конспект урока по бурятскому языку на тему Глухие и звонкие согласные (5 класс) (1)

Конспект урока по бурятскому языку в 5 классе
Тема: «Фонетикэ. Хонгёо ба бүдэхи хашалганууд»
Тип: Шэнэ темэ үзэхын хэшээл.
Характеристикэ: Общеобразовательный класс со средним показателем качества знаний.
Программа: Буряад хэлэн. Ажалай программа. Хэрэглэдэг номууд Б.Б.Будаин,
Б.Б.Гомбоеа, С.Г.Будаин.
Учебник: Б.Б.Будаин, Б.Б.Гомбоеа, С.Г.Будаин.
Раздел: Фонетикэ. Графика.
Саг:1
Методы и формы обучения: хэлэнээ ажаглан хараха; проблемно ситуации табиха; бэе
даанхай ажал, параар ба группаар ажаллаха, фронтальна ажал, наадан.
Хэрэгсэлнүүд: проектор, электронно ном, карточканууд, словарна үгэнүүд, самбар.
Наглядно- демонстрационно материал: мультимедийный ряд: хэшээлэй темээр
презентаци, багшанай хэһэн, электронно учебник.
Гол мэдэсэ: паарна ба непаарна, хонгёо ба бүдэхи хашалганууд.
Зорилго:
Обучающие:
1. Систематизировать знания обучающихся о согласных звуках, об их классификации, об
особенностях каждого разряда согласных звуков;
2.Дать понятие звонкости-глухости;
3. формировать умение различать их;
4. составлять транскрипцию слов;
5. расширять знания учащихся в области фонетики, лексикологии, научить различать
согласные звонкие и глухие.
Развивающие:
1. Развивать творческие способности учащихся;
2. Развивать орфографическую зоркость, самоконтроль.
Воспитательные:
1. Воспитывать интерес к предмету, позитивное отношение к изучению бурятского
языка;
2. Расширять кругозор обучающихся;
3. Воспитывать эстетический вкус.
Задачи урока через планируемые результаты:
Личностные:
Понимание бурятского языка как одной из основных национально-культурных
ценностей бурятского народа; определяющей роли родного языка в развитии
интеллектуальных, творческих способностей и моральных качеств личности, его
значения в процессе получения школьного образования.
Предметные:
(Объём освоения и уровень владения компетенциями):
Знать особенности образования глухих и звонких согласных (участие голоса и
шума), парные согласные по глухости и звонкости, а также непарные
согласные, смыслоразличительную роль согласных звуков;
Уметь различать согласные по глухости и звонкости; называть пары согласных
по глухости и звонкости, а также непарные согласные, различать в словах
глухие и звонкие согласные; позиционные чередования согласных в словах.
Метапредметные:
(компоненты культурно - компетентностного опыта/ приобретенная
компетентность): умения ориентироваться в целях, задачах, средствах и
условиях общения, выбирать адекватные языковые средства для успешного
решения коммуникативных задач.
2
3
4
Хэшээлэй ябаса:
I этап. Эмхидхэлэй үе. Ажаябуулгын мотиваци.
Багшын зорилго: создать доброжелательную атмосферу в классе, настроить
учеников на урок, продолжить невидимую нить понимания, единой
устремленности понимания в сотрудничестве.
Багша: - Сайн байна, hурагшад. Мүнөө манай хэшээлдэ олон айлшад ерээ. Булта
айлшадаа мэндэлшэе!.Аалиханаар hууя.
Харагтыл даа (слайд 1).
Хүхюутэй смайлик поездоор таанадай хэшээлдэ ерээд энеэбхилжэ байна. Таанадта
мэндэеэ эльгээбэ. Хэн энэ хэшээлдэ hайнаар, оролдосотойгоор ажаллахаб
Хүхюутэй Смайлик таанадта ошохо.
Хэлэ һорилго: гар, бага, гэр, тэг, Ага, гадар, гэрэл, гэм, инаг
Гара, һара, хара
Гэр гэрэл гэм
Габья, гулабхаа. Бэлэй, жэлэй, мэлхэй
Баабай, малгай, оймһон, мойһон
Уйла, буйла, туйла
Түйсэ, хүйтэн
этап. Словарна ажал: үгүүлхэ – произносить
абяан – звук
үзэг – буква
аялган – гласный
хашалган – согласный
хонгёо – звонкий
бүдэхи – глухой
торолто – һаалта – препятствие
хатуу – твёрдый
зөөлэн – мягкий
түргэн- краткий, быстрый
удаан – долгий, медленный
этап: Актуализация знаний. Формулирование темы. (Слайд 2).
А) – бидэ таанаа мэнэ hая аялган абяанууд гэжэ темэ гараабди,
Анхаралтайгаар харагты - Юу харанабта? – аялган үзэгүүдые.
– Үгүүлэгты. (hурагшад үгүүлэнэ).
б) – юу үгүүлэбта? -аялган абяануудые. (что вы произнесли?)
в) Аялган абяанууд хайшан гэжэ Үгүүлэгдэнэб? – Үгүүлхэдэ аялган абяанууд аман
соогуур hаадгүйгөөр гарадаг.
д) Аялган абяануудые үгүүлхэдээ хайшан гэжэ хубаагданаб?
Гараhан газараараа - Эрэ, эмэ, эрсэ.
Үгүүлбэреэрээ - Түргэн, удаан, дифтонг.
– Аялган абяанууд гансал дуунай хабаадалтайгаар бии болодог, Үгүүлхэдэ
шууяагүй байдаг.
г) – Саашань харагты. Ямар абяануудые үгүүлэбта? Какие звуки вы произнесли? –
Согласные –хашалгануудые. (Слайд 3)
Мангад хэлэн дээрэ хашалган абяа тухай юу мэдэнэбта?
....
Багша: гараһан темэе дабтаад, хэшээлэй темэеэ гаргая.
Тиигээд лэ хэшээлэймнай темэ: “Хонгёо ба бүдэхи хашалганууд”.
5
этап:Зорилго табилга ба мотиваци.
Багша: - Хэлэгтыл даа, энэ урогто юун тухай хэлсэхэбди? Энэ хэшээлэй зорилго
табигты?
1. –Хашалган тухай хэлэхэбди. Хашалган абяануудай классификации мэдэхэ,
характеризовадалжа шадаха, транскрипции хэхэ hураха. (Знать классификацию
согласных звуков, уметь характеризовать их и транскрибировать слова).
2. – Хонгёо ба бүдэхи хашалгануудые илгажа hураха. (уметь различать звонкие и
глухие согласные).
3. – Хонгёо ба бүдэхи хашалганууд үгүүлбэреэрээ дүтэрхы байдаг гэжэ ойлгоод
абаха. (знать, что согласные бывают парными и непарными).
Багша: Зүб. Саашань харая. (Электронно учебник) Хонгёо ба бүдэхи
хашалганууд.
Буряад хэлэндэ в, ф, к, ч, щ, –хашалганууд бэшэгдэдэггүй, ганса абтаһан
үгэнүүдтэ бэшэгдэдэг.
5этап. Лингвофизминутка.
Би таанадта хашалган абяануудые нэрлэхэб. Та бүдэхи хашалга дуулаад альгаа
нэгэ ташахат , хонгёо – хоёр.
Б, Ш, З, К, Л, h, Н, П, Ф, М, Х, В, Т, Д…
(Булта эсээбди даа, бодоод хүлөөрөө то-топ гэе, альгаа ташаяа, эрьелдээд,
эрьелдээд hууридаа hуугтыл даа. Нюдөө шангаар бүглэжэ, табан хүрэтэр тоолое,
нюдөө нээгээд, hорьмоhоороо сабшая, ажала саашань ябуулая (үргэжэлүүлэе)).
6 этап. Реализаци. Түрүүшын шэнэ темэ мэдэжэ, танижа абаха.
Даабари 1: Энэ таблица хаража, ямар дүрим эндэ бэшээтэйб? Таагты. Өѳртѳѳ
сэгнэлтэ табихат.
Паарараа хонгёо ба бүдэхи
Хододоо хонгёо
Хододоо бүдэхи
Даабари 2: Эдэ үгэнүүдтэ нэгэдэхи группа –хонгёо хашалгануудые табиха,
хоёрдохи группа – бүдэхи хашалгануудые табиха. Бэе бэеэ шалгахат.
1.Баар - .аар
2. тала - . ала
Даабари - .аабари
тархи - . архи
Жэл - .эл
сай - .ай
Долон - .олон
туун - .уун
Жара- .ара
сана - . ана
Заха - .аха
таха - .аха
Зэргэ - эргэ
тээрмэ - . ээрмэ
Даабари 3: Мегаграмма гэжэ таабари таагты. (Слайд 4)
Ямаанай арhаар оёгдооб,
Сшита из козьей шкуры,
Янгинама хүйтэнһөө абарааб.
Спасаю от лютых морозов.
Адуушан «Д»үзэгые һэлгээ
Табунщик изменил букву «Д»
Агта хүлэгтөө хадаа.
(.аха- .аха).
И подковал своего скакуна.
Яагаа hонин бэ?
Как интересно?
Бүд hайхан самсамни
Шёлковая красивая моя рубашка
Яаран «Д» үзэгые хубилаа.
В торопях букву «Д» изменила
Бүтүү нүхэ руу шургаа.
В норку шмыгнула.
(.оргон - .оргон)
Даха- таха, торгон – доргон г.м. үгэнүүд юугэрэ илгарнаб? (Чем различаются
слова?)
(Урда байhан хашалгануудаараа). (Впереди стоящими согласными. В слове даха и
доргон звук «д» - звонкий, а «т» - глухой. И значение слова изменилось всего изза одной буквы).
Буряад хэлэн иимэ һайхан. Нэгэ үзэг һэлгээгээ хадатнай, тад ондо үгэ болохо.
Даабари3: Үшөө нэгэ наада харагтыл даа. “Хоргодоһон үгэ” эдэ үгэнүүд соо 1
хашалган унаа хада ондо үгэ бии болохо.
Заха, сэбэр, сэмгэн, тураг, һүзэг, хула, хурал, шүхэр.
(аха, эбэр, эмгэн, ураг, үзэг, ула, урал, үхэр).
Даабари 4: Үрөөр бултандатнай үгөөб. Хонгёо хашалганай группа ганса хонгёо
хашалгануудые доогуурнь зураха, бүдэхи хашалганай группа ганса бүдэхи
хашалгануудые доогуурнь зураха.
1. Буянтнай булаг мэтээр дэлгэрэг!- пусть ваши благодеяния будут как родник.
2. Хайратнай адис аршаан болог! – пусть милость ваша будет подобно источнику.
3. Һаруул бодолтой, - светлыми помыслами,
4. Һайхан һанаатай, - добрыми пожеланиями,
5. Сэсэн үгэтэй, - мудрыми словами,
6. Сэбэр сэдьхэлтэй, - светлой душой,
7. Наартай, зугаатай, - весёлыми, радостными,
8. Налгай жаргалтай, - безмерно счастливыми
9. Элбэг баян, - в достатке,
10. Элүүр мэндэ, - здоровыми,
11. Энхэ амгалан – вечно спокойными,
12. Ажаһуухатнай болтогой! – живите всегда!
8. этап.
Реализаци. Түрүүшын шэнэ темэ мэдэжэ, танижа абаха. (Реализация. Первичное
усвоение новых знаний по электронному учебнику).
Физминутка: Дуун «Чунга - чанга».
9. Рефлекси:- Энэ темэ ойлгоогут?
Энэ темээр юу мэдээбта? (эхир абяанууд бии, зарим хашалганууд буряад хэлэндэ
хэрэглэгдэдэгүй)
- Шэнымэеэ олоогуйт? (h бүдэхи хашалган ороо)
- Ондоогоор юу hанаабта? В, ф, к, щ, ч – тухай
- Юу ойлгоогуйт? (хуу ойлгоо).
Бултада сайнаар ажаллат. Сайн сэгнэлтэнүүдые табихаб.
Багша: Үхибүүд! Самбар дээрэ значогууд бэшээтэй. Карандаш абажа юу мэдээт,
юу мэдээгуйт гэжэ энэ значогуудые табигты.
V – мэдээб
+ - намда шэнэ
- - ондогоор hанааб
? – ойлгоогуйб.
10.-Зай, гэрэй даабаряа бэшэгты дэбтэр соого бэшэhэн үгэнүүдые оршуулагты. 2-3
мэдүүлэл зохёогты.