С.И. Снежко, O.Γ. Шевченко ИСТОЧНИКИ ПОСТУПЛЕНИЯ

advertisement
������ ������� � 18
�.�. ������, �.�. ��������
��������� ����������� ������� ��������
� ���������
S.I. Snizhko, O.G. Shevchenko
EMISSION SOURCES OF HEAVY METALS
TO THE ATMOSPHERE
� ������ ��������������� �������� ������������� ��������� ������� ������� �������� � ����������� ������, ��������������� �� ����� � �����������
���������. ��������, ��� ��� ����������� ������� �������� ����������� ����������� ������� �������� � ������ �������� ����������� ���������������,
���������������� ��������������, ������������� ��������� � ������������������ ������.
�������� �����: ����������� ������������ �������, ������� �������, ��������� ����������� ������� �������� � ����������� ������, ������� �������
�������� � ����������� ������.
In the articles the main emission sources of heavy metals to the atmospheric air
are considered; contribution some of them in the air pollution are analyzed. It is shown
that in modern cities the main emission sources of heavy metals in the air are energy
production (power plants), metal production, automobile transport and waste incineration plants.
Key words: air pollution, heavy metals, emission sources of heavy metals in the
atmospheric air, emission of heavy metals in the air.
��������
������� ������� (��), ����������� � ����������� ������, ����� ������������ �� ������������ ����������, ������������� � ����������� ���������� ����� � �������� � ������� ����, �������� ������������ ���� ��������
� ������ �����������.
���������� ����� 40 ����������� ������� «������� �������» [1], ������� ���������� �� ���������, ��� ������� �����, ���������� ������ � ������������� �������, ���������� ��������� ��� �����������. ����� �������,
����� ����������, ��� �� – ��� ������� ������������ ������ ����������
���������, ������� ����� ��������� ���������� �������, ����������, ���������� � ���������. ���� ����� � �� ������� ������, ������, �����, ����,
����, ������, �������, ������, ������, �����, ������, ��������, ����, �������� � ������.
��������� �� � ����� ����� ����������� �������� ������������ ���
������������� ��������� (Cu, Se, Cr, Ni), � �� �� ����� ��� ��������� ����
� ����� ������������� �������� �������������� ��� ������������ � �����
������ �� ����������� ������� ������� (Hg, Pb, Se, As), �����, ������ (Hg,
Pb, Se, Cd, Cu) ��� ����, �����, ���� (Ni, Sb, Cd, Se, Cu, Cr).
57
������������
��, �������� �� �������������� ��������� � ������������� ����������, ����� �������� ����������� ���������� ����� [2]. ������������ � ���,
��, ��������� ����� ������������� ���������� � ����������� ������� ��������� ��������� ��� ����� ����������. ����� ����, ��������� �� ��� ����� ��������� �������������� ����������� �������� ���������� (As) � ��������
�������� �������� (V, Zn, Pb).
� ����������� ������� �� ��������� � ����� ������������ � �������������� ���������� � ���� ���� � ���������, � ����� � ������������ ���������
(Hg). ��� ���� �������� ������, ����, ������ � ����� ������� ��������������� �� ������������ ������ ��������� 0,5–1 ���, �������� ������ � �������� –
� ���������������� ������ (������ 1 ���), ������� ���������� ������� ������� �� ����� �������� ���������� �������. ���������� ������ �����������
������ ������� ������� ������� �� ������������� ���������� �� �����������
� ���������.
� �� ������������ ����������� ������� ������� ����������� ���������� 13 �� (As, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Mn, Ni, Pb, Sb, Sn, Ti) � �������� � ���������. � ��� � �������� �� 189 ������� ������������� ������� �������� 11 ��������, ������� �������� �������������� ����������� ��� ����� ������ ���������� ������� �� �������� (As, Be, Cd, Co, Cr, Hg, Mn, Ni, Pb, Sb, Se).
«��������� ��� � �������������� ����������� ������� �� ������� ����������» (1979 �.) � ���� �� �� ���������� – «�������� � ������� ��������»
(1998 �.) [5] ������������ ���������� ���� �������� ������� �� – ������,
������ � ����� – � �������� ������������ ���������� (������ � ������� �����������), ���������������, ����������, ������������������ �������.
� ������� ��� �������������� ������������ � ������� ��������� ��:
������, ��������, ����, ������, ������, ����� � �����.
�������������� �������� ���������� �����������
������� �������� � ���������
����������� ������ ��� 15 ����� ������������ ����� [3] � �������
V.D. Most � C. Veldt ��� ������� [4] ���� ����������� ����������� ���������
����������� ��������� �� � ������ � ��������� ���������� (����. 1).
��� ����� �� ������ �������, �������� � ��������� ������ ���������
575 � �������, 203 � ������, 245 � �����, 4680 � ������. ��������� ����������� ����������� ������� �������� �������� ����������� ���������������,
�������������� (������� �� �������� ������ � ��������� ����, ������, ������ ����� ������ �� ������������ ������������), ��������� � �������� ������. � ��������� ����������� ��������������� ��������� 48 % �������,
35 % ������, 18 % �����. �������� ���������� ������� � ����� (�������������� 31 % � 20 %) ��������� �� ���� ������������� ��������� ����� �������
� ��������������. ��������� �������� ���������� ����������� � ������ 22 %
58
������ ������� � 18
������ � 36 % ������ (����� �������������� ���������� ���������� 17 % ������ � ������ 6 % ������).
������� 1
����������� ������ ����������� �� � ����������� ������ �� ������ �������� �������������� � ���������� � 15 ������� �� (�� ������ [3])
�������
������ �����������
������� �����������
����������� �����
������������ �������
��������� ��������������
������������ ������
����������� ������
��������� (��� ����)
������������� (�������� �������)
������������� (������ ���������)
���������������
������������ �����������
������������ �������������
�������
�������� ������ ����
�������� ��������� ����
�������� ������
�������� ������ ����� �������
����� ������ ��������
�����
As
�/���
35
16
–
–
4
7
3
2
–
–
277
38
%
6
3
1
1
0
0
48
7
Cd
�/���
37
29
–
–
2
1
16
44
34
3
19
10
%
18
14
1
0
8
22
17
1
9
5
Hg
�/���
7
3
–
28
38
0
39
0
0
–
43
13
%
3
1
12
15
0
16
0
0
18
5
Ni
�/���
142
13
1
–
20
10
27
1759
270
9
1681
129
%
3
0
0
0
0
1
36
6
0
35
3
177
31
29
14
33
13
970
20
66
52
51
9
17
575
11
9
9
2
3
100
9
2
12
6
17
203
4
1
6
3
8
100
14
9
2
9
39
245
6
4
1
4
16
100
81
70
805
15
108
4860
2
1
17
0
2
100
������������ ������� ������������ ����� � ������� V. D. Most � C. Veldt
��� ������� [4], ������� ������������ � ����. 2.
������ ���� ������� ����������� ��������������� � ������������� ����� ���� ���������� (������ ����������� � �������� ������ ����� �������)
� ��������� ����������� �� � ���������.
� �������� ���������������� �������������� ��������� ������� ��������������� ������, ������ ��������, �������� ����� � ����������������
�����������, ������� ���� ����� �������� �� ���������� ����������-������������� ������������. ���������� ������� �������� � �� �������� ������� ��
������� ����� � ������� (���������� ��������), ������� ����������� � �������� ������. ����������� �� ��������� � ������ ������ �� ����������� ���������� [5].
��� �� ������� �������� ��������, ��� � ������ ��������� ������� ��
������ ������������ ����� � ����� ��������� �� �����������. � ���������,
������������� �������������� ������� (������ �� 1993 �.) ������� � ����������� � ��������� 30 % ������, ����� ������������� ��� ���� ���������� ����������� 11,5 % ������ � 14,5 % �����, � �������� ������ ��������� 17 %
����� �� �� ������ ����������� �� ������������� ���������� � ��������� [4].
59
1373
35
6485
54
377
34
Cd,
��/���
%
Cr,
��/���
%
Hg,
��/���
%
%
16
90708
34
Pb,
��/���
1101
��������
�����������/������������
%
������������ ������ � �����
As,
��/���
������� �����������
2
11422
3
29
0
0
5
210
11
360
�������� ��������� �����
������� (��������������� � ��.)
11
61865
44
491
22
2562
41
1609
50
1600
� ��� ����� �������� �����
1542
301
319
51
600
�����
1003
0
1930
772
772
��������� �������
46298
0
0
116
0
������
0
0
0
140
0
������ (Pb)
30
174000
20
�������� ������
<1
82
17
185
<1
22
<1
8
<1
������������ ��������������
2
10662
2
22
10
1152
7
262
4
112
� ��� ����� ������������
�������
5393
0
98
196
59
������������ ������
5269
22
1054
66
53
6
700
4,4
175
0
�������� ����������
����� ���
8,5
1016
7,1
282
0
�������� ����������
60
������� 2
������� 2
100
570477
100
1104
100
11937
100
3919
100
3193
�����
������� �� ���������� ��������� ������������ � ���������� ������� � ����������� ������
(�� ������ V.D. Most and C. Veldt, 1993)
������������
������ ������� � 18
��������������� ��� �������� ��
�� �������� �������� ����������� �� � ��������� ������ ����� ����������� �� ������ �����������, � ���������������, ���� ������ �������� �������������� ����������� ��������������� ����������� ��������� ������
�������� ���������������� �����������. �������� ���� � ������, ������� ��
������������ ��� ����������� � ��������� ��������� ����������� ����� ����, �������� ������� ���������� ����������� � ��������� ������ ��������.
��������, �� ������ 1996 �., ���� � �������� ������� ������ ������������
���������� �������� �������������� �������� � �������������� ����: �������� – 55 %, �������������� – 40 %, ����� – 73 %, ������ – ����� 100 % [6].
� ���� � ����� ������������ ����������� ��� ��������� �������. � ��������������� ����, ��������, �� ������ �.�. ��������� [7], ����������� ������� 70 ���������. � 1 � �������� ���� � ������� ���������� �� 200 � ����� �
�����, 300 � ��������, 400 � �����, �� 500 � �������� � �������. ������������
���������� ��������, �������, ����� � �������� ����� ��������� 10 �� �� 1 �.
�������, �������� �������� ������������� ����������� �������, �.�. �������� �������� � ���������� ������: �� ���������������� ������������,
� ������ �������� ���� �������� ������� ���������� ����������� ������ �������� � ���������� ����� [7]. ��������, ��� ��������� �������� 2,4 ���� �
��������� � 0,9 ���� � ������ ���� ������ � ����� ������������ 200 ���. �
������� � 224 ���. � �����, � �� ����� ��� �� ������� ������������ ����������
�������������� 30 � 40 ���. � �������� [8].
�� ������� ������������ [9], ��� �������� ���������� ��������� �������
������������� ����� ��������� �� ���� �������� ���������� ������, ��������
���� �� �������� ���������������. ������ 50 % ���� ������������� ��������
����� ����������� � �����, �����, �������� � ����� ������.
���������� ������� �������� � ���� ������ �� ��������� �������� ����,
��� � ����� ��� ��������� ����. �������� ���� � ��������� �������������� �
������������ ����������� �������� �������� ���������� �������������
�������� �����, �������, ������ �� (����. 3, 4).
������� 3
���������� �� (������ �� ���-1) � �������� ���� ��������� ����� ���� (�� ������ [10])
��� ����
As
Cd
Hg
Ni
��������������
(����������� ������� ������)
1,5–15
0,2–10
0,02–10
15–20
������������������
(����������� ������� ������)
15–55
0,9–2,6
2,0–44
�������������� (������)
0–40
0–4
6–30
1,5–50
<1,3–10
�������������� (��������)
<0,7–1,4
15–95
61
������������
������� 4
������� �� � ����������� ������ ��������� ����������������,
������� �������� �� ���� (�� ������ [11])
������� �������� � ���������, �/� ���������� �������
��� �������
As
Cd
Hg
Ni
�������� �����
0,03–0,3
0,003–0,01
0,05–0,2
0,03–0,04
����� �����
0,03–0,4
0,002–0,004
0,05–0,2
0,02–0,04
� ��������� �������� ���� �� ����� ��������� � ������ ������. ��������, ����� ��� ������� ����� ��������� � ������������ ���������: As � ����� ���������� AsO, As4O6, � As2O5; Cd – � ������������ ����� � � ����� ����� CdO; Cr – � ���� CrOOH, CrO2OH, CrO2(OH)2; Hg � � ������������ �����,
Pb � � ������������ ����� � � ����� PbO, Sb � � ����� SbO, Se � � �����
SeO2, V � � ����� VO2, Zn � � ������������ �����. Co, Cu, Ni � �������� Cr ��
��������� � ������������ ����� � ��������� � ��������� ���� (PM2.5) � ����
�������� ��������� ������ ���� AB2O4, ��� A2+=Fe, Mg, Ni, Co, Cu; B3+=Al, Fe,
Cr.
���������� ������� ���� � �������� ������� ����� �� ���������� ��������. ��� ������������� �������������� � ������������� ��������� ���������� 20�40 % ������� ����, ��� �������� ���� � ������� ���� – 15 %; � �������������� � ������� ��������������� (�������� ������������� ����) � 70�100 %
�� ������ ���������� ����.
��� ��������������� ������ ����. 5, � �������� �������� ��������������
�������������� �������� ������� ���������� ��. �� ���� �������� ������
� ������ ��������� ������������ ���������� ������ � �������, � �� ���� �������� ���� – ������� ������ �� � ���������� ����������� �����, �������,
�����, ��������, ������, �����.
������� 5
����������� �� � ��������� ��������� ������� (35–600 ��) �������� ��������������
(���������), ������� ���������� ��������� ���� ������� (�� ������ [12, 13])
�������� �������, ���/M��
�� ����������� ������������
����
������������
�����
����
(���� � ������������� ���������)
�����
Hg
0,0011
0,11
0,10
0,12
As
1,5
<1,5�2,3
2�10
2�39
Be
<0,004
0,05
0,1�1,5
5
Cd
0,008
<0,002�0,13
0,8�4
0,5�1,8
Co
3
0,3�1,2
0,06�0,2
1�22
Cr
3
3�79
0,6�3
8�230
Mn
<14
10�26
17�31
2�230
Mo
3
<1�11
<0,07�0,9
<1�41
Ni
310�540
<33�54
<1�5
<15�170
Pb
5
3�4
40�200
20�120
V
1300
4�6
0,7�7
10�88
Zn
15
<6�12
7�37
20�220
62
������ ������� � 18
�������� �������� ������ [������������������ ������ (���)]
�������������� ���������� �������� �� � 15 ����������� �������
(����. 1), ��������������� � ������� ������ ��������� �������� ��� � ������,
������� ��������������� ������� ����� ����������� ����� (16 %), ������
(8 %) � ������ ��������. �� ����� ���, � ��������� ��������� � ����������
�������� (����, ����) ����� ��� ����������� ������� �� (����. 6) [14].
������������ ������������ ����������, �� ������� ��� ������������
�� � �������� ��� ��������� �� ���������� � ������� �������. ������
����. 6 ��������������� � ���, ��� � �������� ��� ���������� �� � ������
��� �������, ��� � ������� �������. ��������, ��� ��� �������� ����������
���� ������, ��� ����� �������� � ������������� ���������� �� � �������
�������, ��� ������������ ����� ���������� ����������� ������.
������� 6
���������� �� � ��������� �������� ������� ������� ������� ������ �������
������������ �������� ��������
����
��
�����������
�����������
����������, %
����������, %
������������
������������
Bi
0,0003�0,0013
300�1300
0,01
10 000
Ag
0,0006�0,0021
86�300
0,003�0,01
430�1430
Sn
0,02�0,18
80�720
0,22�0,3
880�1200
Pb
0,155�0,186
97�116
0,45�1
281�625
Cd
0,0005�0,0012
38�923
0,005�0,01
380�770
Cb
0,003�0,009
60�180
0,01�0,02
200�400
�u
0,15�0,4
32�85
0,07�0,3
15�64
Zn
0,18�0,56
22�68
0,1�3
120�360
Cr
0,06�0,16
7�20
0,08�0,6
10�200
Hg
0,00004�0,00009
5�10
�
�
������ ���������������� ����� ��� ����������, ��� �� ��� �� � ���������� ���� ��������� � ������. ��������, ����� ��� ������ (99 %) ���� � �����, ���� �������� ����� � ����� � ������������ ��� ����������� �����������
��������� � ���� ���������� �����. � ������ ��������� ����� 72 % ����� �
12 % ������. �� ������� ������ ���, ������� ����� �����������, � ��������
�������� ���������� �������� �������� �� �� ��� ���������� ����������
�����.
�� ������ ������� ������� ������� ������� � ������������ ������ ������������ ��� ������� �������������� ������� ��� ��������� �������. ������������ [15] ����������, ��� � ���� ������� ����� ����������� ������������ ���������� �� (����. 7).
����� ��������� ��������� ������� ���� ������� ������� � ������,
� �������� ������� ������ ������� ����������� �� ����������� ��������� ������� �� ���������� � ��� �� [15]. � ����. 8 ��������� ��������� ���������� �� � ������� ������� � ������������ �������, ������� ��������� ��
����� ������������ ������� � ��������.
63
������������
����������� ������� �� ���������� ����� �� ����� �������� �������� �
������ �������. �� ������ ��������� ����� �������� ���������� �����
������ (�. �����, ��������) �������� � ���������� �������� �������� � ��������� ��������� 210�750 � �����, ��� ���������� 3�11 % ���������� ����������� ����� �������.
��
Hg
As
B
Be
Cd
Co
Cr
Cu
Mn
Ni
Pb
Sb
Se
Sn
������� 7
���������� �� (��/��) � ������� ������� �������
������� ������� ������
������ ���������
������ ������
<15
~0,08
0,5�500
<0,5
~0,5
1�40
~0,08
<100
~0,5
~0,7
<20
<1500
1�4
~6
<2500
~15
~18
<1000
~27
<5000
<20
~7
<2500
<50
~8
<80
~5
<10
~0,08
3�100
~8
������� 8
������� � �����������-���������� ������������ �� � ������� �������
� ������������ �������, ������� ��������� �� ����� ������������ ������� � ��������
�����������-���������� ������������
������� �������� (���� ����),
��
(���� ��������), ������ · ���-1
������ · ���-1
Cd
3,0
5,0
Tl
1,0
2,0
Hg
0,6
1,0
Sb2S3
25,0
60,0
As
9,0
20,0
Pb
50,0
100,0
Cr
40,0
120,0
Co
8,0
15,0
Cu
100,0
150,0
Mn
50,0
150,0
Ni
50,0
100,0
Va
10,0
20,0
Zn
10,0
40,0
Be
0,4
2,0
Se
5,0
10,0
Te
5,0
20,0
������������� ���������
�������� ���� �������������� ���������� � ����������� ���������, ��������������� ������ ����������� � ������ ��������������� ���������� ���64
������ ������� � 18
������ �� �������� ������ �������� ������������ ���������� ������������ ����� ������������� ����������: ����� �������� (70 % ����������), ������������ (�� 19 %), ����� ����� (9 %). ���� ������ �������� ��� ����, ���
� ������ ������������ ����� ���������� ������ ����� 200 ������������ �������, ����� ������� � ����� ��� ��. ����� ����, �� ��������� � ���������� ����� �� ������ � ������������� ������, �� � � ���������� ����������
��������� �������, ������������� ��� � ��������� �������.
������ ��������, ��� ������ ���������� � ��������� ���� ���������� ��
� ����������� ������� ��������� ������� ������� [16] ����� ���� �������
������ ����������� ���� �������� �������������� ���������� � ���������
�������� ������������ ������� � ���������.
�� ������ ������������, ����������� � �������������� [17], ����������
����. 9, ������� ���������� ��������� �������� �� � ��������� �� ���� �������������� ����������.
������� 9
��������� �������� �� � ��������� �� ���� �������������� ���������� � �������������� �� 2006 �. (���������� �� ������ ������ National Atmospheric Emissions Inventory)
��
As
Cd
Cr
Cu
Pb
Hg
Ni
Se
Va
Zn
Be
�������, �
0,3
0,4
1,4
2,0
3,0
0,1
7,0
8,4
461
0,7
3,7
����� ���������, %
2
10
4
3
3
1
4
17
46
0
41
�� ������ [18], ������������� ��������� ������ � ����� ������� ��
� ����������� ������ ������ 90 % Cd, 40 % Cu, ����� 99 % Cr � Ni, 85 % Pb �
80 % Zn, ���� ��������� �� �������� �������� ������������� ��� ������������ ������������� ������.
�� � ������������ ����� �����������
� ������������ ����� �����������, ���������� �� �������, ����������
������, ������� � �������, � � ���, ��� ���������� ��������� ������� – �������, ����, ������ � ���� [19].���������� �� � ������������ ����� ������������ �� ����������� � ������������� �������, �������, � ���� ������� ������� �� ������� ����� �����, �� ������� ��� ����������. � ����� ����� � ��
���� ��������� �� ����������� ����������� ������ ���������� �������, �������, ���� � ������. ������ ����������� � ������������� ����� ������� ���
����������������� ��������, ���������� ����� � ���� ����������� � ��������� ������� ��� ���������� ���������� ���� � ������� ������������ �����.
�������� ��������� �������������� �� � ������������ ����� ��������
������. ��� ���������� � ������������� ������� ����������� � 0,4�0,9 �/�;
� ���������� �������� 1 � ������ ������� � ���������� ����� ���������
200�400 �� ������ [19].
���������� ������ � ���������� ����� ������� � ���������� ������������ ��� �������� ���������. ������� ��� � �������� 70-� ����� ��������
65
������������
���� ����� ����� ������ ���������� �� ������������� ���������������� �������. ����� ���, � ������� ��� ���� ������� ����������� �������� ��������.
��������, � ������ � 1992 �. ���� ���������������� ������� ���������� ������
26,8 %, � 1995 �. – 46,9 %, � 2000 �. – 65 % [20].
� �������� ������� ������� � ������������� ���������������� �������
���������� ������� � ����������� ����� ����� �� ������������ �� ��������
������������ �������. ��������, �� ���� ����� � ��� �� ����������
1980�2008 ��. ������� ������� ���������� ������ � ����������� ������� ��
91 % [21]. � �������������� ���������� ������ � ������� ���� ���������
� 1970 �� 2006 �. �� 99 %, ������������ Pb � ��� ����������� � 0,34 ��
0,143 �/��3 � 1986 �. [17]. ��������� �������� ���������� ������� �� � ����������� ������ �������������� ��������������� ����. 10, ������� ������������ �������� �� ������ ������� National Atmospheric Emissions Inventory.
������� 10
��������� �������� ������� �� � ����������� ������, �/��� (�� ������� ��������������)
��
1970 �.
1980 �.
1990 �.
2000 �.
2006 �.
As
0,2
0,2
0,2
0,1
0,3
Cu
1,5
1,6
1,8
1,6
2,0
Pb
6421,0
7486,0
2163,0
3,0
3,0
Se
4,6
6,0
8,3
8,6
8,6
V
145,0
167,0
297,0
386,0
455,0
������ ���� ������� ������������ ������������ ���������� ������
� �������� �������������� ����������, ������������ ���������� ��������
������� � ������, ��������� ���������� ������������ ����. ��� �������� ��������� ��������, �� ����� ���������� �� ����������� � ������ �� ���� ������������ �� ���� ������.
�� ������������� ���������� 59 % �� ���� ��������� �������� �������.
��� ����������� �������� ����� ������� � ������������� ��������. ��� ���������� � ������� ��������� 100 ��/��, � ��������� ������� – 10�15 ��/��
[19]. �� ������ National Atmospheric Emissions Inventory, ������������� ������� �������� ���������� 98 % �������� V, ������� ���������� �� �����
�������� ��������� ����� �������. ������� V ������� �������� �� ���������� 2001�2006 ��. (�� 21 %) � ����� � ������ ����������� ���������� ��������� ����������� � ��������������.
���������� ���� � ��������� �������� ����� ��������� 20 ��/�, �����
���� ���� ��������� � ��������� ������� � ���������� �� 2,5 �/��, ��� ��������
� �������� ������� ������������� ���� � ������������ ����� �������������
���������� (2 ��/�3).
���������� ������ � ����� ��������� 75 ��/��, � � ��������� ������� ���������� 0,1�0,25%. ������������ Ni � ������� ���������������� ������� ������ � ����������� �������� ��������� ���������� 1,4�13 ��/�3. ��������
���������� ����� ������� � ������� �������, ������� ��������� ���������
66
������ ������� � 18
������� ������������ ������������ ���������� (�������� ��������������,
������� �������� � �������������� ���� � ������, ���������������������
������, ����������� ������ � ������� �����������).
����������� Cd � ������������� ������ ����������� � ��������� ������
����������� � 18 % (36,6 �) �� ��� ���������� ����������� � 1990 �. [22]. ������� Cd �������������� ����������� ����������� ����������� ������
� 0,01 ��/�� ������� [23].
����������� �� � ���������� ������ ��� � ��������� �������
���������� Cd �������� ����� ����� ������������� ���, � ������ ������� ������ ���� ������. �������� ������������ ���������� Cd �������� ������������� ����� ����� ��� ������������ ���, � ������� ������ ������������ ������� Cd � ������������ 300 ������ �� ���-1. ���������� Cd � �����
��������� � �������� �� 5 �� 15 ������ �� ���-1. � �������������� ����� ������ ��� � ����������� Cd ���������� 1 % �� ��� ���������� ����������� � ��������� (�� ������ UK National Atmospheric Emissions Inventory, 1999).
���� (� ���� ����� � ZnO) ������������ ��� ����������� ������, � ������� ������������� ������������� ����. ����� ������������� ��� ��������
���������� 20 % (90,5 �) ���������� ����������� Zn � ��������� � �������������� � 2006 �. [17]. � ������������� ����� ���������� �� 2 % ZnO ��
���� ����.
�������� ������ ���������� � ����������� ������ 18 �������������
����� ���������� 7 ��, ������� �������� ��������� ��� �������� �������������� (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Sb i Zn) [24]. ��� ���� �����������, ��� ���������� Cu � Sb �������� � ����������� ������ � 8 ��� �� ��������� � �����.
������ �������, ��� �������� ���������� ����������� Cu � Sb ��������
��������� ������� �����������. Sb ������������ ��� ��������-�����������
��������� ������� � ���� �������� (Sb2S3) � �� ��������� ������ ����� ������ ��� �������� ��������, � ���� ��������� ������������� �������� [25].
�� ������� ���������� (������) ���� ����������� � ������������� ������� �������� ���� ������� Sb � ����������� ������ [26]. ��������� ������� ���� ������� � 720 ��/��� � ����� ��������� ������������� �� ���� ������
��������� – ������ ��������� ������� ����������� (710 ��/���). ���������
��������� �� ���� ����������� �������������� (4,5 ��/���), ������ ���
(1,4 ��/���), �������� ������� � �������������� ����������� � �����������
���������� [27].
������������� ���� – ��� �������� ������ ���������� ������� (������������ � �������������� ������� � ���������������� ������������), ������� ������� �� ��������� 10 ������ (PM10), ������� ������������ � ���������� �� ������. ����������� ��������������� ��������� (���) [28] � �. Gustavsson [29] ��������� ����������� �������������� �� ���������� ���������
��������� �������: ������� ���������� 24�360 �� �� 1 �� ������, ������ –
67
������������
53�112 ��/��, �������� ���������� � 136–1403 ��/��. ������ � ����� ������������� ���������� � ��������� ��������� � ������������ ���������� ��:
�� ������ ��������� ������������ ������� ���������� 5�10 �� ������, ����� 100 �� �����, 75 �� ������, 60�760 �� ������.
�������� ��������� ������������ ���������� � ������ [30], ��������� �
������������� ����� �����������, ������� ������������ � ���� 2003 �., ��
������ ��������� ������, �����, ������ � ��������������� �����. ���������
������� – ��� ���� �� �����������, ������� ���� ����������� � ���� �����������.
���������� ����������� �� � ������ ����� �������� � �������� ��������, � ������ �������� ������ ����, ������, ����, �������, ��������, ������ �
���� [19].
������
����������� ������������ ��������, ��� ��������� ����������� ������� �������� � ����������� ������ �������� ����������� ���������������,
���������������� ��������������, ������������������ ������ � ������������� ���������.
� ����� � �������� ������� ���������� ���������� �������������� ���������� ������� ����������� ������� �������� �������� �� ���������� � �������� ������������� ��, ������� ��������� � ������ � ���������� ��������
������� � ����������, ������ ��������� ������� � ������������� ���.
����������
1. John H. Duffus. „Heavy metals“ a meaningless term? (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied
Chemistry. 2002. Vol. 74, p. 793-807.
2. A Dictionary of Chemistry. Oxford University Press, 2000. 280 �.
3. The European Atmospheric Emissions Inventory of Heavy Metals and Persistent Organic Pollutants
for 1990. UBA-TNO Report. Bonn. 1991. 158 p.
4. Van Der Most and Veldt C. Emission Factors. Manual. Netherlands Ministry of Housing, Physical
Planning, and the Environment. 1992. 80 p.
5. �������� �� ������� �������� � ��������� 1979 ���� � �������������� ����������� �������
�� ������� ����������. [����������� ������]. � ����� �������: http://www.un.or � ��������
� ������.
6. Economic Evaluation of Air Quality Targets for Heavy Metals. European Commission. � Entec:UK
Limited. 2001. 235 �.
7. �������� �.�. ������������� – ����� � ���. – �.: ������, 1984. – 144 �.
8. ��������� �.�., ���������� �.�. ��� – ����� � �������. � �.: �����, 1988. � 204 �.
9. Bergin M.S., West J.J., Keating T.J., and Russell A.G. Regional Atmospheric Pollution And Transboundary Air Qualitymanagement // Annu. Rev. Environ. Resour. 2005. Vol. 30. P. 1–37.
10. Swaine, D.J. Trace elements in coal. London: Butterworths, 1990. 325 p.
11. Swaine D.J. Modern methods in bituminous coal analysis // Critical reviews in Analytical Chemistry.
1985. Vol. 15. issue 4.
12. Emission inventory guidebook. 1996. B. 111�58. � 101 p.
13. Zevenhoven R., Kilpinen P. Control of pollutants in flue gases and fuel gases. Report TKK�ENY–4.
2nd edition. Espoo/Turku, Finland. 2002. 298 p.
14. Huotari, J., Vesterinen, R. Muut polton päästöt // In: Poltto ja palaminen. – IFRF Finland: Gumme-
68
������ ������� � 18
rus, Jyvaskylä, Finland. 1995. 485 p.
15. Vassilev, S.V., Braekman-Danheux, C., Laurent, Ph., Thiemann, T., Fontana, A. Behaviour, capture
and inertisation of some trace elements during combustion of refuse-derived char from municipal
solid waste. Fuel. 1999. Vol. 78, p. 1131-1145.
16. C����� �.�., �������� �.�. ������������������ ������� ����������� ������������ �������
�������� �����. – �.: ����������� ������������ ���������� «�����», 2011. – 297 �.
17. UK Emissions of Air Pollutants 1970 to 2006. AEA Oxfordshire: Gemini. 2008. 194 �.
18. Bergback B., Johansson K., Mohlander U. Urban metal flows: a case study of Stockholm // Water
Air Soil Pollution. 2001. Vol. 1, p. 3-24.
19. �������� �.�., ������� �.�., �������� �.�., ������� �.�. ������������ ���������� ��� �������� ����������� ���������� �����. � �.: ����, 2000. � 52 �.
20. ������ � ��������� ����������� ���������� ����� �� � ��� ������� �� �������� ���������. � �.: �����, 1997. � 48 �.
21. Lead Air Trends Air & Radiation EPA.htm [����������� ������]. � ����� �������:
http://www.epa.gov/air/lead/ � �������� � ������.
22. Berdowski J., Baas J., Bloos J., Visschedijk A., Zandfels P. The European Atmospheric Emission
Inventory of Heavy Metals and Persistent Organic Compounds for 1990. Umweltbundesamt. 1997.
256 p.
23. Concawe R. Emission Inventory Guidebook. London: Road Transport, 1999. 320 p.
24. Hjortenkrans D., Bergbäck B., Häggerud A. New Metal Emission Patterns in Road Traffic // Environmental Monitoring and Assessment. 2006. Vol. 117, p. 85–98.
25. Uxekull O., Skerfving S., Doyle R. Braungart M. Antimony in brake pads � a carcinogenic component? // Journal of Clean Produktion. 2005. Vol. 13, p. 19�31.
26. Månsson N., Hjortenkrans D., Bergbäck B., Sörme L., Häggerud A. Sources of antimony in an urban
area // Environmental Chemistry. 2009. Vol. 6(2), �. 160–169.
27. Hjortenkrans D., Bergbäck B., Häggerud A. Metal Emissions from Brake Linings and Tires: Case
Studies of Stockholm, Sweden 1995/1998 and 2005 // Environmental Science Technology. 2007.
Vol. 41, p. 5224-5230.
28. Emission Inventory Guidebook. Copenhagen: European Environmental Agency, 2004, p. 240.
29. Gustavsson, M. Icke-Avgasrelaterade Partiklar i Vägmiljön // VTI message. Vol. 910, p. 123-135.
30. Europaparlamentets och Rådets Direktiv 2000/53/EG av den 18 September 2000 om Uttja¨nta Fordon; Europeiska gemenskapens officiella tidning (SV), 2000, p. 124.
69
Download