Статья на финском языке (с переводом на русский)
advertisement
Israelilaisen Yael Bartanan elokuva määrittelee suomalaisuuden uusiksi Israelilaistaiteilija Yael Bartana kutsui joukon suomalaisia viikoksi yhteen pohtimaan kansallista identiteettiä. Syntyi Tosi suomalainen - elokuva, joka valmistuu maaliskuussa. Helsingin Sanomat – Uutiset – Kulttuuri 02.02.2014 2:00 Kaisa Viljanen Luettu 02.02.2014, www-sivu: http://www.hs.fi/kulttuuri/Israelilaisen+Yael+Bartanan+elokuva+m%C3%A4%C3%A4rittelee+suo malaisuuden+uusiksi/a1391232760085 Osallistujien piti muun muassa kirjoittaa sanat uuteen kansallislauluun ja suunnitella Suomelle uusi lippu. On huikean kylmä tammikuinen pakkaspäivä. Kirkkonummella sijaitsevan hirsihuvilan ikkunasta näkyy järven jäällä häärivä kuvausryhmä. Lumi narskuu mikin kautta sisälle asti. "Kun mä nostan kättä, niin voit lähteä kävelemään", ohjaa kuvaaja Iddo Soskolne. Aurinko paistaa niin kirkkaasti, että silmiin sattuu. On idyllinen suomalainen postikorttisää. Se sopii, sillä jäällä kuvataan israelilaisen Yael Bartanan elokuvaa True Finn – Tosi suomalainen. Elokuvan pääosassa on kahdeksan tavallista, suomalaisia vähemmistöjä edustavaa ihmistä. He löytyivät avoimella haulla. Kuvauksia varten he ovat muuttaneet viikoksi yhteen tekemään erilaisia tehtäviä sekä syömään ja saunomaan yhdessä. Bartana tulee sisään silmin nähden kylmissään ja alkaa lämmittää kenkiään hiustenkuivaajalla. "Käteni ovat umpijäässä", hän sanoo. Hänen kotikaupungissaan Tel Avivissa on nyt 25 astetta lämmintä. Bartanan elokuvat ja mediateokset käsittelevät kansallista identiteettiä. Tosi suomalainen -elokuvan tilanneelle Ihme-nykytaidefestivaalille teema tuli tarjottimella. Bartanan ja festivaalin yhteistyö alkoi kolmisen vuotta sitten, samaan aikaan kuin perussuomalaiset voittivat vaalit. Elokuva kyseenalaistaa suomalaisuutta ja sen määritelmää. Mikä tekee suomalaisen? Milloin ihminen lakkaa edustamasta vähemmistöä? Miten pitkään ihminen on maahanmuuttaja? Ulkokuvausten jälkeen osallistujien tehtävänä on kirjoittaa sanat uuteen kansallislauluun. Sen säveltää Pessi Levanto. Jokaisen pitää sanoittaa muutama säe. Tekstiä syntyy nopeasti. Vaikeudet alkavat, kun kahdeksan näkemystä Suomesta pitäisi yhdistää. "Suomessa saa olla vapaa ja heikko", sanoo yksi. Toinen haluaa lauluun "mustat tähdet ja kauniit järvet". Ryhmäläiset vitsailevat vihaisista linnuista ja muumeista. Sitten he keskustelevat siitä, kenellä on oikeus ostaa maata Suomesta. "Voisiko mitenkään saada Luojaa loppuun", yksi pyytää. Joukossa on muslimi, ortodoksi ja luterilainen. "Synnyinmaa yhdelle, kotimaa toiselle, mutta ylitse kaiken yhteinen maamme", kirjoittaa yksi. Keskustelu pulppuaa. Takana on pari päivää tiivistä yhdessäoloa ja isoja kysymyksiä. Tuotantotiimi puuttuu työhön vain, kun ryhmä alkaa äänestää siitä, mahtuuko Luoja mukaan. Laulusta ei saa tulla kompromissi. Kaikkien pitää seistä sen takana. Höyryävän kuuman lounaskeiton äärellä kuvattavilla on aikaa jutella. Miksi kannatti muuttaa viikoksi yhteen ventovieraiden ihmisten kanssa? "Mun identiteetti on epämääräinen. Olen osaksi virolainen, osaksi venäläinen, osaksi suomalainen. Olen asunut täällä kaksikymmentä vuotta. Halusin täällä miettiä, kuka oikein olen", kertoo Stanislav Marinets, 29. "Minä halusin tuoda ilmi, että minäkin olen suomalainen", sanoo Mustafe Hagi, 31. "Joskus määrittelen itseni uussuomalaiseksi, mutta parempi versio olisi ehkä suomensomali. Ulkonäön perusteella minut määritellään kielitaidottomaksi maahanmuuttajaksi, vaikka olen ollut täällä 20 vuotta ja lapseni ovat syntyneet täällä. Tämä maa kuuluu myös minulle." Osallistujien taustat ovat hyvin erilaiset, mutta heillä kaikilla on arkipäivän kokemuksia ennakkoluuloista, stereotypioista ja rasismista. Tuisku Torkkelin, 25, äidinkieli on suomi, mutta hänen kotikuntansa Kemiö on pääosin ruotsinkielinen. "Kun opiskelin Porissa, minua hurriteltiin, vaikka olen täysin suomenkielinen. Kemiössä en saa töitä, koska välttävä ruotsini ei kelpaa", Torkkeli sanoo. Kun ulkonäkö ei vastaa stereotyyppistä käsitystä suomalaisuudesta, Suomessa olemiselle pitäisi olla hyvät perusteet. "Suomi on ennakkoluuloinen. Törmään jatkuvasti käsityksiin siitä, miltä minun kuuluisi näyttää ja käyttäytyä. Saan usein kuulla, etten voikaan olla suomalainen, koska en näytä siltä. Sitten minulle yritetään löytää laatikkoa, johon muiden mielestä sopisin, laatikkoa, joka on mikä tahansa muu paitsi suomalaisuus", sanoo suomenquebeckiläinen Martin-Eric Racine, 44. "En tiennytkään, että vaaleaihoinen mies voi kokea samaa kuin minä", kommentoi Hagi. Stanislav Marinets muutti perheineen Suomeen 1990-luvulla. "Silloin venäläiset kohtasivat enemmän vihamielisyyttä ja ryssittelyä kuin nykyään. Onneksi minulla on Viron passi, joten voin teeskennellä olevani virolainen. Mutta stereotypiat ovat kaksisuuntaisia. Kantaväestöllä on omat ennakkoluulonsa, maahanmuuttajilla omat", Suomen venäjänkielisten yhdistysten liiton toiminnanjohtajana työskentelevä Marinets sanoo. Ruotsinkielinen Peter Rosvik, 45, on kotoisin Vaasasta mutta asuu Tampereella. "Minulta kysytään usein, mistä olen kotoisin. No, olen Suomesta, Pohjanmaalta. Sitten kysytään, että mistä minä oikeasti olen. Myös ruotsinkieliset kokevat vihamielisyyttä", hän sanoo. Onko kielen osaaminen tie hyväksymiseen? Entä miten hyvin pitää osata Suomea, jotta kelpaa töihin? "Kantasuomalaisille kieli on tärkeä asia. Sitä osaamalla tavallaan osoittaa haluavansa olla osa Suomea", Torkkeli sanoo. "Toisaalta, kaikki eivät vain pysty oppimaan kieltä. Liian kovat kielivaatimukset raivostuttavat. Joissain töissä pärjää vähemmällä", Hagi toteaa. Miten erilaiset suomalaiset sitten oppisivat asumaan yhdessä? Tai edes kohtaisivat toisiaan? "Ihmiset pitäisi saada osallistumaan. Kun tutustun teihin täällä, ennakkoluulot karisevat", Torkkeli sanoo. Suomeen tulija ei ole ainoa, jonka pitää sopeutua, ajattelee Hagi. "Tämän maan pitäisi tulla puoleenväliin vastaan. Ei sopeutumista ole se, että täytyy luopua omasta kulttuurista ja uskosta", hän sanoo. "On väärin puhua lapsena Suomeen muuttaneista maahanmuuttajina. Se toinen maa on heille vieras", Racine sanoo. "Olen ihmetellyt entisille työkavereilleni sitä, että jos ulkomaalaiset eivät ole teistä sopeutuneet, niin miksi te ette pistä itseänne likoon opastamalla heitä perinteisiin ja tapoihin, vaikkapa kertomalla jokamiehenoikeudesta ja viemällä heidät kalaan tai sieneen näyttämään, miten se toimii?" Vuoden 2014 Ihme-teos Tosi suomalainen saa ensi-iltansa 31. 3. Bio Rexissä. Esitykseen on vapaa pääsy. Teos on nähtävissä Yle Areenassa (areena.yle.fi) 31. 3.–31. 5. Komugi Ando, Mustafe Hagi, Peter Rosvik, Tuisku Torkkeli, Tiina Pirttilahti ja Stanislav Marinets asuivat viikon yhdessä huvilassa Kirkkonummella ja osallistuivat Yael Bartanan elokuvan tekoon. Kamerat olivat paikalla seuraamassa kun osallistujat ruotivat suomalaisuutta. Tiina Pirttilahti (oik.), Stanislav Marinets, Peter Rosvik ja Mustafe Hagi nähdään Tosi suomalainen -elokuvassa. Komugi Ando on yksi elokuvan kahdeksasta suomalaisesta. "Joskus määrittelen itseni uussuomalaiseksi, mutta parempi versio olisi ehkä suomensomali", sanoo Mustafe Hagi (vas.) Vieressä istuu Peter Rosvik. "Saan usein kuulla, etten voikaan olla suomalainen, koska en näytä siltä", kertoo Martin-Eric. Перевод Лиукконен О., 03.02.2014 Корректура Маринец С., Мокроусов Д. Фильм израильтянки Яэль Бартана определяет финскую культуру поновому Израильская художница Яэль Бартана была приглашена, чтобы в течение недели порассуждать о теме национальной идентичности. За это время был снят фильм «Настоящий финн», который выйдет на экраны в марте. Газета «Хельсингин Саномат» — Новости — Культура 02.02.2014 2:00 Кайса Вильянен Источник: http://www.hs.fi/kulttuuri/Israelilaisen+Yael+Bartanan+elokuva+m%C3%A4%C3%A4rittelee+suo malaisuuden+uusiksi/a1391232760085 Помимо прочих заданий, участникам предлагалось написать слова к новому гимну Финляндии и разработать новый флаг страны. На улице морозный январский день. Из окна деревянного коттеджа, расположенного в Киркконумми, видно располагающуюся на льду съемочную группу. Благодаря микрофону, хруст снега слышен даже внутри коттеджа. «Когда я подниму руку, начинай двигаться», — руководит оператор Иддо Сосколне. От яркого солнца слепит глаза. Идеальная погода, прямо как на финских открытках. Погода как раз, ибо именно на этом льду снимается фильм израильской художницы Яэль Бартана «Настоящий финн». В главных ролях фильма играют восемь самых обычных людей, представляющих национальные меньшинства Финляндии. Участники были отобраны на конкурсной основе. На время съемок все они съехались в один дом для выполнения различных заданий, а также для того, чтобы поесть и сходить вместе в сауну. Бартана заходит в дом явно озябшая и отогревает свою обувь с помощью фена. «У меня замерзли руки», — говорит художница. В ее родном городе Тель-Авиве сейчас 25 градусов тепла. Фильм и медиапроизведения Бартаны посвящены национальной идентичности. Тема фестиваля современного искусства «Чудо» — «Настоящий финн» оказалась просто находкой. Сотрудничество Бартаны с фестивалем началось три года назад, в то же время, когда политическая партия «Настоящих финнов» (Perussuomalaiset) победила на выборах. Фильм ставит под сомнение финскость и ее определение. Что делает настоящим финном? Когда человек перестает представлять свое меньшинство? Как долго человек является иммигрантом? После съемок на улице участники должны написать слова к новому гимну. Песси Леванто выступает в роли композитора. Каждый участник должен сочинить пару строк. Текст рождается быстро. Трудности начинаются тогда, когда восемь разных точек зрения о Финляндии необходимо соединить. «В Финляндии можно быть свободным и слабым», — говорит один. Другой хочет добавить слова «черные звезды и красивые озера». Участники шутят на тему «Энгри Бёрдс» и Муми-троллей. А после обсуждают, у кого есть право покупать землю в Финляндии. Один уточняет: «Можно ли каким-нибудь образом упомянуть о Творце?» Среди участников есть мусульманин, православный и лютеранин. Один из участников написал так: «Страна происхождения — одна, страна проживания — другая, но, прежде всего, наша общая страна». Обсуждение в разгаре. За спиной два дня близкого общения и решения важных вопросов. Съемочная группа вмешивается в обсуждение только тогда, когда участники начинают голосовать на тему, есть ли в тексте место словам о Творце. Песня не может быть компромиссом. За ней должны стоять все. На обеде, за тарелкой горячего супа, у участников есть время пообщаться. Для чего чужим людям необходимо было съезжаться на неделю в один дом? «Моя идентичность неоднозначна. Я частично эстонец, частично русский и частично финн. В Финляндии я прожил 20 лет, тут я хочу подумать, кто же я на самом деле», — говорит двадцатидевятилетний Станислав Маринец. «Я хотел бы отметить, что и я являюсь финном, — говорит тридцатиоднолетний Мустафе Хаги. — Иногда я определяю себя как новый финн, но лучшей версией все-таки является сомалийский финн. На основании моей внешности меня часто принимают за иммигранта, не владеющего языком, несмотря на то, что я живу тут 20 лет, и мои дети родились в Финляндии. Это и моя страна». Истории участников очень разнообразны, но все они одинаково сталкивались с повседневными предрассудками, стереотипами и расизмом. Туиску Торккели двадцать пять лет, её родной язык финский, но в Кемиё, где она живет, в основном говорят по-шведски. «Когда я училась в Пори, несмотря на то, что я чистокровная финка, надо мной подшучивали. А в Кемиё мне сложно трудоустроиться из-за недостаточного уровня шведского языка», — говорит Торккели. Когда внешность не соответствует стереотипному облику финна, для основания проживать в Финляндии должны быть веские причины. «Финляндия является предвзятой. Ежедневно приходится сталкиваться с определениями, как мне надо было бы выглядеть и вести себя. Часто приходится слышать о том, что я не могу быть финном, так как я не похож на финна. В таких случаях мне часто пытаются найти ячейку, в которую я по мнению остальных мог бы быть запихнут, которая была бы быть какой угодно, только не финской», — говорит финский выходец из Квебека Мартин-Эрик Расин, ему 44. «Никогда бы не подумал, что белый мужчина может пройти через то, что пришлось пройти мне», — добавляет Хаги. Станислав Маринец переехал в Финляндию со своей семьей в 1990-х годах. «В то время русские сталкивались с гораздо большими проявлениями расизма, чем сегодня. К счастью, у меня есть эстонский пасспорт и я могу притворяться эстонцем. Но, надо заметить, стереотипы являются двусторонними. У коренного населения одни предрассудки, у иммигрантов — другие», — говорит исполнительный директор Финляндской Ассоциации Русскоязычных Обществ, Станислав Маринец. Шведоязычный Петер Росвик, сорокапятилетний выходец из Вааса, который живет сейчас в Тампере. «Меня часто спрашивают, откуда я родом. Вообще я из Финляндии, из Похьянмаа. А потом уточняют, откуда же я на самом деле. Шведоязычные тоже сталкиваются с враждебностью», — говорит он. Является ли знание языка путём к одобрению? И насколько хорошо нужно знать финский для получения работы? «Для финнов очень важно знание финского языка. Владение языком, каким-то образом указывает на желание быть частью Финляндии», — говорит Торккели. «С другой стороны, не все способны выучить язык. Слишком жесткие языковые требования раздражают. Выполнение некоторых видов работ не требует высокого уровня языка», — добавляет Хаги. Как таким разным финнам удается жить вместе и взаимодействовать друг с другом? «У людей должна быть возможность участвовать. После знакомства с вами предрассудки исчезли", — говорит Торккели. Хаги размышляет о том, что приезжий в Финляндию не единственный, кто вынужден адаптироваться. «Эта страна должна придти к какому-то среднему знаменателю. Адаптацией не является полное отречение от своей религии и культуры», — говорит он. «Было вы неправильно говорить о тех, кто в детстве переехал в Финляндию. Для них та, вторая родина является чужой, — говорит Расин, — Я непереставая удивлялся своим бывшим коллегам: если иммигрант не адаптировался к вам, почему бы вам самим не помочь ему, не обучить вашим традициям и правилам общества, например, рассказав о праве каждого человека на природу в Финляндии, или сводив в лес за грибами или на рыбалку?» Премьера фильма «Настоящий финн» состоится 31.3.2014 в Кинотеатре Bio Rex. Вход на показ фильма – свободный. На интернет-портале Юле Ареена (areena.yle.fi) фильм будет доступен 31.03–31.05.2014. В фильме Яэль Бартаны принимали участие Комуги Андо, Мустафе Хаги, Петер Росвик, Туйску Торккели, Тиина Пирттилахти и Станислав Маринец, участники проживали в течение недели в коттедже в Киркконумми. Камеры наблюдали за тем, как участники обсуждали финскoсть. Тиина Пирттилахти (справа), Станислав Маринец, Петер Росвик и Мустафе Хаги в фильме «Настоящий финн». Комуги Андо — одна из восьми участников проекта. «Я часто отношу себя к новым финнам, но лучшей версией было бы сомалийский финн», — говорит Мустафе (слева), рядом сидит Петер Росвик. «Часто приходится слышать о том, что я не могу быть финном, так как не похож на финна», — говорит Мартин-Эрик.
