Hujayraning fizik- kimyoviy tarkibi.Membrana orqali moddalar transporti. BAJARDI SUYUNOVA DILSHODA Oqsillar hujayralarning tarkibiy birligi bo’lib, ko’p funktsiyalarni bajaradi. Oqsillar, fermentlar kabi, kimyoviy reaktsiyalarni tezlashtirish orqali hujayra metabolizmini tartibga soladi. Oqsillar immunitet tizimining ishlashida muhim rol o’ynaydi. Hujayra membranasidagi oqsillar moddalar almashinuvi va hujayra bilan aloqa qilish uchun zarurdir. Oqsillar aminokislotalar deb ataladigan kichik birikmalardan iborat. Lipidlar hujayra membranasining asosiy komponenti bo’lib, energiyani saqlash, izolyatsiyalash va hujayrani tizimli qo’llabquvvatlash kabi funktsiyalarga ega. Hujayra membranasining ikki qavatli tuzilishi lipidlarning gidrofobik (suvda erimaydigan) qismlarining birikmasidan hosil bo’ladi. U lipidlar, yog’lar va fosfolipidlar kabi bir necha turga ega. Hujayralarning kimyoviy tarkibi organik va noorganik birikmalarning birikmasidan hosil bo’ladi. Organik birikmalar uglerodga asoslangan birikmalar bo’lib, hujayralarning asosiy qurilish bloklari hisoblanadi. Oqsillar, lipidlar, uglevodlar va nuklein kislotalar kabi organik birikmalar hujayralar o’z funktsiyalarini bajarishi uchun zarur bo’lgan molekulalardir. Hujayralarda 70 ga yaqin turli xil kimyoviy elementlar mavjud. Bu elementlar metabolik funktsiyalarni amalga oshirish va tirik organizmlarning tuzilishini shakllantirish uchun zarurdir. Hujayradagi ba’zi muhim kimyoviy elementlar va ularning ahamiyati: Nuklein kislotalar genetik axborotni saqlash va uzatishda ishtirok etadi. Nuklein kislotalarning ikkita asosiy turi — DNK (dezoksiribonuklein kislotasi) va RNK (ribonuklein kislotasi) hujayralar irsiyatining asosini tashkil qiladi. DNK — bu genetik ma’lumot saqlanadigan uzun qo’shaloq spiral molekulasi. RNK oqsil sintezida ishtirok etadigan molekuladir. Hujayralar tarkibida noorganik birikmalar ham mavjud. Bu birikmalarga minerallar, ionlar va suv kabi elementlar kiradi. Minerallar hujayralarning strukturaviy komponentlarini shakllantirishda va ularning funktsiyalarida muhim rol o’ynaydi. Masalan, hujayra membranasida kalsiy va fosfat kabi minerallar mavjud. Boshqa tomondan, ionlar hujayradagi elektrokimyoviy muvozanatni saqlash va nerv o’tkazuvchanligi kabi funktsiyalarda ishtirok etadilar. Etiborigiz uchun rahmat