¼¿ÈÂÊÅÜ ÁÅÑÑÐÄÅÅ ÌÍËÅÎÒËÁÜÖÅ ʽ ÇÐÒÊÂ
¬ÍÅÊÓÅÌ Í½¾ËÏØ ÏÂÍÉËÉÂÏͽ µÇ½ÈØ ÏÂÍÉËÉÂÏÍË¿ ­ÏÐÏÊØÆ ÏÂÍÉËÉÂÏÍ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
50
Движение и силы
„ ©ÂÒ½ÊÅÔÂÎÇË Á¿ÅÃÂÊÅÂ
«ÏÊËÎÅÏÂÈÙÊËÎÏÙ ÌËÇËÜ
Å Á¿ÅÃÂÊÅÜ
ŸØ ÐàÄʽÂÏ ǽÇÅÉ ÎÈËÃÊØÉ Ü¿ÈÜÂÏÎÜ Ò½ËÏŊ
ÔÂÎÇË Á¿ÅÃÂÊÅ ÉËÈÂÇÐÈ Ÿ ÌË¿ÎÂÁÊ¿ÊËÆ ÃÅÄÊÅ
ÉØ ¿ÎÏÍÂÔ½ÂÉÎÜ Î ¾ËÈ ÌÍËÎÏØÉÅ ¿ÅÁ½ÉÅ Á¿ÅÊ
ÊÅÜ ¡¿ÅÃÐÏÎÜ ÈÛÁÅ ½¿ÏËÉ˾ÅÈÅ ÍÅΠνÉËÈŠ
ÏØ ®ËÈÊÓ ¨Ðʽ Å ÁÍÐÀÅ ÏÂȽ «ÇÍÐýÛÖÅÆ Ê½Î
ÉÅÍ ÊÂÉØÎÈÅÉ ¾ÂÄ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ²½Í½ÇÏÂÍÅÎÏÅÇÅ ÉÊËÀÅÒ
Á¿ÅÃÂÊÅÆ ÉËÃÊË ÈÂÀÇË ËÌÍÂÁÂÈÅÏÙ Å ËÌÅνÏÙ Î ÌËÉˊ
ÖÙÛ ÊÂÎÈËÃÊØÒ É½ÏÂɽÏÅÔÂÎÇÅÒ ÑËÍÉÐÈ
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ¡·Á ÊÈÉ·ÄŹ¿ÉÓ »¹¿½¼ÉÈÖ ¿Â¿ Ä¼É »·ÄÄż Ë¿¾¿Î¼ÈÁżɼÂÅ §·ÈÈÃÅÉÇ¿ÃÆǿüǙÒÈÉſɼķ
ÅÈÉ·ÄŹÁ¼ ¿ ¹»·Â¿ ¹¿»¿É¼ ·¹ÉŸÊÈ Ç¿È ›¹¿½¼ÉÈÖ ÅÄ ¿Â¿ Ä¼É ¤¼ÈÃÅÉÇÖ Ä· ÉÅ ÎÉÅ ¹Ç·Ð¼Ä¿Ö
ÁÅÂ¼È Ä¼ ¹¿»ÄÅ ¹Ò ʹ¼Ç¼ÄÄÅ ÅÆǼ»¼Âּɼ ÎÉÅ ·¹ÉŸÊÈ »¹¿½¼ÉÈÖ Ÿ¾Ã¼ÄÖ¼ÉÈÖ È É¼Î¼Ä¿¼Ã ¹Ç¼Ã¼Ä¿
¼ºÅ ÆÅÂŽ¼Ä¿¼ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ Á¿ÅÈÁ· »¼Ç¼¹Ó¼¹ »ÅÃŹ ļÆÅ»¹¿½ÄÒÌ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿
¾¼Ã¿ ©ÅÎÄÅ É·Á ½¼ ÃÒ ÈÊ»¿Ã Å »¹¿½¼Ä¿¿ Ÿ·ÁŹ ¿ ÆÉ¿Í ¹ ļ¸¼ ÇÒ¸ ¹ ·Á¹·Ç¿Êü ËÊɸÅ¿ÈÉŹ
Ä· Æż Æż¾»Å¹ ¿ ÂÕ¸ÒÌ »Çʺ¿Ì ɼÂ
œ»À¹Á¹Á¼¹Ã¿º¹Á¼Óƹ¿´¶ÃÄÂÅÆÄ´ÁÅƶ¹ÂÆÁÂżƹ¿ÐÁ¸ÄÇ·¼Éƹ¿Åƹ˹Á¼¹À¶Ä¹À¹Á¼Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÀ¹É´Á¼Ë¹Å¾¼À¸¶¼º¹Á¼¹À ݨ¼»Å¹·É¼ÂÓÄÅ »¹¿½¼Ä¿¼ÆÇÅ¿ÈÌÅ»¿É¹ÆÇÅÈÉÇ·ÄÈɹ¼¿¹Å¹Ç¼Ã¼Ä¿
§·ÈÈÃÅÉǿüмŻ¿ÄÆǿüǙҼ»¼É¼¹Ô¼ÁÉÇ¿ÎÁ¼ Ç¿È £Å½ÄŠ¿ ÈÁ·¾·ÉÓ ÎÉÅ È¿»Ö ¹
ļÀ ¹Ò Ä·ÌÅ»¿É¼ÈÓ ¹ ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ÆÅÁÅÖ Ÿ »· ¿
Ä¼É ›· m ÆÅÉÅÃÊ ÎÉÅ ¹Ò ļ »¹¿½¼É¼ÈÓ ÆÅ Ô¼ÁÉÇ¿ÎÁ¼ ¨ ɼμĿ¼Ã ¹Ç¼Ã¼Ä¿ ¹·Ï¼ ÆÅÂŽ¼Ä¿¼ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅÔ¼ÁÉÇ¿ÎÁ¿Ä¼Ã¼ÄÖ¼ÉÈÖ¤¼ÉmÆÅÉÅÃÊ ÎÉÅ ¹Ã¼Èɼ È Ô¼ÁÉÇ¿ÎÁÅÀ ¹Ò »¹¿½¼É¼ÈÓ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¾¼Ã¿ — ¼È¿ Ô¼ÁÉÇ¿ÎÁ·
ÅÈÉ·ÄŹ¿Â·ÈÓ ©¼Æ¼ÇÓ ¹Ò Ä·ÌÅ»¿É¼ÈÓ ¹ ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿
ÆÅÁÅÖ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ Ô¼ÁÉÇ¿ÎÁ¿ ¿ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿
¾¼Ã¿ ÄÅ»¹¿½¼É¼ÈӹüÈɼȞ¼Ã¼À¹ÅÁÇʺ¨ÅÂÄÍ· Ç¿È Æ¼Ç¼Ã¼Ð·ÖÈÓ ¾· Á·½»ÊÕ È¼ÁÊÄ»Ê
ÆǿüÇÄÅ Ä· Áà ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ¾¹¼¾»
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
©·Á¿ÃŸǷ¾Åà þ½ݼݸ¶¼º¹Á¼¹ÝÂÆÁÂżƹ¿ÐÁÏ ¥ÉÄÅȿɼÂÓÄÒ ¿ Ì·Ç·ÁɼǿÈÉ¿Á¿ »¹¿½¼Ä¿Ö
´ÉŠ¼ºÁŠʹ¿»¼ÉÓ Ä· ÅÆÒɼ ªÁǼƿɼ ȹ¼ÉÅÅÉÇ·½·É¼ÂÓ Ë¿Á¼Ç Ä· ŸŻ¼ Áżȷ ¹·Ï¼ºÅ ¹¼ÂÅȿƼ»· ¡·ÁŹ· ¸Ê»¼É ÁÇ¿¹·Ö ¼¼ Ä·¾Ò¹·ÕÉ Èƶ»À
ÈÄƾ»¿ ÁÅÉÅÇÊÕ ÅÆ¿Ï¼É Ë¿Á¼Ç ÆÇ¿ »¹¿½¼Ä¿¿
Áżȷ ¥ÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ¹·È ¿Â¿ ¹·Ï¼ºÅ »Çʺ· ¼»ÊмºÅ ÇÖ»ÅÃ È ¹·Ã¿ Ë¿Á¼Ç ¸Ê»¼É »¹¿º·ÉÓÈÖ ÆÅ
ÅÁÇʽÄÅÈÉ¿ — ÈÉÅÖпÀ μÂŹ¼Á ÿÃÅ ÁÅÉÅÇźÅ
¹Ò ÆÇż¾½·¼É¼ ʹ¿»¿É ÎÉÅ Ë¿Á¼Ç ÅÆ¿ÈÒ¹·¼É ļ
ÅÁÇʽÄÅÈÉÓ · ÈÂŽÄÊÕ ÁÇ¿¹ÊÕ Ç¿È ¨Â¼»Å¹·É¼ÂÓÄÅ ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿Ö ÉŽ¼ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄ·
™ »·ÂÓļÀϼà ÃÒ ¹ ÅÈÄŹÄÅà ¸Ê»¼Ã Ç·ÈÈ÷ÉÇ¿¹·ÉÓ Ã¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁż »¹¿½¼Ä¿¼ ɼ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ
ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¾¼Ã¿
®ÇËÍËÎÏÙ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ¤ÂÉÈÅ ÌË Ë;ÅÏ ¿ËÇÍÐÀ ®ËÈÊÓ½
ÇÉ
ÌÍÅÉÂÍÊË c
­ÅÎ ­ÅΠȽ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
©ÂÒ½ÊÅÔÂÎÇË Á¿ÅÃÂÊÅ v ÚÏË ÅÄÉÂÊÂÊÅ ÌËÈËÃÂÊÅÜ ÏÂȽ ¿ ÌÍËÎÏͽÊÎÏ¿Â
ËÏÊËÎÅÏÂÈÙÊË ÁÍÐÀËÀË ÏÂȽ ÅÈÅ ÏÂÈ Î ÏÂÔÂÊÅÂÉ ¿ÍÂÉÂÊÅ
©ÂÒ½ÊÅÔÂÎÇË Á¿ÅÃÂÊÅ ŠÌËÇËÆ ËÏÊËÎÅÏÂÈÙÊØ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ï½ÇË ÉÂÒ½ÊÅÔÂÎÇË Á¿ÅÃÂÊÅÂ
¬ËÔÂÉÐ ÊÂÈÙÄÜ ËÌÍÂÁÂÈÅÏÙ Á¿ÅÃÂÏÎÜ ÏÂÈË ÅÈÅ ÊÂÏ Ê ÐǽÄØ¿½Ü ÏÂȽ ËÏÊˊ
ÎÅÏÂÈÙÊË ÇËÏËÍØÒ Í½ÎÎɽÏÍÅ¿½ÂÏÎÜ Á¿ÅÃÂÊÅÂ
¡¿ÅÃÂÏÎÜ ÈÅ ÔÂÈË¿ÂÇ ÎÏËÜÖÅÆ Ê½ ÏÍËÏнÍ ËÏÊËÎÅÏÂÈÙÊË ÌÍËÂÄýÛÖÂÀË
½¿Ï˾Ðν
«ÏÊËÎÅÏÂÈÙÊË Ç½ÇÅÒ ÏÂÈ ÔÂÈË¿ÂÇ ÎÏËÜÖÅÆ Ê½ ÌÈØ¿ÐÖÂÉ ÌË ÍÂÇ ÌÈËÏÐ
½ Á¿ÅÃÂÏÎÜ ¾ ʽÒËÁÅÏÎÜ ¿ ÎËÎÏËÜÊÅÅ ÌËÇËÜ
´ÏË ÉËÃÊË ÎǽĽÏÙ Ë Á¿ÅÃÂÊÅÅ ½¿ÏËÉ˾ÅÈÜ ËÏÊËÎÅÏÂÈÙÊË ÇËɾ½Æʽ ÅÄ ¾Ðʊ
ÇÂͽ ÇËÏËÍËÀË ÅÁÂÏ ÌÂÍÂÀÍÐÄǽ ÄÂÍʽ ¿ ÇÐÄË¿ ½¿ÏËÉ˾ÅÈÜ ¾ÂÄ ËÎϽÊË¿ÇÅ
ÇËɾ½Æʽ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
51
52
Движение и силы
ÌÐÏÙ ¿ÍÂÉÜ
„ ¯Í½ÂÇÏËÍÅÜ
¢ÁÅÊÅÓØ ÌÐÏÅ Å ¿ÍÂÉÂÊÅ
¡ÈÜ ÍÂÕÂÊÅÜ Ê½ÐÔÊØÒ Å ÌͽÇÏÅÔÂÎÇÅÒ Ä½Á½Ô ÊŠ
˾ÒËÁÅÉË ÐÉÂÏÙ ËÌÅÎØ¿½ÏÙ ÉÂÒ½ÊÅÔÂÎÇË Á¿ÅÃÂÊÅÂ
ÏÂȽ ÅÈÅ ÂÀË Ô½ÎÏÂÆ ËÌÍÂÁÂÈÜÏ٠ҽͽÇÏÂÍÅÎÏÅÇÅ Á¿ÅŠ
ÃÂÊÅÜ Å ÐÎϽʽ¿ÈÅ¿½Ï٠οÜÄÅ ÉÂÃÁÐ ÊÅÉÅ
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ¡·Á¿Ã¿ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿Ã¿ ¹¼Â¿Î¿Ä·Ã¿ ÅÆ¿ÈÒ¹·¼ÉÈÖ Ã¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁż »¹¿½¼Ä¿¼
¦ÇŹ¼»¿É¼ üÂÅà ÆÅ »ÅÈÁ¼ £¼Â ÆÇ¿ »¹¿½¼Ä¿¿ ÅÆ¿ÈÒ¹·¼É Â¿Ä¿Õ ÁÅÉÅÇ·Ö ÌÅÇÅÏÅ ¹¿»Ä·
Ä· »ÅÈÁ¼
™ ºÅÂʸÅà ļ¸¼ ηÈÉÅ ÅÉμÉ¿¹Å ¹¿»ÄÒ ¸¼ÂÒ¼
ÆÅÂÅÈÒÆž·»¿Â¼ÉÖпÌÈ·ÃÅ¼ÉŹ Ç¿È ˜ÒÈ
ÉÇÅ ÃηпÀÈÖ Á·É¼Ç ÅÈÉ·¹ÂÖ¼É Ä· ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿
¹Å»Ò ƼĿÈÉÊÕ »ÅÇŽÁÊ Ç¿È Ÿ¼Á¼Ó ¾ÂÆÂÄÇÒ ÂüÅ϶´¹Æ ƹ¿Â Ãļ Ŷ¹À
¸¶¼º¹Á¼¼ Á´»Ï¶´¹ÆÅÓ ÆÄ´¹¾ÆÂļ¹½
£Ò ÆÇ¿¹¼Â¿ ÆǿüÇÒ »¹¿½¼Ä¿À Áź»· ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿Ö m ¹¿»¿Ã·Ö Â¿Ä¿Ö ¤Å ηм ¹È¼ºÅ ÅÄ· ļ¹¿»¿Ã· ¥»Ä·ÁÅ ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿Õ ¹È¼º»· ÃŽÄÅ ¿¾Å¸Ç·¾¿ÉÓ ›ÂÖ ÔÉźŠÄʽÄÅ ÅÉüɿÉÓ ÉÅÎÁ·Ã¿ ÆÅÂŽ¼Ä¿Ö »¹¿½ÊмºÅÈÖ É¼Â· ¹ Ç·¾Â¿ÎÄÒ¼ ÃÅüÄÉÒ
¹Ç¼Ã¼Ä¿ · ¾·É¼Ã Èż»¿Ä¿ÉÓ ÔÉ¿ ÉÅÎÁ¿ ¤¼ÈÂŽÄÅ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç ÆǼ»ÈÉ·¹¿ÉÓ ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿Õ Â¼ÉÖмºÅ
ֻǷ Ç¿È ™Å¿¼ ÆÄ´¹¾ÆÂÄ¼Ó ¸¶¼º¹Á¼Ó j ÃÄÓÀ´Ó ¿¼Á¼Ó ¸¶¼º¹Á¼¹ Á´»Ï¶´¹ÆÅÓ ÃÄÓÀ¿¼Á¹½ÁÏÀ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç É·ÁŹ· ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿Ö Æ·»·ÕмºÅ È »¼Ç¼¹· Ö¸ÂÅÁ· Ç¿È ™Å¿¼Ý º¹ ÆÄ´¹¾ÆÂÄ¼Ó j ¾Ä¼¶´Ó
¿¼Á¼Ó Æ ¸¶¼º¹Á¼¹ Á´»Ï¶´¹ÆÅÓ ¾Ä¼¶Â¿¼Á¹½ÁÏÀ
ÈÃ Ç¿È ˜¿¼Á´ ƽ Ë´ÅƼ ÆÄ´¹¾ÆÂļ¼ ¾ÂÆÂÄÇÒ ÂüÅ϶´¹Æ ƹ¿Â »´ ¸´ÁÁ¹ ¶Ä¹ÀÓ Á´»Ï¶´¹ÆÅÓ ÃÇƹÀ ÃĽ¸¹ÁÁÏÀ ƹ¿ÂÀ »´ ÑÆ ¶Ä¹ÀÓ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
¥¸Å¾Ä·Î·¼ÉÈÖ ÆÊÉÓ Å¸ÒÎÄÅ ¸ÊÁ¹ÅÀ s ¦ÊÉÓ m
ÔÉÅ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö ¹¼Â¿Î¿Ä· œºÅ ÃŽÄÅ ¿¾Ã¼Ç¿ÉÓ
¿Â¿ ¹ÒοÈ¿ÉÓ ÆÅ ËÅÇÃʼ ¢ÅÁ¶ÁÂ½Ý ¹¸¼Á¼Ê¹½
ÃÇƼ ¶ ¥œ Ó¶¿Ó¹ÆÅÓ 1 À¹ÆÄ À ¤· ÆÇ·ÁÉ¿Á¼
ÆÊÉÓ Î·ÈÉÅ ¿¾Ã¼ÇÖÕÉ ¹ ÁÇ·ÉÄÒÌ ¼»¿Ä¿Í·Ì m Á¿
ÂÅüÉÇ·Ì m ¿Â¿ ¹ »ÅÂÓÄÒÌ m »¼Í¿Ã¼ÉÇ·Ì È·Ä
ɿüÉÇ·Ì ¿ »Ç
— ÎÉÅ É·Áż ¹Ç¼ÃÖ »¹¿½¼Ä¿Ö ›ÅÆÊÈÉ¿Ã ¹Ò
ÅÉÆÇ·¹ÂּɼÈÓ¹ÆÊɼϼÈɹ¿¼Ä·Æż¾»¼t£¿ÄÈÁm
£ÅÈÁ¹·| ¦ÅÈÉ·¹¿Ã ¹ÅÆÇÅÈ ¾· Á·Áż ¹Ç¼ÃÖ Æż¾»
ÆÇÅÀ»¼É ÆÊÉÓ s Áà ÅÉ £¿ÄÈÁ· »Å ¥ÇÏ¿ ¥É¹¼É¿ÉÓ Ä· ÔÉÅÉ ¹ÅÆÇÅÈ ÅμÄÓ Â¼ºÁÅ ™ÅƼǹÒÌ ÄʽÄÅ ¾Ä·ÉÓ ÃÅüÄÉ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ Áź»· Æż¾» ÅÉ
ÆÇ·¹ÂÖ¼ÉÈÖ ¿¾ £¿ÄÈÁ· ¥¸Å¾Ä·Î¿Ã ¼ºÅ ¸ÊÁ¹ÅÀ t
È ¿Ä»¼ÁÈÅÃ É ¼ t ™Å¹ÉÅÇÒÌ ÄʽÄÅ ¾Ä·ÉÓ
ÃÅüÄÉ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ Áź»· Æż¾» ÆÇ¿¸Ò¹·¼É ¹ ¥ÇÏÊ
¥¸Å¾Ä·Î¿Ã ¼ºÅ t2 ™Ç¼ÃÖ ¾· ÁÅÉÅÇż Æż¾» ÆÇÅÌÅ
»¿É ÆÊÉÓ ÅÉ £¿ÄÈÁ· »Å ¥ÇÏ¿ Ç·¹ÄÅ
­ÅÎ t t2 t
©·Á ¼È¿ ¹ ķϼà ÆǿüǼ t Î Ã¿Ä t2 Î Ã¿Ä ÉÅ t ΠÿÄ
¢ÅÁ¶ÁÂ½Ý ¹¸¼Á¼Ê¹½ ¶Ä¹À¹Á¼ ¶ ¥œ Ó¶¿Ó¹ÆÅÓ
1Ź¾ÇÁ¸´Å ŸÄź»·Ê»Å¸Ä¼¼¿ÈÆÅÂӾŹ·ÉÓÁÇ·É
ÄÒ¼ ¼»¿Ä¿ÍÒ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ ÿÄÊÉÊ Ã¿Ä ¿ Î·È Î ¨ÊмÈɹÊÕÉ ¿ É·Á¿¼ ¼»¿Ä¿ÍÒ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ Á·Á
ÈÊÉÁ¿ ÈÊÉ ºÅ» º ™Ò ÁÅļÎÄÅ ¾Ä·¼É¼ ÎÉÅ
ŻĿ ÈÊÉÁ¿ Ç·¹ÄÒ Î·È·Ã Å»¿Ä ºÅ» Ç·¹¼Ä
ÈÊÉÁ·Ã
›ÂÖ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ¹Ç¼Ã¼Ä¿ ÈÂʽ·É Ç·¾Â¿ÎÄÒ¼
ÆÇ¿¸ÅÇÒ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç Ã¼ÉÇÅÄÅÃ Ç¿È Î·ÈÒ
Ç¿È È¼ÁÊÄ»ÅÃ¼Ç Ç¿È ›ÂÖ ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿Ì ͼ¼À Æż¾ÄÅ Ä·ÊοÉÓÈÖ
ÅÉÈοÉÒ¹·ÉÓ ÆÇŠȼ¸Ö ȼÁÊÄ»Ò ÆÇÅ¿¾ÄÅÈÖ Î¿È·
μǼ¾ Ç·¹ÄÒ¼ ¿Äɼǹ·ÂÒ ¹Ç¼Ã¼Ä¿
¦Ç¿ ÆÇŹ¼»¼Ä¿¿ ¼μ¸ÄÒÌ ÆÇÅͼ»ÊÇ ¿Äź»·
ļŸÌÅ»¿ÃÅ Ë¿ÁÈ¿ÇŹ·ÉÓ ¹Ç¼ÃÖ ¿Ì ÆÇÅɼÁ·Ä¿Ö Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç Ã¿Ä ¿Â¿ Ã¿Ä ™ É·Á¿Ì ÈÂÊηÖÌ
ʻŸÄÅ ¿ÈÆÅÂӾŹ·ÉÓ Æ¼ÈÅÎÄÒ¼ ηÈÒ Ç¿È ­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
53
54
Движение и силы
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
›ÂÖ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ÆÇÅÀ»¼ÄÄźŠÆÊÉ¿ ¹ ·¹
ÉÅß¿ÂÖÌ ¿Ã¼¼ÉÈÖ ÈƼͿ·ÂÓÄÒÀ ÆÇ¿¸ÅÇ m
Å»ÅüÉÇ ÅÉ ºÇ¼Î odos m »ÅÇź· ¿ metron m
üǷ ÈÃ Ç¿È ¥»ÅüÉÇ ¹ÁÂÕη¼É
»·ÉοÁ Ë¿ÁÈ¿ÇÊÕпÀ ŸÅÇÅÉÒ Áżȷ
ÈμÉοÁ ÆÅ»ÈοÉÒ¹·ÕпÀ ŸÅÇÅÉÒ
¿Ä»¿Á·ÉÅÇ Ë¿ÁÈ¿ÇÊÕпÀ ÆÊÉÓ ÁÅÉÅÇÒÀ
ÆÇż̷ ·¹ÉÅß¿ÂÓ
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
¯Í½ÂÇÏËÍÅÜ v ÈÅÊÅÜ ÇËÏËÍÐÛ ËÌÅÎØ¿½ÂÏ ÏÂÈË ÌÍŠοËÂÉ Á¿ÅÃÂÊÅÅ
¢ÎÈÅÏͽÂÇÏËÍÅÜvÌÍÜɽÜÈÅÊÅÜ ÏËÁ¿ÅÃÂÊÅÂʽÄØ¿½ÂÏÎÜÌÍÜÉËÈÅÊÂÆÊØÉ ÂÎÈÅ ÏͽÂÇÏËÍÅÜ v ÇÍÅ¿½Ü ÈÅÊÅÜ ÏË Á¿ÅÃÂÊÅ ÇÍÅ¿ËÈÅÊÂÆÊËÂ
¬ÐÏÙ v ÁÈÅʽ ÏËÆ Ô½ÎÏÅ ÏͽÂÇÏËÍÅÅ ÇËÏËÍÐÛ ËÌÅÎØ¿½ÂÏ ÏÂÈË Ä½ Á½ÊÊËÂ
¿ÍÂÉÜ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÂÉ ÌÐÏÙ ËÏÈÅÔ½ÂÏÎÜ ËÏ ÏͽÂÇÏËÍÅÅ Ÿ ǽÇÅÒ ÂÁÅÊÅÓ½Ò ÅÄÉÂÍÜÂÏÎÜ ÌÐÏÙ
Ÿ ǽÇÅÒ ÂÁÅÊÅÓ½Ò ÅÄÉÂÍÜÂÏÎÜ ¿ÍÂÉÜ
§½ÇÌËÊÅɽÏÙÎÈÂÁÐÛÖÐÛĽÌÅÎÙt Î ŸØͽÄÅÏÂÚÏË¿ÍÂÉÜ¿ÉÅÊÐϽÒ
§ËÀÁ½ ÄÅÉËÆ ÅÈÅ ÈÂÏËÉ ËÒËÏÊÅÇÐ Ç½Ç Ìͽ¿ÅÈË ÌÍËÖ ˾ʽÍÐÃÅÏÙ Ä¿ÂÍÜ ¬ËÔÂÉÐ
§½ÇË¿½ ÏͽÂÇÏËÍÅÜ ÇËÊÓ½ ÈË̽ÎÏÅ ÌÍËÌÂÈÈÂͽ ÎÌËÍÏÅ¿ÊËÀË Î½ÉËÈÂϽ
½ ËÏÊËÎÅÏÂÈÙÊË ¿ÄÈÂÏÊËÆ ÌÈËÖ½ÁÇÅ
¾ ËÏÊËÎÅÏÂÈÙÊË ÌÅÈËϽ νÉËÈÂϽ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
„ ­½¿ÊËÉÂÍÊË Á¿ÅÃÂÊÅ ®ÇËÍËÎÏÙ ¢ÁÅÊÅÓØ ÎÇËÍËÎÏÅ
®ÍÂÁÅ ¿ÎÂÀË Í½ÄÊË˾ͽÄÅÜ Á¿ÅÃÂÊÅÆ ÏÂÈ Ê½Å¾ËŠ
È ÌÍËÎÏË ËÌÅÎØ¿½ÂÏÎÜ Í½¿ÊËÉÂÍÊË ÌÍÜÉËÈÅÊÂÆÊËÂ
Á¿ÅÃÂÊÅ ´ÏË ÌÍÂÁÎϽ¿ÈÜÂÏ Î˾ËÆ ÚÏË Á¿ÅÃÂÊÅ §½Ç ÂÀË ËҽͽÇÏÂÍÅÄË¿½ÏÙ
§·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã ÆÇ¿Ã¼Ç ›¼¹ÅÎÁ· Ä· È·ÄÁ·Ì ÈÆÊÈÁ·¼ÉÈÖ È ºÅÇÁ¿ ¦ÅÄ·¸ÂÕ»·¼Ã ¾· »¹¿½¼Ä¿¼Ã ļÈÁÅÂÓÁ¿Ì ÉÅμÁ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç – ˜ § Ç¿È ´É¿
ÉÅÎÁ¿»¹¿½ÊÉÈÖÈŹ¼ÇϼÄÄÅÅ»¿Ä·ÁŹŠÅÆ¿ÈÒ¹·Ö
Ç·¹ÄÒ¼ ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿¿ ˜¶¼º¹Á¼¹ Ý ÃÄ¼Ý ¾ÂÆÂÄÂÀÝ ¶Å¹Ý
ÆÂ˾¼Ý ƹ¿´Ý ÂüÅ϶´ÒÆÝ Â¸¼Á´¾Â¶Ï¹Ý ÃÂÝ ÈÂÄÀ¹Ý ¼Ý
Ä´¶ÁÏ¹Ý ÃÂÝ ¸¿¼Á¹Ý ÆÄ´¹¾ÆÂļ¼ Ý Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ ÃÂÅÆÇôƹ¿ÐÁÏÀ —¼È¿ɼÂÅ»¹¿½¼ÉÈÖÆÅÈÉÊƷɼÂÓÄÅ ÄʽÄÅ¿¿¾ÊηÉÓ»¹¿½¼Ä¿¼¹È¼ºÅɼ·¿Â¿»ÅÈÉ·ÉÅÎÄÅ¿¾ÊοÉÓ»¹¿½¼Ä¿¼ÉÅÂÓÁÅÅ»ÄÅÀ¼ºÅÉÅÎÁ¿ ¤¼É ļ ÄʽÄÅ ¹¼»Ó ¹È¼ ÉÅÎÁ¿ Ç¿È »¹¿½ÊÉÈÖ ÈŹ¼ÇϼÄÄÅ Å»¿Ä·ÁŹÅ
™ÃÁ·ÈȼÃҸʻ¼Ã¿¾ÊηÉÓ»¹¿½¼Ä¿¼É¼Â· ļ Ç·ÈÈ÷ÉÇ¿¹·Ö ¼ºÅ ËÅÇÃÊ Ç·¾Ã¼ÇÒ É ¼ ¸Ê»¼Ã
ÃÅ»¼Â¿ÇŹ·ÉÓ É¼ÂÅ ÉÅÎÁÅÀ
¡·Á ÅÆǼ»¼Â¿ÉÓ Á·ÁÅÀ ÆÊÉÓ ÆÇÅÀ»¼É ɼÂÅ
ÆÇ¿ »¹¿½¼Ä¿¿ ¾· »·ÄÄż ¹Ç¼ÃÖ ¦ÊÈÉÓ É¼Â¼½Á·
Ç¿È »¹¿½¼ÉÈÖ ÆÇÖÃÅ¿ļÀÄÅ ˜Ê»¼Ã ÅÉüηÉÓ ¼¼ ÆÅÂŽ¼Ä¿Ö ÉÅÎļ¼ ÆÅÂŽ¼Ä¿Ö ÉÅÎ
Á¿ – μǼ¾ Ç·¹Äż ¹Ç¼ÃÖ ´ÉÅ ÃŽÄÅ È»¼Â·ÉÓ ÊÈÉ·ÄŹ¿¹ Ä· ɼ¼½Á¼ Á·Æ¼ÂÓÄ¿ÍÊ È ¹ÒɼÁ·Õпÿ
μǼ¾ Ç·¹Äż ¹Ç¼ÃÖ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç Î¼Ç¼¾ È Á·ÆÂÖÿ ¥ÆǼ»¼Â¿Ã ÆÊÉ¿ ÆÇÅÌÅ»¿ÃÒ¼ ɼ¼½ÁÅÀ ¾·
t È Ä· ƼǹÅà ¹ÉÅÇÅà ÉǼÉӼà ¿ ÆÅȼ»ÊÕÐ¿Ì ÊηÈÉÁ·Ì »¹¿½¼Ä¿Ö
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
55
56
Движение и силы
¦Å»Å¸Ç·¹ ºÇʾ ÃŽÄÅ »ÅÈÉ¿ÎÓ ÉźŠÎÉÅ
ÆÊÉ¿ ÆÇÅÀ»¼ÄÄÒ¼ ɼ¼½ÁÅÀ ¾· Ç·¹Äż ¹Ç¼ÃÖ t t2 t b È ÅÁ·½ÊÉÈÖ Ç·¹ÄÒÿ
s s2 T b ÜÈ¿ÊüÄÓÏ¿ÉӹǼÃÖ ÉÅ
¹ÅÈÉÅÂÓÁŽ¼Ç·¾ÊüÄÓÏ·ÉÈÖ¿ÆÇÅÌÅ»¿ÃÒ¼ÆÊÉ¿
˜¶¼º¹Á¼¹ Ý ÃÄ¼Ý ¾ÂÆÂÄÂÀÝ Æ¹¿ÂÝ »´Ý ¿ÒµÂ¹Ý Ä´¶Á¹Ý
¶Ä¹ÀÓÝ ÃÄÂɸ¼ÆÝ Ä´¶ÁÏ½Ý ÃÇÆÐ Ý Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ Ä´¶ÁÂÀ¹ÄÁÏÀ
¤·À»¼Ã ÅÉÄÅÏ¼Ä¿Ö ÆÊÉ¿ Á ÈÅÅɹ¼ÉÈɹÊÕмÃÊ
¹Ç¼Ã¼Ä¿
1
2
™¼Â¿Î¿Ä· m ÄŹ·Ö Ë¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö ¹¼Â¿Î¿Ä· Ä·¾Ò¹·¼Ã·Ö ÇÀÄÆÄÇÈÒÔ ¥¸Å¾Ä·Î·¼ÉÈÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ
¸ÊÁ¹ÅÀ v
©Åº»· »ÂÖ Ç·¹ÄÅüÇÄźŠÆÇÖÃÅ¿ļÀÄźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö ÃŽÄÅ ¾·Æ¿È·ÉÓ ËÅÇÃÊÂÊ
¿Â¿
Ÿ¾ ËÅÇÃÊÂÒ È¼»Ê¼É ÎÉŠžÂÄÂÅÆÐÝ Ä´¶ÁÂÀ¹ÄÁ·ÂÝ ÃÄÓÀ¿¼Á¹½Á·ÂÝ ¸¶¼º¹Á¼ÓÝ ¹ÅÆÐÝ È¼»¼Ë¹Å¾´ÓÝ ¶¹¿¼Ë¼Á´ Ý Ä´¶Á´ÓÝ ÂÆÁÂ̹Á¼ÒÝ ÃÇÆ¼Ý ¾ÂÝ
¶Ä¹À¹Á¼ Ý »´Ý ¾ÂÆÂÄÂ¹Ý ÑÆÂÆÝ ÃÇÆÐÝ ÃĽ¸¹Á
Ÿ¾ËÅÇÃÊÂÒ Â¼ºÁÅÄ·ÀÉ¿ÆÊÉÓ ÆÇÅÀ»¼ÄÄÒÀ
¾· Âոż ¹Ç¼ÃÖ ¿ ¹Ç¼ÃÖ
3
­ÅÎ ¤· ÆǿüǼ È Á·Æ¼ÂÓĿͼÀ ¹Ò ʸ¼»¿Â¿ÈÓ ÎÉÅ
ÆÇ¿ Ç·¹ÄÅüÇÄÅà ÆÇÖÃÅ¿ļÀÄÅà »¹¿½¼Ä¿¿ ÈÁÅÇÅÈÉÓ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ ¹¼Â¿Î¿ÄÅÀ
¦Ç¿ Ç·¹ÄÅüÇÄÅà ÆÇÖÃÅ¿ļÀÄÅà »¹¿½¼Ä¿¿
È Ê¹¼Â¿Î¼Ä¿¼Ã ¹Ç¼Ã¼Ä¿ »¹¿½¼Ä¿Ö ʹ¼Â¿Î¿¹·¼ÉÈÖ
ÆÇÅÀ»¼ÄÄÒÀ ÆÊÉÓ Ç¿È ÄÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓ ÅÈÉ·¼ÉÈÖ
ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
žÄ·Î¿É ÈÁÅÇÅÈÉÓ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ Ì·Ç·ÁɼǿÈÉ¿ÁÅÀ
»¹¿½¼Ä¿Ö ©¼Æ¼ÇÓ ÃŽÄÅ »·ÉÓ ¼Ð¼ Å»ÄÅ ÅÆǼ»¼Â¼Ä¿¼ Ç·¹ÄÅüÇÄźŠÆÇÖÃÅ¿ļÀÄźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ ¤´¶ÁÂÀ¹ÄÁÂ¹Ý ÃÄÓÀ¿¼Á¹½ÁÂ¹Ý ¸¶¼º¹Á¼¹Ý jÝ ÑÆÂÝ ¸¶¼º¹Á¼¹Ý ÃÂÝ ÃÄÓÀÂ½Ý ÅÝ ÃÂ
ÅÆÂÓÁÁÂ½Ý Å¾ÂÄÂÅÆÐÒ
¢ÅÁ¶ÁÂ½Ý ¹¸¼Á¼Ê¹½Ý žÂÄÂÅÆ¼Ý ¶Ý ¥œÝ Ó¶¿Ó¹ÆÅÓÝ
¤·ÆÇ·ÁÉ¿Á¼Î·ÈÉÅ¿ÈÆÅÂÓÝÀ¹ÆÄݶÝŹ¾ÇÁ¸ÇÝ
¾ÊÕÉ »Çʺ¿¼ ¼»¿Ä¿ÍÒ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ŸÒÎÄÒÌ ÉÇ·ÄÈÆÅÇÉÄÒÌ ÈǼ»Èɹ ·¹ÉŸÊÈ· Æż¾»· È·Ãżɷ ¿ »Ç ʻŸÄÅ ¹ÒÇ·½·ÉÓ ¹ Á¿ÂÅüÉÇ·Ì ¹ ηÈ
¨ÁÅÇÅÈÉÓ Æżɷ ÁÅÈÿμÈÁ¿Ì
Ç·Á¼É ÈÆÊÉÄ¿ÁŹ Ç¿È ¹ÒÇ·½·ÕÉ ¹ Á¿ÂÅüÉÇ·Ì ¹ ȼÁÊÄ»Ê
¦Ç¿ ǼϼĿ¿ ¾·»·Î Á·Á ÆÇ·-
­ÅÎ ¹¿ÂÅ ¹È¼ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿¼ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ ¹ÒÇ·½·ÕÉ ¹ ÅÈÄŹÄÒÌ ¼»¿Ä¿Í·Ì ¨Ÿ ¦ÅÁ·½¼Ã ÔÉÅ Ä· ÆǿüǼ
¦ÊÈÉÓ·¹ÉÅß¿ÂÓ»¹¿½¼ÉÈÖÆÅÏÅÈȼÈÅÈÁÅÇÅ-
ÈÉÓÕv км . ™ÒÇ·¾¿ÃÔÉÊÈÁÅÇÅÈÉӹüÉǷ̹
ч
ȼÁÊÄ»Ê
¨ÁÅÇÅÈÉÓ»¹¿½¼Ä¿ÖƼϼÌÅ»· v 5,4 км . ˜Ñƶ
ч
½¾È»»»Ç¶ÂÄÇÈÄÕÈ»ÁÒÃĸ»Èƶ˸ǻÀÉÃºÉ м
с
£·Áȿ÷ÂÓÄ·Ö ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ¹ ÆÇ¿ÇÅ»¼ m
ÈÁÅÇÅÈÉÓ Ç·ÈÆÇÅÈÉÇ·Ä¼Ä¿Ö È¹¼É· ¹ ¹Å¾»Ê̼ Ç¿È ¥Ä·Ç·¹Ä· | |
™·È ļ Ê»¿¹¿ÂŠźÇÅÃÄż ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ÔÉÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ¨Ç·¹Ä¿É¼ ¼¼ ÈÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ ¾¹ÊÁ· ¹ ¹Å¾»Ê̼ m
©¼Æ¼ÇÓ Â¼ºÁŠŸÑÖÈÄ¿ÉÓ ÆÅμÃÊ ºÇÅÃ
¹Ò ÈÂÒϿɼ Æž½¼ μà ¹¿»¿É¼ ÃÅÂÄ¿Õ ÌÅÉÖ
ÃÅÂÄ¿Ö ¿ ºÇÅà ¹Å¾Ä¿Á·ÕÉ ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿ Å»ÄŹǼüÄÄÅ
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
57
58
Движение и силы
Ÿ¾ËÅÇÃÊÂÒ
ȼ»Ê¼É ÎÉÅ»ÂÖÄ·ÌŽ»¼Ä¿Ö
ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ÄʽÄÅ ¾Ä·ÉÓ ÆÊÉÓ ¿ ¹Ç¼ÃÖ ¾· ÁÅÉÅÇż
ÔÉÅÉ ÆÊÉÓ ÆÇÅÀ»¼Ä ¤Å ÂÕ»¿ ¿¾Å¸Ç¼Â¿ ¿ Ï¿ÇÅÁÅ
ÆǿüÄÖÕÉ ÆÇ¿¸ÅÇÒ ÁÅÉÅÇÒ¼ ļÆÅÈǼ»Èɹ¼ÄÄÅ
ÆÅÁ·¾Ò¹·ÕÉ ÈÁÅÇÅÈÉÓ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç ÈÉǼÂÁÅÀ Ä· Ϳ˼Ǹ·ɼ ©·Á¿¼ ÆÇ¿¸ÅÇÒ Ä·¾Ò¹·ÕÉÈÖ ÇžºÄ»È
ƶ¾ Ç¿È œÈ¿ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ·¹ÉÅß¿ÂÖ Ç·¹Ä·
· È·Ãżɷ m
­ÅÎ ÉÅ ¾· Å»ÄÅ
¿ ÉÅ ½¼ ¹Ç¼ÃÖ È·ÃÅÂ¼É ÆǼŻÅ¼¼É ¹ Ç·¾ ¸ÅÂÓÏ¿À ÆÊÉÓ · ÔÉÅ ¾Ä·Î¿É ÎÉÅ È·ÃÅÂ¼É »¹¿½¼ÉÈÖ ¹
Ç·¾ ¸ÒÈÉǼ¼ ·¹ÉÅß¿ÂÖ
©·Á¿Ã ŸǷ¾Åà ÈÁÅÇÅÈÉÓ Ì·Ç·Áɼǿ¾Ê¼É ¸ÒÈ
ÉÇÅÉÊ»¹¿½¼Ä¿Ö ɼÆÅÁ·¾Ò¹·¼É Á·Á¸ÒÈÉÇÅɼÂÅ
üÄÖ¼É È¹Å¼ ÆÅÂŽ¼Ä¿¼ ¹ ÆÇÅÈÉÇ·ÄÈɹ¼ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ »Çʺ¿Ì ɼÂ
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
®ÇËÍËÎÏÙ v ÇËÈÅÔÂÎÏ¿ÂÊÊ½Ü Ò½Í½ÇÏÂÍÅÎÏÅǽ ¾ØÎÏÍËÏØ Á¿ÅÃÂÊÅÜ
«ÌÍÂÁÂÈÅÏÙ ÎÇËÍËÎÏÙ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÉËÃÊË Í½ÄÁÂÈÅ¿ ÌÍËÆÁÂÊÊØÆ ÌÐÏ٠ʽ ĽŠ
ÏͽÔÂÊÊË ¿ÍÂÉÜ
¢ÎÈÅ ÎÇËÍËÎÏÙ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÌËÎÏËÜÊʽ ÏË Á¿ÅÃÂÊÅ ͽ¿ÊËÉÂÍÊËÂ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§½ÇË Á¿ÅÃÂÊÅ ʽÄØ¿½ÛÏ ÌËÎÏÐ̽ÏÂÈÙÊØÉ
Ÿ ǽÇËÉ ÎÈÐԽ ÉÂÒ½ÊÅÔÂÎÇË Á¿ÅÃÂÊÅ ÉËÃÊË Ê½Ä¿½Ï٠ͽ¿ÊËÉÂÍÊØÉ ´ÏË ÌËǽÄØ¿½ÂÏ ÎÇËÍËÎÏÙ Á¿ÅÃÂÊÅÜ
©ËÃÊËÈÅ¿ËÌÍÂÁÂÈÂÊÅÅͽ¿ÊËÉÂÍÊËÀËÁ¿ÅÃÂÊÅÜ¿ÎËÔÂϽÊÅÅÎÈË¿ˆÄ½Èۊ
¾Ë ͽ¿ÊË ¿ÍÂÉܘ оͽÏÙ ÎÈË¿Ë ˆÈ۾˘ ¬ËÔÂÉÐ ¤½¿ÅÎÅÏ ÈÅ ÎÇËÍËÎÏ٠ͽ¿ÊËÉÂÍÊË Á¿ÅÃÐÖÂÀËÎÜ ÏÂȽ ËÏ ¿ÍÂÉÂÊÅ ¬ËÔÂÉÐ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
„ 59
ͽÑÅÇÅ ÌÐÏÅ Å ÎÇËÍËÎÏÅ ÌÍŠͽ¿ÊËÉÂÍÊËÉ ÌÍÜÉËÈÅÊÂÆÊËÉ Á¿ÅÃÂÊÅÅ
©ËÃÊË ÈÅ ¿ØͽÄÅÏ٠οÜÄÙ ÌÐÏÅ s Å ¿ÍÂÉÂÊÅ U ÊÂ
ÔÂÍÂÄ ÑËÍÉÐÈØ ½ ǽÇÅɊÈÅ¾Ë ÁÍÐÀÅÉ ÎÌËÎ˾ËÉ ¡½ ÁÈÜ ÚÏËÀË ÅÎÌËÈÙÄÐÛÏÎÜ ÀͽÑÅÇÅ
™Ç¼ÃÖ
t Î
¦ÅÖÈÄ¿Ã ÈÊÉÓ ºÇ·Ë¿Î¼ÈÁźŠüÉÅ»· Ä· ÁÅÄÁǼÉÄÅà ÆǿüǼ ¦ÊÈÉÓ È·ÃÅÂ¼É Ç¿È »¹¿½¼ÉÈÖ Ç·¹ÄÅüÇÄÅ ¿ ÆÇÖÃÅ¿ļÀÄÅ ÈÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ
¥Æ¿Ï¼Ã »¹¿½¼Ä¿¼ È·Ãżɷ ºÇ·Ë¿v 900 км
ч
μÈÁ¿ É ¼ ÆÅÈÉÇÅ¿Ã ºÇ·Ë¿Á¿ ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉ¿ ÆÊÉ¿
¿ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ »¹¿½¼Ä¿Ö È·Ãżɷ ÅÉ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ »¹¿½¼Ä¿Ö
­ÅÎ ¦ÊÉÓ s ÅÉ Ä·Î·ÂÓÄźŠÃÅüÄÉ· ¹Ç¼Ã¼Ä¿ t »Å
ÃÅüÄÉ· ¹Ç¼Ã¼Ä¿ t Ç·¹¼Ä v t t ¤·Î·ÂÓÄÒÀ
ÃÅüÄÉ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ t Æǿüà ¾· ÄÊÂÓ t ©Åº»· © · ¸  ¿ Í · ËÅÇÃÊÂÅÀ ÆÊÉ¿ ¸Ê»¼É s vt
¤·À»¼Ã¾Ä·Î¼Ä¿ÖÆÊÉ¿T»ÂÖÇ·¾Â¿ÎÄÒ̾ķμ
Ä¿À ¹Ç¼Ã¼Ä¿ U ¿ ¾·Ä¼È¼Ã ¿Ì ¹ É·¸Â¿ÍÊ 2
s 900 км 3 ч 2700 км.
ч
¦ÊÉÓ
s ÁÃ
¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ¼È¿ t Î ÉÅ
©¼Æ¼ÇÓ ÆÅÈÉÇÅ¿Ã ºÇ·Ë¿Á ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉ¿ ÆÊÉ¿ ÅÉ
¹Ç¼Ã¼Ä¿ ¦Å ºÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅÀ ÅÈ¿ Ç¿È ¹ ÅÆǼ»¼Â¼ÄÄÅà ÷ÈÏÉ·¸¼ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç Èà m Î ¸Ê»¼Ã ÅÉÁ·»Ò¹·ÉÓ ¹Ç¼ÃÖ »¹¿½¼Ä¿Ö · ÆÅ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅÀ ÅÈ¿ ¹ ÷ÈÏÉ·¸¼ Èà m Áà m
ÈÅÅɹ¼ÉÈɹÊÕпÀ ÆÊÉÓ
¦ÇÖÃ·Ö * ¹ÒÇ·½·¼É ºÇ·Ë¿Î¼ÈÁÊÕ ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ
ÆÊÉ¿ ÅÉ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ Ç·¹ÄÅüÇÄźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö È·Ãżɷ´ÉÊÆÇÖÃÊÕÄ·¾Ò¹·ÕɹƶʾÀÄÂÅÉȾšÇ·Ë¿Á
ÆÊÉ¿ Ä·ÆÅÿķ¼É ¿¾¹¼ÈÉÄÒÀ ¹·Ã ¿¾ ÷ɼ÷ɿÁ¿
ºÇ·Ë¿Á ËÊÄÁÍ¿¿ Z LY ¹ÒÇ·½·ÕмÀ ÆÇÖÃÊÕ
ÆÇÅÆÅÇÍ¿ÅÄ·ÂÓÄÊÕ ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ É ÅÉ Ë
­¼ÄÄÅÈÉÓ ºÇ·Ë¿Á· ÆÊÉ¿ ¹ ÉÅà ÎÉÅ ÅÄ Á·Á ¿
ÈÅÅÉÄÅϼĿ¼ T WU Æž¹ÅÂÖ¼É Ç¼Ï¿ÉÓ ºÂ·¹ÄÊÕ
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
60
Движение и силы
t Î
км
v ч
©·¸Â¿Í· 2
­ÅÎ ¾·»·ÎÊ m Ä·ÀÉ¿ ÆÊÉÓ s ÆÇÅÀ»¼ÄÄÒÀ ɼÂÅà ¾·
ÆÇÅ¿¾¹ÅÂÓÄż ¹Ç¼ÃÖ t
¤·ÆÇ¿Ã¼Ç Ä·À»¼Ã ÆÊÉÓ È·Ãżɷ ¾· ¹Ç¼ÃÖ
t ΛÂÖÔÉźſ¾ÉÅÎÁ¿Ä·ºÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅÀÅÈ¿ ÈÅÅɹ¼ÉÈɹÊÕмÀ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ t Î ÈÃ Ç¿È ¹ÅÈÈÉ·ÄŹ¿Ã ƼÇƼĻ¿ÁÊÂÖÇ »Å Æ¼Ç¼È¼Î¼Ä¿Ö È
ºÇ·Ë¿ÁÅà ÉÅÎÁ· K Ÿ¾ Ä·À»¼ÄÄÅÀ ÉÅÎÁ¿ , ÆÇŹ¼»¼ÃƼÇƼĻ¿ÁÊÂÖÇÁ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅÀÅÈ¿¿ÆÅÂÊοà Åɹ¼É ¸¼¾ ¹ÒοȼĿÀ ¦ÊÉÓ s ÁÃ
— ÎÉÅ ÆǼ»ÈÉ·¹ÂÖ¼É ÈŸÅÀ ¹Æ¶Ê¾À ÇÀÄÆÄÇȾ ¥Ä ¹ÒÇ·½·¼É ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ÅÉ ¹Ç¼Ã¼Ä¿
©·Á Á·Á ÈÁÅÇÅÈÉÓ È É¼Î¼Ä¿¼Ã ¹Ç¼Ã¼Ä¿ ļ ¿¾Ã¼ÄÖ¼ÉÈÖ ÉÅ Ç·¾Â¿ÎÄÒà ÃÅüÄÉ·Ã ¹Ç¼Ã¼Ä¿ U ÈÅÅɹ¼É
ÈÉ¹Ê¼É Å»ÄÅ ¿ ÉÅ ½¼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ v ¨ÅÈÉ·¹¿ÃÉ·¸Â¿ÍÊ¿ÆÅÈÉÇÅ¿ÃÆÇÖÃÊÕ ¹ÒÇ·½·ÕÐÊÕ
¾·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ÅÉ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ ÅÉÁ·»Ò¹·Ö ÆÅ
ºÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅÀ ÅÈ¿ ¹Ç¼ÃÖ · ÆÅ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅÀ
ÅÈ¿ m ÈÁÅÇÅÈÉÓ Ç¿È šÇ·Ë¿ÁÈÁÅÇÅÈÉ¿Ç·¹ÄÅüÇÄźÅÆÇÖÃÅ¿ļÀÄźÅ
»¹¿½¼Ä¿Ö m ÆÇÖÃ·Ö Æ·Ç·Â¼ÂÓÄ·Ö ÅÈ¿ ¹Ç¼Ã¼Ä¿
¦ÇÖ÷Ö**¿¾Å¸Ç·½·¼ÉºÇ·Ë¿ÁÈÁÅÇÅÈÉ¿»¹¿½¼Ä¿Ö È·Ãżɷ ®ÉÅ »·¼É ºÇ·Ë¿Á ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ¥Ä ļ
ÉÅÂÓÁÅ ÆÅÁ·¾Ò¹·¼É ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ÄÅ ¿ Æž¹ÅÂÖ¼É Ä·ÀÉ¿ ÆÇÅÀ»¼ÄÄÒÀ ÆÊÉÓ §·ÈÈοɷ¼Ã ÆÊÉÓ
È·Ãżɷ¾·¹Ç¼ÃÖt Ψź·ÈÄÅËÅÇÃʼT WU
¦ÅÈÃÅÉÇ¿Ã
ÔÉÅÉ ÆÊÉÓ s 900 км
ч 2 ч 1800 км.
Ä· ÔÉÅ ÆÇÅ¿¾¹¼»¼Ä¿¼ È ÉÅÎÁ¿ ¾Ç¼Ä¿Ö º¼ÅüÉÇ¿¿
(
)
¹ÒÇ·½·¼É Å»ÄÊ ÈÉŦ¼Ç¹ÒÀ ÃÄŽ¿É¼ÂÓ 900 км
ч
­ÅÎ ÇÅÄÊ ¾·ÁǷϼÄÄźŠÆÇÖÃÅʺÅÂÓÄ¿Á· Ç¿È ¹ÉÅÇÅÀ Î m »ÇʺÊÕ Ÿ¾ ÷ɼ÷ɿÁ¿ ¹Ò ʽ¼
¾Ä·¼É¼ ÎÉŠƼǼÃÄŽ¼Ä¿¼Ã ÈÉÅÇÅÄ a ¿ b Ä·ÌÅ»ÖÉ
ÆÂÅз»Ó S ÆÇÖÃÅʺÅÂÓÄ¿Á· Ç¿È ¡ÅļÎÄÅ ÆÂÅз»Óļ¼ÈÉÓÆÊÉÓ Ç¼ÎÓ¿»¼ÉÉÅÂÓÁÅÅοȼÄÄÅÃÇ·¹¼ÄÈɹ¼£Ä½¸¹ÁÁϽÝÃÇÆÐÝ˼ſ¹ÁÁÂÝÄ´¶¹ÁÝ
ÿÂÍ´¸¼Ý ȼ·ÇÄÏÝ ÃÂ¸Ý ·Ä´È¼¾ÂÀÝ Å¾ÂÄÂÅƼ Ý
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
¦ÂÅз»ÓÕ Ë¿ºÊÇÒ ÆÅ» ºÇ·Ë¿ÁÅà ÈÁÅÇÅÈÉ¿
ÅÆǼ»¼ÂÖ¼ÉÈÖ ÆÊÉÓ Ä¼ ÉÅÂÓÁÅ ÆÇ¿ Ç·¹ÄÅüÇÄÅÃ
ÆÇÖÃÅ¿ļÀÄÅà ÄÅ ¿ ÆÇ¿ ÂÕ¸Åà »ÇʺÅà »¹¿½¼Ä¿¿ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ÆÊÉÓ ¾· ¹Ç¼ÃÖ t ÈÃ Ç¿È Î¿È¼ÄÄÅ Ç·¹¼Ä ÆÂÅз»¿ ¾·ÁǷϼÄÄÅÀ Ë¿ºÊÇÒ s SÉǷƼͿ¿
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
ͽÑÅÇÌÐÏÅ¿ØͽýÂÏĽ¿ÅÎÅÉËÎÏÙÌÍËÆÁÂÊÊËÀËÌÐÏÅËÏ¿ÍÂÉÂÊÅÁ¿ÅÃÂÊÅÜ
ÏÂȽ
¬ÐÏÙ ÌÍŠͽ¿ÊËÉÂÍÊËÉ ÌÍÜÉËÈÅÊÂÆÊËÉ Á¿ÅÃÂÊÅÅ ÉËÃÊË ËÌÍÂÁÂÈÅÏÙ ÌË
ÑËÍÉÐÈ T vt ÌË ÀͽÑÅÇÐ ÌÐÏÅ ÅÈÅ Î ÌËÉËÖÙÛ ÀͽÑÅǽ ÎÇËÍËÎÏÅ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË ¿ØͽýÂÏ ÀͽÑÅÇ ÌÐÏÅ
¡ÈÜ Ç½ÇËÀË Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÀͽÑÅÇ ÌÐÏÅ ÌÍÂÁÎϽ¿ÈÜÂÏ Î˾ËÆ ÌÍÜÉÐÛ §½Ç ÌË ÀͽÑÅÇÐ ÎÇËÍËÎÏÅ ËÌÍÂÁÂÈÅÏÙ ÌÍËÆÁÂÊÊØÆ ÌÐÏÙ
Ÿ ǽÇËÉ ÅÄ Á¿ÅÃÂÊÅÆ ÀͽÑÅÇÅ ÌÐÏÅ ÇËÏËÍØÒ ÌÍÂÁÎϽ¿ÈÂÊØ Ê½ ÍÅÎÐÊÇ ÏÂÈË ÅÉÂÈË ¾Ë`ÈÙÕÐÛ ÎÇËÍËÎÏÙ
Ÿ ǽÇËÉ ÅÄ Á¿ÅÃÂÊÅÆ ÍÅΠʽ ÌÍËÒËÃÁÂÊÅ ËÁÊËÀË Å ÏËÀË Ã ÌÐÏŠĽŠ
ÏͽÔÂÊË ¾ËÈÙÕ ¿ÍÂÉÂÊÅ
Ÿ ǽÇËÉ ÅÄ Á¿ÅÃÂÊÅÆ ÀͽÑÅÇÅ ÎÇËÍËÎÏÅ ÇËÏËÍØÒ ÌÍÂÁÎϽ¿ÈÂÊØ Ê½ ÍÅÎÐʊ
Ç ÌÍËÆÁÂÊ ¾Ë`ÈÙÕÅÆ ÌÐÏ٠Ľ ËÁÊË Å ÏË Ã ¿ÍÂÉÜ
1
2
3
4
­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
61
62
Движение и силы
¬ÍÅÉÂÍØ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½Ô
1. ¢¼ºÁŹÅÀ ¿ ºÇʾŹÅÀ ·¹ÉÅ߿¿ Ç·¹ÄÅüÇÄÅ »¹¿½ÊÉÈÖ ¹ Å»ÄÅÃ
Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿¿ ÆŠƷǷ¼ÂÓÄÒà ÆÅÂÅÈ·Ã ÆÇÖÃÅ¿ļÀÄźŠÊηÈÉÁ·
ÏÅÈȼ ¨ÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ¼ºÁŹźŠ·¹ÉÅß¿ÂÖ v1 90 км
ч , ºÇʾÅм
¹ÅºÅ m v2 20 с . ¡·Á¿Ã ¸Ê»¼É Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿¼ ü½»Ê ·¹ÉÅß¿ÂÖÿ μǼ¾¹Ç¼ÃÖt Ã¿Ä ¼È¿¹Ä·Î·ÂÓÄÒÀÃÅüÄÉ·¹ÉÅ߿¿ķÌÅ»¿Â¿ÈÓ ÇÖ»ÅÃ
ž·Æ¿Ï¼ÃÊÈÂŹ¿¼¿¹ÒÇ·¾¿Ã¹¼Â¿Î¿ÄÒμǼ¾ÅÈÄŹÄÒ¼¼»¿Ä¿ÍÒ¨Ÿ
› · Ä Å
§¼Ï¼Ä¿¼
¤·À»¼Ã ÆÊÉÓ ÁÅÉÅÇÒÀ ÆÇż̷ Á·½»ÒÀ ¿¾
·¹ÉÅ߿¼À ¾· ¹Ç¼ÃÖ t
s WU T2 W2U
v1 90 км 25 м
ч
м
v2 20
с
с
t Ã¿Ä È
§·ÈÈÉÅÖÄ¿¼ ü½»Ê ·¹ÉÅß¿ÂÖÿ
M s s2 v v2 t
l m
¦Å»ÈÉ·¹¿Ã ¾Ä·Î¼Ä¿Ö ¿ ¹ÒοÈ¿Ã
(
l = 25 м − 20 м
c
с
) 180 c = 5,0
м
180 c = 900 м = 0,90 км.
с
¥ É ¹ ¼ É M ÁÃ
2.šÇ·Ë¿Á¿ ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉ¿ ÆÊÉ¿ ÅÉ ¹Ç¼Ã¼Ä¿Ç·¹ÄÅüÇÄÒÌÆÇÖÃÅ¿ļÀÄÒÌ»¹¿½¼Ä¿À ƼϼÌÅ»· ›¿ÃÒ 1 ¿ ¹¼ÂÅȿƼ»¿ÈÉ· ¦¼É¿ 2 ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼ÄÒ Ä· Ç¿ÈÊÄ
Á¼ ™Å ÈÁÅÂÓÁÅ Ç·¾ ÅÉ¿ηÕÉÈÖ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ »¹¿½¼Ä¿Ö ÷ÂÓοÁŹ
§¼Ï¼Ä¿¼
Ÿ¾ ºÇ·Ë¿ÁŹ ȼ»Ê¼É ÎÉÅ ¾· ¹Ç¼ÃÖ
t Ã¿Ä ›¿Ã· ÆÇÅϼ ÆÊÉÓ s à · ¦¼ÉÖ ÆÇż̷ ÆÊÉÓ s2 Ã
¨ÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ›¿ÃÒ
v s1 100 м 100 м .
1
мин
t
1 мин
¨ÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ¦¼É¿
v2 s2
200 м 200 м .
1 мин
t
мин
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
2
1
­ÅÎ Движение и силы
¥ÉÄÅϼĿ¼
м
200 мин
v2
м 2.
v1
100 мин
´ÉÅÉ ½¼ Åɹ¼É ÃŽÄÅ ¸ÒÂÅ ÆÅÂÊοÉÓ ÆÇÅм
v2
s
s
s
2 1 2.
v1
t
t
s1
Ÿ¾ ºÇ·Ë¿Á· »ÂÖ Å»ÄźŠ¿ ÉźŠ½¼ ÃÅüÄÉ· ¹Ç¼Ã¼Ä¿ Ä·ÆǿüÇ
t Ã¿Ä Â¿¸Å Ã¿Ä ¿ É » ÅÆǼ»¼Âּà ÆÊÉ¿ s2 ¿ s©Åº»·
v2
200 м
2.
v1
100 м
¥ É ¹ ¼ É DÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ¦¼É¿ Ä· ¹¼ÂÅȿƼ»¼ ¹ Ç·¾· ¸ÅÂÓϼ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ »¹¿½¼Ä¿Ö ›¿ÃÒ Æ¼ÏÁÅÃ
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¡·Á·Ö ¿¾ ÈÁÅÇÅÈɼÀ ¸ÅÂÓϼ
· v1 20 км ¿Â¿ v2 900 км ; ¸ v3 200 см ¿Â¿ v4 7,2 км ?
мин
ч
с
ч
2.—¹ÉŸÊÈÆÇż̷ÂÇ·¹ÄÅüÇÄÅÆÊÉÓs Áþ·¹Ç¼ÃÖt Î
¨ Á·ÁÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ ¼Ì·Â ·¹ÉŸÊÈ
3.®¼ÂŹ¼Á ÊÈÂÒÏ·Â ºÇÅà ķ t È Æž½¼ μà ʹ¿»¼Â ÃÅÂÄ¿Õ
¤· Á·ÁÅà ǷÈÈÉÅÖÄ¿¿ ÅÉ Î¼ÂŹ¼Á· ¹ÈÆÒÌÄÊ· ÃÅÂÄ¿Ö
4.©ÊÇ¿ÈÉÒ Ä· ¸·À»·ÇÁ¼ ÈÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ v1 18 км ¿ ÇÒ¸·Á Ä· Ǽ¾¿ч
ÄŹÅÀ ÂÅ»Á¼ ÈÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ
Ç·¹ÄÅüÇÄŠƼǼÆÂÒ¹·ÕÉ Å¾¼ÇÅ
Ï¿Ç¿ÄÅÀl ÙÅÈÁÅÂÓÁÅÇ·¾ÅÉ¿ηÕÉÈֹǼüķ ¾·ÉǷμÄÄÒ¼
Ä· ¿Ì ƼǼÆÇ·¹Ê §¼Ï¿É¼ ¾·»·ÎÊ »¹ÊÃÖ ÈÆÅÈŸ·Ã¿ ¡·Á·Ö ¹¼Â¿Î¿Ä· ¹
ÊÈÂŹ¿¿ ¾·»·Î¿ ļÈÊмÈɹ¼ÄÄ· ¦ÅμÃÊ
5.—¹ÉÅß¿ÂÓ »¹¿½ÊпÀÈÖ ÆÅ ÆÇÖÃÅ¿ļÀÄÅÀ ÉÇ·Èȼ È ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ v1 90 км
ч , ŸºÅÄÖ¼É ÃÅÉÅÍ¿Á ¿Ã¼ÕпÀ ÈÁÅÇÅÈÉÓ
км
v2 60 ч . ®¼Ç¼¾ Á·Áż ¹Ç¼ÃÖ ÆÅȼ ŸºÅÄ· Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿¼ ü½»Ê Ŀÿ
ÈÅÈÉ·¹¿É s ÁÃ
6.›¹Å¼»Çʾ¼ÀÅÉÆÇ·¹¿Â¿ÈÓķž¼ÇÅ¿ÈÁÊÆ·ÉÓÈÖ¥»¿Ä¼»¼ÉÄ·¹¼ÂÅ
ȿƼ»¼ ÈÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ v1 5,0 мс , »ÇʺÅÀ m Ä· ÈÁÊɼǼ ÈÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ
v2 36 км
ч . ¤· ÈÁÅÂÓÁÅ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ Å»¿Ä ¿¾ »Çʾ¼À ÆÇ¿¼»¼É Ä· ž¼ÇÅ
Ç·ÄÓϼ ¼È¿ ÆÊÉÓ »Å ž¼Ç· s ÁÃ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
63
64
Движение и силы
„ ªÂͽ¿ÊËÉÂÍÊË ÌÂÍÂÉÂÊÊË Á¿ÅÃÂÊÅ ®ÍÂÁÊÜÜ ÎÇËÍËÎÏÙ
¬Í˽ʽÈÅÄÅÍÐÂÉ Á¿ÅÃÂÊÅ ½¿Ï˾Ðν «Ê ÐÉÂÊÙÕ½Š
ÂÏ ÎÇËÍËÎÏÙ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÌÂÍÂÁ ËÎϽÊË¿ÇËÆ ¤½ÏÂÉ ¿ ÏŠ
ÔÂÊÅÂǽÇËÀˊÏË¿ÍÂÉÂÊÅÎÏËÅÏʽËÎϽÊË¿ÇÂ Ï ÂÎÇˊ
ÍËÎÏÙ ÂÀË Á¿ÅÃÂÊÅÜ Í½¿Ê½ ÊÐÈÛ ÌËÎÈ ÔÂÀË ÎÇËÍËÎÏÙ
пÂÈÅÔÅ¿½ÂÏÎÜ ¤Ê½ÔÅÏ ÎÇËÍËÎÏÙ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ½¿Ï˾Ðν
ÅÄÉÂÊÜÂÏÎÜ Ï Â Ü¿ÈÜÂÏÎÜ ÌÂÍÂÉÂÊÊËÆ ¿ÂÈÅÔÅÊËÆ
­ÅÎ ­ÅÎ ˜¶¼º¹Á¼¹ Ý ÃÄ¼Ý ¾ÂÆÂÄÂÀÝ Å¾ÂÄÂÅÆÐÝ ¼»À¹ÁÓ¹ÆÅÓ Ý
Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ Á¹Ä´¶ÁÂÀ¹ÄÁÏÀÝ Ã¹Ä¹À¹ÁÁÏÀ
¦Ç·ÁɿμÈÁ¿ ¹È¼ »¹¿½¼Ä¿Ö Ä·¸ÂÕ»·¼ÃÒ¼ ¹
ÆÇ¿ÇÅ»¼ ¿ ɼÌÄ¿Á¼ m ļǷ¹ÄÅüÇÄÒ¼ ¨ ¿¾Ã¼ÄÖÕмÀÈÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ »¹¿½ÊÉÈÖ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç ÂÕ»¿ ÆÉ¿ÍÒ Ç¿È »¼ÂÓË¿ÄÒ Ç¿È Æż¾»· Æ·»·ÕÉ Ö¸ÂÅÁ¿ Ç¿È ¤Å Á·Á ½¼ Éź»· Ì·Ç·Áɼǿ¾Å¹·ÉÓ ÔÉÅ »¹¿½¼Ä¿¼
¤¼Ç·¹ÄÅüÇÄż »¹¿½¼Ä¿¼ Ì·Ç·Áɼǿ¾Ê¼ÉÈÖ
ÇÆ»ºÃ»¿ ÇÀÄÆÄÇÈÒÔ ¡·Á ÅÆǼ»¼Â¿ÉÓ ÈǼ»ÄÕÕ
ÈÁÅÇÅÈÉÓ §·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã ÆÇ¿Ã¼Ç ™Ò ¼»¼É¼ Ä· ÔÁÈÁÊÇÈ¿Õ¹˜Ç¼ÈÉÆż¾»Åæż¾»ÆÇÅÌÅ»¿ÉÅÉ£¿ÄÈÁ· »Å ˜Ç¼ÈÉ· ÆÊÉÓ s Áà ¤· ÆÇÅÌŽ»¼Ä¿¼
ÔÉźŠÆÊÉ¿ ¾·ÉǷο¹·¼ÉÈÖ ¹Ç¼ÃÖ t Î ™ ɼμĿ¼ »·ÄÄźŠ¹Ç¼Ã¼Ä¿ Æż¾» ÈÉÅ¿É Ä· ÈÉ·ÄÍ¿ÖÌ »¹¿½¼ÉÈÖÉÅÈʹ¼Â¿Î¿¹·ÕмÀÈÖ ÉÅÈÊüÄÓÏ·ÕмÀÈÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ
¥Ä¹¸ÁÒÒÝžÂÄÂÅÆÐÝÁ´É¸ÓÆÝÃÇƹÀݸ¹¿¹Á¼ÓݶŹ·ÂÝ ÃÇÆ¼Ý Á´Ý ¶Å¹Ý ¶Ä¹ÀÓ Ý »´Ý ¾ÂÆÂÄÂ¹Ý ÑÆÂÆÝ ÃÇÆÐÝ ÃĽ¸¹Á ¥¸Å¾Ä·Î¿Ã ÈǼ»ÄÕÕ ÈÁÅÇÅÈÉÓ ¢v² ¿ ¾·Æ¿Ï¼Ã
ËÅÇÃÊÂÊ
©Åº»· Æż¾» t£¿ÄÈÁ m ˜Ç¼ÈÉ| »¹¿½¼ÉÈÖ ÈÅ
ÈǼ»Ä¼À ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ
v =
­ÅÎ 330 км
≈ 73 км .
4,5 ч
ч
™·È ļ Ê»¿¹¿ÂÅ ÎÉÅ ÃÒ ¿ÈÆÅÂӾŹ·Â¿ ËÅÇÃÊÂÊ Ç·¹ÄÅüÇÄźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö ›· »¼ÀÈɹ¿É¼ÂÓÄÅ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
ËÅÇ÷ÂÓÄÅ ÃÒ Ä·Ï¿ ÈǼ»ÄÕÕ ÈÁÅÇÅÈÉÓ É·Á Á·Á
¸Ê»ÉÅ Æż¾» ¹¼ÈÓ ÆÊÉÓ T Áà »¹¿º·ÂÈÖ Ç·¹ÄÅüÇÄÅÈÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀÈÁÅÇÅÈÉÓÕ v 73 км
ч . ´ÉÅ ÁÅļÎÄÅ ½¼ ļ žķη¼É ÎÉÅ ÅÄ Ä· È·ÃÅà »¼Â¼ »¹¿º·ÂÈÖ Ç·¹ÄÅüÇÄÅ ¤· ÅÉ»¼ÂÓÄÒÌ ÊηÈÉÁ·Ì ÆÊÉ¿
ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö Æż¾»· ¸Ò· Á·Á ¾Ä·Î¿É¼ÂÓÄÅ
(
)
É·Á ¿ üÄÓϼÀ μà 73 км
¸ÅÂÓϼÀ 120 км
ч , ¿
ч ,
»·½¼ Ç·¹ÄÅÀ ÄÊÂÕ Ç¿È ­ÅÎ ¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
¨Ç¼»ÄÖÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »·¼É ¿ÏÓ ÆÇ¿¸Â¿¾¿É¼ÂÓÄż ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼Ä¿¼ Å
¸ÒÈÉÇÅɼ »¹¿½¼Ä¿Ö ɼ· ¥Æ¿È·Ä¿¼ ƼǼüÄÄźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö ¸Å¼¼
ÈÂŽÄÅ ÆÅ ÈÇ·¹Ä¼Ä¿Õ È ÅÆ¿È·Ä¿¼Ã Ç·¹ÄÅüÇÄźÅ
¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ¼È¿ ÈÁÅÇÅÈÉÓ Æż¾»· Ä· ÊηÈÉÁ¼ Ç·¾ºÅÄ· ¹Å¾Ç·ÈÉ·¼É
ÉÅ ¹ Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ ÉÅÎÁ·Ì ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿¿ ÅÄ· ÆǿĿ÷¼É
ÅÉ »Å км
ч ,
Ç·¾Â¿ÎÄÒ¼¾Ä·Î¼Ä¿Ö¿¾ÔÉźÅÆÇÅü½ÊÉÁ·©·Á¿ÃŸǷ¾Åà ÃŽÄźŹÅÇ¿ÉÓ Ä¼ ÉÅÂÓÁÅ Å ÈǼ»Ä¼À ÈÁÅÇÅÈÉ¿ Ä· »·ÄÄÅà ÊηÈÉÁ¼ ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿¿ ÄÅ¿ÅÈÁÅÇÅÈÉ¿¹»·ÄÄÅÀÉÅÎÁ¼ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿¿¿Â¿¹»·ÄÄÒÀÃÅüÄɹǼüĿ ©·ÁÊÕ ÈÁÅÇÅÈÉÓ Ä·¾Ò¹·ÕÉ ¹ Ë¿¾¿Á¼ ¹Ãĸ»ÃÃÄ¿ ÇÀÄÆÄÇÈÒÔ
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
²½Í½ÇÏÂÍÅÎÏÅÇËÆ ÊÂͽ¿ÊËÉÂÍÊËÀË Á¿ÅÃÂÊÅÜ Ü¿ÈÜÂÏÎÜ ÎÍÂÁÊÜÜ ÎÇËÍËÎÏÙ
¡ÈÜ ¿ØÔÅÎÈÂÊÅÜ ÎÍÂÁÊÂÆ ÎÇËÍËÎÏÅ ÊÐÃÊË ÌÐÏ٠ͽÄÁÂÈÅÏ٠ʽ ¿Î ¿ÍÂÉÜ Ä½Š
ÏͽÔÂÊÊË ʽ ÌÍËÒËÃÁÂÊÅ ÚÏËÀË ÌÐÏÅ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÂÉ ËÏÈÅÔ½ÂÏÎÜ ÊÂͽ¿ÊËÉÂÍÊË Á¿ÅÃÂÊÅ ÏÂȽ ËÏ Í½¿ÊËÉÂÍÊËÀË
§½Ç ʽÆÏÅ ÎÍÂÁÊÛÛ ÎÇËÍËÎÏÙ ÊÂͽ¿ÊËÉÂÍÊËÀË Á¿ÅÃÂÊÅÜ
©ËÃÊË ÈÅ ÌÍÅÉÂÊÜÏÙ ÌËÊÜÏÅ ˆÎÍÂÁÊÜÜ ÎÇËÍËÎÏ٘ ÁÈÜ Í½¿ÊËÉÂÍÊËÀË Á¿ÅÊ
ÊÅÜ
¤½¿ÅÎÅÏ ÈÅ ÎÍÂÁÊÜÜ ÎÇËÍËÎÏÙ ÊÂͽ¿ÊËÉÂÍÊËÀË Á¿ÅÃÂÊÅÜ ËÏ ¿ÂÈÅÔÅÊØ ¿ØŠ
¾Í½ÊÊËÀË ¿ÍÂÉÂÊÅ ¬ÍÅ¿ÂÁÅÏ ÌÍÅÉÂÍ
§½ÉÂÊÙ ÐÌ½È Î ¿ØÎËÏØ h É «ÁÅʽÇË¿½ ÈÅ ÂÀË ÎÍÂÁÊÜÜ ÎÇËÍËÎÏ٠ʽ ÌÂ͊
¿ËÉ ¿ÏËÍËÉ ÉÂÏÍ½Ò Ì½ÁÂÊÅÜ Å Ê½ ¿ÎÂÉ ÌÐÏÅ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
65
66
Движение и силы
¬ÍÅÉÂÍØ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½Ô
1.¡·ÉÖÆÇÅÏ·ÆÊÉÓs Áþ·¹Ç¼ÃÖt ÿзɼÃÅÈÉ·ÄŹ¿Â·ÈÓ ¿ ¹ ɼμĿ¼ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ t2 Ã¿Ä Ç·¾ºÅ¹·Ç¿¹·Â· È ÆÅ»ÇʺÅÀ ÆÅȼ μºÅ ÆÇÅÏ· ÆÊÉÓ s2 Áà ¾· ¹Ç¼ÃÖ t Ã¿Ä ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÈǼ»ÄÕÕ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ¡·É¿
› · Ä Å
s ÁÃ
s2 ÁÃ
t ÿÄ
t2 ÿÄ
t ÿÄ
¢v² m
§¼Ï¼Ä¿¼
™¼ÈÓ ÆÊÉÓ ÁÅÉÅÇÒÀ ÆÇÅÏ· ¡·ÉÖ
s s s2
™È¼ ¾·ÉǷμÄÄż ¹Ç¼ÃÖ
t t t t
¨Ç¼»ÄÖÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ¡·É¿
™ÒοÈ¿à ¢v²
¢v² ¥ É ¹ ¼ É ¢v² км . ч
2.¦ÅºÇ·Ë¿ÁÊÈÁÅÇÅÈÉ¿ Ç¿È ÅÆǼ
»¼Â¿É¼ ÆÊÉÓ ¿ ÈǼ»ÄÕÕ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ¹¼ÂÅȿƼ»¿ÈÉ· ¾· ¹Ç¼ÃÖ U Î
§¼Ï¼Ä¿¼
­ÅÎ ŸÈÁÅÃÒÀ ÆÊÉÓ Î¿È¼ÄÄÅ Ç·¹¼Ä ÆÂÅз»¿ Ë¿ºÊÇÒ ÆÅ» ºÇ·Ë¿ÁÅà ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ¦ÊÉÓ s ¹¼ÂÅȿƼ»¿ÈÉ ÆÇż̷ ¾· ¹Ç¼ÃÖ t Î
¥Ä οȼÄÄÅ Ç·¹¼Ä ÆÂÅз»¿ ÆÇÖÃÅʺÅÂÓÄźŠÉǼʺÅÂÓÄ¿Á· ¾·ÁǷϼÄÄźŠ¹ ºÅÂʸÅÀ ͹¼É
—Ä·Âź¿ÎÄÅ ÃŽÄÅ Ä·ÀÉ¿ ÆÊÉ¿ s2 ¿ s
™¼ÈÓ ÆÊÉÓ s s s2 s Áà Áà Áà ÁÃ
¨Ç¼»ÄÖÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ¹¼ÂÅȿƼ»¿ÈÉ·
¥ É ¹ ¼ É ¢v² км .
ч
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¶¸ÂÅÁÅ Æ·»·ÂÅ È ¹ÒÈÅÉÒ h à ¹ ɼμĿ¼ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ t È
˜Ò·¿ÈÁÅÇÅÈÉÓÆ·»¼Ä¿ÖÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ ¤·À»¿É¼¼¼ÈǼ»Ä¼¼¾Ä·Î¼Ä¿¼
2.¦Å »·ÄÄÒà ºÇ·Ë¿Á· Ç¿È ÅƿϿɼ »¹¿½¼Ä¿¼ ÃÊÌ¿
3.šÇÊÆÆ·ÉÊÇ¿ÈÉŹÆÇÅÏ·ÆÊÉÓs Áþ·¹Ç¼ÃÖt Î ¾·É¼Ã
¹É¼Î¼Ä¿¼¹Ç¼Ã¼Ä¿t2 ÎÅÉ»Ò̷·¥ÈÉ·¹Ï¿¼ÈÖs2 ÁÃÆÊÉ¿ÅÄ·
ÆÇÅÏ· ¾· ¹Ç¼ÃÖ t Î ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÈǼ»ÄÕÕ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö
ºÇÊÆÆÒ
4.šÇ·Ë¿Á ÈÁÅÇÅÈÉ¿ »¹¿½¼Ä¿Ö Ï·Ç¿Á· ÆÅ Ä·ÁÂÅÄÄÅÃÊ ½¼ÂŸÊ
ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼Ä Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ¤·À»¿É¼ ÈǼ»ÄÕÕ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö
Ï·Ç¿Á· ¾· ¹Ç¼ÃÖ t È
­ÅÎ ­ÅÎ 5.©ÊÇ¿ÈÉÆÇ¿¸Â¿½·¼ÉÈÖÁ¤·Í¿ÅÄ·ÂÓÄÅÀ¸¿¸Â¿ÅɼÁ¼Ä·Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿¼
s þ·¹Ç¼ÃÖt ÿĨÁ·ÁÅÀÈǼ»Ä¼ÀÈÁÅÇÅÈÉÓÕÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ÉÊÇ¿ÈÉ· ¿ ¹ Á·ÁÅà ķÆÇ·¹Â¼Ä¿¿ t»¹¿½¼ÉÈÖ| ¾»·Ä¿¼ ¸¿¸Â¿ÅɼÁ¿
6.¦ÊÉÓs ÁÃÅÉ»Å÷»ÅÆ·ÇÁ·ÈÆÅÇÉÈüÄÆÇŸ¼½·ÂÈÅÈÁÅÇÅÈÉÓÕ v мс , · ŸǷÉÄÒÀ ÆÊÉÓ ÆÇÅϼ ¸ÒÈÉÇÒà ϷºÅà ÈÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ v2 мс . ¡·ÁŹ· ÈǼ»ÄÖÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ÈÆÅÇÉÈüķ ¤·À»¿É¼ ¹ÉÅÇż ǼϼĿ¼ ¹ ÁÅÉÅÇÅà ļ ÉǼ¸Ê¼ÉÈÖ »·ÄÄż s ÁÃ
7.¦Å ºÇ·Ë¿ÁÊ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ Ç¿È ÅÆǼ»¼Â¿É¼ ÆÊÉÓ ¿ ÈǼ»ÄÕÕ
ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ÃÊÌ¿
8.¦ÊÉÓ ÅÉ £¿ÄÈÁ· »Å ºÅÇŻŹ §¼ÈÆʸ¿Á¿ ˜¼Â·ÇÊÈÓ ÅÉÈοÉÒ¹·ÕÉ ÅÉ ÈƼͿ·ÂÓÄźŠ¾Ä·Á· Ç¿È Ä·ÌÅ»ÖмºÅÈÖ Ä· ¥ÁÉÖ¸ÇÓÈÁÅÀ ÆÂÅз»¿ ¹ ºÅÇÅ»¼
£¿ÄÈÁ¼ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¹Å ÈÁÅÂÓÁÅ ÆÇ¿¸Ê»¼É ¹ ºÅÇÅ» šÇÅ»ÄÅ ÉÊÇ¿ÈÉ ¹Ò¼Ì·¹Ï¿À ¿¾ £¿ÄÈÁ· È ¥ÁÉÖ¸ÇÓÈÁÅÀ ÆÂÅз»¿ ¹ Î ¼È¿ ÅÄ ¼»¼É ÈÅ ÈǼ»Ä¼À
ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ ¢v² км . ¦ÊÉÓ »Å ºÅÇÅ»·
ч
šÇÅ»ÄÅ s ÁÃ
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
67
68
Движение и силы
„ ¬ËÔÂÉÐ ÅÄÉÂÊÜÂÏÎÜ ÎÇËÍËÎÏÙ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÏÂȽ ¥ÊÂÍÓÅÜ
­½¿ÊËÉÂÍÊËÂÌÍÜÉËÈÅÊÂÆÊËÂÁ¿ÅÃÂÊÅ ÏÂÁ¿ÅÊ
ÊÅ ΠÌËÎÏËÜÊÊËÆ ÎÇËÍËÎÏÙÛ v ÈÅÕÙ ÉËÁÂÈ٠ͽÈي
ÊËÀË Á¿ÅÃÂÊÅÜ Ÿ ÃÅÄÊÅ ¿ÎÜÇË Á¿ÅÃÂÊÅ ËÏ Á¿ÅŠ
ÃÂÊÅÜ ËÀÍËÉÊØÒ ÌȽÊÂÏ ÁË Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÉËÈÂÇÐÈ Ô½ÖÂ
¿ÎÂÀËÌÍËÅÎÒËÁÅÏÎÅÄÉÂÊÜÛÖÂÆÎÜÎÇËÍËÎÏÙÛ´ÏËÜ¿Š
ÈÜÂÏÎÜ ÌÍÅÔÅÊËÆ ÅÄÉÂÊÂÊÅÜ ÎÇËÍËÎÏÅ
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ §·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã ÅÆÒÉÒ ¤· ÈÉż ¼½¿É ÈÉ·ÂÓÄÅÀ
Ï·Ç¿Á ¥Ä Ä·ÌÅ»¿ÉÈÖ ¹ ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ÆÅÁÅÖ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ÈÉÅ· ®ÉÅ¸Ò ¾·ÈÉ·¹¿ÉÓ Ï·Ç¿Á »¹¿º·ÉÓÈÖ ÃŽÄÅ ÉÅÂÁÄÊÉÓ ¼ºÅ ÇÊÁÅÀ ¿Â¿ ÆÇ¿¸Â¿¾¿ÉÓ Á
ļÃÊ Ã·ºÄ¿É Ç¿È ™ Å¸Å¿Ì ÈÂÊηÖÌ Ä· Ï·Ç¿Á »¼ÀÈɹÊÕÉ »Çʺ¿¼ ɼ· ÇÊÁ· ÷ºÄ¿É ÎÉÅ ¿
Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ ÆǿοÄÅÀ ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Ö ÈÁÅÇÅÈÉ¿ »¹¿½¼Ä¿Ö Ï·Ç¿Á· — Á·Á »ÅºŠϷǿÁ ¸Ê»¼É »¹¿º·ÉÓÈÖ ÆÅȼ ÉÅÂÎÁ· ¥ÆÒÉ ÆÅÁ·¾Ò¹·¼É ÎÉÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓ
»¹¿½¼Ä¿Ö Ï·Ç¿Á· ÊüÄÓÏ·¼ÉÈÖ · μǼ¾ ļÁÅÉÅÇż ¹Ç¼ÃÖ ¼ºÅ »¹¿½¼Ä¿¼ ÆǼÁǷз¼ÉÈÖ ¦ÅμÃÊ
›ÂÖ ÆÅÂÊÎ¼Ä¿Ö Åɹ¼É· ÆÇŹ¼»¼Ã »ÇʺÅÀ ÅÆÒÉ
©Ç¿ Å»¿Ä·ÁŹÒÌ Ï·Ç¿Á· Å»ÄŹǼüÄÄÅ ÈÁ·ÉÒ¹·ÕÉÈÖ È Å»¿Ä·ÁŹÅÀ ¹ÒÈÅÉÒ Ç¿È ›ÅÇŽÁ¿ ÆÅ ÁÅÉÅÇÒà ¾·É¼Ã »¹¿½ÊÉÈÖ Ï·Ç¿Á¿ ÅÉ¿ηÕÉÈÖƼǹ·ÖÆÅÈÒƷķƼÈÁÅà ¹ÉÅÇ·ÖÆÅÁÇÒÉ·ÉÁ·ÄÓÕ · ÉǼÉÓÖ m ÈɼÁÂÅà ›¹¿½¼Ä¿¼ ÆÅ ÉǼÉÓ¼À
»ÅÇŽÁ¼ ÆÇŻŽ·¼ÉÈÖ»ÅÂÓϼ ÆÅÈÁÅÂÓÁÊÉǼĿ¼
¾»¼ÈÓ Ä·¿Ã¼ÄÓϼ¼ žÄ·Î¿É ÆǿοÄÒ ÆǼÁÇ·Ð¼Ä¿Ö »¹¿½¼Ä¿Ö Ï·Ç¿Á· m ÉǼĿ¼ ü½»Ê ÆŹ¼ÇÌ
ÄÅÈÉÖÿ Ï·Ç¿Á· ¿ ÈÉÅ· ¿ ÁÅļÎÄÅ ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿¼ ¹Å¾»ÊÌ· — ¼È¿ ¸Ò ÃÒ ÈÃź¿ ʸǷÉÓ ÔÉ¿
ÆǿοÄÒ Ï·Ç¿Á »¹¿º·ÂÈÖ ¸Ò È ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ ÈÁÅÂÓÁŠʺŻÄÅ »ÅºÅ
˜¶¼º¹Á¼¹Ý ƹ¿´Ý µ¹»Ý ¸¹½Åƶ¼ÓÝ Á´Ý Á¹·ÂÝ ¸ÄÇ·¼ÉÝ
ƹ¿ Ý ¾´¾Ý ¼Ý þ½ Ý jÝ ¹·ÂÝ ¹ÅƹÅƶ¹ÁÁÂ¹Ý ÅÂÅÆÂÓÁ¼¹
©Å ÎÉÅɼÂÅÅÈÉ·¼ÉÈÖ¹ÆÅÁż ¼È¿ļɻ¼ÀÈɹ¿Ö
»Çʺ¿Ìɼ ¹ÆÅÂļÆÅÄÖÉÄŤÅÁ·Á½¼É¼ÂÅÃŽ¼É
È·ÃÅÆÅȼ¸¼»¹¿º·ÉÓÈÖ ¼È¿¹ÆŹȼ»Ä¼¹ÄÅÀ½¿¾Ä¿
ÃÒ¹¿»¿Ã ÎÉÅɼÂÅ»¹¿½¼ÉÈÖÉÅÂÓÁÅÉź»· Áź»·
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
Ä· ļºÅ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É »Çʺż ɼÂÅ ¨·ÄÁ¿ Ç¿È Ä·»Å ÉÖÄÊÉÓ ¾· ¹¼Ç¼¹ÁÊ ÂÅ»Á· ÆÂÒ¹¼É ÆÅ» »¼ÀÈÉ
¹¿¼Ã ¹¼È¼Â Ç¿È — ¸Ò¿ ¸Ò ÄʽÄÒ ¹¼Ç¼¹Á·
¿ ¹¼È· ¼È¿ ¸Ò ļ ¸ÒÂÅ ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö »¹¿½¼Ä¿Õ œÈ¿ ¸Ò ¹Å»· ļ ÅÁ·¾Ò¹·Â· ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö
»¹¿½¼Ä¿Õ ÂÅ»Á· ÆÅȼ ÉÅÂÎÁ· »¹¿º·Â·ÈÓ ¸Ò ¸¼ÈÁÅļÎÄÅ »ÅÂºÅ È ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ
ŸÉ·Á ¼È¿ ɼÂÅ Ä·ÌÅ»¿ÉÈÖ ¹ ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ÆÅÁÅÖ
¿Â¿ ¹ ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ »¹¿½¼Ä¿Ö ÉÅ ÅÄÅ ÈÉǼÿÉÈÖ ÈÅÌÇ·ÄÖÉÓ ÔÉÅ ÈÅÈÉÅÖÄ¿¼ ļ ¿¾Ã¼ÄÖÉÓ ÈÁÅÇÅÈÉÓ ÆÅÁ· Ä· ļºÅ ļ ÆÅ»¼ÀÈɹÊÕÉ »Çʺ¿¼ ɼ·
¥¶Â½ÅƶÂÝ Æ¹¿´Ý ÅÂÉÄ´ÁÓÆÐÝ ÅÂÅÆÂÓÁ¼¹Ý þÂÓÝ
¼¿¼Ý Ä´¶ÁÂÀ¹ÄÁ·ÂÝ ÃÄÓÀ¿¼Á¹½Á·ÂÝ ¸¶¼º¹Á¼ÓÝ
ÅÂÉÄ´ÁÓÆÐÝ Å¶ÂÒÝ Å¾ÂÄÂÅÆÐÝ Á¹¼»À¹ÁÁÂ½Ý ÃÄ¼Ý ÂÆÅÇÆÅƶ¼¼Ý ¸¹½Åƶ¼ÓÝ Á´Ý Á¹·ÂÝ ¸ÄÇ·¼ÉÝ Æ¹¿Ý Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ ¼Á¹Äʼ¹½
¨ ¿Ä¼ÇÍ¿¼À Ä·Ã ÆÇ¿ÌÅ»¿ÉÈÖ ¹ÈÉǼηÉÓÈÖ ÆÅ
ÈÉÅÖÄÄŦǿǼ¾ÁÅÃÉÅÇÃŽ¼Ä¿¿·¹ÉŸÊÈ·Æ·ÈÈ·½¿ÇÒ Ä·ÁÂÅÄÖÕÉÈÖ ¹Æ¼Ç¼» É·Á Á·Á ÆÇŻŽ·ÕÉ
»¹¿º·ÉÓÈÖ ÆÅ ¿Ä¼ÇÍ¿¿ ¦Ç¿ Ǽ¾ÁÅà Ƿ¾ºÅļ ·¹ÉŸÊÈ· ÅÄ¿ ÅÉÁÂÅÄÖÕÉÈÖ Ä·¾·» ¦ÅμÃÊ — ÃŽ¼É
¿ ·¹ÉÅß¿ÂÓ ÅÈÉ·ÄŹ¿ÉÓÈÖ ÃºÄŹ¼ÄÄÅ ¤¼É
¡·Á ¸Ò Ä¿ ¸Ò¿ È¿ÂÓÄÒ ÉÅÇÞ· ¿Ä¼ÇÍ¿Ö ÆǼÆÖÉÈÉ¹Ê¼É ÃºÄŹ¼ÄÄÅÃÊ ÉÅÇÃŽ¼Ä¿Õ ŸÃ¼ÄÄÅ
¿¾¾· ¿Ä¼ÇÍ¿¿ ÉÅÇÞÄÅÀ ÆÊÉÓ ·¹ÉÅß¿ÂÖ É¼Ã
¸ÅÂÓϼ μà ¸ÅÂÓϼ ÈÁÅÇÅÈÉÓ ¼ºÅ »¹¿½¼Ä¿Ö
¢Ñ ɸ»Æ»ÃÑ ÍÈÄ ÅÄÂÃÕ Ä· ¾Ã»Æ̾¾ ¸Ñ û ·Éº»
È» Żƻ·»¹¶ÈÒ ÉÁ¾ÌÉ Å»Æ»º º¸¾¼ÉϾÂÇÕ ÈƶÃ
ÇÅÄÆÈľöÉ;Ȼûº»Á¶ÈÒÓÈĹÄǸľËÂÁ¶ºÎ¾Ë
·Æ¶ÈÒ»¸ ¾ Ç»ÇÈ»Æ – ÇÀÄÁÒÀÄ Ã»ÅƾÕÈÃÄÇÈ»¿ ¾½½¶
¾Ã»Æ̾¾ÇÁÉͶ»ÈÇÕ ÅÄÀ¶ÂÑÉ;ÂÇÕÀ¶È¶ÈÒÇÕö
ÀÄÃÒÀ¶Ë
ŸÄ¼ÇÍ¿Ö ÃŽ¼É ÆÇ¿ÄÅÈ¿ÉÓ Î¼ÂŹ¼ÁÊ Ä¼ ÉÅÂÓÁÅ
ļÆÇ¿ÖÉÄÅÈÉ¿ ÄÅ ¿ źÇÅÃÄÊÕ ÆÅÂÓ¾Ê ™ ¹Å»ÖÄÒÌ
¿ Æ·ÇŹÒÌ ÉÊǸ¿Ä·Ì · É·Á½¼ ¹ ¹¼ÉÇÖÄÒÌ »¹¿º·É¼ÂÖÌ Ç¿È ¿ÈÆÅÂӾʼÉÈֿļÇÍ¿Ö»¹¿½¼Ä¿Ö
¹Å»Ò Æ·Ç· ¹¼ÉÇ·ŸÄ¼ÇÍ¿Ö¿ºÇ·¼ÉÆż¾ÄÊÕÇÅÂÓ
ÆÇ¿ ÆǿüļĿ¿ Ê»·Ç· ÅÉ ¹ÒÁÅ·ο¹·Ä¿Ö ÆÒ¿
»Å Ä·È·»Á¿ Ä· ÇÊÁÅÖÉÁÊ ÃÅÂÅÉÁ· ¡ÅÈÃÅÄ·¹É ¸Â·ºÅ»·ÇֿļÇÍ¿¿ÃŽ¼É¹ÒÀÉ¿¹ÅÉÁÇÒÉÒÀÁÅÈÃÅÈ
Ç¿È ¿ ļ ÅÉÈÉ·ÉÓ ÅÉ ÁÅÇ·¸ÂÖ
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
69
70
Движение и силы
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
›Ç¼¹Ä¼ºÇ¼Î¼ÈÁ¿À Ë¿ÂÅÈÅË —Ç¿ÈÉÅɼÂÓ *7 ¹ »Å Ä Ô Èοɷ ÎÉÅ
ÉÅÂÓÁÅ ÆÅÁÅÀ m ¼ÈɼÈɹ¼ÄÄż ÈÅÈÉÅÖÄ¿¼ ɼ· · »¹¿½¼Ä¿¼ m Ä·È¿ÂÓ
Èɹ¼ÄÄż©¼ÂÅÈÉǼÿÉÈÖÁȹżÃʼÈɼÈɹ¼ÄÄÅÃÊÈÅÈÉÅÖÄ¿Õ ÆÅÔÉÅÃÊ ¼È¿ ļ ÆÅ»»¼Ç½¿¹·ÉÓ »¹¿½¼Ä¿¼ ÅÄÅ ÆǼÁǷз¼ÉÈÖ
¥Ï¿¸Á· —Ç¿ÈÉÅɼÂÖ ÈÅÈÉÅÖ· ¹ ÉÅà ÎÉÅ ÅÄ ¹¼Ç¿Â ¹ ¿Ä¼ÇÍ¿Õ ÆÅÁÅÖ ÄŠļ ÆÅĿ÷ ÎÉŠɼ·à ÈÉÅÂÓ ½¼ ȹÅÀÈɹ¼ÄÄ· ¿Ä¼ÇÍ¿Ö »¹¿
½¼Ä¿Ö
¨ÆÊÈÉÖ ÆÇ¿¸Â¿¾¿É¼ÂÓÄÅ Â¼É ÆÅȼ —Ç¿ÈÉÅɼÂÖ ¿É·ÂÓÖÄÈÁ¿À
ÊμÄÒÀ š·Â¿Â¼Å š·Â¿Â¼À ÈÃź ¹ÅŸǷ¾¿ÉÓ ¿»¼·Â¿¾¿ÇŹ·ÄÄÒÀ Ã¿Ç m
Ã¿Ç ¸¼¾ ÉÇ¼Ä¿Ö ™ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ ÅÄ Æǿϼ Á ¹Ò¹Å»Ê Å ÉÅà ÎÉÅ »¹¿½¼Ä¿¼ ɼ· ¸¼¾ »¼ÀÈɹ¿Ö Ä· ļºÅ »Çʺ¿Ì ɼ Á·Á ¿ ÆÅÁÅÀ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ ¼ºÅ
¼ÈɼÈɹ¼ÄÄÒà ÈÅÈÉÅÖÄ¿¼Ã
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
¢ÎÈŠʽ ÏÂÈË Ê ÁÂÆÎÏ¿ÐÛÏ ÁÍÐÀÅ ÏÂȽ ÏË ËÊË ÈÅ¾Ë Ê½ÒËÁÅÏÎÜ ¿ ÎËÎÏËÜÊÅÅ
ÌËÇËÜ ÈÅ¾Ë Á¿ÅÃÂÏÎÜ Í½¿ÊËÉÂÍÊË Å ÌÍÜÉËÈÅÊÂÆÊË ÌË ÅÊÂÍÓÅÅ ¥ÄÉÂÊÅÏÙ ÎËÎÏËÜÊÅ ÌËÇËÜ ÅÈÅ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÏÂȽ ÉËÃÊË ÏËÈÙÇË ¿ËÄÁÂÆÎÏ¿ÅÂÉ
ʽ ÊÂÀË ÁÍÐÀËÀË ÏÂȽ ÅÈÅ ÏÂÈ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ü¿ÈÜÂÏÎÜ ÌÍÅÔÅÊËÆ ÅÄÉÂÊÂÊÅÜ ÎÇËÍËÎÏÅ ÏÂȽ ´ÏË Ê½ÄØ¿½ÂÏÎÜ ÅÊÂÍÓÅÂÆ
¬ÍÅ ½¿ÏËÉ˾ÅÈÙÊØÒ ½¿½ÍÅÜÒ ÍÂÉÊÅ ¾ÂÄË̽ÎÊËÎÏÅ ÎÐÖÂÎÏ¿ÂÊÊË ÎÊÅýÛÏ
Ïͽ¿É½ÏÅÄÉ §½Ç ÄÁÂÎÙ ÐÔÅÏØ¿½ÂÏÎÜ Ü¿ÈÂÊÅ ÅÊÂÍÓÅÅ
¬ËÔÂÉÐ ¾ÂÀÐÖÅÆ ÔÂÈË¿ÂÇ ÎÌËÏÇÊпÕÅÎ٠̽Á½ÂÏ ÈÅÓËÉ ¿ÌÂÍÂÁ ½ ÉÂÁÈÂÊÊË
ÅÁÐÖÅÆ ¿ ÀËÈËÈÂÁ ÌËÎÇËÈÙÄÊпÕÅÎ٠̽Á½ÂÏ Ê½ ÎÌÅÊÐ
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
¬ËÈËÃÅÏ ʽ ÎÏËÈ ÁÍÐÀ ʽ ÁÍÐÀ½ ÇËÍ˾ÇË¿ ÎÌÅÔÂÇ ¨ÅÊÂÆÇËÆ ÍÂÄÇË ÐÁ½Íي
ÏÂÌËÊÅÃÊÂÉÐÇËÍ˾ÇдÏËÌÍËÅÄËÕÈË ¬ÍË¿ÂÁÅϽʽÈËÀÅÔÊØÆËÌØÏ ÏËÈÙÇË
ÌÍÅ ÚÏËÉ ÐÁ½ÍÙÏ ÈÅÊÂÆÇËÆ ÌË ÊÅÃÊÂÉÐ ÇËÍ˾ÇÐ ÌȽ¿ÊË «¾×ÜÎÊÅÏ ÍÂÄÐÈÙϽŠ
ÏØ ËÌØÏË¿
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
ÏÂȽ ¬ÈËÏÊËÎÏÙ ¿ÂÖÂÎÏ¿½ „ ©½Îν
¢ÁÅÊÅÓØ ÌÈËÏÊËÎÏÅ
«ÁÅʽÇË¿Ë ÈÅ ÈÂÀÇË ÅÄÉÂÊÅÏÙ ÎÇËÍËÎÏ٠ͽÄÈÅÔÊØÒ
¶
ÏÂÈ ©ÅÉË Ê½Î ÌÍËÈÂϽÂÏ ÇËÉ½Í ¯ÍÐÁÊË ÈÅ ÅÄÉÂÊÅÏÙ
ÎÇËÍËÎÏÙ ÂÀË Á¿ÅÃÂÊÅÜ ¡ËÎϽÏËÔÊË ÌÍËÎÏË ÁÐÊÐÏÙ
ÍÅÎ ¶  ÂÎÈÅ ÌÍËÂÄýÂÏ ÀÍÐÃÂÊØÆ ½¿ÏËÉ˾ÅÈÙ
©¤ ÍÅÎ ·
¥ÊÂÍÓÅÜÂÎÏÙпÎÂÒÏÂÈ ÊËÚÏËοËÆÎÏ¿ËÌÍËÜ¿È܊
ÂÏÎÜ Ð ÊÅÒ ¿ ͽÄÊËÆ ÎÏÂÌÂÊÅ «ÊË ÌËÔÏÅ ÊÂĽÉÂÏÊË Ð
ÇËɽͽ ÊË ËÔÂÊ٠ĽÉÂÏÊË Ð ½¿ÏËÉ˾ÅÈÜ ÁÈÜ ÅÄÉÂÊŠ
ÊÅÜ ÎÇËÍËÎÏÅ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÇËÏËÍËÀË Ï;ÐÛÏÎÜ ¾ËÈÙÕÅÂ
Å ÁÈÅÏÂÈÙÊØÂ ¿ËÄÁÂÆÎÏ¿ÅÜ
›ÂÖ Ì·Ç·ÁɼǿÈÉ¿Á¿ ¿Ä¼ÇÍ¿¿ ɼ· ¹ Ë¿¾¿Á¼
¿ÈÆÅÂӾʼÉÈÖ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö ¹¼Â¿Î¿Ä· Ä·¾Ò¹·¼Ã·Ö
¶ÇÇÄ¿ ®¼Ã ÷ÈÈ¿¹Ä¼¼ ɼŠɼà ÉÇʻļ¼ ¿¾Ã¼Ä¿ÉÓÈÁÅÇÅÈÉÓ¼ºÅ»¹¿½¼Ä¿Ö ɼøÅÂÓϼÅÄÅÆÇÅÉ¿¹¿ÉÈÖ É·Á¿Ã ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Öà ´ÅÅ´Ý Æ¹¿´Ý jÝ À¹Ä´Ý
¹·ÂÝ ¼Á¹Äʼ¼ £·ÈÈ· Ÿžķη¼ÉÈÖ ¸ÊÁ¹ÅÀ m
¢ÅÁ¶Á½ݹ¸¼Á¼Ê¹½ÝÀ´ÅÅÏݶݥœÝÓ¶¿Ó¹ÆÅÓÝݾ¼¿Â
·Ä´ÀÀÝݾ· ¦Å¼¾ÄžķÉÓ ÎÉŹŻÒÆÇ¿ÁÅÃÄ·ÉÄÅÀ ɼÃƼǷÉÊǼ ¿Ã¼¼É ÷ÈÈÊ ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿
Ç·¹ÄÊÕÁº¨ÅÅɹ¼ÉÈɹ¼ÄÄŠ÷ÈÈ·ÃÂÇ·¹Ä·º
¥¸Ç·É¿É¼ ¹Ä¿Ã·Ä¿¼ ™ Á¿ÂźǷÃÃ·Ì ¿¾Ã¼ÇÖ¼É- ·
ÈÖ ¼»¿ÄÈɹ¼ÄÄ·Ö Ë¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö ¹¼Â¿Î¿Ä· m ÷ÈÈ·
¥É μºÅ ¾·¹¿È¿É ÷ÈÈ· ɼ· ¨Ç·¹Ä¿É¼ Ç·¾ºÅÄ ¿
ÉÅÇÃŽ¼Ä¿¼ºÇʽ¼ÄźſÆÅÇŽļºÅ·¹ÉÅ߿¼À
¦ÅÄÖÉÄÅ ÎÉŠ÷ÈÈ· ɼ· ¾·¹¿È¿É ÅÉ ÁÅ¿μÈɹ·
¹¼Ð¼Èɹ· ¹ ɼ¼ ÅÉ Î¿È· ÃżÁÊ ›¼ÂÅ ¹ ÉÅà ÎÉŠ÷ÈÈÅÀ É ¼ ¿Ä¼ÇÍ¿¼À Ÿ·»·¼É Á·½»·Ö ÃżÁÊ· ÆÅÔÉÅÃÊ÷ÈÈʹȼºÅɼ·ÃŽÄÅÇ·ÈÈ÷ÉÇ¿¹·ÉÓ Á·Á ÈÊÃÃÊ Ã·ÈÈ ¹È¼Ì ¼ºÅ ÃżÁÊ ˜Ê»ÊÉ
¿ Å»¿Ä·ÁŹÒÿ ÷ÈÈÒ É¼Â ¼È¿ ÅÄ¿ ÈÅ»¼Ç½·É
Å»¿Ä·ÁŹżοÈÂÅÃżÁÊ ›· ¼È¿ɼ·ÈÅÈÉÅÖÉ
¿¾ Å»ÄźŠ¿ ÉźŠ½¼ ¹¼Ð¼Èɹ· ¤¼É ¼È¿ ɼ· ÈÅÈÉÅÖÉ ¿¾ Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ ¹¼Ð¼Èɹ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç ·ÂÕÿĿ¼¹·Ö ¿ ¾ÅÂÅÉ·Ö ÂŽÁ¿ — ɼƼÇÓ ÈÇ·¹Ä¿Ã ÷ÈÈÒÇ·¾ÄÒ̹¼Ð¼Èɹ ¿Ã¼ÕпÌÅ»¿Ä·ÁŹÒÀŸѼÃ
ž·»Ê÷ÀɼÈÓ Ä·» ¹ÅÆÇÅÈÅà Á·ÁÊÕ É¼Â¼½ÁÊ
¼ºÎ¼ È»¹¿ÄÊÉÓ È Ã¼ÈÉ· m Ä·ºÇʽ¼ÄÄÊÕ ÈÊ̿ÿ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
71
72
Движение и силы
»ÇŹ·Ã¿ Ç¿È ¶ ¿Â¿Ä·ºÇʽ¼ÄÄÊÕÁ·ÃÄÖÿ
Ç¿È · ¿Ã¼Õпÿ Ç·¹ÄÒÀ È »ÇŹ·Ã¿ ŸѼà ¡ÅļÎÄŠɼ¼½ÁÊ È »ÇŹ·Ã¿ œ¼ ÷ÈÈ· üÄÓϼžÄ·Î¿É ÷ÈÈ·¼»¿Ä¿ÍÒŸѼ÷»ÇŹ¿¼»¿Ä¿ÍÒ Å¸Ñ¼Ã· Á·ÃļÀ Ç·¾Ä·Ö
´ÅÅ´Ý ¶¹Í¹Åƶ´ Ý Å¸¹Äº´Í¹·ÂÅÓÝ ¶Ý ¹¸¼Á¼Ê¹Ý
µιÀ´ Ý Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ Ã¿ÂÆÁÂÅÆÐÒÝ ¶¹Í¹Åƶ´
®ÉÅ¸Ò Ä·ÀÉ¿ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ Ä¼Å¸ÌÅ»¿ÃŠ÷ÈÈÊ ¹¼Ð¼Èɹ· Ç·¾»¼Â¿ÉÓ Ä· ¼ºÅ ŸѼà ¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ Å¸Å
¾Ä·Î·¼ÉÈÖ ºÇ¼Î¼ÈÁÅÀ ¸ÊÁ¹ÅÀ U ÇÅ ©Åº»·
¢ÅÁ¶Á½ݹ¸¼Á¼Ê¹½Ý¼»À¹Ä¹Á¼ÓÝÿÂÆÁÂÅƼݶݥœÝ
Ó¶¿Ó¹ÆÅÓÝ Ý кг3 ¦ÂÅÉÄÅÈÉ¿ Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ ¹¼Ð¼Èɹ
м
­ÅÎ ÅÆǼ»¼Â¼ÄÒÄ·ÅÆÒɼ¿ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼Äҹɷ¸Â¿Í¼
¤· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ¿¾Å¸Ç·½¼ÄÒ Ã·ÈÈÒ ¿¾¹¼ÈÉÄÒÌ
¹·Ã ¹¼Ð¼Èɹ ¹ ŸѼü 7 = Ã
ª¸ÅÂÓÏ¿ÄÈɹ·¹¼Ð¼ÈɹÆÂÅÉÄÅÈÉӹɹ¼Ç»ÅÃÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ¸ÅÂÓϼ μà ¹ ½¿»ÁÅà ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ÆÂÅÉ
ÄÅÈÉÓ ÅÂŹ· ¹ ɹ¼Ç»Åà ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ρтв = 7300 кг3 , м
·¹½¿»ÁÅà ÆǿɼÃƼǷÉÊǼ°¨ ρж = 6800 кг3 м
¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ¹¼Ð¼Èɹ·¹½¿»ÁÅÃÈÅÈÉÅÖÄ¿¿¸ÅÂÓϼ μà ¹ º·¾ÅŸǷ¾ÄÅà ®¼Ã ÔÉÅ ÃŽÄŠŸÑÖÈÄ¿ÉÓ ™ÈÆÅÃĿɼ Å Ç·¾Â¿Î¿¿ ¹ ÆÇÅü½ÊÉÁ·Ì ü½»Ê ÃżÁÊ·ÿ ¨·ÃÒ¼ ¸ÅÂÓÏ¿¼ ÆÇÅü½ÊÉÁ¿ ü½»Ê
ÃżÁÊ·ÿ º·¾· ¦ÅÔÉÅÃÊ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ È½¿½¼ÄÄźŹž»ÊÌ· ÆÇ¿−°¨ Ç·¹Ä· 860 кг3 ,·¹º·¾ÅŸм
Ç·¾ÄÅà ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ÆÇ¿ °¨ m 1,29 кг3 м
žÄ·ÖÆÂÅÉÄÅÈÉӿŸѼÃɼ· ¼ºÁÅÄ·Àɿ÷ÈÈÊ
m U7
m
«ÅÇÃÊÂÊ ρ = ÃŽÄÅ¿ÈÆÅÂӾŹ·ÉÓļÉÅÂÓÁÅ
V
­ÅÎ »ÂÖ Å»ÄÅÇÅ»ÄÒÌ É¼Â ÄÅ ¿ »ÂÖ É¼Â ¿Ã¼ÕÐ¿Ì ÆÅÂÅÈÉ¿ ¿Â¿ ÈÅÈÉÅÖÐ¿Ì ¿¾ Ç·¾ÄÒÌ ¹¼Ð¼Èɹ ©ÅÂÓÁÅ
¹ ÔÉÅà ÈÂÊη¼ ËÅÇÃÊ· ¹ÒÇ·½·¼É ÈǼ»ÄÕÕ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓɼ· ÈÇ·¹Ä¿É¼ÈËÅÇÃÊÂÅÀÈǼ»Ä¼ÀÈÁÅÇÅÈÉ¿ ρ = m
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
V
Движение и силы
© · ¸  ¿ Í · £¿ÂÆÁÂÅÆ¼Ý ¶¹Í¹ÅÆ¶Ý ÃÄ¼Ý ÁÂÄÀ´¿ÐÁÂÀÝ ´ÆÀÂÅȹÄÁÂÀÝ ¸´¶¿¹Á¼¼
™¼Ð¼ÈɹÅ
U
U
™¼Ð¼ÈɹÅ
U
U
™¼Ð¼ÈɹŠ¹ ɹ¼Ç»Åà ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ÆÇ¿ q¨
¥ÈÿÀ
£Ç·ÃÅÇ
ŸÇ¿»¿À
¨É¼ÁÂÅ ÅÁÅÄÄż
¦Â·É¿Ä·
«·ÇËÅÇ
žÅÂÅÉÅ
˜¼ÉÅÄ
¨¹¿Ä¼Í
¨ÅÂÓ ÆŹ·Ç¼ÄÄ·Ö
¨¼Ç¼¸ÇÅ
¡¿ÇÆ¿Î
£¼»Ó
¥ÇºÈɼÁÂÅ
¢·ÉÊÄÓ
¡·ÆÇÅÄ
¨É·ÂÓ ½¼Â¼¾Å
¦Å¿Ôɿ¼Ä
¥ÂŹÅ
¦·Ç·Ë¿Ä
­¿ÄÁ
¢¼»
®ÊºÊÄ
›Ê¸ ÈÊÌÅÀ
¡ÅÇÊÄ»
¨ÅÈÄ· ÈÊÌ·Ö
—ÂÕÿĿÀ
¦ÇŸÁ·
¿»ÁÅÈÉÓ ÆÇ¿ q¨
§ÉÊÉÓ
¡¼ÇÅÈ¿Ä
¨¼ÇÄ·Ö Á¿ÈÂÅÉ·
¨Æ¿ÇÉ
šÂ¿Í¼Ç¿Ä
¤¼ËÉÓ
™Å»· ÃÅÇÈÁ·Ö
—ͼÉÅÄ
™Å»· »¿Èɿ¿ÇÅ
¹·ÄÄ·Ö
˜¼Ä¾¿Ä
£·ÈÂÅÆÅ»ÈÅÂļÎÄż
¿»Áż ÅÂŹŠÆÇ¿ t q¨
£·ÈŠ÷ϿÄÄż
¿»Á¿À ¹Å¾»ÊÌ ÆÇ¿ t l q¨
š·¾ ÆÇ¿ q¨
¬ÂÅÇ
¥ÁÈ¿» ʺ¼ÇÅ»· ** ʺ·ÇÄÒÀ º·¾
¥ÁÈ¿» ʺ¼ÇÅ»· *7 ʺ¼Á¿ÈÂÒÀ º·¾
¦Ç¿ÇÅ»ÄÒÀ º·¾
¡¿ÈÂÅÇÅ»
™Å»ÖÄÅÀ Æ·Ç ÆÇ¿ t q¨
™Å¾»ÊÌ
š¼Â¿À
—¾ÅÉ
™Å»ÅÇÅ»
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
73
74
Движение и силы
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
©¹¼Ç»Å¼ ¹¼Ð¼ÈɹŠÈÅÈÉÅÖм¼ ¿¾ Ãż
Áʤ2¥ ¼» ¿Ã¼¼ÉÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ρ = 900 кг3 ,
кг
½¿»Áż ¹Å»· m ρ = 1000 3 .
м
м
™Ò ¾·Ã¼É¿Â¿ ÅÈŸ¼ÄÄÅÈÉÓ ¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ
ÂÓ»· üÄÓϼ ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ ¹Å»Ò ÎÉÅ ÊÁ·¾Ò¹·¼É Ä· ¸Å¼¼ ÆÂÅÉÄÊÕ ÊÆ·ÁŹÁÊ É ¼ üÄÓÏ¿¼ ÆÇÅü½ÊÉÁ¿ ÃżÁÊ ¹ ½¿»ÁÅà ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ¹¼Ð¼Èɹ· ¹Å»· μà ¹ ɹ¼Ç»Åà ¼» Ÿ¾ ¹È¼Ì ¹¿»Å¹ »¼Ç¼¹Ó¼¹ Ä·¿Ã¼ÄÓϼÀ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓÕ Å¸Â·»·¼É »Ç¼¹¼È¿-
кг
Ä· ¸·ÂӾŹźŠ»¼Ç¼¹· ρ = 100 — 120 м3 , Ç·ÈÉÊмºÅ ¹ ÉÇÅÆ¿Á·Ì ­¼ÄÉÇ·ÂÓÄÅÀ ¿ µ½ÄÅÀ —üǿÁ¿
кг
¨Ç¼»ÄÖÖ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ™È¼Â¼ÄÄÅÀ Ä¿ÎÉŽÄŠ÷· ≈ 10−28 м3 , · ¹¼Ð¼
ÈɹŠļÀÉÇÅÄÄÒÌ ¾¹¼¾» ¿Ã¼¼É ÅμÄÓ ¸ÅÂÓÏÊÕ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ 2 1017 кг3 .
м
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
´ÂÉ ¾ËÈÙÕ ɽÎν ÏÂȽ ÏÂÉ ÏÍÐÁÊ ÅÄÉÂÊÅÏÙ ÎÇËÍËÎÏÙ ÂÀË Á¿ÅÃÂÊÅÜ
¬ÈËÏÊËÎÏÙ ¿ÂÖÂÎÏ¿½ ÌËǽÄØ¿½ÂÏ Ç½Ç½Ü É½Îν ¿ÂÖÂÎÏ¿½ ÎËÁÂÍÃÅÏÎÜ ¿ ÂÁŊ
ÊÅÓ ÂÀË Ë¾×Âɽ
¬ÈËÏÊËÎÏÙ¿ÂÖÂÎÏ¿½¿Ï¿ÂÍÁËÉ ÃÅÁÇËÉÅÀ½ÄË˾ͽÄÊËÉÎËÎÏËÜÊÅÜÒͽÄʽÜ
¯ÂȽ ÎËÎÏËÜÖÅ ÅÄ Í½ÄÊØÒ ¿ÂÖÂÎÏ¿ ҽͽÇÏÂÍÅÄÐÛÏÎÜ ÎÍÂÁÊÂÆ ÌÈËÏÊËÎÏÙÛ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§½Ç Ľ¿ÅÎÅÏ ÅÄÉÂÊÂÊÅ ÎÇËÍËÎÏÅ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÏÂȽ ËÏ ÂÀË É½ÎÎØ
®½ÉØ ¾ËÈÙÕÅ ÇËͽ¾ÈÅ ÎÐÌÂÍϽÊÇÂÍØ Ê½ ÏË ÔÏË¾Ø Í½Ä¿ÂÍÊÐÏÙÎÜ ÏͽÏÜÏ
Ê ÉÂÊ ÌËÈÐԽν ¬ËÔÂÉÐ
´ÏË Ê½ÄØ¿½ÛÏ ÌÈËÏÊËÎÏÙÛ ¿ÂÖÂÎÏ¿½
¤½¿ÅÎÅÏ ÈÅ ÌÈËÏÊËÎÏÙ Á½ÊÊËÀË ¿ÂÖÂÎÏ¿½ ËÏ Ë¾×Âɽ ÏÂȽ
§ÅÍÌÅÔ Í½ÎÇËÈËÈŠʽ Á¿Â ͽ¿ÊØ ԽÎÏÅ §½Ç ÅÄÉÂÊÅÈÅÎ٠ҽͽÇÏÂÍÅÎÏÅÇÅ
(m 7 U Ô½ÎÏÂÆ ÏÂȽ
ŸËÁ½ ¿ ÌȽÎÏɽÎÎË¿ËÆ ¾ÐÏØÈÇ ĽÉÂÍÄȽ §½ÇÅ ÅÄ Ò½Í½ÇÏÂÍÅÎÏÅÇ ÏÂȽ
(m 7 U ÅÄÉÂÊÅÈÅÎ٠ŠǽÇ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
¨Ç¼»ÄÖÖ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ É¼Â· μÂŹ¼Á· ÆǿüÇÄÅ Ç·¹Ä· ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ ¹Å»Ò
žÄ·Ö ȹÅÕ Ã·ÈÈÊ ¹ÒοÈ¿ɼ ŸѼà ȹżºÅ ɼ·
› · Ä Å
ρ ≈ ρв = 1000 кг3
м
7 m
¥ É ¹ ¼ É V »Ã
§¼Ï¼Ä¿¼
¥ÆǼ»¼Â¿Ã È ÆÅÃÅÐÓÕ ¹¼ÈŹ ȹÅÕ Ã·ÈÈÊ m
¤·ÆÇ¿Ã¼Ç m Áº ©Åº»· ŸѼà ɼ·
V =
50 кг
= 5 10−2 м3 = 50 дм3 .
кг
1000 3
м
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ É¼Â· ÷ÈÈÅÀ m Áº ¿Ã¼ÕмºÅ ŸѼà V ÈÃ
г
кг
2.¨Ç·¹Ä¿É¼ ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ »¹ÊÌ ¹¼Ð¼Èɹ U м
3 ¿ U2 дм3 3.¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÷ÈÈÊ ½¼Â¼¾Å¸¼ÉÅÄÄÅÀ Æ¿ÉÒ ÆÂÅз»ÓÕ S Ã2
кг
¿ ÉÅÂпÄÅÀ a Èà ¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ ½¼Â¼¾Å¸¼ÉÅÄ· U м3 4.¨ÅÈÊ» Á·ÁźŠŸѼ÷ ÆÅÉǼ¸Ê¼ÉÈÖ »ÂÖ Æ¼Ç¼¹Å¾Á¿ · m Áº
¸¼Ä¾¿Ä· ¸ m2 Áº ÇÉÊÉ¿ ¥É¹¼É »·Àɼ ¹ ¿ÉÇ·Ì
5.¥ÂŹÖÄÄ·ÖÈÉ·ÉÊÔÉÁ·Å¸Ñ¼ÃÅÃV »Ã¿Ã¼¼É÷ÈÈÊm Áº
¨ÆÂÅÏÄ·Ö ÅÄ· ¿Â¿ ÆÅ·Ö
6.£¼»Ä·Ö ÆÇŹÅÂÅÁ· ¹ ÃÅÉÁ¼ ¿Ã¼¼É »¿·Ã¼ÉÇ d Ãà ¡·ÁŹ·
»Â¿Ä· ÆÇŹÅÂÅÁ¿ ¼È¿ ÷ÈÈ· ÃÅÉÁ· m º
7.ŸÈÆÅÂÓ¾ÊÖ Å»Ä¿ ¿ ɼ ½¼ ÁÅÅÇ»¿Ä·ÉÄÒ¼ ÅÈ¿ ÆÅÈÉÇÅÀɼ ºÇ·Ë¿Á¿
¾·¹¿È¿ÃÅÈÉ¿ ÷ÈÈÒ ÅÉ Å¸Ñ¼Ã· »ÂÖ Ï·ÇŹ ¿¾ºÅÉŹ¼ÄÄÒÌ ¿¾ ÈÊÌÅÀ ÈÅÈÄÒ ¿ ÈɼÁ· ¨Ç·¹Ä¿É¼ ÔÉ¿ ºÇ·Ë¿Á¿ È»¼Â·Àɼ ¹Ò¹Å»Ò
8.¦ÅÈÉÇÅÀɼ ºÇ·Ë¿Á ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉ¿ ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ ¹¼Ð¼Èɹ· ɼ· ÅÉ ¼ºÅ
ŸѼ÷¡·ÁÈÆÅÃÅÐÓÕÔÉźźǷ˿Á·Ä·Àɿ÷ÈÈÊɼ·»·ÄÄźÅŸѼ÷
9. ›¹¼ Æ¿ÉÒ Å»¿Ä·ÁŹźŠŸѼ÷ ¿Ã¼ÕÉ Ã·ÈÈÒ m Áº m2 Áº ¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ Æ¿ÉÒ Ã·ÈÈÅÀ m Ç·¹Ä· U кг3 . ¥ÆǼм
»¼Â¿É¼ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹ÉÅÇÅÀ Æ¿ÉÒ Ÿ¾ Á·ÁźŠ÷ɼǿ·Â· ¿¾ºÅÉŹ¼ÄÒ
Æ¿ÉÒ
10. ¦ÅμÃÊ º¿ÇÓÁ¿ Ç·¾ÄŹ¼È· ÷ÈÈÅÀ ÅÉ º ¿ ¸ÅÂÓϼ »¼Â·ÕÉ ¿¾
Èɷ¿ · ÷ÈÈÅÀ ÅÉ Ãº ¿ üÄÓϼ m ¿¾ ·ÂÕÿĿÖ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
75
76
Движение и силы
„ ®ÅȽ
¥ÄÉÂÊÅÏÙ ÎÇËÍËÎÏÙ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÏÂȽ ÉËÃÊË ÁÂÆÎϿŊ
ÂÉ Ê½ ÊÂÀË ÁÍÐÀËÀË ÏÂȽ ´ÂÉ ¾ËÈÙÕ ÚÏË ÁÂÆÎÏ¿Å ÏÂÉ ÎÅÈÙÊ ÅÄÉÂÊÜÂÏÎÜ ÎÇËÍËÎÏÙ ª½ÌÍÜÀ½Ü ÉØÕÓØ
ÍÐÇ ¿Ø пÂÈÅÔÅ¿½ÂÏ ÎÇËÍËÎÏÙ ÏÂÈÂÃÇÅ Ÿ½Õ ÎϽ͊
ÕÅÆ ¾Í½Ï ÅÈÅ ËÏÂÓ ÉËÃÂÏ ÎÅÈÙÊ ÌËÁÂÆÎÏ¿Ë¿½Ï٠ʽ
ÏÂÈÂÃÇРŠпÂÈÅÔÅÏÙ ÎÇËÍËÎÏ٠ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ¾ËÈÙÕÂ
а
б
­ÅÎ ­ÅÎ ¨ ÆÅÃÅÐÓÕ Á·ÁÅÀ Ë¿¾¿Î¼ÈÁÅÀ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ ÃŽÄÅ ÁÅ¿μÈɹ¼ÄÄÅ ÅÆǼ»¼Â¿ÉÓ Ä·ÈÁÅÂÓÁÅ È¿ÂÓÄÅ
ŻĊɼÂÅ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É Ä· »Çʺż Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç Î¼ÂŹ¼Á
Ä· ɼ¼½ÁÊ ©·ÁÅÀ ¹¼Â¿Î¿ÄÅÀ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ È¿Â·
¥¼¿´Ýjݾ¿¼Ë¹Åƶ¹ÁÁ´ÓÝÀ¹Ä´Ý¸¹½Åƶ¼ÓݸÁ·ÂÝ
ƹ¿´Ý Á´Ý ¸ÄǷ¹
™ ÆÇ¿¹¼»¼ÄÄÅà ÆǿüǼ Ǽ¾ÊÂÓÉ·ÉÅà »¼ÀÈɹ¿Ö
Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿¼ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ¾Ä·Î¿É ż¿´Ý jÝ
ÃļÝ˼Á´Ý ¼»À¹Á¹Á¼ÓÝ Å¾ÂÄÂÅÆ¼Ý ¸¶¼º¹Á¼ÓÝ Æ¹¿´
¥»Ä·ÁÅ»¼ÀÈɹ¿¼Å»ÄźÅɼ·ķ»ÇʺżÆÇ¿¹Å»¿É
ļÉÅÂÓÁÅÁ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿ÕÈÁÅÇÅÈÉ¿¨Å¼»¿Ä¿Ã¾·Ë¿ÁÈ¿ÇŹ·ÄÄÊÕ Ä¿ÉÓÕ ÆÇʽ¿ÄÊ È º¿Ç¼À Ç¿È ¶ ¦¼Ç¼Ç¼½¼Ã Ä¿ÉÓ ›¼ÀÈɹ¿¼ º¿Ç¿ Ä· ÆÇʽ¿ÄÊ ¹Ò¾Å¹¼É ¼¼ ʻ¿ļĿ¼ Ç¿È · š¿ÇÖ ÈÉÅÖзÖ
Ä· ÉÅÄÁÅÀ »ÅÈÁ¼ Ç¿È ÆÇź¿¸·¼É ¼¼ ¨½¿Ã·Ö
Æ·ÂÓͷÿ·ÈÉ¿Á ¹Ò¿¾Ã¼Äּɼ¼ºÅËÅÇÃʙÔÉ¿Ì
ÈÂÊηÖÌ»¼ÀÈɹ¿¼Å»ÄźÅɼ·ķ»Çʺż ɼȿ· ¹Ò¾Ò¹·¼É ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿¼ Ç·¾Ã¼ÇŹ ¿Â¿ ËÅÇÃÒ É¼Â·
œ»À¹Á¹Á¼¹Ý Ä´»À¹ÄÂ¶Ý ¼¿¼Ý ÈÂÄÀÏÝ Æ¹¿´Ý Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ ¸¹ÈÂÄÀ´Ê¼¹½ žÄ·Î¿É ż¿´Ý Ó¶¿Ó¹ÆÅÓ ÆǿοÄÅÀ ļ ÉÅÂÓÁÅ ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Ö ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ÄÅ ¿ ¸¹ÈÂÄÀ´Ê¼¼Ý ƹ¿´ ®¼Ã ¸ÅÂÓϼ ȿ· ɼà ¸ÅÂÓϼ
»¼ËÅÇÃ·Í¿Ö ›¼ÀÈɹ¿É¼ÂÓÄÅ ÆÅ»¼ÀÈɹÊÀɼ Ä· ÆÇʽ¿ÄÊ ¸ÅÂÓϼÀ È¿ÂÅÀ ¿ Ç·ÈÉÖ½¼Ä¿¼ ÆÇʽ¿ÄÒ ¸Ê»¼É ¸ÅÂÓϼ Ç¿È ¨¿Â· ļ ÃŽ¼É ÈÊмÈɹŹ·ÉÓ È·Ã· ÆŠȼ¸¼
™Å¿¼ÃҺŹÅÇ¿Ã ÎÉÅÁ´Ýƹ¿Âݸ¹½ÅƶǹÆÝż¿´ ÝÑÆÂÝ
»Á´Ë´¹Æ ÉÅ ËÆÂÝ Á´Ý ƹ¿ÂÝ ¸¹½ÅƶǹÆÝ ¸ÄÇ·Â¹Ý Æ¹¿Â
¥¸ÒÎÄÅÈ¿ÂÊŸžķηÕɸÊÁ¹ÅÀF¿¿¾Å¸Ç·½·ÕÉ ¹ ¹¿»¼ ÈÉǼÂÁ¿ ¤·ÆÇ·¹Â¼Ä¿¼ ÈÉǼÂÁ¿ ÊÁ·¾Ò-
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
¹·¼ÉÄ·ÆÇ·¹Â¼Ä¿¼»¼ÀÈɹ¿ÖÈ¿ÂÒ¤·Î·ÂÅÈÉǼÂÁ¿
ÈŹƷ»·¼É È ÉÅÎÁÅÀ ÆÇ¿ÂŽ¼Ä¿Ö È¿ÂÒ —¸ÈÅÂÕÉÄż οÈÂÅ ¹ÒÇ·½·Õм¼ »Â¿ÄÊ ÈÉǼÂÁ¿ Ä·¾Ò¹·ÕÉ ÃŻʼà ȿÂÒ
ŸÉ·Á ż¿´Ý É´Ä´¾Æ¹Ä¼»Ç¹ÆÅÓÝ À¸ǿ¹À Ý Á´ÃÄ´¶¿¹Á¼¹ÀÝ ¼Ý ÆÂË¾Â½Ý Ãļ¿Âº¹Á¼Ó ¦ÊÈÉÓ Ä· Å»¿Ä·ÁŹҼ ÆÇʽ¿ÄÒ »¼ÀÈɹÊÕÉ »¹¼ Å»¿Ä·ÁŹҼ º¿Ç¿
Ç¿È ¥»Ä· ÆÇʽ¿Ä· Ç·ÈÉÖº¿¹·¼ÉÈÖ ÆÅ» »¼À
Èɹ¿¼Ã º¿Ç¿ »Çʺ·Ö m Ƚ¿Ã·¼ÉÈÖ £Å»Ê¿ »¼À
ÈɹÊÕÐ¿Ì Ä· ÆÇʽ¿ÄÒ È¿Â Å»¿Ä·ÁÅ¹Ò ÄÅ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Ö Ê È¿Â Ç·¾ÄÒ¼
¤· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ¿¾Å¸Ç·½¼ÄÒ »¹· ɼ· ·Ç¸Ê¾
¿ Ö¸ÂÅÁÅ »¼ÀÈɹÊÕп¼ Ä· ÈÉÅÂ È Å»¿Ä·ÁŹŠķÆÇ·¹Â¼ÄÄÒÿ ÄÅ ¿Ã¼Õпÿ Ç·¾ÄÒ¼ ÃŻʿ ȿ·ÿ ´É¿ È¿ÂÒ ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÒ Á ÁÇÒÏÁ¼ ÈÉÅ· ¹
ÉÅÎÁ·Ì ¤ ¿ ¤2 ¿ Ä·ÆÇ·¹Â¼ÄÒ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅ ¹Ä¿¾
£Å»ÊÂÓ È¿ÂÒ F ¸ÅÂÓϼ ÃÅ»ÊÂÖ È¿ÂÒ F2
®·Ð¼ ¹È¼ºÅ ɼÂÅ ¿ÈÆÒÉÒ¹·¼É ļ Å»ÄÅ · ÈÇ·¾Ê
»¹· ¿Â¿ ¸Å¼¼ »¼ÀÈɹ¿À Æǿμà ¿Äź»· ÆÇÅÉ¿¹ÅÆÅÂŽÄźŠķÆÇ·¹Â¼Ä¿Ö ¡·Á ¿¾Ã¼Ä¿ÉÈÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ
»¹¿½¼Ä¿Ö ɼ· ¹ ÔÉÅà ÈÂÊη¼ œÈ¿ ÃŻʿ ÆÇÅÉ¿¹ÅÆÅÂŽÄÅ Ä·ÆÇ·¹Â¼ÄÄÒÌ È¿Â Ç·¹ÄÒ ÉÅ Á·Á ¿ ¹
÷ɼ÷ɿÁ¼ ÆÇ¿ ÈÂŽ¼Ä¿¿ Ç·¹ÄÒÌ ÆÅ ÃÅ»ÊÂÕ ÄÅ
ÆÇÅÉ¿¹ÅÆÅÂŽÄÒÌÆžķÁÊοȼ ÃÒÆÅÂÊοùǼ¾ÊÂÓɷɼ ÄÊÂÓ ©·Á¿¼ È¿ÂÒ ÃÒ ¸Ê»¼Ã Ä·¾Ò¹·ÉÓ ÀÄÂ
Å»ÃǾÆÉÔϾ¾»Çʺ»Çʺ·™ÔÉÅÃÈÂÊη¼ Á·Á¿ÆÇ¿
ÅÉÈÊÉÈɹ¿¿ È¿Â ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ɼ· ¿¾Ã¼ÄÖÉÓÈÖ Ä¼ ¸Ê»¼É ¤· Ç¿ÈÊÄÁ¼ È¿ÂÒ ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÒ¼ Á
Å»ÄÅÃÊ ¿ ÉÅÃÊ ½¼ ɼÂÊ ¹¼ÉÁ¼ ÁÅÃƼÄÈ¿ÇÊÕÉ »Çʺ
»Çʺ· ©¼ÂÅ ¹¼ÉÁ· Ä·ÌÅ»¿ÉÈÖ ¹ ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ÆÅÁÅÖ
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
77
78
Движение и силы
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
™ ÆŹȼ»Ä¼¹ÄÅÀ ½¿¾Ä¿ ÈÂŹŠtȿ·| ηÈÉÅ ¿ÈÆÅÂӾʼÉÈÖ ¹ ÈÅμɷĿÖÌ tȿ· źÄÖ| tȿ· »ÊÌ·| tȿ· ¹Å¿| ¿ É » ™ Ë¿¾¿Á¼ ÈÂŹÅ
tȿ·| ÊÆÅÉǼ¸ÂÖ¼ÉÈÖ ÉÅÂÓÁÅ ¹ ÈÃÒȼ ÁÅ¿μÈɹ¼ÄÄÅÀ üÇÒ É·ÁźÅ
»¼ÀÈɹ¿Ö ÁÅÉÅÇż ¿¸Å üÄÖ¼É ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ɼ· ¿¸Å »¼ËÅÇÿÇÊ¼É ¼ºÅ ¿¸Å ¹Ò¾Ò¹·¼É ÉÅ ¿ »Çʺż Å»ÄŹǼüÄÄÅ ›¼ÀÈɹ¿¼ »·½¼
È·ÃÅÀ ÷ÂÅÀ È¿ÂÒ Å¸Ö¾·É¼ÂÓÄÅ ÆÇ¿¹Å»¿É Á ÉÅÃÊ ¿Â¿ ¿ÄÅÃÊ Ç¼¾ÊÂÓÉ·ÉÊ¥ÉÄ·½·É¿ÖÄ·ÈÉÅÂÆ·ÂÓͼÃÁÇÒÏÁ·ÈÉÅ·ļ¿¾¸¼½ÄÅÆÇźļÉÈÖ ÌÅÉÖ ÔÉŠļ ¹È¼º»· ¾·Ã¼ÉÄÅ
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
®ÅȽ Ü¿ÈÜÂÏÎÜ ÇËÈÅÔÂÎÏ¿ÂÊÊËÆ ÉÂÍËÆ ÁÂÆÎÏ¿ÅÜ ËÁÊËÀË ÏÂȽ ʽ ÁÍÐÀËÂ
®ÅȽ Ü¿ÈÜÂÏÎÜ ÌÍÅÔÅÊËÆ ÅÄÉÂÊÂÊÅÜ ÎÇËÍËÎÏÅ Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÏÂȽ Å ÂÀË ÁÂÑË͊
ɽÓÅÅ
®ÅȽ ҽͽÇÏÂÍÅÄÐÂÏÎÜ ÉËÁÐÈÂÉ Ê½Ìͽ¿ÈÂÊÅÂÉ Å ÏËÔÇËÆ ÌÍÅÈËÃÂÊÅÜ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§ ǽÇÅÉ ÍÂÄÐÈÙÏ½Ï½É ÉËÃÂÏ ÌÍÅ¿ÂÎÏÅ ÁÂÆÎÏ¿Å ʽ ÏÂÈË ÁÍÐÀÅÒ ÏÂÈ
§½Ç ÇËÈÅÔÂÎÏ¿ÂÊÊË ¿ØͽÄÅÏÙ ÁÂÆÎÏ¿Å ËÁÊËÀË ÏÂȽ ʽ ÁÍÐÀËÂ
´ÂÉ Ò½Í½ÇÏÂÍÅÄÐÂÏÎÜ ÎÅȽ
±ÐϾËÈÅÎϾÙÂÏÌËÉÜÔЧ½ÇË¿ØÍÂÄÐÈÙϽÏØÁÂÆÎÏ¿ÅÜÎÅÈØÐÁ½Í½ÊËÀÅÑÐϊ
¾ËÈÅÎϽ
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
¬ÍÅ¿ÜÃÅÏÂÇÌÂÍÂÇȽÁÅÊÂÍÂÄÅÊË¿ØÆÃÀÐÏ«ÏÉÂÏÙÏÂÌËÈËÃÂÊÅÂÇËÊÓ½ÃÀЊ
Ͻ¬ËÁ¿ÂÎÙÏÂÇÇËÊÓÐÃÀÐϽܾÈËÇËÅËÌÍÂÁÂÈÅÏÂÐÁÈÅÊÂÊÅÂÃÀÐϽ¬Ë¿ÏËÍÅÏÂ
ËÌØÏÎܾÈËÇËÉÁÍÐÀËÆɽÎÎجËÍÂÄÐÈÙϽϽÉËÌØÏË¿ËÌÍÂÁÂÈÅÏ ¿ËÎÇËÈÙÇË
Í½Ä ËÏÈÅÔ½ÛÏÎÜ É½ÎÎØ Ü¾ÈËÇ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
ÏÜÀËÏÂÊÅÜ „ ¼¿ÈÂÊÅÂ
®ÅȽ ÏÜÃÂÎÏÅ
¬ËÎÉËÏÍÅÏ ʽ ÀÈ˾ÐÎ ºÏË ÉËÁÂÈÙ ¤ÂÉÈÅ ¤ÂÉÈÜ
ÅÉÂÂÏÑËÍÉÐ ¾ÈÅÄÇÐÛÇÑËÍÉÂսͽª½ÉÚÏËǽÃÂϊ
ÎÜÂÎÏÂÎÏ¿ÂÊÊØɪËǽÇ˿˾ØÈËÊÂÁËÐÉÂÊÅÂÈÛÁÂÆ ¿ÌÂÍ¿Ø ÐÎÈØÕ½¿ÕÅÒ Ë¾ ÚÏËÉÞ «ÊÅ ÊÅÇ½Ç Ê ÉËÀÈÅ
ÌË¿ÂÍÅÏÙ ÔÏË ÈÛÁÅ ÃÅ¿ÐÖÅ ʽ ÌÍËÏÅ¿ËÌËÈËÃÊËÆ
ÎÏËÍËÊ ¤ÂÉÈÅ ÍÅÎ Ê ̽Á½ÛÏ ¿ ¾ÂÄÁÊÐ
¦ÅμÃÊ ÂÕ»¿ Å»¿Ä·ÁŹŠÊÈÉÅÀο¹Ò ¹ ÂÕ¸ÅÃ
üÈɼ ž¼Ã¿ ž¼ÃÂÖ ÆÇ¿ÉÖº¿¹·¼É Á ȼ¸¼ ¹È¼ ɼ·
œÈ¿¸Òž¼ÃÂÖļŸ·»·Â·ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿¼Ã ¸ÇÅϼÄÄÒ¼ ºÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅ ¿Â¿ ¹¹¼ÇÌ É¼Â· »¹¿º·ÖÈÓ
ÆÅ ¿Ä¼ÇÍ¿¿ Ä¿Áź»· ļ ¹¼ÇÄÊ¿ÈÓ ¸Ò Ä· ž¼ÃÂÕ
©¼Ãļüļ¼ÃÖÎ ¸ÇÅϼÄÄÒÀ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄŹ¹¼ÇÌ ¹Å¾¹Ç·Ð·¼ÉÈÖ Å¸Ç·ÉÄÅ Ç¿È ¶ ©Ç·¼ÁÉÅÇ¿Ö
ÃÖη ¸ÇÅϼÄÄźźÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅ ÆÅüǼ»¹¿½¼Ä¿Ö ¿ÈÁÇ¿¹ÂÖ¼ÉÈÖ Ç¿È · ¨ÆÊÉÄ¿Á »¹¿½¼ÉÈÖ¹ÅÁÇʺž¼Ã¿ÆÅÁÇʺŹÅÀÅǸ¿É¼ Ç¿È ¸ ŸÈÁÇ¿¹Â¼Ä¿¼ ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿¿ ÃÖη ÈÆÊÉÄ¿Á· ¼ÈÉÓ
É·Á½¼ Ǽ¾ÊÂÓÉ·É ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿Ö ÔÉ¿Ì É¼Â Á ž¼Ã¼
¥¼¿´ Ý ÅÝ ¾ÂÆÂÄÂ½Ý ›¹À¿ÓÝ ÃļÆÓ·¼¶´¹ÆÝ ¾Ý Źµ¹Ý
ƹ¿Â Ý Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ Å¼¿Â½Ý ÆÓº¹ÅƼ
ž·¹¿È¿É ¿ ȿ· ÉÖ½¼ÈÉ¿ ÅÉ Ã·ÈÈÒ É¼Â· ¡ÅļÎÄÅ »· Ÿ¾ ½¿¾Ä¼ÄÄźŠÅÆÒÉ· ÃÒ ÌÅÇÅÏÅ ¾Ä·¼Ã ÎÉŠμà ¸ÅÂÓϼ ÷ÈÈ· ķ¿ÉÅÀ ¹ ¹¼»ÇÅ ¹Å»Ò ɼà ÉÇʻļ¼ ¼ºÅ Ê»¼Ç½¿¹·ÉÓ ¨ÂÅÄ· ž¼ÃÂÖ ÆÇ¿ÉÖº¿¹·¼É ºÅÇ·¾»Å È¿ÂÓļ¼ μà ¾·ÀÍ· Ç¿È –ÂÝ Å¾Â¿Ð¾ÂÝ Ä´»Ý Ƕ¹¿¼Ë¼¶´¹ÆÅÓÝ À´ÅÅ´Ý Æ¹¿´ Ý ¶ÂÝ
ÅÆ¿оÂÝ Ä´»Ý ¶Â»Ä´ÅÆ´¹ÆÝ Å¼¿´Ý ÆÓº¹ÅÆ¼Ý FÉ ŸÄ·Î¼
ºÅ¹ÅÇÖ ¸¹½ÅƶÇÒÍ´ÓÝ Á´Ý ƹ¿ÂÝ Å¼¿´Ý ÆÓº¹ÅÆ¼Ý ÃÄÓÀÂÝ ÃÄÂÃÂÄʼÂÁ´¿ÐÁ´Ý À´ÅÅ¹Ý Æ¹¿´
­ÅÎ a
в
­ÅÎ FÉ gm
º»¼ g m ÁÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ ÆÇÅÆÅÇÍ¿ÅÄ·ÂÓÄÅÈÉ¿ Å ¼ºÅ
οÈÂŹÅà ¾Ä·Î¼Ä¿¿ ¹Ò ʾķ¼É¼ ¿¾ r б
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
79
80
Движение и силы
­ÅÎ ¥¼¿´Ý ÆÓº¹ÅÆ¼Ý Á´ÃÄ´¶¿¹Á´Ý ¶¹ÄƼ¾´¿ÐÁÂÝ ¶Á¼»
Ç¿È ¼ÝÃļ¿Âº¹Á´Ý¾ÝʹÁÆÄÇݸÁÂĸÁ·ÂÝƹ¿´
— Ÿ·»·ÕÉ Â¿ »Çʺ¿¼ Æ·ļÉÒ ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿¼Ã Á·Á ž¼ÃÂÖ —ĺ¿ÀÈÁ¿À Ë¿¾¿Á ¿ ÷ɼ÷ɿÁ
ŸÈ··Á ¤ÓÕÉÅÄ Æǿϼ Á ¹Ò¹Å»Ê ÎÉÅ ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿¼ ȹÅÀÈɹ¼ÄÄÅ ¹È¼Ã Æ·ļɷà ¿ ¹ÅŸм ÂÕ¸ÅÃÊ
ɼÂÊ Å¸Â·»·ÕмÃÊ Ã·ÈÈÅÀ É ¼ ¹È¼Ã ɼ·à ™È¼Â¼ÄÄÅÀ ¦ÅÔÉÅÃÊ Ö¹Â¼Ä¿¼ ¹¾·¿ÃÄźŠÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿Ö
ɼ ķ¾¹·ÄÅ ¸Ç»Â¾ÆÃÑ ÈÕ¹ÄȻþ»Â
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
¨¿Â·ÉÖ½¼ÈÉ¿¾·¹¿È¿ÉļÉÅÂÓÁÅÅÉ÷ÈÈÒɼ· ÁÅÉÅÇżÆÇ¿ÉÖº¿¹·¼ÉÈÖ ÄÅ¿ÅÉ÷ÈÈÒÉźÅɼ· ÁÅÉÅÇżÆÇ¿ÉÖº¿¹·¼É ž¼ÃÂÖ ¢ÊÄ·¿»Ç ™È¼ ļ¸¼ÈÄÒ¼ ɼ· ÆÇ¿ÉÖº¿¹·ÕÉ Á ȼ¸¼ ÂÕ¸Ò¼ »Çʺ¿¼ ɼ· ¤Å É·Á
Á·Á ÷ÈÈÒ ¿ Ç·¾Ã¼ÇÒ Ä¼¸¼ÈÄÒÌ É¼Â Ç·¾Â¿ÎÄÒ ÉÅ Ç·¾ÄÅÀ ¸Ê»¼É ¿ »¼À
ÈɹÊÕÐ·Ö È¿Â· ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿Ö ©·Á Ä· ¢Êļ ȿ· ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö Ä· ɼÂÅ ¸Ê»¼É ÆÅÎÉ¿ ¹ Ç·¾ üÄÓϼ μà ķ ž¼Ã¼
£·ÈÈ· ž¼Ã¿ ÅμÄÓ ¸ÅÂÓÏ·Ö m | É É ÆÅÔÉÅÃÊ ¼¼ ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿¼ É·Á ¹¼Â¿ÁÅ ž¼ÃÂÖ ÆÇ¿ÉÖº¿¹·¼É
ļ ÉÅÂÓÁŠɼ· Ä·ÌÅ»Öп¼ÈÖ Ä· ¼¼ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ÄÅ ¿ Ê»·Â¼ÄÄÒ¼ ÅÉ
ļ¼ ¿ÈÁÊÈÈɹ¼ÄÄÒ¼ ÈÆÊÉÄ¿Á¿ ¢ÊÄÊ ¦Å üǼ Ê»·Â¼Ä¿Ö ȿ· ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿Ö ÊüÄÓÏ·¼ÉÈÖ ÊüÄÓÏ·¼ÉÈÖ g ÄÅ ÈÅÌÇ·ÄÖ¼ÉÈÖ ÆÇÖÃÅ ÆÇÅÆÅÇÍ¿ÅÄ·ÂÓÄ·Ö ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ È¿ÂÒ ÉÖ½¼ÈÉ¿ ÅÉ Ã·ÈÈÒ É¼Â·
œÐ¼ È¿ÂÓļ¼ ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿¼ ¨ÅÂÄÍ· É·Á Á·Á ¼ºÅ ÷ÈÈ· ÆǿüÇÄÅ ¹
Ç·¾ ¸ÅÂÓϼ ÷ÈÈÒ ž¼Ã¿ ŸÃ¼ÄÄÅ ÆÅÔÉÅÃÊ ž¼ÃÂÖ ¿ »Çʺ¿¼
Æ·ļÉÒ »¹¿½ÊÉÈÖ ¹ÅÁÇʺ ¨ÅÂÄÍ·
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
ŸÎÂÏÂȽ¿ËŸÎÂÈÂÊÊËÆ˾ȽÁ½ÛÏοËÆÎÏ¿ËÉÌÍÅÏÜÀÅ¿½ÏÙÇξÂÁÍÐÀÅÂÏÂȽ
®ÅȽ Î ÇËÏËÍËÆ ¤ÂÉÈÜ ÌÍÅÏÜÀÅ¿½ÂÏ Ç Î¾ ÏÂÈË Ê½ÄØ¿½ÂÏÎÜ ÎÅÈËÆ ÏÜÃÂÎÏÅ
®ÅȽ ÏÜÃÂÎÏÅ ÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖ½Ü Ê½ ÏÂÈË ÌÍÜÉË ÌÍËÌËÍÓÅËʽÈÙʽ ÂÀË É½ÎÎÂ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§½ÇÐÛ ÎÅÈРʽÄØ¿½ÛÏ ÎÅÈËÆ ÏÜÃÂÎÏÅ
§½ÇÅ ܿÈÂÊÅÜ Ë¾×ÜÎÊÜÛÏÎÜ ÁÂÆÎÏ¿ÅÂÉ Ê½ ÏÂÈË ÎÅÈØ ÏÜÃÂÎÏÅ §½Ç ʽÌͽ¿ÈÂʽ ÎÅȽ ÏÜÃÂÎÏÅ
«Ï ÔÂÀË Ä½¿ÅÎÅÏ ÄʽÔÂÊÅ ÎÅÈØ ÏÜÃÂÎÏÅ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ ½¼Â¼¾ÄźŠ¸ÇÊÈÁ· ¹ L Ç·¾ ¸ÅÂÓϼ ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ »¼Ç¼¹ÖÄÄźŠ¥¸Ñ¼Ã ½¼Â¼¾ÄźŠ¸ÇÊÈÁ· ¹ n Ç·¾ üÄÓϼ ŸѼ÷ »¼Ç¼¹ÖÄÄźŠ™Å
ÈÁÅÂÓÁÅ Ç·¾ ÅÉ¿ηÕÉÈÖ È¿ÂÒ ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕп¼ Ä· ¸ÇÊÈÁ¿
› · Ä Å
ρж
=L
ρд
Vд
Vж
n
Fж
m
Fд
¥ É ¹ ¼ É
§¼Ï¼Ä¿¼
¨¿ÂÒÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕп¼Ä·¸ÇÊÈÁ¿ Ç·¹ÄÒ
Fж gmж ; Fд gmд .
£·ÈÈÒ ¸ÇÊÈÁŹ Ç·¹ÄÒ mж = ρж Vж ; mд = ρд Vд .
¥ÉÄÅϼĿ¼ È¿Â
Fж
k.
Fд
n
Fж
gρ V
= ж ж = k.
Fд
gρд Vд
n
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1. ¦·Ç·Â¼ÂÓÄÒ Â¿ ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿¿ »¹ÊÌ É¼Â Å»ÄÅ ¿¾ ÁÅÉÅÇÒÌ Æ·»·¼É
Ä· ¨¼¹¼ÇÄÅà ÆÅÂÕȼ »Çʺż m Ä· ÔÁ¹·ÉÅǼ
2.™ÅÈÁÅÂÓÁÅÇ·¾ÅÉ¿ηÕÉÈÖÈ¿ÂÒÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕп¼Ä·Á·ÃÄ¿ ÷Èȷÿ m Áº ¿ m2 Áº ¼½·Ð¿¼ Ä· ¾¼Ã¼
3.™ÅÈÁÅÂÓÁÅÇ·¾È¿Â·ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕзÖÄ·Â¹Å»Ò ÅÉ¿η¼ÉÈÖ ÅÉ È¿ÂÒ ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕмÀ Ä·  ÇÉÊÉ¿
4.¤· ¹¼È·Ì Ç¿È ÊÇ·¹ÄŹ¼Ï¼ÄÒ »¹· Å»ÄÅÇÅ»ÄÒÌ Áʸ¿Á· ¨Ç·¹Ä¿É¼ · È¿ÂÒ ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼À
ÈɹÊÕп¼Ä·Áʸ¿Á¿ ¸ ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿¹¼Ð¼Èɹ ¿¾ÁÅÉÅÇÒÌ ¿¾ºÅÉŹ¼ÄÒ Áʸ¿Á¿
5.¨¿ÂÒÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕп¼Ä·»¹¼ÎʺÊÄÄÒ¼
»¼É·Â¿ ÅÉ¿ηÕÉÈÖ ¹ Ç·¾· ™Å ÈÁÅÂÓÁÅ Ç·¾ ÅÉ¿­ÅΠηÕÉÈÖ ¿Ì ŸѼÃÒ £·ÈÈÒ
6.¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ¹¼Ð¼Èɹ·¿Å¸Ñ¼ÃÅ»ÄÅÀ»¼É·Â¿¹L
Ç·¾ ¸ÅÂÓϼ μà ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹¼Ð¼Èɹ· ¿ ŸѼà »ÇʺÅÀ ™Å ÈÁÅÂÓÁÅ Ç·¾ ÅÉ¿ηÕÉÈÖ »¼ÀÈɹÊÕп¼ Ä·
Ä¿Ì È¿ÂÒ ÉÖ½¼ÈÉ¿
7.™Å»ÄÅÀ¿¾Ç·¸Åɟ¤ÓÕÉÅÄ·ÆÇ¿¹¼»¼ÄÒÇ·ÈÈʽ»¼Ä¿Ö Å »¹¿½¼Ä¿¿ ¸ÇÅÈ·¼ÃÒÌ É¼Â ¨ÊÉÓ
ÔÉ¿Ì Ç·ÈÈʽ»¼Ä¿À ÅÉÇ·½¼Ä· Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ¨·ÃÅÈÉÅÖɼÂÓÄÅ ¹ÅÈÆÇÅ¿¾¹¼»¿É¼ ÈÃÒÈ ǷÈÈʽ»¼Ä¿À Ÿ ¤ÓÕÉÅÄ·
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
81
82
Движение и силы
„ ®ÅȽ ÐÌÍÐÀËÎÏÅ
ª½ÀËÍÅÄËÊϽÈÙÊËÉÎÏËÈÂÈÂÃÅÏսͧ½ÇÅʽ¿ÎÜÇËÂ
ÏÂÈË Ê½ ÊÂÀË ÁÂÆÎÏ¿ÐÂÏ ÎÅȽ ÏÜÃÂÎÏÅ FÏ ÍÅÎ ¶ ªË ÌËÔÂÉÐ ËÊ Ê ̽Á½ÂÏ ¿ÊÅÄ ºÏËÉÐ ÌÍÂÌÜÏÎÏ¿ÐÂÏ
ËÌËͽ ÇÍØÕǽ ÎÏËȽ Ÿ ÔÂÉ ¿ØͽýÂÏÎÜ ÁÂÆÎÏ¿ÅÂ
ËÌËÍØ Ê½ ÈÂýÖ ʽ ÊÂÆ ÏÂÈË
a
б
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ Ÿ¾ r ¿¾¹¼ÈÉÄÅ ÎÉÅ ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄ·Ö Á ɼÂÊ
ȿ· »·½¼ ÅμÄÓ ¸ÅÂÓÏ·Ö Ä¼ ¹Ò¾Ò¹·¼É ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Ö ÈÁÅÇÅÈÉ¿ »¹¿½¼Ä¿Ö ɼ· ¼È¿ ÅÄ· ÈÁÅÃƼÄÈ¿ÇŹ·Ä· ÊÇ·¹ÄŹ¼Ï¼Ä· ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÅÀ Á ļÃÊ
ÆÇÅÉ¿¹ÅÆÅÂŽÄÅ Ä·ÆÇ·¹Â¼ÄÄÅÀ »ÇʺÅÀ È¿ÂÅÀ
¡·Á ¹Å¾Ä¿Á·¼É ÔÉ· »Çʺ·Ö ȿ· ™ ÆÇ¿¹¼»¼ÄÄÅÃ
ÆǿüǼ Ï·Ç ÆÇ¿ÉÖº¿¹·ÖÈÓ ž¼Ã¼À »·¹¿É Ä·
ÁÇÒÏÁÊ ÈÉÅ· ¨¿Â· »·¹Â¼Ä¿Ö F» ÆÇ¿ÂŽ¼Ä· Á
ÁÇÒÏÁ¼ ÈÉÅ· ¿ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä· ¹Ä¿¾ Ç¿È · ›¼ÀÈɹÊÖ Ä· ÁÇÒÏÁÊ ÔÉ· ȿ· ÆÇź¿¸·¼É ¼¼ É ¼
»¼ËÅÇÿÇÊ¼É ÁÇÒÏÁÊ ÌÅÉÖ »·ÄÄ·Ö »¼ËÅÇ÷ͿÖ
¿ ļ ¾·Ã¼ÉÄ· »ÂÖ ºÂ·¾
™·È ļ »Å½ÄÅ Ê»¿¹ÂÖÉÓ Êɹ¼Ç½»¼Ä¿¼ ÎÉÅ ÂÕ¸·Ö »·½¼ ļ¾Ä·Î¿É¼ÂÓÄ·Ö È¿Â· »·¹Â¼Ä¿Ö Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç È¿Â· »·¹Â¼Ä¿Ö ÃÊÌ¿ ȼ¹Ï¼À Ä· ÈÉÅ ¹Ò¾Ò¹·¼É »¼ËÅÇÃ·Í¿Õ ›¼ËÅÇ÷Ϳ¿ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿
ÈÉÅ· Ä·ÁÅÉÅÇÊÕ»·¹¿Éº¿ÇÖ Ä¼¹¿»ÄŤÅÆÅÆÇÅ
¸ÊÀɼ ÆÅÂŽ¿ÉÓ ÆÅ» º¿ÇÕ ÆÅÇÅÂÅÄ Ç¿È ¿
¹Ò ¾·Ã¼É¿É¼ ¼ºÅ ÆÇź¿¸ É ¼ »¼ËÅÇÃ·Í¿Ö ÈɷļÉ
Åμ¹¿»ÄÅÀ
™¼ÇļÃÈÖ Á ÆǿüÇÊ È Ï·ÇÅà ›¼ËÅÇÿÇŹ·ÄÄ·Ö ÅÆÅÇ· ÈÉǼÃÖÈÓ Ç·ÈÆÇÖÿÉÓÈÖ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É Ä·
Ï·Ç È È¿ÂÅÀ Ä·ÆÇ·¹Â¼ÄÄÅÀ ¹¹¼ÇÌ Ç¿È m
ż¿Â½Ý ÇÃÄÇ·ÂÅƼ ŸÃ¼ÄÄŠȿ· ÊÆÇʺÅÈÉ¿ FÊÆÇ
¿ ÁÅÃƼÄÈ¿ÇÊ¼É »¼ÀÈɹ¿¼ È¿ÂÒ ÉÖ½¼ÈÉ¿ FÉ
¦ÇÅ»¼Â·¼Ã ¼Ð¼ Å»¿Ä ÅÆÒÉ ¦Å»¹¼È¿Ã Ï·Ç Á
ÆÇʽ¿Ä¼ ÊÁǼƼÄÄÅÀ Ä· ÏÉ·É¿¹¼ ¯·Ç ÆÇ¿ÉÖº¿¹·ÖÈÓ Á ž¼Ã¼ Ç¿È ¶ »¹¿½¼ÉÈÖ ¿ Ç·ÈÉÖº¿¹·¼É »¼ËÅÇÿÇÊ¼É ÆÇʽ¿ÄÊ ›¼ËÅÇÿÇÊÕ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
Ð·Ö È¿Â· F»¼Ë ÆÇ¿ÂŽ¼Ä· Á ÆÇʽ¿Ä¼ ¿ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä· ¹Ä¿¾ ¤Å »¹¿½¼Ä¿¼ Ï·Ç· ļ ÆÇŻŽ·¼ÉÈÖ Ä¼ÅºÇ·Ä¿Î¼ÄÄÅ ®ÉÅ ½¼ ÆǼÆÖÉÈÉ¹Ê¼É »¹¿
½¼Ä¿Õ
¡·Á ¿ ¹ ÈÂÊη¼ È Â¼½·Ð¿Ã Ï·ÇÅà »¼ÀÈɹʼÉ
ȿ· ÊÆÇʺÅÈÉ¿ FÊÆÇ ¥Ä· ÆÇ¿ÂŽ¼Ä· Á ¹¿ÈÖмÃÊ
Ï·ÇÊ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä· ÆÇÅÉ¿¹ÅÆÅÂŽÄÅ »¼ËÅÇÿÇÊÕмÀ ȿ¼ ¿ Ç·¹Ä· ¼À ÆŠοÈÂŹÅÃÊ ¾Ä·Î¼Ä¿Õ
— ɼƼÇÓ ÆÅüÈÉ¿Ã Ï·Ç Ä· ÆÇʽ¿ÄÊ È¹¼ÇÌÊ
Ç¿È · ¦Çʽ¿Ä· ÈŽüÉÈÖ ÆÅ» »¼ÀÈɹ¿¼Ã È¿ÂÒ »·¹Â¼Ä¿Ö F» F»¼Ë ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÅÀ Á ļÀ
¦Ç¼ÆÖÉÈɹŹ·ÉÓ»¹¿½¼Ä¿ÕÏ·Ç·¸Ê»¼Éȿ·ÊÆÇʺÅÈÉ¿ FÊÆÇ È ÁÅÉÅÇÅÀ ÆÇʽ¿Ä· »¼ÀÈÉ¹Ê¼É Ä· Ï·Ç
ŸÉ·Á Ý Å¼¿´ Ý ¸¹½ÅƶÇÒÍ´ÓÝ Á´Ý ƹ¿ÂÝ ÅÂÝ ÅÆÂÄÂÁÏÝ
¸¹ÈÂÄÀ¼Ä¶´ÁÁÂ½Ý ÂÃÂÄÏÝ ¼¿¼Ý ø¶¹Å´ Ý Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ Å¼¿Â½Ý ÇÃÄÇ·ÂÅƼ
™Ò ¾·Ã¼É¿Â¿ ¾·ÁÅÄÅüÇÄÅÈÉÓ ¨¿Â· ÊÆÇʺÅ
ÈÉ¿ FÊÆÇ ÆÇ¿ÂŽ¼Ä· Á ɼÂÊ ¹Ò¾¹·¹Ï¼ÃÊ »¼ËÅÇÃ·Í¿Õ ÅÆÅÇÒ ¿Â¿ ÆÅ»¹¼È· ¥Ä· ÆÇÅÉ¿¹ÅÆÅÂŽķ
ÆÅ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Õ ¿ οȼÄÄÅ Ç·¹Ä· »¼ËÅÇÿÇÊÕмÀ ȿ¼ F»¼Ë ›¼ËÅÇÿÇÊÕÐ·Ö È¿Â· ÆÇ¿ÂŽ¼Ä·
ÁÅÆÅǼ¿Â¿ÆÅ»¹¼ÈʤÅÈÉÅ¿ÉʸǷÉÓ»¼ËÅÇÿÇÊÕÐÊÕ È¿ÂÊ m ¿ Ç·ÈÉÖ½¼Ä¿¼ Ƚ·É¿¼ ¿Â¿ ÆÇź¿¸
¿Èμ¾·ÕÉ É ¼ »¼ËÅÇÿÇŹ·ÄÄż ɼÂÅ ÆÇʽ¿Ä· ÈÉÅ ¹ÅÈÈÉ·Ä·¹Â¿¹·¼É ȹſ ƼǹÅķηÂÓÄÒ¼ Ç·¾Ã¼ÇÒ ¿ ËÅÇÃÊ ¦ÅÈÁÅÂÓÁÊ È¿Â· ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ¹Å¾Ä¿Á·¼É ¹ Åɹ¼É Ä· »¼ÀÈɹ¿¼ ÅÆÅÇ· ÆÅ»¹¼È Ǽ·º¿ÇÊÕÉ Ä· »¼ÀÈɹ¿¼ ÉÅ È¿ÂÊ ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ηÈÉÅ Ä·¾Ò¹·ÕÉ ¼Ð¼ ǾÁÄ¿ Æ»¶À̾¾
а
б
­ÅΠȽ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
®ÅȽ ÐÌÍÐÀËÎÏÅ ÎÅȽ ͽÇÓÅÅ ¿ËÄÊÅǽÂÏ ¿ ËÏ¿ÂÏ Ê½ ÁÂÆÎÏ¿Å ÁÂÑËÍÉÅÍЊ
ÛÖÂÆ ÎÅÈØ
®ÅȽ ÐÌÍÐÀËÎÏÅ ÌÍÅÈËÃÂʽ Ç ÏÂÈÐ ¿ØÄ¿½¿ÕÂÉÐ ÁÂÑËÍɽÓÅÛ ËÌËÍØ ÅÈÅ
ÌËÁ¿Âν
¡ÂÑËÍÉÅÍÐÛÖ½Ü ÎÅȽ ÌÍÅÈËÃÂʽ Ç ËÌËÍ ÅÈÅ ÌËÁ¿ÂÎÐ
®ÅȽ ÐÌÍÐÀËÎÏÅ ÌÍËÏÅ¿ËÌËÈËÃʽ ÁÂÑËÍÉÅÍÐÛÖÂÆ ÎÅÈ ¥Ò ÉËÁÐÈŠͽ¿ÊØ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
83
84
Движение и силы
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§ËÀÁ½ ¿ËÄÊÅǽÂÏ ÎÅȽ ÐÌÍÐÀËÎÏÅ
§½Ç ʽÌͽ¿ÈÂʽ ÎÅȽ ÐÌÍÐÀËÎÏÅ
§½ÇËÆ ÎÅÈ ÌÍËÏÅ¿ËÁÂÆÎÏ¿ÐÂÏ ÎÅȽ ÐÌÍÐÀËÎÏÅ
§ ÔÂÉÐ ÌÍÅÈËÃÂÊØ ÎÅȽ ÐÌÍÐÀËÎÏÅ Å ÁÂÑËÍÉÅÍÐÛÖ½Ü ÎÅȽ ÌÍŠͽÎÏÜÃÂÊÅÅ
ÀËÍÅÄËÊϽÈÙÊËÆ ÌÍÐÃÅÊØ Á¿ÐÉÜ ÍÐǽÉŠĽ  ÇËÊÓØ
°ÌͽÃÊÂÊÅ ­ÅÎ ­ÅÎ 1.¡Ä¿º· ¼½¿É Ä· ÈÉż Ç¿È Ÿ¾Å¸Ç·¾¿É¼ ¹È¼ È¿ÂÒ »¼ÀÈɹÊÕп¼ Ä· ÁÄ¿ºÊ ¡·Á·Ö ¿¾
Ä¿Ì Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ È¿ÂÅÀ ÊÆÇʺÅÈÉ¿
2.¡·Á¿¼È¿ÂÒ»¼ÀÈɹÊÕÉÄ·Æ¿ÉÊ ÁÅÉÅÇÊÕÇ·¹ÄÅüÇÄÅ ÆŻĿ÷¼É ÆŻѼÃÄÒÀ ÁÇ·Ä Ç¿È Ÿ¾Å¸Ç·¾¿É¼ ¿Ì ¿ ÅÆǼ»¼Â¿É¼ ¹¾·¿ÃÅ»¼ÀÈɹ¿¼ Á·Á¿Ì ɼ ÅÄ¿ ¹ÒÇ·½·ÕÉ
3.¯·Ç ÆÅ»¹¼Ï¼ÄÄÒÀ Ä· Ä¿É¿ –˜ Ç¿È ÅÆ¿Ç·¼ÉÈÖź·»ÁÊÕ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÊÕÈɼÄʟ¾Å¸Ç·
¾¿É¼ ¹È¼ È¿ÂÒ ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÒ¼ Á Ï·ÇÊ
4.›¹· Å»¿Ä·ÁŹÒÌ Ï·Ç· ÆÅ»¹¼Ï¼ÄÒ Ä· Ä¿
ÉÖÌ –˜ ¿ ˜§ Ç¿È ®ÉÅ ÃŽÄÅ ÈÁ·¾·ÉÓ Å
È¿Â·Ì ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ¹Å¾Ä¿Á·ÕÐ¿Ì ¹ Ä¿ÉÖÌ Ÿ¾Å¸Ç·¾¿É¼ ¿Ì Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ¹ ɼÉÇ·»¿
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
­ÅÎ Движение и силы
„ ŸÂÎ ÏÂȽ
¬ÍÅ ¿Ä½ÅÉËÁÂÆÎÏ¿ÅÅ ÏÂÈ Ê½ ǽÃÁË ÅÄ ÊÅÒ ÎË ÎÏˊ
ÍËÊØ ÁÍÐÀËÀË ÁÂÆÎÏ¿ÐÂÏ ÎÅȽ ­½ÎÎÉËÏÍÅÉ ÁÂÆÎÏ¿ÅÂ
ÁÍÐÀ ʽ ÁÍÐÀ½ ÏÂȽ Å ÂÀË ÀËÍÅÄËÊϽÈÙÊËÆ ËÌËÍØ ÅÈÅ
ÏÂȽ Å ÂÀË ¿ÂÍÏÅǽÈÙÊËÀË ÌËÁ¿Âν
¤·Ç¿ÈÊÄÁ¼ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼ÄÒÇ·¾Â¿ÎÄҼɼ·
¡·½»Å¼ ¿¾ ÔÉ¿Ì É¼Â ÆÇ¿ÉÖº¿¹·ÖÈÓ Á ž¼Ã¼ »¼À
ÈÉ¹Ê¼É Ä· ÅÆÅÇÊ ¿Â¿ ÆÅ»¹¼È È È¿ÂÅÀ ÁÅÉÅÇ·Ö ¹·Ã
¾Ä·ÁÅ÷ r Á·Á »¼ËÅÇÿÇÊÕÐ·Ö È¿Â· ´ÉÅ
ȿ·»·¹Â¼Ä¿ÖÄ·ÅÆÅÇʿ¿ȿ·ķÉÖ½¼Ä¿ÖÆÅ»¹¼È· ŸÄ·Î¼ ÔÉÊ È¿ÂÊ Ä·¾Ò¹·ÕÉ ¸»ÇÄ ȻÁ¶
¦ÅμÃÊ É¼ÂÅ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É Ä· ÅÆÅÇÊ ¿Â¿ ÆÅ»¹¼È ¦ÅÉÅÃÊ ÎÉÅ ¼ºÅ ÆÇ¿ÉÖº¿¹·¼É ž¼ÃÂÖ ¤¼ÆÅ»¹¿½ÄÒ¼ ÅÆÅÇ· ¿Â¿ ÆÅ»¹¼È ļ Æž¹ÅÂÖÕÉ É¼ÂÊ Æ·»·ÉÓ
¿ ȷÿ ¿ÈÆÒÉÒ¹·ÕÉ »¼ÀÈɹ¿¼ È¿ÂÒ
–¹ÅÝjÝÑÆÂÝż¿´ ÝÅݾÂÆÂĽÝƹ¿Âݶſ¹¸Åƶ¼¹ÝÃļÆÓº¹Á¼ÓÝ ›¹À¿¼Ý ¸¹½ÅƶǹÆÝ Á´Ý ÂÃÂÄÇÝ ¼¿¼Ý ø¶¹Å
¥¸Å¾Ä·Î¿Ã¹¼È¸ÊÁ¹ÅÀ¦¿ÊÁ·½¼Ã¹¼ÈÁ·½»ÅºÅ
ɼ· Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ™¼È ÃÖη ÆÇ¿ÂŽ¼Ä Á ÅÆÅǼ
ÁÇÒÏÁ¼ ÈÉÅ· Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä ¹Ä¿¾ ¿ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ Ê½¼
¿¾¹¼ÈÉÄÅÀ ¹·Ã È¿ÂÅÀ »·¹Â¼Ä¿Ö ™¼È ÈŸ·Á¿ ÆÇ¿ÂŽ¼Ä Á ¾¼Ã¼ ¹ üÈÉ·Ì ÈÅÆÇ¿ÁÅÈÄŹ¼Ä¿Ö ¼¼ ·Æ
È ¾¼Ã¼À ¿ Ç·¹¼Ä ÈÊÃü μÉÒÇ¼Ì È¿Â
¦ ¦ ¦2 ¦ ¦
¤ÅÆ»º»Á¾È» Ƕ¾ ¾ ¾½Ä·Æ¶½¾È» ¸»Ç ¸Ç»Ë ÄÇ
ȶÁÒÃÑË È»Á ÅÆ»ºÇȶ¸Á»ÃÃÑË Ã¶ ƾÇÉÃÀ» — ɼƼÇÓ ¼Ð¼ Ç·¾ ÈÇ·¹Ä¿Ã È¿ÂÊ ÉÖ½¼ÈÉ¿ ¿ ¹¼È
ɼ· ª ÔÉ¿Ì È¿Â ¼ÈÉÓ Å¸Ð¼¼ ÅÄ¿ ¹Ò¾¹·ÄÒ ÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿¼Ã ž¼Ã¿ ´É¿ È¿ÂÒ ÅμÄÓ Î·ÈÉÅ ÆŻμÇÁ¿¹·¼Ã m ηÈÉÅ ÄŠļ ¹È¼º»· οȼÄÄÅ Ç·¹ÄÒ »Çʺ
»ÇÊºÊ ¤Å Ê È¿ÂÒ ÉÖ½¼ÈÉ¿ ¿ ¹¼È· ¼ÈÉÓ Ç·¾Â¿Î¿Ö
™ÅƼǹÒÌ ÅÄ¿ ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÒ Á Ç·¾ÄÒà ɼ·Ã
ȿ· ÉÖ½¼ÈÉ¿ m Á ɼÂÊ Ï·ÇÊ · ¹¼È m Á ÅÆÅǼ
¿Â¿ÆÅ»¹¼ÈÊ ÁÇÒÏÁ¼ÈÉÅ· Ä¿É¿ Ç¿È ¶ · ™Å¹ÉÅÇÒÌ È¿Â· ÉÖ½¼ÈÉ¿ ¹ »·ÄÄÅà üÈɼ ž¼Ã¿ ¿Ã¼¼É ÈÉÇźŠÅÆǼ»¼Â¼ÄÄż ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ' HN Р1
Р2
Р3
­ÅÎ a
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
б
Р4
85
86
Движение и силы
a
б
в
­ÅÎ ·¹¼Èɼ·ÃŽ¼É¸ÒÉÓļÉÅÂÓÁÅÇ·¹¼Ä ÄÅ¿¸ÅÂÓϼ ¿Â¿ üÄÓϼ ÔÉźŠ¾Ä·Î¼Ä¿Ö
›ÅÁ·½¼ÃÔÉÅÈÆÅÃÅÐÓÕÅÆÒÉ·¦Å»¹¼È¿ÃºÇʾ
Ä·ÆÇʽ¿Ä¼ Ç¿È ¶ œÈ¿ÃҸʻ¼ÃÄ´¶ÁÂÀ¹ÄÁ ÆŻĿ÷ÉÓ ¿ ÅÆÊÈÁ·ÉÓ ÔÉÅÉ ºÇʾ ÉŠʻ¿ļĿ¼
ÆÇʽ¿ÄÒ ·¾Ä·Î¿É ¿È¿Â·ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ¿¹¼ÈºÇʾ·
¸Ê»ÊÉ ÅÈÉ·¹·ÉÓÈÖ É·Á¿Ã¿ ½¼ Á·Á ¹ ÈÂÊη¼ ļÆÅ
»¹¿½ÄźźÇʾ·¤Å¼È¿ÃÒÁ¹Ä´¶ÁÂÀ¹ÄÁ Ǽ¾ÁÅ ÅÆÊÈÉ¿Ã Ç¿È · ¿Â¿ ÆÅ»Ä¿Ã¼Ã Ç¿È ¸ ºÇʾ ¹ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅà ķÆÇ·¹Â¼Ä¿¿ ÉÅ ¸Ê»ÊÉ Ä·¸ÂÕ»·ÉÓÈÖ ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Ö ¹ Ç·ÈÉÖ½¼Ä¿¿ ÆÇʽ¿ÄÒ
´ÉÅ ÊÁ·¾Ò¹·¼É Ä· ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Ö ¹¼È· ɼ· ÊüÄÓϼĿ¼ Ç¿È · ¿Â¿ ʹ¼Â¿Î¼Ä¿¼ Ç¿È ¸ ¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
™·Ã ¿¾¹¼ÈÉÄÅ ÎÉÅ »¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö Ä· ɼŠȿ· ÉÖ½¼ÈÉ¿ Ä· »Çʺ¿Ì
ÆÂ·Ä¼É·Ì ÃŽ¼É ¸ÒÉÓ Á·Á ¸ÅÂÓϼ É·Á ¿ üÄÓϼ μà ķ ž¼Ã¼ žÄ·Î¿É ¿ ¹¼È ɼ· Ä· ÔÉ¿Ì ÆÂ·Ä¼É·Ì ¸Ê»¼É »Çʺ¿Ã
—ÃŽ¼É¿ɼÂŹÅŸмÆÅɼÇÖÉÓ¹¼È ¡ÅÈÃÅÄ·¹ÉÒ¿¹È¼É¼Â·¹ÁÅÈÿμÈÁÅÃÁÅÇ·¸Â¼È¹Å¸Å»ÄÅÆ·ÇÖÉ Ä¼ÅÁ·¾Ò¹·Ö»¼ÀÈɹ¿ÖÄ·ÅÆÅÇʿ¿
ÆÅ»¹¼È ɼ¿Ì¹¼È¦ ´ÉÅÈÅÈÉÅÖÄ¿¼É¼Â·Ä·¾Ò¹·¼ÉÈÖû¸»ÇÄÂÄÇÈÒÔ
¤¼¹¼ÈÅÃÅÈÉÓ ÃŽÄÅ Èž»·ÉÓ ¿ Ä· ž¼Ã¼ ¦ÊÈɿà ȹŸŻÄÅ Æ·»·ÉÓ
ºÇʾ ¹Ã¼Èɼ È ÆÇʽ¿ÄÅÀ ¦Çʽ¿Ä· ļ Ç·ÈÉÖº¿¹·¼ÉÈÖ · ¾Ä·Î¿É ¹¼È
ºÇʾ· Ç·¹¼Ä ÄÊÂÕ ´ÉÅ ¿ ¼ÈÉÓ Ä¼¹¼ÈÅÃÅÈÉÓ
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
ŸÂÎ ÏÂȽ v ÎÅȽ ÌÍÅÈËÃÂÊÊ½Ü Ç ËÌËÍ ÅÈÅ ÌËÁ¿ÂÎÐ
ŸÂÎ ÊÂÌËÁ¿ÅÃÊËÀË ÅÈŠͽ¿ÊËÉÂÍÊË Á¿ÅÃÐÖÂÀËÎÜ ÏÂȽ ÔÅÎÈÂÊÊË Í½¿ÂÊ ÎÅÈÂ
ÏÜÃÂÎÏÅ
ŸÂÎ ÏÂȽ Á¿ÅÃÐÖÂÀËÎÜ ÊÂͽ¿ÊËÉÂÍÊË ÉËÃÂÏ ÅÄÉÂÊÜÏÙÎÜ Å ¾ØÏÙ ¾ËÈÙÕÂ
ÎÅÈØ ÏÜÃÂÎÏÅ ÉÂÊÙÕ ŠÁ½Ã ͽ¿ÊØÉ ÊÐÈÛ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ê½ÄØ¿½ÛÏ ¿ÂÎËÉ ÏÂȽ § ÔÂÉÐ ËÊ ÌÍÅÈËÃÂÊ Ÿ ÔÂÉ ËÏÈÅÔÅ ¿Âν ÏÂȽ ËÏ ÎÅÈØ ÏÜÃÂÎÏÅ
ŸÇ½ÇËÉÎÈÐԽ¿ÂÎÏÂȽÔÅÎÈÂÊÊËͽ¿ÂÊÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖÂÆʽÊÂÀËÎÅÈÂÏÜÃÂÎÏÅ
žØÈÅ ÈÅ ¿Ø ¿ ÎËÎÏËÜÊÅÅ Ê¿ÂÎËÉËÎÏÅ ÍÀÐÉÂÊÏÅÍÐÆÏ οËÆ ËÏ¿ÂÏ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
„ ¢ÁÅÊÅÓ½ ÎÅÈØ ¥ÄÉÂÍÂÊÅ ÎÅÈØ
¡ÅʽÉËÉÂÏÍ
®ÅȽ ҽͽÇÏÂÍÅÄÐÂÏÎÜ ÔÅÎÈË¿ØÉ ÄʽÔÂÊÅÂÉ Éˊ
ÁÐÈÂÉ Ê½Ìͽ¿ÈÂÊÅÂÉ Å ÏËÔÇËÆ ÌÍÅÈËÃÂÊÅÜ ´Ï˾Ø
ËÌÍÂÁÂÈÅÏÙ ÔÅÎÈË¿Ë ÄʽÔÂÊÅ ÎÅÈØ ÊÐÃÊË ÅÄÉÂÍÅÏÙ
ÂÂ Ï Â Îͽ¿ÊÅÏÙ Î ÁÍÐÀËÆ ÎÅÈËÆ ÌÍÅÊÜÏËÆ ¿ ǽÔÂÎϊ
¿Â ÂÁÅÊÅÓØ ÎÅÈØ ´ÏË ÌÍÅÊÜÏË Ä½ ÂÁÅÊÅÓÐ ÎÅÈØ
šÂ·¹ÄÒÀǼ¾ÊÂÓÉ·É»¼ÀÈɹ¿ÖÈ¿ÂÒm¿¾Ã¼Ä¼Ä¿¼
ÈÁÅÇÅÈÉ¿»¹¿½¼Ä¿Öɼ· ÁÅÉÅÇ·Öȷ÷ÆÅȼ¸¼Ä¿Áź»·Ä¼¿¾Ã¼ÄÖ¼ÉÈ֟ÈÌŻֿ¾ÔÉźŠ¸Ò·¹Ò¸Ç·Ä·¶Ý¥œÝÂÅÁ¶Á´Ó¹¸¼Á¼Ê´Ýż¿ÏÝjÝÝÁÐÒÆÂÁÝÝ¡ Ä·¾¹·ÄÄ·Ö ¹ μÈÉÓ ·ÄºÂ¿ÀÈÁźŠÊμÄźŠŸÈ··Á·
¤ÓÕÉÅÄ·¨ÊмÈɹÊÕÉÁÇ·ÉÄÒ¼¿»ÅÂÓÄÒ¼¼»¿Ä¿ÍÒ
È¿ÂÒ¤·ÆǿüÇÁ¤ ¤ ä ¤
¨¿Â· Á·Á¹Ò¾Ä·¼É¼ ÃŽ¼ÉļÉÅÂÓÁÅ¿¾Ã¼Ä¿ÉÓ
ÈÁÅÇÅÈÉÓ ÄÅ ¿ ¹Ò¾¹·ÉÓ »¼ËÅÇÃ·Í¿Õ É¼Â· ¦Çʽ¿Ä·Ç·ÈÉÖº¿¹·¼ÉÈÖ Ç¿È ÆÅÉÅÃÊÎÉÅķļ¼
»¼ÀÈɹʼɹ¼ÈºÇʾ· ÁÅÉÅÇÒÀÆÇ¿ÉÖº¿¹·¼Éž¼ÃÂÖ
¡·ÁÅÀ÷ÈÈÅÀ»Å½ÄÅŸ·»·ÉÓɼÂÅ ÎÉŸһ¼À
ÈɹÊÕзÖķļºÅȿ·ÉÖ½¼ÈÉ¿Ç·¹ÄÖ·ÈÓ ¤ ŸÈȼ»Å¹·Ä¿Ö ÆÅÁ·¾·Â¿ ÎÉÅ ÅÝ Å¼¿Â½Ý F Ý Ý ¡Ý
›¹À¿ÓÝ ÃļÆÓ·¼¶´¹ÆÝ Æ¹¿ÂÝ À´ÅÅÂ½Ý m Ý Ý ¾· ¥ÆǼ»¼Â¿Ã ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ÁÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ· g ¹ÌÅ»Ö
мºÅ¹ËÅÇÃÊÂÊÈ¿ÂÒÉÖ½¼ÈÉ¿' HNŸ¾ËÅÇÃÊÂÒ
F
¹¿»ÄÅ ÎÉÅ g m
©·ÁÁ·ÁķɼÂÅ÷ÈÈÅÀ Áº
ž¼ÃÂÖ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É È È¿ÂÅÀ ' | ¤ ÉÅ
g=
­ÅÎ 1,0 H
≈ 9,8 Н .
0,102 кг
кг
žÄ·Î¿É ¼È¿÷Èȷɼ·Ƿ¹Ä· Áº ÉÅ»¼ÀÈÉ
¹ÊÕÐ·Ö Ä· ļºÅ ȿ· ÉÖ½¼ÈÉ¿ ' HN )
¨Â¼»Å¹·É¼ÂÓÄÅ ¿ ¹¼È ÔÉźŠɼ· ¼È¿ ÅÄÅ Ä·ÌÅ»¿ÉÈÖ¹ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ÆÅÁÅֿ¿»¹¿½¼ÉÈÖÇ·¹ÄÅüÇÄÅ ¦ ¤
¤¿ ¹ Áżà ÈÂÊη¼ ļÂÓ¾Ö ÆÇ¿Ç·¹Ä¿¹·ÉÓ ¹¼È
¿ ÷ÈÈÊ ÎÉÅ Á ÈŽ·Â¼Ä¿Õ ηÈÉÅ ¹ÈÉǼη¼ÉÈÖ ¹
¸ÒÉÊ ´ÉÅ Ç·¾ÄÒ¼ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿¼ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ ¿ ¼»¿Ä¿ÍÒ Ê Ä¿Ì Ç·¾ÄÒ¼ £·ÈÈ· ¿¾Ã¼ÇÖ¼ÉÈÖ ¹ Á¿ÂźǷÃÃ·Ì ¹¼Èm¹ÄÓÕÉÅÄ·Ì Ç¿È œÈ¿¹·Ï·
÷ÈÈ· m Áº ÉÅ ¹·Ï ¹¼È ¦ | ¤
N ÇÀ
1 'Ï | ª
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
87
88
Движение и силы
­ÅÎ ­ÅÎ а
б
­ÅÎ а
б
­ÅÎ ¡·Á ¿¾Ã¼Ç¿ÉÓ È¿ÂÊ ›ÂÖ ÔÉźŠÄʽÄÅ Èž»·ÉÓ
¿¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄÒÀ ÆÇ¿¸ÅÇ ˜Ê»¼Ã ÆÅ»¹¼Ï¿¹·ÉÓ Á
ÆÇʽ¿Ä¼ Èķη· Å»ÄÊ º¿ÇÕ Ã·ÈÈÅÀ m º Áº ¾·É¼Ã »¹¼ ÉÇ¿ ¿ É » ¥Éüɿà ÏÉǿ̷ÿ ÆÅÂŽ¼Ä¿Ö ÊÁ·¾·É¼ÂÖ Ç¿È Ä·ÆÇÅÉ¿¹
ÁÅÉÅÇÒÌ ÆÅÈÉ·¹¿Ã ¾Ä·Î¼Ä¿Ö ¤ ¤ ¤ ¿ É »
¦Çʽ¿Ä· È ÊÁ·¾·É¼Â¼Ã ¿ ÏÁ·ÂÅÀ Ç¿È ÆǼ»ÈÉ·¹ÂÖ¼É ÈŸÅÀ ÆÇ¿¸ÅÇ »ÂÖ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö
È¿Â m º¾Ã¶ÂÄ»ÈÆ ÅÉ ºÇ¼Î dynamis m ȿ· ¿
metreo m ¿¾Ã¼ÇÖÕ ›¿Ä·ÃÅüÉÇÅà ÃŽÄÅ ¿¾Ã¼ÇÖÉÓ Ä¼ ÉÅÂÓÁÅ ¹¼È ɼ· ÄÅ ¿ ÂÕ¸Ò¼ È¿ÂÒ
›¿Ä·ÃÅüÉÇÒ ¸Ò¹·ÕÉ Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ É¿ÆŹ ¿
Ç·¾Ã¼ÇŹ ´ÉÅ ¾·¹¿È¿É ÅÉ ÉźŠ»ÂÖ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö
Á·Á¿Ì È¿Â ÅÄ¿ ÆǼ»Ä·¾Ä·Î¼ÄÒ ›ÂÖ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ÃÊÈÁÊÂÓÄÅÀ È¿ÂÒ ÇÊÁ¿ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉ º¾Ã¶
ÂÄ»ÈÆǾÁÄÂ»Æ Ç¿È ¶ ¥ÆǼ»¼Â¿ÉÓ È¿ÂÊ
ÉÖº¿ ÉÇ·ÁÉÅÇ· Æž¹ÅÂÖ¼É Èչĸѿ º¾Ã¶ÂÄ»ÈÆ
Ç¿È · ›ÂÖ ÆÇŹ¼»¼Ä¿Ö Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ ¿Èȼ»Å¹·Ä¿À ʻŸ¼Ä º¾Ã¶ÂÄ»ÈÆ Ç Æ»»ÍÃÄ¿ Żƻº¶Í»¿ Ç¿È ¥Ä Æž¹ÅÂÖ¼É ¿¾Ã¼ÇÖÉÓ Ä¼ ÉÅÂÓÁÅ È¿ÂÊ Ä·ÆÇ·¹Â¼ÄÄÊÕ ¹Ä¿¾ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç È¿ÂÊ Èž»·¹·¼ÃÊÕ Â¼½·Ð¿Ã Ä· ÈÉÅ¿Á¼ – ɼÂÅÃ Ç¿È ¶ ¿Â¿ ¹¼È
ÆÅ»¹¼Ï¼ÄÄźÅÁÆÅ»¹¼Èʗɼ·©·Á¿Ã»¿Ä·ÃÅüÉÇÅÃÃŽÄÅ¿¾Ã¼Ç¿ÉÓ¿È¿ÂÊ Ä·ÆÇ·¹Â¼ÄÄÊÕ¹¹¼ÇÌ
Ç¿È · ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
Н
žÄ·Î¼Ä¿¼ ÁÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ· g Ç·¹Äż кг
, Ì·Ç·ÁɼÇÄÅ ÉÅÂÓÁÅ »ÂÖ
ž¼Ã¿ ¥ÄŠļÈÁÅÂÓÁÅ ¿¾Ã¼ÄÖ¼ÉÈÖ ¹ ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉ¿ ÅÉ º¼ÅºÇ·Ë¿Î¼ÈÁÅÀ
Ï¿ÇÅÉÒ Ã¼ÈÉ· ¿ ÅÉ ¹ÒÈÅÉÒ ÆŻѼ÷ ɼ· Ä·» ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÓÕ ž¼Ã¿
¨ ʹ¼Â¿Î¼Ä¿¼Ã ¹ÒÈÅÉÒ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ g ÊüÄÓÏ·¼ÉÈÖ
Н
›ÂÖ¢ÊÄÒÔÉÅÉÁÅÔËË¿Í¿¼ÄɹǷ¾Ã¼ÄÓϼ ɼ gЛ | 1,6 кг
, »ÂÖ
Н
Н
µÆ¿É¼Ç· gЮ | 23 кг . ›ÂÖ ¨ÅÂÄÍ· gС | 274 кг ÆÅÎÉ¿ ¹ Ç·¾ ¸ÅÂÓϼ μà »ÂÖ ž¼Ã¿ Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
Ÿ ®¥ ËÎÊË¿ÊËÆ ÂÁÅÊÅÓÂÆ ÎÅÈØ Ü¿ÈÜÂÏÎÜ ÊÙÛÏËÊ
® ÎÅÈËÆ F ª ¤ÂÉÈÜ ÌÍÅÏÜÀÅ¿½ÂÏ ÏÂÈË É½ÎÎËÆ m ÇÀ
®ÅÈÐ ÅÄÉÂÍÜÛÏ Î ÌËÉËÖÙÛ ÁÅʽÉËÉÂÏͽ
Ÿ ÑËÍÉÐÈ ÎÅÈØ ÏÜÃÂÎÏÅ FÏ gm Î ÇËÏËÍËÆ ¤ÂÉÈÜ ÁÂÆÎÏ¿ÐÂÏ Ê½ ÏÂÈË ÌËΊ
ÏËÜÊÊØÆ ÇËÚÑÑÅÓÅÂÊÏ g | 9,8 Н .
кг
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
Ÿ ǽÇÅÒ ÂÁÅÊÅÓ½Ò ¿ ®¥ ÅÄÉÂÍÜÂÏÎÜ ÎÅȽ
§½ÇÅ οËÆÎÏ¿½ ÎÅÈØ ÅÎÌËÈÙÄÐÛÏÎÜ ÁÈÜ Â ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ
§½ÇËÆ É½ÎÎËÆ ÁËÈÃÊË Ë¾È½Á½ÏÙ ÏÂÈË ÔÏË¾Ø ¤ÂÉÈÜ ÌÍÅÏÜÀÅ¿½È½ ÂÀË Î ÎÅÈËÆ
F ª
® ǽÇËÆ ÎÅÈËÆ ¿½Î ÌÍÅÏÜÀÅ¿½ÂÏ ¤ÂÉÈÜ
©ËÃÊË ÈÅ ÅÄÉÂÍÅÏÙ ¿ÂÎ ÏÂȽ Î ÌËÉËÖÙÛ ÌÍÐÃÅÊÊËÀË ÁÅʽÉËÉÂÏͽ ʽÒˊ
ÁÜÎ٠ʽ Ë;ÅÏ ¿ ÇËÎÉÅÔÂÎÇËÉ ÇËͽ¾ÈÂ
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
¥ÎÌËÈÙÄÐÜ ÌËÁÒËÁÜÖÐÛ ÌÍÐÃÅÊÐ ÅÈÅ ÍÂÄÅÊË¿ØÆ ÃÀÐÏ Î½ÉËÎÏËÜÏÂÈÙÊË ÅĊ
ÀËÏË¿ÙÏ ÁÅʽÉËÉÂÏÍ Í½ÁÐÅÍË¿ÇÐ ÕǽÈØ ÉËÃÊË ÌÍË¿ÂÎÏÅ ¿ ÇȽÎП Á½Èي
ÊÂÆÕÂÉ¿ØÎÉËÃÂÏÂÅÎÌËÈÙÄË¿½ÏÙοËÆÁÅʽÉËÉÂÏÍ¿¾ØÏÐÁÈÜÅÄÉÂÍÂÊÅÆ ÊÂ
Ï;ÐÛÖÅÒ ¿ØÎËÇËÆ ÏËÔÊËÎÏÅ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
89
90
Движение и силы
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
ž·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ È¿ÂÒ ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕмÀ Ä· ƼÈÅÁ ¹ ƼÈÅÎÄÒÌ Î·È·Ì ÅÉ ¼ºÅ ŸѼ÷ ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼Ä· Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÆÂÅÉН
ÄÅÈÉÓ Æ¼ÈÁ· ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ g Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà 10 кг
.
§¼Ï¼Ä¿¼
F
¦ÂÅÉÄÅÈÉÓƼÈÁ·ρ = m £·ÈȷƼÈÁ·m gт .
V
¨¿ÂÊÉÖ½¼ÈÉ¿»ÂÖ»·ÄÄźÅŸѼ÷ƼÈÁ· Ä·ÆÇ¿
Ã¼Ç V Èà à ÅÆǼ»¼Â¿Ã ÆÅ
»·ÄÄÒúǷ˿Á·FÉ Ã¤ ¤©Åº»·
Fт
0,10 Н
=
= 2500 кг3 = 2,5 г 3 .
Н
−6 3
gV
м
см
10
4,0 10 м
кг
¥ É ¹ ¼ É ρ = 2,5 г 3 .
см
ρ=
­ÅÎ °ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¡·Á¿¼¹¼È¿È¿ÂÊÉÖ½¼ÈÉ¿¿Ã¼Õɼ½·Ð¿¼Ä·ÈÉżָÂÅÁÅ Á·¸·ÎÅÁ
¿·Ç¸Ê¾ ¼È¿¿Ì÷ÈÈÒÈÅÅɹ¼ÉÈɹ¼ÄÄÅÇ·¹ÄÒm Áº m2 Áº Н
m Áº ™ ÔÉÅÀ ¿ ÆÅȼ»ÊÕÐ¿Ì ¾·»·Î·Ì ÈοɷÀɼ g 10 кг
.
2.¥ÆǼ»¼Â¿É¼»¼ÀÈɹÊÕÐÊÕķ¼½·Ð¿ÀÄ·»ÅÈÁ¼Á¿ÇÆ¿ÎÈ¿ÂÊÉÖ½¼ÈÉ¿ ¿ ¹¼È Á¿Çƿη ŸѼÃÅà V »ÃŸ¾Å¸Ç·¾¿É¼ ÔÉ¿ È¿ÂÒ
3.¡·Á¿¼ ¿¾ È¿Â m ȿ· ÉÖ½¼ÈÉ¿ »·¹Â¼Ä¿Ö ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ¹¼È m ¿¾Ã¼ÄÖÕÉÈÖ ¼È¿ ¹Ò ÈÉſɼ ¹ Á·¸¿Ä¼ ¿ËÉ· ¹ ÃÅüÄÉ · ķη· ÆŻѼ÷ ¸ Ç·¹ÄÅüÇÄźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö ¹ ÉÅÇÃŽ¼Ä¿Ö ƼǼ» ÅÈÉ·ÄŹÁÅÀ 4. ™ º ¸¼ÂÅÇÊÈÈÁ¿À Ïɷĺ¿ÈÉ — —ÇÖÃÄŹ ÈÉ·Â ÆŸ¼»¿É¼Â¼Ã
99*9 ¥Â¿ÃÆ¿ÀÈÁ¿Ì ¿ºÇ ÊÈÉ·ÄŹ¿¹ ÉÇ¿ ÿÇŹÒÌ Ç¼ÁÅÇ»· ™ ÉÅÂÎÁ¼
ÅÄ ÆÅ»ÄÖ ÏÉ·ÄºÊ Ã·ÈÈÅÀ m Áº ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¹¼È Ïɷĺ¿ ˜ÒÂ
¿ ÅÄ ¹ ÆÇÅͼÈȼ ÆŻѼ÷ ¿ ÅÆÊÈÁ·Ä¿Ö Ïɷĺ¿ ÆÅÈÉÅÖÄÄÒÃ
5. ¡·ÇÉÅÄÄÒÀ ÖпÁ ÈÅ»¼Ç½¿É N Æ¿ÉÅÁ ÏÅÁÅ·»· ™¼È ÖпÁ· P )
¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÷ÈÈÊ Å»ÄÅÀ Æ¿ÉÁ¿ ÏÅÁÅ·»· ¼È¿ ÷ÈÈ· ÆÊÈÉźŠÖпÁ· m Áº
6.ž·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ Ã·ÈÈÒ ÅÉ Å¸Ñ¼Ã· ¸ÇÊÈÁ· ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼Ä· Ä· ºÇ·Ë¿Á¼ Ç¿È Ÿ¾
Á·ÁźŠ¹¼Ð¼Èɹ· ¿¾ºÅÉÅ¹Â¼Ä ¸ÇÊÈÅÁ ®¼ÃÊ
Ç·¹ÄÒ ¹¼È ¸ÇÊÈÁ· Ä·ÌÅ»ÖмºÅÈÖ ¹ ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ÆÅÁÅÖ ¿ ȿ· ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕзÖ
­ÅÎ Ä· ¸ÇÊÈÅÁ ŸѼÃÅà V »Ã
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
ÎÅÈ „ ®ÈËÃÂÊÅÂ
­½¿ÊËÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖ½Ü ÎÅȽ
ª½ÈÛ¾ËÂÏÂÈËÁÂÆÎÏ¿ÐÂÏÒËÏܾØËÁʽÎÅȽvÎÅȽ
ÏÜÃÂÎÏÅ ªË Ô½Ö ¿ÎÂÀË Ê½ ÏÂÈË ÁÂÆÎÏ¿ÐÂÏ ÊÂÎÇËÈÙÇË
ÎÅÈ ª½ÌÍÅÉÂÍ Ê½ Õ½ÍÅÇ ÍÅÎ ÁÂÆÎÏ¿ÐÛÏ ¤ÂɊ
ÈÜ Å ÊÅÏÙ Á¿Â ÎÅÈØ §½ÇË¿ ÍÂÄÐÈÙÏ½Ï ÅÒ ÁÂÆÎÏ¿ÅÜ
§¼Ï¿Ã É·ÁÊÕ ¾·»·ÎÊ ™Ò È »ÇʺÅà ƼǼ¹Å¾¿É¼
Ä· ɼ¼½Á¼ ºÇʾ Æǿμà Ż¿Ä ¿¾ ¹·È ÉÖÄ¼É É¼Â¼½
ÁÊ ÆÇ¿Á·»Ò¹·Ö È¿ÂÊ F ¤ »ÇʺÅÀ ÉÅÂÁ·¼É ¼¼ »¼ÀÈɹÊÖ È È¿ÂÅÀ F2 ¤ Ç¿È ¡·ÁŹ· ȿ· ÁÅÉÅÇ·Ö »¹¿º·¼É ɼ¼½ÁÊ
­ÅÎ ­ÅÎ а
´É· ȿ· F F F2 ¤ ¤ ¤
— ¿¾Ã¼Ä¿ÂÅÈÓ ¸Ò »¹¿½¼Ä¿¼ ɼ¼½Á¿ ¼È¿ ¸Ò ¼¼
ÉÖÄÊÂÅ»¿ÄμÂŹ¼Á ÆÇ¿Á·»Ò¹·ÖÈ¿ÂÊF ¤ ¤¼É ÔË˼ÁɸÒ¸ÒÉ·Á¿Ã½¼žÄ·Î¿É Żķȿ·F
ÅÁ·¾Ò¹·¼Éķɼ¼½ÁÊÉ·Áż½¼»¼ÀÈɹ¿¼ Á·Á»¹¼
Å»ÄŹǼüÄÄÅ »¼ÀÈɹÊÕп¼ È¿ÂÒ F ¿ F2
¥¼¿´ Ý ¾ÂÆÂÄ´ÓÝ Â¾´»Ï¶´¹ÆÝ Á´Ý ƹ¿ÂÝ Æ´¾Â¹Ý º¹Ý
¸¹½Åƶ¼¹ Ý ¾´¾Ý Á¹Å¾Â¿Ð¾ÂÝ Â¸Á¶ĹÀ¹ÁÁÂÝ ¸¹½ÅƶÇÒͼÉÝ Á´Ý Á¹·ÂÝ Å¼¿ Ý Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ Ä´¶Á¸¹½ÅƶÇÒ͹½Ý ÑƼÉÝ Å¼¿
¡·ÁÄ·ÆÇ·¹Â¼Ä·Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö ¦ÇŹ¼»¼Ã
ÅÆÒÉ ¡ Ä¿½Ä¼ÃÊ ÁÇÕÎÁÊ »¿Ä·ÃÅüÉÇ· ÆÅ»¹¼È¿Ã
ºÇʾ¹¼ÈÅæ F ¤ ·Ä·ÈÉÅ¿Á Ç¿È ¶ ÆÅüÈÉ¿Ã ºÇʾ ¹¼ÈÅà ¦2 F2 ¤ ›¿Ä·ÃÅüÉÇ
ÆÅÁ·¾Ò¹·¼É »¼ÀÈɹ¿¼ Ä· ļºÅ È¿ÂÒ F ¤ ¨¿Â·
F m ÈÊÃ÷ ¹¼È· Ä¿½Ä¼ºÅ ¿ ¹¼ÇÌļºÅ ºÇʾŹ
´É¿ È¿ÂÒ Ä·ÆÇ·¹Â¼ÄÒ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅ ¹Ä¿¾ ž·Ã¼
Ä¿Ã »¹· ºÇʾ· ŻĿà ¹¼ÈÅà ¤ ¿ ÆÅ»¹¼È¿Ã ¼ºÅ Á
»¿Ä·ÃÅüÉÇÊ Ç¿È · ›¿Ä·ÃÅüÉÇ ÆÅÁ·¾Ò
¹·¼É ÎÉÅ»¼ÀÈɹ¿¼Å»ÄźźÇʾ·É·Áż½¼ Á·Á¿»¹ÊÌ
б
в
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
91
92
Движение и силы
а
б
­ÅÎ ­ÅÎ ºÇʾŹ ¹¼ÈÅà ¦ ¤ ¿ ¦2 ¤ žÄ·Î¿É ȿ·
F ¤ ¤ ¤ m Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö »¹ÊÌ
È¿Â ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÒÌ Á »¿Ä·ÃÅüÉÇÊ Ÿ¾Å¸Ç·¾¿Ã
ÔÉ¿ È¿ÂÒ È̼÷ɿμÈÁ¿ ÈÃ Ç¿È ¸ ¸ǿÐÝ Ä´¶Á¸¹½ÅƶÇÒ͹½Ý ż¿ Ý ¸¹½ÅƶÇÒͼÉÝ
Á´Ý ƹ¿ÂÝ ¶Ý ¸ÁÂÀÝ Á´ÃÄ´¶¿¹Á¼¼Ý ÃÂÝ Â¸ÁÂ½Ý ÃÄÓÀ½ Ý
Ä´¶¹ÁÝÅÇÀÀ¹ÝÀ¸ǿ¹½ÝÑƼÉÝż¿ Ý¡´ÃÄ´¶¿¹Á¼¹ÝÄ´¶Á¸¹½ÅƶÇÒ͹½Ý Æ´¾Â¹Ý º¹ Ý ¾´¾Ý ¼Ý ÂƸ¹¿ÐÁÏÉÝ Å¼¿
Ÿ¾Ã¼Ä¿ÃÅÆÒÉÈÆÅÃÅÐÓÕ»ÇʺźŻ¿Ä·ÃÅüÉÇ·
ÆÅ»¼ÀÈɹʼà ķ »·ÄÄÒÀ »¿Ä·ÃÅüÉÇ ¹¹¼ÇÌ È¿ÂÅÀ
F2 ¤ Ç¿È ¶ ¦Ç¿ÂŽ¼ÄÄÒ¼ Á »¿Ä·ÃÅüÉ
ÇÊ È¿ÂÒ Ä·ÆÇ·¹Â¼ÄÒ ¹ ÆÇÅÉ¿¹ÅÆÅÂŽÄÒ¼ ÈÉÅÇÅÄÒ
›¿Ä·ÃÅüÉÇÆÅÁ·¾Ò¹·¼ÉÈ¿ÂÊF ¤ ¤ ¤
´ÉÅ ¿ ¼ÈÉÓ Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö »¹ÊÌ ÆÇÅÉ¿¹ÅÆÅÂŽÄÅÄ·ÆÇ·¹Â¼ÄÄÒÌȿ¥ķķÆÇ·¹Â¼Ä·¹¹¼ÇÌ ÎÉÅ ÆŻɹ¼Ç½»·¼ÉÈÖ ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿¼Ã Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Ö ÆŹÅÇÅÉ· ÈÉǼÂÁ¿ »¿Ä·ÃÅüÉÇ·
žÄ·Î¿É ¸¹½Åƶ¼¹Ý ¸¶ÇÉÝ ÃÄÂƼ¶ÂÿºÁÂÝ Á´ÃÄ´¶
¿¹ÁÁÏÉÝż¿ÝÀºÁÂÝ»´À¹Á¼ÆÐݸÁ½Ýż¿Â½ ÝÀ¸ǿÐÝ
¾ÂÆÂĽÝÄ´¶¹ÁÝÄ´»ÁÂÅƼÝÀ¸ǿ¹½Ý¸¶ÇÉÝÃļ¿Âº¹ÁÁÏÉÝż¿Ý¼Ý¾ÂÆÂÄ´ÓÝÁ´ÃÄ´¶¿¹Á´Ý¶ÝÅÆÂÄÂÁÇݵ¿Ð̹½Ý
ż¿Ï Ç¿È · — ¼È¿ È¿ÂÒ F ¿ F2 ¿Ã¼ÕÉ Ç·¹ÄÒ¼ ÃŻʿ ©Åº»· Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö È¿Â· Ç·¹Ä· ÄÊÂÕ ¦ÇÅ¿ÈÌÅ»¿É ÁÅÃƼÄÈ·Í¿Ö È¿Â
¥É¹¼É¿Ã ¼Ð¼ Ä· Å»¿Ä ¹·½ÄÒÀ ¹ÅÆÇÅÈ Á·Á ¹¼»¼Éȼ¸ÖɼÂÅÆÇ¿ÈÁÅÃƼÄÈ¿ÇŹ·ÄÄÒÌÈ¿Â·Ì É ¼
ÆÇ¿ ¾Ä·Î¼Ä¿¿ Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕмÀ F ¦ÇŹ¼»¼Ã ÅÆÒÉ ™Å¾Óüà ƼÄÅÆ·ÈÉŹÊÕ Æ·ÈÉ¿ÄÁʖÅμÄÓ÷ÂÅÀ÷ÈÈҦŻ¼ÀÈɹʼÃÄ·Æ·È
É¿ÄÁÊÅ»¿Ä·ÁŹÒÿÆÅÃÅ»ÊÂÕȿ·ÿÊÆÇʺÅÈÉ¿
ĿɼÀF¿F2 Q¿D ›Çʺ¿ÌÈ¿Âļɨ¿ÂÅÀÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕмÀÄ·Æ·ÈÉ¿ÄÁÊ ÃŽÄÅÆǼļ
¸Ç¼ÎÓ§·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕзÖÈ¿ÂF¿F2Ç·¹Ä·ÄÊÂÕ
¦Â·ÈÉ¿ÄÁ·Ä·ÌÅ»¿ÉÈÖ¹ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ÆÅÁÅÖ©ÅÂÁļÃ
Æ·ÈÉ¿ÄÁÊ ¥Ä· ÆÇ¿»¼É ¹ »¹¿½¼Ä¿¼ ¿ ¼È¿ ÉǼ
Ä¿¼Ã·ÂÅ ¸Ê»¼É»¹¿º·ÉÓÈÖÇ·¹ÄÅüÇÄŠɼÈÆÅÈÉÅ
ÖÄÄÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ ¤Å ÆÅȼ ÆǼÁÇ·Ð¼Ä¿Ö ÉÅÂÎÁ·
Ä· Æ·ÈÉ¿ÄÁÊ ÆÅÆǼ½Ä¼ÃÊ »¼ÀÈɹÊÕÉ ÉÅÂÓÁÅ
È¿ÂÒ F ¿ F2 ¿Ì Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö Ç·¹Ä· ÄÊÂÕ
¥ÆÒÉÆž¹ÅÂÖ¼ÉÈ»¼Â·ÉÓÅμÄÓ¹·½ÄÒÀ¹Ò¹Å»¹Å¿¼Ý
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
Ä´¶Á¸¹½ÅƶÇÒÍ´ÓÝ Å¼¿ Ý Ãļ¿Âº¹ÁÁÏÉÝ ¾Ý ƹ¿Ç Ý
Ä´¶Á´Ý ÁÇ¿Ò Ý Æ¹¿ÂÝ Á´É¸¼ÆÅÓÝ ¶Ý ÅÂÅÆÂÓÁ¼¼Ý þÂÓÝ
¼¿¼Ý¸¶¼º¹ÆÅÓÝÄ´¶ÁÂÀ¹ÄÁÂݼÝÃÄÓÀ¿¼Á¹½Á¦ǿ¹¼»¿É¼ ÆǿüÇÒ ÆŻɹ¼Ç½»·Õп¼ ÔÉÅÉ ¹Ò¹Å»
— ¼È¿ ÆÇŻŽ¿ÉÓ ÅÆÒÉ ¿ ÆÅ»¹¼È¿ÉÓ Á Å»ÄÅÀ Ä¿É¿ »¹· ºÇʾ· · Á »ÇʺÅÀ m ÉÇ¿ Ç¿È §·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö È¿Â ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ĿɼÀ F ¿ F2 ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÒÌ Á Æ·ÈÉ¿ÄÁ¼ ʽ¼ ļ ¸Ê»¼É Ç·¹Ä·
ÄÊÂÕ ¦Â·ÈÉ¿ÄÁ· ÆÇ¿»¼É ¹ »¹¿½¼Ä¿¼ È Ê¹¼Â¿Î¿¹·ÕмÀÈÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ
™Ä¿Ã·Ä¿¼ ¡´É¸¼ÆÐÝ Ä´¶Á¸¹½ÅƶÇÒÍÇÒÝ ÀºÁÂÝ Æ¿оÂÝ ¸¿ÓÝ Å¼¿ Ý Ãļ¿Âº¹ÁÁÏÉÝ ¾Ý ¸ÁÂÀÇÝ Æ¹¿Ç
­ÅÎ ¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
œÈ¿ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÒ¼ÁɼÂÊÈ¿ÂÒ»¼ÀÈɹÊÕÉļ¹»ÅÂÓÅ»
ÄÅÀÆÇÖÃÅÀ ÉÅÃÅ»ÊÂÓÇ·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕмÀÈ¿ÂÒļǷ¹¼Ä
·Ç¿ËüɿμÈÁÅÀ ÈÊÃü ÔÉ¿Ì È¿Â ™ ÆÅÁ·¾·ÄÄÅà ķ Ç¿ÈÊÄÁ¼ÅÆÒɼÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄҼȿÂÒmF ¤ F2 ¤m
ƼÇƼĻ¿ÁÊÂÖÇÄÒ»Çʺ»ÇÊºÊ ·ÃÅ»ÊÂÓÇ·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕмÀFÇ·¹¼Äļ¤ ·¤ ɼüÄÓϼÈÊÃÃÒF F2
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
¡ÂÆÎÏ¿Å ÊÂÎÇËÈÙÇÅÒ ÎÅÈ ÌÍÅÈËÃÂÊÊØÒ Ç ÏÂÈÐ ÉËÃÊË Ä½ÉÂÊÅÏÙ ËÁÊËÆ ÎŊ
ÈËÆ v ÅÒ Í½¿ÊËÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖÂÆ
ª½Ìͽ¿ÈÂÊÅ ͽ¿ÊËÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖÂÆ Á¿ÐÒ ÎÅÈ ÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖÅÒ ¿ÁËÈÙ ËÁÊËÆ ÌÍ܊
ÉËÆ Î˿̽Á½ÂÏ Î Ê½Ìͽ¿ÈÂÊÅÂÉ ¾ËÈÙÕÂÆ ÅÄ ÊÅÒ
¢ÎÈŠͽ¿ÊËÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖ½Ü ÎÅÈ ÌÍÅÈËÃÂÊÊØÒ Ç ÏÂÈРͽ¿Ê½ ÊÐÈÛ ÏË ËÊË ÈžË
ÌËÇËÅÏÎÜ ÈÅ¾Ë Á¿ÅÃÂÏÎÜ Í½¿ÊËÉÂÍÊË Å ÌÍÜÉËÈÅÊÂÆÊË
¢ÎÈŠͽ¿ÊËÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖ½Ü ¿ÎÂÒ ÎÅÈ ÌÍÅÈËÃÂÊÊØÒ Ç ÏÂÈÐ Ê ͽ¿Ê½ ÊÐÈÛ ÎÇˊ
ÍËÎÏÙ ÏÂȽ ÅÄÉÂÊÜÂÏÎÜ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ê½ÄØ¿½ÛÏ Í½¿ÊËÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖÂÆ ÎÅÈËÆ §½Ç ʽÒËÁÅÏÎÜ Í½¿ÊËÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖ½Ü Á¿ÐÒ ÎÅÈ ÂÎÈÅ ËÊÅ
½ ʽÌͽ¿ÈÂÊØ¿ËÁÊÐÎÏËÍËÊо ʽÌͽ¿ÈÂÊØ¿ÌÍËÏÅ¿ËÌËÈËÃÊØÂÎÏËÍËÊØ ®ÑËÍÉÐÈÅÍÐÆÏ ÐÎÈË¿Å Á¿ÅÃÂÊÅÜ ÏÂȽ Î ÌËÎÏËÜÊÊËÆ ÎÇËÍËÎÏÙÛ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
93
94
Движение и силы
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
¤··¹ÉÅß¿ÂÓ÷ÈÈÅÀm É »¹¿½ÊпÀÈÖÇ·¹ÄÅüÇÄÅÆÅÆÇÖÃÅ¿ļÀÄÅÃʺÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅÃÊÊηÈÉÁÊÏÅÈȼ »¼ÀÈɹʼÉȿ·ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö »¹¿½¼Ä¿Õ FÈÅÆÇ Á¤ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ È¿ÂÊ ÉÖº¿ Ç·¾¹¿¹·¼ÃÊÕ»¹¿º·É¼Â¼Ã·¹ÉÅß¿Â֟¾Å¸Ç·¾¿É¼¹È¼È¿ÂÒ »¼ÀÈɹÊÕп¼Ä··¹ÉÅß¿ÂÓ Ã·ÈÏÉ·¸Èà m ¤ ¤·À»¿É¼¿ÌÇ·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐÊÕ
› · Ä Å
m 2,0 т 2,0 103 кг
Fсопр 8,0 кН 8,0 103 Н
FÉÖº¿ m
FÇ m
§¼Ï¼Ä¿¼
œÈ¿ ·¹ÉÅß¿ÂÓ »¹¿½¼ÉÈÖ Ç·¹ÄÅüÇÄÅ ÉÅ Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö ¹È¼Ì È¿Â ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÒÌ Á ļÃÊ Ç·¹Ä· ÄÊÂÕ ¤·
·¹ÉÅß¿ÂÓ »¼ÀÈɹÊÕÉ È¿Â· ÉÖ½¼ÈÉ¿
FÉ È¿Â· ÊÆÇʺÅÈÉ¿ FÊÆÇ È¿Â· ÉÖº¿ FÉÖº¿ ȿ· ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö FÈÅÆÇ
Ÿ¾Å¸Ç·¾¿Ã FÈÅÆÇ ¹ ¾·»·ÄÄÅà ÷ÈÏÉ·¸¼
Ç¿È ©·Á Á·Á »¹¿½¼Ä¿¼ ·¹ÉÅß¿ÂÖ
Ç·¹ÄÅüÇÄż ÉÅ Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö È¿Â
FÉÖº¿ FÈÅÆÇ É ¼
FÉÖº¿ FÈÅÆÇ ¤ Á¤
—Ä·Âź¿ÎÄÅ FÊÆÇ FÉ ¾Ä·Î¿É FÇ ¥ É ¹ ¼ É FÉÖº¿ Á¤ FÇ ­ÅÎ °ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¡·Á¿Ã¿ ¸Ê»ÊÉ Ã·Áȿ÷ÂÓÄż ¿ ÿĿ÷ÂÓÄż ¾Ä·Î¼Ä¿Ö Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕмÀ »¹ÊÌ È¿Â Ä·ÆÇ·¹Â¼ÄÄÒÌ ¹»ÅÂÓ Å»ÄÅÀ ÆÇÖÃÅÀ ¼È¿
F ¤ F2 ¤
2.›¿Ã·ÆÅÃź·¼ÉÅÉÍÊƼǼ»¹¿º·ÉÓÏÁ·Ë›¿Ã·ÉÅÂÁ·¼ÉÏÁ·ËÈÈ¿ÂÅÀF ¤ ·ÅɼÍmÈÈ¿ÂÅÀF2 ¤¥¸¼È¿ÂÒÄ·ÆÇ·¹Â¼ÄÒºÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐÊÕ È¿Â È ÁÅÉÅÇÒÿ ÅÉ¼Í ¿
ÈÒÄ»¼ÀÈɹÊÕÉÄ·ÏÁ·ËŸ¾Å¸Ç·¾¿É¼ÔÉ¿È¿ÂÒ Ã·ÈÏÉ·¸ÈÃm¤ 3.¡·¸¿Ä·Â¿ËɷŸмÀ÷ÈÈÅÀm ÁºÆŻĿ÷¼ÉÈÖÈÆÅÃÅÐÓÕ
ÉÇÅÈ· ȿ· ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ÁÅÉÅÇźŠF Á¤ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ Ç·¹ÄÅ»¼À
ÈɹÊÕÐÊÕ È¿Â ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÒÌ Á Á·¸¿Ä¼ ¿ËÉ· Ÿ¾Å¸Ç·¾¿É¼ ÔÉ¿ È¿ÂÒ
÷ÈÏÉ·¸ Èà m ¤ ¶¹ÂÖ¼ÉÈÖ Â¿ »¹¿½¼Ä¿¼ Á·¸¿ÄÒ Ç·¹ÄÅüÇН
.
ÄÒà ™ ÔÉÅÀ ¿ ÆÅȼ»ÊÕÐ¿Ì ¾·»·Î·Ì ÈοɷÀɼ g 10 кг
4.¦Å» »¼ÀÈɹ¿¼Ã »¹ÊÌ ÎʺÊÄÄÒÌ Áʸ¿ÁŹ ŸѼÃÅà V »Ã
Á·½»ÒÀ ÆÇʽ¿Ä· Ç·ÈÉÖÄÊ·ÈÓ Ä· l Èà ¤· ÈÁÅÂÓÁÅ Ç·ÈÉÖļÉÈÖ
ÆÇʽ¿Ä· ¼È¿ Á ļÀ ÆÅ»¹¼È¿ÉÓ ÎʺÊÄÄÊÕ »¼É·ÂÓ Ã·ÈÈÅÀ m2 Áº
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
„ ¯ÍÂÊÅ ®ÅȽ ÏÍÂÊÅÜ
§ÏË ÅÄ ¿½Î Ê ǽϽÈÎÜ Î ÀËÍØ Ê½ νÊÇ½Ò ¬ÍÅ˾Š
ÍÂÏÜ ¾ËÈÙÕÐÛ ÎÇËÍËÎÏ٠νÊÇÅ ÍÅÎ ¿ØÂÒ½¿ ʽ
ÀËÍÅÄËÊϽÈÙÊØÆ ÐÔ½ÎÏËÇ ËÎϽʽ¿ÈÅ¿½ÛÏÎÜ ¬ËÔÂÉÐ ŸÎÌËÉÊÅÏ ÔÏË ÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖ½Ü Ê½ ÏÂÈË ÎÅȽ ÉËÃÂÏ ÅĊ
ÉÂÊÅÏÙ ÎÇËÍËÎÏÙ ÂÀË Á¿ÅÃÂÊÅÜ ºÏËÆ ÎÅÈËÆ Ü¿ÈÜÂÏÎÜ
ÎÅȽ ÏÍÂÊÅÜ ÎÇËÈÙÃÂÊÅÜ  ÔÏË ÊÐÃÊË ÎÁÂȽÏÙ ÔÏˊ
¾Ø νÊÇÅ ÌÍËÁËÈýÈÅ Á¿ÅÃÂÊÅ ΠÏËÆ Ã ÎÇËÍËÎÏÙÛ ªÂ˾ÒËÁÅÉË ÎÇËÉÌÂÊÎÅÍË¿½ÏÙ ÎÅÈÐ ÏÍÂÊÅÜ ¡ÈÜ ÚÏËÀË
ÎÈÂÁÐÂÏ ÏÜÊÐÏ٠νÊÇÅ ÌÍÅÇȽÁØ¿½Ü ÀËÍÅÄËÊϽÈÙÊÐÛ
ÎÅÈРͽ¿ÊÐÛ ÌË ÉËÁÐÈÛ ÎÅÈ ÏÍÂÊÅÜ «Ï ÔÂÀË Ä½¿ÅŠ
ÎÅÏ ÎÅȽ ÏÍÂÊÅÜ
­ÅÎ ¦ÇŹ¼»¼Ã ÅÆÒÉ ˜Ê»¼Ã È ÆÅÃÅÐÓÕ »¿Ä·ÃÅüÉÇ· Ç·¹ÄÅüÇÄŠƼǼüзÉÓ ¸ÇÊÈÅÁ ÆÅ ºÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅÀ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ÈÉÅ· Ç¿È ›¿Ä·ÃÅüÉÇ ÆÅÁ·¾Ò¹·¼É ÎÉÅ Ä· ¸ÇÊÈÅÁ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É È¿Â·
ÉÖº¿ ÄÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ¸ÇÊÈÁ· ļ ¿¾Ã¼ÄÖ¼ÉÈÖ žÄ·Î¿É Ä· ¸ÇÊÈÅÁ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É ÁÅÃƼÄÈ¿ÇÊÕÐ·Ö È¿Â· ´ÉÅÀ È¿ÂÅÀ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ È¿Â· ÉÇ¼Ä¿Ö FÉÇ
§·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö È¿Â FÉÖº¿ ¿ FÉÇ Ç·¹Ä· ÄÊÂÕ
¥¸Ç·É¿É¼ ¹Ä¿Ã·Ä¿¼ ÎÉÅ ÃÅ»ÊÂÓ È¿ÂÒ ÉÇ¼Ä¿Ö Ç·¹¼Ä ÃÅ»ÊÂÕ È¿ÂÒ ÉÖº¿ ÉÅÂÓÁÅ ¹ ÈÂÊη¼ Ç·¹ÄÅüÇÄźŠÆÇÖÃÅ¿ļÀÄźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö œÈ¿ ½¼ ÃÅ»ÊÂÓ
È¿ÂÒ ÉÖº¿ ¸ÅÂÓϼ ÃÅ»ÊÂÖ È¿ÂÒ ÉÇ¼Ä¿Ö ÈÁÅÇÅÈÉÓ
»¹¿½¼Ä¿Ö ɼ· ¸Ê»¼É ¹Å¾Ç·ÈÉ·ÉÓ — ¼È¿ FÉÖº¿
üÄÓϼ FÉÇ m ʸҹ·ÉÓ
ŸÉ·Á ż¿´Ý ÆĹÁ¼ÓÝ Å¾Â¿Ðº¹Á¼ÓÝ ¶Â»Á¼¾´¹ÆÝ ÃļÝ
¸¶¼º¹Á¼¼Ý¸Á·ÂÝƹ¿´ÝÃÂÝö¹ÄÉÁÂÅƼݸÄǷ·ÂݼÝÁ´ÃÄ´¶¿¹Á´Ý¶ÝÅÆÂÄÂÁÇ ÝÃÄÂƼ¶ÂÿºÁÇÒݸ¶¼º¹Á¼Ò
¦ÅμÃÊ ¹Å¾Ä¿Á·¼É ȿ· ÉÇ¼Ä¿Ö ¦ÇŻŽ¿Ã
ÅÆÒÉ ˜Ê»¼Ã Ç·¹ÄÅüÇÄŠƼǼüзÉÓ ¸ÇÊÈÅÁ Èķη· ÆŠϼÇÅÌŹ·ÉÅÀ ¾·É¼Ã ÆŠŸǷ¸ÅÉ·ÄÄÅÀ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¨¿Â· ÉÖº¿ ¸Ê»¼É ¸ÅÂÓϼ ÆÇ¿ »¹¿½¼Ä¿¿ ÆŠϼÇÅÌŹ·ÉÅÀ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ Ç¿È ¶ žÄ·Î¿É ¿ ÃÅ»ÊÂÓ Ç·¹ÄÅÀ ¼À È¿ÂÒ ÉÇ¼Ä¿Ö ¸Ê»¼É
ɼà ¸ÅÂÓϼ μà ¸Å¼¼ ϼÇÅÌŹ·ÉÅÀ ļÇŹÄÅÀ
ÅÁ·½¼ÉÈÖÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉӦǿ»¹¿½¼Ä¿¿Ä¼ÇŹÄÅÈÉ¿
­ÅÎ а
б
­¥® ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
95
96
Движение и силы
­ÅÎ ­ÅÎ а
б
­ÅΠͼÆÂÖÕÉÈÖ »Çʺ ¾· »Çʺ· »¼ËÅÇÿÇÊÕÉÈÖ Ç·¾ÇÊÏ·ÕÉÈÖ ´ÉÅ Èž»·¼É ÆǼÆÖÉÈɹ¿Ö »¹¿½¼Ä¿Õ
— ¼È¿ ¸Ò ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¸Ò¿ ¿»¼·ÂÓÄÅ ºÂ·»Á¿Ã¿ ÉŹžĿÁ·¿¸Òȿ·ÉǼĿÖÆÇ¿»¹¿½¼Ä¿¿
Å»ÄźŠɼ· ÆÅ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ »ÇʺźŠ¤¼ ÈƼϿɼ
Åɹ¼É¿ÉÓ tļÉ| ¦Ç¿ ÌÅÇÅÏÅ ÅÉÆÅ¿ÇŹ·ÄÄÒÌ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÖÌ Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿¼ ü½»Ê ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÖÿ ɼÂ
¿Â¿¿ÌÊηÈÉÁ·Ã¿ÅμÄÓ÷Âż¦Ç¿»¹¿½¼Ä¿¿É¼Â
ÈÉ·ÄÊÉÈÊмÈɹ¼ÄÄÒÿȿÂÒÆÇ¿ÉÖ½¼Ä¿ÖÃżÁÊÂ
ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿Å»ÄźÅɼ·ÁÃżÁÊ·ÃÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿
»ÇʺźŴɿȿÂҸʻÊÉÉÅÇÞ¿ÉÓ»¹¿½¼Ä¿¼É¼Â
žÄ·Î¿É ̹ÄÂɶ´ÆÂÅÆÐÝ Ã¶¹ÄÉÁÂÅƹ½ ¿ ż¿ÏÝ
ÃļÆÓº¹Á¼Ó ü½»Ê ÃżÁÊ·ÿ ÈÅÆÇ¿Á·È·ÕпÌÈÖ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈɼÀ m ÆǿοÄÒ ¹Å¾Ä¿ÁÄŹ¼Ä¿Ö
È¿Â ÉǼĿÖ
œÈ¿ ÆÇ¿ »¹¿½¼Ä¿¿ ÈÅÆÇ¿Á·È·ÕÉÈÖ É¹¼Ç»Ò¼
ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ɼ ÉǼĿ¼ Ä·¾Ò¹·ÕÉ ÇÉ˾Â
¥ÉμºÅ¼Ð¼¾·¹¿È¿Éȿ·ÈÊÌźÅÉÇ¼Ä¿Ö ›·»¿Ã
Åɹ¼É ¿ÈÌÅ»Ö ¿¾ ÅÆÒÉ· ˜Ê»¼Ã Ç·¹ÄÅüÇÄÅ »¹¿º·ÉÓ
»¼Ç¼¹ÖÄÄÒÀ¸ÇÊÈÅÁÆÅÇ·¾Â¿ÎÄÒÃÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÖÃÆÅ
üɷ¿μÈÁÅÀ »¼Ç¼¹ÖÄÄÅÀ Ǽ¾¿ÄŹÅÀ Ç¿È m
ÈÆǿüÇÄÅÅ»¿Ä·ÁŹÒÃÁ·Î¼ÈɹÅßǷ¸ÅÉÁ¿›¿Ä·
ÃÅüÉÇ ÆÅÁ·¾Ò¹·¼É Ç·¾Â¿ÎÄÊÕ È¿ÂÊ ÉÖº¿ ¨Â¼»Å¹·É¼ÂÓÄÅ È¿ÂÒ ÉÇ¼Ä¿Ö »¼Ç¼¹· Šüɷ »¼Ç¼¹· Å
»¼Ç¼¹Å »¼Ç¼¹· ŠǼ¾¿ÄÊ ¸Ê»ÊÉ Ç·¾Â¿ÎÄÒÿ ¤·¿
¸ÅÂÓÏ·Ö È¿Â· ÉÇ¼Ä¿Ö ¹Å¾Ä¿ÁÄ¼É ÆÇ¿ »¹¿½¼Ä¿¿
ÆÅ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ Ǽ¾¿ÄÒ ¤¼ ÈÂÊηÀÄÅ ÆÅ»ÅÏ¹Ò ¹
ÈÆÅÇÉ¿¹ÄÅÀ Ÿʹ¿ Ç¿È »¼Â·ÕÉ Ç¼¾¿ÄŹÒÿ
¿ ǼÂÓ¼ËÄÒÿ
¦ÅÈÉ·¹¿Ã ɼƼÇÓ Ä· ¸ÇÊÈÅÁ º¿ÇÕ ¿ ÈÇ·¹Ä¿Ã
È¿ÂÒ ÉÇ¼Ä¿Ö ÆÇ¿ Ç·¹ÄÅüÇÄÅà »¹¿½¼Ä¿¿ ļķºÇʽ¼ÄÄźŠ¸ÇÊÈÁ· Ç¿È ¶ ¿ ¸ÇÊÈÁ· È º¿Ç¼À
Ç¿È · ™¿»ÄÅ ÎÉÅ ¹Å ¹ÉÅÇÅà ÈÂÊη¼ ȿ·
ÉÖº¿ · ¾Ä·Î¿É ¿ ȿ· ÉÇ¼Ä¿Ö Ê¹¼Â¿Î¿Â·ÈÓ ¤Å
¸ÇÊÈÅÁ È º¿Ç¼À È ¸ÅÂÓϼÀ È¿ÂÅÀ »·¹¿É Ä· ÆŹ¼ÇÌ
ÄÅÈÉÓ È ÁÅÉÅÇÅÀ ÈÅÆÇ¿Á·È·¼ÉÈÖ ¨Â¼»Å¹·É¼ÂÓÄŠż¿´Ý ÆĹÁ¼ÓÝ Æ¹ÀÝ µÂ¿Ð̹ Ý Ë¹ÀÝ µÂ¿ÐÌ¹Ý Å¼¿´ Ý Ãļº¼À´ÒÍ´ÓÝ Æ¹¿ÂÝ µÄÇÅÂ¾Ý ¾Ý ö¹ÄÉÁÂÅƼ
¡·Á ÊüÄÓÏ¿ÉÓ ÉǼĿ¼ ž»¼ÈÓ ¼ÈÉÓ »¹· ÆÊÉ¿
¦¼Ç¹ÒÀ m »´À¹Á¼ÆÐÝ ÆĹÁ¼¹Ý ž¿к¹Á¼ÓÝ ÆĹÁ¼¹ÀÝ
¾´Ë¹Á¼Ó¦ÇÅ»¼Â·¼ÃÉ·ÁÅÀÅÆÒɘʻ¼ÃÇ·¹ÄÅüÇ-
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Движение и силы
ÄŠƼǼ»¹¿º·ÉÓ Ã¼É·Â¿μÈÁÊÕ É¼Â¼½ÁÊ ÆÅ ÈÉÅÂÊ
ÈÁÅÂÓ½¼Ä¿¼Ã Ç¿È ¶ ¿Á·Î¼Ä¿¼Ã Ç¿È · ¨¿Â· ÉÇ¼Ä¿Ö ¹Å ¹ÉÅÇÅà ÈÂÊη¼ ¾Ä·Î¿É¼ÂÓÄŠüÄÓϼ ÌÅÉÖ÷ɼǿ·ÂÆŹ¼ÇÌÄÅÈɼÀ¿ÆÇ¿½¿Ã·ÕзÖ
ȿ·ļ¿¾Ã¼ÄÖÕÉÈÖžÄ·Î¿É ÉǼĿ¼Á·Î¼Ä¿ÖüÄÓϼ ÉÇ¼Ä¿Ö ÈÁÅÂÓ½¼Ä¿Ö ¨ ÉÖ½¼ÂÒà μÃÅ»·ÄÅÃ
ÈÆÇ·¹¿ÉÓÈÖ¼ºÁÅ ¼È¿ÆÇ¿ÁǼƿÉÓÁļÃÊÁżȷ
™ÉÅÇÅÀ ÆÊÉÓ ÊüÄÓÏ¼Ä¿Ö ÉÇ¼Ä¿Ö ÈÁÅÂÓ½¼Ä¿Ö m ÔÉÅ ÅÀ´»Ï¶´Á¼¹Ý ÆÄÇͼÉÅÓÝ Ã¶¹ÄÉÁÂÅƹ½
¨Ã·¾Á· Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç Ã·ÈÂÅ ¾·ÆÅÂÄÖ¼É ¹È¼ ļÇŹÄÅÈÉ¿ ÉÇÊпÌÈÖ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈɼÀ ¿ Ç·ÈÆÅ·º·¼ÉÈÖ
ÉÅÄÁ¿Ã ÈÂżà ü½»Ê Ŀÿ É·Á ÎÉÅ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿
ƼǼÈÉ·ÕÉ Á·È·ÉÓÈÖ »Çʺ »Çʺ· ¦Ç¿ ÔÉÅà ÅÇɹÝ
ÆĹÁ¼¹Ý»´À¹ÁÓ¹ÆÅÓÝÆĹÁ¼¹ÀÝſ¹¶Ýº¼¸¾ÂÅƼ ÷È· · ÅÄÅ ¹ m Ç·¾ üÄÓϼ
¥ÆÒÉÄÒÀ¹Å»¿É¼ÂÓÄ¿Áź»·Ä¼ÅÉÆÇ·¹¿ÉÈÖ¹»·Â¼Á¿ÀÆÊÉÓ Ä¼ÆÇŹ¼Ç¿¹ »ÅÈÉ·ÉÅÎÄÅ¿÷È·¹»¹¿º·É¼Â¼Ã·Ï¿ÄÒ¤·ÐÕÇþȻ ½¶Í»ÂÄÃÓÈĺ»Á¶»È
а
б
­ÅÎ ¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
— ¾Ä·¼É¼ ¿ ¹Ò ÎÉÅ È ÆÅÃÅÐÓÕ Á·ÉÁŹ ƼǼüзÕÉ »Å÷ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ¹ºÅÇÅ»¼£ÅÈÁ¹¼¹Å¹Ç¼ÃÖǼÁÅÄÈÉÇÊÁÍ¿¿Ê¿ÍÒ©¹¼ÇÈÁÅÀļÁÅÉÅÇÒ¼ »Å÷ ¸Ò¿ ƼǼüмÄÒ Ä· »Çʺż üÈÉÅ ¿Ã¼ÄÄÅ É·Á¿Ã ÈÆÅÈŸÅÃ
™ Ã·Ï¿Ä·Ì »ÂÖ ¾·Ã¼ÄÒ ÉÇ¼Ä¿Ö ÈÁÅÂÓ½¼Ä¿Ö
ÉǼĿ¼Ã Á·Î¼Ä¿Ö ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉ Ï·Ç¿ÁŹҼ ¿ ÇÅ¿ÁŹҼ ÆŻϿÆÄ¿Á¿ ÈÃ Ç¿È ¦Å»Ï¿ÆÄ¿Á¿ »¿·Ã¼ÉÇÅà m Ãà ÆǿüÄÖÕÉ ¹ ÉÅÎÄÒÌ ¿¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄÒÌ ÆÇ¿¸ÅÇ·Ì ™Ç·Ð·ÕпÀÈÖ ¹·Â ÷ϿÄÒ
¿Â¿»ÇʺźÅü̷Ŀ¾Ã·Ä¼ÈÁÅÂÓ¾¿ÉÆÅļÆÅ»¹¿½ÄÅÃÊ ¹Á·»ÒÏÊ ÆŻϿÆÄ¿Á· · Á·É¿ÉÈÖ ÆŠļÃÊ
Ä· ÈÉ·ÂÓÄÒÌ Ï·Ç¿Á·Ì ¿Â¿ ÇÅ¿Á·Ì ´ÉÅ ÈÄ¿½·¼É
ÉǼĿ¼ ¹ m Ç·¾
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
®ÉËÔÅÏ ÉØÈÙÊËÆ ¿ËÁËÆ Ì½ÈÂÓ Ê½ ÇËÏËÍØÆ ÌÈËÏÊË Ê½ÁÂÏË ÇËÈÙÓË §ËÈÙÓË
ÎÊÅÉÂÏÎÜ ÈÂÀÇË «¾×ÜÎÊÅÏ ÍÂÄÐÈÙϽÏØ ËÌØϽ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
97
98
Движение и силы
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
®ÅȽ ÏÍÂÊÅÜ ÎÇËÈÙÃÂÊÅÜ ¿ËÄÊÅǽÂÏ ÌÍÅ Á¿ÅÃÂÊÅÅ ËÁÊËÀË ÏÂȽ ÌË ÌË¿ÂÍҊ
ÊËÎÏÅ ÁÍÐÀËÀË
®ÅȽ ÏÍÂÊÅÜ ÎÇËÈÙÃÂÊÅÜ Ê½Ìͽ¿ÈÂʽ ÌÍËÏÅ¿ Á¿ÅÃÂÊÅÜ
®ÅȽ ÏÍÂÊÅÜ Ä½¿ÅÎÅÏ ËÏ Î¿ËÆÎÏ¿ ÎËÌÍÅǽνÛÖÅÒÎÜ ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÂÆ Å ÎÅÈØ ÌÍÅÃÅɽÛÖÂÆ ÏÂÈË Ç ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÅ
®ÅȽ ÏÍÂÊÅÜ Ç½ÔÂÊÅÜ ÉÂÊÙÕ ÎÅÈØ ÏÍÂÊÅÜ ÎÇËÈÙÃÂÊÅÜ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
Ÿ ǽÇÅÒ ÎÈÐÔ½ÜÒ ¿ËÄÊÅǽÂÏ ÎÅȽ ÏÍÂÊÅÜ Å ÔÂÉ Ëʽ
˾ÐÎÈË¿ÈÂʽ
§½Ç ʽÌͽ¿ÈÂʽ ÎÅȽ ÏÍÂÊÅÜ
§½ÇÅ ¿ÅÁØ ÏÍÂÊÅÜ ¿½É ÅÄ¿ÂÎÏÊØ ¬ÍÅ¿ÂÁÅÏ ÌÍŊ
ÉÂÍØ
§½Ç ÅÄÉÂÍÅÏÙ ÎÅÈØ ÏÍÂÊÅÜ ÎÇËÈÙÃÂÊÅÜ Å Ç½ÔÂÊÅÜ «Ï ÔÂÀË Ä½¿ÅÎÅÏ ÎÅȽ ÏÍÂÊÅÜ ÎÇËÈÙÃÂÊÅÜ §½Ç ÂÂ
ÐÉÂÊÙÕÅÏÙ
§½ÇÅ ÎÅÈØ ¿Ø ÌÍÂËÁËÈ¿½ÂÏ ¿ØÏÜÀÅ¿½Ü ÇÊÅÀÐ Î
ÌËÈÇÅ ÍÅÎ §½Ç ËÊŠʽÌͽ¿ÈÂÊØ
­ÅÎ °ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¤· Ï¿Ä·Ì ·¹ÉÅ߿¼À ÉÇ·ÁÉÅÇŹ ¿Ã¼¼ÉÈÖ ÆÇÅɼÁÉÅÇ Ç¼ÂÓ¼Ë
ÄÒÀ Ç¿ÈÊÄÅÁ ž·Î¼Ã ÅÄ Äʽ¼Ä
2.›ÂÖμºÅ¸ÅÁȼÇÒƼǼ»¹ÒÌÅ»ÅÃķǿĺļÈÁÅÂÓÁÅȼÁÊÄ»tÉ·Ä
ÍÊÕÉ| ¹ ÖпÁ¼ È Á·Ä¿ËÅÂÓÕ
3.¦ÅμÃÊ ÆÅȼ »Å½»Ö »ÅÇź· ÈÉ·ÄŹ¿ÉÈÖ ÈÁÅÂÓ¾ÁÅÀ
4.¡ÅÃÅÁ ¹·ÉÒ Ã·ÈÈÅÀ m º Æ·»·¼É È ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ ¡·
Á¿¼ È¿ÂÒ ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÒ Á ÁÅÃÁÊ ¿ μÃÊ Ç·¹Ä· ¿Ì Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö 5.¦ÅμÃÊ ¹ ÆÇÅ¿¾¹Å»Èɹ¼ ½¼Â¼¾ÄÅ»ÅÇŽÄÒÌ ÂÅÁÅÃÅÉ¿¹Å¹ ɼÆÂÅ
¹Å¾Ò Ô¼ÁÉÇÅ¹Å¾Ò Ä¼ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉ Â¼ºÁ¿¼ ÈÆ·¹Ò ·ÂÕÃ¿Ä¿Ö Ï¿
ÇÅÁÅ ÆǿüÄÖ¼ÃÒ¼ ¹ È·ÃżÉÅÈÉÇżĿ¿
¯ÂÉØ ÌÍËÂÇÏÊØÒ Ä½Á½ÊÅÆ
©½Îν Å ¿ÂÎ ÏÂȽ ®ËÎÏËÜÊÅ Ê¿ÂÎËÉËÎÏÅ
¯ËÍÉËÄÊËÆ ÌÐÏÙ ÔÂÈË¿Âǽ ½¿ÏËÉ˾ÅÈÜ ÌËÂÄÁ½
©ËÃÂÏ ÈÅ ÏÂÈË Á¿ÅÀ½ÏÙÎÜ ÂÎÈŠͽ¿ÊËÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖ½Ü ÎÅȽ F ¥ÊÂÍÓÅÜ Å Ìͽ¿ÅȽ ÁËÍËÃÊËÀË Á¿ÅÃÂÊÅÜ
¯ÍÂÊÅ ¬ËÈÂÄʽ ÅÈÅ ¿ÍÂÁʽ ÎÅȽ ÏÍÂÊÅÜ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
100
Давление
„ ¡½¿ÈÂÊÅ ¢ÁÅÊÅÓØ Á½¿ÈÂÊÅÜ
ŸØÐÃÂÄʽÂÏ ÔÏËÏÂÈË Ê½ÒËÁÜÖÂÂÎÜʽÀËÍÅÄËʊ
ϽÈÙÊËÆ ËÌËÍ ÁÂÆÎÏ¿ÐÂÏ Ê½ ËÌËÍÐ ÎÅÈËÆ Á½¿ÈÂÊÅÜ
«Ê½ÌÍÅÈËÃÂʽÇËÌËÍÂÅʽÌͽ¿ÈÂʽÌÂÍÌÂÊÁÅÇÐÈÜ͊
ÊËÇÊÂÆ«ÌËͽÁÂÑËÍÉÅÍÐÂÏÎÜ«ÏÔÂÀËĽ¿ÅÎÅÏÎÏŠ
ÌÂÊ٠ ÁÂÑËÍɽÓÅÅ
а
¦ÇÅ»¼Â·¼ÃÉ·ÁÅÀÅÆÒɦÅüÈÉ¿ÃÈÉÅ¿Á¹¹¼ÇÌ
ÄŽÁ·Ã¿ ¹ ÖпÁ È Æ¼ÈÁÅà ¤· ÈÉÅ¿Á ÆÅÈÉ·¹¿Ã
º¿ÇÕ Ç¿È ¶ ¨ÉÅ¿Á È º¿Ç¼À ¿ÏÓ Ä¼¾Ä·Î¿É¼ÂÓÄÅ ÆźÇʾ¿ÉÈÖ ¹ ƼÈÅÁ — ɼƼÇÓ Æ¼Ç¼¹¼ÇļÃÈÉÅ¿ÁÄŽÁ·Ã¿¹Ä¿¾¿ÆÅÈÉ·¹¿ÃÉʽ¼º¿ÇÕ
Ç¿È · ¤Å½Á¿ ÆźÇʾÖÉÈÖ ¹ ƼÈÅÁ §¼¾ÊÂÓÉ·É »¼ÀÈɹ¿Ö Å»ÄÅÀ ¿ ÉÅÀ ½¼ È¿ÂÒ »·¹Â¼Ä¿Ö ¹¼È·
ÈÉÅ¿Á· È º¿Ç¼À ÅÁ·¾·ÂÈÖ Ç·¾ÄÒà ¦ÅμÃÊ ¦ÅÉÅÃÊ ÎÉŠȿ· »·¹Â¼Ä¿Ö »¼ÀÈɹŹ·Â· Ä· Ç·¾ÄÊÕ
ÆÂÅз»Ó ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ÅÆÅÇÒ ™ ƼǹÅà ÈÂÊη¼ ¼¼
»¼ÀÈɹ¿¼ Ç·ÈÆǼ»¼Â¿ÂÅÈÓ Ä· ÆÂÅз»Ó ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ƼÈÁ· ÆÅ» ÁÇÒÏÁÅÀ ÈÉÅ¿Á· ™Å ¹ÉÅÇÅà m Ä·
ÆÂÅз»Ó ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ƼÈÁ· ÆÅ» ÄŽÁ·Ã¿ ÈÉÅ¿Á· ¶ÈÄÅ ÎÉÅ ÆÂÅз»Ó ÆÅ» ÄŽÁ·Ã¿ ¾Ä·Î¿É¼ÂÓÄŠüÄÓϼ ÆÂÅз»¿ ÆÅ» ÁÇÒÏÁÅÀ ÈÉÅ¿Á·
— ¼È¿ ʸǷÉÓ º¿ÇÕ É ¼ ÊüÄÓÏ¿ÉÓ È¿ÂÊ »·¹Â¼Ä¿Ö Ç¿È ¸ ¤Å½Á¿ ÆźÇʾÖÉÈÖ ¹ ƼÈÅÁ ÄŠļ É·Á È¿ÂÓÄÅ
§¼¾ÊÂÓÉ·É »¼ÀÈɹ¿Ö È¿ÂÒ »·¹Â¼Ä¿Ö Ä· ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÓ ÃŽÄÅ ÅÆǼ»¼Â¿ÉÓ È ÆÅÃÅÐÓÕ Ë¿¾¿Î¼ÈÁÅÀ
¹¼Â¿Î¿ÄÒ m »·¹Â¼Ä¿Ö ¥¸Å¾Ä·Î¿Ã »·¹Â¼Ä¿¼ ¸ÊÁ¹ÅÀ Æ Ÿ¾ ÅÆÒÉ· ȼ»Ê¼É ÎÉÅ ¸´¶¿¹Á¼¹Ý ƹÀÝ µÂ¿Ð̹ Ý Ë¹ÀÝ µÂ¿ÐÌ¹Ý Å¼¿´Ý ¸´¶¿¹Á¼ÓÝ ¼Ý ˹ÀÝ À¹ÁÐ̹Ý
ÿÂÍ´¸ÐÝö¹ÄÉÁÂÅƼ Ä·ÁÅÉÅÇÊÕÅÄ·»¼ÀÈɹʼÉ
˜´¶¿¹Á¼¹ÝjÝÑÆÂÝȼ»¼Ë¹Å¾´Óݶ¹¿¼Ë¼Á´ ÝÄ´¶Á´ÓÝ
ÂÆÁÂ̹Á¼ÒÝż¿Ïݸ´¶¿¹Á¼Ó ݸ¹½ÅƶÇÒ͹½ÝùÄùÁ¸¼¾Ç¿ÓÄÁÂÝö¹ÄÉÁÂÅƼ ݾÝÿÂÍ´¸¼Ýö¹ÄÉÁÂÅƼ
£·É¼Ã·É¿Î¼ÈÁ¿ ÔÉÅ ÃŽÄÅ ¹ÒÇ·¾¿ÉÓ É·Á
б
в
¿Â¿
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
–Ý ¥œÝ ÂÅÁ¶ÁÂ½Ý ¹¸¼Á¼Ê¹½Ý ¸´¶¿¹Á¼ÓÝ Ó¶¿Ó¹ÆÅÓ
1 Н2 œ¼ Ä·¾Ò¹·ÕÉ Ã´Å¾´¿¹ÀÝ £´ ¹ μÈÉÓ ËÇ·Äм
ÍʾÈÁźŠÊμÄźŠ˜Â¼¾· ¦·ÈÁ·ÂÖ Èà ËÅǾ·Í ¿¾Êη¹Ï¼ºÅ »·¹Â¼Ä¿¼ ¹ ½¿»ÁÅÈÉÖÌ ¿ º·¾·Ì
Ýôž´¿ÐÝjÝÑÆÂݸ´¶¿¹Á¼¹ÝÁ´Ýö¹ÄÉÁÂÅÆÐÝÿÂÍ´¸ÐÒÝ Ý À2 Ãļ»¶Â¸¼ÀÂ¹Ý Å¼¿Â½Ý Ý ¡ Ý ¸¹½ÅƶÇÒ͹½Ý ùÄùÁ¸¼¾Ç¿ÓÄÁÂ
¦Ç¿Ã¼ÄÖÕÉ ÁÇ·ÉÄÒ¼ ¼»¿Ä¿ÍÒ »·¹Â¼Ä¿Ö º¼ÁÉÅÆ·ÈÁ·ÂÓ º¦· Á¿ÂÅÆ·ÈÁ·ÂÓ Á¦· ¿ üº·Æ·ÈÁ·ÂÓ £¦· ¥¸Ç·É¿É¼ ¹Ä¿Ã·Ä¿¼
º¦· ¦· 2 ¦·
Á¦· ¦· ¦·
£¦· ¦· ¦·
¦Å¾½¼ ¹Ò ÆžķÁÅÿɼÈÓ ¿ È »Çʺ¿Ã¿ ¼»¿Ä¿Í·Ã¿ »·¹Â¼Ä¿Ö
¨¿ÂÅÀ »·¹Â¼Ä¿Ö ÃŽ¼É ¸ÒÉÓ Ä¼ ÉÅÂÓÁÅ ¹¼È
ɼ· ÄÅ¿ÂÕ¸·Öȿ· ƼÇƼĻ¿ÁÊÂÖÇÄ·ÖÆŹ¼ÇÌ
ÄÅÈÉ¿ Ä· ÁÅÉÅÇÊÕ ÅÄ· »¼ÀÈɹʼÉ
¦ÇÅÈÉÅÀ ÆÇ¿Ã¼Ç ¹Ò ¾·ºÅÄּɼ Á·ÄͼÂÖÇÈÁÊÕ
ÁÄÅÆÁÊ ¹ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÊÕ »ÅÈÁÊ Ç¿È ¨¿ÂÅÀ »·¹Â¼Ä¿Ö Ä· ÁÄÅÆÁÊ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ È¿Â· »¼ÀÈɹ¿Ö
Æ·ÂÓÍ· ÇÊÁ¿ Ä·ÆÇ·¹Â¼ÄÄ·Ö ºÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄŠƼÇƼĻ¿ÁÊÂÖÇÄÅ »ÅÈÁ¼ ¦Çʽ¿ÄÒ »¿¹·Ä· ÅÁ·¾Ò¹·ÕÉ »·¹Â¼Ä¿¼ Ä· È¿»ÖмºÅ Ä· ļà μÂŹ¼Á· ¨¿Â·
»·¹Â¼Ä¿Ö ȿ· ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ÆÇʽ¿Ä ÆÇ¿ ÔÉÅà ķÆÇ·¹Â¼Ä· ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅ ¹¹¼ÇÌ
›ÂÖ ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿Ì ͼ¼À ¿Äź»· ļŸÌÅ»¿ÃÅ
ÊüÄÓÏ¿ÉÓ »·¹Â¼Ä¿¼ · ¹ ÇÖ»¼ ÈÂÊη¼¹ ķŸÅÇÅÉ m ʹ¼Â¿Î¿ÉÓ ¡·Á ¿¾Ã¼Ä¿ÉÓ »·¹Â¼Ä¿¼
¥¸Ç·É¿ÃÈÖÁËÅÇÃʼ p F ¨Å¹¼ÇϼÄÄÅÖÈÄÅ
S
ÎÉÅ¸Ò ÊüÄÓÏ¿ÉÓ »·¹Â¼Ä¿¼ ÄʽÄÅ ÊüÄÓÏ¿ÉÓ
È¿ÂÊ »·¹Â¼Ä¿Ö ¿Â¿ ʹ¼Â¿Î¿ÉÓ ÆÂÅз»Ó ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿
¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ÎÉÅ¸Ò Ê¹¼Â¿Î¿ÉÓ ÆÇÅÌÅ»¿ÃÅÈÉÓ ÉÖ½¼ÂÒÌ Ã·Ï¿Ä ÉÇ·ÁÉÅÇ· É·ÄÁ· ¿Ì ÈÄ·¸½·ÕÉ
ºÊȼĿͷÿ Ç¿È ¦ÂÅз»Ó ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ Ä·
ÁÅÉÅÇÊÕ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É È¿Â· »·¹Â¼Ä¿Ö ʹ¼Â¿Î¿¹·¼ÉÈÖ · »·¹Â¼Ä¿¼ m ÊüÄÓÏ·¼ÉÈÖ ¯¿ÇÅÁ¿¼ Ï¿ÄÒ
Ê ·¹ÉÅ߿¼À ÂÒ½¿ Ê Î¼ÂŹ¼Á· Ç¿È ­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
101
102
Давление
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ »Å¹ÅÂÓÄÅ ¸ÅÂÓÏ¿¼ ÆÅ ÆÂÅз»¿ ÈÉÅÆÒ Ê ÈÂÅÄ·
Ç¿È ¿ºÇ·ÕÉ ÉÊ ½¼ ÇÅÂÓ ÎÉÅ ¿ ºÊȼĿÍÒ Ê
ÉÇ·ÁÉÅÇ· ¥Æ¾¸»º¾È» Ƕ¾ ÅĺķÃÑ» Åƾ»ÆÑ
— Á·Á ʹ¼Â¿Î¿ÉÓ »·¹Â¼Ä¿¼ Ÿ¾ ËÅÇÃÊÂÒ »·¹Â¼Ä¿Ö ȼ»Ê¼É Ä·»Å ʹ¼Â¿Î¿ÉÓ È¿ÂÊ »·¹Â¼Ä¿Ö
¿Â¿ ÊüÄÓÏ¿ÉÓ ÆÂÅз»Ó ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ Ä· ÁÅÉÅÇÊÕ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É È¿Â· ž·É·Î¿¹·Ö ¼¾¹¿Ö ÄŽ¼À ÄÅ½Ä¿Í Ç¿È ÁÅÈ ÅÈÉÇ¿Ö ¿ºÂ ¾Ê¸ÍÒ Æ¿Â
¿ »Ç ÃÒ ÈÉ·Ç·¼ÃÈÖ ÊüÄÓÏ¿ÉÓ ÆÂÅз»Ó ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ©¼Ã È·ÃÒà »¼ÀÈɹÊÖ Ã·ÂÅÀ È¿ÂÅÀ ÃŽÄÅ
Èž»·ÉÓ ¸ÅÂÓÏż »·¹Â¼Ä¿¼
¿¹ÅÉÄÅÃÊ Ã¿ÇÊ ÆÇ¿ÇÅ»· ȷ÷ Ÿ¼ÈƼο·
¹Å¾ÃŽÄÅÈÉÓ Èž»·¹·ÉÓ ¸ÅÂÓÏż »·¹Â¼Ä¿¼ ļ¸ÅÂÓÏ¿Ã Êȿ¿¼Ã ¹ÅÅÇʽ¿¹ ¼ºÅ ÆǼ»ÈÉ·¹¿É¼Â¼À
¿ºÂ·Ã¿ ÁÂÕ¹·Ã¿ ¿ ÁźÉÖÿ Ç¿È ¾Ê¸·Ã¿ ÁÂÒÁ·Ã¿ ½·Â·Ã¿ ¿ É »
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
¡½¿ÈÂÊÅ v ÚÏË ÑÅÄÅÔÂÎÇ½Ü ¿ÂÈÅÔÅʽ ͽ¿Ê½Ü ËÏÊËÕÂÊÅÛ ÎÅÈØ Á½¿ÈÂÊÅÜ Ç
ÌÈËÖ½ÁÅ ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÅ
´ÂÉ ¾ËÈÙÕ ÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖ½Ü Ê½ ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÙ ÎÅȽ Á½¿ÈÂÊÅÜ ÔÂÉ ÉÂÊÙÕ ÌÈˊ
Ö½ÁÙÌË¿ÂÍÒÊËÎÏŠʽÇËÏËÍÐÛÁÂÆÎÏ¿ÐÂÏÎÅȽÁ½¿ÈÂÊÅÜ ÏÂɾËÈÙÕÂÁ½¿ÈÂÊÅÂ
Ÿ ®¥ ËÎÊË¿ÊËÆ ÂÁÅÊÅÓÂÆ Á½¿ÈÂÊÅÜ Ü¿ÈÜÂÏÎÜ ¬½
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
¡ÈÜ ÔÂÀË ¿¿ËÁÅÏÎÜ ÑÅÄÅÔÂÎÇ½Ü ¿ÂÈÅÔÅʽ v Á½¿ÈÂÊÅ Ÿ ǽÇÅÒ ÂÁÅÊÅÓ½Ò ÅÄÉÂÍÜÂÏÎÜ Á½¿ÈÂÊÅÂ
§½Ç½Ü ͽÄÊÅÓ½ ÉÂÃÁÐ ÌËÊÜÏÅÜÉÅ ˆÎÅȽ Á½¿ÈÂÊÅܘ Å ˆÁ½¿ÈÂÊŘ §½Ç ÉËÃÊË Ð¿ÂÈÅÔÅÏÙ Á½¿ÈÂÊÅ °ÉÂÊÙÕÅÏÙ
§½Ç ÅÎÌËÈÙÄÐÜ ÑËÍÉÐÈÐ Á½¿ÈÂÊÅÜ Í½ÎÎÔÅϽÏÙ ÎÅÈÐ Á½¿ÈÂÊÅÜ
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
®¼ÂŹ¼ÁÆÇ¿ÌŻӸ¼Èž»·¼É»·¹Â¼Ä¿¼»ÅmÁ¦· ÄÅÆ»º»Á¾È»
º¶¸Á»Ã¾» ÀÄÈÄÆÄ» ÇĽº¶»È» ¸Ñ ÇÈÄÕ Ã¶ ÅÄÁÉ Çƶ¸Ã¾È» ÅÄÁÉÍ»ÃÃÑ»
Æ»½ÉÁÒȶÈÑÇÅƾ¸»º»ÃÃѽöͻþ»Â¾Ä·ÐÕÇþȻÅƾ;ÃÉƶÇËļ
º»Ã¾Õ ÓÈ¾Ë ½Ã¶Í»Ã¾¿ ¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
¨¼Ã¿Á·ÈÈÄ¿Á ÷ÈÈÅÀ m Áº ÈÉÅ¿É Ä· ÆÅÂÊ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ »·¹Â¼Ä¿¼ ÁÅÉÅÇż ÅÄ ÆÇÅ¿¾¹Å»¿É Ä· ÆÅ ¼È¿ ÆÂÅз»Ó ÈÅÆÇ¿ÁÅÈÄŹ¼Ä¿Ö
ÆÅ»ÅÏ¹Ò ¼ºÅ ¸ÅÉ¿ÄÁ· È ÆÅÂÅà S »Ã2 ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ H Æǿÿɼ
Ç·¹ÄÒà g | 10 Н .
кг
› · Ä Å
m Áº
S »Ã2 Ã2
§¼Ï¼Ä¿¼
›·¹Â¼Ä¿¼ ÁÅÉÅÇż ÆÇÅ¿¾¹Å»¿É ȼÿÁ·ÈÈÄ¿Á Ä· ÆÅÂ
p F .
g | 10 Н
2S
кг
¨¿Â· »·¹Â¼Ä¿Ö F Ç·¹Ä· ¹¼ÈÊ ¦ ȼÿ
Á·ÈÈÄ¿Á· ™¼È ¦ = gm ©Åº»·
p m
10 Н 50 кг
gm
кг
p
; p =
= 50 000 Па = 50 кПа.
2S
2 5,0 10−3 м2
¥ É ¹ ¼ É Æ Á¦·
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
103
104
Давление
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.™ Á·ÁÅà ¿¾ ÆÅÂŽ¼Ä¿À Ç¿È ¸ÇÊÈÅÁ Èž»·¼É Ä· ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÓ
»ÅÈÁ¿ Ä·¿¸ÅÂÓϼ¼ »·¹Â¼Ä¿¼ ¤·¿Ã¼ÄÓϼ¼ ¦ÅμÃÊ
­ÅÎ 2.¥ÆǼ»¼Â¿É¼ »·¹Â¼Ä¿¼ Èž»·¹·¼Ãż ÁÇʽÁÅÀ Ä· ÁÇÒÏÁÊ ÈÉÅ· ¼È¿ ¹¼È ÁÇʽÁ¿ ¦ ¤ · ÆÂÅз»Ó ¼¼ »Ä· S »Ã2
3.¯¹¼Ö ÆÇ¿ Ï¿ÉÓ¼ »¼ÀÈɹÊÖ Ä· ¿ºÅÂÁÊ È ÆÂÅз»ÓÕ ÅÈÉÇ¿Ö
S ÃÃ2 Èž»·¼É »·¹Â¼Ä¿¼ Ä· ÉÁ·ÄÓ p £¦· ¨ Á·ÁÅÀ È¿ÂÅÀ
»·¹Â¼Ä¿Ö Ϲ¼Ö »¼ÀÈÉ¹Ê¼É Ä· ¿ºÅÂÁÊ
4.¡·ÁÊÕ ÆÂÅз»Ó »Å½ÄÅ ¿Ã¼ÉÓ ÅÈÉÇ¿¼ º¹Å¾»Ö ÎÉÅ¸Ò ÆÇ¿ ȿ¼
»·¹Â¼Ä¿ÖF ¤Èž»·ÄÄżº¹Å¾»¼Ã»·¹Â¼Ä¿¼Ç·¹ÄÖÂÅÈÓÆ £¦· 5.™ÅÈÁÅÂÓÁÅÇ·¾¿Á·Á¿¾Ã¼Ä¿ÉÈÖ»·¹Â¼Ä¿¼ ¼È¿ÆÂÅз»ÓÆŹ¼ÇÌ
ÄÅÈÉ¿ Ä· ÁÅÉÅÇÊÕ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É È¿Â· »·¹Â¼Ä¿Ö ÊüÄÓÏ¿ÉÈÖ ¹ L Ç·¾
6.™Å ÈÁÅÂÓÁÅ Ç·¾ ¿¾Ã¼Ä¿ÉÈÖ »·¹Â¼Ä¿¼ ¼È¿ ȿ· »·¹Â¼Ä¿Ö ʹ¼Â¿Î¿ÉÈÖ ¹ Ç·¾· · ÆÂÅз»Ó ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ÊüÄÓÏ¿ÉÈÖ ¹ Ç·¾
7.¦ÅÈÉÇÅÀɼºÇ·Ë¿Á¾·¹¿È¿ÃÅÈÉ¿»·¹Â¼Ä¿ÖÅÉÈ¿ÂÒ»·¹Â¼Ä¿Ö ÈÎ¿É·Ö ÆÂÅз»Ó ÅÆÅÇÒ ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ ®ÉÅ ÅÄ ÈŸÅÀ ÆǼ»ÈÉ·¹ÂÖ¼É
8.¡·Áż »·¹Â¼Ä¿¼ Ä· ºÇÊÄÉ ÆÇÅ¿¾¹Å»¿É ¸¼ÉÅÄÄ·Ö Í¿Â¿Ä»Ç¿Î¼ÈÁ·Ö
ÁÅÂÅÄÄ· ¹ÒÈÅÉÅÀ h à ¿ ÆÂÅз»ÓÕ È¼Î¼Ä¿Ö S Ã2 ¡ÅÔËË¿Н
Í¿¼ÄÉ g Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà 10 кг
.
9.¤·À»¿É¼ É·Áż ǼϼĿ¼ ÆǼ»Ò»ÊмÀ ¾·»·Î¿ ÆÇ¿ ÁÅÉÅÇÅà ļ
ÆÅÄ·»Å¸¿Â¿ÈÓ ¸Ò ¹È¼ »·ÄÄÒ¼
10.¨¿Â¿Á·ÉÄÒÀ¸ÂÅÁ»Â¿ÄÅÀ¶ Èü½¿ÉÆ·ÏÃÖÄ·ºÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅÀ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ Ï¿Ç¿ÄÊ ¿ ¹ÒÈÅÉÊ ¸ÂÅÁ· ¼È¿
ÆÇ¿ ÊÈÉ·ÄŹÁ¼ ¼ºÅ ¹ »¹· »Çʺ¿Ì ÆÅÂŽ¼Ä¿Ö »·¹Â¼Ä¿¼ Ä· ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÓ
¿¾Ã¼ÄÖ¼ÉÈÖ ¹ ¿ Ç·¾·
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
„ ¡½¿ÈÂÊÅ À½Ä½
½ÄØ Ç½Ç Å Ï¿ÂÍÁØ ÏÂȽ ÏËàÌÍËÅÄ¿ËÁÜÏ Á½¿Š
ÈÂÊÅ ªË Ï¿ÂÍÁØ ÏÂȽ ÌÂÍÂÁ½ÛÏ Á½¿ÈÂÊÅ ¿ ÏËÉ
ʽÌͽ¿ÈÂÊÅÅ ¿ ÇËÏËÍËÉ ÁÂÆÎÏ¿ÐÂÏ ÎÅȽ Á½¿ÈÂÊÅÜ
§ÊËÌǽ ÎÉ ÍÅÎ ÌÂÍÂÁ½ÂÏ Á½¿ÈÂÊÅ ÌÂÍÌÂÊÁŊ
ÇÐÈÜÍÊË ÁËÎÇ ÈË̽Ͻ ÍÅÎ v ¿ ʽÌͽ¿ÈÂÊÅÅ
ÎÅÈØ Á½¿ÈÂÊÅÜ ÊËÀÅ Å Ï Á
 ¿ËÏ À½ÄØ ÌÂÍÂÁ½ÛÏ Á½¿ÈÂÊÅ ÌË ¿ÎÂÉ Ê½Ìͽ¿ÈŠ
ÊÅÜÉ ´ÂÉ Ë¾ÐÎÈË¿ÈÂʽ Ï½Ç½Ü ËÎ˾ÂÊÊËÎÏÙ À½ÄË¿ «Ï
ÔÂÀË Ä½¿ÅÎÅÏ Á½¿ÈÂÊÅ À½Ä½
™·Ã ʽ¼ ¿¾¹¼ÈÉÄÅ ÎÉÅ º·¾Ò Á·Á ½¿»ÁÅÈÉ¿ ¿
ɹ¼Ç»Ò¼ ɼ· ÈÅÈÉÅÖÉ ¿¾ ηÈÉ¿Í ·ÉÅÃŹ ÃżÁÊ ¤Å ÆÇÅü½ÊÉÁ¿ ü½»Ê ηÈɿͷÿ Ê º·¾Å¹
¸ÅÂÓϼ μÃʽ¿»ÁÅÈɼÀ¿É¹¼Ç»ÒÌɼ¦ÅÔÉÅÃÊ
È¿ÂÒ ¹¾·¿ÃÅ»¼ÀÈɹ¿Ö ü½»Ê ηÈɿͷÿ Ê º·¾Å¹
ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿ ÅÉÈÊÉÈɹÊÕÉ ÁÇÅü ÆÇÅͼÈÈŹ ÈÉÅÂÁÄŹ¼Ä¿Ö ›¹¿º·ÖÈÓÌ·ÅÉ¿ÎÄÅ ÅÄ¿ÈÉ·ÂÁ¿¹·ÕÉÈÖ
ü½»ÊÈŸÅÀ¿ÈÅÈɼÄÁ·Ã¿ÈÅÈÊ»·©·ÁÁ·ÁοÈÂÅ
ηÈÉ¿Í º·¾· ¹ ÈÅÈÊ»¼ ÎǼ¾¹ÒηÀÄÅ ¹¼Â¿ÁÅ ¹ ÈÃ
¿Ì ÆǿüÇÄÅ ÉÅ ÈɼÄÁ· ¹ÅÈÆǿĿ÷¼É Ê»·ÇÒ Î·ÈÉ¿Í Á·Á »¼ÀÈɹ¿¼ ¹ÆÅÂļ ÅÐÊÉ¿ÃÅÀ
È¿ÂÒ »·¹Â¼Ä¿Ö
™ º·¾·Ì ÈǼ»Ä¼¼ οÈÂÅ Ê»·ÇŹ Ì·ÅÉ¿ÎÄÅ »¹¿½ÊпÌÈÖ Î·ÈÉ¿Í ¿ ÈǼ»ÄÖÖ È¿Â· Ê»·ÇŹ Ä· ¼»¿Ä¿ÍÊ
ÆÂÅз»¿ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ÈɼÄÁ¿ ÆÅ ¹È¼Ã Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Öà Ż¿Ä·ÁÅ¹Ò žÄ·Î¿É ¿ ÈǼ»Ä¼¼ »·¹Â¼Ä¿¼ ÆÅ
¹È¼Ã Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Öà Ż¿Ä·ÁŹÅ
¦Å»É¹¼Ç»¿Ã ÔÉÅ ÅÆÒÉÅà ¦Å» ÈɼÁÂÖÄÄÒÀ ÁÅÂÅÁÅ ÆÅüÈÉ¿Ã ¾·¹Ö¾·ÄÄÊÕ Å¸ÅÂÅÎÁÊ Ç¼¾¿ÄŹźÅ
Ï·Ç· ¹ÄÊÉÇ¿ ÁÅÉÅÇÅÀ Ä·ÌÅ»¿ÉÈÖ º·¾ Ç¿È ˜Ê»¼Ã ÅÉÁ·Î¿¹·ÉÓ ¹Å¾»ÊÌ ¿¾ÆÅ» ÁÅÂÅÁÅ· ¥¸Ñ¼Ã Ï·Ç· ÆŠüǼ ÅÉÁ·ÎÁ¿ ¹Å¾»ÊÌ· ʹ¼Â¿Î¿¹·¼ÉÈÖ
´ÉŠȹ־·ÄÅ È É¼Ã ÎÉÅ »·¹Â¼Ä¿¼ º·¾· ÆÅ» ÁÅÂÅÁÅÂÅà ÈÉ·ÄŹ¿ÉÈÖ Ã¼ÄÓϼ μà ¹ÄÊÉÇ¿ Ï·Ç·
«ÅÇ÷ ŸÅÂÅÎÁ¿ ¹ ¹¿»¼ Ï·Ç· m »ÅÁ·¾·É¼ÂÓ
ÈɹŠÉźŠÎÉÅ »·¹Â¼Ä¿¼ º·¾· ÆÅ ¹È¼Ã Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Öà Ż¿Ä·ÁŹÅ
­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
105
106
Давление
а
б
­ÅÎ а
б
­ÅÎ ¡·Á¿Ã ŸǷ¾Åà ÃŽÄÅ ¿¾Ã¼Ä¿ÉÓ »·¹Â¼Ä¿¼
º·¾· ¦ÅÈÁÅÂÓÁÊ »·¹Â¼Ä¿¼ ŸÊÈÂŹ¼ÄŠοÈÂÅÃ
Ê»·ÇŹ ηÈÉ¿Í ¿ È¿ÂÅÀ Ê»·Ç· Á·½»ÅÀ ηÈÉ¿ÍÒ
Å ÈɼÄÁÊ ÉÅ ¼ÈÉÓ »¹· ÆÊÉ¿ ¼ºÅ ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Ö ¦¼Ç¹ÒÀ ¿¾ Ä¿Ì m ¿¾Ã¼Ä¿ÉÓ Î¿ÈŠηÈÉ¿Í ¹ ¼»¿Ä¿Í¼
ŸѼ÷
¦Å»É¹¼Ç»¿Ã ÈÁ·¾·ÄÄż ÅÆÒÉÅà ™ ÆÇŸÁŹÅÃ
Æ¿ÈÉżɼ ü½»Ê ÆÇŸÁÅÀ ¿ ÆÅÇÏļà ķÌÅ»¿ÉÈÖ
º·¾ ¹Å¾»ÊÌ Ç¿È ¶ ¥Ä ÅÁ·¾Ò¹·¼É »·¹Â¼Ä¿¼ ÆÅ ¹È¼Ã Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Öà œÈ¿ ÆÅÇÏļà Ƚ¿Ã·ÉÓ º·¾ ¹Å¾»ÊÌ Ä¼ üÄÖÖ ¼ºÅ ɼÃƼǷÉÊÇÒ ÉÅ ÆÇŸÁ· ¹ÒÂ¼É¿É ¿¾ Æ¿ÈÉżɷ Ç¿È · ¦ÅμÃÊ
ªÃ¼ÄÓÏ·Ö Å¸Ñ¼Ã º·¾· ÃÒ Ê¹¼Â¿Î¿¹·¼Ã οÈÂÅ
ηÈÉ¿Í ¹ ¼»¿Ä¿Í¼ ŸѼ÷ ´ÉÅ ÆÇ¿¹Å»¿É Á ʹ¼Â¿Î¼Ä¿Õ οÈ· Ê»·ÇŹ Å ÈɼÄÁ¿ ¿ Å ÆÇŸÁÊ ›·¹Â¼Ä¿¼ º·¾· ¹Å¾Ç·ÈÉ·¼É — È Ê¹¼Â¿Î¼Ä¿¼Ã »·¹Â¼Ä¿Ö
Ç·ÈɼÉȿ·»·¹Â¼Ä¿Öº·¾·Ä·ÆÇŸÁÊ ¿ÅÄ·¹Ò¼ɷ¼É ¿¾ Æ¿ÈÉżɷ œÈ¿ ʹ¼Â¿Î¿¹·ÉÓ Å¸Ñ¼Ã º·¾·
ÆÇ¿ ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ ɼÃƼǷÉÊǼ ÉÅ »·¹Â¼Ä¿¼ ¸Ê»¼É
ÊüÄÓÏ·ÉÓÈÖ
ŸÉ·Á ÃÄ¼Ý ÇÀ¹ÁÐ̹Á¼¼Ý µιÀ´Ý ź´Æ¼¼Ý ·´»´Ý
ÃÄ¼Ý ÃÂÅÆÂÓÁÁÂ½Ý Æ¹ÀùĴÆÇÄ¹Ý ¹·ÂÝ ¸´¶¿¹Á¼¹Ý Ƕ¹¿¼Ë¼¶´¹ÆÅÓ Ý ´Ý ÃÄ¼Ý Ç¶¹¿¼Ë¹Á¼¼Ý µιÀ´Ý Ä´Å̼ĹÁ¼¼Ý ·´»´Ý ¸´¶¿¹Á¼¹Ý ÇÀ¹ÁÐÌ´¹ÆÅÓ
™ÉÅÇÅÀ ÆÊÉÓ ¿¾Ã¼Ä¿ÉÓ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç Ê¹¼Â¿Î¿ÉÓ »·¹Â¼Ä¿¼ º·¾· m ÔÉÅ ¿¾Ã¼Ä¿ÉÓ È¿ÂÊ Ê»·Ç· ηÈÉ¿ÍÅÈɼÄÁ¿›ÂÖÔÉźź·¾ÄʽÄÅÄ·ºÇ¼Éөź»·
ÈÁÅÇÅÈÉÓ Ì·ÅɿμÈÁźŠ»¹¿½¼Ä¿Ö ηÈÉ¿Í Ê¹¼Â¿Î¿ÉÈÖ ¨Â¼»Å¹·É¼ÂÓÄŠʹ¼Â¿Î¿ÉÈÖ ¿ ȿ· Ê»·ÇŹ
¿Ì Å ÈɼÄÁ¿
ž·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ »·¹Â¼Ä¿Ö ÅÉ É¼ÃƼǷÉÊÇÒ ÃŽÄÅ
ÆŻɹ¼Ç»¿ÉÓ ÅÆÒÉÅà ˜Ê»¼Ã ŸѼà º·¾· ¹ ÆÇŸ
ÁŹÅà ƿÈÉżɼ Ç¿È ¶ ÈÅÌÇ·ÄÖÉÓ ÆÅÈÉÅÖÄÄÒà ¦Å¹Òȿà ɼÃƼǷÉÊÇÊ º·¾· ÆŻźǼ¹·Ö
¼ºÅ Ä· ÈÆ¿ÇÉŹÁ¼ Ç¿È · ¦ÇŸÁ· ¹Ò¼ɿÉ
¹È¼»Èɹ¿¼ ʹ¼Â¿Î¼Ä¿Ö »·¹Â¼Ä¿Ö žÄ·Î¿É ˹ÀÝ
¶ÏÌ¹Ý Æ¹ÀùĴÆÇÄ´Ý ·´»´ Ý Æ¹ÀÝ µÂ¿ÐÌ¹Ý ¹·ÂÝ ¸´¶¿¹Á¼¹Ý ˹ÀÝ Á¼º¹Ý ƹÀùĴÆÇÄ´ Ý Æ¹ÀÝ À¹ÁÐÌ¹Ý ¸´¶
¿¹Á¼¹
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
¡½¿ÈÂÊÅ À½Ä½ ÂÎÏÙ ÍÂÄÐÈÙÏ½Ï ÐÁ½ÍË¿ Ô½ÎÏÅÓ Ë ÎÏÂÊÇÅ ÎËÎÐÁ½ ¿ ÇËÏËÍËÉ ËÊ
ʽÒËÁÅÏÎÜ
¡½¿ÈÂÊÅ À½Ä½ ÉËÃÊË Ð¿ÂÈÅÔÅÏÙ ÂÎÈÅ ÐÉÂÊÙÕÅÏÙ ÂÀË Ë¾×ÂÉ ÌÍÅ Ìˊ
ÎÏËÜÊÊËÆ ÏÂÉÌÂͽÏÐÍ ÅÈÅ ÎËÒͽÊÜÜ Ë¾×ÂÉ À½Ä½ пÂÈÅÔÅÏÙ ÂÀË ÏÂÉÌÂͽŠ
ÏÐÍÐ
¡½¿ÈÂÊÅ À½Ä½ ÉËÃÊË ÐÉÂÊÙÕÅÏÙ ÂÎÈŠпÂÈÅÔÅÏÙ ÂÀË Ë¾×ÂÉ ÌÍÅ ÌËÎÏËÜʊ
ÊËÆ ÏÂÉÌÂͽÏÐÍ ÅÈÅ ËÒȽÁÅÏÙ À½Ä ÎËÒͽÊÅ¿ ÂÀË Ë¾×ÂÉ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
ŸÎÈÂÁÎÏ¿Å ÔÂÀË ¿ËÄÊÅǽÂÏ Á½¿ÈÂÊÅ À½Ä½
§½Ç Å ÌËÔÂÉÐ ÉÂÊÜÂÏÎÜ Á½¿ÈÂÊÅ À½Ä½ ÌÍÅ ÅÄÉÂÊÂÊÅÅ ÂÀË Ë¾×Âɽ §½Ç Å ÌËÔÂÉÐ ÉÂÊÜÂÏÎÜ Á½¿ÈÂÊÅ À½Ä½ ÌÍÅ ÂÀË Ê½ÀÍ¿½ÊÅÅ ÅÈÅ ËÒȽÊ
ÁÂÊÅÅ ¬ËÔÂÉÐ ¾½ÈÈËÊØ Î À½ÄËÉ ÍÂÇËÉÂÊÁÐÂÏÎÜ ÒͽÊÅÏÙ ÌËÁ ʽ¿ÂÎËÉ ÇÐÁ½ Ê Ìˊ
̽Á½ÛÏ ÎËÈÊÂÔÊØ ÈÐÔÅ
¥Ä ¾½ÈÈËʽ ÅÄͽÎÒËÁË¿½ÈÅ Ô½ÎÏÙ À½Ä½ ¥ÄÉÂÊÅÈËÎÙ ÈÅ Á½¿ÈÂÊÅ À½Ä½ ¿ ¾½ÈŠ
ÈËÊ ÂÎÈÅ ÏÂÉÌÂͽÏÐͽ ËÎϽȽÎÙ ÌÍÂÃÊÂÆ
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
™Å¾Ç·ÈÉ·Ä¿¼ »·¹Â¼Ä¿Ö º·¾· ÆÇ¿ ¼ºÅ Ä·ºÇ¼¹·Ä¿¿
¹Ò¾¹·ÄŠļ ÉÅÂÓÁŠʹ¼Â¿Î¼Ä¿¼Ã È¿ÂÒ ÅÉ»¼ÂÓÄÒÌ
Ê»·ÇŹ ™ ÌÅÂÅ»ÄÅà ¿ ºÅÇÖμà º·¾¼ ¸Ê»¼É ļŻ¿Ä·ÁŹÒà ¿ ÈǼ»Ä¼¼ οÈÂÅ Ê»·ÇŹ ηÈÉ¿Í Å ÈɼÄÁ¿
ÈÅÈÊ»· ¾· ¼»¿Ä¿ÍÊ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ É ¼ ηÈÉÅÉ· Ê»·ÇŹ ¦Å»Ê÷Àɼ Á·Á ¹Â¿Ö¼É ÔÉÅÉ Ë·ÁÉÅÇ Ä· »·¹Â¼Ä¿¼
º·¾·
¤·¸·ÂÂÅļÈ·ÁÅûÂÖ¹ÅÂÅÈÄ·Æ¿È·ÄÅt¦Ç¼»Å
ÌÇ·ÄÖÉÓ ÅÉ ¹Å¾»¼ÀÈɹ¿Ö ÆÇÖÃÒÌ ÈÅÂļÎÄÒÌ ÂÊμÀ
¿ Ä·ºÇ¼¹·Ä¿Ö ¹Òϼ q¨| ¥¸ÑÖÈĿɼ ļŸÌÅ»¿ÃÅÈÉÓ É·Á¿Ì Ã¼Ç ÆǼ»ÅÈÉÅÇŽÄÅÈÉ¿ È ÉÅÎÁ¿ ¾Ç¼Ä¿Ö Ë¿¾¿Á¿
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
107
108
Давление
Á½¿ÈÂÊÅÜ À½Ä½ÉÅ
„ ¬ÂÍÂÁ½Ô½
Å ÃÅÁÇËÎÏÜÉÅ ¤½ÇËÊ ¬½ÎǽÈÜ
­ÅÎ ŸØ ÐàÄʽÂÏ ÔÏË Ô½ÎÏÅÓØ Ï¿ÂÍÁØÒ ÏÂÈ ½ÏËÉØ ÉËÈÂÇÐÈØ ÃÂÎÏÇË Î¿ÜĽÊØ ÉÂÃÁÐ Î˾ËÆ Å ÉËÀÐÏ Îˊ
¿ÂÍÕ½ÏÙ ÈÅÕÙ Ò½ËÏÅÔÂÎÇÅ ÇËȾ½ÏÂÈÙÊØ Á¿ÅÃÂÊÅÜ
ËÇËÈË ÌËÈËÃÂÊÅÆ Í½¿ÊË¿ÂÎÅÜ ° À½ÄË¿ Ô½ÎÏÅÓØ Á¿ÅŠ
ÃÐÏÎÜ ÌË ¿ÎÂÉР˾×ÂÉÐ Ò½ËÏÅÔÂÎÇÅ ÌËÎÏÐ̽ÏÂÈÙÊË
° ÃÅÁÇËÎÏÂÆ ËÊÅ ÎË¿ÂÍÕ½ÛÏ Å Ò½ËÏÅÔÂÎÇË ÇËÈŠ
¾½ÏÂÈÙÊË ŠҽËÏÅÔÂÎÇË ÌËÎÏÐ̽ÏÂÈÙÊË Á¿ÅÊ
ÊÅÜ ¤Ê½ÔÅÏ Ð À½ÄË¿ Å ÃÅÁÇËÎÏÂÆ ÌËÁ¿ÅÃÊËÎÏ٠ԽΊ
ÏÅÓ ÄʽÔÅÏÂÈÙÊË ¿ØÕ ÔÂÉ Ð Ï¿ÂÍÁØÒ ÏÂÈ ¬ËÚÏˊ
ÉÐ ÃÅÁÇËÎÏÅ Å À½ÄØ Ê ÎËÒͽÊÜÛÏ Î¿ËÂÆ ÑËÍÉØ ½ ÌÍÅÊÅɽÛÏ ÑËÍÉÐ ÎËÎÐÁ½ ¿ ÇËÏËÍËÉ Ê½ÒËÁÜÏÎÜ
ÍÅÎ ­ÅÎ ¡ÇÅü ÉźŠļÁÅÉÅÇÒ¼ ¾·ÁÅÄÒ »ÂÖ ½¿»ÁÅÈɼÀ ¿ º·¾Å¹ Å»¿Ä·ÁÅ¹Ò §·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã Å»¿Ä ¿¾ Ä¿Ì
¦ÇŹ¼»¼Ã ÅÆÒÉ ¯·Ç È Åɹ¼ÇÈÉ¿Öÿ Ä·ÆÅÂÄ¿Ã
¹Å»ÅÀ ¿ ÆÇ¿Èż»¿Ä¿Ã Á ÉÇʸÁ¼ È ÆÅÇÏļà ˜Ê»¼Ã
ƼǼüзÉÓ ÆÅÇϼÄÓ ¹Ä¿¾ £Ò ¾·Ã¼É¿Ã ÎÉÅ ¿¾
¹È¼Ì Åɹ¼ÇÈÉ¿À Ä·ÎÄÊÉ ¹ÒɼÁ·ÉÓ ÈÉÇÊÀÁ¿ ¹Å»Ò
Ç¿È ¡·Á ŸÑÖÈÄ¿ÉÓ ÔÉŠֹ¼Ŀ¼
¦Å»¹¿½ÄÅÈÉÓ ÃżÁÊ ¹Å»Ò ÆÇ¿¹Å»¿É Á ÉÅÃÊ ÎÉÅ ÅÄ¿ Ç·ÈÆǼ»¼ÂÖÕÉÈÖ Ç·¹ÄÅüÇÄÅ ÆÅ ¹È¼ÃÊ
ŸѼÃÊ ¨É·ÂÁ¿¹·ÖÈÓ ÈÅ ÈɼÄÁ·Ã¿ Ï·Ç· ÃżÁÊÂÒ ¹Å»Ò »¼ÀÈɹÊÕÉ Ä· ÈɼÄÁ¿ Èž»·¹·Ö »·¹Â¼Ä¿¼ ¨½¿Ã·Ö ¹Å»Ê ÃÒ ÊüÄÓÏ·¼Ã ŸѼà ¿ ɼÃ
È·ÃÒà ʹ¼Â¿Î¿¹·¼Ã ¹Ä·Î·Â¼ »·¹Â¼Ä¿¼ ļÆÅÈǼ»
Èɹ¼ÄÄÅ ÆÅ» ÆÅÇÏļà ˜Â·ºÅ»·ÇÖ ÆÅ»¹¿½ÄÅÈÉ¿
ÃżÁÊ »·¹Â¼Ä¿¼ ƼǼ»·¼ÉÈÖ ¹Å»ÅÀ ¹Å ¹È¼ ÉÅÎÁ¿ Ï·Ç· ¿ ¹Å»· ¹ÒɼÁ·¼É ¿¾ Åɹ¼ÇÈÉ¿À ¹Å ¹È¼Ì
Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿ÖÌ
—Ä·Âź¿ÎÄÒÀ ÅÆÒÉ ÃŽÄÅ ÆÇŹ¼ÈÉ¿ È º·¾Åà ķÆÇ¿Ã¼Ç È ¹Å¾»ÊÌÅà ¦Ç¿ Ä·½·É¿¿ Ä· ÆÅÇϼÄÓ
ÈÉÇÊÀÁ¿ ¹Å¾»ÊÌ· μǼ¾ Åɹ¼ÇÈÉ¿Ö Ï·Ç· ¸Ê»ÊÉ ¹ÒɼÁ·ÉÓ ÆÅ ¹È¼Ã Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿ÖÃ
¦ÇŹ¼»¼Ã¼Ð¼Å»¿ÄÅÆÒÉ®¼Ç¼¾ÆÇŸÁʹ¸·ÄÁÊ
È ¹Å»ÅÀ ¹ÈÉ·¹¿Ã μÉÒǼ ÉÇʸÁ¿ Ç¿È ®¼Ç¼¾
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
ÉÇʸÁÊ 1 ¸Ê»¼Ã Ä·Á·Î¿¹·ÉÓ ¹ ¸·ÄÁÊ ¹Å¾»ÊÌ Ê¹¼Â¿Î¿¹·Ö É·Ã ¼ºÅ »·¹Â¼Ä¿¼ §¶¹¿¼Ë¹Á¼¹Ý ¶Á¹ÌÁ¹·ÂÝ ¸´¶¿¹Á¼ÓÝ ¸´¶¿¹Á¼ÓÝ ¶Â»¸ÇÉ´Ý Á´Ý ö¹ÄÉÁÂÅÆÐÝ
¶Â¸ÏÝ Ã¹Ä¹¸´¹ÆÅÓÝ ¶Â¸Â½Ý ÂÆÝ Å¿ÂÓÝ ¾Ý Å¿ÂÒÝ ÃÂÝ ¶Å¹ÀÝ
Á´ÃÄ´¶¿¹Á¼ÓÀ ™ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ ¹Å»· ¹Å ¹È¼Ì ÉÇʸÁ·Ì ÆŻĿ÷¼ÉÈÖ Æǿμà ķ Å»ÄÊ ¿ ÉÊ ½¼ ¹ÒÈÅÉÊžÄ·Î¿É »·¹Â¼Ä¿¼¹¹Å»¼È¸ÅÁÊ ÉÇʸÁ·2 ÈÄ¿¾Ê ÉÇʸÁ· 3 ȹ¼ÇÌÊ ÉÇʸÁ· Ä· Å»ÄÅÀ ºÂʸ¿Ä¼
Å»¿Ä·ÁŹÅ
— ¹ÈÆÅÃĿɼ Á·Á È Å»¿Ä·ÁŹÒà ķÆÅÇÅà ¹ÒɼÁ·ÕÉ ÈÉÇÊÀÁ¿ ¹Å»Ò ¿¾ ¹È¼Ì »ÒÇ ÆÅÖ¹¿¹Ï¿ÌÈÖ
¹ Ï·ĺ¼ »ÂÖ ÆÅ¿¹· źÅÇÅ»· Ç¿È ˜´¶¿¹Á¼¹ Ý Ãļ»¶Â¸¼ÀÂ¹Ý ¶Á¹ÌÁ¹½Ý ż¿Â½Ý Á´Ý
º¼¸¾ÂÅÆÐÝ·´» ÝÁ´É¸ÓÍÇÒÅÓݶÝÅÂÅǸ¹ ÝùŸ´¹ÆÅÓÝ
º¼¸¾ÂÅÆÐÒÝ·´»ÂÀݶÂݶŹÝÆÂ˾¼Ýº¼¸¾ÂÅƼݷ´»´Ýµ¹»Ý
¼»À¹Á¹Á¼Ó Ý ¡ É·ÁÅÃÊ ¹Ò¹Å»Ê ¼Ð¼ ¹ 97** ¹¼Á¼ Æǿϼ ËÇ·ÄÍʾÈÁ¿À ÊμÄÒÀ ˜Â¼¾ ¦·ÈÁ·ÂÓ Èà ËÅÇ
¾·Í ´ÉÅÉ ¹Ò¹Å» Ä·¾Ò¹·ÕÉ ½¶ÀÄÃÄ ¥¶ÇÀ¶ÁÕ
™ ɹ¼Ç»ÒÌ É¼Â·Ì ÆÅ»¹¿½ÄÅÈÉÓ Î·ÈÉ¿Í ÅºÇ·Ä¿Î¼Ä· ´É¿ ɼ· ļ ÆŻοÄÖÕÉÈÖ ¾·ÁÅÄÊ ¦·ÈÁ·ÂÖ
œÈ¿¹ÒÆÅÈÉ·¹¿É¼Ä·ÈÉź¿ÇÕ Éż¼¹¼ÈÈž»·ÈÉ
»·¹Â¼Ä¿¼ ¿ÏÓ Ä· ÆÂÅз»Ó ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ÈÉÅ·
ÆÅ» º¿Ç¼À É ¼ ÉÅÂÓÁÅ ¹ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿¿ »¼ÀÈɹ¿Ö
È¿ÂÒ
­ÅÎ ­ÅΠȽ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
´½ÎÏÅÓØ ÃÅÁÇËÎÏÅ Å À½Ä½ ˾ȽÁ½ÛÏ ÌËÁ¿ÅÃÊËÎÏÙÛ
žÈ½ÀËÁ½ÍÜ ÌËÁ¿ÅÃÊËÎÏÅ Ô½ÎÏÅÓ ÃÅÁÇËÎÏÅ Å À½ÄØ ÌÂÍÂÁ½ÛÏ ÌÍËÅÄ¿ËÁÅÉËÂ
ʽ ÊÅÒ Á½¿ÈÂÊÅ ¿Ë ¿Î ÏËÔÇÅ ¾ÂÄ ÅÄÉÂÊÂÊÅÜ
¯¿ÂÍÁØÂÏÂȽÌÂÍÂÁ½ÛÏÁ½¿ÈÂÊÅÂÏËÈÙÇ˿ʽÌͽ¿ÈÂÊÅÅÁÂÆÎÏ¿ÅÜÎÅÈØÁ½¿Š
ÈÂÊÅÜ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§½ÇÅÉŠ˾ÖÅÉŠοËÆÎÏ¿½ÉŠ˾ȽÁ½ÛÏ ÃÅÁÇËÎÏÅ Å À½ÄØ
§½Ç ÃÅÁÇËÎÏÅ Å À½ÄØ ÌÂÍÂÁ½ÛÏ ÌÍËÅÄ¿ËÁÅÉË ʽ ÊÅÒ Á½¿ÈÂÊÅÂ
¬ËÔÂÉÐ Ç Ï¿ÂÍÁØÉ ÏÂÈ½É Ê ÌÍÅÉÂÊÅÉ Ä½ÇËÊ ¬½ÎǽÈÜ
§½Ç¾ÐÁÂÏÌÍËÏÂǽÏÙËÌØÏÎÕ½ÍËÉ ÎÉÍÅÎ ÂÎÈÅɽÈÂÊÙÇËÂËÏ¿ÂÍÎÏÅÂ
ÎÁÂȽÏÙ Å ¿ νÉËÉ ÌËÍÕÊÂ
«¾×ÜÎÊÅÏ ¾ÐÁÂÏ ÈŠĽÇËÊ ¬½ÎǽÈÜ ¿ØÌËÈÊÜÏÙÎÜ ¿ ÐÎÈË¿ÅÜÒ Ê¿ÂÎËÉËÎÏÅ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
109
110
Давление
ÃÅÁÇËÎÏÅ „ ¡½¿ÈÂÊÅÂ
˾ÐÎÈË¿ÈÂÊÊˠ ¿ÂÎËÉ
žÈ½ÀËÁ½ÍÜ ÌËÁ¿ÅÃÊËÎÏÅ Ô½ÎÏÅÓ ½ÏËÉË¿ ÉËÈÂÇÐÈ ÃÅÁÇËÎÏÙ ÌÍÅÊÅɽÂÏ ÑËÍÉÐ ÏËÀË ÎËÎÐÁ½ ¿ ÇËÏËÍØÆ
Ëʽ ʽÈÅϽ ¢ÎÈŠʽ ÃÅÁÇËÎÏÙ ÁÂÆÎÏ¿ÐÂÏ ¿ÊÂÕÊÜÜ
ÎÅȽ Á½¿ÈÂÊÅÜ ÏË ÃÅÁÇËÎÏÙ ÌÂÍÂÁ½ÂÏ ÎËÄÁ½ÊÊË ÚÏËÆ
ÎÅÈËÆ Á½¿ÈÂÊÅ ¿Ë ¿Î ÏËÔÇÅ ªË ÃÅÁÇËÎÏÙ ÎËÄÁ½ÂÏ
Á½¿ÈÂÊÅ ŠĽ ÎÔÂÏ Î¿ËÂÀË ¿Âν ÌÍÅÔÂÉ Ê ÏËÈÙÇË Ê½
ÁÊË ÎËÎÐÁ½ ÊË Å Ê½ ÎÏÂÊÇÅ
­ÅÎ ™ÉÅà ÎÉŽ¿»ÁÅÈÉÓ»·¹¿ÉÄ·»ÄÅÈÅÈÊ»· ÃŽÄŠʸ¼»¿ÉÓÈÖ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÖ Ô·ÈÉ¿ÎÄÒÀ ÆÅ¿Ôɿ¼ÄŹÒÀ Æ·Á¼É ¿Â¿ ÉÇʸÁÊ Ä¿½Ä¿À ÁÅÄ¼Í ÁÅÉÅÇÅÀ
¾·ÁÇÒÉ Ç¼¾¿ÄŹÅÀ ƼÄÁÅÀ ¦ÅÈɼƼÄÄŠķ¿¹·Ö
ÆÅ»ÁǷϼÄÄÊÕ ¹Å»Ê ¹ ÈÅÈÊ» ÃÒ Å¸Ä·Çʽ¿Ã ʹ¼Â¿Î¿¹·ÕпÀÈÖ ÆÇź¿¸ ƼÄÁ¿ Ç¿È ¦Ç¿Î¿ÄÅÀ ʹ¼Â¿Î¼Ä¿Ö ÆÇź¿¸· Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ ÇÅÈÉ
»·¹Â¼Ä¿Ö¹Å»ÒķƼÄÁʦǿÉÖº¿¹·ÖÈÓÁž¼Ã¼ ½¿»ÁÅÈÉÓ »·¹¿É ȹſà ¹¼ÈÅà ķ ƼÄÁÊ ÆŻŸÄÅ
ÉÅÃÊ Á·Á »·¹¿É Ä· ÈÉÅ ÈÉÅÆÁ· ÁÄ¿º ˜´¶¿¹Á¼¹Ý
Á¹Ã¸¶¼ºÁÂ½Ý º¼¸¾ÂÅƼ Ý ÂµÇſ¶¿¹ÁÁÂ¹Ý ¹¹Ý ¶¹ÅÂÀ Ý
Á´»Ï¶´ÒÆÝ ·¼¸ÄÂÅƴƼ˹ž¼À ÅÉ Â·É hydros m
¹Å»· statios m ļÆÅ»¹¿½ÄÒÀ š¿»ÇÅÈɷɿμÈÁż »·¹Â¼Ä¿¼ ÃŽÄÅ Ç·ÈÈοɷÉÓ
©·Á »·¹Â¼Ä¿¼ ÈÉŸ· ½¿»ÁÅÈÉ¿ ¹ÒÈÅÉÅÀ h Ä· »ÄÅ
ÈÅÈÊ»· È ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÒÿ ÈɼÄÁ·Ã¿ ¿ ÆÂÅз»ÓÕ
»Ä· S Ç¿È Ç·¹ÄÅ p F ¨¿ÂÅÀ »·¹Â¼Ä¿Ö F
S
Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ ¹¼È ½¿»ÁÅÈÉ¿ ›ÂÖ Ä¼ÆÅ»¹¿½ÄÅÀ ½¿»ÁÅÈÉ¿ ¼¼ ¹¼È οȼÄÄÅ Ç·¹¼Ä ȿ¼ ÉÖ½¼ÈÉ¿
' ¦ HN
™ÒÇ·¾¿Ã ÷ÈÈÊ m ½¿»ÁÅÈÉ¿ μǼ¾ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ U
¿ ŸѼà V £·ÈÈ· m UV ¥¸Ñ¼Ã V Sh Éź»·
m USh ¦Å»ÈÉ·¹¿Ã ¹ ËÅÇÃÊÂÊ »·¹Â¼Ä¿Ö ÆÅÂÊοà p = F =
S
gρSh
= gρh
S
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
ŸÉ·Á ¸´¶¿¹Á¼¹Ý º¼¸¾ÂÅÆ¼Ý Á´Ý ¸ÁÂÝ ÅÂÅǸ´Ý »´¶¼Å¼ÆÝ ÂÆÝ ¹¹Ý ÿÂÆÁÂÅÆ¼Ý ¼Ý ¶ÏÅÂÆÏÝ ÅÆ¿µ´Ý º¼¸¾ÂÅƼ
®¼Ã¸ÅÂÓϼÆÂÅÉÄÅÈÉÓ½¿»ÁÅÈÉ¿¿Î¼Ã¸ÅÂÓϼ
¹ÒÈÅÉ· ÈÉŸ· ½¿»ÁÅÈÉ¿ ¹ ÈÅÈÊ»¼ ɼà ¸ÅÂÓϼ¼
º¿»ÇÅÈɷɿμÈÁż »·¹Â¼Ä¿¼ ÅÄ· ÅÁ·¾Ò¹·¼É Ä· »ÄÅ
ÈÅÈÊ»·
™Ò¹¼»¼ÄÄ·Ö ËÅÇÃÊ· ÈÆÇ·¹¼»Â¿¹· »ÂÖ ÈÅÈÊ»·
ÂÕ¸ÅÀ ËÅÇÃÒ »·½¼ ¼È¿ É·Á¿Ã tÈÅÈÊ»ÅÃ| Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ ÆÇÊ» ¿Â¿ ÅÁ¼·Ä
®ÉÅ¸Ò ÆŻɹ¼Ç»¿ÉÓ ËÅÇÃÊÂÊ Á ÈÅÈÊ»Ê È Ô·ÈÉ¿ÎÄÒûÄÅÃÆÇ¿Èż»¿Ä¿Ã¿¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄÊÕÈ¿ÈɼÃÊ Ç¿È ¦Ç¿ ¾·Ã¼Ä¼ Ϳ¿ĻǿμÈÁźŠÈÅÈÊ»· ¶ Ä· ÁÅĿμÈÁ¿¼ · ¿ ¸ ÈÅÈÊ»Ò ¿Ã¼ÕÉ Å»¿Ä·ÁŹÊÕ ÆÂÅз»Ó »Ä· ¿ Ç·¹ÄÒ¼ ¹ÒÈÅÉÒ ÈÉŸŹ
½¿»ÁÅÈÉ¿ ÆÇ¿¸ÅÇ ÆÅÁ·¾Ò¹·¼É Ç·¹ÄÒ¼ È¿ÂÒ »·¹Â¼Ä¿Ö žÄ·Î¿É »·¹Â¼Ä¿Ö ½¿»ÁÅÈÉ¿ Ä· »ÄÅ ¹È¼Ì
ÈÅÈʻŹ Ç·¹ÄÒ ÌÅÉÖ Ã·ÈÈ· ½¿»ÁÅÈÉ¿ ¹ ÈÅÈÊ»·Ì
Ç·¾Ä·Ö
«ÅÇÃÊ· p = gρh Æž¹ÅÂÖ¼ÉÄ·ÀÉ¿»·¹Â¼Ä¿¼Ä¼
ÉÅÂÓÁÅ Ä· »ÄÅ ÄÅ ¿ Ä· ¸ÅÁŹҼ ÈɼÄÁ¿
›¼ÀÈɹ¿É¼ÂÓÄÅ »·¹Â¼Ä¿¼ Ä· ÈɼÄÁÊ Ä· »·ÄÄÅÀ
ºÂʸ¿Ä¼ Á·Á ¿ Ä· »ÄÅ ¾·¹¿È¿É ÅÉ ¹ÒÈÅÉÒ ÈÉŸ· ½¿»ÁÅÈÉ¿ ¦Å»É¹¼Ç»¿Ã ÔÉÅ ÅÆÒÉÅà ¤·ÂӼà ¹
Æ·ÈÉ¿ÁŹÊÕ ¸ÊÉÒÂÁÊ È ÆÇÅÁÅÂÅÉÒÿ ¹ ÈɼÄÁ¼
Åɹ¼ÇÈÉ¿Öÿ ÆÅ»ÁǷϼÄÄÊÕ ¹Å»Ê Ç¿È ¤·¸ÂÕ»¼Ä¿Ö ¾· ¹ÒɼÁ·Õпÿ ÈÉÇÊÖÿ ÆÅÁ·¾Ò¹·ÕÉ ÎÉÅ º¿»ÇÅÈɷɿμÈÁż »·¹Â¼Ä¿¼ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É ¿
Ä· ÈɼÄÁÊ ¸ÊÉÒÂÁ¿ œºÅ ¹¼Â¿Î¿Ä· ¹Å¾Ç·ÈÉ·¼É ÆÅ
üǼ ʹ¼Â¿Î¼Ä¿Ö ¹ÒÈÅÉÒ ÈÉŸ· ¹Å»Ò ¹ ¸ÊÉÒÂÁ¼
Ä·»Åɹ¼ÇÈÉ¿¼Ã¦ÅÔÉÅÀÆǿοļÈÉÇÊÖ***Æ·»·¼É
»·ÂÓϼ μà ÈÉÇÊÖ *
®ÉÅ¸Ò Å¸ÑÖÈÄ¿ÉÓ ÔÉŠֹ¼Ŀ¼ Ç·¾»¼Â¿Ã ÃÒȼÄÄÅ ½¿»ÁÅÈÉÓ Ä· ÈÂÅ¿ 1 2 3 ¤· Á·½»ÒÀ
Ä¿½Ä¿À ÈÂÅÀ ½¿»ÁÅÈÉ¿ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É ¹¼È ¹¼ÇÌÄ¿Ì
¼¼ ÈÂż¹ ¨¿Â· ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö Ä· ÈÂÅÀ 1 ÆÇ¿½¿Ã·¼É ¼ºÅ Á ÈÂÅÕ 2¨ÂÅÀ 2 ƼǼ»·¼É ÆÇÅ¿¾¹Å»¿Ãż Ä· ļºÅ »·¹Â¼Ä¿¼ ÈÂÅÖ 1 ÆÅ ¹È¼Ã Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Öä·ÈÂÅÀ3»¼ÀÈɹʼɹ¼ÈÈÂż¹1 2¨Â¼»Å¹·É¼ÂÓÄÅ »·¹Â¼Ä¿¼¹ÈÂż3¸ÅÂÓϼ μùÈÂż2
¤·¿¸ÅÂÓÏ¿Ã ÅÄÅ ¸Ê»¼É Ê »Ä· ÈÅÈÊ»·
а
б
в
­ÅÎ 1
2
3
4
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
111
112
Давление
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
ÅÁÍËÎϽÏÅÔÂÎÇË Á½¿ÈÂÊÅ ˾ÐÎÈË¿ÈÂÊË ¿ÂÎËÉ ÌËÇËÜÖÂÆÎÜ ÃÅÁÇËÎÏÅ
ÅÁÍËÎϽÏÅÔÂÎÇË Á½¿ÈÂÊÅ ʽ Á½ÊÊËÆ ÀÈоÅÊ Ľ¿ÅÎÅÏ ËÏ ÌÈËÏÊËÎÏÅ
ÃÅÁÇËÎÏÅ Å ¿ØÎËÏØ ÎÏËȾ½ ÃÅÁÇËÎÏÅ
ÅÁÍËÎϽÏÅÔÂÎÇË Á½¿ÈÂÊÅ ʽ ¾ËÇË¿ÐÛ ÎÏÂÊÇÐ ÎËÎÐÁ½ Šʽ ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏ٠ʽŠ
ÒËÁÜÖÂÀËÎÜ ¿ ÃÅÁÇËÎÏÅ ÏÂȽ ʽ ÀÈоÅÊ h ͽ¿ÊË gUh
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ï½ÇË ÀÅÁÍËÎϽÏÅÔÂÎÇË Á½¿ÈÂÊÅÂ
«Ï ǽÇÅÒ ¿ÂÈÅÔÅÊ Ä½¿ÅÎÅÏ ÄʽÔÂÊÅ ÀÅÁÍËÎϽÏÅÔÂÎÇËÀË Á½¿ÈÂÊÅÜ
¬ËÔÂÉÐ ÀÅÁÍËÎϽÏÅÔÂÎÇË Á½¿ÈÂÊÅ Ê Ľ¿ÅÎÅÏ ËÏ ÌÈËÖ½ÁÅ Áʽ ÎËÎÐÁ½
§½Ç ËÌÍÂÁÂÈÅÏÙ Á½¿ÈÂÊÅ ʽ ÁÊË ÎËÎÐÁ½ ¿ ÇËÏËÍØÆ Ê½ÈÅÏØ ÎÈËÆ ¿ËÁØ Å
ÎÈËÆ ÇÂÍËÎÅʽ
©ËÃÊË ÈÅ ÎËÄÁ½ÏÙ ¾ËÈÙÕË ÀÅÁÍËÎϽÏÅÔÂÎÇË Á½¿ÈÂÊÅ ÅÉÂÜ Ê¾ËÈÙÕËÂ
ÇËÈÅÔÂÎÏ¿Ë ÃÅÁÇËÎÏÅ
ŸËÄÉËÃÊËÈÅÀÅÁÍËÎϽÏÅÔÂÎÇËÂÁ½¿ÈÂÊÅ¿ÇËÎÉÅÔÂÎÇËÉÇËͽ¾È ʽÁÍÐÀÅÒ
ʾÂÎÊØÒ ÏÂÈ½Ò ¨ÐÊ ©½ÍÎÂ
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
š¿»ÇÅÈɷɿμÈÁż »·¹Â¼Ä¿¼ m ºÂ·¹Äż ÆǼÆÖÉÈɹ¿¼ »ÂÖ ÆÇÅÄ¿ÁÄŹ¼Ä¿ÖÂÕ»¼À¹ºÂʸ¿ÄÒ£¿ÇŹźÅÅÁ¼·Ä·ª½¼Ä·ºÂʸ¿Ä¼ ÃļÉǼĿÇŹ·ÄÄÒÀÄÒÇÖÂÓпÁ¿ÈÆÒÉÒ¹·¼É¸ÅÂÓ¹ÊÏ·Ì
¿¾¾· »·¹Â¼Ä¿Ö ¹Å»Ò Ä· ¸·Ç·¸·ÄÄÒ¼ ƼǼÆÅÄÁ¿
¡ÅÇÆÊÈ·ÆÅ»¹Å»ÄÒÌÂÅ»ÅÁ ¿¾ºÅÉŹ¼ÄÄÒ¼¿¾ÆÇÅÎļÀÏ¿Ì Èɷ¼À Ä· ºÂʸ¿Ä¼ ¹ ļÈÁÅÂÓÁÅ ÈÅɼÄ
üÉÇŹ Ä·ÌÅ»ÖÉÈÖ Ä· ºÇ·Ä¿ ÆǼ¹ÒÏ¼Ä¿Ö »ÅÆÊÈÉ¿ÃÅÀ ÆÇÅÎÄÅÈÉ¿ ©Åº»· ÆÅμÃÊ ÇÒ¸Ò Ä· ¸ÅÂÓÏÅÀ
ºÂʸ¿Ä¼ÎʹÈɹÊÕÉȼ¸ÖÁÅÃËÅÇÉÄÅ ¥Á·¾Ò¹·¼ÉÈÖ ¹Å»· »·¹¿É Ä· ÇÒ¸ ļ ÉÅÂÓÁÅ ¿¾¹Ä¼ ÄÅ ¿ ¿¾ÄÊÉÇ¿ É ¼ ÆÇÅ¿ÈÌÅ»¿É ÁÅÃƼÄÈ·Í¿Ö È¿Â »·¹Â¼Ä¿Ö
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ºÂʸ¿ÄÊ ¹Å»Å¼Ã· ¼È¿ »·¹Â¼Ä¿¼ ¹Å»Ò Ä· ¼ºÅ »Ä¼
Æ Á¦·¡·Á·Öȿ·»·¹Â¼Ä¿Ö¹Å»Ò»¼ÀÈɹʼÉÄ·Ç·ÁÊÏÁÊÈÆÂÅз»ÓÕ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ S DÃ2 ¼½·ÐÊÕ Ä· »Ä¼ ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ g
Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà 10 Н .
кг
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
› · Ä Å
p Á¦· ¦·
S ÈÃ2 Ã2
g 10 H
§¼Ï¼Ä¿¼
›·¹Â¼Ä¿¼ ¹Å»Ò Ä· ºÂʸ¿Ä¼ h Ç·¹ÄÅ
Æ gUh ÅÉÁÊ»· h =
p
gρ
º»¼ ρ = 1,0 103 кг3 ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹Å»Ò кг
м
1,0 105 Па
h
10 м.
10 Н 1,0 103 кг3
кг
м
I m
' m
¨¿Â· »·¹Â¼Ä¿Ö
F p S
F ¦· Ã2 ¤ Á¤
¥ É ¹ ¼ É h à F Á)
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¥»¿Ä·ÁŹŠ¿ »·¹Â¼Ä¿¼ Ä· »ÄÅ »¹ÊÌ ÈÅÈʻŹ ¹ ÁÅÉÅÇÒ¼ ķ¿ÉÒ
»Å Å»¿Ä·ÁŹÅÀ ¹ÒÈÅÉÒ ¹Å»· ¿ Á¼ÇÅÈ¿Ä ¦ÅμÃÊ
2.¡·Áżº¿»ÇÅÈɷɿμÈÁż»·¹Â¼Ä¿¼»¼ÀÈɹʼÉÄ·ÄÒÇÖÂÓпÁ· ÆÅ
ºÇʾ¿¹Ï¼ºÅÈÖÄ·ºÂʸ¿ÄÊh à ¡·ÁŹ·É·Ãȿ·»·¹Â¼Ä¿Ö¹Å»Ò
Ä· ¸·Ç·¸·ÄÄÊÕ Æ¼Ç¼ÆÅÄÁÊ ¼È¿ ÆÂÅз»ÓƼǼÆÅÄÁ¿S ÈÃ2 ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ g ¹ ÔÉÅÀ ¿ ÆÅȼ»ÊÕÐ¿Ì ¾·»·Î·Ì Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà 10 Н .
кг
3.¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÉÅÂпÄÊ ÈÂÅÖ ¹Å»Ò ÁÅÉÅÇÒÀ ÅÁ·¾Ò¹·¼É »·¹Â¼Ä¿¼
Æ ¦· Æ2 ¦·
4.§¼¾¿ÄŹ·Ö Á·Ã¼Ç· ¾·ÆÅÂļķ ¹Å»ÅÀ ¿ Èż»¿Ä¼Ä· ÈÅ ÈɼÁÂÖÄÄÅÀ
ÉÇʸÁÅÀ Ç¿È ¤· Á·Ã¼ÇÊ ÆÅÂŽ¼Ä· »ÅÈÁ· ÷ÈÈÅÀ m Áº
¿ º¿ÇÖ Ã·ÈÈÅÀ m2 Áº ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÆÂÅз»Ó »ÅÈÁ¿ ¼È¿ ¹ÒÈÅÉ·
ÈÉŸ· ¹Å»Ò ¹ ÉÇʸÁ¼ h Ã
5.™ Ϳ¿ĻǿμÈÁ¿À ÈÅÈÊ» ķ¿ÉÒ ¹Å»· ¿ ÷ϿÄÄż
÷ÈŠ÷ÈÈÒ ÁÅÉÅÇÒÌ Ç·¹ÄÒ ¤·À»¿É¼ ¹ÒÈÅÉÊ Á·½»ÅºÅ ¿¾
ÈÉŸŹ ¼È¿ ÆÅÂÄż º¿»ÇÅÈɷɿμÈÁż »·¹Â¼Ä¿¼ Ä· »ÄÅ
Æ Á¦· §¼Ï¿É¼ ¾·»·ÎÊ »ÂÖ ÈÂÊÎ·Ö Áź»· Ç·¹ÄÒ Ä¼
÷ÈÈÒ ½¿»ÁÅÈɼÀ · ¿Ì ŸѼÃÒ
6.¨ÅÈÊ» ¹ ËÅÇü Áʸ· È Ç¼¸ÇÅà ¶ à ¾·ÆÅÂÄ¼Ä »Å¹¼ÇÌÊ ¹Å»ÅÀ ™Å ÈÁÅÂÓÁÅ Ç·¾ Ç·¾Â¿Î·ÕÉÈÖ È¿ÂÒ »·¹Â¼Ä¿Ö ¹Å»Ò Ä· »ÄÅ ¿ Ä· Å»ÄÊ ¿¾ ÈɼÄÅÁ
7.™ ÈÅÈÊ»¼ È ¹Å»ÅÀ Æ·¹·¼É ÁÊÈÅÁ ÂÓ»· ®ÉÅ ÆÇÅ¿¾ÅÀ»¼É È ÊÇŹļà ¹Å»Ò ¹ ÈÅÈÊ»¼ Áź»· ¼» Ç·ÈÉ·¼É ª Á · ¾ · Ä ¿ ¼ ÆÇ¿ É·ÖÄ¿¿ ÂÓ»· ŸǷ¾Ê¼ÉÈÖ ¹Å»· ÷ÈÈ· ÁÅÉÅÇÅÀ ¹ ÉÅÎÄÅÈÉ¿ Ç·¹Ä· ÷Èȼ Ç·ÈɷֹϼºÅ ÂÓ»·
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
5
113
114
Давление
„ ®Ë˾ֽÛÖÅÂÎÜ ÎËÎÐÁØ
¡ÂÆÎÏ¿ÅÂʽÃÅÁÇËÎÏÙÎÅÈØÏÜÃÂÎÏÅÅÌËÁ¿ÅÃÊËÎÏÙ
 ÉËÈÂÇÐÈ ÌÍÅ¿ËÁÜÏ Ç ÏËÉÐ ÔÏË ¿ ÕÅÍËÇÅÒ ÎËÎÐÁ½Ò
ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÙ ÃÅÁÇËÎÏÅ ÐÎϽʽ¿ÈÅ¿½ÂÏÎÜ ÀËÍÅÄËÊϽÈي
ÊË ºÏË ÈÂÀÇË ÌÍË¿ÂÍÅÏÙ Î ÌËÉËÖÙÛ ÌÍÜÉËÐÀËÈÙÊËÀË
ÏÍÂÐÀËÈÙÊÅǽ ÍÅÎ ¶ · ËÍÅÄËÊϽÈÙÊËÆ ¾ÐÁÂÏ
ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÙÃÅÁÇËÎÏÅÅ¿ÎËÎÐÁ½Ò ÎËÂÁÅÊÂÊÊØÒÉÂÊ
ÁÐ Î˾ËÆ ÊÂĽ¿ÅÎÅÉË ËÏ ÅÒ ÑËÍÉØ
ŸËÄÙÉÂÉ ÊÂÎÇËÈÙÇË ÎËÂÁÅÊÂÊÊØÒ ÉÂÃÁÐ Î˾ËÆ Ëϊ
ÇÍØÏØÒ ÎËÎÐÁË¿ ¥Ò ʽÄØ¿½ÛÏ ÎË˾ֽÛÖÅÉÅÎÜ žÐŠ
ÁÂÉ Ê½ÈÅ¿½ÏÙ ¿ ËÁÅÊ ÅÄ ÊÅÒ ¿ËÁÐ ŸËÁ½ ÌÂÍÂÏÂÔÂÏ ¿
ËÎϽÈÙÊØ ÎËÎÐÁØ Å ÐÎϽÊË¿ÅÏÎÜ ¿Ë ¿ÎÂÒ ÎËÎÐÁ½Ò ʽ
ËÁÊËÉ ÐÍË¿Ê ÍÅÎ ÂÎÈÅ ÎËÎÐÁØ Ê ËÔÂÊÙ ÐĊ
ÇÅ ¬ËÔÂÉÐ ÚÏË ÌÍËÅÎÒËÁÅÏ
а
§·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã È·ÃÒ¼ ÆÇÅÈÉÒ¼ ÈÅŸзÕп¼ÈÖ ÈÅÈÊ»Ò Ç¿È ™Ò»¼Â¿Ã ¹ÄÊÉÇ¿ ÉÅÄÁ¿À ÈÂÅÀ
½¿»ÁÅÈÉ¿ ––c ¡·Á ¿ ¹ÈÖ ½¿»ÁÅÈÉÓ ÅÄ Ä¼ÆÅ»¹¿½¼Ä žÄ·Î¿É ȼ¹· ¿ ÈÆÇ·¹· Ä· ļºÅ »¼ÀÈɹÊÕÉ
È¿ÂÒ ¿Ã¼Õп¼ Ç·¹ÄÒ¼ ÃŻʿ ÄÅ ÆÇÅÉ¿¹ÅÆÅÂŽÄÒ¼ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Ö ´ÉÅ È¿ÂÒ »·¹Â¼Ä¿Ö ÈÉŸŹ ½¿»ÁÅÈÉ¿ F» F»¤Å ÎÉÅ¸Ò ÃŻʿ ÔÉ¿Ì
È¿Â ¸Ò¿ Ç·¹ÄÒ Ä¼Å¸ÌÅ»¿ÃÅ ÎÉÅ¸Ò ¸Ò¿ Å»¿Ä·ÁŹÒÿ »·¹Â¼Ä¿Ö Èž»·¹·¼ÃÒ¼ ¼¹Òà ¿ ÆÇ·¹ÒÃ
ÈÉŸ·Ã¿ ½¿»ÁÅÈÉ¿ É ¼ gUh gUh2
¦Åȼ ÈÅÁÇ·Ð¼Ä¿Ö ÆÅÂÊοà h h2
–Ý ÂƾÄÏÆÏÉÝ ÅµʹÒͼÉÅÓÝ ÅÂÅǸ´ÉÝ Ã¶¹ÄÉÁÂÅÆ¼Ý Â¸ÁÂĸÁÂ½Ý º¼¸¾ÂÅÆ¼Ý ÇÅÆ´Á´¶¿¼¶´ÒÆÅÓÝ Á´Ý
¸¼Á´¾Â¶ÂÀÝ ÇĶÁ¹
б
­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
­ÅÎ Давление
¨ ÈÅŸзÕпÿÈÖ ÈÅÈÊ»·Ã¿ ¹Ò ¹ÈÉǼη¼É¼ÈÓ ÆÅÈÉÅÖÄÄÅ ÔÉŠηÀÄ¿Á¿ ¼ÀÁ¿ »ÂÖ ÆÅ¿¹·
Ç¿È ¶ ¹Å»ÅüÇÄÒ¼ ÉÇʸÁ¿ ¹ ¸ÅÂÓÏ¿Ì ¼ÃÁÅÈÉÖÌ È ¹Å»ÅÀ ¿Â¿ ÉÅÆ¿¹ÅÃ Ç¿È · ¤·
ÆÇ¿ÄͿƼ »¼ÀÈɹ¿Ö ÈÅŸзÕпÌÈÖ ÈÅÈʻŹ Ç·¸ÅÉ·¼É ÁÆǿüÇÊ ¸¼¾Ä·ÈÅÈÄÒÀËÅÄÉ·Ä Ç¿È ¸ ¨ÂŽÄÊÕ È¿ÈɼÃÊ ÈÅŸзÕпÌÈÖ ÈÅÈʻŹ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉ ¹ »·ÎÄÒÌ ÆÅȼÂÁ·Ì ¿ »¼Ç¼¹ÄÖÌ ¹ ¸·Ï¼ÄÄÅà ¹Å»ÅÆÇŹŻ¼ ¨Ì¼Ã· ÆÇÅÈɼÀϼºÅ ¹Å»ÅÆÇŹŻ· ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼Ä· Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ™Å»· ¿¾
·Çɼ¾¿·ÄÈÁźŠ¿ÈÉÅÎÄ¿Á· Ä·ÈÅÈÅà 1 ÆÅ»·¼ÉÈÖ ¹
¸·Á ¹Å»ÅÄ·ÆÅÇÄÅÀ ¸·ÏÄ¿ 2 ¥É ¸·Á· ¿»ÊÉ ÉÇÊ¸Ò È
Åɹ¼É¹Â¼Ä¿Öÿ ¹¹Å»¿ÃÒÿ ¹ »Å÷ Ä· ¹È¼ ÔÉ·½¿
¡ÅÄÍÒ Åɹ¼É¹Â¼Ä¿À ÉÇʸ ¾·ÁÇÒ¹·ÕÉÈÖ ÁǷķÿ
›·¹Â¼Ä¿¼ ¹Å»Ò ¹ ÁǷļ ÅÆǼ»¼ÂÖ¼ÉÈÖ ¹ÒÈÅÉÅÀ
ÈÉŸ·¹Å»Ò¹¸·Ïļķ»ÊÇŹļÃÁÇ·Ä·¦ÅÔÉÅÃÊ
μùÒϼÔÉ·½ ɼû·¹Â¼Ä¿¼¹Å»Ò¹ÁǷļüÄÓϼ ®ÉÅ¸Ò ¹Å»· ÈÃź· »ÅÈÉ¿º·ÉÓ ¹È¼Ì ÔÉ·½¼À ¸·ÏÄ¿ ÈÉÇÅÖÉ ¹ÒÈÅÁ¿Ã¿
— ¼È¿ ¹·Ã ÆÅÉǼ¸Ê¼ÉÈÖ ÈÉÇźŠºÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅ
ÊÈÉ·ÄŹ¿ÉÓ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÓ ÈÉÅ· ¡·Á ¹ ÔÉÅà ÈÂÊη¼ ¹·Ã ÈÃźÊÉ ÆÅÃÅÎÓ ÈÅŸзÕп¼ÈÖ ÈÅÈÊ»Ò ¥Æ¾¸»º¾È» »Ï» Åƾ»ÆÑ ¾ÇÅÄÁҽĸ¶Ã¾Õ ÇÄķ϶
ÔϾËÇÕ ÇÄÇɺĸ
™È¼ ÆÅÂÊμÄÄÒ¼ ¹ ÔÉÅà ƷǷºÇ·Ë¼ ¾·ÁÅÄÅüÇÄÅÈÉ¿ ÈÆÇ·¹¼»Â¿¹Ò »ÂÖ Ï¿ÇÅÁ¿Ì ÈÅÈʻŹ ¹ ÁÅÉÅÇÒÌ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ½¿»ÁÅÈÉ¿ ÆÂÅÈÁ¿¼ ™ ÅμÄÓ Ê¾Á¿Ì ÈÅÈÊ»·Ì Á·Æ¿ÂÂÖÇ·Ì ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ½¿»ÁÅÈÉ¿
¿ÈÁÇ¿¹ÂÖÕÉÈÖ Ç¿È ¿ »·ÄÄÒ¼ ¾·ÁÅÄÅüÇÄÅÈÉ¿ ļ ¹ÒÆÅÂÄÖÕÉÈÖ
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ а
б
в
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
115
116
Давление
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
Ÿ ÕÅÍËÇÅÒ ÊÂÌËÁ¿ÅÃÊØÒ ÎËÎÐÁ½Ò ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÙ ÃÅÁÇËÎÏÅ ¿ÎÂÀÁ½ ÀËÍÅÄËʊ
ϽÈÙʽ
°ÍË¿ÂÊÙ ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÂÆ ËÁÊËÍËÁÊËÆ ÃÅÁÇËÎÏÅ ¿ ËÏÇÍØÏØÒ ÎË˾ֽÛÖÅÒÎÜ Îˊ
ÎÐÁ½Ò ËÁÅʽÇË¿ Å Ê Ľ¿ÅÎÅÏ ËÏ ÑËÍÉØ ÎËÎÐÁË¿
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§½ÇÅ ÎËÎÐÁØ Ê½ÄØ¿½ÛÏÎÜ ÎË˾ֽÛÖÅÉÅÎÜ
§½Ç ÁËǽĽÏ٠ͽ¿ÂÊÎÏ¿Ë ÐÍË¿ÊÂÆ ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÅ ËÁÊËÍËÁÊËÆ ÃÅÁÇËÎÏÅ ¿ Ëϊ
ÇÍØÏØÒ ÎË˾ֽÛÖÅÒÎÜ ÎËÎÐÁ½Ò
Á ʽÒËÁÜÏ ÌͽÇÏÅÔÂÎÇË ÌÍÅÉÂÊÂÊÅ ÎË˾ֽÛÖÅÂÎÜ ÎËÎÐÁØ
§½Ç ͽÎÌËȽÀ½ÛÏÎÜ ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏŠͽÄÈÅÔÊØÒ ÊÂÎÉÂÕÅ¿½ÛÖÅÒÎÜ ÃÅÁÇËÎÏÂÆ ¿
ÎË˾ֽÛÖÅÒÎÜ ÎËÎÐÁ½Ò ¬ËÔÂÉÐ
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
®ÉÅ ÃÒ ¸Ê»¼Ã Ä·¸ÂÕ»·ÉÓ ¼È¿ ¹ ÈÅŸзÕп¼ÈÖ ÈÅÈÊ»Ò Ä·Â¿ÉÒ
Ç·¾ÄÒ¼ ½¿»ÁÅÈÉ¿ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç ÇÉÊÉÓ ¿ ¹Å»· ÈÃ Ç¿È ™ É·ÁÅà ÈÂÊη¼
»ÂÖ Ç·¹ÄŹ¼È¿Ö ÉÅÄÁźŠÈÂÅÖ ––c ÄʽÄÅ ÎÉÅ¸Ò »·¹Â¼Ä¿¼ Èž»·¹·¼
Ãż ¼¹Òà ÇÉÊÉÄÒà ÈÉŸÅà ¹ÒÈÅÉÅÀ hÇÉ h ¸ÒÂÅ Ç·¹ÄÅ »·¹Â¼
Ä¿Õ ÆÇ·¹ÅºÅ ÈÉŸ· ¹Å»Ò ¿ ÇÉÊÉ¿ ¹ÒÈÅÉÅÀ h¹ h É ¼ gUÇÉ hÇÉ h gU¹h¹ gUÇÉh ÅÉÁÊ»· UÇÉhÇÉ U¹h¹ ŸÈÆÅÂÓ¾ÊÖ È¹ÅÀÈɹ· ÆÇÅÆÅÇÍ¿¿ ¾·Æ¿Ï¼Ã ÅÁÅÄηɼÂÓÄÅ
hрт
hв
=
ρв
.
ρрт
¦ÅÈÃÅÉǿɼ ¹ É·¸Â¿ÍÊ ÆÂÅÉÄÅÈɼÀ ½¿»ÁÅÈ
ɼÀ È ¦ÂÅÉÄÅÈÉÓÇÉÊÉ¿¹ Ç·¾·¸ÅÂÓϼ
ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ ¹Å»Ò žÄ·Î¿É hÇÉ ¸Ê»¼É ¹ Ç·
¾· üÄÓϼ h¹
–Ý ÂƾÄÏÆÏÉÝ ÅµʹÒͼÉÅÓÝ ÅÂÅǸ´ÉÝ ¶Ï
ÅÂÆÏÝ ÅÆ¿µÂ¶Ý Á¹ÅÀ¹Ì¼¶´ÒͼÉÅÓÝ º¼¸¾ÂÅƹ½Ý
Á´¸Ý ÇĶÁ¹ÀÝ ¼ÉÝ Ä´»¸¹¿´Ý µĴÆÁÂÝ ÃÄÂÃÂÄʼÂ
Á´¿ÐÁÏÝ Ã¿ÂÆÁÂÅÆÓÀÝ º¼¸¾ÂÅƹ½
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
¦Å¹¼ÇÌÄÅÈÉÓ ¹Å»Ò ¹ ¹Å»ÅÄ·ÆÅÇÄÅÀ ¸·Ïļ Ä·ÌÅ»¿ÉÈÖ Ä· h Ã
¹Òϼ ÁÊÌÅÄÄźŠ¹Å»ÅÆÇŹŻÄźŠÁÇ·Ä· ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ »·¹Â¼Ä¿¼ ¹Å»Ò ¹
ÁǷļ ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ g Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà 10 Н .
кг
› · Ä Å
h Ã
g 10 Н
кг
§¼Ï¼Ä¿¼
›·¹Â¼Ä¿¼ ¹ ÁǷļ Èž»·¼ÉÈÖ ÈÉŸÅà ¹Å»Ò ¹ÒÈÅÉÅÀ h Ã Æ gUh º»¼ U m ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹Å»Ò
ρ = 1,0 103 кг3 .
м
p m
p 10 Н 1,0 103 кг3 40 м 4,0 105 Па.
кг
м
¥ É ¹ ¼ É Æ ¦·
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¦Ç¿¾·Â¿¹Á¼¹Å»Ò¹ÈÅŸзÕп¼ÈÖÈÅÈʻҹ
Å»ÄÅÀ ¿¾ ÉÇʸÅÁ ŸǷ¾Å¹·ÂÈÖ ¹Å¾»ÊÏÄÒÀ ÆʾÒÇÓ
´ÉŠļ Æž¹Å¿ÂÅ ÊÇŹÄÖà ÈÉ·ÉÓ Å»¿Ä·ÁŹÒÿ
Ç¿È ™Á·ÁÅÀ¿¾ÉÇʸÅÁ¾·ÈÉÇÖ¹ž»ÊÏÄÒÀ
ÆʾÒÇÓ
2.™ ÈÅŸзÕп¼ÈÖ ÈÅÈÊ»Ò Ç·¾Â¿ÎÄźŠÆÅƼǼÎÄÅºÅ È¼Î¼Ä¿Ö Ä·Â¿É· ¹Å»· ˜Ê»ÊÉ Â¿ Å»¿Ä·ÁÅ¹Ò ¹ ÈÅÈÊ»·Ì
· ÷ÈÈÒ ¹Å»Ò m ¿ m2
¸ ŸѼÃÒ ¹Å»Ò V ¿ V2
¹ ¹ÒÈÅÉÒ ÊÇŹļÀ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈɼÀ ¹Å»Ò h ¿ h2
º º¿»ÇÅÈɷɿμÈÁż »·¹Â¼Ä¿¼ p ¿ p2 Ä· Å»ÄÅÃ
¿ ÉÅà ½¼ ÊÇŹļ
3.›·¹Â¼Ä¿¼ ¹Å»Ò ¹ ÁǷļ ¹Å»ÅÆÇŹŻÄÅÀ ÉÇÊ¸Ò ÆÇÅÌÅ»ÖмÀÆÅ»·ÎÄÅÃÊÊηÈÉÁÊ Æ Á¦·
¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¹ÒÈÅÉÊ ÅÉ ÊÇŹÄÖ ÁÇ·Ä· »Å ÆŹ¼ÇÌ- ­ÅÎ ÄÅÈÉ¿ ¹Å»Ò ¹ ¸·Á¼ ¹Å»ÅÄ·ÆÅÇÄÅÀ ¸·ÏÄ¿
4.¨ÅŸзÕп¼ÈÖ ÈÅÈÊ»Ò ÆÂÅз»¿ È¼Î¼Ä¿Ö ÁÅÉÅÇÒÌ Ç·¾Â¿Î·ÕÉÈÖ
¹ Ç·¾· ¾·ÆÅÂļÄÒ ¹Å»ÅÀ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¹¼È ¹Å»Ò ¹ ʾÁÅÀ ÉÇʸÁ¼ ¼È¿
¹¼È ¹Å»Ò ¹ Ï¿ÇÅÁÅÀ ÉÇʸÁ¼ Ç·¹¼Ä ¦ ¤
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
117
118
Давление
­ÅÎ 5.™ ÈÅŸзÕп¼ÈÖ ÈÅÈÊ»Ò Ä·Â¿Â¿ ¹Å»Ê ¿ Á¼ÇÅÈ¿Ä ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¹ÒÈÅÉÊ ÈÉŸ· Á¼ÇÅÈ¿Ä· ¼È¿ ¹ÒÈÅÉ· ÈÉŸ· ¹Å»Ò Ç·ÈÆÅÂŽ¼ÄÄźŠ¹Òϼ
ÊÇŹÄÖ Ç·¾»¼Â· h¹ ÈÃ
6.™6ŸǷ¾ÄÊÕÉÇʸÁÊÈķη·ķ¿¿ÇÉÊÉÓ ·ÆŹ¼ÇÌļ¼m¹Å»Ê Ç¿È ™ÒÈÅÉ·ÈÉŸ·
¹Å»Ò ¹ ¼¹Åà Áżļ h · ¹ ÆÇ·¹Åà m h2§·ÈÈοɷÀɼ Ç·¾ÄÅÈÉÓ ÊÇŹļÀ ÇÉÊÉ¿ »ÂÖ ÈÂÊÎ·Ö Áź»·
h ÈÃ h2 ÈÃ
7.¤· Ç¿ÈÊÄÁ¼ È̼÷ɿÎÄÅ ÆÅÁ·¾·ÄÅ ÊÈÉÇÅÀ
ÈɹŠÏÂÕ¾· m ɼÌĿμÈÁźŠÈÅÅÇʽ¼Ä¿Ö Æž¹ÅÂÖÕмºÅ ÅÈÊмÈɹÂÖÉÓ ÆÇÅÌÅ» ÁÅÇ·¸Â¼À ÆŠǼÁ·Ã ¿Ã¼Õпà Ƿ¾ÄÒ¼ ÊÇŹĿ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¹Å»Ò ™Ä¿Ã·É¼ÂÓÄÅ Ç·ÈÈÃÅÉǿɼ Ç¿ÈÊÄÅÁ ¿ ÅƿϿɼ Á·Á
ÆÇÅ¿ÈÌÅ»¿É ÆÇÅÌÅ» ÁÅÇ·¸Â¼À È Ä¿½Ä¼ºÅ ÊÇŹÄÖ –
Ä· ¹¼ÇÌÄ¿À ÊÇŹ¼ÄÓ ˜ μǼ¾ ÏÂվŹÊÕ Á·Ã¼ÇÊ —
В
Б
А
Б
А
Б
А
В
В
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
„ ½ÄØ Å ÅÒ ¿ÂÎ
¯Ë ÔÏË ÃÅÁÇËÎÏÙ ÅÉÂÂÏ ¿ÂÎ ÊÅÇËÀË Ê ÐÁÅ¿ÈÜÂÏ
§½ÃÁØÆÅÄ¿½ÎËÖÐֽȿÂÎ ÁÂÍý¿ÍÐÇ¿ÂÁÍË¿ËÁØ
ÍÅÎ ¾ÐÏØÈÇÐͽÎÏÅÏÂÈÙÊËÀËɽÎȽÅÈÅʽÌÅÏǽ
«ÁʽÇË ÉØ Ê ÔпÎÏ¿ÐÂÉ ÅÄÉÂÊÂÊÅÜ ¿Âν ÉÜÔ½ ÌÍÅ
ÂÀË Ê½Ç½ÔÅ¿½ÊÅÅ ¿ËÄÁÐÒËÉ ¬ËÔÂÉÐ
¦ÅÈÃÅÉǿɼ ¹ É·¸Â¿ÍÊ ÆÂÅÉÄÅÈɼÀ È ¿
ÈÇ·¹Ä¿É¼ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹Å¾»ÊÌ· ¿ ¹Å»Ò ¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ
¹Å¾»ÊÌ· ÆÅÎÉ¿ ¹ Ç·¾ üÄÓϼ ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ ¹Å»Ò
§·ÈμÉÒ ÆÅÁ·¾Ò¹·ÕÉ ÎÉÅ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç ¹ È¿ÂÓÄÅ
Ä·Á·Î·ÄÄÅà ÃÖμ ¹¼È ¹Å¾»ÊÌ· Ä·ÌÅ»¿ÉÈÖ ¹ ÆǼ»¼Â·Ì ¤ · ¼ºÅ ÷ÈÈ· ÅÁÅÂÅ º
¦ÅÁ·½¼ÃÄ·ÅÆÒɼķ¿ο¼Ê¹Å¾»Ê̷÷ÈÈÒ ·
ȼ»Å¹·É¼ÂÓÄÅ ¹¼È· ªÇ·¹ÄŹ¼È¿Ã Ä· ¹¼È·Ì ÈɼÁÂÖÄÄÒÀ ÈÅÈÊ» ¾·ÆÅÂļÄÄÒÀ ¹Å¾»ÊÌÅà ¥ÉÁ·Î·¼Ã Ä·ÈÅÈÅà ¹Å¾»ÊÌ ¿ ¹¾¹¼È¿Ã ÈÅÈÊ» ÆŹÉÅÇÄÅ ¥Ä
Èɷ ¼ºÎ¼ Ç¿È ›Å¸·¹ÂÖÖ Ä· ηÏÊ È ÈÅÈÊ»Åà Ƿ¾ÄŹ¼È ÃŽÄŠʾķÉÓ Ã·ÈÈÊ ÅÉÁ·Î·ÄÄźÅ
¹Å¾»ÊÌ· ¿ ¼ºÅ ¹¼È
™Å¾»ÊÏÄÒÀ ÈÂÅÀ ÅÁÇʽ·ÕпÀ ž¼ÃÂÕ ¾¼ÃÄ·Ö ·ÉÃÅÈ˼Ƿ ÉŽ¼ ¿Ã¼¼É ¹¼È ¤· Á·½»ÊÕ ÃżÁÊÂÊ ÔÉźŠÈÂÅÖ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É ž¼ÃÂÖ È¿ÂÅÀ ÉÖ½¼ÈÉ¿£Å¼ÁÊÂÒ¾¼ÃÄÅÀ·ÉÃÅÈ˼ÇÒ ¼È¿¸ÒÄ·Ä¿Ì
ļ»¼ÀÈɹŹ·Â·È¿Â·ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¹¿º·ÖÈÓÌ·ÅÉ¿ÎÄÅ »·¹ÄÅ ÆÅÁ¿ÄÊ¿ ¸Ò Ä·ÏÊ Æ·ļÉÊ ¤Å ÉÖºÅɼĿ¼
ž¼Ã¿ ÈÉǼÿÉÈÖ Ç·ÈÆÅÂŽ¿ÉÓ ¿Ì Ê ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ÎÉÅ ÆÇ¿¹Å»¿É Á ļŻÄÅÇÅ»ÄÅÈÉ¿ ·ÉÃÅÈ˼ÇÒ
œ¼ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¾·Ã¼ÉÄŠʸҹ·¼É È ¹ÒÈÅÉÅÀ ©·Á Ä·
¹ÒÈÅɼ h Áà ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹Å¾»ÊÌ· ʽ¼ ¹ Ç·¾·
üÄÓϼ Î¼Ã Ê ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ž¼Ã¿ ¤· ¹ÒÈÅɼ
­ÅÎ h2 Áà ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ U2 кг3 , · Ä· ¹ÒÈÅɼ
м
h Áà º»¼ ¼ɷÕÉ ÈÆÊÉÄ¿Á¿ Ÿ ·ÉÃÅÈ˼Ǽ
ÃŽÄÅ ºÅ¹ÅÇ¿ÉÓ Â¿ÏÓ ÊÈÂŹÄÅ É·Á Á·Á ¼¼ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ρ3 = 3 10−12 кг3 .
м
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
119
120
Давление
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
½ÄØ Ë¾È½Á½ÛÏ É½ÎÎËÆ Å ¿ÂÎËÉ
¤ÂÉÊ½Ü ½ÏÉËÎÑÂͽ ˾ȽÁ½ÂÏ ¿ÂÎËÉ ¿ÎÈÂÁÎÏ¿Å ÁÂÆÎÏ¿ÅÜ Ê½ Ê ÌÍÅÏÜÊ
ÊÅÜ ¤ÂÉÈÅ
¡ÂÆÎÏ¿ÅÂÎÅÈØÏÜÃÂÎÏÅÅÒ½ËÏÅÔÂÎÇËÂÁ¿ÅÃÂÊÅÂÉËÈÂÇÐÈÌÍÅ¿ËÁÜÏÇÊÂËÁŊ
ʽÇË¿ËÆ ÌÈËÏÊËÎÏÅ ÄÂÉÊËÆ ½ÏÉËÎÑÂÍØ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
§½Ç ÁËǽĽÏÙ ÔÏË À½Ä ¿ËÄÁÐÒ ÅÉÂÂÏ É½ÎÎÐ
¬ËÔÂÉÐ ÌÍÅ ÐǽĽÊÅÅ ÌÈËÏÊËÎÏÅ À½Ä½ ËÀË¿½ÍÅ¿½ÛÏ ÐÎÈË¿ÅÜ ÌÍÅ ÇËÏËÍØÒ Ê½Š
ÒËÁÅÏÎÜ À½Ä
¬ËÔÂÉÐ À½ÄØ Ô½Ö ¿ÎÂÀË ÅÎÌËÈÙÄÐÛÏ ÎýÏØÉÅ
§½Ç ÅÄÉÂÊÜÂÏÎÜ ÌÈËÏÊËÎÏÙ ¿ËÄÁÐÒ½ Î ÅÄÉÂÊÂÊÅÂÉ ¿ØÎËÏØ ¬ËÔÂÉÐ
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
¥¸Ç·É¿É¼¹Ä¿Ã·Ä¿¼ ÎÉÅÆÇ¿¹¼»¼ÄÄÒ¼¹É·¸Â¿Í¼ È ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿
º·¾Å¹ÊÁ·¾·ÄÒ ÆÇ¿ ÄÅÇ÷ÂÓÄÒÌÊÈÂŹ¿ÖÌ É¼ÆÇ¿ÈÉÇźÅÅÆǼ»¼Â¼ÄÄÅÀ ɼÃƼǷÉÊǼ ¿ »·¹Â¼Ä¿¿ ¦Ç¿ Ƚ·É¿¿ º·¾Å¹ ¿ ŸÒÎÄźŠ¹Å¾»ÊÌ· ¿Ì ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ ÃźÊÉ ¹Å¾Ç·ÈÉ·ÉÓ ¹Å ÃÄźŠǷ¾ ©·Á¿¼ È¿ÂÓÄŠȽ·ÉÒ¼ º·¾Ò ¹ÅƼǹÒÌ ÅμÄÓ Ê»Å¸ÄÒ ÆÇ¿ ÉÇ·ÄÈÆÅÇÉ¿ÇŹÁ¼ Ä·ÆǿüÇ
¹ ¸·ÂÂÅÄ·Ì È Á¿ÈÂÅÇÅ»Åà »ÂÖ È¹·ÇÁ¿ ¿Â¿ ¹ ¸·ÂÂÅÄ·Ì ·Á¹·Â·Äº¿ÈÉŹ
™Å¹ÉÅÇÒÌ È½·ÉÒ¼ »Å ¹ÒÈÅÁźŠ»·¹Â¼Ä¿Ö º·¾Ò ʻŸÄÅ ¿ÈÆÅÂӾŹ·ÉÓ
ÆÇ¿ Ç·¸Åɼ ÅɸÅÀÄźŠÃÅÂÅÉÁ· ¿ Æļ¹Ã·É¿Î¼ÈÁ¿Ì ÅÉ ºÇ¼Î QOF~VNB m
»ÊÄŹ¼Ä¿¼ »ÒÌ·Ä¿¼ ÉÅÇÞŹ ©·Á¿¼ ÉÅÇÞ· ÊÈÉ·Ä·¹Â¿¹·ÕÉÈÖ Ä·
ÃÅÐÄÒÌ ·¹ÉÅß¿ÂÖÌ ¹ ÉÅà οȼ Ä· ·¹ÉÅß¿ÂÖÌ £—ž ¿ ˜¼Â—ž
ªÈÉÇÅÀÈɹ· »ÂÖ È½·É¿Ö Ç·¾Â¿ÎÄÒÌ º·¾Å¹ Ä·¾Ò¹·ÕÉ ÀÄÂÅÆ»ÇÇÄƶ¾
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
„ ÏÉËÎÑÂÍÊË Á½¿ÈÂÊÅÂ
ŸØ ÄʽÂÏ ÔÏË ½ÏÉËÎÑÂͽ ¤ÂÉÈÅ v À½ÄË¿½Ü ˾ˊ
ÈËÔǽŸÂÂÎËÎϽ¿¿ÒËÁÜϽÄËÏ ÇÅÎÈËÍËÁ ÐÀÈÂÇÅÎÈØÆ
À½Ä ¿ËÁÜÊØ ̽ÍØ Å ÁÍÐÀÅ À½ÄØ ÍÅÎ ŸÎÜÇÅÆ À½Ä ÂÎÈÅ ËÊ Ê½ÒËÁÅÏÎÜ ¿ ÎËÎÐÁ ÌÍËÅĊ
¿ËÁÅÏ Á½¿ÈÂÊÅ ʽ ÎÏÂÊÇÅ ÎËÎÐÁ½ Ï½Ç Ç½Ç ÉËÈÂÇÐÈØ
À½Ä½ ÊÂÌÍÂÍØ¿ÊË ¾Ëɾ½ÍÁÅÍÐÛÏ ÚÏÅ ÎÏÂÊÇÅ  ÌÍËÅĊ
¿ËÁÅÏ ÈÅ Á½¿ÈÂÊÅ ½ÏÉËÎÑÂͽ ¤ÂÉÈÅ ´ÂÉ Ë¾ÐÎÈË¿Š
ÈÂÊË ÚÏË Á½¿ÈÂÊÅÂ
—ÉÃÅÈ˼Ƿ ž¼Ã¿ Ê»¼Ç½¿¹·¼ÉÈÖ È¿ÂÅÀ ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕмÀ ÈÅ ÈÉÅÇÅÄÒ ž¼Ã¿ ™ Ǽ¾ÊÂÓɷɼ »¼ÀÈɹ¿Ö ÔÉÅÀ È¿ÂÒ ¹¼ÇÌÄ¿¼ ÈÂÅ¿ ·ÉÃÅÈ˼ÇÒ
»·¹ÖÉ Ä· Ä¿½Ä¿¼ ¦ÅÔÉÅÃÊ Ä¿½Ä¿À ÈÂÅÀ ÅÁ·¾Ò¹·¼ÉÈÖ Ä·¿¸Å¼¼ Ƚ·ÉÒà ›·¹Â¼Ä¿¼ Å»ÄźŠÈÂÅÖ
·ÉÃÅÈ˼ÇÒ Ä· »ÇʺÅÀ ÆÅ ¾·ÁÅÄÊ ¦·ÈÁ·ÂÖ Æ¼Ç¼»·¼ÉÈÖ ÆÅ ¹È¼Ã Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Öà ¿ »¼ÀÈÉ¹Ê¼É Ä· Âոż ɼÂÅ Ä· ¾»·Ä¿Ö Ä· Ç·ÈÉ¼Ä¿Ö Ä· ÂÕ»¼À ´ÉÅ
»·¹Â¼Ä¿¼ Ä·¾Ò¹·ÕÉ ¶ÈÂÄÇÊ»ÆÃÑ —ÉÃÅÈ˼ÇÄż
»·¹Â¼Ä¿¼ÆÅüǼʻ·Â¼Ä¿ÖÅÉÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ž¼Ã¿
ÊüÄÓÏ·¼ÉÈÖ ªÃ¼ÄÓÏ·¼ÉÈÖ ÉÅÂпķ ÈÂÅÖ ¹Å¾»ÊÌ· ¿ ¼ºÅ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ
—ÉÃÅÈ˼ÇÄż »·¹Â¼Ä¿¼ ÃŽÄÅ Ç·ÈÈοɷÉÓ §¼¾ÊÂÓÉ·ÉÒÔÉ¿ÌÇ·ÈμÉŹļÃźÊÉļʻ¿¹ÂÖÉӗÉÃÅÈ˼ÇÄż»·¹Â¼Ä¿¼Ç·¹ÄÅÆǿüÇÄÅ Н2 .
­ÅÎ м
žÄ·Î¿É Ä· Á·½»ÒÀ Á¹·»Ç·ÉÄÒÀ È·ÄɿüÉÇ Ä·Ï¼ºÅ ɼ· »¼ÀÈÉ¹Ê¼É È¿Â· ¤ · Ä· ¹ÈÕ ÆÂÅз»Ó
ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ɼ· Æǿüà ¼¼ ¾· Ã2 m ȿ·
¤ ¥Ä· Ç·¹Ä· ¹¼ÈÊ »¼ÈÖÉ¿ÉÅÄÄźŠ£—ž·
¡·Á ½¼ ÃÒ ½¿¹¼Ã ÆÅ» É·Á¿Ã º¿º·ÄÉÈÁ¿Ã »·¹Â¼Ä¿¼Ã
™ÈÆÅÃĿɼºÂʸÅÁŹŻÄÒÌÇÒ¸ Ç¿È ¦Å»Å¸ÄÅ¿Ã ÃÒÆÇÅÈÉÅļ¾·Ã¼Î·¼ÃÔÉÅÀźÇÅÃÄÅÀȽ¿Ã·ÕмÀ È¿ÂÒ ¥Ä· ÁÅÃƼÄÈ¿ÇʼÉÈÖ Ç·¹ÄÅÀ Ç·ÈÏ¿ÇÖÕмÀÈ¿ÂÅÀ Èž»·¹·¼ÃÅÀ»·¹Â¼Ä¿¼Ã¹Å¾»ÊÌ·
¹ÄÊÉÇ¿ Ä·È ÅÄ Ç·ÈɹÅÇ¼Ä »·½¼ ¹ ķϼÀ ÁÇŹ¿ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
121
122
Давление
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ©·Á ÎÉÅ ½¼ ·ÉÃÅÈ˼ÇÄż »·¹Â¼Ä¿¼ ¹ÅŸм ļÂÓ¾Ö Å¸Ä·Çʽ¿ÉÓ ›ÂÖ Åɹ¼É· Ä· ÔÉÅÉ ¹ÅÆÇÅÈ Å¸Ç·É¿ÃÈÖ Á ÅÆÒÉÊ ™Å¾Óüà ÈÉ·Á·Ä È ¹Å»ÅÀ Ä·ÁÇżüºÅ¿ÈÉÅøÊ÷º¿ ƼǼ¹¼Çļà ÆÇ¿»¼Ç½¿¹·Ö ÇÊÁÅÀ ¿ÈÉ · ¾·É¼Ã ʸ¼Ç¼Ã ÇÊÁÊ Ç¿È £Ò ¹¿»¿Ã ÎÉÅ ¹Å»· ¿¾ ÈÉ·Á·Ä· ļ ¹Ò¿¹·¼ÉÈÖ Â¿ÈÉ Ä¼ ÅÉÇÒ¹·¼ÉÈÖ ¨¿Â· ·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŠ»·¹Â¼Ä¿Ö ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄ·ÖÁ¿ÈÉʸÊ÷º¿ ÁÅÃƼÄÈ¿ÇʼÉ
»¼ÀÈɹ¿¼ ¹¼È· ķ¿ÉÅÀ ¹Å»Ò ¿ Ç·¾Ç¼½¼ÄÄźŠ¹Å¾»ÊÌ· ¹ ÈÉ·Á·Ä¼
¥ÆÊÈɿɼ ¿ºÂÊ ÏÆÇ¿Í· ¹ ÆÅ»ÁǷϼÄÄÊÕ ¹Å
»Ê ¿ ÆŻĿ÷Àɼ ÆÅÇϼÄÓ ¹¹¼ÇÌ ™Ò ʹ¿»¿É¼ ÎÉÅ ½¿»ÁÅÈÉÓ ÆŻĿ÷¼ÉÈÖ ¹È¼» ¾· ÆÅÇÏļÃ
Ç¿È ÆÇÅÉ¿¹ÅÆÅÂŽÄÅ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Õ »¼À
Èɹ¿Ö È¿ÂÒ ÉÖ½¼ÈÉ¿ ¨¿Â· ·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŠ»·¹Â¼Ä¿Ö ¾·ÈÉ·¹ÂÖ¼É ÈÅÁ ÆŻĿ÷ÉÓÈÖ ¹¹¼ÇÌ ÆÅ ÈÅÂÅÿÄÁ¼ Ç¿È ¦Ç¿Ã¼ÇŹÆÇÅֹ¼Ŀֻ¼ÀÈɹ¿Ö
·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŠ»·¹Â¼Ä¿Ö ÃÄźÅ
¡·Á¿¾Ã¼Ç¿ÉÓ·ÉÃÅÈ˼ÇÄż»·¹Â¼Ä¿¼ §·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã Ä·¿¸Å¼¼ ¹·½ÄÒÀ ¿¾ ÅÆÒÉŹ ÆÇŹ¼»¼ÄÄÒÀ ¹
º ÆÅ ÆǼ»ÂŽ¼Ä¿Õ ¿É·ÂÓÖÄÈÁźŠ˿¾¿Á· ¿
÷ɼ÷ɿÁ· ´¹·Ä»½¼Â¿ÈÉÒ ©ÅÇǿμ¿ Èà ËÅǾ·Í ™ ÔÉÅà ÅÆÒɼ ¾·Æ·ÖÄÄ·Ö È Å»ÄÅÀ ÈÉÅÇÅÄÒ Ã¼ÉÇŹ·Ö ÈɼÁÂÖÄÄ·Ö ÉÇʸÁ· Ç¿È ¶ ¾·ÆÅÂÄÖ·ÈÓ ÇÉÊÉÓÕ ™¼ÇÌÄ¿À ÁÅÄ¼Í ÉÇʸÁ¿ ¾·ÁÇÒ¹·ÂÈÖ
©ÇʸÁ· ƼǼ¹ÅǷο¹·Â·ÈÓ ¿ ÅÆÊÈÁ·Â·ÈÓ ¹ Ï¿ÇÅÁ¿ÀÈÅÈÊ»ÈÅÇÉÊÉÓÕ ÆÅȼμºÅÅɹ¼ÇÈÉ¿¼ÅÉÁÇÒ¹·ÂÅÈÓ ®·ÈÉÓ ÇÉÊÉ¿ ¹ÒɼÁ·Â· ¿¾ ÉÇʸÁ¿ ¹ ÈÅÈÊ»
™ ÉÇʸÁ¼ ÅÈÉ·¹·ÂÈÖ ÈÉŸ ÇÉÊÉ¿ ¹ÒÈÅÉÅÀ £ ÅÁÅÂÅ
Èà ÃÃ Ç¿È · ®ÉÅ ½¼ Ê»¼Ç½¿¹·ÂÅ ÅÉ ¹ÒɼÁ·Ä¿Ö ÅÈÉ·¹ÏÊÕÈÖ
¹ ÉÇʸÁ¼ ÇÉÊÉÓ ¯¿ÇÅÁ¿À ÈÅÈÊ» ¿ ÉÇʸÁ· m ÔÉÅ ÆÅ ÈÊÉ¿ ʽ¼ ¿¾¹¼ÈÉÄÒ¼ ¹·Ã ÈÅŸзÕп¼ÈÖ ÈÅÈÊ»Ò ¤·» ÇÉÊÉÓÕ ¹ ÉÇʸÁ¼ ¹Å¾»ÊÌ· Ä¼É ¤· ÇÉÊÉÓ ¹
Ï¿ÇÅÁÅÃÈÅÈÊ»¼»¼ÀÈɹʼɷÉÃÅÈ˼ÇÄż»·¹Â¼Ä¿¼ ÁÅÉÅÇż ½¿»Á·Ö ÇÉÊÉÓ Æ¼Ç¼»·¼É ÆÅ ¹È¼Ã Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿Öà ¹ ÉÅà οȼ ¹¹¼ÇÌ ¨¿Â· ÔÉźŠ»·¹Â¼Ä¿Ö
¿ ÆÅ»»¼Ç½¿¹·¼É ÇÉÊÉÄÒÀ ÈÉŸ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
§·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã ÊÈÂŹ¿Ö Ç·¹ÄŹ¼È¿Ö ÉÅÄÁźŠÈÂÅÖ
ÇÉÊÉ¿ Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ · ÅÄ Å¸Å¾Ä·Î¼Ä ½¼ÂÉÒÃ
͹¼ÉÅà ´ÉÅ ÊÈÂŹ¿¼ ÉǼ¸Ê¼É ÎÉÅ¸Ò È¿Â· ·ÉÃÅ
È˼ÇÄźŠ»·¹Â¼Ä¿Ö ÈÄ¿¾Ê ¿ ȿ· º¿»ÇÅÈɷɿμÈÁźŠ»·¹Â¼Ä¿Ö ÈÉŸ· ÇÉÊÉ¿ ȹ¼ÇÌÊ ¸Ò¿ Ç·¹ÄÒ
— ÔÉÅ ¾Ä·Î¿É ÎÉÅ Æ·Éà ƺ¿»ÇÅÈÉ ©·Á¿Ã ŸǷ¾Åà ¿¾Ã¼Ç¿¹ ¹ÒÈÅÉÊ ÈÉŸ· ÇÉÊÉ¿ £ ÃÒ ÃŽ¼Ã Ç·ÈÈοɷÉÓ ¼ºÅ »·¹Â¼Ä¿¼ ÆÅ ËÅÇÃʼ pº¿»ÇÅÈÉ gU) ¿
ɼà ȷÃÒà ÅÆǼ»¼Â¿ÉÓ ¹¼Â¿Î¿ÄÊ ·ÉÃÅÈ˼ÇÄźÅ
»·¹Â¼Ä¿Ö
¦ÅÈÁÅÂÓÁÊ·ÉÃÅÈ˼ÇÄż»·¹Â¼Ä¿¼ÅÆǼ»¼ÂÖ¼ÉÈÖ
¹ÒÈÅÉÅÀ ÈÉŸ· ÇÉÊÉ¿ ÉÅ ÆÅÄÖÉÄÅ ÆÅμÃÊ ÅμÄÓ
ηÈÉÅ ¼ºÅ ¿¾Ã¼ÇÖÕÉ Ä¼ ¹ ü½»ÊÄ·ÇÅ»ÄÒÌ ¼»¿Ä¿Í·Ì Æ·ÈÁ·ÂÖÌ ·¹Ã¿Â¿üÉÇ·ÌÇÉÊÉÄźÅÈÉŸ·
™ÒÇ·¾¿Ã ¹ Æ·ÈÁ·ÂÖÌ ¹Ä¼È¿ÈɼÃÄÊÕ ¼»¿Ä¿ÍÊ
»·¹Â¼Ä¿Ö ÿ¿üÉÇ ÇÉÊÉÄźŠÈÉŸ· ÈÅÁǷмÄÄÅ Ãà ÇÉ ÈÉ а
б
p1 мм рт. ст. = gρh =
= 9, 8 Н 13 600 кг3 0,001 м ≈ 133 Па.
кг
м
¦Å »ÅºÅ¹ÅǼÄÄÅÈÉ¿ ·ÉÃÅÈ˼ÇÄż »·¹Â¼Ä¿¼
ÈοɷÕÉ ÄÅÇ÷ÂÓÄÒà ¼È¿ ÅÄÅ Ç·¹ÄÅ »·¹Â¼Ä¿Õ
ÈÉŸ· ÇÉÊÉ¿ ¹ÒÈÅÉÅÀ h Ãà ÆÇ¿ ɼÃƼǷÉÊǼ t q¨ ©·Áż »·¹Â¼Ä¿¼ Ä·¾Ò¹·ÕÉ ÄºÃÄ¿ ÃÄÆ
¶ÁÒÃÄ¿ ¿Â¿ ʾ½¾Í»ÇÀÄ¿ ¶ÈÂÄÇÊ»ÆÄ¿ ÈÅÁǷмÄÄÅ ·Éà ­ÅÎ ·Éà Ãà ÇÉ ÈÉ ¦·
™¸ÅÂÓÏ¿ÄÈɹ¼ÈÂÊη¼¹ÃҸʻ¼Ã¿ÈÆÅÂӾŹ·ÉÓ
ÅÁÇʺ¼ÄÄż ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ·Éà | Á¦·
—ÉÃÅÈ˼ÇÄż »·¹Â¼Ä¿¼ ¿ºÇ·¼É ¹·½ÄÊÕ ÇÅÂÓ ¹
Ç·¸ÅɼÃÄź¿Ì¸ÒÉŹÒ̿ɼÌĿμÈÁ¿ÌÊÈÉÇÅÀÈɹ
¥Äż½¿É¹ÅÈÄŹ¼Ç·¸ÅÉÒƿƼÉÁ¿ ÏÆÇ¿Í·¿»Ç
žÄ·ÁÅÃÒ¼ ÃÄź¿Ã Ǽ¾¿ÄŹҼ ÆÇ¿ÈÅÈÁ¿ Ç¿È ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉÈÖ Á·Á ¹ ¸ÒÉÊ É·Á ¿ Ä· ¾·¹Å»·Ì »ÂÖ
ƼǼÄÅÈ· ÈÂŽļÀÏ¿Ì Ê¾ÂŹ Ô¼ÁÉÇÅÄ¿Á¿ ÆÇ¿ÁÅÈÄŹ¼Ä¿¼ Á ÁÅÉÅÇÒà »·½¼ ¹ ƼÇηÉÁ·Ì ÈŹ¼ÇϼÄÄŠļ»ÅÆÊÈÉ¿ÃÅ
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
123
124
Давление
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
°ÁÂÍÃÅ¿½ÂɽÜÄÂÉÊØÉÌÍÅÏÜÃÂÊÅÂɽÏÉËÎÑÂͽ¤ÂÉÈÅÌÍËÅÄ¿ËÁÅÏÁ½¿ÈÂÊÅÂ
´ÂÈË¿ÂÇ Ê ËÖÐÖ½ÂÏ ½ÏÉËÎÑÂÍÊËÀË Á½¿ÈÂÊÅÜ Ï½Ç Ç½Ç ËÊË ÁÂÆÎÏ¿ÐÂÏ Ç½Ç
ÎʽÍÐÃÅ Ï½Ç Å ÅÄÊÐÏÍÅ ÊÂÀË
¤½ ÊËÍɽÈÙÊË ½ÏÉËÎÑÂÍÊË Á½¿ÈÂÊÅ ÌÍÅÊÜÏË Á½¿ÈÂÊÅ ÎÏËȾ½ ÍÏÐÏÅ ¿ØŠ
ÎËÏËÆ ÉÉ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ê½ÄØ¿½ÂÏÎÜ ½ÏÉËÎÑÂÍÊØÉ Á½¿ÈÂÊÅÂÉ §½ÇË¿½ ÌÍÅÔÅʽ ÎÐÖÂÎÏ¿Ë¿½ÊÅÜ ½ÏÉËÎÑÂÍÊËÀË Á½¿ÈÂÊÅÜ
Ÿ ÔÂÉ ÄʽÔÂÊÅ ËÌØϽ ¯ËÍÍÅÔÂÈÈÅ
ª½ÄË¿ÅÏ ¿Î ÅÄ¿ÂÎÏÊØ ¿½É ÂÁÅÊÅÓØ ½ÏÉËÎÑÂÍÊËÀË Á½¿ÈÂÊÅÜ
¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
ª½ÈÂÆÏ¿ÌȽÎÏÅÇË¿ÐÛ¾ÐÏØÈÇÐÀËÍÜÔÂÆ¿ËÁØ´ÂÍÂÄÉÅÊÐÏпØÈÂÆÏ¿ËÁÐ
ŠĽÇÍËÆÏ ¾ÐÏØÈÇÐ ÇÍØÕÇËÆ žÐÏØÈÇÐ ËÒȽÁÅÏ «¾×ÜÎÊÅÏ ÌÍÅÔÅÊÐ ÁÂÑË͊
ɽÓÅÅ ¾ÐÏØÈÇÅ
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
™È¼Ç¼»¿Ä¼97**¹¹Ä¼Ã¼ÍÁÅúÅÇÅ»¼£·º»¼¸ÊǺ¼ÊμÄÒÃ¥ÉÉÅËÅÄ
š¼Ç¿Á¼ ¸Ò ÆÇŹ¼»¼Ä ÅÆÒÉÈƼÁÉ·ÁÂÓ Ÿ¾ ÆÇÅÈÉÇ·ÄÈɹ· ü½»Ê »¹ÊÃÖ
Å»¿Ä·ÁŹÒÿ ü»ÄÒÿ ÆÅÂÊÏ·Ç¿Öÿ ¸Ò ÅÉÁ·Î·Ä ¹Å¾»ÊÌ ›ÂÖ Ç·¾ÇÒ¹· ÆÅÂÊÏ·Ç¿À É ¼ »ÂÖ ÆǼŻÅÂ¼Ä¿Ö È¿Â ·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŠ»·¹Â¼Ä¿Ö ÆÅÉǼ¸Å¹·ÂÅÈÓÆ·ÇÈ·ÃÒÌÈ¿ÂÓÄÒÌÂÅÏ·»¼À§·¾ÇÒ¹ÈÅÆÇŹŽ»·ÂÈÖ
È¿ÂÓÄÒà ÌÂÅÆÁÅà ÆŻŸÄÒà ¾¹ÊÁÊ ¹ÒÈÉǼ·
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¦ÅμÃÊ ÉÇÊ»ÄÅ Æ¿ÉÓ ÈÅÁ ¿¾ ¸ÊÉÒÂÁ¿ ¿Â¿ Æ·Á¼É· ļ ¹ÆÊÈÁ·Ö ¹ Ä¿Ì ¹Å¾»ÊÌ
2.¦ÅμÃÊ ·¸ÈÅÂÕÉÄŠļ»ÅÆÊÈɿ÷ ÆÅɼÇÖ º¼ÇüɿÎÄÅÈÉ¿ ÈÁ·Ë·Ä»Ç· ÁÅÈÃÅÄ·¹É· Ç·¸ÅÉ·ÕмºÅ
¹ ÅÉÁÇÒÉÅà ÁÅÈÃÅȼ
3.™ÒÇ·¾¿É¼ ¹ Á¿ÂÅÆ·ÈÁ·ÂÖÌ ·ÉÃÅÈ˼ÇÄż »·¹Â¼Ä¿¼
· Æ Ã ¹Å»ÖÄźŠÈÉŸ·
¸ Æ2 ÃÃ ÇÉ ÈÉ
4.¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¹ÒÈÅÉÊ ÈÉŸ· ÇÉÊÉ¿ ÁÅÉÅÇÒÀ ÊÇ·¹ÄŹ¼Ï¿¹·¼ÉÈÖ ·ÉÃÅÈ˼ÇÄÒà »·¹Â¼Ä¿¼Ã
Æ Á¦·
5.¦ÅμÃÊ ¹ ÅÆÒɼ ©ÅÇǿμ¿ ¿ÈÆÅÂӾŹ·Â·ÈÓ
ÇÉÊÉÓ · ļ ¹Å»·
6. ¦Ç¿Á·ÁÅþķμĿ¿·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŻ·¹Â¼Ä¿Ö
Ä· ŸÂŽÁÊ Â¼½·Ð¼À Ä· ÈÉż ÁÄ¿º¿ ÆÂÅз»ÓÕ
ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ S »Ã2 »¼ÀÈÉ¹Ê¼É È¿Â· »·¹Â¼Ä¿Ö
F Á¤
7.¥¸ÑÖÈĿɼ ÆÇ¿ÄÍ¿Æ »¼ÀÈɹ¿Ö ƿƼÉÁ¿
Ç¿È 8.¤· Ç¿ÈÊÄÁ¼ È̼÷ɿμÈÁ¿ ¿¾Å¸Ç·½¼ÄÅ
ÊÈÉÇÅÀÈɹŠ¹È·ÈÒ¹·ÕмºÅ Ä·ÈÅÈ· 1 m Ϳ¿ĻǿμÈÁ·ÖÉÇʸÁ·2mÆÅÇϼÄÓ3 müɷ¿μÈÁ¿¼ Á·ƷÄÒ 5 m ÏÉÅÁ ¿ ÇÊÎÁ· ¡·Á Ç·¸ÅÉ·¼É Ä·ÈÅÈ
9.¡Ê¸¿Á È Ç¼¸ÇÅà Ƿ¹ÄÒà ¶ Ãà ÷ÈÈÅÀ
m º ¼½¿É Ä· »Ä¼ ÈÅÈÊ»· Ç¿È ¹
ÁÅÉÅÇÒÀ ķ¿ɷ ¹Å»· Ä· ¹ÒÈÅÉÊ h Èà ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÊÕ È¿ÂÊ ÁÅÉÅÇÊÕ Ä·»Å ÆÇ¿ÂŽ¿ÉÓ ¹ ͼÄÉǼ ¹¼ÇÌļÀ ºÇ·Ä¿ Áʸ¿Á· ÎÉÅ¸Ò ÅÉÅ
ǹ·ÉÓ ¼ºÅ ÅÉÅ »Ä· ™Å»· ÆÅ» Áʸ¿Á ļ ÆÇÅÄ¿Á·¼É
—ÉÃÅÈ˼ÇÄż »·¹Â¼Ä¿¼ Ç·¹ÄÅ Æ Ãà ÇÉ ÈÉ
¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ g Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒÃ Н .
кг
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
125
126
Давление
„ ¥ÄÉÂÍÂÊÅ ½ÏÉËÎÑÂÍÊËÀË Á½¿ÈÂÊÅÜ
ž½ÍËÉÂÏÍØ Å É½ÊËÉÂÏÍØ
¢ÃÂÁÊ¿ÊË ÉØ ÌËÈÐÔ½ÂÉ ÅÊÑËÍɽÓÅÛ Ë ¿ÂÈÅÔÅÊÂ
½ÏÉËÎÑÂÍÊËÀËÁ½¿ÈÂÊÅÜÅÂÀËÅÄÉÂÊÂÊÅŬËÔÂÉÐËÊË
Ê ܿÈÜÂÏÎÜ ÌËÎÏËÜÊÊØÉ ¬ËÔÂÉРʽ ͽÄÊØÒ ÏÂÍÍÅÏˊ
ÍÅÜÒ ¤ÂÉÈÅ Á½¿ÈÂÊÅ ͽÄÊË §½Ç Á½¿ÈÂÊÅ Ľ¿ÅÎÅÏ
ËÏ ¿ØÎËÏØ
­ÅÎ —ÉÃÅÈ˼ÇÄż »·¹Â¼Ä¿¼ ¾·¹¿È¿É ÅÉ ÈÅÈÉ·¹· ¹Å¾»ÊÌ· ©·Á Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç ÆÇ¿ ÆÅÈÉÊƼĿ¿ ¹Â·½ÄźÅ
¹Å¾»ÊÌ· Ä·ÈÒмÄÄźŠ¹Å»ÖÄÒÿ ƷǷÿ »·¹Â¼Ä¿¼ ÊüÄÓÏ·¼ÉÈÖ ´ÉŠŸÊÈÂŹ¼ÄŠɼà ÎÉŠ÷ÈÈ· ÃżÁÊ ¹Å»Ò ¾·Ã¼ÉÄŠüÄÓϼ ÷ÈÈÒ »Çʺ¿Ì
ÃżÁÊ ·ÉÃÅÈ˼ÇÒ m ·¾ÅÉ· Á¿ÈÂÅÇÅ»· ¿ »Ç
¤·¿¸Å¼¼ Ƚ·ÉÒÿ · ¾Ä·Î¿É ¸Å¼¼ ÆÂÅÉÄÒÿ Ö¹ÂÖÕÉÈÖ Æǿ¼º·Õп¼ Á ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ž¼Ã¿ ÈÂÅ¿ ·ÉÃÅÈ˼ÇÒ ¨Â¼»Å¹·É¼ÂÓÄÅ ¾Ä·Î¼Ä¿¼
·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŠ»·¹Â¼Ä¿Ö ¾·¹¿È¿É ÅÉ ¹ÒÈÅÉÒ Ã¼ÈÉ· Ä·» ÊÇŹļà ÃÅÇÖ ¤· ¹¼ÇϿļ È·ÃÅÀ ¹ÒÈÅÁÅÀ h à ºÅÇÒ ´¹¼Ç¼ÈÉ Ç¿È »·¹Â¼Ä¿¼ ÆÅÎÉ¿ ¹ Ç·¾· üÄÓϼ Î¼Ã Ê ¼¼ ÆŻĎ¿Ö
™Å»· Á·Á ¿ »Çʺ¿¼ ½¿»ÁÅÈÉ¿ ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿ ļȽ¿Ã·¼Ã· ¦ÅÔÉÅÃÊ »·¹Â¼Ä¿¼ ½¿»ÁÅÈÉ¿ ÅÉ
¹ÒÈÅÉÒ ÈÉŸ· ¾·¹¿È¿É ÆÇÖÃÅ ÆÇÅÆÅÇÍ¿ÅÄ·ÂÓÄÅ
Æ gUh ž·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ½¼·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŻ·¹Â¼Ä¿Ö
ÅÉ ¹ÒÈÅÉÒ ÅÆ¿ÈÒ¹·¼ÉÈÖ ºÅÇ·¾»Å ¸Å¼¼ ÈÂŽÄÅÀ
ËÅÇÃÊÂÅÀ ¥»Ä·ÁÅ »ÂÖ Ç·ÈμÉŹ ļ ÉǼ¸ÊÕпÌ
¸ÅÂÓÏÅÀ ÉÅÎÄÅÈÉ¿ ÆÇ¿ ļ ÅμÄÓ ¸ÅÂÓÏ¿Ì ¹ÒÈÅÉ·Ì ÃŽÄÅÈοɷÉÓ ÎÉÅÃļÝøιÀ¹ÝÁ´Ý¾´º¸Ï¹Ý
Ý ÀÝ ¸´¶¿¹Á¼¹Ý ǵ϶´¹ÆÝ Á´Ý Ý ÀÀÝ ÄÆ Ý ÅÆ Ý ž·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ »·¹Â¼Ä¿Ö ÅÉ ¹ÒÈÅÉÒ ÃŽÄÅ ¿ÈÆÅÂӾŹ·ÉÓ
»ÂÖ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ¹ÒÈÅÉÒ ÆŻѼ÷ ·ÂÓÆ¿Ä¿ÈÉŹ ¼ɷɼÂÓÄÒÌ ·ÆÆ·Ç·ÉŹ ©·Á ¼È¿ ÆÇ¿ ÆŻѼü »·¹Â¼Ä¿¼ ÊüÄÓÏ¿ÂÅÈÓ
Ä·ÃÃÇÉÈÉ ÉÅÔÉÅ¾Ä·Î¿É ÎÉŹÒÈÅÉ·ÆŻѼ÷
м
h | ÃÃ ÇÉ ÈÉ | Ã
мм рт. ст.
­ÅÎ ¦Ç¿¸ÅÇÒ ¿¾Ã¼ÇÖÕп¼¹ÒÈÅÉÊÆÅÉ·ÁÅÃÊÆÇ¿Ä
Í¿ÆÊ Ä·¾Ò¹·ÕÉ ¶ÁÒȾ»Èƶ¾ Ç¿È ÅÉ Â·É
BMUVT m ¹ÒÈÅÁ¿À ¿ metron m üǷ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
—ÉÃÅÈ˼ÇÄż »·¹Â¼Ä¿¼ ¿¾Ã¼ÇÖÕÉ ·¶ÆÄ»Èƶ
¾ ÅÉ ºÇ¼Î baros m ÉÖ½¼ÈÉÓ ¿ metron m üǷ ¦ÇÅÈɼÀÏ¿Ã ¸·ÇÅüÉÇÅà ֹÂÖ¼ÉÈÖ ÈÅÈÊ» ÈÅ ÇÉÊÉÓÕ ¿ ÉÇʸÁ· ¿ÈÆÅÂӾʼÃÒ¼ ¹ ÅÆÒɼ ©ÅÇǿμ¿
ÈÃ Ç¿È ¥»Ä·ÁÅ ÇÉÊÉÄÒ¼ ¸·ÇÅüÉÇÒ Ä¼ Ä·ÌÅ»ÖÉ Ï¿ÇÅÁźŠÆÇ¿Ã¼Ä¼Ä¿Ö ÌÅÉÖ ¿Ã¼ÕÉ ¹ÒÈÅÁÊÕ
ÉÅÎÄÅÈÉÓ ¦·ÇÒ ÇÉÊÉ¿ ¹Ç¼»ÄÒ »ÂÖ Î¼ÂŹ¼Á· ¤·
ÆÇ·ÁÉ¿Á¼ ¹ ÅÈÄŹÄÅà ÆÅÂÓ¾ÊÕÉÈÖ Ã¼É·Â¿μÈÁ¿Ã
¸·ÇÅüÉÇÅà m ¶Ã»ÆľºÄ ¬ÅÉÖ ÅÄ Ã¼Ä¼¼ ÉÅÎ¼Ä Î¼Ã ÇÉÊÉÄÒÀ ÄÅ ÈŹ¼ÇϼÄÄÅ ¸¼¾ÅƷȼÄ
™Ä¼ÏÄ¿À ¹¿» ¿ ¹ÄÊÉǼÄļ¼ ÊÈÉÇÅÀÈɹŠ¸·ÇÅ
üÉÇ··Ä¼ÇÅ¿»· ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼ÄÒ Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ¶ ·
šÂ·¹ÄÅÀ ηÈÉÓÕ ·Ä¼ÇÅ¿»· Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ Ã¼É·Â¿μÈÁ·Ö ÁÅÇŸÅÎÁ· 1 È ¹ÅÂÄ¿ÈÉÅÀ ºÅËÇ¿ÇŹ·ÄÄÅÀ ¹¼ÇÌļÀ ¿ Ä¿½Ä¼À ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÖÿ ™Å¾»ÊÌ ¿¾ ÁÅÇŸÅÎÁ¿ ÅÉÁ·Î·Ä »Å ¸ÅÂÓÏźŠǷ¾ÇÖ½¼Ä¿Ö
¡Åº»· ÆŹÒÏ·¼ÉÈÖ »·¹Â¼Ä¿¼ ÈÄ·Çʽ¿ ÁÅÇÆÊÈ· É ¼ ·ÉÃÅÈ˼ÇÄż »·¹Â¼Ä¿¼ ÉÅ ºÅËÇ¿ÇŹ·ÄÄÒ¼
ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ÁÅÇŸÅÎÁ¿ ÆÇź¿¸·ÕÉÈÖ ¹ÄÊÉÇÓ ¿ ÉÖÄÊÉ ÆÇ¿ÁǼƼÄÄÊÕ Á Ä¿Ã ÊÆÇʺÊÕ Æ·ÈÉ¿ÄÁÊ 2
ªÃ¼ÄÓϼĿ¼ ·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŠ»·¹Â¼Ä¿Ö ¹Å¾¹Ç·Ð·¼É
ºÅËÇ¿ÇŹ·ÄÄÊÕ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÓ ¹ ¿ÈÌÅ»Äż ÆÅÂŽ¼Ä¿¼œÈ¿»·¹Â¼Ä¿¼»·Â¼¼ÊüÄÓÏ·¼ÉÈÖ ÉÅÆŹ¼ÇÌ
ÄÅÈÉÓ ¹ÒÆÖο¹·¼ÉÈÖ ¹¹¼ÇÌ ¨ÉǼÂÁ· ¸·ÇÅüÉÇ· È ÆÅÃÅÐÓÕ Æ¼Ç¼»·ÉÅÎÄźŠü̷Ŀ¾Ã· 3 ÅÆÊÈÁ·¼ÉÈÖ ÆÅ ÏÁ·Â¼ ÆÇÅÉ¿¹ ηÈŹÅÀ ÈÉǼÂÁ¿ ÆÅÁ·¾Ò¹·Ö
ÊüÄÓϼĿ¼ »·¹Â¼Ä¿Ö
¯Á·ÂÊ ·Ä¼ÇÅ¿»· ÆǼ»¹·Ç¿É¼ÂÓÄÅ ºÇ·»Ê¿ÇÊÕÉ É¼Ä·ÄÅÈÖÉ»¼Â¼Ä¿ÖÆÅÆÅÁ·¾·Ä¿ÖÃÇÉÊÉÄźŸ·ÇÅüÉÇ·žÄ·Î¼Ä¿Ö»·¹Â¼Ä¿ÖÄ·ÏÁ·Â¼¹ÒÇ·½¼ÄÒ
¹ ÿ¿üÉÇ·Ì ÇÉÊÉÄźŠÈÉŸ· ¿ ¹ º¼ÁÉÅÆ·ÈÁ·ÂÖÌ º¦· ›ÂÖ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿ÖÇ·¾ÄÅÈÉ¿»·¹Â¼Ä¿Ö¹ÈÅÈÊ»¼¿·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŠ»·¹Â¼Ä¿Ö ÈÂʽ·É ¶ÃÄ»ÈÆÑ ÅÉ ºÇ¼Î
NBOPT m ļÆÂÅÉÄÒÀ ¿ NFUSPO m üǷ ¦ÇÅÈɼÀÏ¿À ÷ÄÅüÉÇ m ½¿»ÁÅÈÉÄÒÀ ¥Ä ÆǼ»ÈÉ·¹ÂÖ¼É
ÈŸÅÀ6ŸǷ¾ÄÊÕÉÇʸÁÊȽ¿»ÁÅÈÉÓÕ Ç¿È ¥»ÄÅ ÁżÄÅ ÉÇʸÁ¿ ÆÇ¿Èż»¿ÄÖ¼ÉÈÖ Á ÈÅÈÊ»Ê »·¹Â¼Ä¿¼¹ÁÅÉÅÇÅÃļŸÌÅ»¿ÃÅ¿¾Ã¼Ç¿ÉӛÇʺż
а
б
4
2
3
1
­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
127
128
Давление
3
1
2
­ÅÎ ­ÅÎ ÁżÄÅ ÅÉÁÇÒÉÅ œÈ¿ ÊÇŹ¼ÄÓ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ½¿»ÁÅÈÉ¿ ¹ Áżļ Èż»¿Ä¼ÄÄÅÃ È ÈÅÈÊ»Åà Ŀ½¼ μà ¹ ÅÉÁÇÒÉÅà ¾Ä·Î¿É »·¹Â¼Ä¿¼ º·¾· Æ ¹ ÈÅÈÊ»¼¸ÅÂÓϼ·ÉÃÅÈ˼ÇÄźÅÆÄ·¹¼Â¿Î¿ÄÊ»·¹Â¼Ä¿Ö
ÈÉŸ· ½¿»ÁÅÈÉ¿ ¹ÒÈÅÉÅÀ h É ¼ Æ Æ gUh
— ¼È¿ »·¹Â¼Ä¿¼ º·¾· ¹ ļÈÁÅÂÓÁÅ Ç·¾ ¸ÅÂÓϼ
·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŠ›ÂÖ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö¹ÒÈÅÁ¿Ì»·¹Â¼Ä¿À
ÆǿüÄÖÕÉ Ã¼É·Â¿μÈÁ¿À ÷ÄÅüÉÇ Ç¿È œºÅ ÅÈÄŹÄÒà Ô¼üÄÉÅà ֹÂÖ¼ÉÈÖ ÆÅÂ·Ö ÉÅÄÁÅ
ÈɼÄÄ·Öüɷ¿μÈÁ·ÖÉÇʸÁ·1 ÈźÄÊÉ·Ö¹»ÊºÊ
¥»¿Ä ÁÅÄ¼Í ÉÇʸÁ¿ 3 ¾·ÁÇÒÉ »ÇʺÅÀ 2 ÆÇ¿Èż»¿ÄÖ¼ÉÈÖ Á ÈÅÈÊ»Ê È º·¾Åà ž·ÁÇÒÉÒÀ ÁÅÄ¼Í 3 μǼ¾
¾Ê¸Î·ÉÒÀ ü̷Ŀ¾Ã Èż»¿Ä¼Ä ÈÅ ÈÉǼÂÁÅÀ »¹¿½ÊмÀÈÖ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ÏÁ·ÂÒ ®¼Ã ¸ÅÂÓϼ »·¹Â¼Ä¿¼ ¹ ÉÇʸÁ¼ · ¾Ä·Î¿É ¹ ÈÅÈÊ»¼ ɼà ¸ÅÂÓϼ
Ç·ÈÆÇÖÃÂÖ¼ÉÈÖ ÉÇʸÁ· ¿ ɼà ¸ÅÂÓϼ ÅÉÁÂÅÄÖ¼ÉÈÖ ÈÉǼÂÁ· ¤ÊÂÓ Ä· ÏÁ·Â¼ ÈÅÅɹ¼ÉÈÉ¹Ê¼É ·ÉÃÅ
È˼ÇÄÅÃÊ »·¹Â¼Ä¿Õ žÄ·Î¿É ¼È¿ ÈÉǼÂÁ· ÈÉÅ¿É
Ä· Í¿ËǼ t| »·¹Â¼Ä¿¼ ¹ ÈÅÈÊ»¼ ¹ Ç·¾ ¸ÅÂÓϼ ·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŠŸÃ¼ÄÄÅ É·Á ÊÈÉÇÅ¼Ä Ã·ÄÅüÉÇ
»ÂÖ ÁÅÄÉÇÅÂÖ »·¹Â¼Ä¿Ö ¹ ·¹ÉÅß¿ÂÓÄÒÌ Ï¿Ä·Ì
Ç¿È È½¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
ÏÉËÎÑÂÍÊË Á½¿ÈÂÊÅ Ľ¿ÅÎÅÏ ËÏ ¿ØÎËÏØ ÉÂÎÏÊËÎÏÅ Å ÉÂÏÂËÐÎÈË¿ÅÆ
¤½¿ÅÎÅÉËÎÏÙ ½ÏÉËÎÑÂÍÊËÀË Á½¿ÈÂÊÅÜ ËÏ ¿ØÎËÏØ Å ÉÂÏÂËÐÎÈË¿ÅÆ ÉËÃÊË ÅΊ
ÌËÈÙÄË¿½ÏÙ ÁÈÜ ÅÄÉÂÍÂÊÅÜ ¿ØÎËÏØ Å ÁÈÜ ÌÍËÀÊËĽ ÌËÀËÁØ
ÏÉËÎÑÂÍÊË Á½¿ÈÂÊÅ ÅÄÉÂÍÜÛÏ ¾½ÍËÉÂÏͽÉÅ ½ Á½¿ÈÂÊÅ À½ÄË¿ ¿ ÎËÎЊ
Á½Ò v ɽÊËÉÂÏͽÉÅ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
¬ËÔÂÉÐ ÇËÀÁ½ νÉËÈÂÏ Ê½¾ÅͽÂÏ ¿ØÎËÏÐ ÅÈÅ ÅÁÂÏ Ê½ ÌËνÁÇР̽ÎνÃÅÍØ
ÅÎÌØÏØ¿½ÛÏ ¾ËÈÙ ¿ ÐÕ½Ò
§½ÇÅÉÅ ÌÍžËͽÉÅ ÅÄÉÂÍÜÂÏÎÜ ½ÏÉËÎÑÂÍÊË Á½¿ÈÂÊÅÂ
©ËÃÊË ÈÅ ÅÉÂÜ ¾½ÍËÉÂÏÍ ÅÄÉÂÍÅÏÙ ¿ØÎËÏÐ ÀËÍØ ´ÏË ÉËÃÊË ÎǽĽÏÙ Ë
ÏËÔÊËÎÏŠϽÇÅÒ ÅÄÉÂÍÂÊÅÆ ¬ËÔÂÉÐ
¬ËÔÂÉÐ ¾ËÈÙÕÅ Á½¿ÈÂÊÅÜ ÊÂÈÙÄÜ ÅÄÉÂÍÅÏÙ ÃÅÁÇËÎÏÊØÉ É½ÊËÉÂÏÍËÉ
§½ÇËÆ ¾½ÍËÉÂÏÍ ÅÄÉÂÍÜÂÏ Á½¿ÈÂÊÅ ÏËÔÊ v ÍÏÐÏÊØÆ ÅÈÅ ¾½ÍËÉÂÏ͊½ÊŠ
ÍËÅÁ ¬ËÔÂÉÐ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Давление
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
¿»ÁÅÈÉÄÒÿ ÷ÄÅüÉǷÿ ÃŽÄÅ ¿¾Ã¼ÇÖÉÓ »·¹Â¼Ä¿¼ ÅÉ¿ηÕм¼ÈÖ ÅÉ ·ÉÃÅÈ˼ÇÄźŠ¿ÏÓ Ä¼¾Ä·Î¿É¼ÂÓÄÅ ©·Á ¼È¿ ¹ ÆǿüǼ Ä·
ÈÉÇ·Ä¿Í·Ì m »·¹Â¼Ä¿¼ ¹ ÈÅÈÊ»¼ ¸Ê»¼É ¹ Ç·¾· ¸ÅÂÓϼ ·ÉÃÅ
È˼ÇÄÅºÅ É ¼ Æ Æ ÉÅ Èź·ÈÄÅ ËÅÇÃʼ Æ Æ gUh ¿Ã¼¼Ã
gUI Æ Æ ÅÉÁÊ»·
h=
p0
.
gρ
¦Ç¿ ¿ÈÆÅÂӾŹ·Ä¿¿ ¹ ÷ÄÅüÉǼ ¹Å»Ò
h
100 000 Па
10 м.
10 Н 1000 кг3
кг
м
¦Ç¼»ÈÉ·¹Óɼ Ç·¾Ã¼ÇÒ É·ÁźŠÆÇ¿¸ÅÇ· ¦Ç¿
¿ÈÆÅÂӾŹ·Ä¿¿ ÇÉÊÉ¿ Ç·¾Ã¼ÇÒ ÊüÄÓÏ·ÕÉÈÖ ¹ Ç·¾· ÄÅ ¹Å¾Ä¿Á·ÕÉ ÄŹҼ ÆÇŸ¼ÃÒ m Æ·ÇÒ ÇÉÊÉ¿ ֻŹ¿ÉÒ
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
ªÆŻĎ¿ÖºÅÇÒ¸·ÇÅüÉÇÆÅÁ·¾Ò¹·¼É»·¹Â¼Ä¿¼Æ ÃÃÇÉÈÉ
· Ä· ¼¼ ¹¼ÇϿļ m Æ2 Ãà ÇÉ ÈÉ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¹ÒÈÅÉÊ »·ÄÄÅÀ
ºÅÇÒ
› · Ä Å
p ÃÃ ÇÉ ÈÉ
p2 ÃÃ ÇÉ ÈÉ
§¼Ï¼Ä¿¼
§·¾ÄÅÈÉÓ»·¹Â¼Ä¿ÀÊÆŻĎ¿ÖºÅÇÒ¿Ä·¼¼
¹¼ÇϿļ
Æ Æ2 ÃÃ ÇÉ ÈÉ ÃÃ ÇÉ ÈÉ ÃÃ ÇÉ ÈÉ
H m
ªÎɼà ÎÉÅ Ä· Ãà ÇÉ ÈÉ »·¹Â¼Ä¿¼ ÊüÄÓÏ·¼ÉÈÖ ÆÇ¿ ÆŻѼü
ÆǿüÇÄÅ Ä· ¹ÒÈÅÉÊ h à ©Åº»· ¹ÒÈÅÉ· ºÅÇÒ
H 12
м
10 мм рт. ст. 120 м.
мм рт. ст.
¥ É ¹ ¼ É H Ã
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
129
130
Давление
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¦ÅμÃʹ£¿ÄÈÁ¼ÆÅÎɿļ¸Ò¹·¼É»·¹Â¼Ä¿Ö ÆÇ¿ÄÖÉźŠ¾· ÄÅÇ÷ÂÓÄż ¦Ç·ÁɿμÈÁ¿ ͼÂÒÀ
ºÅ» ¹ £¿ÄÈÁ¼ »·¹Â¼Ä¿¼ üÄÓϼ Ãà ÇÉ ÈÉ
р
­ÅÎ 2.™ Á·Èȼ Ä· ƼǹÅà ÔÉ·½¼ ¸·ÇÅüÉÇ ÆÅÁ·
¾Ò¹·¼É »·¹Â¼Ä¿¼ Æ Ãà ÇÉ ÈÉ · Ä· ¸¼Ç¼
ºÊ ž¼Ç· m Æ2 Ãà ÇÉ ÈÉ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ Ä·
Á·ÁÅÀ ¹ÒÈÅɼ Ä·» ÊÇŹļà ž¼Ç· Ç·ÈÆÅÂŽ¼Ä·
ÏÁÅ·
3.ž»·Ä¿¼ ¿Ã¼¼É ¹ÒÈÅÉÊ h à ¤· ÈÁÅÂÓÁÅ
¿ ¹ Á·ÁÊÕ ÈÉÅÇÅÄÊ ¸Ê»¼É ÅÉ¿ηÉÓÈÖ ·ÉÃÅÈ˼ÇÄż
»·¹Â¼Ä¿¼ Ä· ÆÅȼ»Ä¼Ã ¿ ƼǹÅà ÔÉ·½·Ì ÔÉźÅ
¾»·Ä¿Ö
а
4.¥ÆǼ»¼Â¿É¼»·¹Â¼Ä¿¼º·¾·¹ÁŸ¼ Ç¿È ¼È¿ ¸Ò ¹ ÷ÄÅüÉǼ ¸Ò· ¿ÈÆÅÂӾŹ·Ä· ÇÉÊÉÓ
¡·Á¿¼ ¾Ä·Î¼Ä¿Ö »·¹Â¼Ä¿Ö ÃŽÄÅ ¸ÒÂÅ ¸Ò ¿¾Ã¼
ÇÖÉÓ Ôɿà ÷ÄÅüÉÇÅà —ÉÃÅÈ˼ÇÄż »·¹Â¼Ä¿¼
Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà ƷÉà Á¦·
5.¤· ºÇ·Ë¿Á·Ì ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼ÄÅ ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿¼ »·¹
Â¼Ä¿Ö È ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿¼Ã Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿Ö ÅÉ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈ
É¿ ž¼Ã¿ ¹ ¹Å»ÄÅÃ Ç¿È ¶ ¿ ¹Å¾»ÊÏÄÅÃ
Ç¿È · ÅÁ¼·Ä·Ì ž¼Ã¿ ¡·ÁÊÕ ¿ÄËÅÇ÷ͿÕ
¹Ò ÃŽ¼É¼ ¿¾¹Â¼ÎÓ ¿¾ »·ÄÄÒÌ ºÇ·Ë¿ÁŹ
б
­ÅÎ 6.™ÄÊÉÇ¿ ÁÅÈÿμÈÁ¿Ì ÁÅÇ·¸Â¼À ¹ ļ¹¼ÈÅ
ÃÅÈÉ¿ ÁÅÈÃÅÄ·¹ÉÒ »ÒÏ·É ¹Å¾»ÊÌÅà ¦ÇÅ¿¾
¹Å»¿É ¿ ÔÉÅÉ ¹Å¾»ÊÌ »·¹Â¼Ä¿¼ £Å½ÄŠ¿ ÔÉÅ
»·¹Â¼Ä¿¼ Ä·¾Ò¹·ÉÓ ·ÉÃÅÈ˼ÇÄÒÃ
¯ÂÉØ ÌÍËÂÇÏÊØÒ Ä½Á½ÊÅÆ
¡½¿ÈÂÊÅ ¢ÀË ÌÍËÜ¿ÈÂÊÅ ¿ ÌÍÅÍËÁ ŠÏÂÒÊÅÇÂ
¬ËÔÂÉÐ Íؾ½É ʽÒËÁÅÏÙÎÜ Ê½ ÀÈоÅÊ ¾ÂÄË̽ÎÊ ÔÂÉ ÔÂÈË¿ÂÇÐ Å ÏÂÒÊÅÇÂ
ÏÉËÎÑÂÍÊË Á½¿ÈÂÊÅ ¢ÀË ÌÍËÜ¿ÈÂÊÅ ¿ ÏÂÒÊÅÇ Š¾ØÏÐ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
132
Работа. Мощность. Энергия
„ ©ÂÒ½ÊÅÔÂÎÇ½Ü Í½¾ËϽ
¢ÁÅÊÅÓØ Í½¾ËÏØ
©Ø Ô½ÎÏË ÎÈØÕÅÉ ËÏ ÁÍÐÄÂÆ ˆ¼ ÎÂÀËÁÊÜ ¿ØÌËÈÊÅÈ
¾ËÈÙÕÐÛͽ¾ËÏпØÐÔÅÈʽÅÄÐÎÏÙÎÏÅÒËÏ¿ËÍÂÊÅÂÅÍŠ
ÕÅÈÌÜÏÙĽÁ½ÔÌËɽÏÂɽÏÅǘªËÎÏËÔÇÅÄÍÂÊÅÜÑŊ
ÄÅÇÅÊÅǽÇËÆͽ¾ËÏØÊÂÎË¿ÂÍÕÂÊË Á½ÃÂÂÎÈÅ¿ØÐÔÅÏÙ
ʽÅÄÐÎÏÙÓÂÈÐÛÌËÚÉдÏËÃÂϽÇËÂͽ¾ËϽ¿ÑÅÄÅÇÂ
а
б
д
в
­ÅÎ ­ÅÎ ™ Ë¿¾¿Á¼ Ç·¸ÅÉ· ÅͼĿ¹·¼É ÉÅ ÎÉÅ ¹Ò¾¹·Â·
ȿ· »¼ÀÈɹÊÖ Ä· »¹¿½Êм¼ÈÖ É¼ÂÅ ¦ÅÁ·½¼Ã
ÔÉÅ Ä· ÆÇ¿Ã¼Ç·Ì §·ÈÈÃÅÉǿɼ ¹Ä¿Ã·É¼ÂÓÄÅ Ç¿ÈÊÄÅÁ®ÉÅŸмºÅ¹Ç¼¾ÊÂÓÉ·É·Ì»¼ÀÈɹ¿ÖÈ¿ÂÒ
ÉÖ½¼ÈÉ¿Ä·ÃÖÎ Ç¿È ¶ È¿ÂÒ»·¹Â¼Ä¿Öº·¾·
Ä· ÆÊÂÕ ¹ Æ¿ÈÉżɼ Ç¿È · ¿ È¿ÂÒ ÊÆÇʺÅÈÉ¿ Ƚ·ÉÅÀ ÆÇʽ¿ÄÒ Ä· Ï·Ç¿Á Ç¿È ¸
ÆÅȼ ƼǼ½¿º·Ä¿Ö Ä¿É¿ ™È¼ ƼǼοȼÄÄÒ¼
È¿ÂÒ¹Ò¾Ò¹·ÕÉÇ·¾ºÅÄɼ ÃÖη ÆÊ¿ Ï·Ç¿Á· É ¼ ʹ¼Â¿Î¼Ä¿¼ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ »¹¿½¼Ä¿Ö
— ÃŽ¼É ¿ ȿ· »¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö Ä· »¹¿½Êм¼ÈÖɼÂÅ ÊüÄÓÏ·ÉÓ¼ºÅÈÁÅÇÅÈÉÓ ¦Å»¸ÇÅÈÓɼÃÖÎ
¿ Ä·¸ÂÕ»·Àɼ ¾· ¼ºÅ »¹¿½¼Ä¿¼Ã ¹¹¼ÇÌ Ç¿È ©¼Æ¼ÇÓȿ·ÉÖ½¼ÈÉ¿ÊüÄÓÏ·¼ÉÈÁÅÇÅÈÉÓ¼ºÅ»¹¿½¼Ä¿Ö™Å¹È¼ÌÈÂÊηÖÌ Áź»·È¿Â·¿¾Ã¼ÄÖ¼ÉÈÁÅÇÅÈÉÓ»¹¿½¼Ä¿Ö ʹ¼Â¿Î¿¹·¼É¿Â¿ÊüÄÓÏ·¼É ºÅ¹ÅÇÖÉ ËÆÂÝż¿´ÝŶ¹ÄÌ´¹ÆÝÀ¹É´Á¼Ë¹Å¾ÇÒÝÄ´µÂÆÇ
£¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁ·ÖÇ·¸ÅÉ·Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖË¿¾¿Î¼ÈÁÅÀ¹¼Â¿Î¿ÄÅÀœ¼¾Ä·Î¼Ä¿¼ÃŽÄÅÇ·ÈÈοɷÉÓ§·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã È·ÃÒÀ ÆÇÅÈÉÅÀ ÈÂÊηÀ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿¼ È¿ÂÒ
ÈŹƷ»·¼É È Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿¼Ã »¹¿½¼Ä¿Ö ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç ¿»¼ÉÇ·¾ºÅÄÈÆÅÇÉ¿¹ÄÒÌȷļÀ Ç¿È Ÿ¾Ã¼Ä¼Ä¿¼ÈÁÅÇÅÈɿȷļÀ ·¾Ä·Î¿É ¿Ç·¸ÅÉ·ÆÅ¿ÌÇ·¾ºÅÄÊ ¾·¹¿ÈÖÉ ÅÉ ¾Ä·Î¼Ä¿Ö »¼ÀÈɹÊÕмÀ È¿ÂÒ È¿ÂÒ
ÈÆÅÇÉÈüÄŹ Ç·¾ºÅÄÖÕпÌÈ·Ä¿ ¿ÅÉÆÇÅÀ»¼ÄÄźÅÈ·ÄÖÿÆÊÉ¿®¼Ã¸ÅÂÓϼȿ·¿ÆÊÉÓ É¼Ã¸ÅÂÓÏ·Ö ÈŹ¼ÇÏ·¼ÉÈÖ Ç·¸ÅÉ· ´ÉÅÉ ¹Ò¹Å» ÈÆÇ·¹¼»Â¿¹
»ÂÖ ¹È¼Ì »¹¿½ÊпÌÈÖ ÆÅ» »¼ÀÈɹ¿¼Ã È¿ÂÒ É¼Â
©·Á¿Ã ŸǷ¾Åà À¹É´Á¼Ë¹Å¾´ÓÝ Ä´µÂÆ´Ý jÝ È¼»¼Ë¹Å¾´ÓÝ ¶¹¿¼Ë¼Á´ Ý ÃÄÂÃÂÄʼÂÁ´¿ÐÁ´ÓÝ ¸¹½ÅƶÇÒ͹½Ý Á´Ý ƹ¿ÂÝ Å¼¿¹Ý ¼Ý ÃĽ¸¹ÁÁÂÀÇÝ ÃÇƼ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
¥¸Å¾Ä·Î¿Ã Ç·¸ÅÉÊ ¸ÊÁ¹ÅÀ – ©Åº»· ¹Å¿¼Ý Á´ÃÄ´¶¿¹Á¼¹Ý ż¿ÏÝ Å¶ô¸´¹ÆÝ ÅÝ Á´ÃÄ´¶¿¹Á¼¹ÀÝ ¸¶¼º¹Á¼ÓÝ Æ¹¿´ ÉÅ
¿Â¿
¥ÈÄŹÄÅÀ¼»¿Ä¿Í¼ÀÇ·¸ÅÉÒ¹¨ŸÖ¹ÂÖ¼ÉÈÖݸºÂÇ¿ÐÝݘº¤·¾¹·Ä·ÅÄ·¹Î¼ÈÉÓ¿¾¹¼ÈÉÄźŷĺ¿À
ÈÁźŠ˿¾¿Á· ›½ ¦ ›½ÅÊÂÖ ¢¸¼ÁÝ ¸ºÂÇ¿ÐÝ jÝ
ÑÆÂÝ Ä´µÂÆ´ Ý Å¶¹ÄÌ´¹À´ÓÝ Å¼¿Â½Ý Ý ¡Ý Á´Ý ÃÇÆ¼Ý Ý À
Ý ¸ºÂÇ¿ÐÝ Ý Ý ÁÐÒÆÂÁÝ Ý Ý À¹ÆÄ
›ÂÖ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ¸ÅÂÓÏÅÀ Ç·¸ÅÉÒ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉ
ÁÇ·ÉÄÒ¼ »½ÅÊÂÕ ¼»¿Ä¿ÍÒ
Á›½ ›½ ›½
£›½ ›½ ›½
™ ÈÂÊη¼ ÷ÂÅÀ Ç·¸ÅÉÒ ÆǿüÄÖÕÉÈÖ »ÅÂÓÄÒ¼
¼»¿Ä¿ÍÒ
Û½ ›½ ›½
ÃÁ›½ ›½ ›½
Ÿ¾ ËÅÇÃÊÂÒ Ç·¸ÅÉÒ È¼»Ê¼É ÎÉÅ ¼È¿ ¼ÈÉÓ
È¿ÂÒ ÄÅ Ä¼É »¹¿½¼Ä¿Ö ÉÅ Ä¼É ¿ Ç·¸ÅÉÒ ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç È¿Â· ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö Ä· ¼½·Ð¿À Ä·
ÆÅÂÊ ÃÖÎ Ç¿È ¶ Ç·¸ÅÉÒ Ä¼ ÈŹ¼ÇÏ·¼É · ¹
ÈÂÊη¼Æ·»·ÕмºÅÃÖη Ç¿È · mÈŹ¼ÇÏ·¼É
¨¿Â·Ä¼¹È¼º»·Ê¹¼Â¿Î¿¹·¼ÉÈÁÅÇÅÈÉÓ»¹¿½¼Ä¿Ö
ɼ·©·Á ÆÇ¿»¹¿½¼Ä¿¿ÃÖη¹¹¼ÇÌ ÈÃÇ¿È È¿Â· ÉÖ½¼ÈÉ¿ ¾·Ã¼»ÂÖ¼É ¼ºÅ »¹¿½¼Ä¿¼ —Ä·Âź¿ÎÄÅ ÆÇ¿ ÈÁÅÂÓ½¼Ä¿¿ Ï·À¸Ò ÆÅ ÂÓ»Ê È¿Â· ÉÇ¼Ä¿Ö ÊüÄÓÏ·¼É ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö Ï·À¸Ò §·¸ÅÉÊ È¿ÂÒ ÉÖ½¼ÈÉ¿ ÉÇ¼Ä¿Ö ¹ ÆŻŸÄÒÌ ÈÂÊηÖÌ
ÈοɷÕÉ ÅÉǿͷɼÂÓÄÅÀ
¤Å ÆÅÂŽ¿É¼ÂÓÄ·Ö ¿ ÅÉǿͷɼÂÓÄ·Ö Ç·¸ÅÉÒ
ÃźÊÉ ÈŹ¼ÇÏ·ÉÓÈÖ Å»ÄŹǼüÄÄÅ ¿ »·½¼ ¸ÒÉÓ
Ç·¹ÄÒÿ ÆÅ ·¸ÈÅÂÕÉÄÅÀ ¹¼Â¿Î¿Ä¼ ™ ÔÉÅà ÈÂÊη¼ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö ÆÅÈÉÅÖÄÄ· ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç Ô¼ÁÉÇÅÆż¾» Ä· »·ÄÄÅà ÊηÈÉÁ¼ ÆÊÉ¿ »¹¿½¼ÉÈÖ
Ç·¹ÄÅüÇÄÅ ´ÉÅ ¾Ä·Î¿É ÎÉÅ Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕзÖ
È¿Â ÉÖº¿ »¹¿º·É¼ÂÖ ¿ ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö »¹¿½¼Ä¿Õ Ç·¹Ä· ÄÊÂÕ ¤Å ¿ ȿ· ÉÖº¿ ¿ ȿ· ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö ÈŹ¼ÇÏ·ÕÉ Ç·¸ÅÉÊ ©ÅÂÓÁÅ Ç·¸ÅÉ· È¿ÂÒ ÉÖº¿
–É * · È¿ÂÒ ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö –È + ¨ÊÃ÷ ½¼
¿Ì Ç·¹Ä· ÄÊÂÕ É ¼ – –É –È ­ÅÎ а
б
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
133
134
Работа. Мощность. Энергия
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
©ÂÒ½ÊÅÔÂÎǽÜͽ¾ËϽҽͽÇÏÂÍÅÄÐÂÏÍÂÄÐÈÙϽÏÁÂÆÎÏ¿ÅÜÎÅÈØʽÁ¿ÅÃÐÖÂÂÎÜ
ÏÂÈËÅÌÍËÌËÍÓÅËʽÈÙʽÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖÂÆʽÏÂÈËÎÅÈÂÅÌÍËÆÁÂÊÊËÉÐÏÂÈËÉÌÐÏÅ
®ÅÈØ ÐÎÇËÍÜÛÖÅ Á¿ÅÃÂÊÅ ÏÂȽ ÎË¿ÂÍÕ½ÛÏ ÌËÈËÃÅÏÂÈÙÊÐÛ Í½¾ËÏÐ
®ÅÈØ Ä½ÉÂÁÈÜÛÖÅ Á¿ÅÃÂÊÅ ÏÂȽ ÎË¿ÂÍÕ½ÛÏ ËÏÍÅÓ½ÏÂÈÙÊÐÛ Í½¾ËÏÐ
«ÎÊË¿Ê½Ü ÂÁÅÊÅÓ½ ͽ¾ËÏØ ¿ ®¥ v ÁÃËÐÈÙ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ò½Í½ÇÏÂÍÅÄÐÂÏ ÉÂÒ½ÊÅÔÂÎÇ½Ü Í½¾ËϽ
«Ï ÔÂÀË Ä½¿ÅÎÅÏ ÄʽÔÂÊÅ ÎË¿ÂÍÕÂÊÊËÆ Í½¾ËÏØ
´ÏË ÌÍÅÊÜÏË ¿ ®¥ Ľ ËÎÊË¿ÊÐÛ ÂÁÅÊÅÓРͽ¾ËÏØ
Ÿ ǽÇËÉ ÎÈÐԽ ÎÅÈËÆ ÎË¿ÂÍÕ½ÂÏÎÜ ËÏÍÅÓ½ÏÂÈÙÊ½Ü Í½¾ËϽ
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
¦Å»Ñ¼ÃÄÒÀ ÁÇ·Ä Ç·¹ÄÅüÇÄÅ ÆŻĿ÷¼É È ¾¼Ã¿ ¸¼ÉÅÄÄÊÕ Æ¿ÉÊ
÷ÈÈÅÀ m Áº Ä· Å»¿Ä ¿¾ ÔÉ·½¼À ÈÉÇÅÖмºÅÈÖ »Å÷ ¨¿Â· ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ÉÇÅÈ· ÆÇ¿ ÔÉÅà ÈŹ¼ÇÏ·¼É Ç·¸ÅÉÊ – Á›½ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ Ä·
Á·ÁÅÀÔÉ·½¸Ò·ÆÅ»ÄÖÉ·Æ¿ɷ ¼È¿¹ÒÈÅÉ·Å»ÄźÅÔÉ·½·h Ã
®¼ÃÊ Ç·¹Ä· Ç·¸ÅÉ· Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕмÀ È¿Â ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÒÌ Á Æ¿ɼ ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ g Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà › · Ä Å
m Áº 2 Áº
– Á›½ ›½
h Ã
g Н
кг
N m AQ m
¥ÉÈÕ»·
§¼Ï¼Ä¿¼
¦Ç¿ Ç·¹ÄÅüÇÄÅà ÆŻѼü ȿ·
ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ÉÇÅÈ· Ç·¹Ä· ȿ¼ ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕмÀ Ä· Æ¿ÉÊ FÊÆÇ gm
§·¸ÅÉ· È¿ÂÒ ÊÆÇʺÅÈÉ¿ A gmh
™ÒÈÅÉ· ÆŻѼ÷ h N h º»¼ N m
οÈÂÅ ÔÉ·½¼À ©Åº»· A gmN h
N N ©·Á Á·Á »¹¿½¼Ä¿¼ Æ¿ÉÒ Ç·¹ÄÅüÇÄż ÉÅ Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕзÖ
È¿Â ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÒÌ Á ļÀ FQ ¿ Ç·¸ÅÉ· –Ç ¥ É ¹ ¼ É Æ¿ɷ ÆÅ»ÄÖÉ· Ä· À ÔÉ·½ Ç·¸ÅÉ· Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕмÀ
È¿Â –Ç ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¨Å¹¼ÇÏ·¼É ¿ Ç·¸ÅÉÊ È¿Â· ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö Ä· ÈÆÅÇÉÈüķ ¼È¿ ÅÄ
· ÈÉÅ¿É Ä· ÉÇ·ÃÆ¿ļ ¸ Æ·»·¼É ¹ ¹Å»Ê ¹ ¹ÈÆÂÒ¹·¼É
2.™ÒÇ·¾¿É¼ ¹ »½ÅÊÂÖÌ Ç·¸ÅÉÊ – £›½ –2 Á›½ – Û½ – ÃÁ›½
3. ¡·ÁÊÕ Ç·¸ÅÉÊ ÈŹ¼ÇÏ·¼É ȿ· ÊÆÇʺÅÈÉ¿ ¹¼Ç¼¹Á¿ F ¤ Ç·¾ºÅÄÖÕÐ·Ö È·ÄÁ¿ Ä· ÆÊÉ¿ s Ã
4.¡·ÁÊÕ Ç·¸ÅÉÊ ÈŹ¼ÇÏ·¼É ȿ· ÉÖ½¼ÈÉ¿ »¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö Ä· Á·Ã¼ÄÓ
÷ÈÈÅÀ m Áº ÆÇ¿
· Æ·»¼Ä¿¿¼ºÅȹÒÈÅÉÒh ø ÆŻѼüķ¹ÒÈÅÉÊh à ™ ÔÉÅÀ ¿ ÆÅȼ»ÊÕÐ¿Ì ¾·»·Î·Ì ÈοɷÀɼ g Н .
кг
5.©Ç·ÁÉÅÇ ¹ÒÉ·ÈÁ¿¹·Ö ¾·¹Ö¾Ï¿À ·¹ÉÅß¿ÂÓ ÆÇÅÉÖÄÊ ¼ºÅ Ä·
ÆÊÉ¿ s à ¨¿Â· Ä·ÉÖ½¼Ä¿Ö ¸ÊÁÈ¿ÇŹÅÎÄźŠÉÇÅÈ· ÈŹ¼ÇϿ· Ç·¸ÅÉÊ A Á›½ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ÔÉÅÀ È¿ÂÒ
6.¡·ÁÅÀÆÊÉÓÆÇż¾½·¼Éɼ¼½Á· ¼È¿»¼ÀÈɹÊÕзÖķļ¼ÆÅÈÉÅÖÄÄ·Ö È¿Â· F ¤ ÈŹ¼ÇÏ·¼É Ç·¸ÅÉÊ – Á›½
7.¦Ç¿ÆŻѼü¹¼»Ç·È¹Å»ÅÀ÷ÈÈÅÀm ÁºÄ·¹ÒÈÅÉÊh Ã
È¿ÂÅÀÊÆÇʺÅÈÉ¿ÉÇÅÈ·¸Ò·ÈŹ¼ÇϼķǷ¸ÅÉ·– ›½§·¹ÄÅüÇÄŠ¿ ÆŻĿ÷¿ ¹¼»ÇÅ
8.¬ÅÁÁ¼¿ÈÉ ¸Ó¼É ÁÂÕÏÁÅÀ ÆŠļÆÅ»¹¿½ÄÅÀ Ï·À¸¼ ¡·Á¿¼ È¿ÂÒ
»¼ÀÈɹŹ·Â¿ Ä· Ï·À¸Ê ¹ ÃÅüÄÉ Ê»·Ç· ¿ ÆÇ¿ ÈÁÅÂÓ½¼Ä¿¿ Ï·À¸Ò ®¼ÃÊ Ç·¹Ä· ¿Ì Ç·¸ÅÉ·
9.¦Ç¿ Ç·¾ºÅļ ·¹ÉÅß¿ÂÖ Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö È¿Â ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÒÌ
Á ļÃÊ ÈŹ¼ÇϿ· Ç·¸ÅÉÊ – Á›½ ¡·ÁÅÀ »Å½ķ ¸ÒÉÓ ÉÅÇÞÖÐ·Ö È¿Â· ÎÉÅ¸Ò ÅÈÉ·ÄŹ¿ÉÓ ÔÉÅÉ ·¹ÉÅß¿ÂÓ Ä· ÆÊÉ¿ s à ÆÇ¿
¹ÒÁÂÕμÄÄÅà »¹¿º·É¼Â¼ ¡·Á¿¼ È¿ÂÒ Ä¼ ÈŹ¼ÇϷ¿ Ç·¸ÅÉÊ
10.¦Ç¿ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅà ÆŻѼü Ç·Á¼ÉÒ Ã·ÈÈÅÀ m Áº Ä· ļÁÅÉÅÇÊÕ ¹ÒÈÅÉÊ È¿ÂÅÀ ÉÖº¿ F Á¤ ¸Ò· ÈŹ¼Çϼķ Ç·¸ÅÉ·
– Á›½ ¤· Á·ÁÊÕ ¹ÒÈÅÉÊ ÆÅ»ÄÖ·ÈÓ Ç·Á¼É· ¡·ÁÊÕ Ç·¸ÅÉÊ ÈŹ¼ÇϿ¿¾·¹Ç¼ÃÖÆŻѼ÷ȿ·ÉÖ½¼ÈÉ¿¿Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö È¿Â ÆÇ¿ÂŽ¼ÄÄÒÌ Á Ç·Á¼É¼ Ÿ¾Ã¼Ä¼Ä¿¼Ã ÷ÈÈÒ Ç·Á¼ÉÒ ÆǼļ¸Ç¼ÎÓ
11.¤· ºÇ·Ë¿Á¼ Ç¿È ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼ÄÒ ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉ¿ ȿ ƼǼüзÕÐ¿Ì ¸¼ÉÅÄÄÊÕ
Æ¿ÉÊ ÅÉ ÆÊÉ¿ ¡·Á·Ö ¿¾ È¿Â ÈŹ¼ÇϿ· ¸Å~ÂÓÏÊÕ Ç·¸ÅÉÊ ™Å ÈÁÅÂÓÁÅ Ç·¾
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
135
136
Работа. Мощность. Энергия
„ ¬ËÈÂÄÊ½Ü Å ÎË¿ÂÍÕÂÊÊ½Ü Í½¾ËϽ
§ËÚÑÑÅÓÅÂÊÏ ÌËÈÂÄÊËÀË ÁÂÆÎÏ¿ÅÜ
«ÓÂÊÅ¿½Ü ͽ¾ËÏРɽÕÅÊØ ÉÂÒ½ÊÅÄɽ Å ÁÍ À˿ˊ
ÍÜÏ Ë¾ ÅÒ ÇËÚÑÑÅÓÅÂÊÏ ÌËÈÂÄÊËÀË ÁÂÆÎÏ¿ÅÜ §¬¡ ªË ÔÏË Ï½ÇË §¬¡ ´ÏË ËÄʽԽÛÏ ÎÈË¿½ ˆÌËÈÂÄÊËÀË
ÁÂÆÎÏ¿Åܘ §·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã È¿ÉÊ·Í¿Õ ¿»¼É ʸÅÇÁ· Á·ÇÉÅ˼ÂÖ
Ä· Æż «¼ÇÃ¼Ç ÆŻĿ÷¼É Á·ÇÉÅ˼ÂÓ ¹ ¹¼»Ç¼ ¹
ÁʾŹ ·¹ÉÅ÷ϿÄÒ Ç¿È ¹ÒºÇʽ·¼É · ¹¼»ÇÅ ÅÆÊÈÁ·¼É Ä· ¾¼ÃÂÕ £¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁÊÕ Ç·¸ÅÉÊ ÈŹ¼ÇÏ·¼É ÃÊÈÁÊÂÓÄ·Ö È¿Â· ˼ÇüǷ ÆÅ»ÄֹϼºÅ
¹¼»ÇŠ÷ÈÈÅÀ Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç m¹ Áº ¿ Á·ÇÉÅ˼ÂÓ
÷ÈÈÅÀ m Áº Ä· ¹ÒÈÅÉÊ h à ¡·Á·Ö
Ç·¸ÅÉ· ¾»¼ÈÓ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ Æż¾ÄÅÀ
­¼ÂÓ˼ÇüǷmÆźÇʾ¿ÉÓ¹ÁʾŹÁ·ÇÉÅ˼ÂÓ
ŸÈÌÅ»Ö ¿¾ ÔÉźŠÆż¾ÄÅÀ Ç·¸ÅÉÅÀ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ Ç·¸ÅÉ· ÆÅ ÆŻѼÃÊ Á·ÇÉÅ˼ÂÖ –ÆÅ gmh — ¹ÅÉ
­ÅÎ Ç·¸ÅÉ· ÆÅ ÆŻѼÃÊ È·ÃźŠ¹¼»Ç· – gm¹I ļ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ Æż¾ÄÅÀ ™ÈÖ ½¼ ÈŹ¼ÇϼÄÄ·Ö ÆÅÂÄ·Ö
Ç·¸ÅÉ· Ç·¹Ä·
–ÈŹ –ÆÅ – g m m¹ h
¡·ÁÊÕ »ÅÂÕ ÈÅÈÉ·¹ÂÖ¼É Æż¾Ä·Ö Ç·¸ÅÉ· ÅÉ ÈŹ¼ÇϼÄÄÅÀ
Апол
gmh
m
=
=
Асов
g (m + mв ) h
m + mв
¥¸Å¾Ä·Î¿Ã ÅÉÄÅϼĿ¼
–пол
¸ÊÁ¹ÅÀ K ÔÉ· ¿
–сов
Ä·¾Å¹¼Ã ÀÄÓÊʾ̾»ÃÈÄ ÅÄÁ»½ÃÄ¹Ä º»¿Çȸ¾Õ
¥š ©Åº»· η =
10 кг
= 0,83.
12 кг
¡¦› Á·Á ÆÇ·¹¿ÂÅ ¹ÒÇ·½·ÕÉ ¹ ÃÄÂʹÁÆ´É
η=
­ÅÎ –пол
100 %.
–сов
©·Á¿Ã ŸǷ¾Åà ¡¦› ÔË˼ÁÉ¿¹ÄÅÈÉÓ Ç·¸ÅÉÒ ¹ »·ÄÄÅà ÈÂÊη¼ Ç·¹¼Ä ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
§·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã ¼Ð¼ Å»¿Ä ÆÇ¿Ã¼Ç ›¼É¿ Ç·¾ºÅÄÖÕÉ È·ÄÁ¿ »¼ÀÈɹÊÖ È¿ÂÅÀ F ¹ Ä·ÆÇ·¹Â¼Ä¿¿
¿Ì »¹¿½¼Ä¿Ö Ç¿È ¨Å¹¼ÇϼÄÄ·Ö ÆÅÂÄ·Ö Ç·¸ÅÉ· ¾»¼ÈÓ –ÈŹ F s ­¼ÂÓ »¼É¼À m ʹ¼Â¿Î¿ÉÓ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö È·ÄÅÁ ¤Å Ä· È·ÄÁ¿
»¼ÀÈÉ¹Ê¼É ¼Ð¼ ȿ· ÉÇ¼Ä¿Ö ÈÁÅÂÓ½¼Ä¿Ö FÉÇ ¥Ä·
ÉÅÇÞ¿É »¹¿½¼Ä¿¼ È·ÄÅÁ žÄ·Î¿É Ç·¸ÅÉ· »¼É¼À ÆÅ ÆǼŻÅÂ¼Ä¿Õ È¿ÂÒ ÉÇ¼Ä¿Ö Ä¼ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ
Æż¾ÄÅÀ
– FÉÇ s
¦Å¼¾ÄÅÀ ½¼ Ç·¸ÅÉÅÀ ¸Ò·
–ÆÅ –ÈŹ – F FÉÇ s
©Åº»· »ÅÂÖ Æż¾ÄÅÀ Ç·¸ÅÉÒ ¡¦›
η=
F – Fтр
Апол
=
100 %.
Асов
F
¨¼»¼Ë¹Å¾´ÓÝ ¶¹¿¼Ë¼Á´ Ý Ä´¶Á´ÓÝ ÂÆÁÂ̹Á¼ÒÝ Ã¿¹»Á½ Ä´µÂÆÏÝ ¾Ý Ŷ¹Ä̹ÁÁÂ½Ý Ã¿Á½ Ý Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ ¾ÂÑÈȼʼ¹ÁÆÂÀÝ Ã¿¹»Á·ÂÝ ¸¹½Åƶ¼Ó
— ÃźÊÉ Â¿ ü̷Ŀ¾Ã ÷Ͽķ μÂŹ¼Á Ç·¸ÅÉ·ÉÓ É·Á ÎÉÅ¸Ò ¡¦› É ¼ ÎÉÅ¸Ò ¹ÈÖ ÈŹ¼ÇϼÄÄ·Ö Ç·¸ÅÉ· ¸Ò· Æż¾ÄÅÀ
ªÎ¼ÄÒ¼ ļŻÄÅÁÇ·ÉÄÅ ÆÒɷ¿ÈÓ Èž»·ÉÓ É·ÁÊÕ Ã·Ï¿ÄÊ ¹¼ÎÄÒÀ »¹¿º·É¼ÂÓ ÄÅ ¹È¼ ÆÅÆÒÉÁ¿ ÅÁ·¾·Â¿ÈÓ ¸¼¾ÊÈƼÏÄÒÿ §¶ÂÄÇÈÄÕÈ»ÁÒÃÄ
ÅĽöÀÄÂÒÈ»ÇÒ ¸ žÃÈ»ÆûȻ ¾Á¾ ÇÅƶ¸ÄÍÃÄ¿
Á¾È»Æ¶ÈÉÆ» Ç ¾ÃÊÄƶ̾»¿ Ä ¸»ÍÃÄ º¸¾¹¶È»Á»
Æ¾Ç ™ Ç·¸Åɼ ÂÕ¸ÅÀ ÷ϿÄÒ Ã¼Ì·Ä¿¾Ã·
¹È¼º»· ¼ÈÉÓ ¸¼ÈÆż¾Ä·Ö Ç·¸ÅÉ· ¿»ÊÐ·Ö Ä· ÆǼŻÅ¼Ŀ¼ ÉÇ¼Ä¿Ö ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö — ¾Ä·Î¿É ¡¦›
¹È¼º»·Ã¼ÄÓϼ—¹ÅÉÈ»¼Â·ÉÓ¸¼ÈÆż¾ÄÊÕ
Ç·¸ÅÉÊ Ã¿Ä¿Ã·ÂÓÄÅÀ žķη¼É ÆŹÒÈ¿ÉÓ ¡¦›
­ÅΠȽ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
®Ë¿ÂÍÕÂÊÊ½Ü Ï Â ÌËÈÊ½Ü ÉÂÒ½ÊÅÔÂÎÇ½Ü Í½¾ËϽ ¿ÎÂÀÁ½ ¾ËÈÙÕ ÌËÈÂÄÊËÆ
§¬¡ ÌËǽÄØ¿½ÂÏ Ç½ÇÐÛ ÁËÈÛ ÎËÎϽ¿ÈÜÂÏ ÌËÈÂÄÊ½Ü Í½¾ËϽ ËÏ ¿ÎÂÆ ÎË¿Â͊
ÕÂÊÊËÆ
´ÂÉ ¾ËÈÙÕ ÌËÈÂÄÊ½Ü Í½¾ËϽ ÏÂÉ ¿ØÕ §¬¡
§¬¡ ÈÛ¾ËÀË ÉÂÒ½ÊÅÄɽ ¿ÎÂÀÁ½ ÉÂÊÙÕ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
137
138
Работа. Мощность. Энергия
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
¥Ä ÔÂÀË ÎÇȽÁØ¿½ÂÏÎÜ ÎË¿ÂÍÕÂÊÊ½Ü ÈÛ¾ØÉ ÉÂÒ½ÊÅÄÉËÉ É½ÕÅÊËÆ ÉÂÒ½ÊŊ
ÔÂÎÇ½Ü Í½¾ËϽ
¬ËÔÂÉРͽ¾ËϽ ÌË ÌÍÂËÁËÈÂÊÅÛ ÎÅÈØ ÏÍÂÊÅÜ ÎÇËÈÙÃÂÊÅÜ Ê ܿÈÜÂÏÎÜ Ìˊ
ÈÂÄÊËÆ
§½Ç ËÌÍÂÁÂÈÅÏÙ §¬¡
­½ÎÎÉËÏÍ¿ÌÍÅ¿ÂÁÂÊÊØ¿ÏÂÇÎÏÂ̽ͽÀͽѽÌÍÅÉÂÍØ Á½ÆÏÂÎË¿ÂÏ Ç½ÇÌˊ
¿ØÎÅÏÙ §¬¡
©ËÃÂÏ ÈÅ §¬¡ ɽÕÅÊØ ÉÂÒ½ÊÅÄɽ ¾ØÏ٠ͽ¿ÊØÉ ¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
¦Ç¿ ÆŻѼü Á·ÇÉÅ˼ÂÖ ¿¾ ÌǷĿ¿з ºÂʸ¿ÄÅÀ h à ÆŻѼÃÄÒà ÊÈÉÇÅÀÈɹÅÃ È ¡¦› K ÈŹ¼Çϼķ Ç·¸ÅÉ· –ÈŹ Á›½
¨ÁÅÂÓÁŠüÏÁŹ Á·ÇÉÅ˼ÂÖ Ã·ÈÈÅÀ m Áº Á·½»ÒÀ ¸ÒÂÅ ÆÅ»ÄÖÉÅ
¿¾ ÌǷĿ¿з ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ g Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà › · Ä Å
h Ã
K –ÈŹÁ›½ ›½
m Áº
g Н
кг
§¼Ï¼Ä¿¼
žÄ·Ö ÈŹ¼ÇϼÄÄÊÕ Ç·¸ÅÉÊ ¿ ¡¦› ÃŽÄÅ Ä·ÀÉ¿ Æż¾ÄÊÕ Ç·¸ÅÉÊ ÆÅ ÆŻѼÃÊ Ã¼ÏÁŹ Á·ÇÉÅ˼ÂÖ
AÆÅ K –ÈŹ
¦Å¼¾Ä·Ö Ç·¸ÅÉ· m ÔÉÅ Ç·¸ÅÉ· ÆŻѼÃÄźÅÊÈÉÇÅÀÈɹ·ÆÅÆǼŻÅ¼ĿÕÈ¿ÂÒ
ÉÖ½¼ÈÉ¿ üÏÁŹ Á·ÇÉÅ˼ÂÖ
N m
AÆÅÂ gmh
£·ÈÈ· N m N º»¼ N m οÈŠüÏÁŹ Á·ÇÉÅ˼ÂÖ ©Åº»·
gmNh K –ÈŹ ÅÉÁÊ»·
¥ É ¹ ¼ É / üÏÁŹ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¦Ç¿ Ç·¸Åɼ Ä·ÈÅÈ· È ¡¦› K ¸Ò· ÈŹ¼Çϼķ Ç·¸ÅÉ·
—ÈŹ Á›½ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ Æż¾ÄÅÀ Ç·¸ÅÉÒ
2.¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¾Ä·Î¼Ä¿Ö Æż¾ÄÅÀ ¿ ÆÅÂÄÅÀ Ç·¸ÅÉÒ ÈŹ¼ÇϼÄÄÅÀ
¾·Ä¼ÁÅÉÅÇż¹Ç¼ÃÖ»¼ÀÈɹ¿ÖÆŻѼÃÄźÅÁÇ·Ä·È¡¦›Ș ¼È¿
¾Ä·Î¼Ä¿¼ ¸¼ÈÆż¾ÄÅÀ Ç·¸ÅÉÒ ¾· ÔÉÅ ¹Ç¼ÃÖ ÈÅÈÉ·¹ÂÖ¼É – £›½
3.¡·ÁŹ ¡¦› ÊÈÉÇÅÀÈɹ· ¹ ÁÅÉÅÇÅà ¾Ä·Î¼Ä¿¼ Æż¾ÄÅÀ Ç·¸ÅÉÒ
¹ Ç·¾ ÆǼ¹ÒÏ·¼É ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ¸¼ÈÆż¾ÄÅÀ Ç·¸ÅÉÒ
4.˜Ê»ÊÉ Â¿ Å»¿Ä·ÁŹÒÿ ¾Ä·Î¼Ä¿Ö ¡¦› ÆŻѼÃÄ¿Á· ¿ËÉ· ÆÇ¿
ÆŻѼü Å»ÄźŠ¿Â¿ ļÈÁÅÂÓÁ¿Ì μÂŹ¼Á ¦ÅμÃÊ
5.¡·Á¿Ã ÃŽ¼É ¸ÒÉÓ Ã·Áȿ÷ÂÓÄż ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ¡¦› ÆŻѼÃÄ¿Á· ¿ËÉ· ¼È¿ ¹ ļà ÆŻĿ÷¼ÉÈÖ Î¼ÉÒǼ μÂŹ¼Á· ŸмÀ ÷ÈÈÅÀ
m Áº £·ÈÈÊ ÆÊÈÉÅÀ Á·¸¿ÄÒ ÆÇ¿ÄÖÉÓ Ç·¹ÄÅÀ m Áº
6.¦Ç¿ Ç·¾ºÅļ ÈÆÅÇÉ¿¹ÄÒÌ È·Ä¼À Ä· ÆÊÉ¿ s à ÈÆÅÇÉÈüķÿ
¸Ò· ÈŹ¼Çϼķ Ç·¸ÅÉ· –ÈŹ Á›½ ¨Î¿É·Ö ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ÆǼÆÖÉÈɹÊÕмÀ Ç·¾ºÅÄÊ È¿ÂÒ ÉÇ¼Ä¿Ö ÆÅÈÉÅÖÄÄÒà ¿ Ç·¹ÄÒà FÉÇ ¤ Ä·À»¿É¼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ¡¦› ¹ Ç·ÈÈÃÅÉǼÄÄÅà ÈÂÊη¼
с
7. ¤·Ç¿ÈÊÄÁ¼ÆÇ¿¹¼»¼ÄҺǷ˿Á¿¾·¹¿È¿2
ÃÅÈÉ¿ È¿ÂÒ ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö ÅÉ ¹ÒÈÅÉÒ ÆÇ¿
ÆŻѼü ºÇʾŹ Å»¿Ä·ÁŹÅÀ ÷ÈÈÒ »¹ÊÃÖ Ç·¾Â¿Î1
ÄÒÿ ÆŻѼÃÄ¿Á·Ã¿ ¡·ÁÊÕ ¿ÄËÅÇÃ·Í¿Õ ÃŽÄÅ ÆÅÂÊοÉÓ ÅͼĿ¹·Ö ¾·ÁǷϼÄÄÊÕ ¿ ¾·ÏÉÇ¿ÌŹ·ÄÄÊÕ ÆÂÅз»¿ £Å½ÄŠ¿ ÆÅ ÔÉ¿Ã ÆÂÅз»Öà ÈÇ·¹Ä¿ÉÓ ÁÅÔËË¿Í¿¼ÄÉÒ Æż¾ÄźŠ»¼ÀÈɹ¿Ö ­ÅÎ »·ÄÄÒÌ ÆŻѼÃÄ¿ÁŹ ¥É¹¼É ·ÇºÊüÄÉ¿ÇÊÀɼ
2
8.¤· Ç¿ÈÊÄÁ¼ »·ÄÒ ºÇ·Ë¿Á¿ ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉ¿
È¿ÂÒ ÉÇ¼Ä¿Ö ÅÉ ÆÊÉ¿ ÆÇ¿ ÆŻѼü ºÇʾŹ Å»¿1
Ä·ÁŹÅÀ ÷ÈÈÒ Ä· Å»ÄÊ ¿ ÉÊ ½¼ ¹ÒÈÅÉÊ »¹ÊÃÖ
ÆŻѼÃÄ¿Á·Ã¿ ¥»¿Ä·ÁŹÅÀ ¿ ¸Ò· ÔË˼ÁÉ¿¹ÄÅÈÉÓ Ç·¸ÅÉÒ ÆŻѼÃÄ¿ÁŹ ¥É¹¼É ·ÇºÊüÄÉ¿
ÇÊÀɼ
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
139
140
Работа. Мощность. Энергия
„ ©ËÖÊËÎÏÙ ¢ÁÅÊÅÓØ ÉËÖÊËÎÏÅ
¬ÍÅ˾ÍÂÏ½Ü ½¿ÏËÉ˾ÅÈÙ ÍÅÎ ÉÅÇÍË¿ËÈÊˊ
¿ÐÛ ÌÂÔÙ ÍÅÎ À½ÄËÊËÇËÎÅÈÇÐ Å ÁÍ ÔÂÈË¿ÂÇ Åʊ
ÏÂÍÂÎÐÂÏÎÜ ÅÒ ÉËÖÊËÎÏÙÛ ¥ÉÂÊÊË ÉËÖÊËÎÏÙ Ü¿ÈÜÂϊ
ÎÜ̽ÎÌËÍÏÊËÆҽͽÇÏÂÍÅÎÏÅÇËÆɽÕÅÊÅÉÂÒ½ÊÅÄÉË¿
´ÏËÃÂϽÇËÂÉËÖÊËÎÏÙ ¬ËÔÂÉÐϽǿ½ÃÊËÂÂÄʽÏÙ
­ÅÎ §·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã ÆÇ¿Ã¼Ç ®¼ÂŹ¼Á ÂÅÆ·ÉÅÀ ÁÅÆ·¼É
ÖÃÊ »ÂÖ ÆźǼ¸· ¹ ɼμĿ¼ ļÈÁÅÂÓÁ¿Ì »Ä¼À ©·ÁÊÕ½¼ÖÃÊÔÁÈÁ·¹·ÉÅÇ Ç¿È ¹ÒÁÅÆ·¼É¾·Ä¼ÈÁÅÂÓÁŠÿÄÊÉ §·¸ÅÉ· ¹ÒÆÅÂÄÖ¼ÉÈÖ Å»¿Ä·ÁŹ·Ö
¥»¿Ä·ÁŹ·Ö ÷ÈÈ· ºÇÊÄÉ· ÆŻĿ÷¼ÉÈÖ Ä· Å»ÄÊ ¿
ÉÊ ½¼ ¹ÒÈÅÉÊ ¤Å ¸ÒÈÉÇÅÉ· ÈŹ¼ÇÏ¼Ä¿Ö Ç·¸ÅÉÒ
μÂŹ¼ÁÅà ¿ ÔÁÈÁ·¹·ÉÅÇÅà Ƿ¾Ä·Ö ž· ¼»¿Ä¿ÍÊ
¹Ç¼Ã¼Ä¿ÔÁÈÁ·¹·ÉÅǹÒÆÅÂÄּɹÅÃÄźÅÇ·¾¸ÅÂÓÏÊÕ Ç·¸ÅÉÊ Î¼Ã Î¼ÂŹ¼Á ›ÂÖ ÅÆ¿È·Ä¿Ö ¸ÒÈÉ
ÇÅÉÒ ÈŹ¼ÇÏ¼Ä¿Ö Ç·¸ÅÉÒ ¹¹Å»¿ÉÈÖ ÃÅÐÄÅÈÉÓ
¨¼»¼Ë¹Å¾´ÓÝ ¶¹¿¼Ë¼Á´ Ý Ä´¶Á´ÓÝ ÂÆÁÂ̹Á¼ÒÝ Ä´µÂÆÏÝ ¾ÂÝ ¶Ä¹À¹Á¼ Ý »´Ý ¾ÂÆÂÄÂ¹Ý ÑÆ´Ý Ä´µÂÆ´Ý Å¶¹Ä̹Á´ Ý Á´»Ï¶´¹ÆÅÓÝ ÀÂÍÁÂÅÆÐÒ Ý ¥¸Å¾Ä·Î·¼ÉÈÖ ÃÅÐÄÅÈÉÓ ¸ÊÁ¹ÅÀ ¦
­ÅÎ ¿Â¿
ž· ÅÈÄŹÄÊÕ ¼»¿Ä¿ÍÊ ÃÅÐÄÅÈÉ¿ ¹ ¨Ÿ ÆǿĿ÷¼ÉÈÖ ÀÂÍÁÂÅÆÐ Ý ÃÄ¼Ý ¾ÂÆÂÄÂ½Ý ¸¹½ÅƶÇÒÍ´ÓÝ
Á´Ý ƹ¿ÂÝ Å¼¿´Ý »´Ý ¶Ä¹ÀÓÝ t Ý Ý ÅÝ Å¶¹ÄÌ´¹ÆÝ Ä´µÂÆÇÝ — Ý Ý ˜º Ý ´É· ¼»¿Ä¿Í· ÃÅÐÄÅÈÉ¿ Ä·¾Ò¹·¼ÉÈÖ
¶´ÆÆÝ –Æ ¹ μÈÉÓ ·ÄºÂ¿ÀÈÁźŠ¿¾Å¸Ç¼É·É¼ÂÖ ›½¼ÀÃ
È· ª·ÉÉ· Èà ËÅǾ·Í ›ÂÖ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ¸ÅÂÓÏ¿Ì
ÃÅÐÄÅÈɼÀ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉ ÁÇ·ÉÄÒ¼ ¼»¿Ä¿ÍÒ m º¼ÁÉŹ·ÉÉ º™É Á¿ÂŹ·ÉÉ Á™É üº·¹·ÉÉ £™É ­ÅÎ º™É ™É 2 ™É
Á™É ™É ™É
£™É ™É ™É
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
›ÂÖ÷ÂÒÌÃÅÐÄÅÈɼÀÊÆÅÉǼ¸ÂÖÕÉÈÖ»ÅÂÓÄÒ¼
¼»¿Ä¿ÍÒ m ÿ¿¹·ÉÉ Ã™É Ã¿ÁÇŹ·ÉÉ ÃÁ™É а
Ã™É ™É ™É
ÃÁ™É ™É ™É
˜ ·ÑÈÉ Í¶ÇÈÄ Ã»Ä·ºÉ¶ÃÃÄ »º¾Ã¾ÌÉ ÂÄÏÃÄÇȾ
À¾Áĸ¶ÈÈ Åƾþ¶ÔÈ ½¶ »º¾Ã¾ÌÉ Æ¶·ÄÈÑ £Ä ƶ
·Äȶ – ¦ U ¾½ Í»¹Ä ÇÁ»ºÉ»È ÍÈÄ »º¾Ã¾Ì»¿ ƶ·Ä
ÈÑ Âļ»È ·ÑÈÒ ÈÄÁÒÀÄ À¾Áĸ¶ÈÈꦂ À˜È Í ÃÄ Ã» À¾Áĸ¶ÈÈ À˜È ™ÒÇ·¾¿Ã ÃÅÐÄÅÈÉÓ Î¼Ç¼¾
»Çʺ¿¼ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ m È¿ÂÊ ¿ ÈÁÅÇÅÈÉÓ £ÅÐÄÅÈÉÓ
ÄÅ Ç·¸ÅÉ· – F s ÆÊÉÓ s vt ©Åº»·
б
18
ÂÍÁÂÅÆÐÝ ÃÄÓÀÂÝ ÃÄÂÃÂÄʼÂÁ´¿ÐÁ´Ý ż¿¹ Ý Å¶¹ÄÌ´Ò͹½Ý Ä´µÂÆÇ Ý ¼Ý žÂÄÂÅÆ¼Ý ¸¶¼º¹Á¼Ó Ý ©Åº»·
ÆÇ¿ ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ ÃÅÐÄÅÈÉ¿ μà üÄÓϼ ÈÁÅÇÅÈÉÓ
ɼà ¸ÅÂÓϼ ȿ· ™ÅÉ ÆÅμÃÊ ¹Å»¿É¼ÂÓ ÉÇź·ÖÈÓ
È Ã¼ÈÉ· ¿Â¿ ÆŻĿ÷ÖÈÓ ¹ ºÅÇÊ Ç¿È Áź»·
ÉǼ¸Ê¼ÉÈÖ ¸ÅÂÓÏ·Ö È¿Â· ¼»¼É Ä· ÷ÂÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉ¿
©¼Ã È·ÃÒà ÅÄ Ê¹¼Â¿Î¿¹·¼É È¿ÂÊ ÉÖº¿ »¹¿º·É¼ÂÖ
·¹ÉÅß¿ÂÖ
­ÅΠȽ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
©ËÖÊËÎÏÙ v ÑÅÄÅÔÂÎÇ½Ü ¿ÂÈÅÔÅʽ ҽͽÇÏÂÍÅÄÐÛÖ½Ü ¾ØÎÏÍËÏÐ ÎË¿ÂÍÕŠ
ÊÅÜ Í½¾ËÏØ
«ÎÊË¿ÊËÆ ÂÁÅÊÅÓÂÆ ÉËÖÊËÎÏÅ ¿ ®¥ Ü¿ÈÜÂÏÎÜ ¿½ÏÏ
«ÁÅʽÇË¿ÐÛ ÉËÖÊËÎÏÙ ÉËÃÊË ÌËÈÐÔÅÏÙ ÈÅ¾Ë ÌÍÅ ¾ËÈÙÕËÆ ÎÇËÍËÎÏÅ Å ÊŠ
¾ËÈÙÕËÆ ÎÅÈ ÈÅ¾Ë ÌÍŠɽÈËÆ ÎÇËÍËÎÏÅ Å ¾ËÈÙÕËÆ ÎÅÈÂ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ò½Í½ÇÏÂÍÅÄÐÂÏ ÉËÖÊËÎÏÙ
Ÿ ǽÇÅÒ ÂÁÅÊÅÓ½Ò ¿ ®¥ ÅÄÉÂÍÜÂÏÎÜ ÉËÖÊËÎÏÙ
§½Ç ÌËÊÅɽÏÙ ¿ØͽÃÂÊÅ ˆ©ËÖÊËÎÏÙ ËÁÊËÆ ÐÎϽÊË¿ÇÅ ¿ ͽĽ ¾ËÈÙÕÂ
ÉËÖÊËÎÏÅ ÁÍÐÀËƘ
ŸÂÍÊË ÈÅ ÐÏ¿ÂÍÃÁÂÊÅ ˆ¤Ê½ÔÂÊÅ ÉËÖÊËÎÏÅ ÌÍÜÉË ÌÍËÌËÍÓÅËʽÈÙÊË Í½¾ËŠ
Ï Š˾ͽÏÊË ÌÍËÌËÍÓÅËʽÈÙÊË ¿ÍÂÉÂÊŘ ¬ËÔÂÉÐ
©ËÃÂÏ ÈÅ ÉÂÒ½ÊÅÄÉ É½ÈËÆ ÉËÖÊËÎÏÅ ÎË¿ÂÍÕÅÏÙ ¾ËÈÙÕÐÛ Í½¾ËÏÐ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
141
142
Работа. Мощность. Энергия
¡ÈÜ ÈÛ¾ËÄʽÏÂÈÙÊØÒ
™ ·¹ÉÅ߿¼ÈÉÇżĿ¿ ÆÅ ÉÇ·»¿Í¿¿ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉ ÈÉ·Ç¿ÄÄÊÕ ¼»¿Ä¿ÍÊ ÃÅÐÄÅÈÉ¿ m ÂÅÏ·»¿ÄÊÕ È¿ÂÊ Â È § ÅÄÂÄÏÒÔ Æ¾ÇÉÃÀ¶ ÇÊÄÆ
ÂÉÁ¾ÆÉ¿È» ǶÂÄÇÈÄÕÈ»ÁÒÃÄ ÄÅÆ»º»Á»Ã¾» ÂÄÏÃÄÇȾ ¸ ÁÄζº¾ÃÉÔ
ǾÁÉ
ž·Æ¿Ï¼Ã È¹Ö¾Ó Â È ¿ ¹·ÉÉ·
Â È ™É
™ ÔÉ¿Ì ¹Ä¼È¿ÈɼÃÄÒÌ ¼»¿Ä¿Í·Ì ÃÅÐÄÅÈÉÓƼǹźŸ¼ÂÅÇÊÈÈÁźÅÉÇ·ÁÉÅÇ·£©ž
º ¸Ò· Ç·¹Ä· Â È ©Ç·ÁÉÅÇ t˜¼Â·ÇÊÈ £©ž| ¿Ã¼¼É »¹¿º·É¼ÂÓ ÃÅÐÄÅÈÉÓÕ Â È ¥»Æ»¸»º¾È» ÓȾ ½Ã¶Í»Ã¾Õ
ÂÄÏÃÄÇȾ ¸ »º¾Ã¾ÌÑ §ž ǶÂÄÇÈÄÕÈ»ÁÒÃÄ
¾ Çƶ¸Ã¾È» ¾Ë
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
¤· ÊÇÅÁ¼ Ë¿¾ÁÊÂÓÉÊÇÒ Ã·ÂÓοÁ ÷ÈÈÅÀ m Áº ÆÅ»ÄÖÂÈÖ ÆÅ Á·Ä·ÉÊÄ·¹ÒÈÅÉÊh þ·¹Ç¼ÃÖt D¥ÆǼ»¼Â¿É¼ÈǼ»ÄÕÕÃÅÐÄÅÈÉÓ Ç·¾¹¿¹·¼ÃÊÕ÷ÂÓοÁÅÃÆÇ¿ÆŻѼü¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉg Н .
кг
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
› · Ä Å
m Áº
h Ã
t È
§¼Ï¼Ä¿¼
¦Ç¿ ÆŻѼü ÆÅ Á·Ä·ÉÊ Ç·¸ÅÉ· ÃÊÈÁÊÂÓÄÅÀ È¿ÂÒ
ÇÊÁ ¿»¼É Ä· ÆǼŻÅ¼Ŀ¼ È¿ÂÒ ÉÖ½¼ÈÉ¿
A gmh
g Н
©Åº»· P A кг
t
gmh
t
10 Н 40 кг 5,0 м
кг
P
200 Вт 0,20 кВт.
10 c
P m
¥ É ¹ ¼ É 1 Á™É
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.›¹¿º·É¼Â¼Ã Ô¼ÁÉÇŹž· t¯É·»Â¼Ç| ÁÊÇÈ¿ÇÊÕмºÅ ÆÅ ¸¼ÂÅÇÊÈÈÁÅÀ ½¼Â¼¾ÄÅÀ »ÅÇź¼ ÈŹ¼Çϼķ Ç·¸ÅÉ· – £›½ ¾· ¹Ç¼ÃÖ
U Ã¿Ä ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÃÅÐÄÅÈÉÓ »¹¿º·É¼ÂÖ
2.¡·ÁÊÕ Ç·¸ÅÉÊ ÆÇÅ¿¾¹Å»¿É ÉÇ·ÁÉÅÇ t˜¼Â·ÇÊÈ £©ž| È »¹¿º·É¼Â¼Ã ÃÅÐÄÅÈÉÓÕ ¦ Á™É ¾· ¹Ç¼ÃÖ t Î ¥É¹¼É ¾·Æ¿Ï¿É¼ ¹ ›½
¿ Á™É Î
3.ž· Á·Áż ¹Ç¼ÃÖ ÃŽ¼É ¾·¸Ç·ÉÓÈÖ ÆÅ Á·Ä·ÉÊ Ä· ¹ÒÈÅÉÊ I Ã
ÈÆÅÇÉÈÃ¼Ä Ã·ÈÈÅÀ N Áº ¼È¿ ÷Áȿ÷ÂÓÄ·Ö Ç·¾¹¿¹·¼Ã·Ö ¿Ã
ÃÅÐÄÅÈÉÓ Ç·¹Ä· ¦ Á™É
4.¡·ÁÊÕ Ã·ÈÈÊ Á¿ÇƿμÀ ÃŽÄÅ ÆÅ»ÄÖÉÓ Ç·¹ÄÅüÇÄÅ ¾· ¹Ç¼ÃÖ t È Ä· ¹ÒÈÅÉÊ h à ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÖ ÆŻѼÃÄ¿Á ÃÅÐÄÅÈÉÓÕ
¦ Á™É ¡¦› »¹¿º·É¼ÂÖ ÆŻѼÃÄ¿Á· K 5.¡·ÁŹ·È¿Â·ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿ÖÆÇ¿»¹¿½¼Ä¿¿·¹ÉÅß¿ÂÖÈÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀÈÁÅÇÅÈÉÓÕv км ? £ÅÐÄÅÈÉÓ»¹¿º·É¼ÂÖ·¹ÉÅß¿ÂÖ¦ Á™É
ч
6.šÇʽ¼ÄÒÀ ·¹ÉÅß¿ÂÓ Ã·ÈÈÅÀ N É »¹¿½¼ÉÈÖ È ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ
ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ v км . ¨¿Â· ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö »¹¿½¼Ä¿Õ ·¹ÉÅß¿ÂÖ ÈÅч
ÈÉ·¹ÂÖ¼É ¼ºÅ ¹¼È· ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÃÅÐÄÅÈÉÓ Ç·¾¹¿¹·¼ÃÊÕ »¹¿º·É¼Â¼Ã ·¹ÉÅß¿ÂÖ
7.¦ÅμÃÊļʻ·¼ÉÈÖÆ·Ì·ÉÓ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÖ¼ºÁŹÅÀ·¹ÉÅß¿ÂÓ ¹¼»Ó
¼ºÅ »¹¿º·É¼ÂÓ ºÅÇ·¾»Å ÃÅÐļ¼ »¹¿º·É¼ÂÖ Ã¿Ä¿ÉÇ·ÁÉÅÇ· ¼ºÁÅ
¹ÒÆÅÂÄÖÕмºÅ ÔÉÊ Ç·¸ÅÉÊ
8.¥Í¼Ä¿É¼ ÃÅÐÄÅÈÉÓ ÁÅÉÅÇÊÕ ¹Ò Ç·¾¹¿¹·¼É¼ ÆÇ¿ ÆŻѼü ƼÏÁÅà ¹ ȹÅÕ Á¹·ÇÉ¿ÇÊ ¤¼Å¸ÌÅ»¿ÃÒ¼ »ÂÖ ÔÉźŠ»·ÄÄÒ¼ ÆÅÂÊοɼ
ÔÁÈƼǿüÄÉ·ÂÓÄÅ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
143
144
Работа. Мощность. Энергия
„ §ÅÊÂÏÅÔÂÎÇ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ
ºÊÂÍÀÅÜ v ËÁÊË ÅÄ Ê½Å¾ËÈ ¿½ÃÊØÒ Å ÎÈËÃÊØÒ
ÌËÊÜÏÅÆ ¬ÍÅÔÂÉ Ê ÏËÈÙÇË ¿ ÑÅÄÅÇ ÊË Å ¿ ÁÍÐÀÅÒ
ʽÐÇ½Ò  ÔÏË Ã ϽÇË ÇÅÊÂÏÅÔÂÎÇ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ
­ÅÎ ­ÅÎ §·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã »¹· ÆǿüǷ ¯·À¸· ÆÅÆ·»·Ö ¹
ȼÉÁʹÅÇÅÉ Ç¿È ÆÇź¿¸·¼É¼¼£ÅÂÅÉ»ÂÖ¾·¸¿¹·Ä¿Ö ȹ·À Ç¿È Æ·»·Ö Ä· ȹ·Õ ¾·ºÅÄÖ¼É
¼¼¹¾¼ÃÂÕķļÁÅÉÅÇÊÕºÂʸ¿ÄʮɟÒÈ¿ÂÓļ¼
ÆÇźÄÊÉÓ È¼ÉÁÊ ¿Â¿ ºÂʸ½¼ ¾·¸¿ÉÓ È¹·Õ Ï·À¸· ¿
ÃÅÂÅɻŽÄҿüÉÓ¸Å~ÂÓÏÊÕÈÁÅÇÅÈÉӟϷÀ¸· ¿ÃÅÂÅÉÈŹ¼ÇϿ¿Ƿ¸ÅÉʦǿÔÉÅÃÈÁÅÇÅÈÉÓ¿Ì
»¹¿½¼Ä¿Ö¿¾Ã¼Ä¿Â·ÈÓ ÊüÄÓϿ·ÈÓ»ÅÄÊÂÖ ¨Å¹¼ÇϼÄÄÒ¼¿Ã¿Ç·¸ÅÉÒ¸Ò¿Ƿ¾ÄÒÿ »·½¼¼È¿
ÆǼ»ÆÅÂŽ¿ÉÓ ÎÉÅÈÁÅÇÅÈÉ¿»¹¿½¼Ä¿Ö¸Ò¿Ż¿Ä·ÁŹÒÿ ¤Å ÷ÈÈÒ ÃÅÂÅÉ· ¿ Ï·À¸Ò ļ Ç·¹ÄÒ
œÈ¿ɼÂÅÈÆÅÈŸÄÅÈŹ¼ÇÏ¿ÉÓÇ·¸ÅÉÊ ÉÅÅÄÅŸ·»·¼ÉÔļǺ¿¼À™Ë¿¾¿Á¼ÑÁ¹Ä·¼Òݸ¶¼ºÇ͹·ÂÅÓÝ
ƹ¿´ÝÁ´»Ï¶´ÒÆݾ¼Á¹Æ¼Ë¹Å¾Â½Ý ÅɺǼÎLJOFUJLPTm
ÆÇ¿¹Å»ÖпÀ ¹ »¹¿½¼Ä¿¼ ¡¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö
Ÿžķη¼ÉÈÖ¸ÊÁ¹ÅÀK ¿Â¿›Á ¿¿¾Ã¼ÇÖ¼ÉÈÖ¹¨Ÿ
¹ ɼ̽¼¼»¿Ä¿Í·Ì ÎÉÅ¿Ç·¸ÅÉ· ɼ¹¸ºÂÇ¿ÓÉ
˜ÅÂÓÏ·Ö Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö »¹¿½ÊпÌÈÖ
ɼ m Á·ÃÄÖ ·¹ÉÅß¿ÂÖ ½¼Â¼¾ÄÅ»ÅÇŽÄźŠÈÅÈÉ·¹· Ç¿È Ã¼É¼ÅÇ¿É· ¿ »Ç m žķη¼É ¹Å
ƼǹÒÌ ÎÉÅ ÆÇ¿ Ç·¾ºÅļ ¿Ì »Å »·ÄÄÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉ¿
Ç·¾ºÅÄÖÕмÀ È¿ÂÅÀ ¸Ò· ÈŹ¼Çϼķ ¸ÅÂÓÏ·Ö Ç·¸ÅÉ·™Å¹ÉÅÇÒÌ ÎÉÅÆÇ¿¿ÌÅÈÉ·ÄŹÁ¼ÉÅÇÞÖмÀ
È¿ÂÅÀ¸Ê»¼ÉÈŹ¼ÇϼķɷÁ·Ö½¼¸ÅÂÓÏ·ÖÇ·¸ÅÉ·
Ÿ¾ ÆǿüÇŹ ȼ»Ê¼É ÎÉÅ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö ¾·¹¿È¿É ÅÉ Ã·ÈÈÒ É¼Â· ¿ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ¼ºÅ »¹¿½¼Ä¿Ö ¡·ÁÅÀ Ö¹ÂÖ¼ÉÈÖ ÔÉ· ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ
¥ÆÒÉÒ ÆÅÁ·¾Ò¹·ÕÉ ÎÉÅ ¾¼Á¹Æ¼Ë¹Å¾´ÓÝ ÑÁ¹Ä·¼ÓÝ ÃÄÓÀÂÝ ÃÄÂÃÂÄʼÂÁ´¿ÐÁ´Ý À´ÅÅ¹Ý Æ¹¿´Ý ¼Ý ¾¶´¸Ä´ÆÇÝ Å¾ÂÄÂÅÆ¼Ý ¹·ÂÝ ¸¶¼º¹Á¼Ó
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
ª¹¼Â¿Î¼Ä¿¼ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ »¹¿½¼Ä¿Ö ɼ· Ä·ÆÇ¿Ã¼Ç ¹ Ç·¾· ÆÇ¿¹Å»¿É Á ¹Å¾Ç·ÈÉ·Ä¿Õ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÅÀ ÔļǺ¿¿ ¹ Ç·¾ ¥¸ ÔÉÅà »Å½ÄÒ ¹È¼º»·
ÆÅÃÄ¿ÉÓ ¹Å»¿É¼Â¿ ¿ ƼϼÌÅ»Ò
¥¸Ç·É¿É¼ ¹Ä¿Ã·Ä¿¼
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
§ÅÊÂÏÅÔÂÎÇ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ ¿ØͽýÂÏ ÎÌËÎ˾ÊËÎÏÙ Á¿ÅÃÐÖÂÀËÎÜ ÏÂȽ ÎË¿ÂÍÕÅÏÙ
ͽ¾ËÏÐ
§ÅÊÂÏÅÔÂÎÇ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ Ç½Ç Å Í½¾ËϽ ÅÄÉÂÍÜÂÏÎÜ ¿ ÁÃËÐÈÜÒ
§ÅÊÂÏÅÔÂÎÇ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ ÏÂȽ Ľ¿ÅÎÅÏ ËÏ ÂÀË É½ÎÎØ Å Ç¿½ÁͽϽ ÎÇËÍËÎÏÅ
¥ÄÉÂÊÅÏ٠пÂÈÅÔÅÏÙ ÅÈÅ ÐÉÂÊÙÕÅÏÙ ÇÅÊÂÏÅÔÂÎÇÐÛ ÚÊÂÍÀÅÛ ÏÂȽ ÉËÃÊË
ÏËÈÙÇË ÌÐÏÂÉ ÎË¿ÂÍÕÂÊÅÜ Í½¾ËÏØ ÌËÈËÃÅÏÂÈÙÊËÆ ÅÈÅ ËÏÍÅÓ½ÏÂÈÙÊËÆ §ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
ŸÎÜÇË ÈÅ ÏÂÈË Ë¾È½Á½ÂÏ ÇÅÊÂÏÅÔÂÎÇËÆ ÚÊÂÍÀÅÂÆ
§ÅÊÂÏÅÔÂÎÇ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ ÏÂȽ K ¡Ã ´ÏË ÚÏË ËÄʽԽÂÏ
¬ËÔÂÉÐ Ë̽Îʽ ÂÄÁ½ Î ¾ËÈÙÕËÆ ÎÇËÍËÎÏÙÛ § ÔÂÉÐ ÌÍÅ¿ËÁÅÏ Ð¿ÂÈÅÔÂÊÅÂ
ÎÇËÍËÎÏÅ ½¿ÏËÉ˾ÅÈÜ ¿ ͽĽ ¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
šÇʽ¼ÄÒÀ·¹ÉÅß¿ÂÓ÷ÈÈÅÀm Éķη»¹¿½¼Ä¿¼¿¾ÈÅÈÉÅÖ
Ä¿Ö ÆÅÁÅÖ ¿ Ç·¾¹¿Â ÈÁÅÇÅÈÉÓ
Ä· ÆÊÉ¿ s à ¥ÆǼ»¼Â¿É¼
È¿ÂÊÉÖº¿»¹¿º·É¼ÂÖ·¹ÉÅß¿ÂÖ¨ÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿¼Ã»¹¿½¼Ä¿ÕÆǼļ¸Ç¼ÎÓ
› · Ä Å
m É Áº
§¼Ï¼Ä¿¼
®ÉÅ¸Ò Ê¹¼Â¿Î¿ÉÓ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÊÕ ÔļǺ¿Õ ·¹ÉÅß¿ÂÖ È¿Â· ÉÖº¿ »Å½ķ ¸Ò·
ÈŹ¼ÇÏ¿ÉÓ Ç·¸ÅÉÊ
s Ã
A K
FÉÖº¿ m
¤Å Ç·¸ÅÉ· A FÉÖº¿ s ¥ÉÈÕ»·
¥ É ¹ ¼ É 'ÉÖº¿ Á¤
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
145
146
Работа. Мощность. Энергия
°ÌͽÃÊÂÊÅ s
1.¡·ÁÅÀ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÅÀ ÔļǺ¿¼À Ÿ·»·¼É ºÅÂÊ¸Ó Ã·ÈÈÅÀ m º ¼ÉÖпÀ ÈÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ
v км ?
ч
­ÅÎ 2. ¤· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼Ä ºÇ·Ë¿Á »¹¿½¼Ä¿Ö ·¹ÉÅß¿ÂÖ ŸÈÆÅÂÓ¾ÊÖ ÔÉÅÉ ºÇ·Ë¿Á ÅÆǼ»¼Â¿É¼ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÊÕ ÔļǺ¿Õ »¹¿½ÊмºÅÈÖ ·¹ÉÅß¿ÂÖ ¼È¿ ¼ºÅ ÷ÈÈ· m É
3.™Å ÈÁÅÂÓÁÅ Ç·¾ ÅÉ¿ηÕÉÈÖ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ¿¼ ÔļǺ¿¿ ÆÊ¿ ÷ÈÈÅÀ m º ¼ÉÖмÀ
ÈÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ v м , ¿ ÃÅÂÅÉÁ· ÷ÈÈÅÀ
с
m2 Áº ¿Ã¼ÕмºÅ ¹ ÃÅüÄÉ Ê»·Ç· Å º¹Å¾»Ó
ÈÁÅÇÅÈÉÓ W2 м ?
с
5
6
1
2
4. ¡·ÁÊÕ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÊÕ ÔļǺ¿Õ ÆǿŸǼɷÕÉ
È·ÄÁ¿ Ç·¾ºÅÄÖ¼ÃÒ¼ ¿¾ ÈÅÈÉÅÖÄ¿Ö ÆÅÁÅÖ È¿ÂÅÀ
F ¤ Ä· ÆÊÉ¿ s à ¤Ê½ÄŠ¿ »ÂÖ Ç¼Ï¼Ä¿Ö ¾Ä·ÉÓ Ã·ÈÈÊ È·ÄÅÁ ¦ÅμÃÊ
5.¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÷ÈÈÊ ÆÊ¿ Ÿ·»·ÕмÀ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÅÀÔļǺ¿¼ÀK ›½ÆÇ¿ÈÁÅÇÅÈÉ¿»¹¿½¼Ä¿Ö v м .
с
4
3
6. ¦Ç¿ Ç·¾ºÅļ ·¹ÉÅß¿ÂÖ Ã·ÈÈÅÀ m É
¿¾ ÈÅÈÉÅÖÄ¿Ö ÆÅÁÅÖ »Å ÈÁÅÇÅÈÉ¿ v км ȿ·
ч
­ÅÎ ÉÖº¿ ÈŹ¼ÇϿ· Ç·¸ÅÉÊ – Á›½ ¡·ÁÊÕ Ç·¸ÅÉÊ ÈŹ¼ÇϿ· ¾· ÔÉÅ ¹Ç¼ÃÖ È¿Â· ÉǼĿÖ
7.¡·ÁÅÀ ¿¾ ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼ÄÄÒÌ Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ºÇ·Ë¿ÁŹ ÆÇ·¹¿ÂÓÄÅ
ÆÅÁ·¾Ò¹·¼É ¾·¹¿È¿ÃÅÈÉÓ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÅÀ ÔļǺ¿¿ K ɼ· ÅÉ Ç·¸ÅÉÒ –
ÆÅ Ç·¾ºÅÄÊ É¼Â· ¿¾ ÈÅÈÉÅÖÄ¿Ö ÆÅÁÅÖ 8.¦ÅμÃÊ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö Ç·¾ºÅÄÖ¼ÃźŠÉÇ·ÄÈÆÅÇÉÄźÅ
ÈǼ»Èɹ· ļ ÃŽ¼É »ÅÈÉ¿ÎÓ ¸¼ÈÁÅļÎÄÅ ¸ÅÂÓÏźŠ¾Ä·Î¼Ä¿Ö £Å½¼É ¿ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÅÀ ÔļǺ¿¿ ¸ÒÉÓ ÅÉǿͷɼÂÓÄÒà 9.¡·ÇÉÅÄÄÒÀ ÖпÁ ÷ÈÈÅÀ m Áº Æ·»·Ö È ¹ÒÈÅÉÒ h à »ÅÈÉ¿º ÈÁÅÇÅÈÉ¿ v м . ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÈǼ»Ä¼¼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ È¿ÂÒ ÈÅс
ÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö ¹Å¾»ÊÌ· ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ g Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒÃ Н .
кг
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
„ ¬ËÏÂÊÓŽÈÙÊ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ
¬ÍŠͽÄÀËÊ ÈÛ¾ËÀË ÏÂȽ νÊËÇ ½¿ÏËÉ˾ÅÈÜ Å
ÁÍ Ð ÊÂÀË ¿ËÄÊÅǽÂÏ ÎÌËÎ˾ÊËÎÏÙ ÎË¿ÂÍÕÅÏÙ ÉÂÒ½Š
ÊÅÔÂÎÇÐÛ Í½¾ËÏÐ v Ð Á¿ÅÃÐÖÂÀËÎÜ ÏÂȽ ÌËÜ¿ÈÜÂÏÎÜ
ÇÅÊÂÏÅÔÂÎÇ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ  ÂÎÈÅ ÏÂÈË ÊÂÌËÁ¿ÅÃÊË «¾Š
ȽÁ½ÂÏ ÈÅ ËÊË ÎÌËÎ˾ÊËÎÏÙÛ ÎË¿ÂÍÕÅÏ٠ͽ¾ËÏÐ
¦ÇŹ¼»¼Ã »¹· ÅÆÒÉ· ™ ƼǹÅà ÆŻĿüà ¿
ÊÁǼƿà ķ Ä¿É¿ Ä·» ÖпÁÅÃ È Æ¼ÈÁÅà º¿ÇÕ
Ç¿È ¶ ™Å ¹ÉÅÇÅà ü½»Ê ÊÆÅÇÅà ¿ Ï·Ç¿ÁÅà ÆÅüÈÉ¿Ã ÆǼ»¹·Ç¿É¼ÂÓÄŠȽ·ÉÊÕ ¿ ȹ־·ÄÄÊÕ Ä¿ÉÓÕ ÆÇʽ¿ÄÊ Ç¿È · ¥¸· ɼ· º¿ÇÖ
¿ ÆÇʽ¿Ä· ļÆÅ»¹¿½ÄÒ v ¿ ļ Ÿ·»·ÕÉ
Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÅÀ ÔļǺ¿¼À ¤Å ¿ Ê º¿Ç¿ ¿ Ê ÆÇʽ¿ÄÒ ¼ÈÉÓ ¹Å¾ÃŽÄÅÈÉÓ ÈŹ¼ÇÏ¿ÉÓ Ç·¸ÅÉÊ ›ÂÖ
ÔÉźŠ»ÅÈÉ·ÉÅÎÄÅ ¹ Å¸Å¿Ì ÈÂÊηÖÌ Æ¼Ç¼½¼ÎÓ Ä¿ÉÓ
™Ë¿¾¿Á¼ºÅ¹ÅÇÖÉ ÎÉÅƹ¿´ ÆÅ»ÄÖÉ·Öº¿ÇÖ ¹¾·¿
ÃÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö È ž¼Ã¼À ¿ Ƚ·É·Ö ÆÇʽ¿Ä· µ¿´¸´ÒÆÝ ÃÂƹÁʼ´¿ÐÁ½ ÑÁ¹Ä·¼¹½Ý ÅÉ Â·É
potentia m ÈÁÇÒÉ·Ö ÈÆÅÈŸÄÅÈÉÓ ¦ÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÊÕ ÔļǺ¿Õ ¹ ¨Ÿ ¿¾Ã¼ÇÖÕÉ ¹ É¼Ì ½¼ ¼»¿Ä¿Í·Ì ÎÉÅ ¿ Ç·¸ÅÉÊ m ¹ ¸ºÂÇ¿ÓÉ
™·½ÄÅ ÆÅĿ÷ÉÓ ÎÉÅ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö ļ
ÆÅÖ¹ÂÖ¼ÉÈÖ È·Ã· ÆŠȼ¸¼ ™ ÔÉ¿Ì ÅÆÒÉ·Ì º¿ÇÖ ¸Ò·
ÆÅ»ÄÖÉ· Ä·» ÈÉÅÂÅà ÆÇʽ¿Ä· ¸Ò· Ƚ·É· Á·ÁÅÀ
ÉÅ È¿ÂÅÀ žÄ·Î¿É ËƵÏÝ Æ¹¿ÂÝ »´Ã´Å¿ÂÝ ÃÂƹÁʼ´¿ÐÁÇÒÝ ÑÁ¹Ä·¼Ò Ý Á¹ÂµÉ¸¼À Å¶¹Ä̼ÆÐÝ Ä´µÂÆÇ ®¼Ã
È¿ÂÓļ¼ ¸Ê»¼É Ƚ·É· ÆÇʽ¿Ä· μà ¹Òϼ ¸Ê»¼É
ÆÅ»ÄÖÉŠɼŠɼà ¸ÅÂÓϼ Ê Ä¿Ì ¸Ê»¼É ¾·Æ·È ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¿ ©¼Â· ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼ÄÄÒ¼ Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ʽ¼ Ÿ·»·ÕÉ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¼À
ª ÉÇ·ÃÆ¿ķ ÅÄ· ¹Ò¾¹·Ä· ÆÇź¿¸Åà »¼ËÅÇ÷Ϳ¼À »ÅÈÁ¿ Ê ÃÒϼÂŹÁ¿ m ¾·ÁÇÊο¹·Ä¿¼Ã ÆÇʽ¿ÄÒ ÊÂÊÁ·m¿¾Ã¼Ä¼Ä¿¼ÃÇ·ÈÆÅÂŽ¼Ä¿Ö»Ç¼¹Á·¿É¼É¿¹Ò Ÿ¾ ÔÉ¿Ì ¿ »Çʺ¿Ì ÆǿüÇŹ ȼ»Ê¼É ÎÉÅ ÃÂƹÁʼ´¿ÐÁ´ÓÝ ÑÁ¹Ä·¼ÓÝ jÝ ÑÆÂÝ ÑÁ¹Ä·¼Ó Ý ÂµÇſ¶¿¹ÁÁ´ÓÝ
¶»´¼ÀÁÏÀÝ Ä´Åÿº¹Á¼¹ÀÝ ¶»´¼À¸¹½ÅƶÇÒͼÉ
а
б
­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
147
148
Работа. Мощность. Энергия
­ÅΠƹ¿Ý ¼¿¼Ý Ë´Åƹ½Ý ƹ¿´Ý º¿Ç¿ ¿ ž¼Ã¿ ÈÉǼÂÒ ¿ ɼɿ¹Ò ¾¹¼ÄÓ¼¹ ÆÇʽ¿ÄÒ ¥¸Å¾Ä·Î·¼ÉÈÖ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö ¸ÊÁ¹ÅÀ ¥ ¿Â¿ ›Æ ŸÃ¼ÄÄÅ ¸Â·ºÅ»·ÇÖ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¿ Ƚ·ÉÅÀ ¾·ÁÇÊμÄÄÅÀ ÆÇʽ¿ÄÒ Ç·¸ÅÉ·ÕÉ Ã¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁ¿¼ ηÈÒ Ç¼Â¼ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ ÿÁÇŹÅÂÄŹÒÌ Æ¼Î¼À »¹¿½ÊÉÈÖ Ä¼ÁÅÉÅÇÒ¼ »¼ÉÈÁ¿¼ ¿ºÇÊÏÁ¿ ¦ÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö ÆÅ»ÄÖÉÅÀ È ÆÅÃÅÐÓÕ ÆÂÅÉ¿ÄÒ
¹Å»Ò Ç¿È ¾·ÈÉ·¹ÂÖ¼É Ç·¸ÅÉ·ÉÓ º¿»ÇÅÔ¼ÁÉÇÅÈÉ·ÄÍ¿¿
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
ªÂÌËÁ¿ÅÃÊØ ¿Ä½ÅÉËÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖÅ ÏÂȽ ÎÅÎÏÂɽ ÏÂÈ ÉËÀÐÏ Ë¾È½Á½ÏÙ ÎÌˊ
Î˾ÊËÎÏÙÛ ÎË¿ÂÍÕ½ÏÙ ÉÂÒ½ÊÅÔÂÎÇÐÛ Í½¾ËÏÐ ½ ÄʽÔÅÏ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊËÆ ÚÊÂ͊
ÀÅÂÆ
¤Ê½ÔÂÊÅ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊËÆ ÚÊÂÍÀÅŠĽ¿ÅÎÅÏ ËÏ ¿Ä½ÅÉÊËÀË Í½ÎÌËÈËÃÂÊÅÜ ¿Ä½ÅŠ
ÉËÁÂÆÎÏ¿ÐÛÖÅÒ ÏÂÈ Ô½ÎÏÂÆ ÏÂȽ ¬ËÏÂÊÓŽÈÙÊ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ ÅÄÉÂÊÜÂÏÎÜ ÏËÈÙÇË ÌÍÅ ÎË¿ÂÍÕÂÊÅŠͽ¾ËÏØ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
´ÏË Ò½Í½ÇÏÂÍÅÄÐÂÏ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ
Ÿ ǽÇÅÒ ÂÁÅÊÅÓ½Ò ¿ ®¥ ÅÄÉÂÍÜÂÏÎÜ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ ¬ËÔÂÉÐ
§½Ç ÅÄÉÂÊÅÏÙ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊÐÛ ÚÊÂÍÀÅÛ ÏÂȽ ÎÅÎÏÂÉØ ÏÂÈ
§½Ç ÌËÊÅɽÏÙ ÑͽÄÐ ˆ¬ËÏÂÊÓŽÈÙÊ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ ÎýÏËÆ ÌÍÐÃÅÊØ ¬ ¡Ã˜
§½ÇÅÉÅ ¿ÅÁ½ÉÅ ÚÊÂÍÀÅŠ˾ȽÁ½ÂÏ ÉÜÔ ÇËÏËÍØÆ
½ ǽÏÅÏÎÜ ÌË ÀËÍÅÄËÊϽÈÙÊËÆ ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÅ ÄÂÉÈÅ
¾ ĽÎÏÍÜÈ ¿ ¿ÂÏ¿ÜÒ ÁÂÍ¿½
¿ ÌÍËÈÂϽÂÏ Ê½Á ¿ËÈÂƾËÈÙÊËÆ ÎÂÏÇËÆ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
„ ­½ÎÔÂÏ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ
§ÅÊÂÏÅÔÂÎǽÜÚÊÂÍÀÅÜÏÂȽ Ľ¿ÅÎÜÖ½ÜËÏÂÀËɽΊ
ÎØ Å ÎÇËÍËÎÏÅ ¿ØͽýÂÏÎÜ ÑËÍÉÐÈËÆ K m v2
. ¡½ÊŠ
2
Ê½Ü ÑËÍÉÐȽ ÎÌͽ¿ÂÁÈÅ¿½ Å ÁÈÜ ÌȽÊÂÏØ ¤ÂÉÈÜ ÉÔ½ÖÂÆÎÜ ÎË ÎÇËÍËÎÏÙÛ v ÇÉ ÌË Ë;ÅÏ ¿ËÇÍÐÀ
Î
®ËÈÊÓ½ Å ÁÈÜ Ê¿ÅÁÅÉËÀË Ê½ÕÂÉÐ ÀȽÄÐ ½ÏËɽ ®ÐŠ
ÖÂÎÏ¿ÐÂÏ ÈÅ ÂÁÅÊ½Ü ÑËÍÉÐȽ ÁÈÜ Í½ÎÔÂϽ ÌËÏÂÊÓŊ
½ÈÙÊËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ
§·ÈÈÃÅÉÇ¿Ã ÅÉ»¼ÂÓÄÅ »¹· ÈÂÊÎ·Ö ÃÂƹÁʼ´¿ÐÁÇÒÝ ÑÁ¹Ä·¼ÒÝ ÃļÆÓº¹Á¼ÓÝ Ã¸ÁÓÆ·ÂÝ Ä·» ÆŹ¼ÇÌ
ÄÅÈÉÓÕ ¾¼Ã¿ ƹ¿´ ¿ ÃÂƹÁʼ´¿ÐÁÇÒÝ ÑÁ¹Ä·¼ÒÝ ¸¹ÈÂÄÀ¼Ä¶´ÁÁ·ÂÝ Æ¹¿´
™ ƼǹÅà ÈÂÊη¼ ËÅÇÃÊÂÊ »ÂÖ Ç·Èμɷ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¿ ¼ºÁÅ ¹Ò¹¼ÈÉ¿ œÈ¿ ɼÂÅ
÷ÈÈÅÀ m ÆÅ»ÄÖÉÅ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿
¾¼Ã¿ Ä· ¹ÒÈÅÉÊ h Ç¿È ÉÅ ÆÇ¿ ¼ºÅ Æ·»¼Ä¿¿ ȿ· ÉÖ½¼ÈÉ¿ FÉ gm ÃŽ¼É ÈŹ¼ÇÏ¿ÉÓ
Ç·¸ÅÉÊ
AÉ 'ÉI HNI
­ÅÎ ´ÉÅ ¿ ¼ÈÉÓ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö ÆÅ»ÄÖÉźÅ
ɼ·
žÄ·Î¼Ä¿¼ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¿ ÂÆÁÂżƹ¿ÐÁ ©·Á ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ÆÅ· ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö ȹ¼É¿ÂÓÄ¿Á· Ç¿È Ã·ÈÈÅÀ m Áº ͼÄÉÇ ÉÖ½¼ÈÉ¿ ÁÅÉÅÇźŠǷÈÆÅÂŽ¼Ä Ä· ¹ÒÈÅɼ h
ÅÉ ÆÅ· Ç·¹Ä·
¥ gmh Н Áº à | ›½
кг
¥ÉÄÅȿɼÂÓÄÅ
Ç·¹Ä·
ÆÅÉÅÂÁ·
h à ÅÄ·
¥2 gmh Н Áº à | ›½
кг
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
149
150
Работа. Мощность. Энергия
¦ÅÔÉÅÃÊ ÆÇ¿¹Å»Ö ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ
ÔļǺ¿¿ ļŸÌÅ»¿ÃÅ ÊÁ·¾Ò¹·ÉÓ ÊÇŹ¼ÄÓ ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ÁÅÉÅÇźŠÅÄ· ¾·»·Ä· m ÁÇ¿¹¶Â½Ý ÇĶ¹ÁÐÝ ÃÂƹÁʼ´¿ÐÁ½ ÑÁ¹Ä·¼¼Ý ÔÉÅ ÃŽ¼É ¸ÒÉÓ Á ÆǿüÇÊ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÓ ÆÅ· ÆÅÉÅÂÁ· ÈÉÅ·
¿ É » šÅÇ·¾»Å ÈÂŽļ¼ »¼ÂŠŸÈÉÅ¿É È Ç·ÈμÉÅà ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¿ »¼ËÅÇÿÇŹ·ÄÄźŠɼ·
£Ò ÃŽ¼Ã Ç·ÈÉÖÄÊÉÓ ¿Â¿ Ƚ·ÉÓ ÆÇʽ¿ÄÊ ¿¾Å
ºÄÊÉÓ ¿Â¿ ¾·ÁÇÊÉ¿ÉÓ ¼¼ Ç¿È ¦ÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö Ê ÆÇʽ¿ÄÒ ¸Ê»¼É ¹ Á·½»Åà ¿¾
ÔÉ¿Ì ÈÂÊη¼¹ Ÿ μà ¸ÅÂÓϼ ÊÆÇʺ·Ö »¼ËÅÇÃ·Í¿Ö É¼Ã ¸ÅÂÓϼ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö ÆÇʽ¿ÄÒ ™ »·ÄÄÅà ÆǿüǼ Ç·ÈÎ¼É ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ
ÔļǺ¿¿ ÆÇ¿»¼ÉÈÖ ¹¼ÈÉ¿ ÆÅ Ç·¾Â¿ÎÄÒà ËÅÇÃÊ·à ˜Å¼¼ »¼É·ÂÓÄÅ È ÔÉ¿Ã ¹Ò ÆžķÁÅÿɼÈÓ ¹
à Á·Èȼ
­ÅΠȽ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
¬ËÏÂÊÓŽÈÙÊ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ ÌÍÅÏÜÃÂÊÅÜ ÏÂȽ Ç ¤ÂÉÈ Ľ¿ÅÎÅÏ ËÏ É½ÎÎØ ÏÂȽ Å
¿ØÎËÏØ ÂÀË ÌËÁ×Âɽ ʽÁ ÊÐÈ¿ØÉ ÐÍË¿ÊÂÉ ÚÊÂÍÀÅÅ
¤Ê½ÔÂÊÅ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ ÏÂȽ Ľ¿ÅÎÅÏ ËÏ ¿Ø¾Ëͽ ÊÐÈ¿ËÀË ÐÍË¿ÊÜ
ÚÊÂÍÀÅÅ
¬ËÏÂÊÓŽÈÙÊ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ ÁÂÑËÍÉÅÍË¿½ÊÊËÀË ÏÂȽ Ľ¿ÅÎÅÏ ËÏ ¿ÂÈÅÔÅÊØ ÁŠ
ÑËÍɽÓÅÅ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
«Ï ÔÂÀË Ä½¿ÅÎÅÏ ÄʽÔÂÊÅ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ ÏÂȽ ʽÒËÁÜÖÂÀËÎÜ ¿
ÌËÈ ÏÜÀËÏÂÊÅÜ ¤ÂÉÈÅ Å ÁÂÑËÍÉÅÍË¿½ÊÊËÀË ÏÂȽ
´ÏË Ï½ÇË ÊÐÈ¿ËÆ ÐÍË¿ÂÊÙ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ
©ËÃÂÏ ÈÅ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ ÏÂȽ ¾ØÏÙ ËÁÊË¿ÍÂÉÂÊÊË Í½¿ÊËÆ ÊÐÈÛ Å
ËÏÈÅÔÊËÆ ËÏ ÊÐÈÜ
­½¿ÊØ ÈÅ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊØ ÚÊÂÍÀÅÅ ÌËÁÊÜÏËÀË Ê½ ËÁÅʽÇË¿ÐÛ ¿ØÎËÏÐ ÏÂȽ ʽ
¤ÂÉÈ Šʽ ¨ÐÊÂ
´ÂÉРͽ¿Ê½ ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ ÅÄ˾ͽÃÂÊÊËÀË Ê½ ÍÅÎÐÊÇ οÂÏÅÈي
ÊÅǽ ËÏÊËÎÅÏÂÈÙÊË ÎÅÁÂÊÙÜ Ï½¾ÐÍÂϽ «ÏÊËÎÅÏÂÈÙÊË ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÅ ÎÏËȽ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
¦·Ç·Ë¿ÄŹÒÀ Å»ÄÅÇÅ»ÄÒÀ Áʸ¿Á È »Â¿ÄÅÀ Ǽ¸Ç· ¶ Èà ¼½¿É
Ä· ÈÉż Ä· ¹ÒÈÅɼ h à ÅÉ ÆÅ· ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÊÕ
ÔļǺ¿Õ Áʸ¿Á· ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ · ÆÅ· ¸ ÈÉÅ· ¡·ÁÊÕ
Ç·¸ÅÉÊÄʽÄÅÈŹ¼ÇÏ¿ÉÓ ÎÉŸÒÆÅ»ÄÖÉÓÁʸ¿ÁÈÆÅ·ķÈÉÅ ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ g Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà › · Ä Å
a ÈÃ Ã
h Ã
ρ = 900 кг3
м
g 10 Н
кг
¥ m
¥2 m
A m
§¼Ï¼Ä¿¼
¦ÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö Áʸ¿Á· ÅÉÄÅÈ¿
ɼÂÓÄÅ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ÆÅ· Ç¿È ÅÆǼ»¼ÂÖ¼ÉÈÖ ÆÅÂŽ¼Ä¿¼Ã ¼ºÅ ͼÄÉÇ· ÉÅÎÁ¿ ¤ ¥ gm h a £·ÈÈ· Áʸ¿Á· m UV ŸѼà V a Éź»·
¥ gUa h a ¥1 10 Н
кг
900 кг3 0, 0010 м3 0, 85 м 7,7 Дж.
м
¦ÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö Áʸ¿Á· ÅÉÄÅȿɼÂÓÄÅ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ÈÉÅ·
¥2 gUah2
h2 a ;
2
П2 =
¥2 10 Н
кг
­ÅÎ gρa3 a
;
2
900 кг3 0, 0010 м3 0, 050 м 0, 45 Дж.
м
§·¸ÅÉ· ÆÅ ÆŻѼÃÊ Áʸ¿Á· Ä· ¹ÒÈÅÉÊ h
Ç·¹Ä· ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Õ ¼ºÅ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¿
¦ÅÂÊη¼Ã
A ¥ ¥2 ›½ ›½ ›½ | ›½
¥ É ¹ ¼ É ¥ ›½ ¥2 ›½ A ›½
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
151
152
Работа. Мощность. Энергия
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.§·ÈÉÖÄÊÉ·ÖÆÇʽ¿Ä·Å¸Â·»·¼ÉÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀÔļǺ¿¼À¥ ›½
®ÉÅ ÔÉŠžķη¼É
2.¨ Á·ÁÅÀ ºÂʸ¿ÄÒ ¸Ò ÆÅ»ÄÖÉ ÁÊÈÅÁ È¿ÂÓ¹¿Ä¿É· Á·Â¿ÀÈÅ»¼Ç½·Ð¼À ÆÅÇÅ»Ò ºÂ·¹ÄźŠÿļǷÂÓÄźŠ¸Åº·ÉÈɹ· ˜¼Â·ÇÊÈ¿ ŸѼÃÅÃ
V »Ã ¼È¿¼ºÅÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·ÖÔļǺ¿Ö¹Å¾ÇÅÈ·ķ'¥ Á›½ ¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ È¿ÂÓ¹¿Ä¿É· Æǿÿɼ Ç·¹ÄÅÀ Ê»¹Å¼ÄÄÅÀ ÆÂÅÉÄÅÈÉ¿ ¹Å»Ò
3.¡·ÆÂÖ »Å½»Ö ÷ÈÈÅÀ m ú Æ·»·¼É È ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ
W мс . ¤·À»¿É¼ ¼¼ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÊÕ ¿ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÊÕ ÔļǺ¿¿ Ä·
¹ÒÈÅɼ I à ÅÉ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¾¼Ã¿ ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ H ¹ ÔÉÅÀ ¿ ÆÅ
Н
ȼ»ÊÕÐ¿Ì ¾·»·Î·Ì Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà кг .
4.£ÖΠ÷ÈÈÅÀ m Áº ¸ÇÅϼÄÄÒÀ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅ ¹¹¼ÇÌ ÆÅ»ÄÖÂÈÖ Ä· ¹ÒÈÅÉÊ h à ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÊÕ ¿ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÊÕ ÔļǺ¿¿ ÃÖη ¹ ¹¼ÇÌļÀ ÉÅÎÁ¼ ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿¿
5.¥Ç¼Â Ÿ·»·¼É ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¼À ¥ Á›½ Ä· ¹ÒÈÅɼ
I Áà ķ» ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉÓÕ ¾¼Ã¿ ®¼ÃÊ Ç·¹Ä· ÷ÈÈ· ÅÇ·
6.¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿¼ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÅÀ ¿ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿À
Æ·Ç·ÏÕÉ¿ÈÉ· ÷ÈÈÅÀ m Áº ÈÆÊÈÁ·ÕмºÅÈÖ È ÆÅÈÉÅÖÄÄÅÀ ÈÁÅÇÅм
ÈÉÓÕ v с ¹ ɼμĿ¼ ¹Ç¼Ã¼Ä¿ U È
7.¡·ÁÅÀ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¼À Ÿа
а
·»·¼É à ¹Å»Ò ºÅÇÄÅÀ ǼÁ¿ Ä· ¹ÒÈÅ—
2
ɼ h à ¨Ç·¹Ä¿É¼ ÔÉÊ ÔļǺ¿Õ È Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÅÀ ÔļǺ¿¼À ·¹ÉÅß¿ÂÖ Ã·ÈÈÅÀ
км
m É ¿Ã¼ÕмºÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓ v ч .
а
8. ¦ÇÖÃÅʺÅÂÓÄÒÀ ÆźǼ¸ ºÂʸ¿ÄÅÀ
h à »Å¹¼ÇÌÊ ¾·ÆÅÂÄ¼Ä Á·ÇÉÅ˼¼à ÷ÈÈ·ÁÅÉÅÇźÅm É¡·ÁÊÕÄ·¿
üÄÓÏÊÕ Ç·¸ÅÉÊ ÄʽÄÅ DŹ¼ÇÏ¿ÉÓ ÎÉŸÒ
¹ÒºÇʾ¿ÉÓ Á·ÇÉÅ˼ÂÓ ¿¾ ÆźǼ¸·
9.¨Ç·¹Ä¿É¼ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÒ¼ ÔļǺ¿¿ ÉǼÌ
üɷ¿μÈÁ¿ÌÁʸ¿ÁŹ Ç¿È ¿¾ºÅÉŹ¼ÄÄÒÌ ¿¾ Å»ÄźŠ¿ ÉźŠ½¼ ÷ɼǿ·Â·
­ÅÎ ¡ËɽÕÊ ĽÁ½ÊÅÂ
®ËÎϽ¿ÙÏÂÌȽÊÁÈÜÚÇÎÌÂÍÅÉÂÊϽÈÙÊËÀËÅÄÉÂÍÂÊÅÜÌËÏÂÊÓŽÈÙÊËÆÚÊÂÍÀÅÅ
ÐÔ¾ÊÅǽ ˆ±ÅÄÅǽ ˜ ÈÂýÖÂÀË Ê½ ¿½ÕÂÉ ÌÅÎÙÉÂÊÊËÉ ÎÏËÈ ËÏÊËÎÅÏÂÈÙÊË
ÌË¿ÂÍÒÊËÎÏÅ ÌËȽ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
ÎËÒͽÊÂÊÅÜ
„ ¤½ÇËÊ
ÉÂÒ½ÊÅÔÂÎÇËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ
§ÅÊÂÏÅÔÂÎÇ½Ü Å ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊ½Ü ÚÊÂÍÀÅÅ v ÚÏË Á¿½
¿ÅÁ½ ÉÂÒ½ÊÅÔÂÎÇËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ ®¿ÜĽÊØ ÈÅ ËÊÅ ÁÍÐÀ Î
ÁÍÐÀËÉ ¥ ÂÎÈÅ Á½ ÏË ¿ ÔÂÉ ¿ØͽýÂÏÎÜ ÚϽ οÜÄÙ
¦ÇÅȼ»¿Ã ¾· »¹¿½¼Ä¿¼Ã ¸ÇÅϼÄÄźŠ¹¹¼ÇÌ
üɷ¿μÈÁźÅÏ·Ç¿Á· Ç¿È ™Ä¿½Ä¼ÀÉÅÎÁ¼ ÉÇ·¼ÁÉÅÇ¿¿ ȿ· »¼ÀÈɹ¿Ö ÇÊÁ¿ Ä· Ï·Ç¿Á ÈÅŸз¼É ¼ÃÊ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÊÕ ÔļǺ¿Õ ¯·Ç¿Á »¹¿½¼ÉÈÖ ¹¹¼ÇÌ ¨ÁÅÇÅÈÉÓ ¼ºÅ »¹¿½¼Ä¿Ö · ¾Ä·Î¿É ¿ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö ÊüÄÓÏ·ÕÉÈÖ ¤Å ¿Èμ¾·¼É ¿ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö ¸¼Èȼ»ÄÅ ¦Å»Ä¿Ã·ÖÈÓ ¹Òϼ Ï·Ç¿Á ÆǿŸǼɷ¼É ¹È¼ ¸ÅÂÓÏÊÕ
ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÊÕ ÔļǺ¿Õ ¹ÈÆÅÃĿɼ ¥ gmh ™ ¹¼ÇÌļÀ ÉÅÎÁ¼ ÈÁÅÇÅÈÉÓ ¿ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö Ï·Ç¿Á· Ç·¹ÄÒ ÄÊÂÕ · ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö m
÷Áȿ÷ÂÓÄ· žÄ·Î¿É ¹ Ç·ÈÈÃÅÉǼÄÄÅà ÆǿüǼ
ÆÇÅ¿ÈÌÅ»¿É ÆǼ¹Ç·Ð¼Ä¿¼ ÔļǺ¿¿ ¿¾ Å»ÄźŠ¹¿»·
Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÅÀ ¹ »ÇʺÅÀ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÊÕ ¦Ç¿
¹Å¾¹Ç·Ð¼Ä¿¿ Ï·Ç¿Á· ŸǷÉÄÅ ÈÄŹ· ¸Ê»¼É ¿»É¿
ÆǼ¹Ç·Ð¼Ä¿¼ ÔļǺ¿¿ È ÊüÄÓϼĿ¼Ã ¹ÒÈÅÉÒ ¿
ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¿ ʹ¼Â¿Î¿¹·¼ÉÈÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ
»¹¿½¼Ä¿Ö Ï·Ç¿Á· ¿ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö œÈ¿ ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿¼ ¹Å¾»ÊÌ· ÷ÂÅ ¿Ã ÃŽÄÅ
ÆǼļ¸Ç¼ÎÓ ¸ÇÅϼÄÄÒÀ ¹¹¼ÇÌ Ï·Ç¿Á ¹Å¾¹Ç·Ð·¼ÉÈÖÄ·¾·»ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿ÈÉ·ÁÅÀ½¼ Á·Á¹ÃÅüÄÉ
¸ÇÅÈ·Ä¿Ö ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ ¿ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÅÀ ÔļǺ¿¼À
—Á·Á¿Ã¸Ê»¼É¾Ä·Î¼Ä¿¼Ã¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁÅÀÔļǺ¿¿
Ï·Ç¿Á· ¹ ÆÇÅü½ÊÉÅÎÄÒÌ ÉÅÎÁ·Ì ¤·ÆÇ¿Ã¼Ç Ä·
¹ÒÈÅɼ h Ç¿È ¦Ç¿ ÆŻѼü Ï·Ç¿Á· Ä· ¹ÒÈÅÉÊ h ¼ºÅ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö ÊüÄÓϿ·ÈÓ ÄÅ ÆÇ¿ ÔÉÅà ÆÅÖ¹¿Â·ÈÓ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö
— μÃÊ Ç·¹Ä· ¿Ì ÈÊÃ÷ É ¼ ÆÅÂÄ·Ö Ã¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁ·ÖÔļǺ¿Ö ›·ÄÄÒÀ¿ÆŻŸÄÒ¼ÅÆÒÉÒ¿Ç·ÈμÉÒ ÆÅÁ·¾Ò¹·ÕÉ ÎÉÅ ¼È¿ È¿Â ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö Ä¼É ÉŠÿÁ´ÓÝ À¹É´Á¼Ë¹Å¾´ÓÝ ÑÁ¹Ä·¼ÓÝ Æ¹¿´Ý żÅƹÀÏÝ
ƹ¿ Ä´¶Á´ÓÝ ÅÇÀÀ¹Ý ¾¼Á¹Æ¼Ë¹Å¾Â½Ý ¼Ý ÃÂƹÁʼ´¿Ð-
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
153
154
Работа. Мощность. Энергия
­ÅÎ ­ÅÎ ­ÅÎ ÁÂ½Ý ÑÁ¹Ä·¼½Ý œ K ¦ Ý ÅÂÉÄ´ÁÓ¹ÆÅÓ ›·ÄÄż
Êɹ¼Ç½»¼Ä¿¼ Å ÆÅÈÉÅÖÄÈɹ¼ ü̷ĿμÈÁÅÀ ÔļǺ¿¿ ¹ Ë¿¾¿Á¼ Ä·¾Ò¹·ÕÉ »´¾ÂÁÂÀÝ ÅÂÉÄ´Á¹Á¼ÓÝ À¹É´Á¼Ë¹Å¾Â½Ý ÑÁ¹Ä·¼¼
œÈ¿ ȿ·ÿ ÉÇ¼Ä¿Ö ¿Â¿ ÈÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿Ö »¹¿½¼Ä¿Õ ļÂÓ¾Ö ÆǼļ¸Ç¼ÎÓ ÔÉÅÉ ¾·ÁÅÄ Ä¼ ¹ÒÆÅÂÄÖ¼ÉÈÖ ž·Ã¼Ä¿Ã ¹ ÅÆÒɼ üɷ¿μÈÁ¿À Ï·Ç¿Á Ä· ƼÄÅÆ·ÈÉŹÒÀ ¸ÇÊÈÅÁ É·ÁÅÀ ½¼ ÷ÈÈÒ
Ç¿È £Ò ʹ¿»¿Ã ÎÉÅ »·½¼ ÆÇ¿ ¸ÅÂÓϼÀ Î¼Ã Ê Ã¼É·Â¿μÈÁźŠϷǿÁ· ķηÂÓÄÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ÅÄ Ä¼ ÆŻĿüÉÈÖ Ä· É·ÁÊÕ ½¼ ¹ÒÈÅÉÊ ¿
¹¼ÇļÉÈÖ Ä·¾·» È ¾·Ã¼ÉÄŠüÄÓϼÀ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ
ª¸Ò¹·¼É Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö »¹¿½ÊмÀÈÖ ÆÅ
ºÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅÀ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ÂÓ»· Ï·À¸Ò ÄÅ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ÔļǺ¿Ö ¹¾·Ã¼Ä ļ ÆÅÖ¹ÂÖ¼ÉÈÖ ž·
ÈÎ¼É Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÅÀ ÔļǺ¿¿ Ï·À¸Ò ÈŹ¼ÇÏ·¼ÉÈÖ
Ç·¸ÅÉ· ÆÇÅÉ¿¹ È¿Â ÉǼĿÖ
™ ¾·ÁÂÕμĿ¼ ¾·Ã¼É¿Ã ÎÉŠֹ¼Ŀ¼ ÆǼ¹Ç·Ð¼Ä¿Ö ÔļǺ¿¿ ¿¾ Å»ÄźŠ¹¿»· ¹ »ÇʺÅÀ μÂŹ¼Á
Ä·ÊοÂÈÖ ¿ÈÆÅÂӾŹ·ÉÓ ¹ ÆÇ·ÁɿμÈÁ¿Ì ͼÂÖÌ
´Ä¼Çº¿Ö Æ·»·ÕмÀ ¹Å»Ò ÆÇ¿¹Å»¿É ¹ »¼ÀÈɹ¿¼ ¹Å»ÖÄÒ¼ üÂÓÄ¿ÍÒ ¿ º¿»ÇÅÔ¼ÁÉÇÅÈÉ·ÄÍ¿¿ ™ §¼ÈÆʸ¿Á¼ ˜¼Â·ÇÊÈÓ ÊÈƼÏÄŠǼ·Â¿¾Ê¼ÉÈÖ ºÅÈÊ»·Ç
Èɹ¼ÄÄ·Ö ÆÇźǷÃ÷ ¿ÈÆÅÂӾŹ·Ä¿Ö ÔļǺ¿¿ ǼÁ
™·½Ä·Ö ÇÅÂÓ ¹ ļÀ ÅɹŻ¿ÉÈÖ É·Á¿Ã ǼÁ·Ã Á·Á
¤¼Ã·Ä ¿ ž·Æ·»Ä·Ö ›¹¿Ä· ¤· ¤¼Ã·Ä¼ Ç·¸ÅÉ·¼É
šÇŻļÄÈÁ·Ö š´¨ ÃÅÐÄÅÈÉÓÕ £™É ªÈÉ·ÄŹ¼ÄÄ·Ö ÃÅÐÄÅÈÉÓ ™¿É¼¸ÈÁÅÀ š´¨ Ä· ž·Æ·»ÄÅÀ
›¹¿Ä¼ m £™É
¡¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÊÕ ÔļǺ¿Õ ¹¼ÉÇ· μÂŹ¼Á ķηÂ
¿ÈÆÅÂӾŹ·ÉÓ È »·¹Ä¿Ì ¹Ç¼Ã¼Ä ™Ä·Î·Â¼ »ÂÖ Æ¼Ç¼»¹¿½¼Ä¿Ö È ÆÅÃÅÐÓÕ Æ·ÇÊÈ· Ç¿È ¾·É¼Ã ¹
¹¼ÉÇÖÄÒÌ Ã¼ÂÓÄ¿Í·Ì ™ ÆÅȼ»Ä¿¼ ºÅ»Ò ¹ ķϼÀ
ÈÉǷļ ķηÉÅ ÈÅÅÇʽ¼Ä¿¼ ¹¼ÉÇÅÔ¼ÁÉÇÅÈÉ·ÄÍ¿À
Ç¿È ŸÌ ÆǼ¿ÃÊмÈɹŠ¾·ÁÂÕη¼ÉÈÖ ¹ ÉÅà ÎÉÅ ÅÄ¿ ÆÅÎÉ¿ ļ ÅÁ·¾Ò¹·ÕÉ ¹Ç¼»ÄźŠ¹Å¾»¼ÀÈÉ
¹¿Ö Ä· ÅÁÇʽ·ÕÐÊÕ ÈǼ»Ê
™Å ÃÄź¿Ì ÈÉÇ·Ä·Ì ÊÈƼÏÄÅ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉ ÔļǺ¿Õ Æǿ¿¹Å¹ ¿ ÅÉ¿¹Å¹ ¹Å» ÃÅǼÀ ¿ ÅÁ¼·ÄŹ
©·Ã Èž»·ÄÒ Æǿ¿¹ÄÒ¼ Ô¼ÁÉÇÅÈÉ·ÄÍ¿¿
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Работа. Мощность. Энергия
Ƚ¿ÊØ ¿Ø¿ËÁØ
§ÅÊÂÏÅÔÂÎÇ½Ü Å ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊ½Ü ÚÊÂÍÀÅÅ ¿Ä½ÅÉËÌÍ¿ͽֽÂÉØ
¬ÍÅ ËÏÎÐÏÎÏ¿ÅÅ ÎÅÈ ÏÍÂÊÅÜ Å ÎËÌÍËÏÅ¿ÈÂÊÅÜ Á¿ÅÃÂÊÅÛ ÌËÈÊ½Ü ÉÂÒ½ÊÅÔŠ
ÎÇ½Ü ÚÊÂÍÀÅÜ ÏÂȽ ÎÅÎÏÂÉØ ÏÂÈ ÎËÒͽÊÜÂÏÎÜ
¤½ÇËÊ ÎËÒͽÊÂÊÅÜ ÉÂÒ½ÊÅÔÂÎÇËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ Ê ¿ØÌËÈÊÜÂÏÎÜ ÂÎÈÅ ÎÅȽÉÅ ÏÍŠ
ÊÅÜ ÎËÌÍËÏÅ¿ÈÂÊÅÜ ÊÂÈÙÄÜ ÌÍÂʾÍÂÔÙ
§ËÊÏÍËÈÙÊØ ¿ËÌÍËÎØ
¬Í½¿ÅÈÙÊ ÀË¿ËÍÅÏÙ Ë ÌËÏÂÊÓŽÈÙÊËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ ÌËÁÊÜÏËÀË ÏÂȽ ÅÈÅ Ë ÌËÏÂʊ
ÓŽÈÙÊËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ ÎÅÎÏÂÉØ ˆÏÂÈË v ¤ÂÉÈܘ
Ÿ ÔÂÉ ÎÐÏ٠ĽÇËʽ ÎËÒͽÊÂÊÅÜ ÉÂÒ½ÊÅÔÂÎÇËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ ¬ËÔÂÉÐ ¿ ËÌØÏ ËÏͽÃÂÊÊËÉ Ê½ ÍÅÎÐÊÇ ÉØ ÅÎÌËÈÙÄË¿½ÈÅ ÉÂϽÈÈŊ
ÔÂÎÇÅÆ Õ½ÍÅÇ §½ÇËÆ ÌÈËÏÊËÎÏÅ ÉÂϽÈÈ ÄÁÂÎÙ ÌÍÂÁÌËÔÏÅÏÂÈÙÊ ¬ËÔÂÉÐ
¬ÍÅÉÂÍ ÍÂÕÂÊÅÜ Ä½Á½ÔÅ
¡·Ã¼ÄÓ ¸ÇÅȿ¿ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅ ¹¹¼ÇÌ ÈÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ v 20 м . ¤· Á·с
ÁÅÀ ¹ÒÈÅɼ ÅÉ ÉÅÎÁ¿ ¸ÇÅÈ·Ä¿Ö Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö Á·ÃÄÖ ¸Ê»¼É
¹Ç·¾·Ã¼ÄÓϼ¼ºÅÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀÔļǺ¿¿ ¨ÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿¼Ã»¹¿½¼Ä¿Õ Á·ÃÄÖ ÆǼļ¸Ç¼ÎÓ ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ g Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà › · Ä Å
v 20 м
с
1
K2 П2 0,25 П2
4
g 10 Н
кг
h2m
2
§¼Ï¼Ä¿¼
ž· Äʼ¹ÅÀ ÊÇŹ¼ÄÓ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÅÀ ÔļǺ¿¿
ÆǿüÃÊÇŹ¼ÄÓ¤m¤ ÆÇÅÌÅ»ÖпÀμǼ¾ÉÅÎÁÊ ¸ÇÅÈ·Ä¿Ö Á·ÃÄÖ Ç¿È žÄ·Î¿É ¥ ¦ÅÂÄ·Öü̷ĿμÈÁ·ÖÔļǺ¿ÖÁ·ÃÄÖ¹ÉÅÎÁ¼ ¸ÇÅÈ·Ä¿Ö 1
ȿ K ¥ K
¦ÅÂÄ·Öü̷ĿμÈÁ·ÖÔļǺ¿ÖÁ·ÃÄÖ¹ÉÅÎÁ¼2
2
ȿ2 ɉ2 K2 ȿ ¿Â¿ K ɉ2 K2 K1 mv .
¦Å ÊÈÂŹ¿Õ K2 ¥2žÄ·Î¿É
1
­ÅÎ 2
mv2
1,25 П2 1,25 gmh2 ; v2 gh2
2
2
400 м2
2
с
h2 v ; h2 16 м.
2,5 g
2,5 10 Н
кг
¥ É ¹ ¼ É I2 Ã
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
155
156
Работа. Мощность. Энергия
°ÌͽÃÊÂÊÅ 1.¥Æ¿Ï¿É¼ ÆǼ¹Ç·Ð¼Ä¿¼ ÔļǺ¿¿ ÆÇ¿
Á·Î·Ä¿¿ ÆÅ»¹¼Ï¼ÄÄźŠķ Ä¿É¿ Ï·Ç¿Á·
Ç¿È 2.¨ÅÌÇ·ÄÖ¼ÉÈÖ Â¿ ÆÅÂÄ·Ö Ã¼Ì·Ä¿Î¼È
Á·Ö ÔļǺ¿Ö ÆÇ¿
· Æ·»¼Ä¿¿ ÃÖη È Ä¼¸ÅÂÓÏÅÀ ¹ÒÈÅÉÒ
¸ Æ·»¼Ä¿¿ ÃÖη È ¸ÅÂÓÏÅÀ ¹ÒÈÅÉÒ
¹ ÈÆÊÈÁ¼ Æ·Ç·ÏÕÉ¿ÈÉ· È Ç·ÈÁÇÒÉÒÃ
Æ·Ç·ÏÕÉÅÃ
­ÅÎ 3.¡·ÁÅÀ ÷Áȿ÷ÂÓÄÅÀ ¹ÒÈÅÉÒ ÃŽ¼É »ÅÈÉ¿ÎÓ Á·Ã¼ÄÓ Ã·ÈÈÅÀ
m Áº ¸ÇÅϼÄÄÒÀ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅ ¹¹¼ÇÌ ÈÅ ÈÁÅÇÅÈÉÓÕ v м ? с
¨ÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿¼Ã ¹Å¾»ÊÌ· ÆǼļ¸Ç¼ÎÓ ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ g ¹ »·ÄÄÅÀ
¿ ÆÅȼ»ÊÕÐ¿Ì ¾·»·Î·Ì Æǿÿɼ Ç·¹ÄÒà 10 Н .
кг
4.¨ ¸·ÂÁÅÄ· »Å÷ È ¹ÒÈÅÉÒ h à ÊƷ Ǽ¾¿ÄŹÒÀ ÁŹǿÁ ÷È
ÈÅÀ N Áº ¨ÁÅÇÅÈÉÓ ¼ºÅ »¹¿½¼Ä¿Ö Ê ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¾¼Ã¿ ¸Ò·
W м . ¨ÅÌÇ·ÄÖ·ÈÓ Â¿ ü̷ĿμÈÁ·Ö ÔļǺ¿Ö ¦ÅμÃÊ §¼Ï¿É¼
с
ÔÉÊ ¾·»·ÎÊ Ä¼ ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÖ ¹È¼Ì »·ÄÄÒÌ
5.¶¸ÂÅÁÅ÷ÈÈÅÀm Áº¸ÇÅϼÄŹ¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄŹ¹¼ÇÌÈÅÈÁÅÇÅ
ÈÉÓÕ v м . ™ÒοÈ¿ɼ ¼ºÅ Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁÊÕ ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄÊÕ ¿ ÆÅÂ
с
ÄÊÕÔļǺ¿¿Ä·¹ÒÈÅɼI èÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿¼Ã¹Å¾»ÊÌ·ÆǼļ¸Ç¼ÎÓ
6.¡·Ã¼ÄÓ ¸ÇÅϼÄÄÒÀ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄŹ¹¼ÇÌ »ÅÈÉ¿º¹ÒÈÅÉÒh Ã
¤· Á·ÁÊÕ ¹ÒÈÅÉÊ ÅÄ ÆŻĿüÉÈÖ ÆÇ¿ ÈÅŸмĿ¿ ¼ÃÊ ¹ Ç·¾· ¸ÅÂÓ
ϼÀ ķηÂÓÄÅÀ ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ¨ÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿¼Ã ¹Å¾»ÊÌ· ÆǼļ¸Ç¼ÎÓ
7. ¯·Ç¿Á ¸ÇÅȿ¿ È ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¾¼Ã¿ ¹¼ÇÉ¿Á·ÂÓÄÅ ¹¹¼ÇÌ ÈÅ ÈÁÅ
ÇÅÈÉÓÕ W м . ¤· Á·ÁÅÀ ¹ÒÈÅɼ ÅÉ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¾¼Ã¿ ÈÁÅÇÅÈÉÓ
с
Ï·Ç¿Á· ÊüÄÓÏ¿ÉÈÖ ¹ Ç·¾· ¨ÅÆÇÅÉ¿¹Â¼Ä¿¼Ã ¹Å¾»ÊÌ· ÆǼļ¸Ç¼ÎÓ
¯ÂÉØ ÌÍËÂÇÏÊØÒ Ä½Á½ÊÅÆ
¬ÐÏÅ ÌË¿ØÕÂÊÅÜ §¬¡ ÉÂÒ½ÊÅÄɽ
ŸËÄÉËÃÂÊ ÈÅ ¿ÂÔÊØÆ Á¿ÅÀ½ÏÂÈÙ
ŸÂÏÂÍ Ê½ ÎÈÐþ РÔÂÈË¿Âǽ
§½ÔÂÈŠŠĽÇËÊ ÎËÒͽÊÂÊÅÜ ÉÂÒ½ÊÅÔÂÎÇËÆ ÚÊÂÍÀÅÅ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
158
Лабораторный эксперимент
¨½¾ËͽÏËÍÊ½Ü Í½¾ËϽ – «ÌÍÂÁÂÈÂÊÅ ÓÂÊØ ÁÂÈÂÊÅÜ ÕǽÈØ
ÅÄÉÂÍÅÏÂÈÙÊËÀË ÌÍžËͽ
ª¹¿Ð Ä·ÊοÉÓÈÖ ÅÆǼ»¼ÂÖÉÓ Í¼ÄÊ »¼Â¼Ä¿Ö ÏÁ·ÂÒ
¿¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄźŠÆÇ¿¸ÅÇ· ¿ ÅͼĿ¹·ÉÓ ÆźǼÏÄÅÈÉÓ
¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö »·ÄÄÒà ÆÇ¿¸ÅÇÅÃ
¢µÂÄǸ¶´Á¼¹ ¿ļÀÁ· ÇʼÉÁ· üÇÄ·Ö Â¼ÄÉ· üľÊÇÁ· ɼÇÃÅüÉǸÒÉŹÅÀ ȼÁÊÄ»ÅÃ¼Ç Ç¿È £Ä¶¹ÄÐÆ¹Ý Å¹µÓ
®ÉÅ É·Áż ͼķ »¼Â¼Ä¿Ö ÏÁ·ÂÒ ÆÇ¿¸ÅÇ· ¿ Á·Á
¼¼ ÅÆǼ»¼Â¿ÉÓ
®ÉÅÉ·Áż¹¼ÇÌÄ¿À¿Ä¿½Ä¿ÀÆǼ»¼ÂҾķμĿÀ
ÏÁ·ÂÒ ¿¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄźŠÆÇ¿¸ÅÇ·
®¼Ã ÅÆǼ»¼ÂÖ¼ÉÈÖ ÆźǼÏÄÅÈÉÓ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö »·Ä
ÄÒà ÆÇ¿¸ÅÇÅà ©Â¸Ý Ä´µÂÆÏÝ
¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ¿ ¾·Ä¼È¿É¼ ¹ É·¸Â¿ÍÊ Í¼ÄÊ »¼Â¼Ä¿Ö
ÏÁ·Â ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼ÄÄÒÌ Ä· Ç¿ÈÊÄÁ¼ ÆÇ¿¸ÅÇŹ
¥ÆǼ»¼Â¿É¼¿¾·Ä¼È¿É¼¹É·¸Â¿ÍʾķμĿֹ¼ÇÌ
ļºÅ¿Ä¿½Ä¼ºÅÆǼ»¼ÂŹ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ·É·Á½¼Í¼ÄÊ»¼Â¼
Ä¿ÖÏÁ·ÂÆÇ¿¸ÅÇŹ ÆǼ»ÈÉ·¹Â¼ÄÄÒÌÄ·Ç¿ÈÊÄÁ¼
­ÅÎ Ÿ¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄÒÀ
ÆÇ¿¸ÅÇ
™¼ÇÌÄ¿À
ÆǼ»¼Â
¤¿½Ä¿À
ÆǼ»¼Â
­¼Ä·
»¼Â¼Ä¿Ö
¢¿Ä¼ÀÁ·
§Ê¼ÉÁ·
а
£¼ÇÄ·Ö Â¼ÄÉ·
£¼Ä¾ÊÇÁ·
©¼ÇÃÅüÉÇ ¸ÒÉŹÅÀ
¨¼ÁÊÄ»ÅüÇ
б
­ÅÎ žÂÁÆÄ¿ÐÁÏ¹Ý ¶ÂÃÄÂÅÏ
¡·Áȹ־·Ä·ÆźǼÏÄÅÈÉÓ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿ÖÈͼÄÅÀ»¼
Â¼Ä¿Ö ÏÁ·ÂÒ ÆÇ¿¸ÅÇ·
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Лабораторный эксперимент
¨ Å»¿Ä·ÁŹÅÀ ¿ ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ ¸Ê»¼É ¿¾Ã¼
Ǽķ »Â¿Ä· ¸ÇÊÈÁ· üÇÄÅÀ ¼ÄÉÅÀ Ç¿È ¶ ¿
¿ļÀÁÅÀ Ç¿È · ¦ÅμÃÊ
¡·Á¿Ã ɼÇÃÅüÉÇÅÃ Ç¿È ÃŽÄÅ ¿¾Ã¼
Ç¿ÉÓ É¼ÃƼǷÉÊÇÊ Á¿ÆÖмÀ ¹Å»Ò ©¼ÃƼǷÉÊÇÊ ¹
ÃÅÇž¿ÂÓÄÅÀ Á·Ã¼Ç¼ ¦ÅμÃÊ
¥É μºÅ ¾·¹¿È¿É ÿĿ÷ÂÓÄż ¿ ÷Áȿ÷ÂÓ
Äż ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ ÁÅÉÅÇÊÕ ÃŽÄÅ ¿¾Ã¼
Ç¿ÉÓ ÆÇ¿¸ÅÇÅÃ
–϶¸Ï
¥ÇùĻ´¸´Á¼¹Ý
¥¸ÑÖÈĿɼ »ÂÖ Î¼ºÅ ¹ ÏÁ·Â·Ì ¹ÒÈÅÁÅÉÅÎÄÒÌ
ÈÉǼÂÅÎÄÒÌ ÆÇ¿¸ÅÇŹ Ç¿È ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÕÉ ¾¼Ç
Á·ÂÓÄÊÕ ÆÅÂÅÈÊ ­ÅÎ ¨½¾ËͽÏËÍÊ½Ü Í½¾ËϽ – ¥ÄÉÂÍÂÊÅ ÁÈÅÊØ
ª¹¿Ð Ä·ÊοÉÓÈÖ ¿¾Ã¼ÇÖÉÓ Ç·¾Ã¼ÇÒ É¼Â
¢µÂÄǸ¶´Á¼¹ üÇÄ·Ö Â¼ÄÉ· ¿ļÀÁ· ÉÅÄÁ·Ö
ÆÇŹÅÂÅÁ·
£Ä¶¹ÄÐÆ¹Ý Å¹µÓ
¡·ÁŹ·Í¼Ä·»¼Â¼Ä¿ÖÏÁ·ÂÒ¿ļÀÁ¿¿Ã¼Ç
ÄÅÀ ¼ÄÉÒ
¡·Á¿Ã ÆÇ¿¸ÅÇÅà ÃŽÄÅ ¿¾Ã¼Ç¿ÉÓ »Â¿ÄÊ È
üÄÓϼÀ ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ
©Â¸Ý Ä´µÂÆÏ
¥Í¼Ä¿É¼ tÄ· ºÂ·¾| »Â¿ÄÊ ÈÉżÏÄ¿ÍÒ Êμ¸
ÄźŠÈÉÅ· žÄ·Î¼Ä¿¼ »Â¿ÄÒ ¾·Ä¼È¿É¼ ¹ É·¸Â¿ÍÊ
¦Ç¿ ÆÅÃÅп ¿ļÀÁ¿ ¿¾Ã¼ÇÓɼ Ä·¿¸ÅÂÓ
ϼ¼ Ç·ÈÈÉÅÖÄ¿¼ ÆÖ»Ó Ã¼½»Ê ÁÅÄοÁ·Ã¿ Ç·È
ÈÉ·¹Â¼ÄÄÒÌ Æ·ÂÓͼ¹ ¹·Ï¼À ÇÊÁ¿ m ÊÁ·¾·É¼ÂÓÄźÅ
¿ ¸ÅÂÓÏÅºÅ Ç¿È ™ É·¸Â¿Í¼ Ä· ÈÉǷĿͼ ÆÅȼ ÈÂŹ· tÆÖ»Ó| ¹ ÈÁŸÁ·Ì ÊÁ·½¿É¼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼
¹·Ï¼À ÆÖ»¿
­ÅÎ ­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
159
160
Лабораторный эксперимент
Ÿ¾Ã¼ÇÓɼ ÆÖ»ÓÕ »Â¿ÄÊ ÈÉżÏÄ¿ÍÒ Êμ¸ÄźŠÈÉÅ· ¿ ¾·Ä¼È¿É¼
¾Ä·Î¼Ä¿¼ »Â¿ÄÒ ¹ É·¸Â¿ÍÊ
Ÿ¾Ã¼ÇÓɼ üÇÄÅÀ ¼ÄÉÅÀ »Â¿ÄÊ ÈÉżÏÄ¿ÍÒ Êμ¸ÄźŠÈÉÅ· ¿
¾·Ä¼È¿É¼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ »Â¿ÄÒ ¹ É·¸Â¿ÍÊ
Ÿ¾Ã¼ÇÓɼ¿ļÀÁÅÀ»Â¿ÄÊÈÉżÏÄ¿ÍÒÊμ¸ÄźÅÈÉÅ·¿¾·Ä¼È¿
ɼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ »Â¿ÄÒ ¹ É·¸Â¿ÍÊ
¨Ç·¹Ä¿É¼ ¾Ä·Î¼Ä¿Ö »Â¿ÄÒ ÈÉżÏÄ¿ÍÒ ÆÅÂÊμÄÄÒ¼ ¹ ÆÊÄÁ
É·Ì m¨»¼Â·Àɼ ¹Ò¹Å»Ò
Ÿ¾Ã¼Ç¿É¼ÂÓÄÒÀ ÆÇ¿¸ÅÇ
t¤· ºÂ·¾|
›Â¿Ä· ÈÉżÏÄ¿ÍÒ l ÈÃ
¦Ö»Ó
£¼ÇÄ·Ö Â¼ÄÉ·
¢¿Ä¼ÀÁ·
žÂÁÆÄ¿ÐÁÏ¹Ý ¶ÂÃÄÂÅÏÝ
¡·Áż ¿¾ ÆÇŹ¼»¼ÄÄÒÌ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À »Â¿ÄÒ ÈÉżÏÄ¿ÍÒ Êμ¸ÄźÅ
ÈÉÅ· Ä·¿¸Å¼¼ ÉÅÎÄż È Ã¼ÄÓϼÀ ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ ¦ÅμÃÊ ™ÒÇ·¾¿É¼Ç¼¾ÊÂÓÉ·É ÆÅÂÊμÄÄÒÀ¹ÆÊÄÁɼ ¹Ã¿Â¿üÉÇ·Ì Ãà »¼Í¿Ã¼ÉÇ·Ì »Ã üÉÇ·Ì Ã ¿ Á¿ÂÅüÉÇ·Ì Áà ™ Á·Á¿Ì ¼»¿Ä¿Í·Ì ʻŸļ¼ ¹È¼ºÅ ¹ÒÇ·½·ÉÓ »Â¿ÄÊ ÈÉżÏÄ¿ÍÒ ¥¸ÅÈÄÊÀɼ Åɹ¼É
–϶¸Ï
¥ÇùĻ´¸´Á¼¹Ý
¦Ç¼»ÂŽ¿É¼ ÈÆÅÈŸ ¿ ¿¾Ã¼ÇÓɼ »¿·Ã¼ÉÇ ÉÅÄÁÅÀ ÆÇŹÅÂÅÁ¿
¨½¾ËͽÏËÍÊ½Ü Í½¾ËϽ – ¥ÄÉÂÍÂÊÅ ˾×Âɽ
ª¹¿Ð Ä·ÊοÉÓÈÖ ¿¾Ã¼ÇÖÉÓ Å¸Ñ¼ÃÒ ½¿»ÁÅÈɼÀ ɹ¼Ç»ÒÌ É¼Â ÆÇ·
¹¿ÂÓÄÅÀ ¿ ÆÇÅ¿¾¹ÅÂÓÄÅÀ ËÅÇÃÒ · É·Á½¼ ¹Ã¼ÈÉ¿ÃÅÈÉÓ ÈÅÈʻŹ
¢µÂÄǸ¶´Á¼¹ ¿ļÀÁ· ÆÇÖÃÅʺÅÂÓÄÒÀ ¸ÇÊÈÅÁ üľÊÇÁ· ɹ¼Ç
»Ò¼ ɼ· ļÆÇ·¹¿ÂÓÄÅÀ ËÅÇÃÒ ÈÅÈÊ» È ¹Å»ÅÀ ηÀÄ·Ö ¿ ÈÉÅÂŹ·Ö
ÂŽÁ¿ Ç¿È £Ä¶¹ÄÐÆ¹Ý Å¹µÓÝ
™ Á·Á¿Ì ¼»¿Ä¿Í·Ì ¿¾Ã¼ÇÖÕÉ Å¸Ñ¼Ã Ã¼Ä¾ÊÇÁÅÀ
¡·Á ȹ־·ÄÒ »·ÄÄÒ¼ ¼»¿Ä¿ÍÒ È Èà »Ã ¿ Ã
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Лабораторный эксперимент
ª Á · ¾ · Ä ¿ Ö Á Æ Ç Å ¹ ¼ » ¼ Ä ¿ Õ ¿ ¾ Ã ¼ Ç ¼ Ä ¿ À ¿
¾ · Æ ¿ È ¿ Ç ¼ ¾ Ê Â Ó É · É Å ¹
¥¸Ç·É¿É¼ ¹Ä¿Ã·Ä¿¼ Ä· ÆÇ·¹¿ÂÓÄż Ç·ÈÆÅÂŽ¼Ä¿¼ºÂ·¾ÆÇ¿ÈÄÖÉ¿¿ÆÅÁ·¾·Ä¿ÀÈÅÏÁ·ÂÒüľÊÇÁ¿ ®ÉÅ¸Ò ÆÇ·¹¿ÂÓÄÅ ¿¾Ã¼Ç¿ÉÓ Å¸Ñ¼Ã ½¿»ÁÅ
ÈÉ¿ ºÂ·¾· »Å½ÄÒ Ä·ÌÅ»¿ÉÓÈÖ Ä· ÊÇŹļ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ½¿»ÁÅÈÉ¿ Ç¿È ¦ÅÈÁÅÂÓÁÊ Ã Èà ÉŠŸѼÃÒ ½¿»ÁÅÈɼÀ ¹ÒÇ·½·ÕÉ Á·Á ¹ ÿ¿¿ÉÇ·Ì É·Á ¿ ¹ Áʸ¿Î¼ÈÁ¿Ì È·ÄɿüÉÇ·Ì ¥»Ä·ÁŠŸѼÃÒ É¹¼Ç»ÒÌ É¼Â
¹ÒÇ·½·ÉÓ ¹ ÿ¿¿ÉÇ·Ì Ä¼ ÆÇ¿ÄÖÉÅ
©Â¸Ý Ä´µÂÆÏ
Ÿ¾Ã¼ÇÓɼÈÆÅÃÅÐÓÕ¿ļÀÁ¿Å¸Ñ¼Ãɹ¼Ç»ÅºÅ ɼ· ÆÇ·¹¿ÂÓÄÅÀ ËÅÇÃÒ Ç¿È §¼¾ÊÂÓÉ·ÉÒ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À ¿ ¹ÒοȼĿÀ ¾·Ä¼È¿É¼ ¹ É·¸Â¿ÍÊ
§·¾Ã¼ÇÒ ¸ÇÊÈÁ·
›Â¿Ä· ¶ ÃÃ
¯¿Ç¿Ä· b ÃÃ
­ÅÎ ­ÅÎ ¥¸Ñ¼Ã ¸ÇÊÈÁ·
™ÒÈÅÉ· c ÃÃ
V ÃÃ
V ÈÃ
Ÿ¾Ã¼ÇÓɼ È ÆÅÃÅÐÓÕ Ã¼Ä¾ÊÇÁ¿ ŸѼÃÒ
ɹ¼Ç»ÒÌ É¼Â Ä¼ÆÇ·¹¿ÂÓÄÅÀ ËÅÇÃÒ ÁÅÉÅÇÒ¼ ÃŽÄÅ ÆÅüÈÉ¿ÉÓ ¹ üľÊÇÁÊ §¼¾ÊÂÓÉ·ÉÒ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À
¿ ¹ÒοȼĿÀ ¾·Ä¼È¿É¼ ¹ É·¸Â¿ÍÊ
¤·¾¹·Ä¿¼ ¥¸Ñ¼Ã ¹Å»Ò ¥¸Ñ¼Ã ¹Å»Ò
ɼ·
V ÃÂ
ÈɼÂÅÃV2 ÃÂ
¥¸Ñ¼Ã ɼ·
VV2V ÈÃ
­ÅÎ ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
161
162
Лабораторный эксперимент
™Â¿¹·Ö ¹ üľÊÇÁÊ ¹Å»Ê È ÆÅÃÅÐÓÕ Î·ÀÄÅÀ ¿ ÈÉÅÂŹÅÀ ÂŽ¼Á ¿¾Ã¼ÇÓɼ ¹Ã¼ÈÉ¿ÃÅÈÉÓ ÔÉ¿Ì ÂŽ¼Á §¼¾ÊÂÓÉ·ÉÒ ¾·Ä¼È¿É¼ ¹ É·¸Â¿ÍÊ
™¿» ÈÅÈÊ»·
®¿ÈÂÅ N
¹Â¿ÉÒÌ ÂŽ¼Á
¥¸Ñ¼Ã
¹Â¿ÉÅÀ ¹Å»Ò V ÃÂ
™Ã¼ÈÉ¿ÃÅÈÉÓ
ÂŽÁ¿ V ÃÂ
¢Å½Á· ηÀÄ·Ö
¢Å½Á· ÈÉÅÂŹ·Ö
žÂÁÆÄ¿ÐÁÏ¹Ý ¶ÂÃÄÂÅÏÝ
¦ÇÖÃÒÿ ¿Â¿ ÁÅȹ¼ÄÄÒÿ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Öÿ ¸Ò¿ ÅÆǼ»¼Â¼ÄÒ Å¸Ñ
¼ÃÒ¸ÇÊÈÁ·¿É¼ÂļÆÇ·¹¿ÂÓÄÅÀËÅÇÃÒ ·É·Á½¼¹Ã¼ÈÉ¿ÃÅÈÉ¿ÂŽ¼Á
¡·Á ÃŽÄÅ ÊüÄÓÏ¿ÉÓ ÆźǼÏÄÅÈÉÓ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ¹Ã¼ÈÉ¿ÃÅÈÉ¿ ÈÅ
ÈÊ»· ηÀÄÅÀ ¿ ÈÉÅÂŹÅÀ ÂŽ¼Á
­ÅÎ –϶¸Ï
¥ÇùĻ´¸´Á¼¹Ý
¦Ç¼»ÂŽ¿É¼ ¿ ÅƿϿɼ ÈÆÅÈŸ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ŸѼ÷ ɹ¼Ç»ÅºÅ ɼ· ÁÅÉÅÇż ļ¹Å¾ÃŽÄÅ ÆÅüÈÉ¿ÉÓ ¹ üľÊÇÁÊ Ç¿È ¨½¾ËͽÏËÍÊ½Ü Í½¾ËϽ – ¥ÄÐÔÂÊÅ ÊÂͽ¿ÊËÉÂÍÊËÀË Á¿ÅÃÂÊÅÜ
­ÅÎ ª¹¿Ð Ä·ÊοÉÓÈÖ ¿¾Ã¼ÇÖÉÓ ÈǼ»ÄÕÕ ÈÁÅÇÅÈÉÓ Ä¼Ç·¹ÄÅüÇÄźŠ»¹¿
½¼Ä¿Ö
¢µÂÄǸ¶´Á¼¹ ·¸ÅÇ·ÉÅÇÄÒÀ ÏÉ·É¿¹ üɷ¿μÈÁ¿À ½¼ÂŸ Ï·
Ç¿Á üÇÄ·Ö Â¼ÄÉ· Ϳ¿ĻǿμÈÁ¿À ÊÆÅÇ ÉÇ·ÄÈÆÅÇÉ¿Ç È¼ÁÊÄ»ÅÃ¼Ç Ï·Ç¿Á Ä· Ä¿É¿
£Ä¶¹ÄÐÆ¹Ý Å¹µÓ
®ÉÅÄʽÄžķÉÓ ÎÉŸÒÅÆǼ»¼Â¿ÉÓÈǼ»ÄÕÕÈÁÅÇÅÈÉÓ»¹¿½¼Ä¿Ö
ž·¹¿È¿É ¿ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ÈǼ»Ä¼À ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ÅÉ ¹¼Â¿Î¿ÄÒ ¹Ò¸Ç·ÄÄźÅ
¹Ç¼Ã¼Ä¿ »¹¿½¼Ä¿Ö
©Â¸Ý Ä´µÂÆÏ
¦Ç¿¸ÅÇÄÒ¼ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö
ž·ÁǼƿɼ ½¼ÂŸ ¹ ÏÉ·É¿¹¼ Ç¿È ÆÅ»Å
¸Ç·¹ ÊÁÂÅÄ ÆǿüÇÄÅ ÊÁÂÅÄÅà ķ¾Ò¹·
ÕÉ ÅÉÄÅϼĿ¼ ¹ÒÈÅÉÒ ÆŻѼ÷ I Á »Â¿Ä¼ l ™ Ä¿½Ä¼À ηÈÉ¿ ½¼ÂŸ· Ç·ÈÆÅÂŽ¿É¼ ÊÆÅÇ –
¥ÉÆÊÈɿɼ Ï·Ç¿Á ¿¾ ¹¼ÇÌļÀ ÉÅÎÁ¿ ½¼ÂŸ·
Å»ÄŹǼüÄÄÅ È ¾·ÆÊÈÁÅà ȼÁÊÄ»ÅüǷ Ÿ¾Ã¼ÇÓɼ
¹Ç¼ÃÖ »¹¿½¼Ä¿Ö Ï·Ç¿Á· »Å Ê»·Ç· Ÿ ÊÆÅÇ –
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Лабораторный эксперимент
Ÿ¾Ã¼ÇÓɼüÇÄÅÀ¼ÄÉÅÀÆÇÅÀ»¼ÄÄÒÀÏ·Ç¿ÁÅÃÆÊÉÓs¿Ä·À»¿É¼
ÈǼ»ÄÕÕ ÈÁÅÇÅÈÉÓ v ¼ºÅ »¹¿½¼Ä¿Ö
ª¹¼Â¿ÎÓɼ ¹»¹Å¼ ÊÁÂÅÄ ¿ ÆŹÉÅǿɼ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö Èź·ÈÄÅ ÆÊÄÁ
É·Ã m
ž·Ä¼È¿É¼ Ǽ¾ÊÂÓÉ·ÉÒ ¹ É·¸Â¿ÍÊ
ªÁÂÅÄ
h
l
¦ÊÉÓ s ÈÃ
™Ç¼ÃÖ ÈÆÊÈÁ· t È
¨Ç¼»ÄÖÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ
ÈÆÊÈÁ· v см
с
žÂÁÆÄ¿ÐÁÏ¹Ý ¶ÂÃÄÂÅÏ
¡·ÁÅÀ Ë¿¾¿Î¼ÈÁ¿À ÈÃÒÈ ¿Ã¼¼É ÈǼ»ÄÖÖ ÈÁÅÇÅÈÉÓ
™ Á·ÁÅà ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿¿ ÆÇ¿ ¸ÅÂÓϼà ¿Â¿ üÄÓϼÃ
ÊÁÂÅļ ÈÁÅÇÅÈÉÓ¸Ò·ķÀ»¼Ä·ÈüÄÓϼÀÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ ¦ÅμÃÊ
£Å½ÄŠ¿ Êɹ¼Ç½»·ÉÓ ÎÉÅ ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿¼ ÊÁÂÅÄ· ¹»¹Å¼
ÆÇ¿¹Å»¿É Á ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Õ ÈǼ»Ä¼À ÈÁÅÇÅÈÉ¿ »¹¿½¼Ä¿Ö ¹ Ç·¾·
–϶¸Ï
¥ÇùĻ´¸´Á¼¹
ŸÈÆÅÂÓ¾ÊÖ Ã¼ÇÄÊÕ Â¼ÄÉÊ È¼ÁÊÄ»ÅÃ¼Ç ¿ ÉÇ·ÄÈÆÅÇÉ¿Ç ¿¾Ã¼ÇÓɼ ÈǼ»ÄÕÕ ÈÁÅÇÅÈÉÓ »¹¿½¼Ä¿Ö Ç·ÈÁ·Î¿¹·ÕмºÅÈÖ
Ä· Ä¿É¿ Ï·Ç¿Á· ™Å¾Óÿɼ Ä¿ÉÓ »Â¿ÄÅÀ m Èà ʺÅÂ
ü½»Ê ÁÇ·ÀĿÿ ÆÅÂŽ¼Ä¿Öÿ Ä¿É¿ mq
¨½¾ËͽÏËÍÊ½Ü Í½¾ËϽ – ¥ÄÉÂÍÂÊÅ ÌÈËÏÊËÎÏÅ ¿ÂÖÂÎÏ¿½
ª¹¿Ð Ä·ÊοÉÓÈÖ ¿¾Ã¼ÇÖÉÓ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹¼Ð¼Èɹ·
¢µÂÄǸ¶´Á¼¹ ¹¼ÈÒ Ç·¾ÄŹ¼È ÆÇÖÃÅʺÅÂÓÄÒÀ ¸ÇÊÈÅÁ ¿ļÀÁ· ÁÊÈÅÁ Æ·Èɿ¿ķ üľÊÇÁ· ÁŸ· È ¹Å»ÅÀ m ¸ÅÂÓÏ¿Ì Ã¼É·Â¿μÈÁ¿Ì º¹Å¾»¼À Ç¿È £Ä¶¹ÄÐÆ¹Ý Å¹µÓ
¡·Á¿¼Ì·Ç·ÁɼǿÈÉ¿Á¿É¼Â·Ä¼Å¸ÌÅ»¿ÃžķÉÓ ÎÉŸÒ
ÅÆǼ»¼Â¿ÉÓ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¼ºÅ ¹¼Ð¼Èɹ· ™ Á·Á¿Ì ¼»¿Ä¿Í·Ì ¹ ¨Ÿ ¿¾Ã¼ÇÖÕÉ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ­ÅÎ ©Â¸Ý Ä´µÂÆÏ
Ÿ¾Êοɼ Æ Ç · ¹ ¿  · Æ Å Â Ó ¾ Å ¹ · Ä ¿ Ö Ç Ò Î · ½ Ä Ò Ã ¿ ¹ ¼ È · à ¿
ªÇ·¹ÄŹ¼ÈÓɼ ¹¼ÈÒ »Å¸·¹ÂÖÖ Ä· ¸Å¼¼ ¼ºÁÊÕ Î·ÏÊ ÁÊÈÅÎÁ¿ ¸Ê÷º¿
¤· ¼¹ÊÕ Î·ÏÊ ÊÇ·¹ÄŹ¼Ï¼ÄÄÒÌ ¹¼ÈŹ ÆÅÂŽ¿É¼ ¹¾¹¼Ï¿¹·¼Ãż ɼÂÅ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
163
164
Лабораторный эксперимент
£¶ Ͷξ ¸»Çĸ ûÁÒ½Õ ÀÁ¶ÇÈÒ ÂÄÀÆÑ» ¹ÆÕ½ÃÑ» ¹ÄÆÕ;» È»Á¶ ö
ÇÑŶÈÒ·»½¾ÇÅÄÁҽĸ¶Ã¾ÕÅĺÀÁ¶ºÀ¾ÅÄÆÄÎÀ¾ öÁ¾¸¶ÈÒ¼¾ºÀÄÇȾ
¦Ç¿»¼Ç½¿¹·Ö ηϿ ¹¼ÈŹ ÇÊÁÅÀ ÅÈÉÅÇŽÄÅ ÆÅÈÉ·¹Óɼ Ä· ÆÇ·¹ÊÕ
ηÏÊ º¿ÇÕ Ã·ÈÈ· ÁÅÉÅÇÅÀ ÆÅ ¹·Ï¼ÃÊ ÃÄ¼Ä¿Õ ¸Â¿¾Á· Á ÷Èȼ ɼ·
œÈ¿ ÷ÈÈ· º¿Ç¿ ÅÁ·½¼ÉÈÖ ¸ÅÂÓϼ ÷ÈÈÒ É¼Â· ʸ¼Ç¿É¼ º¿ÇÕ ¿ ÆÅ
ÈÉ·¹Óɼ »ÇʺÊÕ Ã¼ÄÓϼÀ ÷ÈÈÒ ›Å¸¼ÀɼÈÓ Ç·¹ÄŹ¼È¿Ö ¹¼ÈŹ »Å¸·¹ÂÖÖ Ã¼ÂÁ¿¼ º¿ÇÓÁ¿ º¿ÇÓÁ¿ ÅÉ »Å ú »ÅÈÉ·¹·Àɼ ¿¾ ËÊÉÂÖÇ·
Æ¿ÄͼÉÅà ¦Å»ÈοɷÀɼ ŸÐÊÕ Ã·ÈÈÊ ¹È¼Ì º¿Ç¼Á ¥Ä· Ç·¹Ä· ÷Èȼ ¹¾¹¼Ï¿¹·¼ÃźŠɼ·
¦Åȼ¹¾¹¼Ï¿¹·Ä¿ÖÇ·¾Ã¼Èɿɼº¿ÇÓÁ¿ÆÅȹſúļ¾»·Ã¹ÁÅÇŸÁ¼
Ÿ¾Ã¼ÇÓɼ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹¼Ð¼Èɹ· ÆÇÖÃÅʺÅÂÓÄźŠ¸ÇÊÈÁ·
¨ ÆÅÃÅÐÓÕ Â¿Ä¼ÀÁ¿ Ä·À»¿É¼ ŸѼà ÆÇÖÃÅʺÅÂÓÄźŠ¸ÇÊÈÁ·
¨ ÆÅÃÅÐÓÕ ¹¼ÈŹ Ä·À»¿É¼ ¼ºÅ ÷ÈÈÊ
™ÒοÈ¿ɼÆÂÅÉÄÅÈÉÓ¹¼Ð¼Èɹ·¸ÇÊÈÁ·§¼¾ÊÂÓÉ·ÉÒ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À
¿ ¹ÒοȼĿÀ ¾·Ä¼È¿É¼ ¹ É·¸Â¿ÍÊ
¤·¾¹·Ä¿¼
ɼ·
›Â¿Ä·
¶ ÈÃ
¯¿Ç¿Ä·
b ÈÃ
™ÒÈÅÉ·
Ç ÈÃ
m
m
m
¥¸Ñ¼Ã
V ÈÃ
£·ÈÈ·
m º
¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ
U
г
cм3
U
кг
м3
˜ÇÊÈÅÁ
¡ÊÈÅÁ
Æ·Èɿ¿ķ
¥ÆǼ»¼Â¿É¼ ÆÅ É·¸Â¿Í¼ ÆÂÅÉÄÅÈɼÀ ÈÃ È ¿¾ Á·ÁźŠ¹¼Ð¼Èɹ· ¿¾ºÅÉÅ¹Â¼Ä ¸ÇÊÈÅÁ
Ÿ¾Ã¼ÇÓɼ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ Æ·Èɿ¿ķ ¨ ÆÅÃÅÐÓÕ ¹¼ÈŹ ¿ üľÊÇÁ¿
ÅÆǼ»¼Â¿É¼ ÷ÈÈÊ ¿ ŸѼà ÁÊÈÁ· Æ·Èɿ¿ķ ™ÒοÈ¿ɼ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ
Æ·Èɿ¿ķ§¼¾ÊÂÓÉ·ÉÒ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À¿¹ÒοȼĿÀ¾·Ä¼È¿É¼¹É·¸Â¿ÍÊ
žÂÁÆÄ¿ÐÁÏ¹Ý ¶ÂÃÄÂÅÏ
¦ÊɼÃÆÇÖÃÒ̿¿ÁÅȹ¼ÄÄÒÌ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿À¸Ò·ÅÆǼ»¼Â¼Ä·ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹¼Ð¼Èɹ· ¦ÅÖÈĿɼ ȹÅÀ Åɹ¼É
¡·Á·Ö ¿¾ ÆÂÅÉÄÅÈɼÀ ¹¼Ð¼Èɹ· ¸ÇÊÈÁ· ¿Â¿ Æ·Èɿ¿ķ ¸Ò·
ÅÆǼ»¼Â¼Ä· È Ã¼ÄÓϼÀ ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ ¥É¹¼É ŸÅÈÄÊÀɼ
™ Á·ÁÅà ÈÅÈÉÅÖÄ¿¿ ¹¼Ð¼Èɹ· ɹ¼Ç»Åà ½¿»ÁÅà º·¾ÅŸǷ¾ÄÅà ÅÆǼ»¼ÂÖÉÓ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ÉÇʻļ¼ ¹È¼ºÅ ¦ÅμÃÊ
–϶¸Ï
¥ÇùĻ´¸´Á¼¹
Ÿ¾Ã¼ÇÓɼ ÆÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹¼Ð¼Èɹ· º¹Å¾»¼À ¿ÈÆÅÂÓ¾ÊÖ ÉÅÂÓÁÅ ¹¼ÈÒ ¿
üľÊÇÁÊ È ¹Å»ÅÀ ¥ÆǼ»¼Â¿É¼ Á·Áż ÔÉÅ ¹¼Ð¼ÈɹÅ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
Лабораторный эксперимент
¨½¾ËͽÏËÍÊ½Ü Í½¾ËϽ – ¥ÄÐÔÂÊÅ ÎÅÈØ ÏÍÂÊÅÜ
ª¹¿Ð Ä·ÊοÉÓÈÖ ¿¾Ã¼ÇÖÉÓ È¿ÂÊ ÉÇ¼Ä¿Ö ÈÁÅÂÓ½¼Ä¿Ö ¹ÒÖÈÄ¿ÉÓ
Ë·ÁÉÅÇÒ ¹Â¿ÖÕп¼ Ä· ¼¼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼ ¿ ÈÇ·¹Ä¿ÉÓ È¿ÂÒ ÉÇ¼Ä¿Ö ÈÁÅÂÓ
½¼Ä¿Ö ¿ Á·Î¼Ä¿Ö
¢µÂÄǸ¶´Á¼¹ »¼Ç¼¹ÖÄÄ·Ö »ÅÈÁ· ÆÅÂÅÈÁ· Æ·ÈÉ÷ÈÈÒ ÃŽÄÅ ¿È
ÆÅÂӾŹ·ÉÓ ÁÇÒÏÁÊ Æ·ÈÉ÷ÈÈŹźŠÈÉÅ· »¼Ç¼¹ÖÄÄÒÀ ¸ÇÊÈÅÁ È ÅÉ
¹¼ÇÈÉ¿Öÿ Ä·¸ÅÇ ºÇʾŹ »¹¼ Ϳ¿ĻǿμÈÁ¿¼ Æ·ÂÅÎÁ¿ ¿Â¿ »¹· Á·
Ç·Ä»·Ï· »¿Ä·ÃÅüÉÇ
£Ä¶¹ÄÐÆ¹Ý Å¹µÓ
¡Åº»·¹Å¾Ä¿Á·¼Éȿ·ÉǼĿÖÈÁÅÂÓ½¼Ä¿Ö ¨¿Â·ÉǼĿÖÁ·Î¼Ä¿Ö
¡·Á ¿¾Ã¼Ç¿ÉÓ È¿ÂÊ ÉǼĿÖ
©Â¸Ý Ä´µÂÆÏ
Ÿ¾Ã¼ÇÓɼ È ÆÅÃÅÐÓÕ »¿Ä·ÃÅüÉÇ· ¹¼È »¼Ç¼¹ÖÄÄźŠ¸ÇÊÈÁ· È ÅÉ
¹¼ÇÈÉ¿Öÿ
¦¼Ç¼»¹¿º·Ö ¸ÇÊÈÅÁ È ÆÅÃÅÐÓÕ »¿Ä·ÃÅüÉÇ· Ç¿È ¶ Ç·¹ÄÅ
üÇÄÅÆźÅÇ¿¾ÅÄÉ·ÂÓÄÅÀ»¼Ç¼¹ÖÄÄÅÀ»ÅÈÁ¼ ¿¾Ã¼ÇÓɼȿÂÊÊÆÇʺÅÈÉ¿
FÊÆÇ ÆÇʽ¿ÄÒ »¿Ä·ÃÅüÉÇ· οȼÄÄÅ Ç·¹ÄÊÕ È¿Â¼ ÉÇ¼Ä¿Ö Ÿ¾Ã¼Ç¼
Ä¿ÖÆŹÉÅǿɼļüļ¼ÉǼÌÇ·¾ Ä·À»¿É¼ÈǼ»Ä¼¼¾Ä·Î¼Ä¿¼ÔÉÅÀÈ¿ÂÒ
¦Å¹ÉÅǿɼ ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿Ö ƼǼ»¹¿º·Ö ¸ÇÊÈÅÁ È ÆÅüмÄÄÒÿ Ä·
ļºÅºÇʾ·Ã¿ Ç¿È · ÷ÈÈÅÀÆź ÆÅÅμǼ»ÄÅÈÉǼÃֿϼÈ
ÉÓÕ ºÇʾ·Ã¿ ¨»¼Â·Àɼ ¹Ò¹Å» Å ÆÇ¿Î¿Ä·Ì ¿¾Ã¼Ä¼Ä¿Ö È¿ÂÒ ÉǼĿÖ
¨ÅÌÇ·ÄÖÖ Ä· ¸ÇÊÈÁ¼ ϼÈÉÓ ºÇʾŹ ¿¾Ã¼ÇÓɼ È¿ÂÊ ÉÇ¼Ä¿Ö ÈÁÅÂÓ
½¼Ä¿Ö ¸ÇÊÈÁ· ÆÅ Æ·ÈÉ÷ÈÈŹÅÀ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¨Ç·¹Ä¿É¼ ¼¼ ¾Ä·Î¼Ä¿¼
È È¿ÂÅÀ ÉÇ¼Ä¿Ö ÆÅ »¼Ç¼¹ÖÄÄÅÀ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈÉ¿ ¨»¼Â·Àɼ ¹Ò¹Å»
¦Å» ¸ÇÊÈÅÁ È Ï¼ÈÉÓÕ ºÇʾ·Ã¿ ÆÅüÈɿɼ »¹¼ Ϳ¿ĻǿμÈÁ¿¼
Æ·ÂÅÎÁ¿ ¿ ¿¾Ã¼ÇÓɼ È¿ÂÊ ÉÇ¼Ä¿Ö Á·Î¼Ä¿Ö ¨Ç·¹Ä¿É¼ È¿ÂÒ ÉǼĿÖ
ÈÁÅÂÓ½¼Ä¿Ö ¿ Á·Î¼Ä¿Ö ¿ È»¼Â·Àɼ ¹Ò¹Å»
¨ÅÈÉ·¹Óɼ É·¸Â¿ÍÊ ¿ ¹Ä¼È¿É¼ ¹ ļ¼ »·ÄÄÒ¼ ÆÇŹ¼»¼ÄÄÒÌ ¹·Ã¿ ¿¾
üǼĿа
žÂÁÆÄ¿ÐÁÏ¹Ý ¶ÂÃÄÂÅÏ
¡·ÁÅ¹Ò ÆǿοÄÒ ¹Å¾Ä¿ÁÄŹ¼Ä¿Ö È¿ÂÒ ÉǼĿÖ
¦ÅμÃÊ ¹Å ¹È¼Ì ¿¾Ã¼Ç¼Ä¿ÖÌ Ä¼Å¸ÌÅ»¿ÃŠƼǼ
»¹¿º·ÉÓ ¸ÇÊÈÅÁ Ç·¹ÄÅüÇÄÅ
б
–϶¸Ï
¥ÇùĻ´¸´Á¼¹
ŸÈȼ»ÊÀɼ Á·Á ¾Ä·Î¼Ä¿¼ È¿ÂÒ ÉÇ¼Ä¿Ö ÈÁÅÂÓ
½¼Ä¿Ö ¾·¹¿È¿É ÅÉ ÆÂÅз»¿ ÈÅÆÇ¿ÁÅÈÄŹ¼Ä¿Ö ÉÇÊ
­ÅΠпÌÈÖ ÆŹ¼ÇÌÄÅÈɼÀ ɼÂ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
165
166
«Ï¿ÂÏØ Ç ÐÌͽÃÊÂÊÅÜÉ
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý Ý § 2. t q¨ 3. N »¼Â¼Ä¿Ö
4. t q$ È ÆźǼÏÄÅÈÉÓÕ »Å q¨
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹ 4. 3. s Áà 4.
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý
v 5. t Ã¿Ä 6. t | ÿÄ
3. v 4. v 5. v 6. v 7. s Ãv 8. tÎÿÄ
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý m É 5. ¦ÅÂ·Ö 6. l à 9. ρ ¦¼Ç¹·Ö Æ¿ɷ ¿¾ ·ÂÕÃ¿Ä¿Ö ¹ÉÅÇ·Ö m ¿¾ ÈÅÈÄÒ
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý 5.
6.
Fт
1
Fт2
k2. §ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹ 9. 2. ¦ 'É ¤5. m Áº6. ®ÊºÊĦ FÉ ¤
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý FÇ ¤ 4. l ÈÃ
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý ª¹¼Â¿Î¿ÉÈÖ ¹ Ç·¾ 8. Æ £¦· 10. b ÈÃ Ç ÈÃ
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý Æ £¦·F ¤3. h ÃÃh2 Ã
4. S DÃ2 5. h¹ Èà hà Èà hc¹ hcà Èà 6.
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý ¦2 ¤ 5. hÁ Èà 6. 'h ÈÃ
F1
2. F2
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý Æ Á¦· 9. F Á¤
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý Ý h à 3. 'Æ Ãà ÇÉ ÈÉ 4. Æ Á¦·
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý Ý · – Á›½¸ –2 Á›½7. ¤¼Ç·¹ÄÅüÇÄÅ
9. FÉÅÇ Á¤ FÊÆÇ ¿ FÉ 10. h Áà –É Á›½ –Ç Á›½
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹ 18. 2. –ÈŹ £›½ –ÆÅ £›½ 3. K 5. K 6. K §ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹ 19. 2. – ›½ Á™É Î 3. t È 4. m É 5. FÈÅÆÇ Á¤ 6. ¦ Á™É
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý K £›½ 3.
K1
42. 4. K Á›½
K2
5. m º 6. ]–ÉÇ] Á›½ 9. FÈÅÆÇ ¤
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý ]'¥] Á›½ 'K 7. ¥ £›½ П 2,8.
K
8. – Á›½
§ÃÄ´ºÁ¹Á¼¹Ý Ý h à 5. › ›½ ¥ ›½ K ›½
6. h2 Ã 7. h Ã
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
167
¬ÍÂÁÉÂÏÊØÆ ÐǽĽÏÂÈÙ
—ÉÅà ˜·ÇÅüÉÇ ™¾·¿ÃÅ»¼ÀÈɹ¿¼ ÃżÁÊ šÇ·Ë¿Á
m ÆÊÉ¿ m ÈÁÅÇÅÈÉ¿ ›·¹Â¼Ä¿¼
m ɹ¼Ç»ÒÌ É¼Â m º¿»ÇÅÈɷɿμÈÁż m ·ÉÃÅÈ˼ÇÄż ›¿ËËʾ¿Ö ž·ÁÅÄ
m ¦·ÈÁ·ÂÖ m ÈÅÌÇ·Ä¼Ä¿Ö Ã¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁÅÀ ÔļǺ¿¿ Ÿ¾Ã¼Ç¼Ä¿¼
m ÆÇÖÃż m ÁÅȹ¼ÄÄż ŸÄ¼ÇÍ¿Ö ¡ÅÔËË¿Í¿¼ÄÉ Æż¾ÄźŠ»¼ÀÈɹ¿Ö £·ÈÈ· £¼½»ÊÄ·ÇÅ»Ä·Ö È¿Èɼ÷ ¼»¿Ä¿Í £¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁ·Ö Ç·¸ÅÉ· £¼Ì·Ä¿Î¼ÈÁż »¹¿½¼Ä¿¼
m ÆÅÈÉÊƷɼÂÓÄż m Ç·¹ÄÅüÇÄż m ƼǼüÄÄż £Å¼ÁÊ· £·ÄÅüÉÇ £ÅÐÄÅÈÉÓ ¦ÂÅÉÄÅÈÉÓ ¹¼Ð¼Èɹ· ¨¿Â·
m ÊÆÇʺÅÈÉ¿ m ÉÖ½¼ÈÉ¿ m ÉÇ¼Ä¿Ö m ¹¼È m Ç·¹ÄÅ»¼ÀÈɹÊÕÐ·Ö ¨ÁÅÇÅÈÉÓ
mÇ·¹ÄÅüÇÄźŻ¹¿½¼Ä¿Ö
m ÈǼ»ÄÖÖ ¨ÅŸзÕп¼ÈÖ ÈÅÈÊ»Ò ¨ÅÈÉÅÖÄ¿¼ ¹¼Ð¼Èɹ·
m º·¾ÅŸǷ¾Äż m ½¿»Áż m ɹ¼Ç»Å¼ ©¼ÃƼǷÉÊÇ· ©¼ÆÂŹż Ç·ÈϿǼĿ¼ ©¼ÆÂŹż »¹¿½¼Ä¿¼ ©¼ÇÃÅüÉÇ «¿¾¿Á· «¿¾¿Î¼ÈÁż ɼÂÅ «¿¾¿Î¼ÈÁż ֹ¼Ŀ¼ «¿¾¿Î¼ÈÁ·Ö ¹¼Â¿Î¿Ä· ­¼Ä· »¼Â¼Ä¿Ö ÏÁ·ÂÒ ´Ä¼Çº¿Ö
m Á¿Ä¼É¿Î¼ÈÁ·Ö m ÆÅɼÄÍ¿·ÂÓÄ·Ö ®ÌÅÎËÇ ÅÎÌËÈÙÄË¿½ÊÊËÆ ÈÅÏÂͽÏÐÍØ
¦ÊÏÁ¿Ä — ¨ ¨Å¸Ç·Ä¿¼ ÈÅοļĿÀ ¹ É — $ ¦ÊÏÁ¿Ä ÆÅ» ŸÐ
Ǽ»››˜Â·ºÅºÅ<¿»Ç>m£¬Ê»Å½¼Èɹ¼ÄÄ·Ö¿ɼǷÉÊÇ· mm
© ÈÉ¿ÌÅɹÅÇ¼Ä¿Ö m m m ¨ ©ÅÂÈÉÅÀ ¢ ¤ ¨Å¸Ç·Ä¿¼ ÈÅοļĿÀ ¹ É ¢ ¤ ©ÅÂÈÉÅÀ m £ ¬Ê»Å½¼Èɹ¼ÄÄ·Ö Â¿É¼Ç·ÉÊÇ· m m © ÆŹ¼ÈÉ¿ ¿ Ç·ÈÈÁ·¾Ò
m m m ¨ m
¨·¹¿ÍÁ·Ö ¨ §·ÈÆÊÉ·À ¹Ç¼ÃÖ ¨ ¨·¹¿ÍÁ·Ö m ©¼ÁÈÉ Ô¼ÁÉÇÅÄÄÒÀ m
63- IUUQTQFSPSVTJSVTBCPVU »·É· Å¸Ç·Ð¼Ä¿Ö ¬Ç·ÃŹ µ — «¿¾¿Á¿ ¸¿ÅºÇ·Ë¿Î¼ÈÁ¿À ÈÆÇ·¹ÅÎÄ¿Á m £ ¤·ÊÁ· °¿Æ·Î¼¹ $Ÿ¾¸Ç·ÄÄÒ¼ÆÇÅ¿¾¹¼»¼Ä¿Ö¹É¨°¿Æ·Î¼¹m£¬Ê»Å½¼Èɹ¼ÄÄ·Ö Â¿É¼Ç·ÉÊÇ· ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ
¤·¾¹·Ä¿¼ÊÎǼ½»¼Ä¿ÖŸǷ¾Å¹·Ä¿Ö ªÎ¼¸ÄÒÀºÅ»
ŸÃֿ˷ÿ¿Ö
ÊηмºÅÈÖ
¨ÅÈÉÅÖÄ¿¼
Êμ¸Ä¿Á·
ÆÇ¿ÆÅÂÊμĿ¿
¥Í¼ÄÁ·
ÊηмÃÊÈÖ¾·
ÆÅÂӾŹ·Ä¿¼
Êμ¸Ä¿ÁÅÃ
ªÎ¼¸Äż ¿¾»·Ä¿¼
œÅ´Ë¹Á¾Â¶´ ¢·Ç¿È· —ÇɼÃŹķ
—ÄÂÀϾ œÂ¼Ä· ™Â·»¿Ã¿ÇŹķ
Ÿ¹Í¼Áž¼½Ý µÇ¿À ›Ã¿ÉÇ¿¼¹¿Î
ªÎ¼¸Ä¿Á »ÂÖ Á·ÈÈ·
ÊÎǼ½»¼Ä¿À ŸмºÅ ÈǼ»Ä¼ºÅ ŸǷ¾Å¹·Ä¿Ö È ÇÊÈÈÁ¿Ã Ö¾ÒÁÅà ŸÊμĿÖ
¼ ¿¾»·Ä¿¼ ƼǼÈÃÅÉǼÄÄż ¿ »ÅÆÅÂļÄÄż
ž·¹ Ǽ»·ÁÍ¿¼À ™ – —¶·¶»¸¶ §¼»·ÁÉÅÇ £ ¢ –Á¹¶Ãĸ¶
¬Ê»Å½Ä¿Á¿ › ™ š¶ÎÀ»¸¾Í › – œº¶ÃĸÇÀ¶Õ
¬Ê»Å½¼Èɹ¼ÄÄÒ¼ Ǽ»·ÁÉÅÇÒ › – œº¶ÃĸÇÀ¶Õ › – ¥ÆĸÄÁĸ¾Í
©¼ÌĿμÈÁż Ǽ»·ÁÉ¿ÇŹ·Ä¿¼ ¿ ÁÅÃÆÓÕɼÇÄ·Ö ¹¼ÇÈÉÁ· ž ž šÉ·ÆĸÇÀÄ¿
¡ÅÇǼÁÉÅÇÒ ¤ § Ľ¾ÌÀ¶Õ › ¥ ¨Ë¾Æ – ˜ –Á»ÎÀÄ
¦Å»Æ¿È·ÄÅ ¹ ƼηÉÓ «ÅÇÃ·É ˜Ê÷º· ÅËȼÉÄ·Ö š·ÇÄ¿ÉÊÇ· ÏÁÅÂÓÄ·Ö
¦¼Î·ÉÓ ÅËȼÉÄ·Ö ªÈ ƼΠ ËÅǾ ªÎ¿¾»  ËÅǾ ©¿Ç·½ ÔÁ¾
ž·Á·¾ Ÿ¾»·É¼ÂÓÈÁż ǼÈÆʸ¿Á·ÄÈÁż ÊÄ¿É·ÇÄż ÆǼ»ÆÇ¿ÖÉ¿¼ t¤·ÇÅ»Ä·Ö ·È¹¼É·| £¿Ä¿ÈɼÇÈɹ· ¿ÄËÅÇ÷Ϳ¿
§¼ÈÆʸ¿Á¿ ˜¼Â·ÇÊÈÓ ¨¹¿»¼É¼ÂÓÈɹŠŠºÅÈÊ»·ÇÈɹ¼ÄÄÅÀ Ǽº¿ÈÉÇ·Í¿¿ ¿¾»·É¼ÂÖ ¿¾ºÅÉŹ¿É¼ÂÖ Ç·ÈÆÇÅÈÉǷĿɼÂÖ Æ¼Î·ÉÄÒÌ ¿¾»·Ä¿À ‘ ÅÉ ¦Ç ¦Å¸¼»¿É¼Â¼À £¿ÄÈÁ §¼ÈÆʸ¿Á· ˜¼Â·ÇÊÈÓ
¥ÉÁÇÒÉż·ÁÍ¿ÅļÇÄżŸмÈɹÅt¦Å¿ºÇ·ËÁÅø¿Ä·É¿Ã¶¡Å·ȷ|¨¹¿»¼É¼ÂÓÈɹÅźÅÈÊ»·ÇÈɹ¼ÄÄÅÀ
Ǽº¿ÈÉÇ·Í¿¿ ¿¾»·É¼ÂÖ ¿¾ºÅÉŹ¿É¼ÂÖ Ç·ÈÆÇÅÈÉǷĿɼÂÖ Æ¼Î·ÉÄÒÌ ¿¾»·Ä¿À ‘ ÅÉ ªÂ ¡Åǽ¼Ä¼¹ÈÁźŠ£¿ÄÈÁ §¼ÈÆʸ¿Á· ˜¼Â·ÇÊÈÓ
ɉɪɚɜɨɨɛɥɚɞɚɬɟɥɶ ɇɚɪɨɞɧɚɹ ɚɫɜɟɬɚ