6- MAVZU: ANIMATSIYALARNI YARATISH DASTURLARIDA ISHLASH ASOSLARI. Prof. Sh.N.Nasirova Mavzu rejasi: 1.Animatsiya yaratishga mo‘ljallangan dasturiy vositalar. 2.Animatsiya yaratishga mo‘ljallangan dasturda ishlash. • Animatsiya yaratishga imkon beradigan juda ko'p sonli dastur mavjud. Ularni Internetda bepul yuklab olish mumkin. Bunday dasturlarning tuzilmasiga qo'shimchalar kiradi, masalan, 3D animatsiya va multfilmlarni yaratish uchun dasturlar, ec vositalari va boshqalar. • Bugungi kunda animatsiya deyarli barcha sohalarda qo'llaniladi. Multfilmlar ko'ngil ochish maqsadida televizor va kinoteatrlarda, reklama, taqdimot va ko'plab dasturlarda namoyish etiladi. Hamma narsa dizaynerning hayoli bilan cheklangan. Ushbu san'atni Internetda odamlarga o'rgatish uchun simulyatorlar yordamga kelishadi. Ular real vaqt voqealariga munosabat bildirish uchun animatsiyadan foydalanadilar va deterministik emas. •3D-animatsiya yaratish dasturi "Avrora» Multfilm ijodkorlari orasida mashhur. Dastur filmda turli animatsion effektlarni yaratish uchun ko'plab imkoniyatlarni taqdim etadi. •Masalan, maxsus effektga ega bo'lgan video yoki rasmlarga moy bo'yoqli belgini qo'shishingiz mumkin. Oddiy va interaktiv interfeys tufayli siz rasmlarga maxsus effektlar qo'shishingiz mumkin. Bundan tashqari, sinov versiyasini bepul yuklab olishingiz mumkin. • Anime Studio - bu bozorda eng yaxshi animatsiya mahsulotlaridan biri... Ushbu dastur animatsiyani oson yaratish uchun boy funktsiyalar to'plamini taqdim etadi. Siz animatsiya orzularingizni osongina amalga oshirishingiz mumkin. animatsiya bilan to'ldirilgan multfilmni tez va oson nashr etishda sizga yordam beradi. • Softimage interfeysi - dasturiy ta'minot uchun 3D animatsiya yaratish professional foydalanish televizorda, o'yinlarni rivojlantirishda va filmni yaratishda... Asboblar va ilovalar bilan jihozlangan mustaqil animatsion dasturiy ta'minot to'plami. Bu animatorlar va modelerlar uchun eng yaxshi tanlovdir. Dastur yangi boshlanuvchilarga yordam berish uchun mo'ljallangan onlayn darsliklarni o'z ichiga oladi. • Interfeys Mayya - 3D animatsiya yaratish uchun dasturiy ta'minot. U filmlar va 3D o'yinlar uchun ideal bo'lgan 3D belgilar, landshaftlarni yaratish uchun ishlatiladi. Bundan tashqari, ushbu dastur realistik rasmni yaratish uchun ishlatilishi oson bo'lgan ko'plab qiziqarli dasturlarni taklif etadi. Maya boshqa dasturlarga qaraganda ko'proq modellashtirish, bo'yash va animatsiya xususiyatlariga ega... Ular o'yinlar va teleshoular yaratish uchun juda mos keladi. • Logotip yoki tijorat uchun 3D belgi yaratish bu faqat yarim jang. Sizning qahramoningizning ko'rinishi tayyor, kelishilgan va tasdiqlangan zahoti, eng qiziqarli narsa boshlanadi - 3d animatsiyani yaratish. Bu har qanday g'oyani "jonlantirish" imkonini beradigan vaqtni talab qiladigan va nihoyatda qiziqarli jarayon. Masalan, belgi bilan mijoz bilan gaplashish, qayg'uli va baxtli bo'lish, o'ylash va harakat qilish, sarguzashtlarga “sho'ng'ish” va mahsulotingizni qanday qo'llashni barmoqlarga ko'rsatishni o'rgatish. • 3d animatorlarning ishi bu nafaqat harakatlanuvchi rasmni, balki atrofdagi mutlaqo ishonchli haqiqatni yaratishga imkon beradigan ulkan ishdir. Qanday qilib uch o'lchovli animatsiyani yaratish va qanday mo''jizalarni mohirona bajarish mumkin, biz maqolada batafsil ko'rib chiqamiz. • Uch o'lchovli ob'ektlarning animatsiyasi 2d animatsiyadan - "tekis" multfilmlardan sezilarli darajada farq qiladi, bu erda hajmga belgilar va atrofni to'g'ri bo'yash orqali istiqbol va to'g'ri bo'yoq yordamida erishildi. Bugungi kunda texnologiya sizga yorug'lik va kameralar harakati bilan darhol uning shaklini ko'rsatishga imkon beradi. Bunday holda, animatsiya tushunchasi o'zgaradi: • 2d animatsiya - texnik vositalar yordamida harakat illyuziyasini yaratish yoki ob'ektlar shaklini o'zgartirish. • 3d animatsiya - ob'ektlarning makon va vaqt ichida avtomatik harakatlanishi yoki aylanishi. • Oddiy qilib aytganda, har bir belgi freymining harakatini ramkaga bo'lish kerak. Endi xarakterning uch o'lchovli modelini yaratish kifoya, shundan so'ng uni kosmosda qo'shimcha kuch va chizmalarsiz o'tkazish mumkin. Biror narsa deyish juda oddiy, lekin aslida 3d xarakterli modellarni jonlantirish juda murakkab jarayon. Raqamni siljitish uchun kompyuter va aqlli dasturlarga kirish etarli emas. Shuningdek, qahramon qanday harakat qilishi, bu holatda unga qanday kuchlar ta'sir qilishi mumkinligini tasavvur qilish kerak (undan yuqori bo'lganlar emas, balki, masalan, tortishish kuchi, ishqalanish kuchi va qarshilik). • Agar siz belgi bilan tanishmoqchi bo'lsangiz - barcha noziklarni biladigan va har bir tafsilotlarni fanatik tarzda ishlab chiqishga tayyor bo'lgan animatorlarga murojaat qilish kerak. Nafaqat tortishish, balki yuz ifodalari, shuningdek sochlarning harakati va matoning sirpanishlari (agar qahramon albatta kiyim kiysa). • Bir vaqtning o'zida hamma narsani hisobga olish uchun siz ozgina sehrgar va ozgina daho bo'lishingiz kerak - KLONA studiyasining animatorlari uchun juda yaxshi tavsif. • Zamonaviy donolik aytganidek: hech narsa zombi emas, zombi. Agar sizning fe'l-atvoringiz u emas bo'lsa, unda personaj animatsiyasi "jonli" bo'lishi kerak yoki bugungi kunda ular aytganidek ishonchli bo'lishi kerak. Tomoshabin qahramon haqiqatan ham yurish, qarash, burish yoki tabassum qilishiga ishonishi kerakatrof-muhit bilan o'zaro ta'sir qiladi. • 3-belgi yaratish va animatsiya bu qog'ozdagi (yoki ekrandagi) so'zlar bilan emas, balki harakat orqali aytiladigan hikoyani yaratishdir. Masalan, qahramonning yuz ifodalari fe'l-atvor haqida ko'p narsalarni ayta oladi. Ammo buning uchun u mushaklarni harakatga keltirishi uchun etarlicha "yuqori sifatli" yuzga ega bo'lishi kerak. Flash animatsiya ikki xil bo’ladi: kadrli (pokadrovoe sozdanie); avtomatik (avtomaticheskoe sozdanie promejutochniy kadrov). • Avtomatik animatsiya shakllar geometriyasini o’zgarishi (sha’e tweening) yoki boshqaruv kadrlar o’zgarishi (motion tweening) asosidagi animatsiya turlarga bulinadi. • Shu turdagi animatsiyani yaratish uchun biz bitta boshqaruv kadrni yaratamiz va unga belgi qo’shamiz. Masalan boshqaruv kadrda aylana chiziladi va u grafik tasvir belgi turiga F8 yoki Vstavka menyusida Preobrazovatg‘ v simvol (Convert to Symbol) buyrigi yordamida utkaziladi. Yoki Ctrl+F8 yoki Vstavka menyusida Novqy simvol (New symbol) buyrigini tanlab yangi belgi yaratamiz va Belgilar kutubxonasi yordamida uni boshqaruv kadrga kushamiz. •Endi belgi joylashgan boshqaruv kadrni sichqonchaning ung tomondagi tugma yordamida tanlab Creat motion tweening yoki Vstavitg‘ menyusining shu nomli buyrug’ini tanlaymiz. Shu harakatlar natijasida boshqaruv kadr rangi ko’k rangga o’zgaradi. Endi sichqoncha bilan yangi kadrni tanlaymiz, (masalan 25-chi kadrni) va F6 yoki Vstavka menyusida Klyuchevoy kadr (Insert keyframe) aktiv qatlamda keyingi boshqaruv kadrini yaratish buyrug’ini tanlaymiz. •Natijada 25-chi kadrda kuk rangli boshqaruv kadr hosil kilinadi va shu kadrgacha birinchi boshqaruv kadrdan strelka hosil kilinadi. Birinchi boshqarish kadrdan ikkinchi boshqarish kadrgacha kadrlar kuk rangda avtomatik hosil kilinadi. Oxirgi harakatimiz bu ikkinchi boshqarish kadrdagi belgini o’zgartirish (chuzish, aylantirish, kattalashtirish, kichkinalashtirish yoki kadrdagi joylanishini o’zgartirish). Endi klaviaturadagi Enter tugmasini bosamiz va biz yaratgan animatsiyani kurishimiz mumkin. • . Macromedia Flash dasturining menyusi. • Menyu Fayl • Novqy (Ctrl+N) - Yangi fayl yaratish. • Novqy iz shablona - Yangi faylni shablondan yaratish • Otkrqtg‘ (Ctrl+O) - Eski ilgari yaratilgan faylni ochish. • Otkrqtg‘ kak biblioteku (Ctrl+Shift+O) - Belgilar kutuvxonasi holatida ochish. • Zakrqtg‘ (Ctrl+W) - Fayln berkitish. • Soxranitg‘ (Ctrl+S) - Faylni saqlash. • Soxranitg‘ kak (Ctrl+Shift+S) - Yangi nom ostida faylni saqlash. • Soxranitg‘ kak shablon - Faylni shablok kurinishida saqlash. • Vernutg‘ – • Importirovatg‘ (Ctrl+R) - Faylga yangi Flash ga mansub bulmagan ob’ektni aktiv boshqaruv kadrga kushish. • Import v biblioteku - Faylga yangi Flash ga mansub bulmagan ob’ektni "Belgilar kutubxonasi"ga kushish. • Eksportirovatg‘ rolik (Ctrl+Alt+Shift+S) - Harakatchan animatsiyani eksport (saqlash) kilish • Eksportirovatg‘ izobrajenie - Boshqaruv kadrni eksport (saqlash) kilish • Obo‘ie nastroyki (Ctrl+Shift+F12) - Harakatchan animatsiya rolikini kurib chikarish xususiyatlari • Prosmotr - Harakatchan animatsiya rolikini kurib chikarish. Yaratilayotgan mahsulotni har xil animatsiyalar bilan boyitish, o‘quvchi uchun qulayliklar yaratish va qiziqarli qilish FLASH dasturida ko‘zda tutilgan va ayni vaqtda asosiy maqsadga muvofiqdir. Lekin ta’kidlab o‘tish joyzki, mahsulotni FLASH ni yoki boshqa dastur orqalimi, yaratayotgan shaxs, bu borada yetarli bilimga va fantaziyaga ega bo‘lishi joizdir. NАZОRАT SАVОLLАRI: 1.Macromedia Flash дастури кандай вазифаларни бажаради? 2.Дастурнинг иш соҳасида қандай элементлар жойлашган? 3.Вақт-чизғич ва қатлам элементлари нима учун ишлатилади? 4.Анимация яратиш учун қандай усуллар мавжуд? Adabiyotlar: 1. Evans V., Dooley J., Wright S. Information Technology Издательство: Express Publishing 2.Громов Ю.Ю. Информационные технологии. Тамбов 2015 3.Захарова И.Г. Информационные технологии в образовании. Москва ACADEM'A 2003 4.David Watson and Helen Williams Computer Science//IGCSE is the registered trademark of Cambridge International Examinations. Буюк Британия/Hodder Education. An Hachette UK Company London NW1 3BH 2014, 278p.