Bajardi: 641-22 guruh talabasi Qabul qildi: AT kafedra o’qituvchisi Yakubjonov Muhammadrofe Toxirova S Amaliy mashg‘ulot - 1 Mavzu: Algoritmlarni loyihalash. Algoritm korrekt va samaradorligini baholash. Kvadrat tenglama ildizlarini aniqlash algoritmi. Uchburchak yuzasi uchun Geron formulasi. Ishdan maqsad. Algoritmlarni loyihalash. Algoritm korrekt va samaradorligini baholash. Kvadrat tenglama ildizlarini aniqlash algoritmi. Uchburchak yuzasi uchun Geron formulasi. Qo‘yilgan masala. Algoritmlarni loyihalash faniga kirish. Kvadrat tenglama ildizlarini aniqlash algoritmi. Uchburchak yuzasini Geron formulasi Ish tartibi: Tajriba ishi nazariy ma’lumotlarini o‘rganish; Berilgan topshiriqning algoritmini ishlab chiqish; Natijalarni tekshirish; Hisobotni tayyorlash va topshirish. Nazariy qism Algoritmning quyidagi 5 ta xossasi bor 1. Diskretlilik – ya’ni aniqlanayotgan jarayonni qadamba-qadam ko‘rinishi. 2. Ommaviylik – algoritm o‘xshash masalalar turkumini yechishi kerak. 3. Tushunarlilik – algoritmda beriladigan ko‘rsatmalar foydalanuvchiga tushunarli bo‘lib, uning talablariga javob berishi kerak. 4. Aniqlilik – algoritmda ma’lum tartibda amallarni bajarish nazarda tutilishi kerak va bajaruvchiga joriy qadam tugatilishi bilan qaysi qadam keyingi bo‘lib bajarilishi aniq ko‘rsatilishi kerak. 5. Natijaviylik. Har bir algoritm chekli sondagi qadamlardan so‘ng albatta natija berishi shart. Bajariladigan amallar ko‘p bo‘lsa ham baribir natijaga olib kelishi kerak. Chekli qadamdan so‘ng qo‘yilgan masala yechimga ega emasligini aniqlash ham natija hisoblanadi. Amaliy qism: ! Barchaga berilgan shaxsiy topshiriqlar skrenshotlari joylashtiriladi. Xulosa: !Umumiy xulosalar yoziladi Amaliy mashg‘ulot - 2 Mavzu: Massiv elementlarini tartiblashtirish.Matritsa maksimal, minimal elementlarini aniqlash algoritmi. Ishdan maqsad. Massiv elementlarini tartiblashtirish. Matritsa maksimal, minimal elementlarini aniqlash algoritmini o’rganish. Qo’yilgan masala. Matritsa maksimal, minimal elementlarini aniqlash algoritmini tahlil qilish. Ish tartibi: Tajriba ishi nazariy ma’lumotlarini o‘rganish; Berilgan topshiriqning algoritmini ishlab chiqish; Natijalarni tekshirish; Hisobotni tayyorlash va topshirish. Nazariy qism Ko‘p hollarda jadval yoki matritsalar ko‘rinishidagi ma’lumotlar bilan ish yuritish kerak bo‘ladi. Jadvalda ma’lumotlar juda ko‘p bo‘lgani sabab, ularning har bir yacheykasidagi sonni mos ravishda bitta o‘zgaruvchiga qiymat qilib berilsa ular ustida ish bajarish ancha noqulayliklarga olib keladi. SHu sabab dasturlashda bunday muammolar massivlarni ishlatish yordamida hal qilinadi. Massiv - bu bir nom bilan belgilangan qiymatlar to‘plami yoki jadvaldir. Massivning har bir elementi massiv nomidan so‘ng o‘rta qavs ichiga olingan raqam va arifmetik ifoda yozish bilan belgilanadi. Qavs ichidagi raqam massiv indeksini belgilaydi. Vektorni bir o‘lchovli massiv, matritsani ikki o‘lchovli massiv deb qarash mumkin. Amaliy qism: ! Barchaga berilgan shaxsiy topshiriqlar skrenshotlari joylashtiriladi. Xulosa: !Umumiy xulosalar yoziladi Amaliy mashg‘ulot - 3 Mavzu: Taqribiy integrallash usullari. Zaruriy aniqlikni ta’minlovchi qadamni tanlash. Ishdan maqsad. Taqribiy integrallash usullari va zaruriy aniqlikni ta’minlovchi qadamni tanlashni o’rganish. Qo’yilgan masala. Taqribiy integrallash usullari. Zaruriy aniqlikni ta’minlovchi qadamni tanlash Ish tartibi: Tajriba ishi nazariy ma’lumotlarini o‘rganish; Berilgan topshiriqning algoritmini ishlab chiqish; Natijalarni tekshirish; Hisobotni tayyorlash va topshirish. Nazariy qism Oliy matematika kursidan malumki aniq integrallar asosan N‘yuton-Leybnits formulasi bilan hisoblanadi. Yani quyidagi formula bilan hisoblanadi: Bu yerda F(x) funktsiya f(x) funktsiyaning boshlangich funktsiyasi. а-integralning quyi b-esa yuqori chegarsi. Nyuton–Leybnits formulasi bizga ma‘lumki elementar funktsiyalar uchun foydalanish qulayrok. Lekin har qanday f(x) funktsiyaning boshlangich funktsiyasi elementar funktsiya bulavermaydi, yani integrallash murakkab bo’ladi. Bunday aniq integrallarni N‘yuton-Leybnits formulasi bilan hisoblab bulmaydi. Bunday hollarda integrallarni taqribiy hisoblash usularidan foydalanib integrallarning taqribiy kiymatlari topiladi. Amaliy qism: ! Barchaga berilgan shaxsiy topshiriqlar skrenshotlari joylashtiriladi. Xulosa: !Umumiy xulosalar yoziladi Amaliy mashg‘ulot - 4 Mavzu: Algebraik va transcendent tenglamalarni yechishda oraliqni teng ikkiga bo‘lish, iteratsiya usullari. Tenglamalarni yechishda vatarlar va Nyuton usullari. Yaqinlashish tezligi Ishdan maqsad. Algebraik va transcendent tenglamalarni yechishda oraliqni teng ikkiga bo‘lish, iteratsiya usullari. Tenglamalarni yechishda vatarlar va Nyuton usullari. Yaqinlashish tezligi usullarini o’rganish. Qo’yilgan masala. Algebraik va transcendent tenglamalarni yechishda oraliqni teng ikkiga bo’lish, iteratsiya usuli Ish tartibi: Tajriba ishi nazariy ma’lumotlarini o‘rganish; Berilgan topshiriqning algoritmini ishlab chiqish; Natijalarni tekshirish; Hisobotni tayyorlash va topshirish. Nazariy qism Algebraik va trantsendent tenglamalar ildizlari yotadigan oraliklar ajratib olingandan sung tenglamaning ildizini taqribiy hisoblash uchun, taqribiy hisoblash usullaridan biri kullaniladi. Demak tenglama berilgandan sung, tenglamaning ildizlari yotgan oraliklar ajratib olinadi, taqribiy ildizni topish usuli tanlanadi, tanlangan usulga mos ravishda algorimning blok–sxemasi va biror bir dasturlashtirish tilida blok–sxemaga mos ravishda dastur tuziladi. Dastur kompyuterga terilib, natijalar olinadi va taxlil kilinadi. Tenglamalarning ildizlarini taqribiy yechish usullaridan biri bu kesmani teng ikkiga bulish usulidir. Bunda berilgan [a;b] kesma teng ikkiga bulinib [a;с] yoki [с;b] kesmalarda f(a)∙f(c)<0 yoki f(c)∙f(b)<0 shart tekshiriladi va с=(a+b)/2 qilib olinadi va ildiz b-a≤ε shart bajarulgunga kadar davom etirilib topiladi. Amaliy qism: ! Barchaga berilgan shaxsiy topshiriqlar skrenshotlari joylashtiriladi. Xulosa: !Umumiy xulosalar yoziladi Amaliy mashg‘ulot - 5 Mavzu: CHiziqli dasturlash masalasi. Masala matematik modeli. CHiziqli dasturlash masalasi uchun yechim, optimal yechim, uni topishda geometrik usul. Ishdan maqsad. CHiziqli dasturlash masalasi va masala matematik modelini o’rganish. Qo’yilgan masala. CHiziqli dasturlash masalasi. Masala matematik modeli. Ish tartibi: Tajriba ishi nazariy ma’lumotlarini o‘rganish; Berilgan topshiriqning algoritmini ishlab chiqish; Natijalarni tekshirish; Hisobotni tayyorlash va topshirish Nazariy qism. Chiziq - bu ishning barcha bosqichlari aniq bir marta va qat'iy ketma-ketlikda bajariladigan algoritm. Ya'ni, chiziqli (ketma-ket) algoritm yozilishning tabiiy tartibida bajariladi va filiallar va takrorlashlarni o'z ichiga olmaydi. Chiziqli algoritmlarga misollar: eshikni ochish algoritmi - kalitni oling, kalitni teshikka joylashtiring, qulfni oching; choyni tayyorlash algoritmi - choynakni oling, unga choy quying, qaynoq suv quying, 5-10 daqiqaga qoldiring. Agar eng sodda algebraik amallarni qo'llasa, arifmetik ifoda hisoblashda chiziqli algoritm qo'llaniladi. Bunday algoritmning tuzilishi 1-rasmda keltirilgan. 1-rasm. Chiziqli algoritm Amaliy qism: ! Barchaga berilgan shaxsiy topshiriqlar skrenshotlari joylashtiriladi. Xulosa: !Umumiy xulosalar yoziladi