Lekcja 1. Alfabet. Cześć! Jestem Kasia Владимир, будущий владелец Карты поляка: Пани учительница, я совсем ничего не знаю, никогда не учил язык и в Польше никогда не был. Я не научусь говорить. Пани Ирэна, учитель: Porozmawiamy o tym za trzy miesiące po polsku :) 1 ia io ie iu ió ią ię я ё е ю ю ён, ём ен, ем wiara, rozmiar, ziarno. wiosna, siostra. wiek, wieś, ziemniaki niunia pióro, siódmy. piątek, siąść. mięta, pięta, mięso Myślisz, że to już wszystko? Cha cha! Mamy dwuznaki! Zobacz :) Rz –[ж], после глухих [ш] Sz –[ш] Cz –[ч] Ch –[х] Dz –[дз] Dź –[джь] Dż –[дж] Rzeka, morze, przepraszam Szary, szosa, szósty Czarny, pszczoła, czas Chory, chrobry, chleb Dzwonek, władza, nędza Niedźwiedź, dźwięk, źdźbło Dżdżownica, jeżdżę, dżuma Ćwiczenie 1. Naucz się czytać i pamiętaj, że akcent w języku polskim pada na przedostatnią sylabę 1. dzi-dz dzień-widzenie, dziękuję - chodzę, dziesięć - pieniądze, dziewczyna - urodzenie, dzbanek - chodzę, ludzie - dziecko 2. sz - cz szafa - czapka - szary, czary - szkoda, czekolada - Warszawa, tarcza - proszę, 3. rz - sz rzeka - szeroki, drzewo - maszt, burza - uszy, morze - noszę, dobrze - paszport, porządek - maszyna 4. ż - rz żelazo - rzeka, żuk - rzut, może - morze, noże - burza, waży - warzywa 5. sz- ż- rz kosz - każ - kurz, masz – staż - trzy, masz - wyż - zwierzę, strasz - straż - talerz, kaszka - wróżka - trzeba 2 6. ś - ć śmiech - ćma, śpiew - ćwierć, środa - ćmić, Kaśka - paćka, duś - dać, koś - kuć, Staś stać, zgaś - mieć 7. ś - si ślimak - sierota, śpi - siostra, coś - siedem, ktoś - Kasia, noś - Lusia, ryś - Rysiek 8. ź - ś duś - paź, dziś - gałąź, Jaś - wyłaź, kuś - kniaź, leśny - leź, wieś - weź 9. ść -źć kość - wynaleźć, korzyść - ogryźć, miłość - leźć, powieść - zawieźć, radość - znaleźć, starość - zwieźć 10. ć - ci boćki - ciało, ćwiarka - kociak, lećmy - lecieli, paćka - pościel, płaćmy - maciek 11. si - ć dziesięć minus pięć jest pięć, dziewięć minus siedem jest dwa, dziesięć minus osiem jest dwa 12. dzi - ć pięć plus jeden jest sześć, sześć plus trzy jest dziewięć, dziesięć minus pięć jest pięć 13. w - ł wata - łata, wuj - łój, kowal - kołacz, piwo - piła, powoli - południe, polewa – polała, krowa - pokryła, pokrywa – podłoga 14. wł - łw własny - bałwan, Włochy - szałwia, włożyć - chałwa, powłoka - bałwochwalca 15. wl - lw wlazły - lwy, wlot - lwica, powlec - salwa, zawlec - malwa 16. w - ł - l głowa, kawałek, kawiarnia, pływać, polewa, pracowała, sala, sława, zawołać, zawiły 17. ć- dź być - bądź, chęć - chodź, leć - jedź, mieć - miedź 18. cz - dż czek - dżem, czerwony - dżentelmen, czoło - dżoker, czosnek - dżokej, czuły - dżungla, czupryna - dżuma, 19. sz - ś - si myszy, Staś, Stasia, uszy, duś , kosze, koś, kosi, nosze, nosi, miś, proś 20. ju - u jubilat - ubijać, Judasz - udać, juhas - ucho, junior - unik, Jupiter - upijać, jurysta uniwersytet, Justyna - usta, jutro - utracić 3 Ćwiczenie 2. Przeczytaj wyrazy i spróbuj je przetłumaczyć: pan, Îáðàùåíèå ê ìóæ÷èíå pani, ê æåíùèíå państwo, pigułka, skarpeta, kawa, êîôå lodówka, urodziny, kanapa, ulica, óëèöà język, ÿçûê obywatelstwo, żona, nazwisko, komórka, brat, áðàò mąż, ìóæ pogoda, ïîãîäà apteka, àïòåêà zdanie, çäàíèå muzeum, ìóçåé student, ñòóäåíò stół, ñòîë klucz, êëþ÷ü woda, âîäà herbata, ÷àé słownik, ñëîâàðü zegarek, íàðó÷íûå ÷àñû lampa, ëàìïà lustro, ëþñòðà krzesło, ñòóë okno, îêíî kubek, êðóæêà jabłko, pomadka/szminka łyżka, ëîæêà widelec, âèëêà czajnik, ÷àéíèê sklep, ìàãàçèí zupa, ñóï chusteczka, długopis, ðó÷êà telefon, òåëåôîí êàðàíäàø ołówek, kreda, tablica, òàáëèöà torebka, laptop\komputer, íîóòáóê zeszyt, òåòðàäü książka, êíèãà samochód, àâòîìîáèëü dziecko, metro, ìåòðî ściana, drzwi, okulary, î÷êè telewizor, òåëåâèçîð kino, êèíî narodowość, papieros, podłoga, sufit, Ïîòîëîê córka, Äî÷êà pociąg, Ïîåçä legitymacja, czasopismo, æóðíàë Internet, èíòåðíåò Polska, Ïîëüøà Białoruś, Áåëàðóñü imię, morze, ìîæåò rzeka, ðåêà mieszkanie, miasto, ìåñòî wieś, ñåëî paszport, ïàñïîðò drzewo, äåðåâî fotel, Êðåñëî filiżanka, czapka, øàïêà szalik, Øàðô talerz, Òàðåëêà mydło, Ìûëî list, Ïèñüìî słońce, ñîëíöå zdjęcie, êàðòèíà/ñíèìîê mapa, êàðòà kwiat, öâåòîê gumka, płyta Òàðåëêà ïëèòà 4 Ćwiczenie 3. Podpisz obrazki Ćwiczenie 4. Przeczytaj dialogi - Dzień dobry, czy może mi Pan pomóc? Nie wiem, gdzie jestem... - Mogę! Pan jest w Mińsku. - Dziękuję bardzo, ale o tym wiem. - Przepraszam, co to jest? - To jest stół. - A co to jest? - A to jest długopis! - Dzięki! - Czy to jest Magda? - Nie, to nie jest Magda. To jest Ania. - O, przepraszam bardzo! Ćwiczenie 5. Zapamiętaj wyrazy grzeczności! A) - Dzień dobry! Dobry wieczór! Witam! - Cześć! Serwus! Hej! B) - Przepraszam bardzo! - Nic nie szkodzi! / Nic się nie stało! C) - Proszę jabłko! - Dziękuję bardzo! / Dzięki D) - Dobranoc! - Dobranoc! E) - Do widzenia! / Trzymaj się! - Do jutra! / Na razie!/ Żegnaj! / Cześć! / Pa! F) - Wszystkiego najlepszego! - Dziękuję! G) - Smacznego! - Dziękuję, nawzajem! H) -Na zdrowie! / Na zdrówko! - Dziękuję bardzo! 5 Ćwiczenie 6. Przeczytaj dialogi 1. - Dzień dobry! - Witam! - Co u pana słychać? - Nic nowego. A u pana? - Też wszystko po staremu. - Jak się ma żona pana? - Fantastycznie! - To dobrze. Na razie. - Do widzenia. 2. - Cześć! Jak się masz? - Dobrze, dziękuję! A jak u ciebie leci? - Świetnie! - To na razie! - Cześć! Jak się masz? (Jak leci? Jak się czujesz? Jak tam? Co słychać?) świetnie, fantastycznie, wspaniale, fajnie, superowo, cudownie, rewelacyjnie, bardzo dobrze dobrze, w porządku, tak sobie, nie najgorzej, nieźle, jako tako źle, bardzo źle, fatalnie, okropnie, beznadziejnie Ćwiczenie 7. Uzupełnij dialogi 1. Pan Romek - Dobry wieczór. Pani Jola - ................................... Pan Romek - Co u pani słychać? Pani Jola - ................... A u pana? Pan Romek - ............................... 2. Adam - Cześć, Piotr. Piotr - ...................................... Adam - Jak leci? Piotr - ........................ A u ciebie? Adam - ........................................ 3. Adam - Cześć, Tomek. Tomasz - ............................... Adam - Jak się masz? Tomasz - ........................... A ty? Adam - .................................... Ćwiczenie 8. Ułóż podobny dialog razem z kolegą. 6 Zapamiętaj, jak odmienia się czasownik BYĆ l.p. 1. (ja) jestem 2. (ty) jesteś 3. (on, ona, ono) jest l.mn. 1. (my) jesteśmy 2. (wy) jesteście 3. (oni, one) są Ćwiczenie 9. Przeczytaj i przetłumacz: 1. To jest Kasia, a to jest Władek. 2. Jestem Polką, a mój ojciec jest Rosjaninem. 3. Kim ty jesteś? 4. Władek i Kasia są Polakami? 5. My jesteśmy Polakami, a wy kim jesteście? Ćwiczenie 10. Przeczytaj tekst, przetłumacz i powiedz, gdzie można usłyszeć taką rozmowę? KTO TO JEST? - Paszport proszę. - Proszę. - Pana imię ? - Janusz. - Pana nazwisko? - Jabłoński. - A kto to jest? - To jest mój syn, Marcin. - A kto to jest? - To jest moja żona, Ewa. - A to jest kto? - To jest moja córka, Kasia. - A co to jest? - Nie “co”, tylko “kto”. To jest mój pies, Kruczek. - A to jest kto? Czy to jest pana dziecko? - Nie, to nie jest moje dziecko. - A co to jest? - To jest mój laptop. - Dziękuję. Wszystko w porządku. Następny roszę.... 7 Ćwiczenie 11. Podkreśl formy czasownika być - Cześć! Jestem Romek. A ty kim jesteś? - Witam! Jestem Kasia. A to jest mój mąż Władek. Jesteśmy małżeństwem od miesiąca. Chcemy otrzymać Kartę Polaka. Nasi rodzice są Polakami. - O, jak fajnie! Też chcę dostać Kartę Polaka. Mój dziadek jest Polakiem. - Jeśli nasi rodzice i dziadkowie są Polakami, my też wtedy jesteśmy Polakami. Ćwiczenie 12. Postaw czasownik być w prawidłowe formy: Przykład: My jesteśmy z Hiszpanii. 1. Skąd (ty) __________? 2. (Ja) _______ z Polski. 3. One _____ z Niemiec. 4. Skąd wy __________? 5. Ona ________ z Włoch. 6. My __________ z Francji. 7. Co to __________? To __________ długopis. 8. My __________ Polakami, a wy kim ______________? 9. Ta komórka _________ ładna, a ta ________ brzydka. 10. Ten długopis _______ nowy, a ten ________ stary. 11. Oni ____ Białorusinami, a one ___ Polkami. 12. To _______ drzwi, a to _______ okulary. 13. To _______ Niemcy, a to _______ Polacy. 14. My _______ dobrymi uczniami, a oni ______ złymi uczniami. 15. To ______ stół, a to ______ okulary. 16. My ______ Białorusinami, a oni kim ______? Ćwiczenie 12. Przetłumacz na język polski. Я Катя. _______________. Я полька. ______________ Я из Беларуси__________________. А ты кто? ________________? Это стол, это ноутбук, а это двери. _________________________________________. 8 Ćwiczenie 13. Ułóż zdania z podanych wyrazów 1.Polak/to/jest _______________________________ 2.To/ co/jest _________________________________ 3.Magda/jest/to______________________________ 4.Komórka/to/czy/jest ________________________ 5.Długopis/ołówek/jest/czy/to__________________ 6.Pan/Kowalski/czy/jest/to ____________________ 7.Drzwi/czy/są/to ____________________________ 8.Białorusinami/jesteśmy/wy/an________________ 9.Stół/ten/biały/jest___________________________ 10. Moja/filiżanka/to/jest ______________________ Rodzaje rzeczowników Rodzaj męski ON, TEN Rodzaj żeński ONA, TA Rodzaj żeński ONA, TA -spgł. -a -a -spgł. -i -o -e -ę -um brat stół tata mama narodowość gospodyni okno słońce imię muzeum Ćwiczenie 14. Ten? Ta? To? Płyta, książka, obywatelstwo, słońce, mąż, żona, kwiat, rzeka, morze, liceum, ołówek, zeszyt, noc, dzień, córka, chleb, filiżanka, torebka, jezioro Ten Ta To 9 Ćwiczenie 15. Posłuchaj piosenki „Torebka kobiety”. Zapisz brakujące wyrazy, a następnie określ ich rodzaj Torebka kobiety „Pod Budą” ________________ kobiety – Tajemnica, której wciąż nie mogę zgłębić, To jest coś, jakby warkocz u komety, Do ramienia przywiązany księżyc. W torebce kobiety: _________ do domu, tramwajowe są bilety, Kłębek planów gotowych do snucia, __________ albo ___________ do żucia, Portmonetka z maleńkim kasztanem, Jakiś kwit zapomniany na amen, Dwie ____________ przeciwko migrenie, W buteleczce perfumy "Marzenie", "Marzenie". _________________ kobiety Pozostanie dla mnie zawsze tajemnicą. To jest coś, jakby warkocz u komety, Która właśnie przelatuje nad ulicą. W kobiecej torebce Jest ______________ i pomięte są przylepce, Czyjś ____________ pisany w pośpiechu I _______________ czerwona od grzechu, Jest _____________, bo czasem się płacze, __________ do nikąd, bo zgubił się znaczek. I maskotka od kogoś na szczęście, na szczęście. A mnie tak przeczucie szepce, że czasami w tej torebce, gdzieś tam na dnie, jest schowane moje ______________ . 10 Lekcja 2. Jak masz na imię? Jaki jesteś? Naucz się wyrazów: Przepraszam za spóźnienie. Proszę powtórzyć. Mam pytanie. Co to znaczy? Nie rozumiem. Niestety, nie pamiętam. Nie wiem. Wstydzę się. ćwiczenie 1. Przeczytaj dialogi: 1. Władek: Dzień dobry! Konsul: Dzień dobry! Proszę się przedstawić. Władek: Przepraszam, proszę powtórzyć! Konsul: Proszę się przedstawić. Władek: Przepraszam, nie rozumiem. Konsul: Do widzenia! 2. Konsul: Jakie miasto jest stolicą Polski? Kasia: Niestety, nie pamiętam. Konsul: Kto jest obecnym prezydentem Polski? Kasia: Niestety, nie wiem. Konsul: Do widzenia! 3. Konsul: Dzień dobry! Proszę nazwać dwóch aktorów polskich. Władek: Wstydzę się, ale nie pamiętam. Konsul: Może pan pamięta noblistów polskich? Władek: Niestety, nie wiem... Konsul: Do widzenia! 11 Ćwiczenie 2. Co musi powiedzieć Kasia, jeśli A. Spóźniła się na zajęcia z języka polskiego? B. Nie może zrozumieć zdania. C. Zapomniała długopisu. D. Nie odrobiła zadania domowego. E. Nie usłyszała, co powiedziała do niej nauczycielka. F. Chce spytać o coś nauczycielkę. Powtórka Ćwiczenie 3. A. Pogrupuj wyrazy Długopis szafa widelec zdjęcie komórka pociąg kanapa ołówek chusteczka krzesło zeszyt łyżka filiżanka szminka paszport stół samochód okulary talerz Naczynia (посуда) Meble Pojazdy Torebka B. Wpisz odpowiednią formę czasownika „być” w czasie teraźniejszym PRZYKŁAD: Ja jestem wysoka. 1. Ty ....................... szczupły, a Maciek .............................. tęgi. 2. Robert .................. wesoły, a Konrad ......................... smutny. 3. My.................... z Krakowa, a skąd wy .............................. ? 4. Oni .............................. z Norwegii, a ja .............................. z Francji. 5. Maria i Anna .............................. z Gdańska, a ty skąd ..............................? 6. Karol i Piotr .............................. z Anglii, a Weronika .............................. z Hiszpanii. 7. Dominika .............................. ładna, ale Patrycja .............................. brzydka. 8. Skąd .............................. Bartek? 9. Czy wy .............................. z Portugalii? 10. Tak, (my) .............................. z Portugalii. 12 C. Wpisz odpowiednią formę czasownika „być” w czasie teraźniejszym PRZYKŁAD: Ty jesteś moją koleżanką. 1. Ja ............................. zdolnym studentem, a ty .................... sławną aktorką. 2. Ty ..................... znanym lekarzem, a ona ......................... ładną dziewczyną. 3. On ................... przystojnym policjantem, ona ............. popularną aktorką, a ono............. małym dzieckiem. 4. My ............... miłymi nauczycielami, a wy .......... sympatycznymi studentkami. 5. Wy ................. dobrymi kolegami, a oni ............... sympatycznymi studentami. 6. Oni .................. polskimi aktorami, a one .................. znanymi dziennikarkami. Proszę się zapoznać! z na imię? Mam na imię _____ Jak mas Ćwiczenie 4. Przeczytaj, a potem się przedstaw: Władek: Cześć! Jak masz na imię? Kasia: Cześć! Mam na imię Kasia! A ty jak masz na imię? Władek: Mam na imię Władek. Kasia: Miło mi Cię poznać! Proszę się zapoznać! z z? Nazywam się ___ Jak się na ywas Władek: Dzień dobry. Jak pani się nazywa? Nauczycielka: Dzień dobry. Nazywam się Irena Nowak. A państwo? Władek: Nazywam się Władek Krychowiak. Kasia: Nazywam się Kasia Krychowiak. Nauczycielka: Miło mi państwa poznać! 13 Czasowniki III koniugacji „mieć”, „nazywać się” Ja mam, nazywam się Ty masz, nazywasz się On, ona, ono ma, nazywa się My mamy, nazywamy się Wy macie, nazywacie się Oni, one mają, nazywają się W taki sposób odmień czasowniki „mieszkać” i „czytać” Ja My Ty Wy On Oni, one Ćwiczenie 5. Przeczytaj i powiedz, gdzie mieszkasz? - Skąd pan (pani) jest? - Jestem z Białorusi. Z Mińska. - A gdzie pan (pani) mieszka? - Mieszkam w Mińsku. A pani? - Mieszkam w Krakowie. Ćwiczenie 6. Uzupełnij prawidłowymi formami Mieć 1. Jak (ty) _______ na imię? 2. Oni _______ problem. 3. (my) ________ dom w Krakowie. 4. (Ja) _______ na imię Władek. 5. On ________ nowy długopis. Mieszkać 1. Gdzie on ____________? 2. Teraz ja ___________ w Mińsku. 3. (my) __________ w Poznaniu. 4. Oni _________ w Gdańsku. 5. Czy wy teraz ___________ w Mińsku? Ćwiczenie 7. Wpisz odpowiednie formy czasowników 1. Ona ............................................. (mieszkać) w Kijowie. 2. On ............................................. (nazywać się) Piotr Berezowski. 3. Oni ............................................. (mieć) psa. 4. Gdzie (ty) ............................................. (mieszkać)? 5. Czy (wy) ............................................. (mieszkać) w Krakowie? 6. Oni ............................................. (mieć) koleżanki w Paryżu. 7. (Ja) ............................................. (mieszkać) w akademiku. 8. Jak one ............................................. (nazywać się)? 9. Gdzie (ty)........................................ (mieszkać)? 10. Gdzie oni ....................................... (mieszkać)? 14 11. Co pan ........................................... (czytać)? 12. Jak (wy) ................................... (nazywać się)? 13. (My)....................................... (czytać) gazetę. 14. On ................................................... (pytać). 15. Co państwo ..................................... (czytać)? 16. Jak się pani ...................................... (mieć)? 17. (Ja) ................................... (mieszkać) w centrum. 18. Czy państwo ........................ (mieszkać) w Warszawie? 19. Gdzie ona .......................................... (mieszkać)? 20. (Ja) .................................................... (przepraszać) Ćwiczenie 8. Uzupełnij zdania 1. - Jak (ty) m _ _ _ na imię? - (Ja) m _ _ na imię Piotr. 4. - Jak (ty) się nazyw_ _ _? - (Ja) nazyw_ _ się Anna Wolska. 2. - Jak pan się nazyw _? - (Ja) nazyw_ _ się Andrzej Michalski. 5. - Jak pani m_ na imię? - (Ja) m_ _ na imię Barbara. 3. - Jak on m_ na imię? - On m_ na imię Adam. 6. - Jak ona się nazyw_ ? - Ona nazyw_ się Krystyna Kowalska. Ćwiczenie 9. Posłuchaj nagrania i uzupełnij dialogi: A: - Dzień dobry. - Dzień dobry. __________________, jak się pani nazywa? - Nazywam ________ Marta Nowak, a jak się pan ____________________? - Mam _____ imię Andrzej. Nazywam się Kowalski. - ___________ mi. B: - Cześć. _________ się masz? - _______________, a ty? - Tak ___________. D: - Cześć. Jestem Anka, _________ ty? - Piotrek. - Jak się nazywasz? - _____________ się Wójcik. C: - __________ wieczór. - Dobry wieczór. Jak ma ________ na imię? - Jestem Jan. A jak ma pani na _________? - ___________ na imię Monika. 15 Nowe wyrazy do zapamiętania! Kolega Koleżanka Przyjaciel Przyjaciółka Koleś Kumpel Chłopak Facet Dziewczyna Kobieta Dziecko Sąsiadka Sąsiad Człowiek Mężczyzna Syn Córka Mama Ojciec Osoba Ćwiczenie 10. Przeczytaj i naucz się na pamięć, pokazując rękami przymiotniki Taka mała Michiganka mi się spodobała, Takie wielkie pióro ma, sama – taka mała. Taka mała – takie pióro. Takie pióro – taka mała. Taka mała Michiganka mi się spodobała. Zapamiętaj końcówki przymiotników: r.m. -y, i (po k, g)duży człowiek, niski chłopak r.ż. -a młoda kobieta, dobra koleżanka r.n. -e, -ie (po k,g) małe dziecko, niebieskie niebo. Człowiek może być: Bogaty Głupi Szczęśliwy Cichy Chory Dobry Niepalący Grzeczny Kłótliwy Gruby Tęgi Wyspany Leniwy Wysportowany Mały Piękny Ładny Wysoki Średniego wzrostu Miły Wesoły Stary Czysty Kochany Zaimki Mój Twój Jego Biedny Mądry Nikczemny Ambitny Zdrowy Zły Palący Arogancki Spokojny Szczupły Zmęczony Niewyspany Moja Twoja Jej Pracowity Zgrabny Duży Przystojny Brzydki Niski Sympatyczny Smutny Inteligentny Młody Brudny Zakochany 16 Ćwiczenie 11. Opisz swego sąsiada Mój sąsiad jest ................................................................................................ A ja jestem....................................................................................................... Ćwiczenie 12. Wybierz poprawną odpowiedź PRZYKŁAD: Jaka jest płyta? nowy nowe nowa 1. Jaki jest chłopak? miła miły miłe 2. Jaka jest dziewczyna? piękny piękne piękna 3. Jaki jest dom? duże duży duża 4. Jakie jest dziecko? mała mały małe 5. Jaki jest artysta? bogaty bogata bogate 6. Jaka jest książka? kolorowa kolorowy kolorowe 7. Jakie jest ciastko? smaczne smaczna smaczny 8.Jaki jest film? dobra dobry dobre 9. Jaka jest nauczycielka? wysokie wysoki wysoka 10. Jakie jest muzeum? interesująca interesujące interesujący 11. Jakie jest wino? czerwone czerwona czerwony 12. Jaki jest dentysta? przystojna przystojne przystojny Ćwiczenie 13. Dopisz właściwe końcówki 1. - Kto to jest ten wysok.... pan? - To jest mój ojciec. 2. - Kto to jest ta młod.... kobieta? - To jest moja żona. 3. - Kto to jest ten przystojn... mężczyzna? - To jest mój brat. 4. -Kto to jest ta tęg... pani? -To jest moja babcia. 5. - Kto to jest to mał.... dziecko? - To jest mój syn Marcin. 6. - Kto to jest ta duż.... dziewczynka? - To jest moja córka Basia. Ćwiczenie 15. Krzyżówka. Podaj antonimy Ćwiczenie 14.Wyrazy w nawiasach postaw w odpowiedniej formie (Nowy) krzesło, (dobry) rada, (wesoły) dziecko, (mądry) pies, (czysty) papier, (kochany) córka, (ciemny) noc, (zielony) drzewo, (trudny) ćwiczenie, (wielki) dom, (znany) poeta, (nasz) muzeum, (twój) teczka, (wasz) komórka, (mój) dziecko, (swój) książka, (czyj) pytanie, (młody) kobieta, (twój) kolega, (mój) imię, (czyj) talerz, (jaki) dziewczyna. 1. stary 2. biedny 3. mały 4. wysoki 5. ładny 17 Ćwiczenie 16. Opisz ludzi na obrazkach Ćwiczenie 18. Jakie kolore są tu zaszyfrowane? Czemu patrzysz, żabko zielona, na grubego faraona? Ćwiczenie 17. Przeczytaj i zapamiętaj nazwy kolorów po polsku czerwony brązowy pomarańczowy błotnisty żółty różowy zielony malinowy niebieski (błękitny) purpurowy granatowy bordowy fioletowy khaki czarny beżowy szary rudy srebrzysty ciemny biały jasny złocisty Napisz, jaka jest flaga Polski?_________________________ Ćwiczenie 19. Dokończ zdania, używając nazw kolorów (czarny, biały, blękitny, czerwony w białe kropki, żółty, zielony, ciemny) 1. Śnieg jest.....2. Chleb może być.........3. Ząb bywa..........4. Muchomor jest......5. Słońce jest......... 6.Noc jest ......7. Liść na drzewie bywa.......8. Woda jest......... 9.Śnieżynka jest...... 10. Krew arystokratów jest...... Poznaj liczebniki! 0 zero 6 sześć 1 jeden 7 siedem 2 dwa 8 osiem 3 trzy 9 dziewięć 4 cztery 10 dziesięć 5 pięć Ćwiczenie 20. Powiedz, ile jest 6+3 = 1+1 = 10-4 = 2+3 = 9-5 = 3+1 = 7+1 = 5+4 = 9-6 = 4+2 = 4-2 = 8+1 = 5+3 = 1+7 = - Jaki masz numer telefonu? - Mój numer telefonu ......................................... 18 Ćwiczenie 21. Z podanych wyrazów ułóż zdania Mińsk, mieszkać, ja, w _____________________________________ Nazywać, Kowalski, się, Marek ______________________________ Dziecko, to, być, i, duży, ładny _______________________________ Dziewczynka, ten, być, niepalący _____________________________ Być, stół, to, granatowy _____________________________________ Ten, być, chłopak, przystojny, bardzo __________________________ Twój, gruby, kolega, być ____________________________________ To, być, niebo, niebieskie ____________________________________ Być, zielony, to, drzewo _____________________________________ Koleżanka, mój, być, brzydki, bardzo __________________________ Twój, córka, szczupła, być ____________________________________ Mój, być, ojciec, wysoki, stary ________________________________ Mama, mój, być, młody, zgrabny _____________________________ Ćwiczenie 22. Przetłumacz na język polski: Некурящая девушка Красивый мужчина Умный мальчик Добрый друг Красивое кресло Некрасивые двери Красный флаг Плохой стол Хорошая ручка Синее небо Большая радуга Высокий муж Низкая жена Красивая фотография Мужчина среднего роста Послушный ребёнок Интересная книга Красивый цвет Серый день Глупый мальчик Белый стол Милый парень Симпатичный мужчина Спортивный друг Умная подруга Большая ложка Моё удостоверение Твой ноутбук Курящий мужчина Толстый господин Худая женщина Стройная девушка Ленивый муж Глупая женщина 19 Lekcja 3. Kim jesteś z zawodu? Powtórka ćwiczenie 1. Wpisz potrzebne nazwy kolorów czarny (F), brązowy, żółty, pomarańczowy, szara, niebieskie, czerwone, brązowy, zielona, Biały, Pomarańczowa, czarna, Różowa, zielona, czerwona, biała a) . ......................................... ser i) Armia . ......................................... b) . ......................................... Dom j) . ........................................ sałata c) ........................................... medal k) . ........................................ myszka d) . ......................................... wino l) . ........................................ noc e) . ......................................... Pantera m) sok . .............................................. f) czarny humor n) . ......................................... niebo g) ........................................... herbata o) . ......................................... cukier h) ........................................... kawa p) . ......................................... Rewolucja ćwiczenie 2. Uzupełnij zdania antonimami Wzór: Ten mężczyzna jest palący, a pan Adam niepalący. 1. Magda jest ładna, a Zofia jest .............................. . 2. Łukasz jest brzydki, a Kamil jest .................................... . 3. Witek jest wesoły, a Tadek jest .................................... . 4. Mój kolega jest wyspany, a koleżanka jest ................................ . 5. Moja mama jest niska, a ojciec jest ......................................... . 6. Tomasz jest bogaty, a jego ojciec jest ........................................... . 7. Władek jest szczupły, a jego mama jest ........................................... . 8. Przyjaciel Edwarda jest młody, a jego żona jest .................................. . 9. Koleżanka Ewy jest zdrowa, a Ewa jest ........................................... . 10. Kazik jest mądry, a jego dziewczyna jest ....................................... . ćwiczenie 3. Uzupełnij zdania prawidłowymi formami czasowników 1. Ja (być) ................ bardzo sympatyczny, a mój kolega (być)...... brzydki. 2. Czy (ty, mieć) dzisiaj lekcję z polskiego? – Tak, (ja, mieć)............. . 3. (Ja, być)................ z Berlina, a obecnie (mieszkać) ......................... w Krakowie. 4. Moje koleżanki (być)................... niewysokie, ale ładne i wesołe. 5. Moja babcia (być)......... stara, ale bardzo piękna. 6. Jaki (ty, być).............. ? – (Ja, być)... przystojny i wysportowany. 7. Czy (mieć) ............ ołówek? – (Ja, mieć). .. . 8. Co teraz (ty, czytać)....................? – (Ja, czytać) .................. wiersze Szymborskiej. 9. Jaka (być).........twoja przyjaciółka? – Moja przyjaciółka (być).......... wysoka i zgrabna. 10. Moje dzieci (być).............. bardzo utalentowane. 20 Poznaj narzędnik Zobacz i porównaj! Władek TO mąż Kasi. = Władek JEST mężEM Kasi. Warszawa TO stolica Polski. = Warszawa jest stolicĄ Polski. Ćwiczenie 4. Wybierz właściwą formę Wzór: Władek to ........................... (sympatyczny mężczyzna/ sympatycznym mężczyzną). 1. Polska jest . .......................... (pięknym krajem/piękny kraj). 2. Kasia jest ............................. (sympatyczna dziewczyna/sympatyczną dziewczyną). 3. Kraków to ..................................... (najpiękniejsze polskie miasto/najpiękniejszym polskim miastem). 4. Żurek jest ...................... (tradycyjną polską potrawą/tradycyjna polska potrawa). 5. Boże Narodzenie to ........................ (najważniejsze religijne święto/najważniejszym religijnym świętem). 6. Białoruś to . ..................................... (dobry sąsiad/dobrym sąsiadem) dla Polaków. 7. Lech Wałęsa to . ................................... (polskim noblistą/polski noblista). 8. Karta Polaka jest . .................... (ważnym dowodem/ważny dowód) polskiego pochodzenia. 9. Komórka to . ....................... (ważną rzeczą/ważna rzecz) we współczesnym świecie. 10. Maria Skłodowska-Curie jest . .......................... (polska noblistka/polską noblistką). 21 Ćwiczenie 5. Wpisz odpowiednią formę 1. Władek jest ..............................(mój mąż). 2. Kasia jest ................................. (moja żona). 3. Mój mąż jest .............................. (dobry inżynier). 4. Moja żona jest ............................ (dobra nauczycielka). 5. Gdańsk jest ................................ (duże miasto) nad morzem. 6. Polska graniczy z .......................... (Białoruś i Rosja). 7. Ten malarz pisze ................................ (ołówek). 8. Andrzej Duda rządzi ............................ (Polska). 9. Henryk Sienkiewicz jest ......................... (pisarz). 10. Wisława Szymborska jest ................. (poetka). Ćwiczenie 6. Podpisz rysunki i przeczytaj nazwy zawodów Potrzebne wyrazy: lekarz malarz policjant piłkarz fryzjerka sprzątaczka księgowa inżynier hydraulik 22 Kim (czym) pan (pani) jest z zawodu? Jako kto pan (pani) pracuje? - Władku, kim jesteś z zawodu? - Jestem z zawodu nauczycielem. - Jako kto pracujesz? - Pracuję jako biznesmen. Ćwiczenie 7. Użyj w zdaniach słowa w nawiasach 1. Jestem ............................... . Pracuję jako ........................................ (fryzjerka). 2. Ona jest ............................ . Ona pracuje jako ............................... (sekretarka). 3. Jestem .............................. . Pracuję jako ......................................... (kierowca). 4. On ....................................... . On ........................................................ (stolarz). 5. Ja ....................................... . Ja .................................................. (nauczycielka). Ćwiczenie 8. Postaw w narzędnik 1. Jan jest ............................ (inżynier). 2. Marek jest ................................. (mechanik). 3. Jestem ................................ (policjant). 4. Tadeusz jest ....................................... (muzyk). 5. Kazimierz jest ............................... (fryzjer). 6. Michał jest ............................... (kierowca). 7. Stefan jest ................................... (prawnik). 8. Bogdan jest .......................... (ekonomista). 9. Witek jest ............................... (dziennikarz). 10. Janusz jest .......................... (urzędnik). ćwiczenie 9. Posłuchaj fragmentu teleturnieju „Szansa na milion” i uzupełnij informacje o kandydatach 23 Słowniczek zawody dziennikarz, dziennikarka - журналист sprzedawca, sprzedawczyni - продавец robotnik, robotnica - рабочий, рабочая urzędnik, urzędniczka - чиновник pisarz, pisarka - писатель, писательница poeta, poetka - поэт, поэтесса pielęgniarka - медсестра kierowca - водитель ładowacz - грузчик przedsiębiorca - предприниматель dyrektor, kierownik - директор, руководитель ekonomista - экономист ślusarz - слесарь hydraulik - сантехник murarz - каменщик monter, instolator - монтажник frezer - фрезеровщик glazurnik - плиточник spawacz - сварщик tynkarz - штукатур menedżer - менеджер budowlany - строитель architekt - архитектор Ćwiczenie 10. Kim jest ta osoba? 1. Pani Agata pisze powieści – jest ______________. 2. Pan Zieliński robi wywiady i pisze artykuły – jest _________________. 3. Pan Roman leczy ludzi – jest ___________________. 4. Pani Marta gra na fortepianie – jest _______________. 5. Pani Anna gra na scenie – jest _______________. 6. Pani Wolska sprzedaje w sklepie odzież – jest ______________. 7. Pan Bogdan studiuje na uniwersytecie – jest ______________. 8. Pani Małgorzata uczy dzieci w szkole – jest ____________. 9. Pan Adam ma własną firmę – jest ______________. 10. Pan Mirosław kieruje samochodem – jest _______________. 11. Pani Sabina projektuje domy – jest _________________. 24 Ćwiczenie 11. Rozwiąż krzyżówkę Poziomo: 2.Zajmuje się ekonomią. 3.Pisze powieści. 5.Naprawia rury. 8.Pisze wiersze. 10.Kieruje samochodem i wozi ludzi. 12.Uczy dzieci. Pionowo: 1.Kieruje firmą. 4.Pracuje w sklepie. 6.Pracuje w fabryce lub hucie. 7.Robi wywiady, pracuje w gazecie lub telewizji. 9.Wykłada ściany płytkami ceramicznymi. 11.Buduje domy. Ćwiczenie 12. Ułóż zdania 1. Ja – być – przedsiębiorca.______________________________________ 2. Pan Kański – być – dyrektor. __________________________________ 3. Ona – być – krawcowa._______________________________________ 4. Mój dziadek – być – ślusarz. __________________________________ 5. Jego brat – być – kierowca._________________________________ 6. Pani Anna – być – pielęgniarka. ______________________________ 7. Ja – być – student. __________________________________________ 8. On – być – emeryt. __________________________________________ 9. Babcia – być – emerytka. _____________________________________ 10. On – być – stolarz. __________________________________________ Ćwiczenie 13. Napisz po polsku 1. Я работаю инженером. ___________________________________ 2. А ты кто по профессии? ___________________________________ 3. Мой муж учитель. ________________________________________ 4. Моя мама работает продавцом. ___________________________ 5. Мой папа по профессии врач. _____________________________ 25 Liczba mnoga narzędnika Zwróć uwagę na AKCENT! Ćwiczenie 14. Postaw w narzędnik liczby mnogiej 1. Lech Wałęsa i Donald Tusk są . ............................................... (polski polityk). 2. Maryla Rodowicz i Anna German są ........................... (wybitna piosenkarka). 3. Robert Lewandowski i Bartosz Kapustka są ........................... (znany piłkarz). 4. Piotr Adamczyk i Bogusław Linda są ................................. (popularny aktor). 5. „Dżem” i „Happysad” są ...................................................... (zespół rockowy). 6. „Legia” i „Lech” są . ................................................................ (klub piłkarski). 7. Wisła i Odra są . ..................................................... (największa rzeka polska). 8. Wisława Szymborska i Ewa Lipska są. .................................. (sławna poetka). 9. Henryk Sienkiewicz i Władysław Reymont są ....................... (polski noblista). 10. Lech Kaczyński i Lech Wałęsa byli .................................... (polski prezydent). Ćwiczenie 15. Wpisz brakujące nazwy narodowości A ty kim jesteś z narodowości? . ............................................ A jakie masz obywatelstwo? . ............................................ 26 Ćwiczenie 16. Uzupełnij prawidłowymi formami wyrazów Marta Nowak jest ____________ (Polka). Jej rodzice są _______________ (lekarze), jej siostry są __________ (lekarki), ale ona nie chce być_____________(lekarka). Chce być _____________ (aktorka). Interesuje się _________________________________ (muzyka klasyczna), ___________ (filmy) i ______________________________________ (malarstwo abstrakcyjne). Marta studiuje i trochę pracuje – jest _______________ (kelnerka). Nie tylko ona studiuje i pracuje. Jej koledzy i koleżanki też studiują i pracują. Ania jest _________________ (modelka), Marek jest ___________________ (tłumacz), Mariusz jest ___________________ (malarz), Darek jest _______________ (kierowca), ale wszyscy chcą być _________________ (aktorzy). ćwiczenie 17. Uzupełnij informacje o sobie Cześć! Nazywam się . ..................................................... Jestem z Białorusi. Mieszkam w .................................... . Z narodowości jestem ......................................... . Z zawodu jestem ...................................... . Pracuję jako . .......................................... . Jestem (jaki?) . ........................................ I ....................................... Mój numer telefonu .......................................................................... Ćwiczenie 18. Napisz, kim są z zawodu ci znani Polacy: 1.Henryk Sienkiewicz dostał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za całą twórczość („Quo vadis”,”Ogniem i mieczem”, „Potop” itd.), jest _________________ . 2. Maria Skłodowska-Curie dostała dwie Nagrody Nobla w dziedzinach chemii i fizyki, była ____________________. 3. Władysław Reymont dostał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za epopeję „Chłopi”, jest _________________ . 4. Czesław Miłosz dostał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za całą poetycką twórczość, jest ________________ . 5. Lech Wałęsa otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla, stał na czele państwa Polskiego w latach 1990-1995, był ______________________. 6.Wisława Szymborska dostała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za całą poetycką twórczość, jest _____________________. Henryk Sienkiewicz Maria Skłodowska -Curie Władysław Reymont Czesław Miłosz Lech Wałęsa Wisława Szymborska 27 Fryderyk Chopin Jan Paweł II Robert Lewandowski Adam Mickiewicz Andrzej Wajda 7.Karol Wojtyła był biskupem krakowskim, wziął imię Jana Pawła II, kiedy został __________________. Obecnie jest święty katolicki. 8.Maryla Rodowicz i Agnieszka Chylińska śpiewają piosenki, są ____________. 9. Michał Żebrowski, Piotr Adamczyk, Barbara Brylska grają w filmach i w teatrze, są ______________________. 10. Roman Polański, Krzysztof Zanussi, Andrzej Wajda nagrywają filmy, są ___________________. 11. Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko, Jan Kaczmarek pisali muzykę, są ________________. 12. Józef Czapski i Jan Matejko malowali obrazy, są ______________________. 13. Mikołaj Kopernik stworzył teorię heliocentryczną, jest ___________________. 14. Andrzej Duda obecnie kieruje Polską, jest _________________. 15. Robert Lewandowski, Agnieszka Radwańska, Andrzej Gołota, Adam Małysz uprawiają sport, są _________________________. 16. Adam Mickiewicz, Zbigniew Herbert, Juliusz Słowacki pisali wiersze, są __________________ . Ćwiczenie 19. Przeczytaj ciekawe informacje o wybitnych Polakach. Postaraj się zapamiętać jak najwięcej faktów. Lech Wałęsa – polski polityk i działacz związkowy. Współzałożyciel i pierwszy przewodniczący „Solidarności”, opozycjonista w okresie PRL. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1990–1995, laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1983), przez tygodnik „Time” uznany za Człowieka Roku (1981) oraz za jednego ze 100 najważniejszych ludzi stulecia (1999). - W 1950 Lech Wałęsa rozpoczął naukę w szkole podstawowej, w której powtarzał siódmą klasę. - W 1959 rozpoczął naukę w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Lipnie. Trzykrotnie stawał na radzie pedagogicznej za palenie papierosów w internacie. - W latach 1961–1967 pracował jako elektryk (samochodowy i ciągnikowy). - 11 czerwca 2007 Sąd Okręgowy w Gdańsku orzekł, iż Lech Wałęsa naruszył dobra osobiste Krzysztofa Wyszkowskiego, nazywając go między innymi „małpą z brzytwą”, „wariatem” i „chorym debilem”. 28 Życie prywatne. Ma ośmioro dzieci. Andrzej Wajda nagrał film biograficzny poświęcony Lechowi Wałęsie „Wałęsa. Człowiek z nadziei”. Karol Wojtyła Jan Paweł II był pierwszym papieżem czytającym bez okularów. Był również pierwszym papieżem noszącym zegarek na ręku. Poza tym Karol Wojtyła był również pierwszym papieżem jeżdżącym na nartach, uprawiającym wspinaczkę górską, pływającym kajakiem. I pierwszym w dziejach Słowianinem wybranym na głowę Kościoła i pierwszym za 426 lat papieżem nie Włochem. Był również największym podróżnikiem wszech czasów spośród wszystkich papieży. Obecnie jest święty katolicki. Anegdotki z życia papieża :) Jak się czuje piesek Jeden z watykańskich prałatów chciał się nauczyć polskiego, więc sprowadził sobie nasz elementarz. Nauka była jednak tak pospieszna, że kiedy chciał się nową umiejętnością pochwalić przed Ojcem Świętym, coś mu się pomyliło i zamiast: "Jak się czuje Papież", rzekł: "Jak się czuje piesek?". Papież spojrzał na niego zdumiony, po czym odpalił: "Hau, hau". • Ech, popapieżyć Ojciec Święty do odwiedzającego Go polskiego księdza: - Poczekaj chwilę na mnie, muszę trochę popapieżyć. • Tylko nie mówcie Papieżowi! Kiedy Papież przebaczył swojemu zamachowcy - Alemu Agcy - do Andre Frossarda zgłosił się pewien Polak, twierdząc, że wie na pewno, "jacy ludzie włożyli broń w rękę Turka". Frossard rzucił z pośpiechem: "Niech Pan tylko tego nie mówi Ojcu Świętemu! Jeszcze każe nam się za nich modlić!". 29 Maria Skłodowska-Curie Albert Einstein mówił o niej, że była jedynym człowiekiem niezepsutym przez sławę. Mimo swojej ogromnej wiedzy Maria Skłodowska-Curie pozostała osobą skromną i pracowitą. Jej siła woli oraz otwarty umysł doprowadziły ją na francuską Sorbonę, gdzie była pierwszą kobietąprofesorem. Jako pierwsza kobieta została również pochowana w Panteonie. Jako jedyna kobieta dwukrotnie otrzymała Nagrodę Nobla - w 1903 roku z fizyki wraz z mężem i Henrim Becquerelem za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości, po raz drugi w 1911 - już samodzielnie - z chemii za wydzielenie czystego radu. Jako jedyny naukowiec Nobla otrzymała w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych. Ćwiczenie 20. Połącz, kto kim jest 1. Maria Skłodowska-Curie 2. Robert Lewandowski 3. Czesław Miłosz 4. Barbara Brylska 5. Michał Żebrowski 6. Krzysztof Zanussi 7. Bronisław Komorowski 8. Maryla Rodowicz 9. Karol Wojtyła 10. Stanisław Moniuszko 11. Jan Matejko 12. Władysław Reymont A. Malarz B. Poeta C. Pisarz D. Papież E. Reżyser F. Aktor G. Kompozytor H. Aktorka I. Sportowiec J. Piosenkarka K. Polityk L. Badaczka Ćwiczenie 21. Kim jest ta osoba? A. Poetka, noblistka to __________________________________________ B. Obecny prezydent Polski to ____________________________________ C. Noblista Pokojowej Nagrody, polityk ____________________________ D. Pisarz, noblista, autor utworów „Quo vadis”, „Krzyżacy”, „Potop”, „Ogniem i mieczem” to __________________________________________________ E. Reżyser polski. Autor filmu „Pianista” to ________________________ F. Astronom, urodzony w Toruniu to ______________________________ G. Jedyny papież z Polski to _____________________________________ 30 H. Polski kompozytor, autor walców i noktiurnów to __________ I. Znany sportowiec, piłkarz reprezentacji Polski to ____________ J. Dwukrotna laureatka Nagrody Nobla to_________________ Uśmiechnij się Mechanik, chemik i informatyk jadą jednym samochodem. Nagle silnik gaśnie, auto staje. - To coś z silnikiem - mówi mechanik. - Myślę, że paliwo jest złej jakości - stwierdza chemik. - Wysiądźmy i wsiądźmy, może to pomoże - mówi informatyk. Z płonącego budynku strażak wynosi na ramionach piękną, nagą dziewczynę: - Dziękuję panu, to był prawdziwy wyczyn! - Rzeczywiście, nieźle musiałem się namęczyć, żeby nie dopuścić do pani żadnego z moich kolegów! Biznesmen tłumaczy swojej żonie najnowszy interes: - Podpisujemy umowę na trzy lata. On daje pieniądze, ja doświadczenie. - No, a co będzie za trzy lata? - On będzie miał doświadczenie, a ja pieniądze... Kowalski postanowił wybrać się do dentysty: - Co Pan radziłby zrobić z moimi żółtymi zębami? - Niech Pan nosi brązowe krawaty. Na pewno będą ładnie pasować. Słowniczek Nagle - внезапно Silnik - двигатель Paliwo - топливо Strażak - пожарник Wyczyn - подвиг Doświadczenie - опыт Pieniądze - деньги Krawat - галстук Rzeczywiście - действительно 31 Lekcja 4. Rodzina. Biernik Powtórka Ćwiczenie 1. Użyj narzędnika 1. Mój ojciec jest (przystojny mężczyzna).......................................................... . 2. Moja mama jest (młoda kobieta) . ................................................................ . 3. Marek jest (dobry przyjaciel)......................................................................... . 4. Agata jest (dobry inżynier). .......................................................................... . 5. Henryk Sienkiewicz jest (świetny pisarz i noblista)....................................... . 6. Wisława Szymborska jest (wybitna polska poetka). ..................................... . 7. Jestem (Polak)........................., a moja żona jest (Włoszka). ........................ . 8. Moja córka jest (grzeczna dziewczynka) . ...................................................... . 9. Andrzej Wajda jest (znany polski reżyser) . ................................................... . 10. Karol Wojtyła był (pierwszy papież Polak). .................................................. . Ćwiczenie 2. Przetłumacz na język polski 1. Ян – хороший инженер. ………………………………………. ………….. 2. Я поляк и хороший человек. …………………………………………….. 3. Мои родители – учителя, а я доктор.…………………………………….. 4. Ты архитектор? – Нет, я водитель. ………………………………………. 5. Моя мама украинка, отец – белорус, а я полька. ………..……………. Ćwiczenie 3. Podpisz obrazki 32 RODZINA } Moja mama (matka, mamusia) Rodzice Mój ojciec (tata, tatuś) } } } Moja babcia } } } Wnuk (wnuczek) Dziadkowie Wnuki Mój dziadek Wnuczka Mąż Córka (córeczka) Małżeństwo Dzieci (dziecko) Żona Syn (synek) Moja siostra Kuzyn Rodzeństwo Mój brat Kuzynostwo Kuzynka Wuj (wujek) Stryj (stryjek) Ciocia (ciotka) Siostrzeniec Siostrzenica Bratanek Bratanica } Synowa Bratowa Zięć Teść Teściowa Krewni Stan cywilny: - Kawaler/żonaty/wdowiec/wolny/rozwiedziony - Panna/mężatka (zamężna)/wdowa/wolna/rozwiedziona Ćwiczenie 4. Wąż literowy.Znajdź wyrazy związane z rodziną POGFMAMADEWBRATCALRERODZINAWRUMOJCIECKUSKUZYNOMTRUBABCIA SCIOCIADWÓBMĄŻKWEDZIECIBLOSIOSTRAPWDTRWUJEKLOLĄDZIECITYDZIAD EKABDŻONARZŃRODZEŃSTWOPLIDNCÓRKANKUZYNKADWEH 33 Ćwiczenie 5. Przeczytaj wypowiedzenie i uzupełnij brakującymi wyrazami Małżeństwo to bardzo sprawiedliwe urządzenie: ______musi codziennie gotować, ______ musi codziennie jeść. Ćwiczenie 6. Uzupełnij męża, żonę, dzieci, żonaty, dzieci a. Moja rodzina? Ale która, aktualna czy ta pierwsza? To trochę skomplikowane. Aktualnie mam ........... i dwoje …....... . Jestem drugi raz ..................... . Nie mam kontaktu z pierwszą żoną, ale wiem, że ona ma drugiego ......... Nie wiem, czy ma …............... . brata, tatę, siostrę, mamę, rodzinie b. Nie wiem, co powiedzieć: normalnie, mam ……....….., …......………. . Też mam ……......…. i ……......…. . Ale nie lubię rozmawiać o mojej …………........ . ojciec, rozwiedziona, dziadek, żyje, babcia c. Już nie mam męża. To po polsku się mówi, że jestem …………........…, tak? Jestem pół Polką, pół Angielką. Moja matka jest Polką. Nie znam dobrze historii mojej rodziny. Wiem, że ……..... mojej matki, a mój…...............był pilotem w RAF-ie. Moja………. była stuprocentową Polką z bardzo arystokratycznej rodziny. Niestety, już nie …......……. . A mój ojciec i jego rodzina są Anglikami. kawalerem, rodziców, kuzynki d. Mam dużą rodzinę: ……...…......…, braci, siostry, kuzynów i ………........... . Wszyscy mieszkają w jednym mieście. To bardzo fajnie, bo możemy się często spotykać. Kto to jest Maria Elena? Yyy, to moja znajoma, to znaczy przyjaciółka…, to znaczy moja dziewczyna... Ale jeszcze nie żona! Nie mam żony, jestem ............................ . ciocię, rodzeństwa, wujka e. Mieszkam z rodzicami i bratem. Mój brat i ja jesteśmy bliźniakami. Mam też .................. – siostrę mojego taty i ……….…… – brata mojego taty. Moja mama nie ma .......................... . Moi dziadkowie i babcie mieszkają w Gdańsku i w Poznaniu, dlatego rzadko się spotykamy - tylko raz, dwa razy w roku. Oczywiście, mam chłopaka. Bardzo się kochamy, ale jeszcze nic nie planujemy. 34 Poznaj liczebniki! 20 Dwadzieścia 30 Trzydzieści 40 Czterdzieści 50 Pięćdziesiąt 60 Sześćdziesiąt 70 Siedemdziesiąt 80 Osiemdziesiąt 90 Dziewięćdziesiąt 100 Sto 200 Dwieście 300 Trzysta 400 Czterysta 500 Pięćset 600 Sześćset 700 Siedemset 800 Osiemset 900 Dziewięćset 1000 Tysiąc Ćwiczenie 7. Powiedz, ile jest 100-30 = 200+300= 300- 150= 30+45= 800+200= 500-260= 600-340= 780+20= Ćwiczenie 8. Przeczytaj liczebniki 149, 159, 999, 1025, 455, 894, 988, 898, 443, 856, 892, 123, 342, 678, 843, 945, 786, 234, 98, 45, 31, 867, 978, 365, 567, 897, 912, 365, 901, 860, 48, 67, 29, 59 1 rok 2,3,4 lata 5-21 lat 22,23,24 lata 25-31 lat - Ile masz lat? - Mam ............ lat(a) - Mój ociec ma ...... lat(a) - Moja mama ma ... lat(a) Ćwiczenie 9. Przeczytaj tekst i uzupełnij wyrazami Rodzina Kasi Mam na imię Kasia i mam dwadzieścia sześć _____, mieszkam na wsi i bardzo mi się tu podoba. Nie pracuję gdyż zajmuje się domem i swoją rodziną a w wolnym czasie spotykam się ze znajomymi. Moja rodzina składa się z czterech osób: ja, córka Paulina, syn Szymon i mąż Władek. Paulina ma sześć ____ i chodzi do zerówki, jest bardzo mądrą dziewczynką. Syn Szymon ma cztery _____ i chodzi do przedszkola, jest małą gadułą. Mąż ma dwadzieścia osiem _____ i ma swoją firmę, jest bardzo pracowity, sumienny i wymagający, ale z dużym poczuciem humoru. Stara się, aby wszystko było zrobione tak jak należy. Moja rodzina pomaga mi we wszystkich obowiązkach, które należy zrobić, może nie zawsze, ale się starają. Bardzo mocno kocham swoją rodzinę! Ćwiczenie 10. Odpowiedz na pytania: 1. Ile lat ma Kasia? 2. Gdzie mieszka Kasia? 3. Z kogo składa się rodzina Kasi? 4.Ile lat ma córka Paulina? 5. Jak ma na imię syn Kasi? 6. Ile ma lat syn Kasi? 7. Co ma mąż Kasi? 8. Jaki jest mąż Kasi? 9. Czy lubi Kasia swoją rodzinę? 35 Ćwiczenie 11. Wpisz końcówki i naucz się na pamięć wierszyka Moja rodzina Moja mama jest dentyst__, Ojciec jest ekonomist__, Moja ciocia jest kelnerk__, Siostra moja jest studentk__, Dziadek mój jest filolog____, No a babcia idiolog____, Brat mój starszy jest lekarz___, A ja będę dziennikarz___ Ćwiczenie 12. Przeczytaj tekst i uzupełnij prawidłowymi formami czasowników i rzeczowników MOJA RODZINA (Ja, Nazywać)_______ się Katarzyna Podolska. Jestem (studentka)__________ pierwszego roku polonistyki na Narodowym Uniwersytecie Pedagogicznym w Mińsku. Chcę opowiedzieć o mojej rodzinie. Moja rodzina nie jest duża. Ona liczy siedem osób. To (być)____ moi rodzice — matka i ojciec, moi dziadkowie — babcia i dziadek, rodzeństwo — moja siostra i mój brat i ja. Mój tata (mieć)______ na imię Jarosław. On (mieć)______ czterdzieści osiem lat. Jest wysoki i szczupły. (on, mieć)_________ zielone oczy, ciemne włosy i nosi okulary. Tata jest (lekarz)_________. Moja mama (mieć)______ na imię Oksana. Ona (mieć)_____ czterdzieści sześć lat. Mama jest miła, ma niebieskie oczy i jasne włosy. Ona jest (nauczycielka)__________ języka i literatury białoruskiej. Moi dziadkowie (być)______ już (emeryt)________. Babcia ma na imię Anna i ma sześćdziesiąt osiem lat. Ona bardzo lubi haftować. Dziadek ma na imię Iwan. On ma siedemdziesiąt lat. Lubi oglądać telewizję i czytać gazety. Moja siostra Irena jest starsza ode mnie. Ona ma dwadzieścia trzy lata i jest już (mężatka)________. Siostra jest (nauczycielka)________ jak i mama. One pracują w tej samej szkole. Irena jest wysoka i ładna. Ona ma niebieskie oczy i jest blondynką. Mój brat (mieć)_____ na imię Oleg. On jest (uczeń)_________ dziesiątej klasy i (mieć)_____ szesnaście lat. Moja rodzina jest wesoła i zgodna. My lubimy spędzać razem wolny czas. Ja bardzo (kochać)____________ swoją rodzinę. 36 Ćwiczenie 13. Uzupełnij tekst o sobie i rodzinie brakującymi wyrazami Cześć! Nazywam się .................................................................. Jestem z Białorusi. Mam .......... lat(a). Z narodowości jestem..................... . Mieszkam w ......................... . Z zawodu jestem ...................................... . Pracuję jako ............................ . Jestem ........................., ............................ i .............................. . Mam (dużą, małą, nie bardzo dużą) rodzinę. Moja rodzina liczy ......... osób. To ja,........................,.............................,.......................................,........................ .........,.............................................. i .......................................... . Moja mama ma na imię ................................., ma .................... lat(a), pracuje jako ................................................ . Jest ......................................... i ........................... kobietą. Mój ojciec ma na imię ........................................., ma .............. lat(a), pracuje jako .................................................... . Jest ..................................... i ..................................... mężczyzną. Moja (żona (mój) mąż) ma na imię .................................., ma ................. lat(a), pracuje jako ........................................................ . Jest ................................i ............................... . Mam dzieci (dziecko), które ma(ją) na imię ........................ i...................... .............................. i mają ............ i ......... lat. Bardzo kocham moją rodzinę! Biernik. Liczba pojedyncza Kogo? Co? 37 Ćwiczenie 14. Wybierz poprawną formę rzeczownika 1. Paweł lubi Karolinę / Karoliną/ Karolina. 2. Karolina lubi Pawłem /Paweł /Pawła. 3. Mikołaj je ciastkiem /ciastko/ ciastka. 4. Oni oglądają filmu /filmem /film. 5. Ja lubię muzykę/ muzyki/ muzyka. 6. Sebastian pije soku /sok /sokiem. 7. Marek czyta książka /książką/ książkę. 8. Wiktor zna Kraków /Krakowa/ Krakowem. 9. Czy znacie pan profesor Nowak / pana profesora Nowaka/ panem profesorem Nowakiem? 10. Łukasz ma psa/ psem /pies. Ćwiczenie 15. Uzupełnij zdania 1. Studiuję .... (polonistyka). 2. Właśnie piszę ..... (zdanie) po polsku. 3. Na lekcji czytamy .... (czytanka), a czasem śpiewamy .... (piosenka). 4. Kiedy lektorka drukuje ... (tekst), ja maluję .... (obrazek). 5. Codziennie ćwiczę .... (gramatyka). 6. Poznaję polską .... (kultura) i rozumiem ... (język). 7. Szkoda, że wkrótce kończę .... (nauka). Ćwiczenie 16. Uzupełnij prawidłowymi formami 1. Bardzo kocham (moja córka)___________________. 2. Widzicie (nasz lektor)___________________? 3. Znasz (hiszpańska piosenka)______________? 4. Oni rysują (wielki obraz)_______________. 5. Jurek buduje (nowy dom)_______________. 6. On lubi chodzić do siostry (każda sobota)_____________. 7. Mamy w domu (egzotyczny ptak)__________________. 8. Chcesz kupić (japońskie radio)______________. 9. Basia ma (przystojny kuzyn)___________________. 10. Znam (mądry chłopak)____________________. ćwiczenie 17. Uzupełnij tekst odpowiednimi formami rzeczowników i przymiotników Andrzej studiuje.................... (fizyka). On bardzo lubi ................................. (muzyka jazzowa) i ................................. (dobre europejskie kino). 38 Na śniadanie Andrzej je zwykle ............................. i ............................. (kanapka i kasza) i pije . .......................... (czarna kawa). Potem czyta ..................................... (nowa gazeta). Andrzej ma . ............................ (duży pies). Codziennie rano idzie z psem na spacer. Czasami Andrzej czeka na .................. (Alicja) i idą razem. Potem Andrzej musi studiować. Kiedy wraca do domu, jest już późno. Andrzej gotuje . ........ (obiad). Czasami ogląda później ........................ (telewizja). Wieczorem znowu się uczy. Ćwiczenie 18. Uzupełnij tekst odpowiednimi formami rzeczowników i przymiotników Siostra Konrada ma na imię Iza. Oni mają także . .................... (mama Karolina), . (tata Michał),..................... (babcia Helena) i ................................... (dziadek Franciszek). Konrad i Iza lubią ........................ . .................. (muzyka rockowa) i lubią także czytać (literatura sensacyjna). Oni codziennie wstają wcześnie. Na . ...................... (śniadanie) jedzą ....................., ............................, .............................. (chleb, masło, miód) i piją ...................... (mleko). Potem idą do szkoły. Kiedy wracają, babcia gotuje ..................... (obiad). Następnie robią . (zadanie domowe). Wieczorem czasem oglądają . ..................... (film). Ćwiczenie 19. Uzupełnij tekst odpowiednimi formami rzeczowników i przymiotników Ania i Małgosia są przyjaciółkami. One często chodzą do kina na . ...... (film), a w sobotę zawsze chodzą na . ............ (impreza) do Marka. W niedzielę przyjaciółki czasami chodzą na . .... (koncert) do filharmonii. Ania jest niepunktualna. Małgosia czeka zwykle na . .... (Ania) bardzo długo. W tę niedzielę Ania idzie do babci na . ............. (obiad). Babcia gotuje . (zupa pomidorowa), robi ........................... (kurczak), . (sałata) i ................. (ciasto). Ania bardzo lubi ................... (obiad) u babci.˛ 39 Ćwiczenie 20. Uzupełnij prawidłowymi formami Co mają kobiety? A. Kinga jest młoda. Jest zamężna. Ma (dobry mąż)_______________, ale ten ma (mała pensja)____________________. Kinga jest w domu. Ma (mały syn)______________ i (mała córka)_____________________. Mają (małe mieszkanie)__________________, tylko (jeden pokój)______________________ i (kuchnia)___________________. Mają tylko ciemny korytarz. Mają (mała łazienka)________________ i (stara pralka)________________. Mają (stary czarnobiały telewizor)____________i (mały magnetofon)_________________. Kinga ma (ciężkie życie)____________, ale ma (dobry nastrój)_____________. B. Magda już nie jest młoda. Męża nie (mieć)_____. (Mieć)_______ (córka uczennica)__________________ i (syn student)_____________________. (Mieć)______ (dobra praca)_______________ i (dobra pensja)_____________. (oni, mieć)_________ dobre mieszkanie, (oni, mieć)____________(duża łazienka)_____________________ i duży korytarz. (Oni, mieć)______________ kolorowy telewizor, ale jest stary. (Oni, mieć)_________ (stara pralka)___________ i (nowa lodówka)___________. (Oni, mieć)______________ (działka)_________ i (stary fiat)_____________. Magda też (mieć)______ problemy. C. Ewa jest bardzo młoda. Jest zamężna i nie ma dzieci. (Ona, mieć)_____________ (dobra praca)__________ i (duża pensja)______________. Mąż też (mieć)______ (duża pensja)______________, ale jest brzydki i stary. (On, mieć)_______ (piękna willa)__________. (Mieć)__________ japoński telewizor i wideo. (Mieć)_____ też (niemiecka pralka)___________. (Mieć)_______ (piękna duża działka)_______________ i zagraniczny samochód. Ewa (mieć)_______ wszystko. Ale nie jest wesoła. Problemy nie ma, pieniądze ma. Dlaczego jest taka smutna? Bo chce (młody mąż)____________________. 40 Ćwiczenie 21. Powiedz po polsku A) У неё есть семья: муж и дети. ___________________________________ B) У него жена. ___________________________________________________ C) У меня есть мать и отец. ________________________________________ D) У тебя брат и сестра. ___________________________________________ E) У вас бабушка и дедушка. _______________________________________ F) У вас польский телевизор. _______________________________________ G) У неё богатый муж. _____________________________________________ H) У него некрасивая жена. ________________________________________ I) У вас есть муж? _________________________________________________ J) У вас есть жена? ________________________________________________ K) У тебя есть брат или сестра? ____________________________________ Zaimki w Bierniku Liczba pojedyncza Ja mnie Ty ciebie, cię On jego, niego, go Ona ją, nią Ono je, nie Liczba mnoga My nas Wy was Oni ich, nich One je, nie Ćwiczenie 22. Wybierz odpowiedni zaimek osobowy 1. Znam one/ nie/ je świetnie. 2. Czekają na go /jego/ niego na Rynku. 3. Marek ona/ jej /ją kocha. 4. Lubię cię /ciebie /tobą. 5. Adrian pyta o wy/ was /wami. 6. Grzesiek my /nas /nami lubi. 7. Piotrek zna ich /oni /nich trzy miesiące. 8. Czekasz na nią /ona/ ją? 9. Nie, czekam na wy/ wami /was. 10. Kogo kochasz: mną czy ją / mną czy nią/ mnie czy ją? Ćwiczenie 23. Uzupełnij zaimkami Znasz tę kobietę? Tak, znam _____. Czy widzisz tego pana? Tak, widzę _____. Kocham (ty)______! Kochasz (ja)____? Czekam na (ty) ___ już godzinę! Chcesz sobie takie zdjęcie? Tak, chcę ___. Te dzieci są moje! Kocham ____! Widzę tych panów po raz pierwszy. A ty widziałeś ____ kiedyś? 41 Ćwiczenie 24. Uzupełnij zdania odpowiednim zaimkiem osobowym 1. Ja bardzo .................. lubię (on). 2. Muszę czekać na ........................ (oni). 3. Kochasz .................. (ja)? 4. Tak, kocham .................. (ty)! 5. Michał zna ................. bardzo dobrze (ona). 6. Czekamy na ................ wieczorem (wy). 7. Justyna pyta o ................... (one). 8. Jesteśmy niepunktualni. Rodzina czeka na .................. (my). 9. Znam ................. słabo (oni). 10. Czekamy na ..................... już bardzo długo (ty). Poznaj dni tygodnia! Ćwiczenie 25. Odpowiedz na pytania 1. W jakie dni tygodnia masz zajęcia z polskiego? 2. Kiedy masz weekend? 3. Kiedy masz ostatni pracowny dzień? 4. Od jakiego dnia zaczyna się tydzień? 5. Drugi pracowny dzień? 42 Ćwiczenie 26. Znajdź w kwadracie 10 wyrazów Ćwiczenie 27. Uzupełnij nazwami dni tygodnia TATA ŚPIEWA DNI TYGODNIA Ref: Powiedz mi, ach powiedz mi, jakie znasz tygodnia dni Powiedz mi. ach powiedz mi, jakie znasz tygodnia dni /x2 W ____________________, w ____________________, w _____________________ czekolady zjem kawałek, A we _________________, a we __________________, a we _________________ zjem bananów cały worek. No a w ______________, no a w ______________, no a w _______________ będę jeździł samochodem. Potem w _______________, potem w ____________, potem w ____________ mnie odwiedzi kumpel Bartek. Ref: Powiedz mi, ach powiedz mi, jakie znasz tygodnia dni Powiedz mi, ach powiedz mi, jakie znasz tygodnia dni /x2 W______________, w _____________, w ____________, w ______________, w _____________, w ____________ będę głaskał sześć kociątek. A w ______________, a w _______________ , a w _______________ gdzieś polecę samolotem. Na ________________, na ________________, na _________________ znów pomysłów mam za wiele Na _________________, na __________________ , na __________________ znów pomysłów mam za wiele. Ref: 43 Uśmiechnij się! Przeczytaj dowcipy o rodzinie i jednego naucz się na pamięć. Czym babcia przyjechała? - Babciu, czym ty do nas przyjechałaś? - Pociągiem, a dlaczego pytasz? - Bo tata mówił, że cię diabli przynieśli. Piękne włosy Żona do męża: - Kochanie, podobają ci się moje włosy? - Bardzo, kochanie. Przepiękne. A w dzisiejszej zupie to po prostu: cud-miód. Dieta - cud - Kochanie, schudłam dwa kilogramy! – woła żona wychodząca z łazienki. - To pewnie dlatego, że nie nałożyłaś makijażu – mruczy pod nosem mąż Wycieczka - Zabieram Cię, kochana żono, na wycieczkę! - Nie pojadę, bo nie mam co na siebie włożyć. - Po pierwsze, to jest wycieczka piesza, po drugie, włożysz mój plecak. 44 Lekcja 5. Opis wyglądu. Ubranie. II koniugacja Powtórka Ćwiczenie 1. Uzupełnij Mama i __________, razem to _______________ Syn i ____________, razem to _______________ Dziadek i _________, razem to _______________ Brat i ____________, razem to _______________ Mąż i ____________, razem to _______________ Ciocia i ___________. Teść i _________________ Kawaler i __________. Żonaty i ______________ Ćwiczenie 2. Dopisz podane wyrazy w potrzebnej formie (Matka i ojciec) Mam ................... i ......................... . (Brat i siostra) Ona ma ................... i ..................... . (Rodzina) On ma .......................... . (Babcia i dziadek) Mam ........................ i ......................... . Opis człowieka TWARZ 1. włosy 2. czoło 3. brew 4. ucho 5. rzęsa 6. oko 7. nos 8. policzek 9. wąs 10. usta 11. język 12. ząb 13. warga 14. broda 45 Słowniczek 46 Ćwiczenie 3. Korzystając z wyrazów opisz twarz Władka Ćwiczenie 4. Opisz osób z obrazków 47 Ćwiczenie 5. Przeczytaj opis Kasi przygotowany przez Władka i wpisz wyrazy z ramki w potrzebnym miejscu Piwne odstające kręcone szatynka „kościuszkowski” wąskie „Chopin po koncercie” Moja żona ma na imię Kasia. Jest bardzo piękną i zgrabną _______________ średniego wzrostu. Ma okrągłą bladą twarz, na której są wyraziste ______________ oczy, mały _______________nos, jasne brwi i krótkie rzęsy, które co rano maluje tuszem. Jeśli chodzi o fryzurę, to ma gęste, __________________, dość długie włosy i zwykle nosi wysoki ogon, bo gdyby nie zbierała włosów, wyglądałaby jak ____________________________, szczerze mówiąc ona tak i wygląda co rano. Uszy ma trochę ___________________, a usta blade i _______________, lecz szminką do ust robi je pulchne i czerwone. Policzki rumiani, żeby były czerwone i wygląda wtedy fantastycznie! Jak widzicie, moja żona ma dwie twarzy: jedną zwykłą ma rano, a później drugą namalowaną, ale kocham ją w każdym wariancie Ćwiczenie 6. Na podstawie tekstu Władka opisz swego sąsiada ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ Ćwiczenie 7. Rozwiąż krzyżówkę Poziomo: 2. Zwykle rumieni się ze wstydu. 4. Włosy na twarzy, które niektórzy mężczyźni golą, a niektórzy hodują. 5. To kobieta maluje szminką. Pionowo: 1. Tym patrzymy na świat. 3. Mogą być odstające. 4. Włosy nad okiem. 48 Żebydokładnieopisać człowieka,musimynauczyćsię nazwubrańidodatków.A oprócztego,jakpojedzieszpo zakupydoPolski,będziesz nazywaćrzeczy,anie pokazywaćnaniepalcem:) Słowniczek Ogólna charakterystyka dotycząca odzieży оdzież - одежда rozmiar - размер przymierzalnia - примерочная wyprzedaż - распродажа gust - вкус ekspedientka - консультант według ostatniej mody - по последней моде ostatni krzyk mody - последний писк моды iść ślepo za modą - следовать слепо за модой Odzież damska bluzka - блузка spódnica - юбка kostium - костюм sukienka - платье żakiet - пиджак, жакет koszula - рубашка bielizna - нижнее бельё majtki - трусы stanik (biustonosz) - бюстгалтер szlafrok - халат dżinsy - джинсы golf - гольф pończochy - чулки rajstopy - колготы kapelusz - шляпа strój kąpielowy - купальник Obuwie - обувь buty - обувь, ботинки trampki - кеды adidasy - кроссовки kozaki - сапоги półbuty - полуботинки sandałki, klapki - сандалии, босоножки baletki - балетки pantofle - туфли buty na wysokim obcasie - обувь на высоком каблуке kapcie - тапочки Odzież męska garnitur - костюм kamizelka - жилетка krawat - галстук marynarka - пиджак płaszcz - пальто spodnie - брюки koszulka - футболка sweter - свитер kurtka - куртка spodenki - шорты boksery - трусы-боксёры dres - спорт.костюм skarpety - носки czapka - шапка szalik - шарф 49 Dekoracje - аксессуары pasek- ремень okulary - очки kolczyki - серёжки branzoletka - браслет pierścionek - кольцо obrączka - обручальное кольцо zegarek - часы łańcuch - цепочка wisiorek - кулон torebka - сумочка Zapamiętaj! Nie suknia zdobi człowieka, ale człowiek suknię Mam na sobie + Biernik (co?) Ćwiczenie 8. Postaw w prawidłową formę Mam na sobie (sweter)______________, (spódnica)_______________, (bluzka)_____________, (krawat)_______________, (garnitur)_____________, (kostium)_____________, (sukienka)_______________, (koszula)____________, (obrączka)______________, (łańcuch)______________, (bielizna)______________, (podkoszulek)___________, (skarpeta) _________________. Ćwiczenie 9. Powiedz, w co są ubrane te osoby Ćwiczenie 10. Napisz i powiedz, w co jesteś dzisiaj ubrany ty i twój sąsiad _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 50 Ćwiczenie 11. Ułóż zdania 1. Fartuch/ lekarz/ biały/ wkłada___________________________ 2. Pan/ garnitur/ ten/ kupuje/ czarny________________________ 3. Elegancką/ Anna/ sukienkę/ ma__________________________ 4. Jedwabny/ Piotr/ szalik/ nosi_____________________________ 5. Nosi/ kapelusz/ tata/ mój/ szary__________________________ 6. Bluzkę/ pani/ ta/ przymierza/ białą_______________________ Ćwiczenie 12. Napisz nazwy ubrań 1. Nosimy to na głowie, kiedy jest zimno _ _ _ p _ _. 2. To mamy na palcu serdecznym, kiedy bierzemy ślub _ _ _ ą _ _ _ _. 3. W tym ubraniu dziewczyna idzie za mąż _ u _ _ _ _ _ _. 4. Garnitur to spodnie i _ _ r _ _ _ _ _ _. 5. Tę dekorację nosimy na ręce _ _ _ n _ _ _ _ _ _ _. 6. Majtki i stanik to _ i _ _ _ _ _ _. 7. Kobiety noszą to na nogach _ _ j _ _ _ _ _. 8. Razem z dresem ubieramy _ d _ _ _ _ _. 9. Z garniturem mężczyźni noszą _ _ _ w _ _ . 10. Żakiet i spódnica razem to _ _ _ _ _ u _. Ćwiczenie 13. Posłuchaj wiersza i wpisz nazwy ubrań Okulary Julian Tuwim Biega, krzyczy pan Hilary: "Gdzie są moje ____________?" Szuka w ___________ i w surducie, W prawym bucie, w lewym bucie. Wszystko w szafach poprzewracał, Maca __________, ________ maca. "Skandal! - krzyczy - nie do wiary! Ktoś mi ukradł _________________!" Pod kanapą, na kanapie, Wszędzie szuka, parska, sapie! Szuka w piecu i w kominie, W mysiej dziurze i w pianinie. Już podłogę chce odrywać, Już policję zaczął wzywać. Nagle zerknął do lusterka... Nie chce wierzyć... Znowu zerka. Znalazł! Są! Okazało się, Że je ma na własnym nosie. 51 Ćwiczenie 14. Naucz się robić komplement Ładny (pękny) masz (coś) Ładną masz koszulę! Masz świetną spódnicę! Podoba mi się twój (coś) Podoba mi się pana szalik! Podoba mi się pani fryzura! Świetnie Wspaniale Doskonale Szałowo Fantastycznie Reakcja na komplement Miło mi (to słyszeć) Dziękuję – to miłe z twojej strony! Tak? Podoba ci się? Bardzo się cieszę! Ogromnie mi miło! Naprawdę ci się podoba? wyglądasz! } Ćwiczenie 15. Zrób komplement swojemu sąsiadowi i otrzymaj uśmiech Ćwiczenie 16. Przeczytaj zdania i podkreśl wszystkie formy czasownika NOSIĆ 1. Zwykle noszę spodnie, lecz dzisiaj ubrałam się w sukienkę. 2. Władek często nosi dres, a jego żona i mama noszą spódnice. 3. Co ty zwykle nosisz na uniwersytet? 4. My z Kasią nosimy obrączki na prawych rękach. Uwaga! 5. A co wy nosicie na dyskotekę? Czasownik nosić i inne czasowniki kończące się na –ić / -yć i trzy czasowniki na –ać (bać się, stać i spać) należą do II koniugacji i odmieniają się w następny sposób: 52 Ćwiczenie 17. Odmień następne czasowniki Lubić, mówić, robić, tańczyć, liczyć, uczyć się Ćwiczenie 18. Uzupełnij prawidłowymi formami czasowników 1. Ja (mówić) _______________ po polsku lepiej niż moja żona. 2. Bardzo (my, lubić) ______________ tańczyć poloneza. 3. Władek (lubić) _______________ tańczyć z żoną sąsiada. 4. Kasia dobrze (liczyć) ____________ po niemiecku, ale tylko do trzech. 5. Władek i Kasia (tańczyć) _______________ trzy razy w tygodniu. 6. My z Kasią już świetnie (mówić) ______________ po polsku! 7. Magda i Gosia (uczyć się) ______________ polskiego, żeby dostać na studia. 8. Władek nic nie (robić) ______________ i tym bardzo denerwuje swoją żonę. 9. Ja (lubić) ________________ nic nie robić. 10. Co ty (lubić) ______________ robisz w czasie wolnym? ! Zwróć uwagę na odmianę czasowników jeździć, chodzić, nosić, musieć Zwróć uwagę na to, że w niektóre czasowniki podczas odmiany zachodzą wymiany, które są podobne do języka rosyjskiego czy białoruskiego. Na przykład, ja noszę – я ношу, chodzę - хожу, budzę – бужу. 53 Ćwiczenie 19. Odmień czasowniki PROSIĆ i WOZIĆ Ćwiczenie 20. Wpisz czasowniki w prawidłowej formie 1. Co (wy - robić) ________________ dzisiaj wieczorem? 2. Sąsiad głośno (śpiewać)____________, ale (robić)___________ to ładnie. 3. Michał szybko (liczyć)____________ po portugalsku. 4. Oni (tańczyć)___________ już godzinę i wcale nie (być)______ zmęczeni. 5. Wy (lubić)__________ pływać w basenie? 6. (Ty - myśleć)___________, że ładnie wyglądam? 7. On (widzieć)__________, że jestem zmęczona. 8. Oni (lubić)____________ chodzić do muzeum. 9. Cześć! (ja - dzwonić)_______________, aby umówić się na spotkanie. 10. Mój mąż (robić)___________ doskonałe zdjęcia. 11. (Ja - musieć)________ iść do pracy. 12. Dlaczego (ty - dzwonić)_____________ tak późno? 13. (Ja - lubić) ___________ czytać, (woleć)___________ romanse. 14. Czy (wy - widzieć)_____________ jaka ładna dzisiaj pogoda! 15. Oni (lubić)___________ dzwonić o północy. 16. Za tydzień moje koleżanki (kończyć)____________ pisać pracę dyplomową. 17. Mój ojciec świetnie (tаńczyć)______________ poloneza i mazura. 18. O czym (ty - marzyć) _____________? 19. (Ja - marzyć) _____________ o szczęściu dla rodziny. 20. (Wy - słyszeć) ___________ jak śpiewają ptaki wiosną? 21. On (milczeć)____________, bo nie ma co powiedzieć. 22. Moja babcia (należeć)_____________ do zespołu folklorystycznego. 23. Rodzice (czekać)__________ na ciebie już godzinę! 24. Codziennie (ja - powtarzać) ___________ polskie wyrazy. 25. Czy (ty - słuchać)____________ mnie? 54 26. (My - znać)_____________ dużo fajnych ludzi. 27. Często z kolegami (pływać)____________ w basenie. 28. (Ja - przepraszać)____________ za spóźnienie. 29. Zawsze (ja - pytać) ____________ u siebie: co zrobiłam dobrego dla ludzi? 30. On powiedział, że (dać)_____________ mi buziaka wieczorem. 31. Czy (wy - mieć)__________ długopisy? 32. Czy (on - kochać)____________ swój kraj? 33. Dlaczego (ty - otwierać) _______________ drzwi nieznajomym osobom? 34. Jak (ty - mieć)_________ na imię? 35. Oni (być)____________ dobrymi uczniami. 36. Ty (być) ___________ dziennikarzem? 37. My (być)____________ inżynierami. 38. Wy (być)____________ Polakami? – Nie, my (być)__________ Francuzami. 39. Ja (być)____________ kierowcą, a ty kim (być)__________? 40. (Ja - mieć) ____________dużo krewnych. Ćwiczenie 21. Uzupełnij tekst prawidłowymi formami rzeczowników i czasowników (Ja, być) ________ dość (piękna dziewczyna)____________________, tak (mówić) ___________ moja babcia. Mam (zgrabna linia)___________________ i piwne oczy. (Moja uroda) __________________ podkreślam (modne ubranie)___________________. W dni zwykłe (nosić)___________ granatowe dżinsy i jakąkolwiek (jasna koszula)___________________. Na nogach (mieć)__________ adidasy, a w dodatkach (łańcuch, bransoletka)___________, __________________ i duże kolczyki. Kiedy (wybierać się) _______________ na (dyskoteka)________________, to (ubierać się) _______________ w (krótka spódnica) ________________ lub (jaskrawa sukienka)___________________, buty na wysokim obcasie i (mała torebka) ____________________. Natomiast mój mąż Władek (lubić)_________ ubierać się w (okropny sweter) ________________ z (jeleń) _______________ i niemodne szare spodnie. Nie wiem, jak poprawić mu gust, bo (on, nosić) ___________ naprawdę fatalne urbanie. Wszyscy się z niego śmieją, a ja (kochać) _______________, bo on jest bardzo (dobry, wesoły i przystojny chłopak) ____________________________________. Nie suknia zdobi człowieka, ale człowiek suknię. Tak (mówić)_________________ moja babcia, i ja z nią całkiem się (zgadzać)_____________________! (Być, my)___________________ różni, ale (być, my)_____________ razem w modnym ubraniu czy bez niego. A wszyscy niech (mówić) _______________ co chcą! 55 Ćwiczenie 22. Posłuchaj piosenki zespołu ”Perfekt” i uzupełnij prawidłowymi formami Kochaj mnie Gdy nie _________ (bawić) cię już Świat zabawek mechanicznych, Kiedy __________ (dręczyć) cię ból niefizyczny, Zamiast słuchać bzdur Głupich telefonicznych wróżek zza siedmiu mórz, Spytaj siebie, czego pragniesz, Dlaczego kłamiesz, że miałaś wszystko? Gdy udając że __________ (spać), W głowie ____________ (tropić) bajki z gazet. Kiedy nie chcesz już śnić сudzych marzeń, Bosa do mnie przyjdź I od progu bezwstydnie powiedz mi, сzego chcesz. Słuchaj jak dwa serca biją. Co ludzie __________ (myśleć) – to nieistotne. Kochaj mnie, kochaj mnie, Kochaj mnie nieprzytomnie Jak zapalniczka płomień, Jak sucha studnia wodę. Kochaj mnie namiętnie tak, Jakby świat się skończyć miał. Słowniczek Swoje miejsce znajdź i nie pytaj, Zabawka – игрушка Czy taki układ ma jakiś sens? Ból – боль Słuchaj co twe ciało _________ (mówić), Bzdura – вздор W miłosnej studni już nie utoniesz. Bajka - сказка Kochaj mnie, kochaj mnie, Marzenie – мечта, сон Kochaj mnie nieprzytomnie Zapalniczka - зажигалка Jak zapalniczka płomień, Płomień - пламя Jak sucha studnia wodę. Studnia - колодец Kochaj mnie, kochaj mnie, Świat - мир Kochaj mnie nieprzytomnie. Miejsce - место Jak księżyc w oknie śmiej się i płacz, Ciało - тело Na linie nad przepaścią tańcz, Księżyc - месяц Aż w jedną krótką chwilę Chwila - минута Pojmiesz po co żyjesz... 56 Lekcja 6. Wiadomości o Polsce Wyznanie wiary dziecięcia polskiego – Kto ty jesteś? – Polak mały. – Jaki znak twój? – Orzeł biały. – Gdzie ty mieszkasz? – Między swemi. – W jakim kraju? – W polskiej ziemi. – Czem ta ziemia? – Mą Ojczyzną. – Czem zdobyta? – Krwią i blizną. – Czy ją kochasz? – Kocham szczerze. – A w co wierzysz? – W Polskę wierzę! Polska Ludność: 38,5 mln ludzi. Godło Polski: Biały orzeł w złotej koronie na czerwonym tle. Orzeł patrzy w prawą stronę. Flaga Polski: biało-czerwona. Stolica: Warszawa. Na godle Warszawy jest Syrena z mieczem i tarczą. – Coś ty dla niej? – Wdzięczne dziecię. – Coś jej winien? – Oddać życie. Godło Polski Godło Warszawy Flaga Polski 57 Istnieje kilka wariantów legendy o Warszawskiej Syrence. Oto jeden z nich: Pewnego dnia u podnóża dzisiejszego Starego Miasta wyszła z wody przepiękna syrena, aby nieco odpocząć na piaszczystym brzegu. Tak spodobało jej się miejsce, że postanowiła tu zostać na zawsze. Niestety zamieszkujący pobliską osadę rybacy zauważyli, że ktoś podczas połowów wzburza fale Wisły, plącze sieci i wypuszcza ryby z więcierzy. Postanowili więc schwytać szkodnika. Kiedy jednak usłyszeli przepiękny głos syreny, zaniechali swoich zamiarów i szczerze pokochali piękną kobietę-rybę, która od tej pory co wieczór umilała im czas przepięknym śpiewem. Pewnego dnia zobaczył syrenkę bogaty kupiec i postanowił ją schwytać. Podstępem uwięził ją w drewnianej szopie. Płacz syreny usłyszał młody syn rybaka i za pomocą przyjaciół, pod osłoną nocy uwolnił ją. Syrena z wdzięczności za uratowanie życia obiecała im, że zawsze kiedy tylko będą potrzebowali pomocy, stanie w ich obronie. I odtąd warszawska syrenka, uzbrojona w miecz i tarczę, broni miasta i jego mieszkańców. Podział administracyjny Polski: 16 województw (Mazowieckie, Małopolskie, Wielkopolskie i inne) 314 powiatów 2479 gmin Rzeki: Wisła,Odra, Warta, Bug i inne. Jeziora: Śniardwy, Mamry, Łebsko i inne. Miasta, które leżą nad Wisłą: Warszawa, Kraków, Toruń i inne. Miasta, które leżą nad morzem: Gdańsk, Gdynia, Sopot i inne. Największe polskie miasta: Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź, Lublin, Poznań i inne. Polskie góry: Tatry, Bieszczady, Sudety, Pieniny i inne. 58 Granicy państwa Zabytki w Polsce: • W Warszawie: Łazienki, Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie; • W Krakowie: Zamek Wawelski, Kościół Mariacki w Krakowie; • W Toruniu: Dom Muzeum Kopernika, Muzeum Piernika w Toruniu i itd. Najpopularniejsze polskie potrawy: pierogi, kluski, kotlet schabowy, bigos, zupy (żurek, barszcz czerwony, zupa pomidorowa). Polskie tańce: oberek, polonez, krakowiak, mazurek i inne. Polskie pomniki na Białorusi: Pomnik Adama Mickiewicza w Mińsku, Dom Muzeum A. Mickiewicza w Nowogródku, Muzeum Elizy Orzeszkowej w Grodnie. Polacy znani na świecie. Czy pamiętasz? Najszerzej znanym Polakiem jest papież Jan Paweł II (Karol Wojtyła). Drugim najbardziej znanym na świecie Polakiem jest Lech Wałęsa - Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1990–1995, laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1983). Znanym Polakiem jest także Mikołaj Kopernik (astronom), urodzony w Toruniu. Adam Mickiewicz (poeta), najpopularniejsze utwory: ”Pan Tadeusz”, ”Dziady”, ”Grażyna” i inne. Józef Piłsudski był Marszałkiem Polski, za którym Polska odzyskała Niepodległość. Nobliści: Lech Wałęsa - Pokojowa Nagroda. Maria Skłodowska-Curie - 2 Nagrody Nobla w dziedzinach chemii i fizyki Władysław Reymont - w dziedzinie literatury (utwór ”Chłopi”) Czesław Miłosz - w dziedzinie literatury Wisława Szymborska - w dziedzinie literatury Henryk Sienkiewicz - w dziedzinie literatury 59 Ostatni PREZYDENCI RP Polscy kompozytorzy muzyki poważnej: Fryderyk Chopin, Karol Szymanowski, Krzysztof Penderecki, Stanisław Moniuszko (uczył się w Mińsku), Jan Kaczmarek. Reżyserzy polscy: Roman Polański, Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi, Jerzy Hoffman, Paweł Pawlikowski i inni. 60 Piosenkarze polscy: zesp. Dżem, Czerwone gitary, Elektryczne gitary, Ich Troje; sol. Maryla Rodowicz, Anna German, Agnieszka Chylińska i inne. Aktorzy polscy: Michał Żebrowski, Krystyna Janda, Henryk Borowski, Piotr Adamczyk, Bogusław Linda i inni. Malarze (artyści): Józef Czapski, Jan Matejko (obraz ”Bitwa pod Grunwaldem”) itd. Sportowcy: Robert Lewandowski, Jakub Błaszczykowski, Łukasz Piszczek, Adam Małysz, Agnieszka Radwańska. Politycy polscy: Ewa Kopacz (były premier Polski). Obecnym premierem Polski jest Beata Szydło. Obecnym prezydentem Polski jest Andrzej Duda, przedstawiciel partii ”Prawo i Sprawiedliwość”. Patroni Polski • św. Wojciech Biskup i Męczennik • św. Stanisław Biskup i Męczennik • Najświętsza Maryja Panna Królowa Polski • św. Stanisław Kostka • św. Andrzej Bobola Obiekty z listy dziedzictwa UNESCO w Polsce • Puszcza Białowieska • Stare Miasto w Krakowie • Stare Miasto w Warszawie • Wawel • Kopalnia soli Wieliczka • Zamek w Malborku Hymn polski Hymnem Polski od 26 lutego 1927 r. jest Mazurek Dąbrowskiego, pieśń patriotyczna, napisana przez Józefa Wybickiego do melodii ludowej. Wybicki, polityk i żołnierz, pisał mazurka jako Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, formacji wojskowych powstałych po III rozbiorze Polski i walczących u boku wojsk francuskich i włoskich w latach 1797 – 1807. Legiony, w których walczyło ok. 35 tys. Polaków, a zginęło ok. 20 tys., wykształciły znakomitą kadrę oficerską i były szkołą patriotyzmu. Mazurek Dąbrowskiego, nazwany na cześć gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, twórcy Legionów, miał dawać nadzieję na niepodległość. Pieśń powstała między 16 a 19 lipca 1797 r.we Włoszech. Pierwszy raz wykonano ją publicznie 20 lipca 1797 roku. Odśpiewano ją także podczas tryumfalnego wjazdu gen. Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego do Poznania 3 listopada 1806 r., podczas powstania listopadowego, powstania styczniowego, przez Polaków na Wielkiej Emigracji, podczas rewolucji 1905 r. i obu wojen światowych. Polski hymn jest protoplastą innych słowiańskich hymnów i pieśni – słowackiej, czeskiej, słowieńskiej, łużyckiej, ukraińskiej i chorwackiej. 61 Hymn Polski Mazurek Dąbrowskiego Jeszcze Polska nie zginęła, Kiedy my żyjemy. Co nam obca przemoc wzięła, Szablą odbierzemy. Marsz, marsz, Dąbrowski, Z ziemi włoskiej do Polski, Za twoim przewodem Złączym się z narodem. Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, Będziem Polakami, Dał nam przykład Bonaparte, Jak zwyciężać mamy. Marsz, marsz, Dąbrowski… Jak Czarniecki do Poznania Po szwedzkim zaborze, Dla ojczyzny ratowania Wrócim się przez morze. Marsz, marsz, Dąbrowski… Już tam ojciec do swej Basi Mówi zapłakany: "Słuchaj jeno, pono nasi Biją w tarabany." Marsz, marsz, Dąbrowski… 62 ćwiczenia 1. Rozwiąż krzyżówkę 1. Mieszka w Polsce. 2. Jest na godle Polski. 3. Jest biało-czerwona. 4. Stolica Polski. 5. Druga stolica Polski, kulturalne centrum Polski. 6. Jest na godle Warszawy. 7. Noblista w dziedzinie literatury, poeta. 8. Jan Paweł II to był .... 9. W tym mieście urodził się Kopernik. 10. Reżyser filmu ”Pianista”. 11. Słynny malarz polski. 12. Graniczą z Polską na zachodzie. 13. Nazwisko skoczka narciarskiego. ćwiczenia 2. Co ja wiem o Polsce Ludność ________________________________ Stolica Polski to __________________________ Na godle Polski __________________________ Na godle Warszawy ______________________ Flaga Polski jest __________________________ Polska graniczy z _________________________ Podział administracyjny Polski ___________________________________________ Najdłuższe rzeki w Polsce to ____________________________________________ Największe jeziora Polski to ____________________________________________ Teren Polski, gdzie znajduje się duża ilość jezior to __________________________ Polskie góry to ________________________________________________________ Najszerzej znanym Polakiem jest papież __________________________________ Najbardziej znanym politykiem jest _______________________________________ Polski astronom to ____________________________________________________ Józef Piłsudski był _____________________________________________________ Badaczka, Laureatka Nagrody Nobla to ____________________________________ Pisarz, który napisał ‘’Quo Vadis’’ to _______________________________________ 63 Ćwiczenie 4. Przeczytaj krótkie warianty legend, wybierz jedną i opowiedz dla swojej grupy Legenda o Lechu, Czechu i Rusie Legenda opowiada o trzech braciach - Lechu, Czechu i Rusie, którzy szukali nowych ziem dla zamieszkania. Dzięki Lechowi powstało państwo polskie i pierwsza stolica Polski – Gniezno. Lech zobaczył gniazdo orła i pomyślał, że to dobry znak, i zaczął tam się budować. Od tych czasów biały orzeł jest symbolem Polski. Czech poszedł na zachód i założył Czechy, Rus podał się na wschód i założył Rosję. Legenda o smoku wawelskim Legenda opowiada o smoku, który pożerał bydło, i nikt go nie mógł pokonać. Lecz miasto wyratował szewczyk, który wypełnił skórę barana siarką i podsunął smokowi. Smok zjadł barana i dużo pił, aż dopóki nie pękł. I teraz w Krakowie można zobaczyć smoka wawelskiego: to rzeźba stojąca przy wzgórzu wawelskim w Krakowie obok wejścia do jaskini Smocza Jama. Legenda o Warsie i Sawie Ta legenda opowiada o powstaniu stolicy Polski Warszawy. To historia miłości rybaka Warsa i syreny Sawy. Pewnego dnia rybak Wars zobaczył przepiękną syrenę nad brzegiem Wisły. Zakochał się w niej, syrena również zakochała się w rybaku. Później pobrali się i założyli rybacką osadę, która po jakimś czasie została miastem. Od imion Wars i Sawa pochodzi nazwa Warszawy, a syrena znajduje się na godle Warszawy. Ćwiczenie 5. Przeczytaj odpowiedzi na niektóre pytania konsula i wymyśl swoją odpowiedź - Po co panu (pani) Karta Polaka? - W Polsce mieszkają nasi krewni: ciocie i wujkowie ze strony ojca. Chciałbym odwiedzić jego braci i swoich kuzynków. - Chciał(a)bym studiować w Polsce na Uniwersytecie. - Chciał(a)bym, aby moje dzieci miały możliwość studiować w Polsce. - Chcę pracować i mieszkać w Polsce. - Chcę ćwiczyć język polski w Polsce i w przyszłości nauczyć się doskonale mówić po polsku. 64 Skąd pan (pani) zna język polski? Po polsku ze mną w dzieciństwie rozmawiał ojciec, nauczył mnie czytać. Chodzimy razem z rodziną do kościoła, gdzie msze prowadzą się w języku polskim. Obecnie chodzę na kursy językowe i uczę się samodzielnie. Czytam wiadomości w Internecie po polsku. Ćwiczenie 6. Przeczytaj kilka dowcipów o Polsce i Polakach i 2 z nich naucz się opowiadać Płynął Niemiec, Francuz i Polak przez ocean łódeczką. Spotykają złotą rybkę, która mówi, że spełni ich życzenia (jedno dla każdego). Niemiec mówi: - To jabym chciał wrócić do swojego domu. Po chwili Niemiec zniknął. Kolej Francuza: - To ja chcę być na plaży, gdzie jest dużo kobiet, no wiesz, topless itd. Francuz zniknął. Kolej Polaka: - To ja chcę kiełbasę i tamtych dwóch z powrotem! Co robi Polak, kiedy Polska wygrywa mistrzostwa świata w piłce nożnej? - Gasi playstation i idzie spać! Dziś 7 na 10 Polaków żyje w stresie, a pozostałych 3 w Londynie. Prezydent Wałęsa mówi do prezydenta Niemiec: -Polska może wam dać co tylko chcecie. -Danke! -Wszystko, tylko nie Dankę... !Danka – Danuta – żona Wałęsy. 65 Lekcja 7. Mój czas wolny. I koniugacja czasowników Powtórka Ćwiczenie 1.Postaw w prawidłową formę 1. Ja i mój kolega zwykle do pracy jeździmy (metro)__________________, 2. Zawsze podróżuję (pociąg ekspresowy)___________ ________. 3. Lubię weekendy spędzać z (mąż i dziecko)___________ ________. 4. Często z (kolega)_______________ chodzimy do kina. 5. Z (mama) ___________ podoba mi się chodzić po zakupy. 6. Mam (duża rodzina)_____________ _____________. 7. Lubię (mój brat i moja siostra)____________ _______________________________. 8. Codziennie mam na (kolacja)_____________ (pyszny bigos)_______________ _______________. 9. Dzisiaj ubrałam się w (czarny sweter) ___________ ___________ i (niebieska spódnica)____________ _____________. 10. Bardzo lubię (moja rodzina)____________ _______________, szczególnie (babcia i dziadek)________ ____________ ze strony ojca. Ćwiczenie 2. Uzupełnij tekst odpowiednimi formami czasowników w czasie teraźniejszym Antek i Karolina ................... (lubić) gotować, ale nie ................... (lubić) sprzątać. Karolina płynnie .............. (mówić) po francusku i bardzo dobrze po angielsku. Antek i Karolina ................... (mówić) po polsku. Mikołaj często .......................... (dzwonić) do kolegów późno w nocy. Potem on bardzo długo ...................... (spać) rano. Mikołaj to kolega Karoliny, on ................................ (robić) świetną pizzę, ale niestety Antek nie ........................... (lubić) pizzy. Karolina nie ................................. (robić) nigdy pierogów, a Antek bardzo ............................... (lubić) pierogi. Dlatego często (oni)........................... (chodzić) do restauracji i (oni) .............................. (płacić) wysokie rachunki. 66 Ćwiczenie 4. Odpowiedz na pytania: Jak się nazywasz? W którym wieku jesteś? Czy masz rodzeństwo? Jaki dzisiaj jest dzień tygodnia? Kim jesteś z narodowości? Kim jesteś z zawodu? Jak mają na imię twoi rodzice? Po co ci Karta Polaka? Jaki masz stan cywilny? Czy masz obywatelstwo polskie? Skąd jesteś? W co zwykle ubierasz się do pracy? Czy dużą masz rodzinę? Skąd znasz język polski? Ćwiczenie 5. Zobacz przedmioty i powiedz, co można robić w czasie wolnym, używając wyrazów z ramki słuchać muzyki, grać w ping-ponga, biegać, śpiewać, grać w piłkę nożną, robić na drutach, tańczyć, jeździć na rowerze, haftować, łowić ryby 67 Ćwiczenie 6. Połącz wyrazy Ćwczenie 7. Uzupełnij potrzebnymi wyrazami 1. Władek lubi _____________ w piłkę nożną. 2. Kasia lubi _______________ na drutach. 3. W czasie wolnym rodzice lubią ________________ sambę. 4. Moja mama często chodzi ________________ na spektakl. 5. Władek z Kasią lubią __________________. Byli już we Francji, Anglii i Niemczech. 6. Pani Jolanta lubi _________________ krzyżówki i dobrze to robi. 7. Marek dobrze wygląda, bo lubi ________________ sport. 8. Magda codziennie słucha _____________. Bardzo lubi polski zespół „Perfekt”. 9. Ewa czasami podróżuje i z ciekawością zwiedza _________________. 10. Ola uwielbia __________________ na basen. 68 Ćwiczenie 8. Przeczytaj i powiedz, co z tego jest twoim hobby Ja lubię! • chodzić na koncerty • chodzić do teatru • słuchać muzyki • grać na gitarze • grać na skrzypcach • grać na pianinie • grać w piłkę nożną • grać w gry komputerowe • surfować po Internecie • zbierać znaczki pocztowe • czytać książki • tańczyć • wypoczywać na świeżym powietrzu • jeździć na rowerze • jeździć na hulajnodze • jeździć na skateboardzie • jeździć na rolkach • oglądać filmy ходить на концерты ходить в театр слушать музыку играть на гитаре играть на скрипке играть на пианино играть в футбол играть в компьютерные игры бродить по Интернету собирать почтовые марки читать книги танцевать отдыхать на свежем воздухе кататься на велосипеде кататься на самокате кататься на скейтборде кататься на роликах смотреть фильмы Ja fascynuję się/ interesuję się (czym?) • grami komputerowymi • filatelistyką • literaturą • czytaniem • matematyką • muzyką • haftowaniem • robieniem na drutach • sportem: • piłką nożną • siatkówką • alpinizmem • tenisem компьютерными играми филателией литературой чтением математикой музыкой вышиванием вязанием спортом: футболом волейболом альпинизмом теннисом 69 Ćwiczenie 9. Postaw w prawidłową formę 1. Piłkarze grają w . ......................... ........................... (piłka nożna). 2. Koszykarze grają w . ...................................... (koszykówka). 3. Piosenkarz lubi śpiewać ............................. (piosenka). 4. Ewa i Kasia interesują się ................................. (podróż) . Były już we Włoszech, Niemczech, Hiszpanii, Francji i Anglii. 5. Magda uprawia ........................................(siatkówka). 6. Kazimierz co wieczór czyta ............................ ............................... (książka kryminalna). 7. Gosia bardzo lubi .............................. (muzyka) i jej ulubionym kompozytorem jest Fryderyk Chopin. 8. Agnieszka w czasie wolnym interesuje się ..................................... (historia). 9. Weronika w zimie często chodzi na .............................. (ślizgawka) i jeździ na łyżwach. 10. Wieczorami, gdy kładzę się spać, lubię czytać ............................. (gazeta). Ćwiczenie 10. Który wyraz z podanej czwórki nie kojarzy się z pozostałymi? 1) interesować się — pasjonować się — zbierać — zbierać się 2) haftowanie — malowanie — ubranie — gotowanie 3) zdjęcie — upodobanie — hobby — zainteresowanie 4) kibicować — mecz — kolekcjonować — piłka nożna Ćwiczenie 11. Wypełnij puste miejsca wyrazami z ramek Wzór: Jeśli interesujesz się wędrówkami i fotografią, twoje hobby to turystyka. romanse i kryminały, pieczenie i gotowanie, tenis i piłka nożna, wędrówki i fotografia, Internet i gry komputerowe, jazz i rock muzyka, turystyka, kulinaria, komputery, literatura, sport 1) Jeśli interesujesz się ... i ... twoje hobby to ... 2) Jeśli pasjonujesz się ... i ... twoje hobby to ... 3) Jeśli zachwycasz się ... i ... twoje hobby to ... 4) Jeśli podoba ci się ... i ... twoje hobby to ... 5) Jeśli lubisz ... i ...twoje hobby to ... 70 Ćwiczenie 13. Powiedz, jak często to robisz? 1. ................................... czytam książki 2. ................................... chodzę do opery 3. ................................... biegam 4. ................................... haftuję 5. .................................... robię na drutach 6. ............................... słucham muzyki 7. ............................... chodzę do muzeum 8. ............................... śpiewam 9. ............................... pływam 10. ................................surfuję po Internecie Ćwiczenie 14. Wpisz swoje najważniejsze hobby i jak często ty poświęcasz im czas Ćwiczenie 15. Uzupełnij informację o swoim sąsiedzie Codziennie on(a) ...................................................... Często ...................................................................... Czasami .................................................................... Zwykle ..................................................................... Rzadko ..................................................................... Co tydzień ................................................................. Co miesiąc ................................................................. Co rok ...................................................................... Natomiast nigdy ...................................................... 71 Koniugacja I Czasowniki na -ować Ja dyskutuję My dyskutujemy Ty dyskutujesz Wy dyskutujecie On, ona, ono dyskutuje Oni, one dyskutują NB! Gotować + UJ+ I koniugacji (cравн.с белорусским языком: працАВАЦЬ – працУЮ, працУЕШ; гатАВАЦЬ-гатУЮ, гатуЕШ) Ćwiczeni 15. Wyrazy w nawiasach podaj w odpowiednich formach 1. Adam i Marek (kupować) _________________tylko mleko. 2. Polacy chętnie (całować) ________________kobiety po rękach. 3. Nie tylko wy (denerwować się) ________________ przed egzaminem. 4. Ja chętnie (dyskutować)__________________ z bratem. 5. Anna i ja często (gotować) _______________razem. 6. Ile lat (pracować) ______________ pan w naszej firmie? 7. Adam codziennie (telefonować)____________ do Anny. 8. Co (ty) ........................................... (gotować)? 9. Ile to ............................................ (kosztować)? 10. Jego siostra świetnie ................................. (gotować). 11. (My) ........................................ język francuski (studiować). 12. (Oni) ............................................ chleb (kupować). 13. (Ja) nie ....................................... (pracować). 14. 1Wy ....................................... do kolegow (mailować). 15. Marek ......................................... książki (ilustrować). 16. O czym wy ........................................ (dyskutować)? 17. One ....................................... już 2 tygodnie (chorować). 18. Kasia pięknie .......................................... (dekorować) ubranie. 19. Magda bardzo często ................................... (gotować) bigos. 20. Władek i Kasia przez cały czas ............................................ (dyskutować). 72 NB! Zapamiętaj, jak odmieniają się czasowniki JECHAĆ i IŚĆ i MÓC Ćwiczenie 16. Wpisz odpowiednią formę czasownika chodzić lub iść w czasie teraźniejszym PRZYKŁAD: Codziennie (ja) chodzę do pracy, teraz idę do dentysty. 1. W każdą niedzielę (my) ................ do dziadków, ale dzisiaj ................. do cioci. 2. Co tydzień (wy) ....................... do kina, ale teraz ............................ do teatru. 3. Co miesiąc (on) ................... do restauracji, ale teraz .................... do kawiarni. 4. Dwa razy w tygodniu (ty) ................... na zakupy, dzisiaj .................. do biblioteki. 5. Co pół roku (oni) ....................... do dentysty, dzisiaj ...................... do okulisty. Ćwiczenie 17. Wpisz poprawną formę czasownika jeździć lub jechać PRZYKŁAD: Codziennie (on) jeździ samochodem do pracy, dzisiaj jedzie tramwajem. 1. Codziennie (ja) ..................... rowerem do szkoły, ale dzisiaj ......................... autobusem. 2. Co tydzień dyrektor ...................... do Warszawy, ale w tym tygodniu ................. do Gdańska. 3. Raz w miesiącu ona ................................... do Paryża, ale w tym miesiącu ............................ do Londynu. 4. Co roku oni ................................... na wakacje do Chorwacji, ale w tym roku .......................... do Grecji. 5. Każdej zimy (ty) ............................... na narty do Włoch, ale tej zimy ............................... do Austrii. Ćwiczenie 18. Uzupełnij tekst odpowiednimi formami czasowników w czasie teraźniejszym Profesor Kowalski przyjechał do Warszawy. Teraz (on) ............................. (iść) ulicą. Przyjeżdża autobus. Profesor .............................. (wsiadać) do autobusu. 73 Profesor................... (jechać) autobusem. Na następnym przystanku on .................. (wysiadać) z autobusu. Rozgląda się. Dwie dziewczyny ............................... (jechać) rowerem. Turyści ................................ (chodzić) po ulicy. Profesor Kowalski widzi, jak studenci .......................... (wsiadać) do autobusu. Pewnie (oni) ................................ (jechać) na uniwersytet. Ćwiczenie 19. Spróbuj dopełnić formy czasowników BRAĆ, NIEŚĆ, PIĆ, BIĆ, PISAĆ Ćwiczenie 20. Ułóż zdania z podanych wyrazów 1. Walizka, nieść, Władek, ciężka. __________________________________________ 2. Zawsze, brać, Kasia, sobą, z, komórka. ___________________________________________ 3. Dziewzyny, pić, wino, często. ___________________________________________ 4. Rzadko, ja, listy, pisać. ___________________________________________ 5. Nigdy, bić, nie, dziewczyny, ja ___________________________________________ 74 Ćwiczenie 21. Uzupełnij tekst odpowiednimi formami czasownikow w czasie teraźniejszym (Ja) .…………. (wstawać) rano o siódmej. (Ja) …………...........……….. (iść) do kuchni i ………… (robić) herbatę i kawę dla całej rodziny. Moja córka …………. ...………. (przygotowywać) kanapki. Syn...……… (włączać) radio i wszyscy (my)………………………… (słuchać) wiadomości. Córka .……...…… (dawać) jedzenie psu i kotu, a następnie ….......………. (iść) z psem na spacer. To ona ……..........………. (opiekować się) zwierzętami. Mąż …....…………. (jechać) do pracy o ósmej. Dzieci same ..................... (iść) do szkoły. Ja dużo ....................... (pracować) w domu. (Ja) …...………. (czytać), ……….......………… (pisać), ponieważ ...................... (być) nauczycielem języka polskiego. Po południu dzieci ............... (wracać) ze szkoły i (my) dużo ……………. (rozmawiać). Cała rodzina je obiad. Potem (my) .................... (pić) herbatę i ......................... (oglądać) telewizję. Ćwiczenie 22. Przeczytaj tekst, stawiąc czasowniki w prawidłowe formy i opowiedz, co lubi robić w czasie wolnym ta osoba. Potem ułóż wypowiedzenie o swoim hobby MOJE HOBBY (ja, Nazywać się) ..................................................... Katarzyna Podolska. (Być). ......... studentką pierwszego roku. Jestem wesołą, interesującą dziewczyną, (ja, mieć)............... dużo przyjaciół. Chętnie (my, spędzać) czas razem, (my, mieć) dużo wspólnych zainteresowań czyli hobby. Ja i moi przyjaciele (pasjonować się). ................................................. muzyką. Prawie każdy z naszego towarzystwa (grać). ................................ na jakimś instrumencie. Ja na przykład gram na fortepianie. Razem (my, słuchać)..................................... muzyki, (chodzić). ............. na koncerty i imprezy. Oprócz tego (ja, 75 uprawiać)..................................... różne sporty. Zimą często (wybierać)..................................... się na narty czy łyżwy, latem (grać)............................ w badmintona, (jeździć)............................. na rowerze. Moim zainteresowaniem jest również fotografia. Nie jestem zawodowym fotografem, tylko amatorem. (Ja, uwielbiać) ........................................... robić zdjęcia natury. (Lubić).............................. też czytać. Przy tym (woleć)............................... literaturę współczesną. Nie (znosić)............................ natomiast tanich romansów i kryminałów. Myślę, że dobrze mieć jakieś hobby. To pomaga w zawarciu nowych ciekawych znajomości, łączy ludzi. Zawsze (ja, się cieszyć)............................................., gdy poznaję dziewczynę czy chłopca o podobnych zainteresowaniach — mamy dużo tematów do rozmowy. Ćwiczenie 23. Posłuchaj piosenki i uzupełnij brakującymi wyrazami Ich Troje - Zawsze z Tobą chciałbym być Zadzwoniłem w środku lata, Choć minęły ________ dwa lata, Ty nadal nie odzywasz się... ________ ten list Ci napisałem. Lato zbliża się, więc chciałem Powtórzyć Tobie __________ raz... to co wtedy: REFREN 2 razy ___________ z Tobą chciałbym być Przez Całe Lato ___________ z Tobą chciałbym być Kochaj mnie za to ___________ z Tobą chciałbym być ___________ we dwoje ___________ z Tobą chciałbym być... Daj się skusić na wakacje, Morze, plaża i kolacje... Będziemy tańczyć aż po świt... Chciałbym też w księżyca blasku Stawiać z Tobą babki z piasku I wciąż do ucha szeptać Ci... tak jak ________: REFREN 2 razy 76 Lekcja 8. Jedzenie. Mianownik i biernik l.mn. Powtórka Ćwiczenie 1. Zaznacz na mapie • Największe rzeki • Morze • Stolicę Polski i największe miasta • Miasta nad Wisłą • Miasta nad morzem • Krainę jezior • Góry polskie • Państwa, z którymi Polska graniczy • Miasta, gdzie urodzili się Mikołaj Kopernik i Karol Wojtyła. • Miasto, gdzie jest Zamek Wawelski i Kościół Mariacki 77 Ćwiczenie 2. Uzupełnij tabelę 78 IDĘ NA ZAKUPY Ćwiczenie 3. Przeczytaj tekst i uzupełnij prawidłowymi formami rzeczowników i czasowników (Ja, Nazywać)_______________ się Kasia Krychowiak. (Być)________ (żona)__________ Władka, mamy dużo przyjaciół i bardzo (my, lubić)_________ przyjmować gości. Jutro postanowiliśmy zorganizować (prywatka)________________. Dlatego dziś (ja, musieć)___________ zrobić zakupy. Najpierw piszę (lista)_________ zakupów. (Musieć)___________ kupić pieczywo, trochę wędlin, jarzyny, owoce, słodycze oraz coś do picia. Na parterze mojego bloku mieści się sklep, gdzie można kupić artykuły spożywcze. Tam zawsze (być)________ świeże i bardzo smaczne pieczywo. (Wchodzić)____________ do sklepu i (prosić)______________ (ekspedientka)____________ o bochenek białego chleba za trzy złote siedemdziesiąt pięć groszy. Tu kupuję też (woda mineralna)_________ ____________, która kosztuje osiem złotych czterdzieści groszy oraz soki owocowe: pomarańczowy i jabłkowy za siedem trzydzieści pięć. (Płacić)_____________ trzydzieści złotych. Wkładam wszystko do reklamówki, biorę (reszta)__________ i idę dalej. Po wędliny wolę chodzić na targ, ponieważ tam jest o wiele taniej. Na targu kupuję poł kila kiełbasy, trzydzieści deka szynki. Trzeba jeszcze kupić ser. Idę do działu z (nabiał)____________ i (prosić)__________ o dwadzieścia deka żółtego sera. Teraz czas na jarzyny i owoce. (Wybierać)_______________ pomidory, ogórki, (sałata zielona)__________ _____________ i (cebula)____________. W domu (mieć)________ ziemniaki, usmażymy frytki. Ostatni sklep, gdzie idę, to monopol. Tu kupuję kilka puszek jasnego piwa oraz (butelka)____________ słodkiego czerwonego wina do tortu. Teraz mogę wracać do domu. Po drodze kupuję w drogerii płyn do zmywania naczyń. Na pewno przyda się wieczorem. (Mieć) _______ jeszcze trochę pieniędzy. (Ja, Kupić)__________ dla swoich przyjaciół prezenty. To będzie miła niespodzianka! Ja bardzo (lubić)__________chodzić na zakupy. 79 Ćwiczenie 4. Dowiedz się, co można kupić w sklepie spożywczym 80 Ćwiczenie 5. Posłuchaj nagrania i uzupełnij nazwami warzyw NA STRAGANIE Jan Brzechwa Na straganie w dzień targowy Ja chcę żonę mieć buraczą, Takie słyszy się rozmowy: Bo przy pani wszyscy płaczą." "Może pan się o mnie oprze, Pan tak więdnie, panie koprze." "A to feler" Westchnął seler. "Cóż się dziwić, mój szczypiorku, Leżę tutaj już od wtorku!" Naraz słychać głos _________________: "Gdzie się pani tu gramoli?!" Rzecze na to kalarepka: "Spójrz na rzepę - ta jest krzepka!" "Nie bądź dla mnie taka wielka" Odpowiada jej ___________________. ________ po brzuszku rzepę klepie: "Jak tam, rzepo? Coraz lepiej?" "Widzieliście, jaka krewka!" Zaperzyła się _______________. "Dzięki, dzięki, panie grochu, Jakoś żyje się po trochu. "Niech rozsądzi nas ___________________!" "Co, kapusta?! Głowa pusta?!" Lecz _____________ - z tą jest gorzej: Blada, chuda, spać nie może." A ________________ rzecze smutnie: "Moi drodzy, po co kłótnie, "A to feler" Westchnął seler. ________________ stroni od cebuli, A _______________ doń się czuli: Po co wasze swary głupie, Wnet i tak zginiemy w zupie!" "A to feler" Westchnął seler. "Mój Buraku, mój czerwony, Czybyś nie chciał takiej żony?" ____________ tylko nos zatyka: "Niech no pani prędzej zmyka, 81 A co ty lubisz JEŚĆ? A pić? NB! Jem (piję) coś (Biernik) z czymś (Narzędnik) Ćwiczenie 6. Wpisz potrzebne formy czasowników pić i jeść 1. a) Zwykle na kolację (my, jeść)__________ kanapki z serem. b) Rodzice na obiad (jeść)___________ barsz i kotler schabowy. c) Często po pracy (ja, pić)__________ wino z czekoladą. d) Od czasu do czasu mój ojciec (jeść)______ owoce. e) Czy wy często na kolację (jeść)______ warzywa? f) Czy państwo (pić)________ wódkę z cytryną? g) Mój ojciec (pić)______ dużo wody. h) Ewo, czy (pić)_____ koniak? i) Dziewczyny, co (pić)_______ ? k) Dzieci (pić)_______ dużo mleka. 2. a) Oni ............... chleb z szynką i .................... mocną herbatę. b) Karolina .......................... bułkę z masłem. c) Mami .............................. jogurt z płatkami. d) Ja ...................................tylko czarną kawę. e) Czy wy ....................................... jajecznicę? f) Tak, ................. (my) jajecznicę i .................. gorącą herbatę. g) Karol ................................................. kakao. h) Co .......................(wy)? Sok pomarańczowy. i) Czy ty ......................... kawę? Nie, herbatę. 82 Ćwiczenie 7. Powiedz, co jesz i pijesz na śniadanie, kolację lub obiad? Wzór: Na śniadanie jem kaszę gryczaną i piję kawę z cukrem i cynamonem. Na śniadanie zwykle jem . .............i piję ........... Na obiad jem . .......................i piję............. Na kolację jem .......................i piję............ Ćwiczenie 8. Przeczytaj przepis na Sałatkę z pomidorem i koperkiem, a następnie ułóż przepis na swoje ulubione danie Składniki • 2 ogórki wężowe • 1 duży pomidor • 1 duża biała cebula • 50 g sera feta • koperek • 1 łyżka majonezu • Sól do smaku • Pieprz do smaku Sposób przygotowania: Ogórka obrać ze skórki i pokroić w drobną kosteczkę. Pomidora umyć, pokroić w kosteczkę. Tak samo zrobić z cebulą. Ser feta również pokroić w kosteczkę. Koperek posiekać dość drobno. Wszystkie warzywa oraz ser feta przełożyć do większego naczynia, przyprawić do smaku solą i pieprzem. Dodać łyżkę majonezu i dokładnie wymieszać. Słowniczek z potrzebnymi wyrazami na temat jedzenia 83 Ćwiczenie 9. Z czego pijesz i czym jesz? KUCHNIA I NAKRYCIA STOŁOWE C SZTUĆCE 1. talerz głęboki 1. nóż 2. talerz płytki 2. widelec 3. talerz deserowy 3. łyżka 4. szklanka 4. łyżeczka 5. filiżanka 6. spodek 7. dzbanek 8. dzbanuszek 9. kieliszek 10. literatka 11. miska 12. półmisek 13. salaterka 14. waza 15. cukierniczka 16. maselniczka 17. kubek ćwiczenie 10. Podpisz obrazki wyrazami z ramki szklanka, lodówka, słoik, mikrofalówka, kubek, dzbanek, łyżeczka, widelec, talerz, czajnik, rondel, patelnia 84 Ćwiczenie 11. Rozwiąż krzyżówkę Pytania 1. Z niej pijemy mleko lub wodę. 2. W nim może zachowywać się mleko, woda lub kompot. 3. Im jemy ziemniaki, makaron albo sałatkę. 4. Z niego jemy potrawy. 5. Nią jemy zupę. 6. Im kroimy chleb i kiełbasę. 7. Z niej pijemy kawę. 8. Tam zachowujemy konfitury. 9. Głęboki talerz. 10. Duża filiżanka. 11. Tam zachowujemy cukier. 12. Pokój w mieszkaniu, gdzie gotujemy i jemy. 13. Szklanka do wódki. 14. Tam zachowujemy masło. 15. Maleńki dzbanek. 16. Wyciągnięty talerz dla przekąsek. Popularne polskie potrawy: kotlet mielony, golonka, zupa pomidorowa, zupa ogórkowa, naleśniki z owocami, bigos, gołąbki, żurek, zupa grzybowa, kasza, herbata, wino, żeberka wieprzowe, łosoś, kawa, placki ziemniaczane, pierogi z serem, tonik, rosół z makaronem, herbata zielona 85 W restauracji Ćwiczenie 12. Uzupełnij jadłospis wyrazami z poprzedniej tabeli Ćwiczenie 13. Przeczytaj dialog Kasi i Władka w polskiej restauracji Kelnerka: Co podać? Kasia: A co pani może nam polecić? Kelnerka: Jest smaczny rosół i żurek. Polecam też bigos. Proszę kartę. Kasia: To ja poproszę rosół, może filet drobiowy z grilla, ziemniaki i surówkę z kiszonej kapusty. Władek: Dla mnie to samo, tylko z frytkami. Kelnerka: A co do picia? Kasia: Dwa razy piwo proszę. Kelnerka: A jakie piwo? Władek: Kasiu, może być ”Żywiec”? Kasia: Tak! Władek: Poprosimy dwa razy duży ”Żywiec”. Kelnerka: Czy to wszystko? Kasia: Na razie tak. Władek: Przepraszam, czy można tu palić? Kelnerka: Niestety tutaj nie, ale można palić w ogródku. Po kolacji Władek: Proszę o rachunek. Kelnerka: Płaci pan kartą czy gotówką? Władek: Gotówką. Czy napiwek jest wliczony? Kelnerka: Tak, dziękuję bardzo. Reszta dla pana. Władek: Dzięki. Do widzenia. 86 Ćwiczenie 14. Znajdź w dialogach tłumaczenia do wyrazów Посоветовать Курить – Салат К сожалению – Счёт – Сдача – Наличные – Меню – Чаевые Ćwiczenie 15. Uzupełnij dialog wyrazami z ramki menu obiad surówkę napój danie picia Kasia: Dzień dobry, chciałabym zamówić ........................... Kelner: Dzień dobry, co Pani sobie życzy? Kasia: Mógłby mi Pan podać ................................? Kelner: Oczywiście, proszę. Kasia: Dziękuję, co dziś macie w zestawie? Kelner: Dziś mogę Pani zaproponować na pierwsze ................................. zupę pomidorową, na drugie ziemniaki, sznycel i ............................. ze świeżych ogórków. Kasia: Niestety nie lubię ogórków. Czy mógłby mi Pan dać inną sałatkę? Kelner: Oczywiście, może być sałatka ze swieżych pomidorów? Kasia: Tak, pomidory lubię bardzo. Co może mi Pan zaproponowac do ............................ ? Kelner: Życzy sobie Pani ...................................... zimny czy napój ciepły? Kasia: Może być zimny. Kelner: Mamy wodę mineralną, coca-colę, sprite. Kasia: Colę poproszę. To wszystko, dziękuję. 87 Ćwiczenie 16. Proszę przetłumaczyć na język polski dialog Klient: Здравствуйте! Могу ли я заказать обед? .................................................................................................................. Kelner: Да, конечно. Пожалуйста, меню. .................................................................................................................. Klient: Спасибо. ……………………………………………………………………………… Kelner: Что вам? ……………………………………………………………………………… Klient: Картофель, филе курицы и овощной салат. ……………………………………………………………………………… Kelner: А что будете пить? ……………………………………………………………………………… Klient: Пожалуйста, кофе с молоком и сахаром. ……………………………………………………………………………… Kelner:: Что-нибудь ещё? ……………………………………………………………………………… Klient: Шоколадное мороженое. ……………………………………………………………………………… Kelner: К сожалению, мороженого нет. ……………………………………………………………………………… Klient: Тогда это всё. ……………………………………………………………………………… Klient: Счёт, пожалуйста! ……………………………………………………………………………… Kelner: Пожалуйста. 59 злотых. Платите карточкой или наличными? ……………………………………………………………………………… Klient: Наличными. Пожалуйста. Сдача для вас. ……………………………………………………………………………… Kelner: Спасибо. До свидания. ……………………………………………………………………………… Klient: Всего хорошего. ............................................................................................................... 88 TROCHĘ GRAMATYKI NA DESER Uwaga! Czasowniki 4 koniugacji Umieć Ja umiem Ty umiesz On/Ona umie My umiemy Wy umiecie Oni/One umieją Rozumieć Ja rozumiem Ty rozumiesz On/Ona rozumie My rozumiemy Wy rozumiecie Oni/One rozumieją Jeść Ja jem Ty jesz On/ona je My jemy Wy jecie Oni/one jedzą Wiedzieć Ja wiem Ty wiesz On/ona wie My wiemy Wy wiecie Oni/one wiedzą Śmieć Ja śmiem Ty śmiesz On/Ona śmie My śmiemy Wy śmiecie Oni/One śmieją Ćwiczenie 17. Przeczytaj tekst i uzupełnij prawidłowymi formami czasowników Czegoś nie rozumiem Dlaczego pan tak dużo (jeść)_________, panie Macieju? (Ja) (Wiedzieć)_______________, że ma pan apetyt, ale... Ach, nie (umieć)__________ pan sobie odmówić. A czy (wiedzieć)__________ pan, jakie są tego konsekwencje? To zbędne kilogramy! Jak (ja) (śmieć)____________ pana pouczać? Przepraszam, ale (wiedzieć)__________, co robię. Nie (ja) (rozumieć) _____________ jednak pańskiego zachowania. Ja też (jeść) ____________obfite posiłki. My, Polacy, (jeść)____________ smacznie, ale często zbyt dużo. Później nie (umieć)____________ poradzić sobie z nadwagą. Doskonale (ja) (wiedzieć)_______, że to i pański podstawowy problem. Sam pan (rozumieć)________________, że powinniśmy z tym walczyć (Ja) (Śmieć)______________ twierdzić, że to konieczność. 89 Jestem lekarzem i (umieć)____________ panu pomóc. Niech pan (jeść)____________ tylko raz dziennie. Czy (umieć)___________ pan gotować? My z żoną (jeść)____________ wyłącznie gotowane rzeczy. Polacy nie (wiedzieć)_____________, jakie to ważne. Nie (rozumieć)__________________ zasad dietetyki. (Jeść)_____________ za tłusto, za słodko i zbyt kalorycznie. I nikt nie (śmieć)______________ im tego głośno powiedzieć. Inne narody (wiedzieć)_____________, jak się odżywiać. (Jeść)____________ ryby, warzywa, owoce. My (jeść)_____________ mięsa, wędliny, tłuszcze i słodycze. Czy nie (my) (umieć)___________ tego zmienić? Czas pójść po rozum do głowy. Nie (ja) (rozumieć)______________, dlaczego jest pan zdenerwowany. Co? Jest pan głodny? Slowniczek Konsekwencje - последствия Zbędny - лишний Zachowanie – поведение Obfity posiłek – сытный приём пищи, сытная еда Zbyt - чересчур Nadwaga – лишний вес Walczyć - бороться Wyłącznie - исключительно Zasada – правило, принцип Odżywiać się - питаться Ćwiczenie 18. Odpowiedz na pytania dotyczące tekstu 1. Dlaczego pan Maciej dużo je? 2. Czy pan Maciej ma nadwagę? 3. Kto poucza pana Macieja? 4. Jak odżywiają się Polacy? 5. Co jedzą inne narody? 6. Dlaczego pan Maciej jest zdenerwowany? 90 Ćwiczenie 19. Wyrazy w nawiasach podaj w odpowiednich formach 1. Hania doskonale gotuje. Ale nie (umieć)______________ robić tak dobrego bigosu jak jej matka. 2. Na zajęciach u profesora Woźniaka nikt nie (śmieć)_________ przeszkadzać ani głośno rozmawiać. 3. Adrian (wiedzieć)_____________ więcej niż jego koledzy. Ale nawet on nie (rozumieć) ______________ tego problemu. 4. Kasia jest wegetarianką i (jeść)____________ tylko potrawy jarskie. Ja (jeść) ________ w zasadzie wszystko. 5. Moja papuga nie (umieć)__________ ani mówić, ani śpiewać. Nie jest nawet kolorowa. Sam nie (wiedzieć)____________, dlaczego ją tak bardzo lubię. 6. To pewne, że mężczyźni nie (rozumieć)_______________ kobiet. Ale czy ktoś (rozumieć) ______________ mężczyzn? 7. Kocham Annę, ale nie (śmieć)______________ zatelefonować do niej. Adam (śmieć)______________ robić to codziennie. 8. Pan (umieć)__________ za mało, żeby tutaj pracować. Nasi pracownicy (wiedzieć)_______, że jeść dużo, to nie zdrowo. Ćwiczenie 20. Wybierz odpowiednią formę czasownika 1. My rzadko (jecie, jemy, jem) w tej restauracji. Tutaj jest za drogo. 2. Ja nie zawsze wiedziałem to wszystko, co (wiesz, wie, wiem) teraz. 3.Janek ciągle jeszcze nie (umie, umiem, umiesz) jeździć na rowerze. 4. Pan Kowalski śpi tak smacznie, że jego żona nie (śmiem, śmiesz, śmie) go budzić. 5. Zagrożenia ekologiczne są naszym wspólnym problemem. Ale chyba nie wszyscy to (rozumiesz, rozumiemy, rozumie). 6. Dzisiaj Anna ijej sąsiedzi razem (jemy, jedzą, jecie) kolację. 7. Ty, synu, nie (wiesz, wiem, wie) jeszcze wielu rzeczy. Ale przecież nie od razu Kraków zbudowano. 8. Adam, w przeciwieństwie do swoich kolegów, (umieją, umiecie, umie) tyle, że może zdać egzamin. Ćwiczenie 21. Wybierz odpowiedni czasownik i podaj go we właściwej formie gramatycznej 1. Czy fakt, że ja nie (rozumieć, umieć, wiedzieć) _______________tańczyć, bardzo ci przeszkadza? 2. Postać wybitnej polskiej badaczki Marii Skłodowskiej-Curie tak fascynuje naszych synów, że (umieć, wiedzieć, rozumieć) __________o niej więcej niż my. 91 3. Język czeski jest blisko spokrewniony z polskim. Nie znaczy to jednak, że Czesi i Polacy (wiedzieć, umieć, rozumieć) ________________ się bez trudności. 4. W czasie egzaminów zawsze bardzo się denerwuję. Nawet kiedy wszystko (jeść, umieć, śmieć)__________________. 5. Pożyczałeś mi już tyle razy parasol, że nie (umieć, śmieć, wiedzieć) ___________ cię znowu o to prosić. Uśmiechnij się! Ćwiczenie 22. Naucz się jednego kawału na pamięć Nie mówi się podczas jedzenia - poucza matka Jasia, gdy zauważyła (przy zupie), że Jasio chce coś powiedzieć - powiesz jak zjesz. - No i co chciałeś powiedzieć? - pyta matka, gdy zjedli zupę, drugie danie i deser. - Chciałem powiedzieć, że na tatusia koszuli zostawiłaś włączone żelazko. Przychodzi rabin do księdza i mówi: -Słuchaj, mam świetny pomysł, jak się najeść za darmo w dobrej restauracji. - No mów szybko co trzeba zrobić - odpowiada ksiądz. -Zamawiasz co chcesz, a potem czekasz, aż zaczną zamykać restaurację i kiedy podchodzi kelner, to mówisz, że płaciłeś jego koledze, który już wyszedł. Następnego dnia poszli do restauracji. Zamówili wszystkie najwykwintniejsze i najdroższe potrawy, i czekają, aż zaczną zamykać lokal. W końcu zbliża się godzina zamknięcia. Podchodzi kelner i przynosi rachunek. Ale my już zapłaciliśmy pana koledze - mówi rabin. I do tej pory czekamy na resztę - dodaje ksiądz. Gość do kelnera w restauracji: -Chciałbym porozmawiać z szefem kuchni. Interesuje mnie przepis na ten sos, którym były polane ziemniaki. -Tak panu smakował? -Nie, ale szukam dobrego kleju do tapet. W pewnej restauracji widniało takie ogłoszenie: - Jeśli przegrałeś dużo pieniędzy na wyścigach, to masz okazję się zemścić. Przyjdź do nas na befsztyk z koniny! 92 Lekcja 9. Dopełniacz. Pory roku i miesiące. Święta Powtórka Ćwiczenie 1. Uzupełnij prawidłową formą 1. Na śniadanie zwykle jem (бутерброд с сыром) 2. Lubię na obiad jeść (гороховый суп) 3. A co pijesz do obiadu: (чай с лимоном или кофе с молоком) 4. W restauracji często zamawiam (курицу с картошкой и салат) 5. W kawiarni z kolegą zwykle pijemy (чай c сахаром и мёдом) 6. Oni lubią jeść (булочку с изюмом) 7. My jemy na kolację (мясо с горчицей и хлебом) 8. Moja mama często w sobotę gotuje (рыбную котлету) 9. Tatuś często pije (водка и пиво) 10. Rodzice od czasu do czasu piją (вино и коньяк) 11. Mój brat je na kolację (форель с картошкой и соусом) 12. Nasza siostra je wieczorem (огурец, помидор, капусту и лук со сметаной) 13. Kasia na śniadanie pije (чай с молоком) 14. My chodzimy do restauracji, ponieważ bardzo lubimy jeść (курицу в соусе) 15. Wujek przychodzi do nas i je (всё, что может) 16. Lubię na śniadanie zjeść (бутерброд с ветчиной, сыром и помидором) 17. Studenci jedzą tylko (хлеб и вода) 18. Marek chodzi na kolację do restauracji i zamawia sobie (пирожное, пряники, пончики и мороженое). Ćwiczenie 2. Przetłumacz na język polski 1. Очень вкусный борщ. 2. Люблю пиво «Живец». 3. Мне, пожалуйста, апельсиновый сок. 4. Что ты любишь? Чай или кофе? 5. Что ты обычно ешь на завтрак? 6. Что ты никогда не ешь на обед? 7. Что ты часто ешь в ресторане? 8. Я ем апельсины, мандарины, бананы, персики, виноград. 9. Моя мама ест на ужин картошку с мясом и пьёт молоко. 93 Dopełniacz (kogo? czego?) Liczby pojedynczej NB!!! Lubię białą kawę. Lubię zimny sok. Lubię czerwone wino. Nie lubię białej kawy. Nie lubię zimnego soku. Nie lubię czerwonego wina. Ćwiczenie 3. Uzupełnij zdania a) Lubię białą czekoladę. Nie lubię ............................... b) Jem pyszny obiad. Nie jem ......................................... c) Piję czerwone wino. Nie piję ...................................... d) Lubię zupę pomidorową. Nie lubię ............................ e) Mam czarnego fiata. Nie mam ................................................... f) Znam dobrą lektorkę hiszpańskiego. Nie znam........................... g) Mam nowy samochód. Nie mam ................................................ h) Mam nową książkę. Nie mam .................................................... i) Lubię tego profesora. Nie lubię .................................................... j) Znam tę studentkę. Nie znam ...................................................... k) Znam dobrego dentystę. Nie znam ............................................. 94 Ćwiczenie 4. Utwórz formę dopełniacza od następujących rzecowników, zwracając uwagę na końcówkę Wzór: Nie ma biurka, czekolady, cierpliwości, słownika, sna. Nie ma: a) auto, zebranie, pismo, pióro; b) siostra, torba, gazeta, pidżama, galareta, mapa, mucha; c) kurtka, książka, matka, noga, droga, flaga; d) babcia, Gosia, rola, pani, ziemia; e) ojciec, syn, profesor, student, lekarz, nauczyciel, kot, koń, szczupak; f) dom, samochód, wiatr, stół, rodzaj, tramwaj. Ćwiczenie 5. Wstaw końcówki przymiotników Wzór: nie znam prawdziw…ej miłości. Nie mam dobr… ołówka, odpowiedn… dokumentu, dobr… oceny, mał… dziecka, wysok… pensji, rasow… psa, starsz… brata, młodsz… siostry. Ćwiczenie 6. Proszę zaprzeczyć zdania Wzór: Lekarz jest w gabinecie. – Lekarza nie ma w gabinecie. Szef jest dziś w pracy…………………………………………. Andrzej ma psa………………………………………………… Mój ojciec ma samochód……………………………………… Zeszyt jest na biurku………………………………………….. Ola ma starszego brata………………………………………….. Chcę modernizować swój komputer…………………………….. Ubiorę dziś ten płaszcz…………………………………………. Cukier jest w cukiernicy………………………………………… Lubię bardzo ten poemat………………………………………… Kasia ma czerwony długopis……………………………………. Ciepły sweter jest na półce……………………………………… Oglądamy program młodzieżowy……………………………… 95 Ćwiczenie 7. Przekształć zdania według wzoru Wzór: Beata ma syna. – To jest syn Beaty. Jego znajomy ma kajak ………………………………………………………………. Tadek ma dziewczynę………………….……………………………………………… Moja koleżanka pisze wiersze………………………………………………………… Nasz dziadek maluje obrazy………………………………………………………….. Mój kolega ma kota…………………………………………………………………… Mój pies gryzie kość…………………………………………………………………… Ten kierowca ma własny samochód………………………………………………… Wasz szef przygotował sprawozdanie………………………………………………. Moje dziecko ma zabawki……………………………………………………………… Babcia upiekła pyszne ciasto…………………………………………………………… Twoja przyjaciółka kupiła elegancką suknię…………………………………………. Jej chłopiec gra na gitarze………………………………………………………………. Ćwiczenie 8. Powiedz, czyje to jest imię Wzór: Henryk Sienkiewicz – To jest imię pisarza. Wislawa Szymborska……………………………........... Lech Wałęsa…………………………………….............. Roman Polański…………………………....................... Tadeusz Kościuszko……………………………….......... Zbigniew Herbert……………………………………....... Fryderyk Chopin ..………………………………............ Andzej Wajda……………………………….................... Maria Curie-Skłodowska……………………………....... Karol Wojtyła................................................................. Jan Matejko………………………….............................. Andrzej Duda................................................................. Ćwiczenie 8. Proszę powiedzieć, dokąd idą: Uczeń Park Przedszkole Student Praca Pięcioletnia Kasia Kino Biznes-womem Kościół Modnisia Grzesznik Szkoła Zakład fryzjerski Młody hazardzista Biblioteka Marek razem ze swoją dziewczyną Kasyno Matka z małym dzieckiem 96 NB! Nazwy miesięcy oprócz lutEGO mają końcówkę –A Kiedy? Latem, jesienią, zimą, wiosną! Ćwiczenie 9. Uzupełnij tekst wyrazami z ramki luty wiosna styczeń lipiec wrzesień październik jesień lato W Polsce jest cztery pory roku: wiosna, lato, ..............., zima. Zima w Polsce to grudzień, . .......................... i ........................ . Często wtedy pada śnieg i zwykle jest mróz. Temperatura spada poniżej zera. Rzadko świeci słońce . Czasem wieje zimny wiatr. ..................... w Polsce jest raczej chłodno, 10-15 stopni Celsjusza. Ale maj w Polsce zwykle jest bardzo ładny. Jest słonecznie i ciepło, czasem powyżej 20 stopni, ale też czasem pada grad. Bardzo często bywają burze. W czerwcu, w . ....................... i w sierpniu jest w Polsce ciepło. Zwykle świeci słońce. Jest ciepło, a nawet upalnie. Temperatura jest wysoka, czasem nawet 38 stopni Celsujsza. Rzadko pada deszcz, czasem w ogóle nie pada i wtedy jest susza. Jesień w Polsce to ....................................., ............................ i listopad. Tylko wrzesień jest ciepły i słoneczny. Potem jest już zimno i wietrznie. Często są mgły i pada deszcz. Jest mokro. 97 Słowniczek o pogodzie Солнечная погода – słoneczna pogoda Тëплая погода – ciepła pogoda Хорошая погода – ładna pogoda Плохая погода – brzydka pogoda Жаркая погода – upalna pogoda Холодная погода – zimna pogoda Дождь – deszcz Холодно - zimno Тепло – ciepło Гроза / Буря - burza Воздух - powietrze Ветер - wiatr Дуть - wiać Снег - śnieg Мороз – mróz Температура – temperatura Градуc - stopień Градусник – termometr Облачность - zachmurzenie Давление – ciśnienie Туча – chmura Месяц – księżyc Пасмурный - pochmurny Облако – obłok, chmura Гололедица – gołoledź Метель – zamieć, śnieżyca Молния - błyskawica Гром – grzmot Радуга - tęcza Туман – mgła Ćwiczenie 10. Opowiedz o swojej ulubionej porze roku według planu 1. Moja ulubiona pora roku to . .................................... 2. Pogoda w tej porze jest (jaka) ............................................ 3. W tę porę można zajmować się (czym) .............................................. 4. Ubieram się w tej porze roku w ................................................................ Ćwiczenie 11. Uzupełnij tabele 98 Ćwiczenie 12. Pogrupuj wyrazy według pór roku (niektóre wyrazy mogą należyć do kilku grup) Porządkowe liczebniki w dopełniaczu: 1 – pierwszego 2 – drugiego 3 – trzeciego 4 – czwartego 5 – piątego 6 – szóstego 7 – siódmego 8 – ósmego 9 – dziewiątego 10 – dziesiątego 11 – jedenastego 12 – dwunastego 13 – trzynastego 14 – czternastego 15 – piętnastego 16 – szesnastego 17 – siedemnastego 18 – osiemnastego 19 – dziewiętnastego 20 – dwudziestego 30 – trzydziestego 99 Jeszcze troszeczkę gramatyki Uzupełnij tabelę Przysłówek: JAK? Kończy się na –o lub –ie. NB! Możliwe wymiany! (dobrydobrze, szczery-szczerze, wspaniały-wspaniale) Ćwiczenie 13. Utwórz pzysłówki 1. Kasia (dobry) . ......................... mówi po polsku. 2. Władek (dokładny). ......................... zna tę drogę. 3. Dziś jest tak (słoneczny). .........................................! 4. Dzieci bawią się (wesoły) ......................................... . 5. Magda bardzo (głośny) ................................ śpiewa i robi to (okropny)................................. . 6. Kazik (zły) ................................... mówi po angielsku. 7. Staś (duży) .................... je, lecz wygłąda (świetny) .................................... . 8. Choruję już tydzień i przez to czuję się (fatalny) ................................... . 9. Ta sukienka kosztuje bardzo (drogi) ........................................., lecz Kasię to nie obchodzi. 10. Kiedy Kasia nie robi makijażu, wygląda trochę (brzydki) ................................, lecz Władek ją wszystko jedno kocha. 100 Ćwiczenie 14. Połącz przyłówki i czasowniki Ćwiczenie 15. Z otrzymanymi parami ułóż zdania ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Ćwiczenie 16. Odpowiedz na pytania przysłówkami 1. Jak kochasz swoją mamę? 2. Jak dzisiaj jest na ulicy? 3. Jak mówisz po polsku? 4. Jak mówisz po rosyjsku? 5. Jak wygląda dziś twój sąsiad? 6. Jak śpiewasz? 7. Jak tańczysz? 8. Jak pracujesz? 9. Jak jest w zimie? 10. Jak jest w lecie? Święta w Polsce! Święta religijne 6 stycznia – Trzech Króli Tłusty czwartek – przed Wielkim Postem, wszyscy jedzą pączki. Środa Popielcowa – początek Wielkiego Postu. Wielki Post – post przed Wielkanocą Niedziela Palmowa – Niedziela przed Wielkanocą. Święcimy palemki. Wielki tydzień – tydzień przed Wielkanocą (Czysty czwartek, Wielki piątek, Wielka sobota) Wiosna – Wielkanoc Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Święconka (jajka, chleb, sól, mięso), śniadanie wielkanocne, dzielenie się jajkiem. 101 Ćwiczenie 17. Połącz święta i tradycje Ćwiczenie 18. Podpisz obrazki Ćwiczenie 19. Przygotuj krótkie wypowiedzenie o jakimś ze świąt państwowych lub ludowych ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ 102 Lekcja 10. Najważniejsze chrześcijańskie święta Boże Narodzenie Ćwiczenie 1. Przeczytaj o tradycjach święta Święto Bożego Narodzenia obchodzi się katolikami 25 i 26 grudnia. Lecz bardzo ważnym dniem jest także dzień 24 grudnia. W tym dniu odbywa się Wigilia. Gdy na niebie pojawia się pierwsza gwiazdka, wszyscy siadają przy stole, na którym stoi 12 posnych potraw (symbol ilości uczniów Jezusa), talerz z opłatkiem oraz jest wolne miejsce (dla gościa lub Jezusa). Stół jest zasłany białym obrusem, pod którym leży siano. Wigilia zaczyna się od modlitwy i dzielenia się opłatkiem. Potem trzeba spróbować wszystkich dań, które stoją na stole. Potem rodzina zaczyna śpiewać kolędy („Bóg się rodzi...”, „Dzisiaj w Betlejem” i inne), a dzieci szukają pod choinką prezentów. Następnie cała rodzina idzie do kościoła, gdzie o 12. w nocy zaczyna się prawdziwa uroczystość Bożego Narodzenia, nazywana Pasterką. Kiedy rodzina wraca z kościoła, wszyscy siadają przy stole, na którym już mogą być dania mięsne i wino. Obchody święta mogą trwać aż do Nowego roku. Ćwiczenie 2. Zapamiętaj wyrazy Słowniczek Boże Narodzenie - Рождество Święto – праздник Grudzień - декабрь Wigilia - сочельник Gwiazda – звезда Potrawa - блюдо Obrus - скатерть Siano - сено Modlitwa - молитва Danie - блюдо Kolędy – колядки (рождественские песни) Choinka – ёлка Prezenty -подарки Uroczystość – праздник Obchody – празднование Nowy Rok – Новый Год Szczęście – счастье Sukces - успех Powodzenie - удача Prawdziwy - настоящий Rodzinny – семейный Pasterka - uroczysta Msza odprawiana w nocy (najczęściej o północy lub w godzinach wieczornych) z 24 na 25 grudnia, pierwsza w Boże Narodzenie. 103 Ćwiczenie 3. Dopasuj wyrazy do siebie Szczęścia Obchodzić Ozdabiać Prezentów Opłatkiem Śpiewać Dzielić się Święta Choinkę Składać Kolędy Życzyć Szukać Potrawy Życzenia Gotować Ćwiczenie 4. Przeczytaj świąteczne życzenia i ułóż pocztówkę dla sąsiada Szczęścia, radości, sukcesów w pracy, zdrowia, mądrości, powodzenia, dobrych ocen, wszystkiego najlepszego, dużo prezentów pod choinką, wesołych świąt, dużo pieniędzy, grzecznych dzieci, miłości, ciepła rodzinnego, prawdziwych przyjaciół! Ćwiczenie 5. Podpisz obrazki 104 Ćwiczenie 6. Ułóż w prawidłowej kolejności to, co robimy na Wigilię Ćwiczenie 7. Odpowiedz na pytania o tradycjach Bożego Narodzenia 1. Jak nazywa się wieczór przed Bożym Narodzeniem? а) Wigilia, b) Kolacja, c) Wieczerza 2. Co łożymy pod obrus? а) Sołomę, b) Karpia, c) Siano 3. Czym dzielimy się podczas Wigilii? а) Chlebem, b) Karpiem, c) Opłatkiem 4. Pod czym szukają prezenty dzieci? а) Pod kanapą, b) Pod choinką, c) Pod dywanem 5. Jak nazywają się piosenki, które śpiewamy podczas Wigilii? a) Gawędy, b) Kolędy, c) Nic nie śpiewamy 6. Jak nazywa się okres przed Bożym Narodzeniem? a) Amen, b) Adwent, c) Wielki Post 7. Ile potraw zwykle musi stać na stole wigilijnym? a) 12), b) 13, c) 7 8. Gdzie idziemy po Wigilii? a) Do kościoła, b) Do domu, c) Do sklepu 9. Czego szukają pod choinką dzieci? a) Św. Mikołaja, b) Szczęścia, c) Prezentów 10) Co obowiązkowo musi być na wigilijnym stole? a) Dorsz, b) Karp, c) Śledź 105 Ćwiczenie 8. Przeczytaj tekst i zostań mistrzem wiedzy o Bożym Narodzeniu Mikołajki 6 grudnia W średniowiecznej Europie Zachodniej uważano świętego Mikołaja za patrona dzieci. Święty Mikołaj pełni rolę osoby przynoszącej prezenty z okazji własnego święta. Jego atrybutami były siwa broda, pastorał, mitra oraz długa, czerwona szata biskupia. Wieczorem 5 grudnia obdarowywał owocami, orzechami, ciastkami czy cukierkami dobrze zachowujące się dzieci. Niegrzeczne uderzał pastorałem. Współcześnie w Polsce, nocą z 5 na 6 grudnia, podkłada się dzieciom prezenty pod poduszkę, w buciku lub umieszcza się je w dużej skarpecie. W wielu szkołach wymienia się drobnymi prezentami z wcześniejszym losowaniem ”swojego mikołajka” czy ”swojej mikołajki” (czyli osoby, którą się obdaruje). Adwent To czas duchowego przygotowania i radosnego oczekiwania na Boże Narodzenie. Dość krótki – tylko trochę ponad trzy tygodnie, wyznaczony czterema niedzielami, które poprzedzają Święta. Słowo ”Adwent” znaczy przyjście (przyjście Jezusa Chrystusa). Wygląda na to, że Adwent powstał przez analogię do Wielkiego Postu: jak przez 40 dni przygotowujemy się do Wielkanocy – na wzór Jezusa, który pościł 40 dni na pustyni, tak Adwent daje nam szansę duchowego przygotowania się do Bożego Narodzenia. Symbole i zwyczaje wigilijne 24 grudnia Sianko pod obrusem – ten zwyczaj wywodzi się jeszcze z czasów pogańskich. Jak nakazuje tradycja, siano należy położyć pod obrusem. Symbolizuje to narodzenie Jezusa w ubóstwie. Pierwsza gwiazdka – tradycyjnie wieczerza wigilijna rozpoczyna się wraz z pierwszą gwiazdką na niebie. Jest to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej, oznaczającej narodziny Jezusa, którą według Biblii na wschodniej stronie nieba zobaczyli Trzej Królowie. Właśnie ta gwiazda ukazała Królom drogę do małego Jezusa. Wspólna modlitwa – kolację wigilijną, w polskiej tradycji postną, rozpoczyna modlitwa i czytanie fragmentu Ewangelii, dotyczącego narodzin Jezusa. Opłatek – przełamanie opłatka ze wszystkimi uczestnikami wieczerzy wigilijnej jest jej centralnym punktem. Gest ten symbolizuje wzajemne poświecenie się jednych dla drugich, symbolizuje niepodzielność rodziny. Dzielenie się opłatkiem powinno jakby zbliżać i łączyć ludzi. Opłatki robi się z mąki i wody. 106 Dodatkowe nakrycie (pusty talerz) – na stole gospodyni ustawia dodatkowe nakrycie, jedno więcej niż jest uczestników wieczerzy. Jest ono symbolicznie przeznaczone dla nieoczekiwanego gościa. To także wyraz pamięci o naszych bliskich, którzy są nieobecni, którzy nie mogli przyjść na wieczerzę. Puste nakrycie wyraża także pamięć o członku rodziny, który zmarł. Świeca wigilijna – ten zwyczaj narodził się w Holandii. W wieczór wigilijny przed wejściem do każdego domu ustawiano płonący lampion, często bogato zdobiony, czasem zamiast niego ustawiano zwykłą świecę. Światło miało być znakiem zaproszenia do rodziny Maryi i Józefa, aby Jezus narodził się w każdym domu. Oświecało więc drogę i zapraszało. Świeca też może być symbolem Chrystusa jako Światłości świata. Szopka – zwyczaj ustawiania z figurek sceny Bożego Narodzenia, zwanej „szopką”, lub chociaż samego żłóbka z sianem i leżącą w nim figurką Dzieciątka. Pozwala wyobrazić sobie miejsce narodzenia Jezusa. Potrawy – w zależności od regionu i tradycji rodzinnych, zestaw wigilijnych potraw jest różny, ale zwyczajowo na stole powinny znaleźć się wszystkie płody ziemi, a potraw powinno być dwanaście. Spróbowanie każdej ma zapewnić szczęście przez cały rok. Najpopularniejsze polskie potrawy to czerwony barszczyk z uszkami, zupa grzybowa, karp (ryba) pod różnymi postaciami, kutia, pierogi z kapustą i grzybami, kulebiak, kompot z suszonych owoców. Choinka – jako ”drzewo życia” jest symbolem chrześcijańskim – ubiera się w zabawki, girlandy, cukierki... Pod choinką odbywa się składanie prezentów. Wspólne kolędowanie – radosne śpiewanie kolęd, w którym uczęstniczą wszyscy członkowie rodziny oraz goście wieczerzy wigilijnej. Tradycja już niestety coraz rzadziej praktykowana, a szkoda, ponieważ świąteczne muzykowanie nie tylko wpływa na wzajemne relacje międzyludzkie, ale też pomaga rozwijać w sobie poczucie harmonii i wyrażać emocje. Kolędnicy chodzą po domach sąsiedzi i śpiewają dla nich kolędy, za co dostają w prezencie jakieś słodycze lub inne jedzenie. Sylwester Wigilia Nowego Roku, noc z 31 grudnia na 1 stycznia (imieniny Sylwestra; w Kościele katolickim, jako wspomnienie liturgiczne papieża Sylwestra I). Świętuje się koniec starego roku i początek nowego. 107 Ćwiczenie 9. Posłuchaj kolędy „Cicha noc” i wpisz potrzebne wyrazy 1.Cicha noc, święta noc, Pokój niesie ludziom wszem, A u żłóbka Matka Święta Czuwa sama, uśmiechnięta, Nad Dzieciątka ________, Nad Dzieciątka ________. 3.Cicha noc, święta noc... Narodzony Boży ______, Pan wielkiego majestatu, _________ dziś całemu światu Odkupienie win, Odkupienie win. 2.Cicha noc, święta noc... Pastuszkowie od swych trzód Biegną wielce zadziwieni, Za anielskim _________ pieni, Gdzie się spełnił cud, Gdzie się spełnił cud. 4.Cicha noc, święta noc... Jakiż w tobie dzisiaj cud! W Betlejem Dziecina Święta Wznosi w górę swe rączęta Błogosławi lud, Błogosławi lud. Ćwiczenie 10. Przeczytaj tekścik o tym, kto nosi prezenty i uzupełnij wyrazami z ramki Mikołaj, rózgi, seminarium, słodycze, płaszcz, dzieci, serca, choinką, cuda grudnia, prezenty, skarpetach, wór ŚW. MIKOŁAJ Uwielbiają go wszyscy - dorośli i ________, bogaci i biedni, mieszkańcy dużych miast i małych miasteczek. Święty ___________ odwiedza nas 6 ________ lub w wieczór wigilijny. Wieść głosi, iż urodził się na przełomie wieków III i IV w Turcji. Krąży o nim wiele legend. Niegdyś był patronem żeglarzy i wędrownych kupców (urodził się w rodzinie bogatych kupców). Chronił ich od niebezpieczeństw podróży i zapewniał powodzenie w handlu. Swięty Mikołaj ukończył ___________ duchowne i przez wiele lat był biskupem Miry, portowego miasteczka w Azji Mniejszej. Był człowiekiem wielkiego ___________, pomagał biednym i potrzebującym. Rozdał cały swój majątek ubogim. Prawdopodobnie czynił też _______. Obecnie Święty Mikołaj przynosi co roku _____________ 90 milionom dzieci na całym świecie. Zostawia je pod poduszką, w _______________, bucikach czy pod __________. W Polsce czekamy na niego 6 grudnia oraz w wigilię Bożego Narodzenia. Ubrany jest w czerwony ____________, a na plecach dźwiga ogromny ________ z prezentami. Jeszcze nie tak dawno do polskich dzieci przychodził w asyście anioła i diabła. Anioł rozdawał grzecznym maluchom _______________, a niegrzecznym diabeł wręczał ___________ 108 Ćwiczenie 11. Odpowiedz na pytania 1. Bardziej lubisz otrzymywać czy dawać prezenty? 2. Jakie prezenty lubisz otrzymywać od św. Mikołaja? 3. Co ostatnio otrzymałeś w prezencie i na jakie święto? 4. Jaki był najciekawszy prezent, który otrzymałeś? 5. Co jest według ciebie najlepszym prezentem na każde święto? Uśmiechnij się! Przeczytaj dowcipy o św. Mikołaju i jednego naucz się na pamięć Mały chłopczyk pyta kolegę: - Jak myślisz, czy Święty Mikołaj istnieje? - Istnieje. - A skąd wiesz? - Bo rodzice nie kupowaliby mi takich głupich prezentów. ********* Jasio do mamy: - Mamusiu, to prawda, że dzieci przynosi bocian? -Tak, synku. -A Święty Mikołaj przynosi prezenty? -Tak, Jasiu. -A ty gotujesz, sprzątasz i robisz zakupy? -Tak, skarbie. -To właściwie po co trzymamy tatę? ******** Mamo, z mego listu do św. Mikołaja wykreśl kolejkę elektryczną, a wpisz łyżwy. - A co, nie chcesz już pociągu? - Chcę, ale jeden już znalazłem w Waszej szafie. ********* Byłeś grzeczny? Nie kradłeś? - pyta się Święty Mikołaj. - Nic nie kradłem, byłem grzeczny - odpowiada dziecko. - To się naucz, bo ja ci wiecznie prezentów nie będę przynosił! ********* Dzieci wybierają zawody aktorek, piosenkarzy, strażaków, policjantów itp. Tylko Jaś mówi, że chciałby zostać św. Mikołajem. - Czy dlatego Jasiu, że roznosi prezenty? - pyta nauczycielka. - Nie. Dlatego, że pracuje raz w roku. 109 WIELKANOC Ćwiczenie 12. Poznaj święta Wielkanocne 110 Tradycje Wielkanocne Wielkanocna Palma Wielki Tydzień zaczyna się Niedzielą Palmową. W kościołach święci się palemki – rózgi wierzbowe, ozdobione kwiatkami, mchem, ziołami, kolorowymi piórkami. Śniadanie wielkanocne W Wielką Niedzielę po rezurekcji rodzina zasiada do świątecznego śniadania. Uroczysty stół przykryty jest białym obrusem, udekorowany pisankami, kurczaczkami. Na ”honorowym” miejscu stoi koszyczek ze święconką. Śniadanie wielkanocne rozpoczyna się od dzielenia się poświęconym jajkiem. Potrawy wielkanocne: żurek, barszcz biały, kiełbasa, pasztet, pieczenie, sałatki, jajka, baby, serniki. Lany Poniedziałek Śmigus-dyngus przypada w drugi dzień świąt, zwanym Poniedziałkiem Wielkanocnym. To zabawa, która polega na polewaniu wodą bliskich, a nawet nieznajomych osób. Ćwiczenie 13. Rozwiąż krzyżówkę i przeczytaj, na honor czego obchodzimy Wielkanoc Pytania do krzyżówki 1. W tym dniu tygodnia zawsze obchodzimy Wielkanoc. 2. Pierwszy wyraz nazwy Wielkanocnego Poniedziałku. 3. Tak w Polsce nazywają rózgi wierzbowe. 4. W tym dniu tygodnia zaczyna się Wielki Post. 5. Ten czwartek jest przed przed Wielkim Postem. 6. W tę porę roku zawsze obchodzimy Wielkanoc. 7. Przed Wielkanocą jest Wielki ... . 8. To święcimy w Wielką Sobotę. 9. Tę ostrą potrawę Polacy zwykle święcą razem z jajkiem, chlebem i solą. 10. Dzień, w którym robimy porządki. 11. Malowane jajka. 12. W tym dniu odbywa się droga krzyżowa. 13. W tym dniu tygodnia idziemy do kościoła, aby poświęcić potrawy. 14. Cukrowa figurka tego zwierzęcia znajduje się w koszyczku wielkanocnym. 15. To też znajduje się w koszyczku ze święconką. 16. Tydzień przed Wielkanocą. 111 Ćwiczenie 14. Rozmieść w prawidłowej kolejności i napisz, kiedy wszystko to odbywa się Ćwiczenie 15. Zrób teścik i zostań superowym znawcą tradycji Wielkanocnych 1. Wielkanoc obchodzimy na pamiątkę: narodzin Jezusa zmartwychwstania Jezusa cudów czynionych przez Jezusa 2. Koszyczek z jedzeniem, który święcimy w kościele to: plecionka wędzonka święconka 3. Ze święconką idziemy do kościoła: w poniedziałek w sobotę w środę 4. Do koszyczka wielkanocnego nie włożymy: śledzia chleba baranka 5. Sól i chrzan to symbole: zdrowia bogactwa ochrony przed zepsuciem i złem 6. Kurczątko to symbol: mądrości nowego życia pokoju na świecie 7. Jajka zdobione gorącym woskiem w różne wzorki to: nalepianki oklejanki pisanki 8. Na wielkanocnym stole postawimy: zupę grzybową, karpia ser, mleko jajka, babkę 9. Dzień, w którym idziemy do kościoła z palemką to: wtorek palmowy niedziela palmowa sobota palmowa 112 10. W Poniedziałek Wielkanocny oblewamy się wodą mlekiem piwem 11. Podczas śniadania wielkanocnego dzielimy się opłatkiem jajkiem uśmiechem 12. Jemy pączki w Wielki piątek Środę Popielcową Tłusty czwartek 14. Post przed Wielkanocą nazywa się straszny głodny wielki 15. W Wielki piątek odbywa się droga łez droga krzyżowa droga smutna Ćwiczenie 16. Pod każdym tekstem napisz, z jakimi świętami (dniami w roku) są związane przedstawione obyczaje ludowe Uwaga: niektóre mogą sie powtarzać PODHALE Wieczerzę rozpoczynało dzielenie się opłatkiem, ale umoczonym w miodzie. Na stole nie mogło zabraknąć kapusty z grzybami, zupy grzybowej, grochu, bobu, gałusek – czyli kładzionych klusek, - i oczywiście kompotu z suszonych owoców. Opłatek i resztki jedzenia z wieczerzy dostawały przede wszystkim koni i krowy. Psy i koty nie dostawały niczego, ponieważ uważano, że nie było ich w betlejemskiej stajence. WIELKOPOLSKA Wróżyły sobie najczęściej dziewczęta. Najbardziej zaś interesowała je odpowiedź na pytanie: która pierwsza wyjdzie za mąż? Dowiedzieć się tego mogły, kładąc na ziemi kromki chleba i przyprowadzać do nich psa. Dziewczyna, której kromkę chwycił najpierw, mogła być pewna, że jako pierwsza stanie u oltarza. KASZUBY Zamiast oblewać panny wodą, chłopcy smagali je gdzie popadło gałązkami jałowca lub brzozy. Taka zieleniejąca się dopiero gałązka, przez uderzenie, miała przekazać swą tajemniczą moc – siłę budzącej się do życia przyrody. ŚLĄSK Wszystkie potrawy ustawiano na stole od razu, bowiem istniał przesąd, że nie można od stołu wstać przed ukończeniem wieczerzy. Przygotowywano jedno dodatkowe nakrycie dla wędrowca, który mógł zapukać do drzwi, dla kogoś biednego albo na pamiątkę tych, którzy odeszli. Potraw miało być 9 lub 12. 113 Ćwiczenie 17. Pobaw się ze świętami 114 Lekcja 11. Mój dzień. Powtórka czasowników Powtórka Inne czasowniki tej koniugacji: umieć, rozumieć, śmieć 115 Ćwiczenie 1. Wpisz potrzebne formy czasowników. 1. Ja słucham muzyki i ty ......................2. On powtarza tekst i wy ..................... 3. Wy rozmawiacie po polsku i oni ................................ 4. On ma nowe auto i ja…..................…5. Ja pomagam swoim rodzicom i on…...................6. Oni czytają po polsku i my ..............…..7. Oni objaśniają zadanie i ja. ............8. My śpiewamy i wy…......................9. On ziewa i ja…. ......................10. My ziewamy i oni……. ............................. . Ćwiczenie 2. Odpowiedz na pytania 1. Czy czytasz po polsku? 2. Czy słuchasz rano radia? 3. Czy ziewasz na lekcjach jak hipopotam? 4. Czy rozmawiasz na lekcjach z kolegą? 5. Czy uważnie słuchasz lektora albo nauczyciela? 6. Czy uczniowie twojej grupy dużo gadają na lekcjach? Ćwiczenie 3. Wyrazy w nawiasach podaj w odpowiedniej formie 1. Dlaczego Adam ciągle (pytać)__________ o Marię? Jest zakochany, czy co? 2. <my> - Jesteś gotowy? Zaraz (ruszać)_________. 3. <wy> - O! Jest wolna taksówka! (Wsiadać)________ czy (czekać) __________na autobus? 4. <ja> - Nie (zamierzać) ____________ już czekać. Jest późno. (Wracać) __________ do domu. 5. Kiedy idę spać, (zostawiać) _________ zawsze uchylone okno. 6. <ty> - Widzę, że (nalewać)_______ kawę, poproszę i ja! 7. - Gdzie ona (chować) ________kawę..., nie widzę... Ćwiczenie 4. Wyrazy w nawiasach podaj w odpowiedniej formie 1. <ja> Codziennie (jeździć)____________ na uniwersytet taksówką. 2. <ja> Źle (mówić)_______________ po polsku i nikt mnie nie rozumie. 3. <ty > - Na co (patrzeć)______________? Na ten piękny pałac? 4. Czy Karol (lubić)__________ operę? 5. <my> - Nie (mieścić się)______________! Ten samochód jest za mały! 6. Anna i Adam zawsze (siedzieć)_____________ w kinie blisko wyjścia. 7. Nie umiem dobrze kroić chleba, może Karol dobrze (kroić)__________? Ćwiczenie 5. Z podanych wyrazów ułóż zdania 1. Anna, nalewać, filiżanka, herbata, do. 2. lato, morze, wszyscy, jeździć, nad. 3. student, przygotowywać się, egzamin, do, trudny. 116 4. na, obraz, malarz, student, znany, patrzeć, uwaga, z. 5. wszyscy, rozmawiać, po, angielski, prawie. 6. Ewa, Karol, zamierzać, z, jechać, Zakopane, do. 7. wieczór, Ewa, Adam, i, iść, bal, na. 8. Adam, robić, lubić, nie, nic. 9. ciągle, <wy>, jeździć, taksówka, uniwersytet, na. 10. Karol, z, Adam, wsiadać, pusty, do, autobus. Ćwiczenie 6. Przetłumacz na język polski 1. Я часто прошу Катю читать книги. 2. Люблю смотреть, как Влад ест. 3. Видишь? Это Адам едет на своём новом автомобиле. 4. Иногда я езжу на автобусе на работу. 5. Я хочу научиться говорить и писать по-польски. 6. Вы можете разговаривать тихо? Я не слышу радио. 7. Я уже не могу ждать. Я иду к тебе. Ćwiczenie 7. Uzupełnij prawidłowymi formami czasowników i rzeczowników (ja, Czytać) _________ książk_. Jacek (jeść)____ bułk_. Tomek (śpiewać) _______ wesoł_ piosenk_ . Czy państwo (wiedzieć) _______ , że na dworze jesień? My (jeść) _________ chleb z masł_ _. Kasia i Marysia (lubić)________ tańczyć. Ja (mówić) ______ po angielsku i po polsku, a ty w jakim języku (mówić)_____? Andrzeju, czy (chodzić)_______ do szkoł_? Ja często (chodzić) _______ po zakupy, ale nie (lubić)_____________ . My (uczyć się)___________ polskiego w szkole. Czy Basia i Mirek codziennie (chodzić) _______ do kin_? Czy (ty, wiedzieć)__________, że Kazik (pływać)________ codziennie? A czego się tutaj (wy, uczyć)___________? Oni dobrze (mówić)_______ po angielsku. Ja (chcieć) ______ do dom_, a ty (chcieć)_________? Oni (lubić)_____ tańczyć, lecz nie (chcieć) _______ śpiewać. Cześć, Ewo, ja (pisać)________ do ciebie. Oni (pisać)________ do swej mam_. 117 (ja, Móc) ________ poczytać tobie książk_. Mój mąż (pracować)_________jako architekt. Czy (móc) ________ pani podać mi ten długopis? Tak, (ja móc)_______. Dziewczyny, gdzie (pracować)___________? Chłopcy, gdzie (studiować)_____________ ? Michale, czy (móc)___________ mi pomóc? Ja (chcieć)__________ tańczyć! Ja (lubić)________ uprawiać sport, a co ty (lubić)______? Ja nie (móc) _______ napisać to zdanie! Ja (być)________ nauczyciel_ _, a ty kim (być)_______? Co (ty, pisać)________, Jadwisiu? (ja, pisać)____ zadanie domowe. Oni (lubić)_______ uczyć się język_ polskiego. My (chcieć)________ jeść! A oni (chcieć)________ spać. Czy (ja, móc)________nie przyjść na zajęcia? - Nie, nie (ty, móc)_________! Dzisiaj (wy, pisać)_________ test z gramatyk_. (my, Zaczynać)__________ prac_! Czym (ty, interesować się), Beato? – Ja (interesować się)______________ kin_ _. Gdzie (ty, studiować)____________, Aniu? Dlaczego zawsze (wy, dyskutować)___________, chłopcy? Magdo, czy często (śpiewać)___________ dla mam_? Ty (chcieć) _________ jeść, miły tato? Jaki jest twój dzień? Ćwiczenie 8. Przeczytaj tekst "Dzień pana Adama". Przetłumacz i zapamiętaj wydzielone wyrazy Codziennie rano wstaję bardzo wcześnie. Szybko gimnastykuję się i myję. Później piję kawę z mlekiem lub ze śmietanką. Całuję żonę i idę do biura. Kiedy jest brzydka pogoda, jadę autobusem lub tramwajem. Chętnie obserwuję ludzi, którzy podróżują razem ze mną. Pracuję dużo. Piszę listy i telefonuję. Czasem dyskutuję z dyrektorem. Wtedy śmiejemy się i żartujemy. Razem planujemy pracę i razem kierujemy biurem. Pan dyrektor bardzo mnie szanuje. Dlaczego więc nie czuję się dobrze? Dlaczego tak szybko się denerwuję? Może brakuje mi urlopu? Chyba żyję za monotonnie. Już tak dłużej nie mogę. Potrzebuję słońca, spokoju, śpiewu ptaków. Ćwiczenie 9. Odpowiedz na pytania dotyczące tekstu 1. Co pan Adam robi codziennie rano? 2. Kiedy pan Adam jedzie autobusem lub tramwajem? 3. Co pan Adam robi w biurze? 4. Czy życie pana Adama jest monotonne? 5. Czego potrzebuje pan Adam? 118 Ćwiczenie 10. Powiedz, co robisz Ćwiczenie 11. Co zwykle robimy najpierw, a co potem? (Wy) wstawać / myć zęby ________________ (My) budzić się / ubierać się ______________ (Oni) myć zęby / iść na zajęcia ____________ (Ja) robić zakupy / iść do sklepu ___________ (Ona) spać / iść na spacer ________________ (My) oglądać telewizję / mieć kolację_______ Ćwiczenie 12. Korzystając z obrazków i wyrazów z ramki, opowiedz, jak Władek spędza swój dzień, stawiąc czasowniki w trzeciej osobie jechać do pracy, rozmawiać przez skype, myć zęby, grać w piłkę nożną, rozmawiać przez telefon, pić kawę, jeść obiad, iść z kolegami na piwo, słuchać muzyki, oglądać telewizję 119 Ćwiczenie 13. Uzupełnij tekst brakująmi wyrazami z ramki, stawiąc je w prawidłowe formy brać, wcześnie, autobus, książka, napiwek, śniadanie, muzyka, kawiarnia, lody owocowe, obiad, zupa, kurczak, pomidor, ogórek, rachunek, herbata, pracować, marchew, karta, sklep, piernik, surfować, twaróg, ciastko, spać, kolacja, książka, zęby, koleżanki Dzień Pani Katarzyny Pani Katarzyna bardzo ____________ wstaje. Najpierw ____________ prysznic, myje zęby i je _____________. Potem szybko robi makijaż, czesze się i idzie do pracy. Przez cały czas spóźnia się, dlatego biegnie na przystanek i wskakuje do ____________, jedzie 40 minut. W tym czasie zwykle czyta____________ lub słucha ________________. Pani Katarzyna jest kelnerką, pracuje w ______________ . Nie ma czasu na odpoczynek, bo ma dużo klientów. Katarzyna jest dobrą kelnerką, dlatego klienci często razem z rachunkiem pozostawiają jej ______________. Podczas pracy pani Katarzyna ma krótką przerwę na __________. Na pierwsze danie je __________ pomidorową, ____________ z ziemniakami i sałatką, na deser _____________, a do picia _____________ z cytryną, ale bez cukru. Po przerwie Kasia znowu ciężko ___________. Przynosi klientom ____________ dań, potem potrawy, a później - __________. Po pracy musi jeszcze iść do __________, aby zrobić zakupy. Kupuje zwykle mleko, ______________, szynkę, i ___________, _____________, ____________ do sałatki oraz jakiś smakołyczek, na przykład, _______________lub___________. Wieczorem po pracy pani Katarzyna gotuje sobie ________________, potem trochę _______________ w internecie, czasem spotyka się z ___________. Później czyta __________ i idzie do łazienki, aby umyć __________. O północy Kasia już słodko ________. Ćwiczenie 14. Posłuchaj rozmowy telefonicznej i uzupełnij kalendarz 120 Ćwiczenie 15. Wpisz prawidłowe formy czasowników JAK MIJA MÓJ DZIEŃ (ja, Nazywać się)_____________ Magda Podolska. (Być) ____________ studentką pierwszego roku polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Chcę opowiedzieć o tym, jak mija mój dzień. Codziennie, od poniedziałku do piątku, ja (wstawać)_______________ wcześnie — o wpół do siódmej rano. Najpierw (iść) _______ do łazienki. (Myć)__________ twarz i zęby, (brać)_____________ prysznic. Potem (ubierać się) i (iść)_________ do kuchni. Tu (jeść)___________ śniadanie. Na śniadanie ja jem jajecznicę lub chleb z masłem i (pić)________ herbatę. Czasami piję też kawę. (Wychodzić)_________________ z domu o siódmej piętnaście i (jechać)_________ na uniwersytet. Moje zajęcia (zaczynać)_________________ się o ósmej rano. Zwykle (ja, mieć)_______ cztery zajęcia dziennie — dwa wykłady i dwa zajęcia praktyczne. Po zajęciach (iść)_________ do stołówki, by zjeść obiad. Na obiad (lubić)_________ zjeść pizzę z sokiem pomidorowym. Jeśli po zajęciach (wracać)___________ do domu, to chętnie (jeść)________ zupę albo barszcz. Po południu zazwyczaj (iść)__________ do czytelni, gdzie (czytać)________ i (pisać)___________. Tam (spotykać)_____________ moje koleżanki, które też (odrabiać)______________ swoje zadania domowe. Lubimy uczyć się razem. W bibliotece (my, pracować)_______________ do osiemnastej. Nareszcie wszystko jest zrobione. Teraz (my, mieć) ___________ czas wolny. Wieczorem (my, chodzić)_______________ na kawę do ulubionej kawiarni lub na dyskotekę. (ja, Wracać) ______________ do domu około dwudziestej drugiej. Na kolację (pić)__________ herbatę z mlekiem lub sok owocowy. Jeszcze przez pół godziny (czytać)_______________ ulubiony magazyn lub książkę. O jedenastej idę spać. W sobotę i w niedzielę ja nie mam zajęć na uniwersytecie, więc mam dużo czasu wolnego. (ja, Wstawać)_______________ później, o dziewiątej godzinie. W sobotę zwykle (sprzątać)______________, (chodzić) __________na zakupy i (robić)___________ coś smacznego na kolację. W niedzielę (lubić)_____________ siedzieć w domu. Z przyjemnością (czytać)___________ książki, (oglądać)____________ telewizję lub (leżeć)__________ na kanapie i słucham ulubionej muzyki. A jeszcze ja i moi przyjaciele (lubić)___________ chodzić do teatru lub do kina na nowy film. Taki jest jest mój zwykły dzień. 121 Słowniczek prysznic — душ chętnie — охотно czasami — иногда czytelnia — читальный зал łazienka — ванная комната magazyn — глянцевый журнал nareszcie — наконец-то stołówka – столовая wcześnie — рано rano – утром wykład— лекция zajęcie — занятие po południu — после обеда ubierać się – одеваться zazwyczaj – зачастую, обычно później — позже zęby — зубы zwykle — обычно zwykły — обычный spotykać — встречать sprzątać — убирать Ćwiczenie 16. Postaw w prawidłowej kolejności czynności i opowiedz od 1 osoby KTÓRA GODZINA? O KTÓREJ (GODZINIE)? 1:00 pierwsza o pierwszej 2:00 druga o drugiej 3:00 trzecia o trzeciej 4:00 czwarta o czwartej 5:00 piąta o piątej 6:00 szósta o szóstej 7:00 siódma o siódmej 8:00 ósma o ósmej 9:00 dziewiątа o dziewiątej 122 10:00 dziesiąta 11:00 jedenasta 12:00 dwunasta 13:00 trzynasta 14:00 czternasta 15:00 piętnasta 16:00 szesnasta 17:00 siedemnasta 18:00 osiemnasta 19:00 dziewiętnasta 20:00 dwudziesta 21:00 dwudziesta pierwsza 22:00 dwudziesta druga 23:00 dwudziesta trzecia 24:00 dwudziesta czwarta o dziesiątej o jedenastej o dwunastej o trzynastej o czternastej o piętnastej o szesnastej o siedemnastej o osiemnastej o dziewiętnastej o dwudziestej o dwudziestej pierwszej o dwudziestej drugiej o dwudziestej trzeciej o dwudziestej czwartej KTÓRA GODZINA? Oficjalnie Nieoficjalnie Ćwiczenie 17. Powiedz, która godzina na każdym zegarku 123 O KTÓREJ GODZINIE? Oficjalnie Nieoficjalnie Ćwiczenie 18. Odpowiedz na pytania 1. O której godzinie masz lekcję z polskiego? 2. O której godzinie wstajesz? 3. O której godzinie masz śniadanie? 4. O której godzinie wychodzisz z domu? 5. O której godzinie zaczynasz pracę? 6. O której godzinie masz obiad? 7. O której godzinie masz kolację? 8. O której godzinie wracasz do domu? 9. O której godzinie idziesz spać? Ćwiczenie 19.Ułóż wypowiedzenie o dniu pani Szczebrzyszyńskiej, wykorzystując maksymalną ilość podanych wyrazów Spacerować Ziemniaki Ogórki Park Sprzedawczyni Owoce Sklep spożywczy Restauracja Telefon Chłopak Zęby Taksówka Gimnastyka Prysznic Koszykówka Koleżanki Sprzedawać Wcześnie Spać Kolacja Ćwiczenie 20. Uzupełnij zdania i opowiedz o swoim dniu Zwykle rano najpierw . ..................................................................................... Potem ............................................................................................................... Zwykle na śniadanie ........................................................................................ Po śniadaniu . .................................................................................................. Codziennie do pracy . ....................................................................................... 124 Często w południe . .......................................................................................... Zwykle po południu . ....................................................................................... Zwykle na obiad ............................................................................................. Czasami po obiedzie . ...................................................................................... Często po pracy . ............................................................................................. Na kolację mam . ......................................................................................... Zwykle po kolacji . ....................................................................................... Codziennie wieczorem . ................................................................................ Od czasu do czasu wieczorem . .................................................................... Nigdy po pracy nie . ..................................................................................... Zwykle w nocy ............................................................................................ Od czasu do czasu w weekendy . ................................................................. Nigdy w weekendy nie ................................................................................ Ćwiczenie 20. Przetłumacz na język polski Oбычно Ядвига встает рано. Она умывается, делает макияж, расчёсывается. Потом быстро идет в магазин за покупками, она очень любит свежие булочки. Ядвига пьёт кофе с булочками. Это её завтрак. Ее школа находится далеко от дома, поэтому она ежедневно ездит на метро и на автобусе. В школе она проводит несколько часов. Днём она возвращается домой. Обычно она сначала убирает в комнате, а потом помогает бабушке приготовить обед. После обеда она делает уроки. Когда у неё есть немного свободного времени – она читает. В полночь Ядвига уже сладко спит. ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ 125 Umówienie się na spotkanie (na randkę) PYTANIE? Masz ochotę pójść Chcesz pójść Może pójdziemy na spektakl / film kawę / piwo do teatru / kina kawiarni / klubu ODPOWIEDŹ TAK NIE Ćwiczenie 22. Uzupełnij dialog Pomysł, piwo, tańczyć, pieniędzy, parku, ochotę, klubu, noga, niestety Kasia: Cześć, Władku! Władek: Witam! Kasia: Może masz . ...................... na kino? Władek: Myślę, że to nie jest dobry . .............. Być może teatr? Kasia: Nie lubię chodzić do teatru, ale może pójdziemy do . ...............? Władek: . ......................... , nie umiem ........................., więc do klubu nie chodzę. Kasia: No to może do jakiegoś pubu na . ................? Władek: Niestety, nie mam przy sobie . .................... Kasia: No to idziemy do . .................. na spacer? Władek: Dzięki, ale nie mogę, boli mi . .............. Kasia: O Matko Boska! Spadnij wtedy, żebym ciebie nie widziała! Nie mogłeś od razu powiedzieć, że nie chcesz ze mną gdzieś iść?! 126 Ćwiczenie 23. Dopełnij dialog Cześć, Marysiu! Jakie masz plany na wtorek? Może pójdziemy ...............? Niestety, we wtorek idę do dentysty, ale ............................................... . Szkoda, ale w piątek jadę do babci. Może wtedy. ...................................? Świetny pomysł! Wtedy spotkamy się w sobotę..................................... . Wspaniale! Do zobczenia! Ćwicenie 24. Ułóżcie z sąsiadem własny dialog _______________________________________________ _______________________________________________ _______________________________________________ _______________________________________________ Ćwiczenie 25. Uzupełnij prawidłowymi formami czasowników, a natępnie posłuchaj piosenki i sprawdź Stare Dobre Małżeństwo Czarny blues o czwartej nad ranem Czwarta nad ranem Może sen (przyjść) . ..........................? Może mnie (ty, odwiedzieć). ................................? Czwarta nad ranem Może sen (przyjść) . ..........................? Może mnie (ty, odwiedzieć). ................................? Czemu cię nie (ona, mieć). .......................... na odległość ręki? Czemu (my, mówić). ..................................... do siebie listami? Gdy ci to (ja, śpiewać). ................................ - u mnie pełnia lata, Gdy to (ty, usłyszeć) ....................................- będzie środek zimy. Czemu się (ja, budzić) ............................ o czwartej nad ranem I włosy twoje (ja, próbować). .................................... ugłaskać? Lecz nigdzie nie ma twoich włosów, Jest tylko blada nocna lampkaŁysa śpiewaczka 127 (My, Śpiewać). .............................. bluesa, bo czwarta nad ranem Tak cicho, żeby nie zbudzić sąsiadów Czajnik z gwizdkiem (świrować) ...................................... na gazie Myślałby kto, że rodem z Manhattanu Czwarta nad ranem... Herbata czarna myśli (rozjaśniać). .................................., A list twój sam się czyta, Że można go śpiewać. Za oknem (one, mruczeć). .................................. bluesa Topole z Krupniczej. I jeszcze strażak wszedł na solo, Ten z Mariackiej Wieży. Jego trąbka jak księżyc Biegnie nad topolą, Nigdzie się jej nie spieszy Już piąta. Może sen (przyjść). .................................., Może mnie (ty, odwiedzieć)....................... Ćwiczenie 26. Odpowiedz na pytania 1. A co ty robisz o czwartej nad ranem? 2. Jesteś sową czy skowronkiem? 3. W jaką część dnia czy nocy najbardziej efektywnie pracujesz? 4. Czy łatwo wstajesz rano? 5. Czy szybko zasynasz? 6. Jak długo śpisz? 7. Ile godzin snu potrzebujesz, aby czuś się dobrze? 8. Co lub kto najbardziej przeszkadza ci podczas snu? 9. Nastawiasz budzik czy wstajesz sam(a)? 10. Czy często widzisz sny? 128 Lekcja 12. Czas PRZESZŁY. HISTORIA POLSKI Ćwiczenie 1. Przeczytaj dialog i podkreśl formy czasownika być Kasia: Władku, byłam wczoraj w kinie. Władek: Byłaś w kinie? Ale z kim? Przecież ja byłem w pracy! Kasia: Nie złość się! Byłyśmy w kinie z Julką. Julka była zmęczona po pracy, więc zdecydowałyśmy pójść do kina, aby trochę odpocząć. Władek: Aha, no wtedy dobrze. O której tam byłyście? Kasia: O siódmej. A ty gdzie byłeś, kochanie, wczoraj po pracy? Władek: A my z Markiem byliśmy w pubie. Wypiliśmy po piwie i poszliśmy do domu. Kasia: Może był z wami i Kazik? Władek: Nie, byliśmy z Markiem we dwoje. Ale w pubie byli jeszcze Paweł i Tadek, a obok przy innym stoliku były twoje koleżanki Weronika i Helena. Kasia: O, to tam był cały zespół znajomych! Jutro pójdę tam z tobą! Ćwizenie 2. Uzupełnij formami czasownika być w czasie przeszłym Być r.m. ja byłEM ty ___________ on był r.ż. ja byłAM ty ___________ ona __________ my byLIŚMY; wy __________ oni __________ my byŁYŚMY wy ________ one________ r.n. ono byłO 129 ćwiczenie 3.Uzupełnij formami czasownika być a) ........................ (my / r. m.) na koncercie. b) Pani Katarzyna . ........................... rano na zakupach. c) Kasia i Magda . ............................. w kinie na polskim filmie. d) Władek ................................ na siłowni. e) Władek i Kasia .................................. w operze. f) Kasia i Tadek w sobotę . . ............................. w pubie. g) Czy ................................. (wy / r. m.) w Krakowie? h) Wczoraj . ........................ (my / r. ż.) na wystawie. i) Dzisiaj jest ładnie, ale wczoraj .......... brzydko. j) ............................... (wy / r. ż.) już na wakacjach? k) Gdzie . ......................... Bartek i Antek? l) Te banany wczoraj . ......................... zielone, a dzisiaj już są żółte! CZYTAĆ r. męski r. (ja) czytałem (ty) czytałeś on czytał żeński (ja) czytałam (ty)czytałaś ona czytała r. męskoosobowy (my) czytaliśmy (wy) czytaliście (oni) czytali r. męskoosobowy (my) czytaliśmy (wy) czytaliście (one) czytały r. nijaki ––– ––– ono czytało Ćwiczenie 4. Napisz poprawną formę a) Robert wieczorem . .......... (uczyć się) języka polskiego. b) Oni ................................... (mieszkać) w Krakowie 5 lat. c) Karolina ........................... (gotować) zupę pomidorową. d) Pan Grzegorz . ......................... (pracować) dziś w domu. e) O dziesiątej pani Joanna ............................. (pić) kawę. f) W niedzielę Kasia ................................ (oglądać) polski serial w telewizji. g) W weekend . ......................... (spotkać się/my, r. m.) z nimi. h) W sobotę one . ......................................... (ćwiczyć) jogę. i) Czy ty też . ........................ (grać/r. m.) w karty całą noc? j) My ................................ (sprzątać/r. ż.)dzisiaj mieszkanie. k) ........................... (czytać/ wy, r. m.) już książki po polsku? 130 Ćwiczenie 5. Powiedz Co robiłeś wczoraj? Co robiłeś/robiłaś przedwczoraj? Co robiłeś/robiłaś tydzień temu? Co robiłeś/robiłaś 5 lat temu? Kiedy ostatni raz gotowałeś/gotowałaś obiad? Kiedy ostatni raz byłeś/byłaś w kinie? Kiedy ostatni raz słuchałeś/słuchałaś muzyki? Kiedy ostatni raz grałeś/grałaś w piłkę? Kiedy ostatni raz byłeś/byłaś na wakacjach? Ćwiczenie 6. Uzupełnij prawidłowymi formami czasowników 1.Dwie znudzone żaby (grać) _________ dziś w warcaby. 2.Aż cztery fryzjerki (zaplatać)___________ warkocz Elki. 3.W samochodzie taksówkarze pięknie (grać) ____________ na gitarze. 4.Po spektaklu dwaj artyści (być)_____________ bardzo-bardzo czyści. 5.W sklepie kasjerki na kasie nie (dodać) _____________ reszty Kasi. Ćwiczenie 7. Postaw zaimki i czasowniki w l.mn. 1. On przyjechał wczoraj do Moskwy. 2. Ona przyjechała ze wsi. 3. О czym rozmawiałeś? 4. Co ona mówiła? 5. Odpowiadałem na każde pytanie. 6. Opowiadałam о ciekawej powieści. 7. Czy zwiedzałeś już nowe muzem na Kalwaryjskiej? 8. Czego on się uczył? 9. Spieszyłam się bardzo do biblioteki. 10. Czy byłeś wczoraj w kinie? Ćwiczenie 8. Posluchaj rozmowy telefonicznej i napisz, czy to prawda (P) czy nieprawda (N) 131 Ćwiczenie 9. Wpisz poprawne formy czasowników KIM BYŁ WITKACY? Witkacy to pseudonim, tak naprawdę artysta ………………….. (nazywać się) Stanisław Ignacy Witkiewicz i ………………….. (być) popularnym malarzem, pisarzem, dramaturgiem i filozofem. ……………. ... (urodzić się) w Warszawie w tysiąc osiemset osiemdziesiątym piątym roku (1885 r.), a później ………. (mieszkać) w Zakopanem. Jego mama …. ....... (być) nauczycielką muzyki, a tata ………… (być) znanym krytykiem i malarzem. Ojciec Witkacego ……..…… (być) bardzo konserwatywny, nie ………….. (chcieć), żeby jego syn . ....... (chodzić) do szkoły. Dlatego mały Staś ………..……….. (uczyć się) tylko w domu. Kiedy …....…… (mieć) 20 lat, wbrew woli ojca …………. ....................... (przeprowadzić się) do Krakowa i . .. (zacząć) studiować na ASP. Dużo ……....…………….. (podróżować), ...... (czytać), .......................... (malować), ........................ (fotografować), ................... (być) bardzo utalentowany. . ......... (realizować się) jako artysta, ale w życiu osobistym nie ................. (mieć) szczęścia. . ........................................................................... (Popełnić) samobójstwo, kiedy . ... (mieć) 54 lata. .................... (być) szalonym, ale jednocześnie genialnym artystą. NB!!! W formach czasowników kończących się na –ieć (mieć, musieć, chcieć, lecieć, umieć itd.) ) i –ść (jeść, nieść, wieźć itd.) zachodzą wymiany! 132 Ćwiczenie 10. Odmień czasowniki MIEĆ i MUSIEĆ Ćwiczenie 11. Użyj w czasie przeszłym A) (ja) (chcieć) _________ pojechać do Warszawy, ale (skończyć) ______ mi się pieniądze. B) Wczoraj (być) _____________ zła pogoda. Ciągle (padać)_________________ deszcz. C) Przepraszam, ale zupełnie nie (mieć) ____________ czasu, żeby zrobić zadanie domowe. (Zrobić) ____________________ tylko pierwsze ćwiczenie. D) Czy ty kiedyś (odpoczywać)_____________ normalnie, czy (jeździć) ___________ chociaż raz nad morze? E) My świetnie (grać) ___________ w piłkę nożną. Nie rozumiem, jak oni (zwyciężyć)_______________ . F) Pan Adam ciężko (chorować)____________ w zeszłym roku, więc (musieć) _____________ leżeć w szpitalu. G) Kasia (chcieć) ________________ spać, lecz Władek (chcieć) _____________ tańczyć. H) Władek dzisiaj (musieć) ______________ zrobić zakupy, lecz (zapomnieć) __________. I) Ja nigdy nie (chcieć) __________ zostać lekarzem, ale moi rodzice bardzo (chcieć)__________. J) Ty zawsze (mieć)____________ szczęście do kobiet. My go raczej nie (mieć)______________. K) Adam już raz (lecieć) ___________balonem. Czy wy też (lecieć)___________ ? L) Kiedyś Anna często (zapominać) ___________wyłączyć żelazko. Jej siostry też _______. M) Ten obraz (wisieć) __________w naszej galerii. Dużo dobrych obrazów tam (wisieć)__________. 133 N) Ty nie (musieć) ____________ studiować wieczorami. Janek i Michał (musieć)____________ to robić. O) Wczoraj wieczorem (woleć) _________zostać w domu. Ale cieszę się, że wy (woleć) ___________ wybrać się do kina. P) Ja przez wiele lat (śledzić)_____________ karierę artystyczną mojej sąsiadki. Dobrze wiem, że wy teżj ą (śledzić)_______________ . Q) Czy wy już (jeść) ___________ obiad? Ja (jeść)_____________ w restauracji. R) Państwo Kowalscy (znaleźć) _____________ bezdomnego psa. Pamiętam, że ty (znaleźć) ____________ kiedyś kota. S) Michał nigdy nie (chcieć) ___________ jeździć do babci na wakacje. Dobrze, że chociaż wy (chcieć)_____________. T) Nawet nie wiecie, jakie ja (mieć)___________ wczoraj kłopoty w pracy. Wy jesteście bezrobotni, więc ich nigdy nie (mieć)_________. Ćwiczenie 12. Przeczytaj modlitwę mężczyzny i uzupełnij formami czasowników Miły Boże, Chodzę co dzień do pracy na 8 godzin. Moja żona w tym czasie siedzi sobie w domu. Chciałbym, żeby wiedziała, co ja muszę wytrzymać. Bardzo Cię proszę, zamień jej ciało z moim na jeden dzień. Amen. Bóg w swej nieskończonej mądrości (spełnić) . . ................................ prośbę mężczyzny. (Nadchodzić) . ................................. ranek. (Przebudzić się, on) ....................................................... jako kobieta. (Wstać)............................, (zrobić) . ............................................... drugie śniadanie mężowi do pracy, (nakarmić) . ................................. psa i kota, (obudzić)................................. dzieci, (dać). ............................................................................ im śniadanie, (przygotować) ................................................ ubranie do szkoły i (odwieźć) ............................................................................................. dzieci do szkoły. (Wrócić). ............................... do domu, (przygotować) ................................ rzeczy do prania i (wstawić). ............................................................. pranie. (Pójść)...................... do banku po pieniądze. Później (zrobić). ..................... zakupy - zieleniak, mleczarnia. (Wrócić) . . .................................... do domu. (Wypakować). ........................... zakupy, (zapisać)........................ wydatki do zeszytu. 134 (Wyczyścić). ................................. kuwetę kotu i (wykąpać)........................... psa. Była już 13, a on (się spieszyć).............................., żeby jeszcze pościelić łózka, odkurzyć, zamieść i umyć podłogę w kuchni. (Pojechać). ................................................ po dzieci do szkoły, w powrotnej drodze (móc) ...................... z nimi porozmawiać. (Przygotować) . . ................................. im mleko i (odrobić) . .................................. z nimi lekcje. (Zrobić)....................... prasowanie, a prasując (móc). ........................................ pooglądać telewizję. O 16:30 (zacząć) . ......... obierać ziemniaki i myć zieleninę na sałatkę, (rozbić) . mięso na kotlety. (Przygotować)..................... kolację. Po kolacji (pościelić). .............................. łóżka dla męża i dzieci, (nakarmić) .................... psa i kota, (posprzątać) . ................ w kuchni, (włączyć).................... zmywarkę i (poskładać) . ....................... pranie. (Wykąpać) . ..dzieci, (położyć) ......................... je spać i (przeczytać). . ............................. im bajkę. O 22:00 był wyczerpany, ale jego obowiązki jeszcze się nie skończyły... w sypialni czekał mąż. (Zasnąć) .............................. nie wiadomo kiedy. (Nadchodzić) . ............................ ranek, (przebudzić się). ......................., (uklęknąć) . ............................... przy łóżku i (rzekać)............................: "Boże, nie rozumiem, co ja sobie (wyobrażać). . ......................, jak ja (się mylić) ................................, zazdroszcząc swojej żonie tego, że może być cały dzień w domu. Proszę, bardzo Cię proszę, spraw, żeby było jak dawniej" Bóg w swej nieskończonej mądrości (odpowiedzieć). ...........................: Mój synu, widzę, że (ty, wziąć) ............................ sobie do serca tę naukę, wierz mi, bardzo bym chciał szybko wszystko zmienić jak było, ale musisz poczekać dziewięć miesięcy, od wczorajszej nocy jesteś w ciąży... Ćwiczenie 13. Opowiedz szczegółowo o swoim wczorajszym dniu lub o najszczęśliwszym dniu w swoim życiu _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 135 _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Krótka historia Polski * Nazwa Polski pochodzi od plemiona Polan. ! Na przełomie IX i X wieku zjednoczyli oni niemal całe dorzecze Odry i Wisły. * 966 r - przyjęcie chrześcijaństwa przez księcia Mieszka I(Mieszko I jest pierwszym władcą Polski. Założyciel dynastii Piastów). * W 1025 r. Bolesław Chrobry (syn Mieszki I) koronował się na pierwszego króla. ! Szybki rozwój gospodarczy i cywilizacyjny Mieszko I średniowiecznego państwa polskiego! * Dynastia Piastów, założycieli polskiego państwa, panowała do XIV wieku. Jej ostatni przedstawiciel, król Kazimierz Wielki, w 1364 założył uniwersytet w Krakowie, jeden z najstarszych w Europie. * Małżeństwo Jadwigi, królowej Polski, a z pochodzenia Węgierki, z księciem Litwy, Władysławem Jagiełłą, dało początek rządom dynastii Jagiellonów. ! Za panowania królowej Jadwigi (od niedawna uznanej za katolicką świętą) Bolesław Chrobry – I król Polski doszło do zjednoczenia Polski i sąsiadującego z Polską od wschodu Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dzięki budowanej przez następne dwa wieki unii powstała Rzeczpospolita. * 1410 rok – Bitwa pod Grunwaldem. Pokonanie Krzyżaków. * 1569 rok – Unia Lubelska. Utworzenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. (Król Zygmunt August) 136 ! Rzeczpospolita Obojga Narodów ze stolicą w Krakowie była mocarstwem o randze europejskiej, największym i jednym z najbardziej zamożnych państw na kontynencie. Okres panowania Jagiellonów był dla polskiego państwa czasem „złotego wieku” - gospodarczego i kulturalnego rozkwitu. * W 1596 r.stolica Polski przez Zygmunta III Wazę została przeniesiona z Krakowa (Małopolskie woj-wo) do Warszawy (woj-wo Mazowieckie). Zarządzana Władysław Jagiełło przez obieralnych królów Polska prowadziła wówczas istotne dla geografii europejskiej wojny ze Szwecją i Turcją. !!! Szlacheckie wolności i prawo liberum veto przywodzi do zagłady RP. * W 1772 po raz pierwszy Austria, Prusy i Rosja zajęły część ziem RP. * 3 maja 1791 Sejm uchwalił konstytucję, która miała zreformować i unowocześnić państwo zgodnie z duchem Oświecenia. Była to pierwsza w Europie pisana ustawa zasadnicza, a druga tego typu na świecie, po konstytucji amerykańskiej. * W 1793 Rosja i Prusy dokonały drugiego zaboru polskich ziem. * W 1794 roku odbyło się powstanie Tadeusza Kościuszki, które stało się kolejną sprobą uratowania RP. Zygmunt August * A w 1795 roku (wraz z Austrią) ostatecznie podzieliły między siebie terytorium polskiego państwa. * Na 123 lata znikło ono z mapy Europy! * Po rozbiorach RP stwarzają się Legione polskie za granicą. * 1797 rok – został napisany hymn Polski. Mazurek Dąbrowskiego. * Jako niepodległe państwo Polska wróciła na mapę Europy w 1918, z końcem I wojny Konstytucja światowej. Dzięki Józefowi Piłsudskiemu. * W 1920 w bitwie pod Radzyminem (zwanej też „cudem nad Wisłą”) armia polska powstrzymała wojska Rosji Radzieckiej. 137 * 1 września 1939 zaczyna się Druga wojna światowa ś * 17 września 1939 została zaatakowana przez Związek Radziecki. ! Niemcy i ZSRR podzieliły terytorium Polski. * Wiosna 1940 – zbrodnia katyńska (zbrodnia komunistyczna). ! rozstrzelanie co najmniej 21 768 obywateli Polski, w tym ponad 10 tysięcy oficerów wojska i policji przez władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Egzekucji ofiar, uznanych za „wrogów władzy sowieckiej” i zabijanych strzałami w tył głowy Tadeusz Kościuszkо z broni krótkiej, dokonała radziecka policja polityczna NKWD. W latach 19401990 władze ZSRR zaprzeczały swojej odpowiedzilności za zbrodnię katyńską, lecz 13 kwietnia 1990 roku oficjalnie przyznały, że była to „jedna z ciężkich zbrodni stalinizmu”. Dobrze pokazuje te dzieje film Andrzeja Wajdy „Katyń”. * Pod koniec II wojny światowej do Polski wkroczyły oddziały Armii Czerwonej, wyzwalając polskie ziemie spod okupacji hitlerowskiej i zarazem przynosząc obce polskiej tradycji rozwiązania ustrojowe i gospodarcze. ! Z II wojny światowej Polska wyszła z radykalnie zmienionym terytorium (bez terenów wschodnich, za to z ziemiami należącymi przed 1945 do Niemiec), stratami ludności sięgającymi 6 milionów osób (w tym 3 mln polskich Żydów) i wielkimi zniszczeniami. Symbolem tej epoki jest los stolicy Polski, Warszawy. Miasto zostało zbombardowane Ostatni król RP Stanisław przez Niemców w 1939. August Poniatowski * 1944 rok -- Powstanie Warszawskie. ! Warszawa została niemal zrównana z ziemią. Skala wojennych zniszczeń była tak wielka, że w 1945 poważnie zastanawiano się, czy będzie możliwe odtworzenie stolicy Polski w tym mieście. * Powstała po wojnie Polska Rzeczpospolita Ludowa(PRL) była państwem zależnym od sowieckiej Rosji, podobnie jak inne kraje, Józef Piłsudski – pierwszy które znalazły się w radzieckiej strefie wpływów. marszałek ! Kryzys!!! W czerwcu 1956 wybuchły protesty robotnicze w Poznaniu. W 1968 protestowali studenci i intelektualiści polscy. Powstaje nielegalna opozycja polska. 138 !!! Czynnikiem moralnym, wzmagającym opór społeczeństwa i jego opiniotwórczych elit wobec władz komunistycznych, był wybór w 1978 krakowskiego kardynała Karola Wojtyły na papieża i jego pierwsza wizyta w Polsce jako głowy Kościoła Katolickiego. * We wrześniu 1980 powstała „Solidarność” – Jan Paweł II pierwszy w krajach bloku radzieckiego niezależny ruch społeczny, jednoczący pod hasłem pokojowych przemian przedstawiciele wszystkich warstw społecznych. „Solidarność” stała się ruchem masowym – w jej szeregi wstąpiło prawie 10 mln osób, co trzeci dorosły Polak. * W grudniu 1981 został wprowadzony stan wojenny. * W 1988 wskutek rozwoju sytuacji międzynarodowej władze zdecydowały się na dialog z opozycją. ! W lutym 1989, po raz pierwszy w powojennej historii Polski i po raz pierwszy w dziejach państw bloku radzieckiego, przy jednym – symbolicznie okrągłym stole – zasiedli przedstawicie rządu i demokratycznej opozycji. Dokonał się bezkrwawy przewrót: przy „Okrągłym stole” ustalone zostały zasady uczestnictwa opozycji we władzy. * W grudniu 1990 w powszechnych wyborach prezydenckich zwyciężył przedstawiciel opozycji . „Solidarność” Lech Wałęsa. * W 1999 Polska została członkiem NATO. * W 2004 roku wstąpiła do Unii Europejskiej. 139 Ćwiczenie 14. Podpisz prezydentów Prezydenci III RP 140 Ćwiczenie 15. Połącz ze sobą wydarzenia i hasła z odpowiednimi nazwiskami i datami Przykład: 1 – g. 1. Chrzest Polski 2. Ostatni król Polski 3. Trzy stolice Polski 4. Akademia Krakowska (Uniwersytet Jagielloński) 5. Ważne bitwy i wojny 6. 1 konstytucja Polski 7. Polski hymn 8. Rozbiory 9. Odzyskanie niepodległości 10. Socjalizm i komunizm 11. Solidarność i Lech Wałęsa 12. Najwięksi poeci i pisarze 13. Polacy święci 14. Nagroda Nobla 15. Polska muzyka 16. Polscy malarze 17. Polscy sportowcy a. Św. Stanisław, św. Stanisław Kostka, św. Maksymilian Kolbe; b. Król Stanisław August Poniatowski; c. 11.11.1918 (Józef Piłsudski); d. 1945-1989; e. Adam Mickiewicz („Pan Tadeusz”), Juliusz Słowacki, Bolesław Prus; f. „Mazurek Dąbrowskiego”—Włochy, 1797 r. Gen. Jan Henryk Dąbrowski; g. 966r (Mieszko I); h. Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko, Krzysztof Penderecki; i. Gniezno—Kraków —Warszawa; j. I – 1772, II – 1793, III – 1795; k. Jan Matejko, Jacek Malczewski, Józef Chełmoński; l. 1980r.; m. Henryk Sienkiewicz, Maria Skłodowska-Curie (chemia i fizyka), Władysław n. 1410 r. – Grunwald i Krzyżacy, 1683 r. Jan III Sobieski i Wiedeń; o. 3.05. 1791r.; p. 1364r. i król Kazimierz Wielki; q. Adam Małysz, Robert Lewandowski, Andrzej Gołota; 141 Ćwiczenie 15. Rozwiąż krzyżówkę Pytania 1. Ta osoba stała na czele ruchu „Solidarność” i otrzymała pokojową nagrodę Nobla. 2. Księć Litewski i król RP, mąż Jadwigi, założyciel nowej dynastii. 3. Pierwszy władca Polski. 4. Pierwszy król Polski, syn Mieszki I. 5. Ten prezydent stał na czele III RP i zginął pod Smoleńskiem. 6. Ten Król przeniósł stolicę Polski z Krakowa do Warszawy i stoi go pomnik w Warszawie. 7. Pierwszy marszałek Polski. Przewódca legionów polskich. Wrócił Polsce niepodległość. 8. Ten pisarz dostał nagrodę Nobla za utwór „Chłopi”. 9. Imię papieża Jana Pawła II. 10. Nazwisko ostatniego króla Polski. 11. Nazwisko autora hymnu polskiego. 12. Ta polska poetka w 1996 roku otrzymała nagrodę Nobla. Przeżyła 89 lat. Ćwiczenie 16. Powiedz, prawda czy fałsz? • Pierwszym władcą Polski był Bolesław Chrobry. • Chrzest Polski odbył się w 966 roku. • Legenda o powstaniu Krakowa – to „Legenda o Lechu, Czechu i Rusie”. • Pierwszą stolicą Polski była Łódź. • Mikołaj Kopernik był wybitnym astronomem i jest autorem teorii heliocentrycznej. • Jan Matejko to wybitny polski muzyk. • Druga wojna światowa zaczęła się 1 września 1941 roku. • Jadwiga to żona Władysława Jagiełły. • Ostatni rozbiór RP odbył się w 1795 roku. • Pierwszy uniwersytet w Polsce to Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. 142 Ćwiczenie 17. Podpisz obrazki: Ćwiczenie 18. Połącz wydarzenia i osoby z nimi związane 143 Ćwiczenie 19. Wypełnij tabelę według wzoru 144 Lekcja 13. Czas przyszły. Miejscownik. Mój urlop Powtórka Ćwiczenie 1. Postaw w prawidłowe formy czasowniki 1. Adam już raz (lecieć) ________________ balonem. Czy wy też (lecieć)_____________________ ? 2. Kiedyś Anna często (zapominać)_________________________ wyłączyć żelazko. 3. Ten obraz (wisieć)__________________w naszej galerii. Dużo dobrych obrazów tam_____________ (wisieć). 4. Ty nie (musieć)_______________ studiować wieczorami. Janek i Michał (musieć)____________________ to robić. 5. Wczoraj wieczorem (woleć)___________________ zostać w domu. Ale cieszę się, że wy (woleć)________________________ wybrać się do kina. Ćwiczenie 2. Uzupełnij prawidłowymi formami czasowników Jan Brzechwa Leń Na tapczanie siedzi leń, Nic nie robi cały dzień. "O, wypraszam to sobie! Jak to? Ja nic nie robię? A kto siedzi na tapczanie? A kto ____________ pierwsze śniadanie? (zjeść) A kto dzisiaj _________ i ____________? (łapać) A kto się w głowę_____________? (podrapać) A kto dziś _____________ kalosze? (zgubić) O - o! Proszę!" Na tapczanie siedzi leń, Nic nie robi cały dzień. 145 "Przepraszam! A tranu nie __________? A uszu dzisiaj nie _____________? A nie ____________ guzika? A nie ____________ języka? A nie ____________ się strzyc? To wszystko nazywa się nic?" (pić) (myć) (urwać) (pokazać) (chodzić) Na tapczanie siedzi leń, Nic nie robi cały dzień. Nie poszedł do szkoły, bo mu się nie ___________, Nie ___________lekcji, bo czasu __________za mało, Nie ___________ trzewików, bo nie ________ochoty, Nie ___________ "dzień dobry", bo z tym za dużo roboty, Nie ___________Azorka, bo za daleko jest woda, Nie ___________ kanarka, bo czasu mu _________ szkoda. ___________ zjeść kolację - tylko ustami ___________, Miał położyć się - nie ___________ - ____________. _________ mu się, że nad czymś ogromnie się ________. Tak __________ się tym snem, że się _____________. (ono, chcieć) (on, odrobić, mieć) (on, zasznirować, mieć) (on, powiedzieć) (on, napoić) (on, nakarmić, ono, być) (on, mieć, mlasnąć) (on, zdążyć, zasnąć) (ono, śnić, on, trudzić) (on, zmęczyć, obudzić) Czas przyszły prosty 146 Czas przyszły złożony Ćwiczenie 3. Uzupełnij prawidłowymi formami czasownika BYĆ Dobra wróżka - Marku, ty nigdy już nie będ_ _ _ _ _ decydować o własnym losie! - A kto będ_ _ _ to robić? - Ja! Dlatego (ty) będ_ _ _ _ _ musiał dużo pracować i mało odpoczywać. Dlatego nie będ_ _ _ _ _ mieć satysfakcji z tego, co będ_ _ _ _ _ robić. W tym czasie twoi koledzy będ_ szybko awansować. Będ_ jeździli dobrymi samochodami i żenili się z pięknymi kobietami. Oni będą bogaci i szczęśliwi. Ty nie! - A czy przynajmniej (ja) nie będ_ mieć kłopotów finansowych? - (ty) Będ_ _ _ _ _ , będ_ _ _ _ _! Całe życie będ_ _ _ _ _ siedzieć w kieszeni u innych. Będ_ _ _ _ _ brać kredyty i pożyczki, które potem latami będ_ _ _ _ _ spłacać. - To niesprawiedliwe! (ja) Będ_ z tobą walczył! - I (ty) będ_ _ _ _ _ przegrywał! Będ_ _ _ cię prześladował pech. Nigdzie nie będziesz mógł zdążyć. Ani niczego zrealizować. - Czy nic dobrego nie będ_ _ _ mnie spotykać? - (ty) Będ_ _ _ _ _ mieć piękne marzenia. Będ_ _ _ _ _ śnić o sukcesach, zaszczytach i popularności. Będ_ _ _ _ _ pragnąć władzy i bogactwa. I niczego nie będ_ _ _ _ _ mógł urzeczywistnić. Ja osobiście będ_ pilnowała tego wszystkiego. I tylko ty jeden nigdy nie będ_ _ _ _ _ mógł powiedzieć o mnie, że jestem dobrą wróżką. A wiesz dlaczego? Bo ja cię, Marku, po prostu nie lubię!!! 147 Ćwiczenie 4. Odpowiedz na pytania dotyczące tekstu 1. Kto będzie decydować o życiu Marka? 2. Czy życie Marka będzie beztroskie? 3. Jak będzie wyglądało życie kolegów Marka? 4. Czy Marek ożeni się z piękną kobietą? 5. Jak Marek będzie sobie radzić finansowo? 6. Czy Markowi uda się coś zrealizować? 7. O czym będzie marzyć Marek? 8. Jaki jest stosunek wróżki do Marka? 9. Czy Marek kupi sobie dobry samochód? 10. Czy Marek spotkał dobrą wróżkę? Ćwiczenie 5. Uzupełnij formami czasownika BYĆ a) On nie ........................ tego tolerować! b) My ........................ tam na pewno, a wy? c) Oni ........................ pracować razem. d) Ja nie ........................ miała czasu, może ty? e) Czy (ty) ........................ oglądać ten film? f) Ona ..................... czekać na was tylko 10 minut. g) One jak zwykle ........................ spacerować w galerii handlowej. h) Ono ........................ jadło teraz czy potem? i) Wy .................... pisać, a one ................... czytać. Ćwiczenie 6. Wyrazy w nawiasach podaj w odpowiednich formach czasu przyszłego złożonego WZÓR: (pisał) – będzie pisać 1. My nie (czekamy) _______________________ na ciebie kolejny kwadrans. 2. Czy wy (oglądacie) ______________________ jutro ten nowy film? 3. Ja i mój brat (oszczędzamy) _________________ pieniądze, które (zarabiamy) w czasie wakacji. 4. Adam postanowił, że nie (pracuje) _________________ dłużej za pół darmo. 5. Moi znajomi od jutra (mieszkają) __________________ przy sąsiedniej ulicy. 6. Ja nigdy nie mówiłem, że (kocham) _________________ cię przez całe życie. 7. Mam nadzieję, że moje dzieci (szanują) _________________rodzinne tradycje. 8. Anno, czy możesz mi obiecać, że już nigdy nie (spotykać się) ______________ z tym zarozumiałym i głupawym Karolem. 9. Przysięgam, że (mówię) _____________________ prawdę i tylko prawdę. 148 Ćwiczenie 7. Co pasuje? a) za 2 lat/lata b) po jutro/pojutrze c) za 6 miesiące/miesięcy d) w przyszłym miesiącu/miesięcy e) za 22 lat/lata f) za pół rok/roku g) w przyszłym rok/roku h) za 2 miesiące/miesięcy i) za 40 tygodnie/tygodni j) za 100 lat/lata Ćwiczenie 8. Powiedz, co będziesz robić Za dwie godziny . . ............................. Za tydzień ......................................... Za trzy miesiące ................................ Za rok .............................................. Za 5 lat . ........................................... Ćwiczenie 9. Posłuchaj nagrania i uzupełnij tekst Jest pani młoda i aktywna. Dużo pani pracuje. Na pewno będzie pani mieć dużo pieniędzy w przyszłości? Co pani będzie robić, kiedy już będzie pani bardzo bogata? Kiedy będę bardzo bogata, . ...................................... robić to, co będę chciała. Będę mogła na przykład .................................................... bardzo drogim i szybkim samochodem i będę mieć ......................... i elegancki dom. Często będę . ...................... z mężem. Nie będziemy musieli gotować w domu, bo codziennie ............................. mogli jeść w restauracji. Nie . ...................... musieli pracować. Będziemy mogli robić to, co będziemy chcieli. Nasze . . ... będą mogły uczyć się w świetnej szkole, a potem .................................. studiować na dobrym uniwersytecie. ....... będą mieć swoje firmy i będą zarabiać dużo pieniędzy. NB! Если по-русски можно сказать Я смогу, я захочу, то по-польски НЕЛЬЗЯ! Используются формы сложного будущего времени! Będę mógł robić to, co będę chciał. Смогу делать то, что захочу. Będziesz mogła robić to, co będziesz chciała. Сможешь делать то, что захочешь. 149 Ćwiczenie 10. Uzupełnij zdania a) Anna będzie ........................ (musieć) zapytać szefa. b) Studenci nie będą . ...................... (móc) mieć lekcji w szkole. c) Anna będzie . ...................... (chcieć) zorganizować fajną imprezę. d) Aneta nie będzie ........................ (móc) przyjść. e) Tomek i Iwona też nie będą . ...................... (móc) przyjść. f) Sylwia będzie ........................ (chcieć) pojechać do domu. g) Dominika będzie . ...................... (musieć) zostać w domu. h) Ryszard będzie . ...................... (musieć) zjeść wszystko sam. Ćwiczenie 11. Odpowiedz na pytania Co będziesz robił(a), gdy z nieba spadnie na cię milion dolarów? Co będziesz robił(a), jeśli nagle w całym świecie zgaśnie światło? Co będziesz robił(a), jeśli na tydzień wyłączy się Internet? Co będziesz robił(a), jeśli do ciebie zadzwoni Michał Żebrowski i zaprosi na spotkanie? Co będziesz robił(a), jeśli po drodze do pracy (uczelni) samochód obleje cię brudną wodą z kałuży? Co będziesz robił(a), jeśli spotkasz wróżkę? Co będziesz robił(a), jeśli Andrzej Wajda proponuję Ci zagrać w głównej roli jego nowego filmu? Ćwiczenie 12. Ułóż wypowiedzenie na temat "Jaki (jaka) będę za 20 (30) lat”... Plan wypowiedzi: 1. Jak będę wyglądał(a) 2. Gdzie będę mieszkał(a)? 3. Co będę miał(a)? 4. Co będę robił(a)? 150 Co będziesz robił(a) na wakacjach? Co planujesz robić na urlopie? Turystyka, wypoczynek, wakacje Wypoczywać (gdzie?) в горах • w górach в городе • w mieście в лесу • w lesie в санатории • w sanatorium в деревне • na wsi на море • nad morzem на озёрах • nad jeziorami на реке • nad rzeką на пляже • na plaży на юге • na południu на даче • na działce на курорте • w kurorcie за городом • za miastem за границей • za granicą под Варшавой • pod Warszawą под Москвой • pod Moskwą Ćwiczenie 13. Uzupełnij tekst przyimkami W na nad za pod z Plan na urlop Razem ___ Kasią zaplanowaliśmy pojechać ____ granicę. Wszystkie poprzednie lata spędzaliśmy urlop ____ działce, ____ wsi u babci lub ____ domu, więc było nie bardzo wesoło. Kasia powiedziała, że jeśli i ____ następnym roku zostaniemy ___ domu, to rozwiedzie się ze mną. Dlatego zdecydowałem wieźć żonę ____ południe, żeby spędzić urlop ____ morzem i poleżeć ___ plaży. Wypoczynek minął szybko, bo było bardzo interesująco i aktywnie. Co rano pływaliśmy ___ morzu i opalaliśmy się, po obiedzie jeździliśmy autobusem ___ wycieczki i zwiedzaliśmy zabytki, a wieczorami chodziliśmy do restauracji ____ kolację lub do klubu ___dyskotekę. __ ciągu dnia piliśmy zimne koktajle, i jedliśmy smaczne świeże owoce. Było superowo! Kasia powiedziała, że jeśli nie zawiozę ją tam ___ następnym roku, to się rozwiedzie ze mną! Kobeta, co z niej wziąć... 151 Wypoczywać (kiedy?) • latem - летом • zimą - зимой • jesienią - осенью • wiosną - весной • w weekend - в уик-энд/ в выходные • po obiedzie - после обеда • wieczorem - вечером • wieczorami - по вечерам • w ciągu dnia - днём wypoczywać (jak?) • dobrze - хорошо • źle - плохо • interesująco - интересно • aktywnie - активно • tradycyjnie - традиционно • kąpać się w morzu - купаться в море • pływać w morzu - плавать в море • opalać się - загорать на солнце • spacerować brzegiem morza - гулять по берегу моря • pływać jachtem - кататься на яхте • uprawiać windsurfing – заниматься виндсерфингом • kąpać się w jeziorze – купаться в озере • być miłośnikiem turystyki górskiej – быть поклонником горного туризма • pasjonować się turystyką – увлекаться туризмом • wyruszyć na obóz wędrowny – отправиться в турпоход • wybrać trasę – выбрать маршрут • wyznaczyć trasę – назначить маршрут • wziąć ze sobą suchy prowiant – взять с собой сухой паёк • spakować rzeczy do plecaka – упаковать вещи в рюкзак • iść z plecakiem na plecach – идти с рюкзаком за спиной • mieszkać w namiocie – жить в палатке • spać w śpiworze – спать в спальном мешке • rozpalać ognisko – разводить (разжигать) костёр • chodzić po górach – ходить по горам • wspinać się na szczyty – подниматься на вершины • zdobywać szczyty – покорять вершины 152 Podróż podróżować autostopem - автостопом samochodem - на машине samolotem - на самолёте pociągiem pospiesznym - на скором поезде pieszo - пешком podróż - путешествие wyjazd - поездка wakacje letnie - летние каникулы ferie zimowe - зимние каникулы wypoczynek - отдых urlop - отпуск wycieczka - экскурсия wycieczka po mieście - экскурсия по городу zwiedzać miasto - осматривать город przewodnik (wydawnictwo) - путеводитель przewodnik (człowiek) - экскурсовод, гид turysta - турист zabytek - памятник pomnik, monument (kogo?) - памятник (кому?) pomnik Kopernika - памятник Копернику Ćwiczenie 14. Uzupełnij tekst wyrazami z ramki Wycieczka, pociąg, wakacje, miasto, muzeum, pomnik, plaża, autobus, przewodnik W następnym roku na letnie _____________ z Władkiem pojedziemy do Polski. Bilety będziemy kupować wcześniej, żeby wystarczyło miejsc na ________________ do Warszawy. W Warszawie spędzimy kilka dni, będziemy mieli krótką ________________ po mieście z ________________. Planujemy zobaczyć koniecznie ______________ syrenki i pałac w Łazienkach. Potem ________________ pojedziemy do Torunia, żeby zobaczyć _________________ Kopernika, Krzywą Wieżę i ______________ Piernika. Z Torunia pojedziemy do Sopotu. Zobaczymy _______________ i będziemy leżeć na ________________. A jeszcze za rok chcemy wyjechać do Krakowa, aby zobaczyć Kościół Mariacki i posłuchać hejnału Mariackiego. 153 Ciekawa informacja! Wieża Mariacka zwana Wieżą Straży, Budzielną, Alarmową lub Hejnalicą - jest jedyną na świecie, z której od przeszło sześciuset lat przez całą dobę co godzina trębacz gra hejnał na cztery strony świata. By zobaczyć i usłyszeć te cuda, trzeba wspiąć się po 271 schodkach na wysokość 54 metrów. Kto gra? Są w Krakowie (i nie tylko) ludzie, którzy po sposobie grania Hejnału rozpoznają bezbłędnie wykonawcę. Kiedyś Śmietanę czy Rusina, w ostatnich latach Skowronka czy Kołtona. Miasto miało do hejnalistów zawsze sentyment szczególny. Nazywano ich najpierw "trębaczami wieżowymi", których dobierano spomiędzy nienagannie się prowadzących mężczyzn (dopiero w 1993 roku zagrała Hejnał z Wieży pierwsza kobieta, Anna Kula) w wieku 20-35 lat, umiejących czytać i pisać. Hejnał Mariacki, grany początkowo tylko w południe, od 13 lutego 1838 wyznaczał punktualnie godzinę dwunastą. W ten sposób Kraków był pierwszym polskim miastem, w którym podawano dokładny czas. Fakt ten miasto zawdzięczało profesorowi Maksymilianowi Weissowi, dyrektorowi Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Czas z krakowskiego obserwatorium podawany był za pomocą radia na całą Polskę. Ostatni sygnał czasu z Krakowa nadano 1 kwietnia 1984 roku. Ponieważ był zbyt kosztowny, od tej pory transmitowano go z Warszawy. Ale bezpośrednio po nim płynęła grana na żywo melodia hejnału z mariackiej wieży. 3 kwietnia 2005 roku po raz pierwszy, i jak dotąd jedyny w historii, o godz. 12.00 zamiast hejnału z wieży kościoła Mariackiego rozległa się pieśń żałobna "Łzy matki". (Pomyśl, dlaczego?) Sama tradycja hejnału mariackiego liczy siedemset lat. O tym, dlaczego melodia hejnału nagle urywa się, jakby była nie zagrana do końca, głosi legenda: Kościół Mariacki, mający dwie wieże, był miejscem ważnym dla miasta. Z wyższej, zwanej hejnalicą, (która jest zarazem najwyższą wieżą w Krakowie) przed wiekami strażnik miejski trąbką dawał sygnał rano do otwierania, zaś wieczorem do zamykania bram grodu. Ale nie tylko. Trąbił na alarm, gdy dostrzegł pożar lub zbliżającego się wroga. Gdy pewnego razu Tatarzy, którzy często napadali na polskie wsie i miasteczka, doszli aż pod Kraków, strażnik zaczął grać hejnał. Zdążono zamknąć bramy miejskie, ale tatarska strzała przeszyła gardło hejnalisty, nim skończył melodię. Na pamiątkę tego zdarzenia melodia już zawsze urywa się. Czy trębacz stał na Wieży Mariackiej, czy na jednej z wież muru obronnego, tego już nie wiadomo... 154 Ćwiczenie 15. Odpowiedz na pytania 1. Gdzie będziesz spędzać następny urlop? 2. Jak i czym planujesz jechać na wypoczynek? 3. Czy podróżowałeś kiedykolwiek autostopem? 4. Co będziesz robił podczas urlopu? 5. Wolisz odpoczywać aktywnie lub spokojnie leżeć na plaży? 6. Planujesz gotować kolację lub chodzić do restauracji? 7. Czy planujesz zwiedzać zabytki i muzea? 8. Jeśli wybierasz wycieczki, to z przewodnikiem czy samodzielnie? 9. Czy często jeździsz na urlop za granicę? 10. Opowiedz o najlepszym wypoczynku, który miałeś. MIEJSCOWNIK o czym? o kim? 155 ALTERNACJE (Wymiany) do tabeli 1 LICZBA MNOGA! Rzeczowniki – ACH! (miastach, kwiatach, kobietach) Wyjątki: we WłoszECH, na WęgrzECH, w NiemczECH Przymiotniki – ICH/ YCH (mądrych, pięknych, tanich) Ćwiczenie 16. Odpowiedz na pytanie Gdzie? wykorzystując przyimki w, na, przy profesor, córka, żona, ulica, park, sklep, szpital, chłopiec, dzieci, samochód, teatr, metro, szkoła, Polska, książka, dziewczyna, syn, opera, wydział, blok, wystawa, człowiek, dziadek autobus, rower, ogród Ćwiczenie 17. Użyj poprawnej formy rzeczownika i odpowiedz na pytania PRZYKŁAD: O czym mówisz? Mówię o Krakowie. 1. O czym mówicie? . ............................................................... (Warszawa) 2. O kim oni mówią? . ................................................................. (Marek) 3. O kim one mówią? . ................................................................. (Michał) 4. O czym ona mówi? . ................................................................ (książka) 156 5. O czym on mówi? ..................................................................... (film) 6. O czym mówisz? ...................................................................... (polityka) 7. O czym mówi Tomek? . ............................................................ (historia) 8. O kim mówi Anka? . ................................................................. (syn) 9. O kim mówi Matylda? . . .......................................................... (siostra) 10. O czym mówi Krystyna? ......................................................... (dom) NB! Wymiany! Las – w lesie Lato – w lecie Miasto – w mieście Kościół – w kościele Wiara – w wierze Ogród – w ogrodzie Dół – na dole Ćwiczenie 18. Uzupełnij zdania prawidłowymi formami 1. Często bywam w (teatr)_________ z kolegami. 2. Obecnie mieszkam w (Mińsk)_________ . 3. W (hotel) ________ było zimno, więc zamieszkaliśmy w (prywatne mieszkanie)__________________. 4. Często myślę o (matka, siostra i brat)___________________________________________ ______. 5. Zawsze chciałam mieszkać w (Polska)_________________. 6. Marzę o (miłość, szczęście i szacunek)_______________________________ z przyszłym mężem. 7. W (opera)______________ było dużo interesujących i wybitnych ludzi. 8. Często spędzam wieczory w (kino)________. 9. Latem w (metro)________ jest chłodno, a zimą ciepło. 10. W (sweter)___________ zrobionym babcią jest bardzo ciepło. 11. We (Włochy)___________ jest bardzo ładnie. 12. Na (dół)________ zimniej niż w (góra)__________. 13. W (telewizor)____________ pokazywają dużo okropnych obrazków. 14. Na (wieś)__________ jest dobrze mieszkać, ponieważ zawsze jest czyste powietrze. 15. W (miasto) __________ dużo hałasu i samochodów. 16. Dzieci w (szkoła)_____________ nie mogą siedzieć spokojnie. 17. W (butelka) __________ nie znajdziesz szczęścia. 18. Na (zajęcia)___________ dużo czytamy, piszemy i śpiewamy. 19. W (ogród)____________ Botanicznym jest dużo rzadkich drzew. 20. W (lato)___________ jest upalna pogoda i zawsze chce się pić. 157 Ćwiczenie 19. Rzeczowników i przymiotników w nawiasie użyj w formie miejscownika PRZYKŁAD: Codziennie jem obiad w domu (dom). Michalina lubi jeść obiad w . ...................... (restauracja). Dzisiaj Michalina i Marek idą do miasta i właśnie w . ..................... (miasto) chcą coś zjeść, a w . ........................................ (kawiarnia) wypiją kawę. Znaleźli miejsce w .................................... (ulubiona restauracja) na ...................................... (krakowski Rynek). Zjedli bardzo dobry obiad i wyszli na ulicę. Na ......................... (ulica) spotkali swoich dobrych przyjaciół. Postanowili iść najpierw do kawiarni, a potem obejrzeć wystawę malarstwa. W ................... (galeria) spotkali koleżankę Michaliny, ktora szła na koncert. Poszli więc razem z nią. W . ................................ (filharmonia) był świetny koncert. Po . .............................. (koncert) wybrali się na piwo do pubu. W ................ (pub) siedzieli do północy. W końcu o pierwszej w ..................... (noc) wrócili do domu. Ćwiczenie 20. Uzupełnij zdania 1. Latem my z kolegami często bywamy (gdzie?)... 2. W zimie ja dużo czasu spędzam (gdzie?)... 3. Od czasu do czasu marzę o ... 4. Chciał(a)bym napisać powieść o ... 5. Chciał(a)bym porozmawiać o... 6. Chciał(a)bym więcej dowiedzieć się o... 7. Zeszłym latem byłam(em) w ... 8. Lubię spacerować po .... 9. Mieszkam w... 10. Chciał(a)bym mieszkać w ... Ćwiczenie 21. Wyrazy w nawiasach podaj w odpowiedniej formie l. W (moje ulubione czasopismo)…………………………… jest nowy artykuł. 2. Lubię siedzieć na (to miejsce) ………………………………………... . 3. W (które zdanie) ……………………………………… jest błąd? 4. Na (stare krzesło)……………………………………… siedzi lekarz. 5. Gazeta leży na (drewniana półka)……………………………………… . 6. W (ta gazeta)……………………………. piszą o (Madryt)……………… . 7. Teraz mogę napisać o (moja matka)………………………………………. . 8. Moja książka jest na (czarne biurko)………………………………….. . 9. Noclegi mamy w (bardzo duży hotel)………………………………….. . 10. Ta bajka jest o (złota kaczka)…………………………………………. . 158 Ćwiczenie 22. Zamień na miejscownik Postaw tę paczkę na (podłoga). ................................. . Rękawiczki leżą na (stół). ...................................... . Obraz wisi na (ściana). ......................................... . Książka stoi na (półka). ......................................... . Kot śpi na (kanapa). ........................................... . Najlepsza księgarnia mieści się na (ulica Długa). ................................... . Listy leżą na (buirko). ............................................ . Umiesz jeździć na (łyżwy) . ........................................ . Jej córka uczy się grać na (fleta)..................., a syn na (perkusja). . .................... . Na (wczorajszy wykład). .......................... profesor dał nam pytania do egzaminu. Ćwiczenie 23. Ułóż zdania, używając miejscownika następujących wyrazów: kwiat, córka, sweter, miasto, ciało, las, mama, ojciec, budynek, rok, dom, mąż, aktor, brzuch, ręka _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ Ćwiczenie 24. Posluchaj piosenki i postaw rzeczowniki w miejscownik Brathanki W kinie, w Lublinie O ________(świt) i o zmroku, O ________(świt) i o zmroku, W południe, w nocy, o_________ (świt). W Skarżysku i w Sanoku, W Skarżysku i w Sanoku , Ty mnie pokochaj nad życie! W ___________ (beret) , w ___________ (czapka), __________ (chustka) W ___________ (beret) , w ___________ (czapka), __________ (chustka) W ___________ (czapka) od stryjka ze Lwowa .. Na falochronie w ____________ (Ustka), Na falochronie w ____________(Ustka), Ty mnie pokochaj od nowa! 159 Refren: W _________ (kino), w __________ (Lublin) – kochaj mnie! W _________ (gaj), w __________(tramwaj) – kochaj mnie! Nie marudź , nie szlochaj, ale z całej siły kochaj ! W __________ (gmina), w _________ (Kiętrzyn) – kochaj mnie! W __________ (metro) i w _________ (sweter) – kochaj mnie! Czy miasto, czy wiocha - ty mnie z całej siły kochaj! W __________ (radość), no i w _________ (smutek), W __________ (radość), no i w _________ (smutek), W __________ (radość) z ciepłego lata. Na __________ (piasek) plaży, w Gródku, Na __________ (piasek) plaży, w Gródku , Kochaj mnie do końca świata! W _________(spokój) oraz w _________ (gniew), W _________(spokój) oraz w _________ (gniew), W _________ (spokój) palmowych niedziel. W __________ (Marwałd) i w Giętlewie , W __________ (Marwałd) i w Giętlewie, Kochaj w __________ (bogactwo) i w _________ (bieda)! Refren Jak młody ułan - dzielnie, Jak młody ułan - dzielnie, Jak wartki na wiosnę strumień. Na nartach wodnych w _______ (Mielno), Na nartach wodnych w _______(Mielno), Kochaj najmocniej jak umiesz! Latem w przydrożnym ________ (rów), Latem w przydrożnym ________ (rów), Zimą na sankach i nartach. Najmocniej zaś w __________ (Kraków), Najmocniej zaś w __________ (Kraków), Kochaj, bom tego jest warta! 160 Lekcja 14. Gdzie mieszkam? Miasto. Mieszkanie Powtórka Ćwiczenie 1. Uzupełnij prawidłowymi formami czasownika BYĆ 1. Będ____ chodzić na zajęcia z polskiego codziennie. 2. Jeśli moja żona otrzyma Kartę Polaka, to będ_____ tańczyć na stole od szczęścia. A co będ_____robić ty? 3. Razem z żoną będ______ mieszkać w Polsce w Gdańsku i pływać statkiem. 4. Moi rodzice mieszkają w Mińsku, ale za kilka miesięcy będ_____ mieszkać nad brzegiem morza. 5. Czy (wy) będ____ pić kawę? Ćwiczenie 2. Postaw w miejscownik 1. Twoje buty leżą w (szafa) ______________. 2. Mleko stoi w (lodówka) ______________, a mąka na (półka) ____________ w (szafka) _________________. 3. Z Władkiem byliśmy wczoraj w (teatr)_______________ na (spektakl) ______________ o (biedni ludzie)_______________ ______________. 4. Często myślę o (Karta) _____________ Polaka. Nawet widzę ją we (sen) __________. 5. Władek wczoraj był w (Polska)______________, spacerował po (Kraków)______________, pływał po (Wisła)_________________. 161 MIASTO A) CENTRUM 1. fabryka 2. kościół 3. neon 4. reklama 5. klub 6. kiosk 7. parking 8. trawnik 9. ogłoszenie 10. plakat 11. kosz 12. drogowskaz 13. znak drogowy 14. ściek 15. budka telefoniczna 16. stragan 17. ławka 18. sygnalizator 19. latarnia B) ŚWIATŁA I KIERUNKI 1. czerwone 2. żółte 3. zielone 4. prosto 5. w lewo 6. w prawo 162 MIASTO C) SKRZYŻOWANIE 1. osiedle 2. blok 3. restauracja 4. dom towarowy 5. kino 6. most 7. park 8. wejście 9. wyjście 10. postój taksówek 11. ulica 12. tramwaj 13. przystanek tramwajowy 14. rower 15. autobus 16. samochód 17. przejście 18. przystanek autobusowy 19. reklama 20. ciężarówka 21. krawężnik 22. chodnik 23. kawiarnia Ćwiczenie 3. Odpowiedz na pytania 1.Który środek transportu jest według ciebie najwygodniejszy na co dzień? 2.Który środek transportu jest według ciebie najwygodniejszy w czasie wakacyjnej podróży? 3.Który środek transportu jest najtańszy? 4. Który środek transportu jest najszybszy, kiedy musimy poruszać się po dużym mieście? 5. Czy masz prawo jazdy i czy lubisz jeździć samochodem? 6. Czy jest problem w Mińsku z parkingiem? 163 Ćwiczenie 4. Napisz wyrazy, które kojarzą się z miastem Ćwiczenie 6. Napisz swoją opinię Podoba mi się miasto tym, że .............................................. .............................................. Natomiast nie bardzo lubię miasta, bo .............................................. .............................................. Ćwiczenie 7. Przeczytaj tekst o Krakowie. A następnie ułóż co najmniej 10 zdań o mieście, gdzie mieszkasz lub swoim ulubionym mieście Miasto słynie z artystycznej atmosfery, wspaniałych teatrów, galerii, muzeów. W Krakowie znajduje się 12 wyższych uczelni, wśród nich najstarszy w Polsce Uniwersytet Jagielloński, 6 teatrów, opera, filharmonia i wiele muzeów. Znajduje się tu największy i najcenniejszy w kraju zespół budowli zabytkowych, głównie gotyckich, świeckich i sakralnych. 164 Ludzie są serdeczni i ciepli, a klimat przepięknego Starego Miasta szybko udziela się zwiedzającym. Kraków jest miastem najczęściej odwiedzanym przez turystów. W 1978 roku został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Rynek Główny w Krakowie to jeden z trzech największych rynków w Europie. Jego powierzchnia to ok. 40 000 m2). Kształt placu jest niezmieniony od XIII wieku. Na środku Rynku stoją Sukiennice-renesansowy pasaż handlowy, Wieża Ratuszowa, w północno wschodnim narożniku placu stoi Kościół Mariacki. Ćwiczenie 5. Rozwiąż krzyżówkę Poziomo: 2. Budynek, gdzie oglądamy filmy. 7. Budynek, gdzie można wypić kawy. 8. Jest na billboardach. 9. Miejsce, gdzie kupujemy gazety, czasopisma itd. 10. Dzielnica, jednostka administracyjna miasta. 13. Tam chodzimy, aby zjeść obiad czy kolację. 16. Buduje się przez rzekę, łączy brzegi. 17. Miejsce, gdzie tańczymy. Pionowo: 1. Miejsce dla samochodu. 3. Specjalna droga dla ludzi. 4. Miejsce dla spacerów z dziećmi. 5. Tam pracują robotnicy. 6. Zielony i postrzyżony. 11. Środek transportowy dla tych, kto nie ma prawa jazdy. 12. Tam kupujemy produkty i inne rzeczy. 14. Środek transportu. 15. Tam ludzie czekają na autobus, tramwaj itd. 165 Ćwiczenie 9. Posłuchaj piosenki i uzupełnij wyrazami Cichosza Po cichu po wielkiemu cichu idu sobie ku ___________ na zwiadu idu i patrzu Na ______________ cichosza na _______________ cichosza nie ma Mickiewicza i nie ma Miłosza Tu cichosza tam cicho ___________ ____________ i zima nie ma Słowackiego i nie ma Tuwima Po cichu po wielkiemu cichu idu sobie i idu i idu i patrzu i widzu W rękach w głowach cichosza w ustach w oczach cichosza nie ma samozwańców i nie ma rokoszan Tu cichosza tam cicho _________ ___________ i śnieży nie ma kosmonautów i nie ma papieży Tu cichosza tam cicho i w ogóle nic ni ma wiosna to czy lato jesień albo zima. 166 Już wiemy o twoim ulubionym mieście! A teraz dowiemy się, jak wygląda twoje mieszkanie! Ćwiczenie 10. Podpisz obrazki korzystając z wyrazów w ramce regał dywan kanapa lustro sedes krzesło pralka mikrofalówka kuchenka doniczka zasłony żyrandol lodówka Słowniczek Wyposażenie mieszkania Sufit - потолок Żyrandol - люстра Stół - стол Biurko - письменный стол Krzesło - стул Fotel - кресло Szafa - шкаф Łóżko - кровать Tapczan - тахта Pościel - постель Dywan - ковёр Półka - полка Regał - стеллаж Lampa - лампа 167 Słowniczek Obraz - картина Kosz na śmieci - корзина для мусора Kuchenka - кухонная плита Piekarnik - духовой шкаф Lodówka - холодильник Zamrażarka - морозилка Zlew - мойка Naczynia kuchenne - посуда Obrus - скатерть Prysznic - душ Winda – лифт Pokój gościnny - гостиная Łazienka – ванная комната Sedes - унитаз Pralka - стиральная машина Zasłony – шторы Firanki - тюль Taboret - табуретка Parapet - подоконник Kwiaty w doniczkach - цветы в горшках Sypialnia - спальня Salon - зал Pokój dziecięcy - детская комната Korytarz - коридор Piętro - этаж Ćwiczenie 11. Przeczytaj tekst i uzupełnij wyrazami z ramki okna biurko półka piętro pokój firanki lampa ściana drukarka podłoga porządek łazienka Opis mojego mieszkania Moje mieszkanie znajduje się w domu, który stoi w centrum miasta. Mieszkam na drugim . .................... . Mieszkanie moje składa się z trzech pokoi, kuchni, przedpokoju, . .................... i dużego stołowego pokoju. Ze stołowego pokoju można wejść do mojego . ..........................., który dzielę razem ze starszymi braćmi, oraz do sypialni rodziców. W każdym z pokoi znajdują się duże ......................, przez które od samego rana przenikają promienie słoneczne. ..................... mój jest dość duży i bardzo dobrze oświetlony. Przy oknie stoi .................... . Na . ....................... z lewej strony znajduję się monitor, a pod półką komputer. Obok biurka stoi moje łóżko i nocna . ........... . Nad łóżkiem wisi duża ..................... z książkami. Na dużej . . ........................ znajduje się regał. Na . .............................. mnóstwo książek i płyt CD. Na środku pokoju stoi mały szklany stoliczek na którym zawsze jest szklany pojemnik ze słodyczami. W oknie wiszą śnieżnobiałe . ................................ i bordowe zasłony. Obok kwiatów stoi jeszcze ................................... i pojemnik z papierem . Na .......................... leży biała owcza skóra . Na regale obok dużego telewizora stoi wieża stereo i stojak z płytami. W moim . . .................... czuję się bardzo dobrze. Dodatkowym atutem jest to, że dzielę go z moimi braćmi. Wieczorami długo ze sobą rozmawiamy i słuchamy muzyki lub oglądamy telewizję. Wspólnie dbamy o . ............................ w naszym .........................., dlatego zawsze jest czysto i przytulnie. 168 Ćwiczenie 12. Patrząc na obrazek uzupełnij odpowiednimi wyrazami To jest pokój gościnny mieszkania Kasi i Władka. Pokój jest jasny i bardzo przytulny. Po ________________ stronie stoi kanapa z poduszkami, obok stoi duża ________________. Naprzeciwko drzwi znajduje się balkon i okno, które zawieszone jest białą ________________ i brązowymi __________________________ . Przy oknie stoi niebieski ________________ z poduszeczką. Po prawej ścianie nad kanapą wisi duży ________________ oraz przepiękne zdjęcie Władka. Na ______________________ leży mięki dywan w gwiazdki. Ćwiczenie 13. Znajdź wyrazy, które można znaleźć w mieszkaniu Ćwiczenie 14. Napisz, co widzimy w łazience 169 Trochę gramatyki 170 Ćwiczenie 15. Pogrupuj rzeczowniki Ćwiczenie 16. Napisz liczbę mnogą słów podanych w nawiasach 1. Kupiłam dwa ....................... na . ......................... (nowy regał, książka). 2. Często czytam . ......................... (czasopismo mieszkaniowe). 3. Przy stole stoją dwa. ............................... (krzesło). 4. Na stole leżą . . ............................... i ............................... (interesująca książka, stara gazeta). 5. Mama wczoraj przyniosła . ......................... i ....................(srebrny widelec, łyżka). 6. Moja babcia ma w domu . . .......................................... i ........................................ (antyczna szafa, stare krzesło). 7. Władek ma obok domu dwa . ............................................. (duży garaż). 8. W komisie możemy kupić . ........................, . .................................., ......................................(używana pralka, lodówka, mikrofalówka). 9. Kasia ma w kuchni . ...... (piękna drewniana szafka). 10. Moja mama pracuje w sklepie meblowym, sprzedaje. .............., ..........................., . .................................., . .................., .............................. (stół, krzesło, kanapa, fotel, regał). 171 Ćwiczenie 18. Napisz, czym różnią się pokoje na obrazkach Ćwiczenie 19. Opisz swój pokój ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ Ćwiczenie 20. Posłuchaj piosenki i wpisz potrzebne wyrazy Głupotki :) Połknęłam czekolady dwie. Wypiłam całą colę też. Ponieważ cię nie było wciąż, wysmarowałam dżemem _______. ______________ poniszczyłam tak, że poznać ich już nie ma szans. ______________ pozrywałam ci, zrobiłam wycinanki z nich. Nie zostawiaj mnie bo wiesz. To się skończy źle tak jest. Kiedy mnie zostawiasz, sobie głupstwa robię, bo nie ma cię. Rozmontowałam ___________ twe. Rozsmarowałam cały klej. Podarłam książek cały stos, bo ciebie tu nie było wciąż. Spaliłam piękny _____________ twój. Przepiłowałam w kuchni _________. Zrobiłam z ubrań siwy dym, do ____________ nasiusiałam ci. 172 Nie zostawiaj mnie bo wiesz. To się skończy źle, tak jest. Kiedy mnie zostawiasz sobie, głupstwa robię, bo nie ma cię. Nie zostawiaj mnie bo wiesz. Łamiesz serce me do łez. I dlatego na złość tobie głupstwa robię, bo jest mi źle. Na śmieci wywróciłam ________. Stłukłam ____________ wszystkie w proch. Na koniec jeszcze dowiedz się, że każdy ___________ w farbie jest! Kiedy mnie zostawiasz sobie, głupstwa robię, bo nie ma cię. Sama w domu na złość tobie głupstwa robię, bo jest mi źle. Nie zostawiaj mnie, bo wiesz. To się skończy źle, tak jest. Kiedy mnie zostawiasz sobie, głupstwa robię, bo nie ma cię. Nie zostawiaj mnie, bo wiesz. Łamiesz serce me do łez. I dlatego na złość tobie głupstwa robię, bo jest mi źle. 173 Lekcja 15. Czego się nauczyłeś? Powtórka Zaczniemy od gramatyki Ćwiczenie 1. Określ rodzaj rzeczowników Kobieta, okno, filiżanka, łóżko, dynia, laptop, muzeum, imię, mapa, rodzina, szkło. Ćwiczenie 2. Użyj narzędnika 1.Władek jest .................................................... (dobry mężczyzna). 2.Kasia jest . ..................................................... (modna dziewczyna). 3. Kasia i Władek są . ............................................ (małżeństwo). 4. Mama Kasi jest .................................................(dyrektor). 5. Ojciec Władka jest .............................................(fizyk). 6. Kasia jeździ do pracy . ..............................., a Władek .......................... (autobus, samochód). Ćwiczenie 3. Użyj Biernika 1. Znam dobrze ...................................... (ten człowiek). 2. Władek bardzo kocha ...................................... (swoja żona Kasia). 3. Kasia często gra w ................................................, natomiast Władek bardziej lubi . .............................................. (koszykówka, piłka nożna). 4. Każdy chce mieć . ...................................... w miłości (szczęście). 5. Władek ma ...........................: ......................................, ................................, ........................., ............................ i .............. (duża rodzina, ojciec, matka, żona, córka, syn). 6. Kasia często czyta . .............................. wieczorami, a Władek zwykle chodzi na ................................. (książka, spacer). Ćwiczenie 4. Ułóż zdania, stawiąc podane wyrazy w formie dopełniacza Sklep _________________________________________________________. Przyjaciółka ____________________________________________________. Brat __________________________________________________________. Miasto ________________________________________________________. Zupa __________________________________________________________. Kino ___________________________________________________________. 174 Ćwiczenie 5. Odpowiedz na pytania w miejscowniku 1. W czym kobieta nosi swoje rzeczy? 2. W czym kobieta idzie do ślubu? 3. W czym do ślubu idzie mężczyzna? 4. Gdzie modlą się katolicy? 5. Gdzie mieszkają leśne zwierzęta? 6. Gdzie lubią siedzieć ptaki? 7. Przy czym siedzimy, kiedy jemy kolację? 8. Gdzie zachowujemy ubranie? 9. O czym rozmawiasz z mamą przez telefon? 10. Gdzie mieszkają Włosi? Ćwiczneie 6. Postaw w mianownik liczby mnogiej 1. Na stole stoją dwie ........................................ (wysoka szklanka) z sokiem. 2. Kasia często kupuje .......................................(hiszpańska pomarańcza). 3. Na półce leżą ..............................................(nowe czasopismo) o modzie. 4. Władek ma dwie. ......................(komórka) i dwa .................................. (laptop). 5. Do tej potrawy trzeba dodać dwie .................................. (cebula) i cztery ..................................... (pomidor). 6. Dzieci Kasi i Władka lubią myć . ........................, ....................... i ........................ (oko, ucho, ząb). Ćwiczenie 7. Postaw czasowniki w formie czasu teraźniejszego A) Władek i Kasia bardzo (lubić). ................ podróżować. Często (jeździć) ......................... do Polski, Włoch i Niemiec. Chętnie też (podróżować) . ...................................... do Francji. Zwykle dużo (spacerować) . ..................................... po miastach i (zwiedzać) .................................. zabytki. Kasia często (chodzić).................. do muzeów, natomiast Władek lepiej (lubić). ............ poleżeć na plaży. Śniadania i obiady zwykle (jeść). .................. w hotelu. A wieczorem razem (iść).............................. do restauracji. Zwykle (jeść)............ narodowe potrawy każdego kraju. W Polsce Kasia każdego razu (zamawiać)......... naleśniki i (jeść) ....................... je z wielkim apetytem. Władek zwykle (prosić) .................. zupę pomidorową i bigos. Z podróży zawsze mąż i żona (wracać) szczęśliwi i zadowoleni. B) Paweł (wstawać)........................................ o 9.30. 175 (Pić)............................. mocną kawę i (brać). ........................................ prysznic. O 10.30 (jeść) śniadanie i (czytać). ............................................... gazetę. Potem (myć).............................. zęby i (ubierać się). . .................................................. . Zwykle (jeździć). . .................................................. do szkoły tramwajem o 11.45. (Przychodzić). ................................................................ do szkoły o 12.00. Paweł (uczyć). .................................................................................... od 12.00 do 15.45. (Jeść) . ............................................................................... obiad o 16.00. Później (przygotowywać). ............................................. lekcje od 17.15 do 20.30. O 21.00 (chodzić). ......................................................................... na piwo ze znajomymi. (Wracać). ................................................................................. do domu o 23.30. Od 24.00 do 1.00 nad ranem (sprawdzać) . ......................................................... testy. Paweł (chodzić)............................................ spać o 1.30. Ćwiczenie 8. Postaw w formy czasu przeszłego Wczoraj (jest)................................ okropny dzień. Od rana już coś (pójść) ........................... nie tak. Budzik nie (zadzwonić). ........................... kiedy trzeba, więc (ja, r.m. spóźniać się) do pracy o 2 godziny! (Ja, Myśleć) ................................................, że gorzej być nie może. (Ono, Okazać się) ............................., że może. Po drodze do pracy, jakaś głupia koza, która (jechać)............................. za mną, (malować). ................................ usta, (wjechać) . . .................................................. w mój samochód. (Otrzymać się)............................... się dodatkowa godzina spóźnienia. Moja szefowa (krzyczeć) ................................ tak, że (myśleć). . ..............................., że pęknie moja głowa. (ona, Obiecać), że bez żalu wyrzuci mnie z pracy i wcale nie (chcieć) . ........................................................ mnie słuchać. Dobrze, że (zadzwonić). .......................... jej mąż, który (skończyć) . ......................... moją mękę. Na obiad (ja, r.m., zjeść) . .......................... jakiś nie smaczny kotlet, po którym bardzo (boleć) . ......................... mi brzuch i resztę dnia (spędzić). .................................................. w toalecie. I tylko żona (starać się). .................................... poprawić mi humor i zdrowie, za co jestem jej bardzo wdzięczny. Ćwiczenie 9. Postaw czasownik być w czas przyszły W następnym roku my z Kasią (być)........................... chodzić na kurs polskiego. Oprócz tego dwa razy w tygodniu Kasia (być). . ................. chodzić na siłownię. Ja zaś (być). ........................ grać w piłkę nożną i koszykówkę. Nasze dzieci (być) . ................. chodzić do szkoły oraz na zajęcia z muzyki. A wy co (być). ........................... robić w następnym roku? 176 Ćwiczenie 10. Ułóż zdania stawiąc wyrazy w prawidłowe formy 1.spożywczy, sklep, śmietana, chodzić, mleko, wczoraj, kupić, ja. 2.myśleć, często, Kasia, o, praca, szczęście, życie. 3. interesować się, koszykówka, tenis, Władek, malarstwo. 4. być, tańczyć, jutro, dyskoteka, w, Władek, Kasia, z. 5. Kasia, i, często, swoja, ona, rodzina, kochać, odwiedzać. 6. rodzice, moi, lubić, do, chodzić, teatr, narodowy. Leksyka :) Ćwiczenie 11. Połącz repliki Ćwiczenie 12. Objaśnij co to jest Rodzina . ......................................................................................................... Rodzeństwo . ................................................................................................... Małżeństwo . ................................................................................................... Dziadkowie . .................................................................................................... Rodzice ............................................................................................................ Ćwiczenie 13. Napisz: 1. Trzy zawody kończące się na – STA . ............................................................... 2. Trzy zawody kończące się na –ARZ . ................................................................ 3. Trzy zawody kończące się na –R . .................................................................... 4. Trzy zawody, które nie mają żeńskich odpowiedników . ................................. 5. Trzy zawody typowe dla kobiet, rzadkie dla mężczyzn . ................................. Ćwiczenie 14. Napisz: Potrawy narodowe polskie to _____________, ________________, _______ Nobliści Polscy to_______________,_______________,___________________ Rodzina to ___________________, _______________,___________________ Jesienne miesiące to _____________,________________,________________ Hobby to _______________, ________________,_______________________ 177 Ćwiczenie 15 A) Powiedz, kim są te osoby dla najmłodszego członka rodziny. B) Opisz każdą osobę na obrazku. Ćwiczenie 16. Powiedz, czym interesuje się córka i ojciec Kasi Ćwiczenie 17. Powiedz, co zwykle kupujesz Ćwiczenie 18. Opisz obecną porę roku ............................................................... w sklepie spożywczym i odzieżowym ................................................................... ............................................................... ................................................................... ............................................................... ................................................................... 178 Ćwiczenie 19. Napisz po pięć wyrazów każdej grupy Ćwiczenie 20. Opisz bardzo szczegółowo swój dzień powszedni według planu: 1. O której godzinie wstajesz? 2. O której się gimnastykujesz, myjesz zęby, bierzesz prysznic, robisz śniadanie, ubierasz się? 3. W co zwykle się ubierasz? 4. Co robisz na śniadanie? 5. O której wychodzisz z domu na pracę? 6. Czym i jak jedziesz do pracy? 7. Na czym polega twoja praca? 8. O której godzinie masz obiad? Co zwykle masz na obiad? 9. Co robisz po pracy? 10. O której godzinie masz kolację? Co jesz na kolację? Kto gotuje kolację? 11. Co robisz po kolacji? 12. O której godzinie kładziesz się spać? 13. Co robisz przed snem? 14. Czy szybko zasypiasz? ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 179 ćwiczenie 21. Uzupełnij tekst O sobie Nazywam się . ........................ .......................... . Mam ................ lat(a). Stan cywilny . . ................................... . Z narodowości jestem .............................. . Obywatelstwo mam . ...................................................... . Mam wykształcenie ............................. . Ukończyłam(łem) .............................................................. Z zawodu jestem . ............................, pracuję jako ..............-........................... Moja praca polega na .......................................................................................................................... Urodziłam (łem) się w ..............................., obecnie mieszkam w ...................... . Język polski znam od . . ........................................................................................ Chcę otrzymać Kartę Polaka, . ............................................................................. ............................................................................................................................. W czasie wolnym lubię . . ...................................................................................., .............................................. i . ................................................... . Ostatni urlop spędziłam (łem) w . ............................................ . W tym lecie chcę pojechać do Polski, aby zobaczyć ............................., . .........................................................., ......................................................... i . .............................................................. . Mam dużą (nie bardzo dużą) rodzinę. Ona się składa z ....................................., ........................, . ............................, ............................., .......................... . Moja mama ma na imię ......................, z zawodu jest . ....................................... . Ma .................. lat. Mój ojciec ma na imię ........................................., z zawodu jest ........................................... . Ma .................. lat. Mam męża, który ma na imię , z zawodu jest ................................... . Mam dzieci, które mają na imię ................................ i ................................................... mają ........................................i ..................... lat. Swój dzień powszedni spędzam tak. Wstaję o . ......... rano. Biorę prysznic, jem śniadanie, ubieram się w . . ............................................., ..............................., ...................................... i jadę ................... do pracy. Pracuję przez cały dzień. Wieczorem ........................................ . . ............................................................. .................................................................. Następnie biorę prysznic i idę spać. W przyszłości planuję . ........................................................................................... ................................................................................................................................ 180 Sprawdzimy wiedzę o Polsce Historia 1. Kiedy odbył się chrzest Polski? 2. Kiedy odbyła się bitwa pod Grunwaldem? 3. Kiedy zaczęła się II wojna światowa? 4. Kiedy utworzyła się I RP? 5. Kim był Tadeusz Kościuszko? 6. Kiedy odbyło się powstanie Tadeusza Kościuszki? 7. Kiedy odbył się I rozbiór RP? 8. Kiedy uchwalono Konstytucję RP? 9. Kiedy utworzyła się partia ”Solidarność”? 10. Kiedy Polska odzyskała niepodległość na czele z Józefem Piłsudskim? 11. Kiedy utworzył się Uniwersytet Jagielloński? 12. Kiedy Polska wstąpiła do UE? 13. Kiedy odbył się II rozbiór RP? 14. Kiedy odbyła się ”zbrodnia katyńska”? 15. Kiedy odbył się III rozbiór RP? 16. Kiedy był napisany hymn Polski? 17. Kiedy odbyła się koronacja pierwszego króla Polski? 18. Kiedy wybuchło w Polsce powstanie Warszawskie? 19. Kiedy Karol Wojtyła został papieżem? 20. Kiedy Polska wstąpiła do NATO? 21. Co to jest ”Solidarność”? 22. Co to jest ”Cud nad Wisłą”? 23. Jak miał na imię pierwszy władca Polski? 24. Gdzie mieszka Smok Wawelski? 25. Kto założył Polskę? 26. Trzy stolice polskie? 27. Jakich znasz dwóch przedstawicieli dynastii Jagiellonów? 28. Jakich znasz dwóch przedstawicieli dynastii Piastów. 29. Kto był pierwszym królem Polski? 30. Kto ochrzścił Polskę? 181 Święta 1. Kiedy jest dzień Wszystkich świętych? 2. Kiedy jest dzień św. Mikołaja? 3. Kiedy katolicy obchodzą dzień Bożego Narodzenia? 4. Kiedy jest Niedziela palmowa? 5. Kiedy jest Dzień Flagi w Polsce? 6. Kiedy jest Dzień Pracy? 7. Kiedy jest dzień zmarłych? 8. Co robimy na dzień Wszystkich świętych? 9. Kiedy jest dzień św. Andrzeja? 10. Kiedy obchodzi się dzień św. Sylwestra? 11. Kiedy obchodzi się dzień Niepodległości Polski? 12. Jakie święto jest 2 maja? 13. Jakie święto jest 3 maja? 14. Dwa najważniejsze państwowe święta? 15. Dwa najważniejsze religijne święta? 16. Jakie święta są 15 sierpnia? Boże Narodzenie 1. Kiedy jest Wigilia? 2. Kiedy ubieramy choinkę? 3. Ile potraw zwykle stoi podczas Wigilii? 4. Co łożymy pod obrus podczas Wigilii? 5. Czym dzielimy się podczas Wigilii? 6. Co to jest opłatek? 7. Jak nazywa się post przed Bożym Narodzeniem? 8. Kiedy siadamy do stołu podczas Wigilii? 9. Jakie potrawy stoją na stole wigilijnym? 10. Kto nosi prezenty dzieciom na Boże Narodzenie? Wielkanoc 1. Kiedy obchodzimy Wielkanoc? 2. Na pamiątkę czego obchodzimy Wielkanoc? 3. Jak nazywa się post przed Wielkanocą? 4. Co robimy w Niedzielę Palmową? 5. Co święcimy w kościele na Wielkanoc? 6. Czym dzielimy się podczas śniadania wielkanocnego? 182 7. Co odbywa się w Wielki Piątek? 8. Kiedy jest Tłusty czwartek? 9. Co robimy w Tłusty czwartek? 10. Co to jest Śmigus-dyngus? 11. Kiedy zaczyna się Wielki Post? 12. Co stoi na stole podczas Wielkanocy? 13. Kiedy jest Boże Ciało? Polacy 1. Kto taki Karol Wojtyła? 2. Gdzie urodził się Karol Wojtyła? 3. Kto taki Lech Wałęsa? 4. Proszę nazwać dwóch działaczy sztuki. 5. Kto otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla? 6. Kto otrzymał Nagrodę Nobla za poezję? 7. Kto jest autorem hymnu polskiego? 8. Kto jest obecnym prezydentem Polski? 9. Kto był prezydentem Polski, kiedy Polska wstąpiła do UE? 10. Kto z poetów polskich urodził się około Nowogródka? 11. Kto jest najpopularniejszym kompozytorem Polski? 12. Kto jest autorem obrazu ”Bitwa pod Grunwaldem”? 13. Kim jest Jan Matejko? 14. Jakich malarzy polskich znasz? 15. Kto napisał utwór ”Quo vadis”? 16. Jakich znasz dwóch aktorów polskich? 17. Jakich znasz dwóch reżyserów polskich? 18. Jakich znasz dwóch piosenkarzy polskich? 19. Kto jest reżyserem filmu ”Pianista”? 20. Kto w 1918 roku ogłosił Niepodległość Polski? 21. Kto z prezydentów zginął pod Smoleńskiem? 22. Kto otrzymał dwie Nagrody Nobla w różnych dziedzinach? 23. Kim był Józef Piłsudski? 24. Kto taki Mikołaj Kopernik? 25. Gdzie urodził się Mikołaj Kopernik? 26. Co stworzył Mikołaj Kopernik? 183 27. Co napisał Adam Mickiewicz? 28. Co napisał Władysław Reymont? 29. Co stworzył Lech Wałęsa? 30. Jakie utwory Sienkiewicza znasz? 31. Jakich znasz dwóch sportowców polskich? Polska 1. Jaki dzisiaj jest dzień tygodnia? 2. Czy znasz wszystkie dni tygodnia? 3. Nazwij wszystkie miesiące po polsku. 4. Nazwij pory roku. 5. Jaka jest flaga polska? 6. Co jest na godle Polski? 7. Ile województw jest w Polsce? 8. Nazwij ajwiększe polskie miasta. 9. Nazwij miasta, które leżą nad Wisłą. 10. Czy jest w Polsce morze? 11. Jakie miasta leżą nad morzem? 12. Nazwij największe rzeki polskie? 13. Nazwij góry polskie. 14. Nazwij jeziora polskie. 15. Nazwij potrawy narodowe polskie. 16. Nazwij tańce polskie. 17. Czy znasz jakiekolwiek piosenki patriotyczne? 18. Czy znasz hymn Polski? 19. Opowiedz pierwszą zwrotkę hymnu. 20. Jaki Polska ma podział administracyjny? 21. Co jest na godle Warzsawy? 22. Z kim graniczy Polska? 23. Jakie pomniki można zobaczyć na Białorusi, związane z Polską? 184 Autor: Irena Zimniewa Korektorzy: Weronika Ługina, Cyrył Czyczelis Obrazki: Aleksandra Dzieżyc Układ: Aleksy Zimniew Drukowanie: Centrum języków i kultur słowiańskich Część materiałów wzięta z: 1. ”Hurra Po Polsku 1” Aneta Szymkiewicz, Małgorzata Małolepsza 2. ”POLSKI krok po kroku 1” Iwona Stempek, Anna Stelmach, Sylwia Dawidek, Aneta Szymkiewicz 3. ”Czas na czasownik” Piotr Garncarek 4. ”Gramatyka? Dlaczego nie?” Joanna Machowska 5. Sergiusz Samochwał 6. Helena Smolak 7. Strony internetowe
