Uploaded by Умар Усмонов

Компьютер саводхонлиги

advertisement
9 3 Б Е К И С Т О Н Р Е С П У Б Л И К А С И О ЛИ Й ВА ? Р Т А М А Х С У С
Т А Ъ Л И М В А З И Р Л И ГИ
TOLUKEHT А В Т О М О Б И Л -Й ^ Л Л А Р И Н С Т И Т У ТИ
Рузимов С.К.
Компьютер саводхонлиги
Укув кулланма
«Noshir» нашриёти
Тошкент - 2011
С .К.Рузимов. Компьютер саводхонлиги. / Масъул мух;аррир - А.М.Хундибаев / -Т .: «Noshir» нашриёти, 2011. -372 бет.
Ушбу китобда компьютер турлари ва курилмалари, W indows ХР операцион тизими хакидаги умумий маълумотлар *амда Microsoft Office дастурлари гуру*ига кирувчи MS Word, MS Excel ва MS PowerPoint дастурларида
ишлаш амалиёти ва Microsoft Office дастурларида ёрдам олиш жараёни
баён этилган.
Китоб барча компьютер фойдаланувчилари учун мулжалланган.
Масъул муцаррир: А .М .Хундибаев - т.ф.н., «Компьютер-Осиё» илмийтехника парки директори
Тацризчилар: М.А. Р ахм атуллаев - т.ф.д., профессор, Узбекистан
Кутубхоналар Ассоциациясининг ижрочи директори
Г.Х .Х ож им етов - т.ф.д., профессор, Тошкент автомобилйуллар институти, «Амалий механика» кафедраси
мудири
Ушбу у^ув кулланмаси Тошкент автомобил-йуллар институтининг Илмий
Кенгашида 28 июн 2006 йилда тасдикланган ва № 11 ^арорига асосан
нашрга тавсия этилган.
кушимча маълумот. Ушбу китобга Windows ХР операцион тизими ва
MS Word, MS Excel ва MS PowerPoint дастурларидан фойдаланиш буйича
овозли ургатувчи цулланмалар ёзилган компакт диск илова килиниши
мумкин.
ISBN 978-9943-353-27-5
© «Фан» нашриёти, 2006.
© «Nosir» нашриёти, 2011.
М ундариж а
М У Ц А Д Д И М А ...................................................................................................................................................5
1-цисм. Компьютер курилмалари................................................................................6
К и р и ш ...............................................................................................................................................................7
1.1. Компью тер ту р л а р и .......................................................................................................................... 7
1.2. Компью тер т у з и л и ш и ...................................................................................................................... 9
1.3. Ком пью терга м аъ лум от киритиш ку р и л м а л а р и .............................................................. 10
1.4. Компью тердан м аълум отни чикариш ку ри л м ал ари ......................................................14
1.5. М аъ лум от саклаш кур и л м а л а р и .............................................................................................. 18
1.6. Компью тер турини ани клаш ....................................................................................................... 22
2-цисм. Windows ХР операцион тизими.................................................................. 23
К и р и ш ............................................................................................................................................................ 24
2.1. M icrosoft W indows ХР операцион тизим и ривож ланиш т а р и х и ............................... 24
2.2. M icrosoft W indow s ХР операцион ти зи м ин и иш га т у ш и р и ш .......................................26
2.3. M icrosoft W indow s ХР “И ш с т о л и " тузи ли ш и ва унга узгарти ри ш ки ри тиш ..... 28
2.4. M icrosoft W indow s ХР "П у с к " м еню си т у зи л и ш и ............................................................. 40
2.5. M icrosoft W indow s ХР катал ог ва ф айллар дарч ал ари т у зи л и ш и ...........................59
2.6. M icrosoft W indow s ХР каталог ва ф айллар устида а м ал л ар ..................................... 62
3-цисм. Microsoft Office Word 2003..............................................................................81
К и р и ш ............................................................................................................................................................ 82
3.1. M icrosoft Office W ord дастури н и иш га т у ш и р и ш .............................................................. 82
3.2. M icrosoft Office W ord дарчаси т у зи л и ш и ............................................................................. 87
3.3. M icrosoft Office W ord д астури д а матн киритиш ва улар устида а м а л л а р .........102
3.4. M icrosoft Office W ord д астурида белгилар ва ф ормулалар билан и ш л а ш .......109
3.5. M icrosoft Office W ord д астурида м аъ л ум отларни устунл арга ажратиш ва
руйхатлар яратиш устида а м а л л а р .............................................................................................. 113
3.6. M icrosoft Office W ord д астурид а матн ва уни нг формати нусхасини ол и ш ..... 120
3.7. M icrosoft Office W ord да с ту р и д а м атндаги хато ларни аниклаш , тугрилаш ва
автом атик алм аш тириш и м ко н и я тл а р и ......................................................................................124
3.8. M icrosoft Office W ord д астури д а ж адв ал яратиш у сул л ар и..................................... 131
3.9. M icrosoft Office W ord д астури д а яратилган ж адв ал устида а м а л л а р ................. 134
3.10. M icrosoft Office W ord д астури д а ж адв ал хусусиятлар ин и у з га р т и р и ш ...........139
3.11. M icrosoft Office W ord д астури ж ад в ал л ар и га м аъ лум от киритиш ва улар
устида ам ал л ар....................................................................................................................................... 144
3.12. M icrosoft Office W ord дастури да ф айлдан олинган расм лардан
ф о й д а л а н и ш ............................................................................................................................................ 149
3.13. M icrosoft Office W ord д астури д а тайёр расм лардан ф о й д а л а н и ш .....................152
3.14. M icrosoft Office W ord д астури д а расм лар я р а т и ш ......................................................154
3.15. M icrosoft Office W ord д астури д а расм лар хусусия тлар ин и у зга р т и р и ш .........160
3.16. M icrosoft Office W ord д астури куш имча и м ко н и я т л а р и ...........................................174
3.17. M icrosoft Office W ord д астури д а м аъ лум отларни чоп этиш и м ко н и я тл а р и ...184
4-цисм. Microsoft Office Excel 2003............................................................................196
К и р и ш ..........................................................................................................................................................197
4.1. M icrosoft O ffice Excel дастури н и иш га ту ш и р и ш ............................................................ 197
4.2. M icrosoft Office Excel дарчаси ту зи л и ш и ........................................................................... 202
4.3. M icrosoft Office Excel д астури д а м аъ лум отлар киритиш ва у л ар устида
а м а л л а р ......................................................................................................................................................204
4.4. M icrosoft O ffice Excel д астури иш вараклари устида а м а л л а р ............................... 217
4.5 M icrosoft Office Excel да с ту р и д а м атем атик хи соблаш ларни ам алга ош и р и ш .223
4.6. M icrosoft Office Excel да с ту р и д а ю зага келадиган х а т о л а р ..................................... 241
4.7. M icrosoft Office Excel д астури д а д и аграм м ал ар яратиш ва уларга
Узгартириш ки р и т и ш ........................................................................................... ................................ 246
4.8. M icrosoft Office Excel д астури д а м аъ лум отларни тахлил килиш
и м ко н и я тл а р и ..........................................................................................................................................267
4.9. M icrosoft Office Excel д астури д а оптим аллаш ти ри ш м асалари ечим ини
топиш ва чизикли д а с ту р л а ш ..........................................................................................................285
4.10. M icrosoft Office Excel дасту р и д а ги м аъ лум отларни M icrosoft Office W ord
д астури га н у с х ал аш ............................................................................................................................. 293
4.11. M icrosoft Office Excel д астури д а м аъ лум отларни чоп килиш
и м ко н и ятл а р и ..........................................................................................................................................294
4.12. M icrosoft Office Excel д астури д а хуж жатларни ком пью тер хотирасига
саклаш и м ко н и я тл а р и .........................................................................................................................299
5-цисм. Microsoft Office PowerPoint 2003.................................................................302
К и р и ш ..........................................................................................................................................................303
5.1. M icrosoft P ow erPoint д астури н и иш га ту ш и р и ш ............................................................. 303
5.2. M icrosoft P ow erPoint дарчаси тузи л и ш и ............................................................................ 307
5.3. M icrosoft P ow erPoint д а нам ойиш м атериали я р а т и ш ................................................ 313
5.4. M icrosoft P ow erPoint асб облар п а н е л и .............................................................................. 317
5.5. M icrosoft P ow erPoint нам ойиш м атериалларида аним ациялардан
ф о й д а л а н и ш ............................................................................................................................................ 323
5.6. M icrosoft Pow erPoint да нам ойиш м атериали нам ойиш ини б о ш л аш .................. 336
5.7. M icrosoft Pow erPoint д астури д а лринтердан ф о й д а л а н и ш ..................................... 339
5.8. M icrosoft P ow erPoint д астури куш им ча и м ко н и я т л а р и .............................................. 341
5.9. M icrosoft P ow erPoint дастури да ф айлларни саклаш и м кони ятлари ................... 346
6-цисм. Microsoft Office дастурларида ёрдам олиш........................................... 351
6.1. M icrosoft Office д астурл арид а ком пью тердан ёрдам о л и ш .................................... 352
6.2. M icrosoft Office дастурл ар ид а И Н ТЕРН ЕТ тарм оги да ёрдам о л и ш ..................... 358
Хотима урнида............................................................................................................. 363
Фойдаланилган адабиётлар..................................................................................... 363
Предмет курсаткичи................................................................................................. 365
Хакикатан хам XXI аср - ахборот технологиялари асри. Хозирги
кунда хаётимизда ахборот технологиялари ва компьютерлар кулланилмаган
соха колмади. Аср бошида турибмиз, демак, хали олдинда канча янгиданянги технологияларнинг яратилиши ва тадбик этилишига гувох буламиз.
Улардан фойдаланишни уддалаш учун махсус ахборот технологияси сохаси
билимларига эга булмасада, хар жабхада кенг кулланадиган компьютер
дастурларида ишлашни урганиш барчадан талаб этилади. Бугунги кунда
Х а м Майкрософт Офис (Microsot Office) дастурларида ишлашни билиш
ихтиёрий соха мутахассиси учун энг асосий мажбурий шартлардан бирига
айланган. Ушбу оммавий дастурларда ва умуман компьютерда ишлаш
борасида уз билимини ошириш истагидаги инсон куйидаги цийинчиликка
учрайди. Хар кандай ускунада булгани каби фойдаланувчи учун
дастурлардан фойдаланиш йурикномаси булиши керак. Албатта, бундай
материаллар катта-катта китоблар ва кулланмалар куринишида мавжуд.
Уларнинг барчаси инглиз ёки рус тилида. Узбек тилида тайёрланган
материаллар жуда кам. Борлари хам замонавий офис дастурлари,
операцион тизимлар хакида эмас ва уларнинг хаммаси хам укувчи учун
тушунарли шаклда билим бера олмайди. Ушбу етишмовчиликлар урнини
коплаш максадидаги уриниш сифатида, ушбу куллингизда турган
“ Компьютер саводхонлиги” китоби ёзилган. Китоб компьютер курилмалари
хасида кис^а ва зарур маълумотни бериш билан бошланади. Кейинчалик
Microsoft компаниясининг MS Office 2003 гурухидаги MS Word, MS Excel,
MS PowerPoint дастурий махсулотлари ва XP операцион тизимининг оддий
функциясидан тортиб то юкори малакали мутахассислар бажариши мумкин
булган имкониятларидан фойдаланиш усуллари баён этилади. Китобнинг
ёзилиш тили содда хамда асосан амалий билимни укувчига етказишга
харакат килинганлиги туфайли куплаб тасвирлар билан бойитилган.
Китобни тайёрлашда утказилган куплаб амалий тажрибалар ва профессорукитувчиларнинг малака ошириш курсларида олиб борган кузатишлари ва
суровномалари асос килиб олинди. Ушбу китобнинг ёзилиши ва нашрга
тайёрланишида "Компьютер-Осиё” илмий-техника парки (Тошкент шахри)
мутахассислари катта хисса кушдилар. Китобни нашр этиш Европа
Иттифокининг ТЕМПУС дастури JEP 24167-2003 лойихаси моддий кумаги
асосида амалга оширилди.
Ушбу китоб Сизга Майкрософт Офис дастурларида хужжат
тайёрлаш борасида зарур буладиган билимларни эгаллашингизга ёрдам
беради, деб умид киламиз ва шу сохада билим олишингизга омад тилаймиз.
Агар ушбу китоб буйича уз таклиф ва мулохазаларингиз булса,
илтимос бизга ёзиб юборинг. Бунинг учун олдиндан Сизга миннатдорчилик
билдирамиз.
Email: sanjar@ center-it.net ёки sruzimov@tayi.uz
Муаллнф. Санжар Рузнмов
w
__ __________________________________________________________H a rd w a re
1-кием. Компьютер курилмалари
______________________________________________________________ H ardw a re
Кириш
Бугунги кунда компьютер технологиялари хаётимизнинг барча
жаб^аларида кенг кулланиладиган, ишимизни осонлаштирадиган ва тезрок
бажаришга имкон яратиб берадиган восита сифатида му*им урин тутмоеда.
^озирги замон кишиси дам олишдан бошлаб мураккаб булган *исобкитобларни амалга ошириш борасида *ам компьютерлардан фойдаланиб
келмокда.
Китобнинг ушбу кисмида сиз замонавий компьютерлар турлари ва
уларнинг курилмалари *акидаги зарур маълумотларга эга буласиз.
1.1. К о м п ь ю т е р т у р л а р и
Компьютерлар бажарадиган вазифасига кура турли хил булади.
Хрзирги кунда Шахсий компьютерлардан кенг фойдаланилмокца.
Шахсий компьютерлар 1970-йилларда биринчи маротаба намойиш этилган
ва 1980-йипларга келиб улардан халц хужалигининг турли жаб*аларида
кенг кулланила бошлаган. Биринчи шахсий компьютерлар бугунги кунги
авлодларидан 1 ООО баробар ofnp булган ва 50 ООО марта секин ишлаган
[26, 29].
1.1.1-расм. Шахсий компьютерном умумий куриниши
Laptop (ёки улчамлари дафтарникидек булгани учун Notebook деб
*ам номланади) компьютерлари Шахсий компьютерпардан фаркли
уларок, фойдаланувчининг узи билан олиб юришига м9лжалланган [29]. Бу
турдаги компьютерлар иш курсаткичлари ва бажарадиган вазифаси шахсий
компьютерлар билан бир хил, баъзиларини эса кушимча курилмалар улаш
билан шахсий компьютерга айлантириш мумкин. Laptop компьютерлари-
r
w
■
нинг асосий афзаллиги уларнинг кучма энергия манбаи билан жи>;озланганлигидир. Шу туфайли кучада, аэропортда ва бошк;а электр тармогига
уланиш имконияти йук жойларда *ам 3 соат давомида компьютердан
фойдаланиш имконини беради.
1.1.2-расм. Laptop компьютерининг умумий куриниши
Куп сонли компьютерларни ягона тармок сифатида бошкариш асосан
Сервер (1.1.3-расм) компьютерлари томонидан амалга оширилади [29].
Сервер компьютерларининг оддий шахсий компьютерлардан асосий фарки
вакт бирлигида купрок жараённи амалга ошириш кобилиятидадир.
1.1.3-расм. Dell Сервер компьютерининг умумий куриниши
Юкорида келтириб утилган компьютерлардан улчамлари кичик
булган, нисбатан содда функцияларни бажаришга мулжалланган Pocket PC
(1.1.4-расм), яъни “чунтак” компьютерлари *ам мавжуд. Бу компьютерлар,
асосан, хат ёзиш ва кабул килиш, таниш-билишлар телефон ракамлари ва
щ
______________________________________________________________ H a rdw a re
уй манэиллари хамда кун давомида амалга ошириладиган ишлар руйхатини
ёзиб боришга ухшаган вазифаларни бажаришда кулланилади [29].
1.1.4-расм. Pocket PC умумий куриниши
1.2. К о м п ь ю т е р т у з и л и ш и
Комьпютерлар киритиш, чицариш, тизимли блок ва маълумотларни
саклаш курилмаларидан ташкил топган. ^уйида бу курилмаларнинг асосий
турлари ва вазифалари хусусида маълумотлар келтирилади.
Тизимли блок ичида компьютернинг асосий иш жараёнлари амалга
ошади. Тизимли блок motherboard, CPU, видеокарта, овоз картаси ва бошка
курилмаларни уз ичига олади [14, 29].
Motherboard - компьютер курилмалари бевосита уланувчи панелдир.
1.2.1-расм. Компьютер тизимли блоклари турлари: tower (чапда) ва
desktop (унгда)
щ
CPU (микропроцессор) компьютер ‘‘мияси’’ *исобланади. Унда барча
*исоб-китоб ишлари (топшириклари) амалга оширилади. Микропроцессорнинг асосий курсаткичи - тезлиги *исобланади ва МГц да улчанади.
Курсаткич киймати канча катта булса, топширик компьютер томонидан
шунча тез бажарилишини англатади.
Тизимли блоклар куриниши жи^атидан тик жойлашган (tower) ва
ётган *олатларда (desktop) булиши мумкин [14, 29].
1.3. К о м п ь ю т е р г а м а ъ л у м о т к и р и т и ш к у р и л м а л а р и
Киритиш цурилмаларига куйидагилар киради:
Клавиатура - асосий маълумот киритиш воситасидир. Кпавиатурадаги тугмаларни териб компьютерга маълумотлар киритилади. 1.3.1-расмда
клавиатуранинг бир неча куриниши келтирилган. Клавиатурада тугмаларнингжойлаш ув чизмаси куйидагича (1.3.1-раем).
1.3.1-раем. Турли хилдаги Клавиатурапар умумий куриниши
im
Ш
Сон ва харфлар
Функционал клавишалар
( Ц Windows тугмалари
Кушимча имкониятлар
Щ
j Калькулятор булими
в
Курсор бошка руви
Enter тугмалари
Бошка
1.3.2-расм. Клавиатура схематик куриниши (раем www.wikipedia.org веб
сайтидан олинган)
Сичцонча (1.3.3-расм) - компьютер экрани буйлаб курсорнинг эркин
*аракатлантиришни таъминловчи, гугмаларни ва меню бандларини тез танлашда тенгсиз воситадир.
1.3.3-расм. Сичцонча умумий куриниши
Х^озирги кунда икки ва ум тугмали сичкончалар кенг таркалган.
Сичконча чап тугмаси (1.3.4-расм) одатда объектларни, тугмаларни
танлаш ва клавиатурадаги Enter тугмаси вазифаларини бажаради. Унг
тугма босилиши танланган объект устида кушимча амаллар бажариш
имкониятини яратади. Сичкончанинг уртада жойлашган тугмаси экранда
фаол жужжат ичида тез *аракатланишини амалга оширади. Чап ва унг
тугмалар босилиши уз функциясининг бажарилишини таъминлайди, урта
тугма функциясини бажариши учун уни бураш (айлантириш) лозим.
w
1.3.4-расм. Сичцонча тузилиши ва уни тугри ушлаш
Сичкончадан тугри фойдаланилмаса, яъни тугри ушланмаса унинг
имкониятлари камаяди. Сичкончани тугри ушлаш 1.3.5-расмда келтирилган.
Бунда фойдаланувчи кулининг рацамлар билан белгиланган кисмлари: 1
столга таяниб, 2 сичкончанинг унг тугмасида, 3 сичкончанинг чап тугмасида
ва 4 сичкончанинг чап ён томонида жойлашиши максадга мувофик.
1.3.5-расм. Ж ойст ик (Joystick) умумий куриниши
Сичконча урнини босувчи бошка бир курилма жойст ик (1.3.5-расм)
булиб, у асосан уйин уйнаш учун кулланилади.
IV
______________________________________________________________ H a rd w a re
Яна бир сичкончага мукобил булган курилмага сенсор панели
(touchpad) *ам киради. Унда когозга калам ёрдамида чизиш ва нукта куйиш
каби маълумот компьютер экранида киритилади. Факат когоз урнида сенсор
панели ва калам урнида stylus, яъни компьютер мажсус цаламидан (1.3.6расм) фойдаланилади [14, 29].
1.3.6-расм. Сенсор панели (touchpad) ва махсус налам (stylus) умумий
куриниши
Сканер (1.3.7-расм) тайёр, когоз куринишдаги >;ужжатларни электрон
куринишга утказиб компьютер хотирасига саклаш ва e-mail оркали жунатишга имкон яратади. Бундан ташкари, сканер ёрдамида когоздаги ва фототасмадаги суратларни электрон куринишга утказиш мумкин.
1.3.7-расм. Сканер умумий куриниши
Микрофон (1.3.8-расм) овозни электрон кодлар куринишга ртказиб
ёзиб олиш учун мулжалланган курилмадир.
w
1.3.8-pacM . Микрофон умумий куриниши
Веб-камера (1.3.9-расм) Интернет оркали ^аракатларни суратга
олиб бошка бир инсонга узатиш учун хизмат килувчи курилмадир.
1.3.9-расм. Веб-камера умумий куриниши
1.4. К о м п ь ю т е р д а н м а ъ л у м о т н и ч и к а р и ш к у р и л м а л а р и
Куйидаги курилмаларни чицариш курилмалари каторига киритиш
мумкин [14, 29]:
Монитор
(1.4.1-расм)
компьютерда
бажарилган
топширик
натижаларини, видеофильмларни куриш учун му*им булган курилмадир.
Мониторларнинг куп таркалган иккита тури мавжуд. Булар CRT, яъни
трубкали ва суюклик тулдирилмали LCD мониторлардир. Кейинги пайтда
- И -
мониторларнинг суюклик тулдирилмали тури кенг таркалмокда. Чунки у
фойдаланувчи кузига кам зиён келтиради ва хажми х;ам кичик булганлиги
учун фойдаланувчи столида кам жой эгаллайди.
1.4.1-расм. М о н и то р л а р н и н г умумий куриниши
Принтер (1.4.2-расм) электрон куринишдаги маълумотларни когозга
чоп этувчи курилма булиб, му*им курилмалар турига киради.
Принтерлар когозга чикарилган маълумотнинг ранги буйича. рангли
ва ок-кора турларга ажралади.
Ракамли фото суратларни чикариш учун махсус фотопринтерлар
мавжуд булиб, улар суратларни махсус когозларга (фотокогоз) чикаради.
Айрим фотопринтерларда компакт дискларнинг устига тавсир ва ёзувлар
тушириш имконияти мавжуд.
1.4.2-расм. Л р и н те р л а р н и н г умумий куриниши
Принтерларни маълумотни когозга тушириш технологияси буйича уч
турга ажратиш мумкин: Нуктавий матрицали, Сиё*ли ва Лазерли [29].
1. Н уктави й м атрицали (Dot matrix). Бу турдаги принтерлар раем
ёки ёзувни рангли (одатда кора) лента устида игнани юритиш
оркали х;осил килади. Бунда кора когоз (копирка) ёрдамида
маълумотни бир вактнинг узида куп нусхада чоп этиш мумкин.
Чоп этиш сифати колган икки турдаги принтерлар каби юкори
эмас ва одатда, факат бир рангда булади.
2. Сиёцли (Ink jet). Тасвир ёки матн сиё*ни нозик окимлар кури­
нишида сепиб чикиш натижасида *осил килинади. Бу турдаги
принтерда рангли тасвир ёки матн чоп этиш мумкин.
3. Л а зерл и (Laser jet). Лазер нурлари ва тонер ёрдамида тасвир
ёки матн )^осил килади. Лазерли принтерларнинг ок-кора чоп
этадиган турлари жуда куп таркалган ва кейинги пайтда
ранглилари хам хаётга жадал кириб келмоеда. Лазерли
принтерларнинг чоп этиш тезлиги Нуктавий матрицали ва
Сиё>у1и принтерларга нисбатан юкоридир.
Г
V
•
Маълумотни принтердан чикаришнинг энг арзон нархи
н укта ви й м атрицали принтерларга Tyfpn келади. Бирок,
чоп этиш сифатининг пастлиги ва шовкин билан ишлаши
туфайли бу турдаги принтерларни ишлаб чикариш ва
улардан фойдаланиш кескин камайиб бормокда. Сиёхли
принтерларни уй шароитида, яъни кам нусхада чоп этиш
жараёнида, л азерли принтерларни офисларда ишлатиш
максадга мувофик
.У
N iz o m iy n o m u
1.4.3-расм. Headphone умумий куриниши
«
щ
Headphone (кул о на куйиб эшитиш курилмаси) мусика тинглаш
(1.4.3-расм) видеофильмлар ва бошка турдаги овозларни эшитишга хизмат
килади.
1.4.4-расм. Колонкаларнинг умумий куриниши
Speaker (Колонка) (1.4.4-расм) мусика, видеофильмлар ва бошка
турдаги овозларни атрофга таркатишга хизмат килади.
1.5. М а ъ л у м о т с а к л а ш к у р и л м а л а р и
Маълумот сацлаш курилмалари киска ва узок муддатли маълумот
саклаш курилмаларига булинади [14].
Киска м уддатли маълумот саклаш курилмасига RAM (Random
Access Memory), яъни оператив хотира мисол була олади. RAM компьютерда ишлаётган барча дастур ва файлларни узида вактинчалик саклаб
туради. RAM курилмаси кажми МБ (мегабайт) ларда улчаниб, канчалик
микдори катта булса, шунчалик компьютер тез ишлаши таъминланади.
Оператив хотирадаги маълумотлар компьютер учирилиши билан учиб
кетади. Шунинг учун компьютерни учиришдан олдин маълумотларни саклаш
зарур.
У зок муддатли маълумот саклаш курилмаларига каттик диск (Hard
Disk), компакт-диск (Compact Disk), DVD (Digital Versatile Disk), флоппи диск
(floppy disk), ZIP ва Флеш дисклар (Flash disk) киради.
Цаттиц диск (Hard Disk, “винчестер" деб кам аталади) (1.5.1-расм)
асосий маълумот саклаш курилмаси кисобланиб, тизимли блокка бириктирилган булади. Компьютерга урнатилган камма дастурлар, маълумотлар,
мусикалар, фильмлар ва бошкалар каттик дискга ёзилади.
т
^аттик дискларни бахолашнинг асосий мезонлари дискка маълумотни ёзиш/укиш тезлиги ва унинг маълумот сигдира олиш кобилияти.
^озирги вактда каттик дисклар 1 ГБдан (гигабайт) 200 ГБгача ва ундан ортик
маълумотларни саклаш имкониятига эга.
1.5.1-раем. Цаттиц диен умумий куриниши
1.5.2-расм. Флоппи диск умумий куриниши
Флоппи диен (floppy disk) ёки дискета (номланиши) хозирги пайтгача
энг куп таркалган маълумот ташувчи диск хисобланарди. Флоппи дискнинг
умумий куриниши ва уни тугри куйиш/олиш 1.5.2-расмда келтириб утилган.
Флоппи дисклар одатда 1.44 МБ (уртача 360-720 варакли китоб) хажмли
маълумотни узида саклай олади.
щ
______________________________________________________________ На rd ware
ZIP дисклар флоппи дискларга ташки куриниши буйича ухшайдиган,
лекин 2 -3 марта калин булган маълумот саклаш курилмаси булиб, хозирги
кунда жуда кам кулланилади. Бу курилманинг узида жамгариши мумкин
булган маълумот хажми 100 МБдан 250 МБгача булади.
Компакт-дискпар (Compact Disk) (1.5.3-расм) флоппи дискларга
нисбатан 500 марта катта хажмдаги маълумотни узида жамгара олади
(яъни хажми 700 МБ). Компакт-дискларнинг иккита тури мавжуд. Булар:
•«.. CD-R (R ecordable) - бир марталик диск хисобланиб, факат 700
МБ (яъни диск тула холатга келгунча) маълумотни ёзиб куйиш
мумкин. Бу маълумотларни кайта укиш учун CD-ROM (Read
Only Memory) курилмаси керак булади;
6—
CR- RW (R e w ritab le ) - куп марталик диск хисобланиб, 700 МБ
маълумот ёзилгандан кейин, учириб кайта ёзиш мумкин. Маъ­
лумотларни компакт-дискларга ёзиш учун CD-Writer ёзув
курилмаси зарур.
CD-ROM
1.5.3-расм. Компакт-диск ва CD-ROM умумий куриниши
DVD (Digital Versatile Disk) дисклар компакт-дискларга нисбатан 5 -7
марта купрок маълумотни узида жамлай олади. Бу турдаги дискларга
ёзилган маълумотни укиш учун DVD-ROM курилмаси зарур. DVD-ROM
факат DVD дисклардаги маълумотларни укимасдан, CD-ROM вазифасини
хам бажаради. Лекин CD-ROMfla бу имкониятлар мавжуд эмас.
Хозирги кунда фойдаланиш учун жуда хам кулай, кушимча укув курилмаларини талаб килмайдиган Флеш дисклар (Flash Disk), шахсий
компьютерларга маълумот саклаш хотираларини ишлаб чикарувчилари
томонидан фойдаланувчиларга такдим этилган [27]. Флеш дисклар (1.5.4-
w
раем) USB портга уланади. Маълумот саклаш хажми 64 МБ, 128 МБ, 256
МБ, 512 МБ ва 1 ГБ булган ва ундан хам юкори Флеш дисклар мамлакатимиз бозорида мавжуд.
______________________________________________________________ H a rd w a re
1.6. К о м п ь ю т е р т у р и н и а н и кл а ш
Компьютер сотиб олишдан олдин куйидаги саволларни ва уларга
бериладиган жавобларни Узингиз учун аниклаштириб, инобатга олиш зарур:
1. Шахсий компьютерингиздан уйингизда фойдаланасизми ёки
ишда?
2. Сотиб олинадиган компьютердан нима максадда фойдаланмокчисиз? Интернетда ишлаш, электрон хат ёзиш, уйин уйнаш
ёки илмий максадда?
3. Компьютер учун канча маблаг сарф килишга тайёрсиз?
£* /
2-к;исм. Windows XP операцион
тизими
Кириш
Microsoft Windows XP опе­
рацион тизим (ОТ) *исобланиб,
компьютер таркибий
кисмлари,
ички ва ташки курилмалари фаолиятини *амда дастурларнинг бажарилишини бошкариб туради.
Windows ХР фойдаланувчи
учун тушунарли ва кулай куринишдаги интерфейсга эга. Бу фойда­
ланувчи билан компьютер уртасида мулокотни ташкил этишга
хизмат килади
Китобнинг
ушбу
кисми
сунгида сиз куйидаги билим ва куникмаларга эга буласиз:
> Windows ХР ОТ иш столи ва унга узгартиришлар
киритиш
+ Пуск менюсидан фойдаланиш
■+ W indows ХР ОТ ёрдамида ишни ташкил этиш
-> Файл ва каталоглар бошкаруви
> Компьютерни тугри ёциш ва учириш
■> W indows ХР ОТда дастурларни ишга тушириш ва *оказо.
2.1. M ic r o s o ft W in d o w s ХР о п е р а ц и о н т и з и м и р и в о ж л а н и ш т а р и х и
Microsoft W indows операцион тизимлари тарихи 1983 йилда Microsoft
W indows операцион тизимидан бошланади. Уларнинг Windows, яъни
д арчалар деб номланишининг асосий сабаби, операцион тизим бир
вактнинг узида бир неча дарча билан ишлаш (*исоб-китоблар килиш, матн
териш, мусика тинглаш ва *оказо) имкониятига эга.
Хозирги кунда Windows ХР операцион тизимининг иккита нашри мав­
жуд. Булар Windows ХР Professional ва Windows ХР Ноте Edition операцион
тизимларидир. Windows ХР Professional корпоратив фойдаланиш, яъни
корхоналарда фойдаланиш (локал тармок мавжуд булган жойларда)
максадга мувофик. Windows ХР Ноте Edition операцион тизимини эса уй
шароитларида куллаш кузда тутилган.
Microsoft W indows операцион тизимлари ривожланиш тарихи 2.1.1,жадвалда келтирилган [26, 29].
2.1.1-жадвал.
Ии л
" У ...
- '
-------------------:----.. ,г : ------~7~.—
Руй берган ходиса
--------------------------- j
1983 1983 йилнинг ноябрида Microsoft Windows сотувга чикарилган ва кар бир
ОТ пакети $100.00 дан сотилган.
1985 1985 йилнинг ноябрида Microsoft Windows 1.0 сотувга чикарилган ва ОТ
пакети $100.00 дан сотилган.
1987 1987 йилнинг 9 декабрида Microsoft Windows 2.0 сотувга чикарилган ва ОТ
пакети $100.00 дан сотилган.
1988 1988 йилнинг июнида Microsoft Windows/286 ёки Windows 286 сотувга
чикарилган ва ОТ пакети $100.00 дан сотилган.
1990 1990 йилнинг май ойида Microsoft Windows 3.0 сотувга чикарилган.
Microsoft Windows 3.0 тулик версияси $149.95 ва эски операцион тизим
асосида янгилаш $79.95 деб бахоланган.
1991 1991 йили Windows 3.0а (яъни Microsoft Windows 3.0 мультимедиалик
кисми) сотувда булган.
1992 1992 йилнинг апрел ойида Microsoft Windows 3.1 сотувга чикарилган ва
биринчи икки ойнинг узида 1 миллион нусхада сотилган.
1993 1993 йилнинг августида Microsoft Windows NT 3.1 сотувга чикарилган.
1993 Бу йилга келиб. лицензион Microsoft Winuows фойдаланувчилар сони 25
миллионга ортган.
1994 1994 йилнинг сентябрида Microsoft Windows NT 3.5 сотувга чикарилган.
1995 1995 йилнинг июн ойида Microsoft Windows NT 3.51 сотувга чикарилган.
1995 1995 йил август ойи операцион тизим тарихида катта бурилиш килган
Microsoft Windows 95 сотувга чикарилган. 4 кун ичида бу операцион
ти8имининг 1 миллион нусхаси сотилган.
1996 1996 йилнинг августида Microsoft Windows NT 4.0 сотувга чикарилган.
1996 1996 йилнинг ноябрида Microsoft Windows СЕ 1.0 сотувга чикарилган.
1997 1997 йилнинг ноябрида Microsoft Windows СЕ 2.0 сотувга чикарилган.
1998 1998 йилнинг июн ойида Microsoft Windows 98 сотувга чикарилган.
1998 1998 йилнинг июлида Microsoft Windows СЕ 2.1 сотувга чикарилган.
999 1999 йилнинг 5 майида Microsoft Windows 98 SE (Second Edition, иккинчи
нашри) сотувга чикарилган.
1999 1999 йили Microsoft Windows СЕ 3.0 такдимоти булиб утган.
2000 2000 йилнинг февралида Microsoft Windows 2000 сотувга чикарилди.
2000 2000 йилнинг июнида Microsoft Windows ME (Millennium) сотувга
чикарилган.
2001 2001 йилнинг 25 октябрида Microsoft Windows ХР сотувга чикарилган.
2003 2003 йилнинг 28 мартида Microsoft Windows Server 2003 сотувга
чикарилган.
2006 Microsoft компанияси "Longhorn" деб номланувчи Windows Vista операцион
тизимини сотувга чикаришни режалаштирган.
‘ I)_______________________________________________________ W in d o w s XP
2.2. M ic ro s o ft W in d o w s XP о п е р а ц и о н т и з и м и н и и ш га т у ш и р и ш
Компьютерни ишга тушириш тугмаси босилгандан кейин автоматик
равишда M r osoft Windows операцион тизими юкланишни бошлайди.
lease select the operating systen to start:
icrosoft Oindous HT Professlnal Edition
Jse the up and daun arrau keys to noue the highlight to your choice,
'ress ""Mill to choose.
Seconds until highlighted choice vill be started autonatlcally: 7
or troubleshooting and advanced startup options for Hindous, press FB.
2.2.1 -раем. Операцион тизимни танлаш дарчаси
Агар компьютерда иккита операцион тизим урнатилган булса,
танлаш дарчаси пайдо булади (2.2.1-расм). Бу дарчадан керакли операцион
тизимни клавиатуранинг харакат тугмалари ёрдамида танлаб, Enter тугмаси
босилиши билан операцион тизим юкланиши давом этади. Бунда 2.2.1-расм
каби куриниш экранда пайдо булади.
Агар 2.2.2-расмда *еч бир операцион тизим танланмаса, одатда 30
секунддан кейин, компьютернинг узи олдиндан фойдаланувчи томонидан
белгилаб куйилган операцион тизимни юклашни бошлайди. Апбатта, бу
кутиб туриш вактини камайтириш ёки бирор бир операцион тизим танланмагунча юклашни давом килмасликни фойдаланувчи компьютер урнатмаларида олдиндан белгилаб куйиши мумкин.
Windows ХР операцион тизимида олдинги авлодларида булгани каби
фойдаланувчи тизимда кайд этилиши мумкин. Хар бир фойдаланувчи учун
алокида кайд вараги очилади ва унда фойдаланувчи уз логин ва пароли,
факат узига тегишли иш столи ва дастурлари сакланади. Фойдаланувчи
I<,айд варагига кириш учун пайдо булган дарчада (2.2.3-расм) узига тегишли
логинни танлаб, паролни киритиши ва Enter тугмасини босиши лозим
булади [29].
-2Б -
it
i)
ЙШ
Шш
Windows0'15
Microsoft®
P r o fe s s io n a l
- Г
©19852001
Microsoftcorporation
com m
)
kScrosoft
2.2.2-pacM. Microsoft W indows XP операцион тизими юкпаниш дарчаси
2.2.3-расм. W indows ХР операцион тизимига кириш
Баъзи компьютерларда бу дарча урнига 2.2.4-расм каби куринишдаги
Windows ХР операцион тизимига кириш дарчаси пайдо булиши мумкин. Ол­
динги куринишдан фаркли бу вазиятда логин ва паролни фойдаланувчи узи
киритиши лозим булади.
В х о д в W in d o w s
VkeobtfT
*
Copyright® 1985-200
Moosoft Copcrasan
' Ж
Windows
Professional
М е та л о *
Пользователь:
Пароль:
Вход в:
SERVER
v
ТП
1
ОК
| Отмена
завершение работы..
Параметры «"<
1
2.2.4-расм. W indows XP операцион тизимига киришнинг
алтернатив куриниши
2.2.3-расмдаги дарчада фойдаланувчи олдиндан киритилган
узига тегишли логинни танлаб, кейин парол киритиши лозим.
2.2.4-расмдаги W indows ХР операцион тизимига кириш дарчасида
логин ва паролни хам фойдаланувчи узи киритиши лозим булади.
Л
Операцион тизимга кириш жараёни
Windows ХР “Иш стопи” пайдо булади.
тугагандан
кейин
экранда
2.3. M ic ro s o ft W in d o w s ХР “ И ш с т о л и ” т у з и л и ш и ва у н га
у з га р т и р и ш к и р и т и ш
W indows ХР операцион тизимида иш столи мавжуд (2.3.1-раем).
Windows ХР “Иш столи" - “ПуаС менюси ва топширицлар панелидан
(“Панель задач") ташкил топади.
9кг»ТЬ*втес ч
М
ам
СеУъ^тв
о1
*«
«0
#
Мвв.Смп
9
•о*
г
:/.wj
Ър . * О -У 3'
•
т '* Ч •*w* ь
«
*ȣ(D5-
1
n-.v.
! Ы aSm
~"-jivn{>jtkic-Чепца
2.3.1-раем. Microsoft Windows XP операцион тизими “Иш стопи"
2.3.2-расм. Microsoft W indows ХР “Пуск' тугмаси
Дастурларми таа ишга тушириш ланвда
_____I........ ...........
c •at •*
**• lj
* » * <£!§ * '■
^
О ч и я .'** две тур W ф й Ы т р
Куи и
мглйпл.
«урсотув- т % м
- -rч»- ' *
r--wt
Яулм«
I
мap
ло к тт
____________ _____ i
1 рч;Uluru-ДТ~Т~^П~^Т• It ^ • ■«■p
1-c
ТияЛ
2.3.3-расм. Microsoft W indows ХР топшириклар панели
“П уск" менюсининг тузилиши ва таркибий кисмлари билан кейинги
булимларда танишиб чикилади.
Топширикпар панели ("Панель задач”) дастурларни тез ишга туши­
риш булими (Панель быстрого запуска), очилган дастур ва файллар жойлашуви, тил, вакт ва кунни курсатувчи булимлардан ташкил топади.
Кун ва вактни курсатувчи булим устида сичкончанинг чап тугмасини
икки марта тез босилса, кун ва вактни узгартириш дарчаси (2.3.4-расм)
намоён булади. Бу дарчадан кун (ой, йил ва кун) ва вактни (соат, дакика ва
сония) узгартириш имконияти пайдо булади [2, 6, 15,].
С в о й ств а : Д а та и в р е м я
Цата и врете
часовой пояс_
Дата
Ч Я "? ! ~
—
6
: а>:
■
3 3 3
7
Э
*
13 14
t5
16 У,f 18
23 23 22 Я
К
19
I 2S 2*
27 23
Текуш т илсовой пояс: West Asia Standard Time
I
OK
] j
Отмена
]
2.3.4-расм. Кун ва вактни узгартириш дарчаси
С в о й ств а : Д а т а и в р е м я
|
СХ
II
|
2.3.5-расм. Вакт кенгликларини узгартириш булими
Кун ва вактни узгартириш дарчаси вакт кенглигини (Часовой пояс)
узгартириш булимида (2.3.5-расм) (GMT +05:00) Islam abad, Karachi,
Tashkent бандини танлаш билан вактни Тошкент вактига узгартириш
мумкин.
Кундалик хаётда иш стол рангини танлаш, унга кушимча узгарти­
ришлар киритиш имконияти булгани каби компьютерда *ам “Иш стопи" га
узгартиришлар киритиш мумкин.
“Иш ст от Гнш г буш кисмида сичкончанинг унг тугмаси босилганда
2.3.6-расм каби куринишдаги дарча пайдо булади. Бу дарчада Свойства
булимини танлаш лозим.
Упорядочить значки
Обновить
►
Вставить
Вставить ярлык
Отменить удаление Ctrt+Z
Создать
*
Свойства
2.3.6-расм. Кушимча имкониятлар дарчаси
Темь
Рабочий его л
Заставга ] Оформление
Параметры
Тема рабочего стога - это фоновый рисунок, набор звуков, значков
и других элементов.рабочего стога, используемый для настройки
вида компьютера по мшему вкусу одним шегнком мыши.
Тема:
OK
I |
Отмена
| | Применить j
Бу булим танлангандан кейин Свойства: Экран дарчаси (2.3.7расм) очилади. Пайдо булган дарчада 7рм ы булимини танлаш лозим.
Темы булимида операцион тизимда очиладиган дарчаларнинг куринишини
Узгартириш мумкин.
Бунинг учун булимнинг Тема дарчасида Классическая ва Windows
ХР куринишларини (2.3.8-расм) танлаш хам мумкин.
Классическая
Windows ХР
i
Обы чная
Т е к с т
в о км е
Текст в окне
Вы браннаа
а
ж 1
d
V
2.3.8-расм. Дарчаларнинг Классическая ва Windows ХР куринишлари
Одатда, W indows ХР операцион тизимида Windows ХР куриниши
танланган булади.
Классическая куриниши нисбатан содда куринишга эга булиб,
Windows ХР куринишига Караганда оператив хотиранинг камрок кисмини
банд килади. Албатта, бу куриниш компьютернинг тез ишлашига таъсир
курсатади.
2.3.9-pacM. Свойства: Экран дарчаси Рабочий ст ол булими
Свойства: Экран дарчаси Рабочий стол булимида (2.3.9-расм)
“Иш стопи"га керакли раем тадбик килиш мумкин. Бунинг учун Фоновый
р исунок дарчасида раем танланади ва О К тугмаси босилади. Фоновый
р исунок дарчаси расмлар руйхатида келтирилмаган расмни руйхатга
кушиш учун I— 2 ^ ? — I тугмаси босилади. Очиладиган Обзор дарчасидан
(2.3.10-расм) керакли раем жойлашган жойни очиб, раем танланади ва
Открыть тугмаси босилади.
Обзор
Папка
£
Мо«рионкн
i9 i
па MU т
\лЗ
вТ%
J
Недавние
документы
J?
М
■■! Ь>
♦
dskFormulaSuspen... dskfonriulaSuspen...
A rt
Рабочий стол
u>
Мои да кументь
д
ermolaev.jpg
■<%
Имя$айги:
Ttn сайлов
2 .3 . 1 0 - р а с м .
а
S am ple P ictures
le g a lp a d .g if
| Открыть
|
Файлы здновьх рисунков
Отмена
Обзор дарчаси ёрдамида раем к^шиш
Р асполож ение:
растянуть
v
InG ц е н т р у
[з а м о с т и т ь
р астянуть
2.3.11-раем. Расмни “Иш столи"да жойлаштириш Расположение дарчаси
Цвет
ГИГЕ
■ ■га
£ ]■ !? ■
■ ■ ■ ■
ггги
I Другие...
2.3.12-расм. Расмни “Иш столи'ца жойлаштириш Цвет дарчаси
Расмни “Иш столбца (2.3.11-расм) марказда (по центру), экран бу­
йича нусхалаб (замостить) ва экранга мослаб чузиб (растянуть) жойлаш-
тириш мумкин. “Иш столи" рангини белгилаш учун Цвет булимида (2.3.12расм) керакли ранг танлаш лозим. Купрок рангларни танлаб олиш учун
Другие тугмасини босиб, керакли ранг х;осил килиш мумкин._______________
“Иш столи" элементларини бошкариш учун 1..Насщойгаражего стога. J
тугмасини босиш лозим. Очилган Элементы рабочего стола (2.3.13расм) дарчасида керакли элементларни "Иш столи"га чикариш ёки олиб
ташлаш ва бу элементларнинг куринишини узгартириш мумкин. Булардан
ташкари, “Иш столи"ни *а р 60 кунда автоматик равишда тозалаб туриш
имкониятини урнатиш амал оширилади.
Элементы рабочего стола
? [>Г
Общие ! Веб
Значки рабочего стоге
ГП Мои документы
0 Сетееое окружение
0 Мой компьютер
ГП Internet Explorer
Щ
.2 .1
Мой компьютер
Мои документы
Сетевое
Корзина
окружение
(погная)
<
[Сменить значок... ] ( Обычный значок
j
О ч и с т к а р а б о ч е го с т о г в
Очистга рабочего стола перемешает неиспользуемые элементы
рабочего стогв в специальную папку
0
Выл отнять очистку рабочего стогв каждые £0 дней
| Очистить работай стол
[
QK
\ [
|
Отмена
2.3.13-расм. Элементы рабочего стола дарчаси
"Иш столи"ни тозалаш жараёнида компьютер белгиланган вакт давомида ишлатилмаётган ёрликларни аниклаб, “Иш cmontfда Неисполь­
зуемые ярлыки номли каталог яратади ва шу каталогга жойлаштиради.
Свойства: Экран дарчасининг Заставка булими (2.3.14-расм)
ёрдамида керакли Заставка таедим килиш мумкин. Заставка деб,
белгиланган муддат ичида фойдаланувчи сич^онча ёки клавиатурада
харакатни амалга оширмаган вазиятда экранда пайдо буладиган расмлар
ёки расмлар кетма-кетпигига айтилади. Бу булимда керакли кетма-кетликни
белгилаш учун Заставка дарчасидан кетма-кетлик танланади. Интервал
дарчасида канча вакт (дакикаларда) давомида фойдаланувчи сичконча ёки
клавиатурада харакатни амалга оширмаганда, Заставка ишга тушишини
белгилаб куйиш мумкин. Защита паролем дарчасида белги куйиладиган
булса, Заставка режимидан чикиб кетилган пайтда н,айд варагига кириш
паролини сурайди. Заставка режимидан чикиб кетиш учун сичкончани
харакатлантириш ёки клавиатуранинг ихтиёрий тугмасини босиш мумкин.
Свойства: Экран
Темь Рабочий стол Заставка Оформление Параметра
------------------------------------------------------------
За ста ска
7"
v
Интервал
3
Z
мин
I Параметра | | Просмотр |
0 Зашита паролем
Знер гс-сберелоьние
**-
Для изменения параметров литания монитора
нажмите кнопку "Питание"
Питание...
ОК
Отмена
Применить
2.3.14-расм. Свойства: Экран дарчаси Заставка булими
Свойства: Экран дарчаси Оформление булими (2.3.15-расм)
ёрдамида операцион тизим дарчалари (Актив - фаол дарча, Неактив фаол булмаган дарча, Сообщение - хабарлар дарчаси) рангини, шрифтини
ва эффектларини узгартириш мумкин.
Рангларни узгартириш учун Дополнительно тугмаси босилади ва
керакли дарча танланиб (Актив, Неактив, Сообщение) рангини узгартирилади. Бундан ташкари, бу булимда дарчалардаги ёзувларнинг шрифт
турини узгартириш имконияти хам мавжуд.
Размер шрифта дарчасидан керакли катталикдаги шрифтни
танлаш оркали ёзувлар катталигини узгартириш мумкин. 2.3.16-расмда
шрифт катталиги Обычный ва Огромный шрифт танланган вазиятлар
келтирилган.
С в о й с т в а : Э кр а н
Темы
Рабо*#1й стол
?
Заставка
X
Оформление 1Параметры
Цветовая схема.
V
|Стандартная (голубая)
|
Размер шрифта
V
Обычный
I
. >:
«эаеггы
1 Дополнительно |
I I
О тм ха
| | ГЪммгиит» |
2.3.15-расм. Свойства: Э кран дарчаси Оформление
-------------------обычный
...О гром ны й шрифт
2.3.16-расм. Дарчалар ёзувларини шрифтини узгартириш натижалари
Экран тиниклик даражасини {разрешение) узгартириш учун Свойст­
ва: Экран дарчаси Параметры булимини (2.3.17-расм) очиш лозим. Раз­
решение экрана булимида слайдерни камроц (меньш е) ёки купрон;
(больше) томонга *аракатлантириб, мос равишда экран тиницпик даража­
сини (разрешение) камайтириш ёки ошириш мумкин.
С вой ства: Э кран
Темы
?
Рабочий стоп Застаака
X
Отормгвние 1 Параметры
Разместите ячгчки ки»ыторсв я соответгта*! снхрасположением
a
1
Дкягвй________________
1 Plug and Play Mortar на RADEON ХЭЗС Series
Разрешение экрана
Качество цмталерела1**
бопш »
128С на 1024 точек
С а -с е и а и т е -И в и т а ; v
■
V *
Я 1
Ж
И-jrrc- • • ' « л ь 2V5 усгро?с’ ео *а« г э д Е н о е
,-
t\ ■w «л-;» -о» : -=^тзр
I Огчрсж ггачие | I Ливгтеетита. j | Догютител«*ю |
|
ОК
| |
О-мена
|
Применит» |
2.3.17-расы. Свойства: Экран дарчаси Параметры булими
W indows ХР операцион тиэими “Иш стопи"да, одатда, куйидаги туг­
малар жойлашган булади:
2.3.1-жадвал.
&
Мой
компьютер
Сетевое
окружение
- Компьютердаги хамма маълумотлар, файллар ва дастурлар сакланувчи асосий каталог;
- Компьютерларнинг узаро богпанишини (локал тармок,
Интернет ёки бошка бир компьютерга уланиш) бошкариш
булими;
Мои документы
Я
Корзина
ё
- Одатий режимда (По умолчанию) W indows ХР операцион
тизимида ><амма жужжат ва файлларни шу каталогга саклаб
куяди;
- Учирилган файллар вактинча сакланиб турадиган каталог.
Бу куриниш каталогда учирилган файллар йукпигини билдиради, яъни Корзина каталоги буш;
- Учирилган файллар мавжуд вазиятдаги каталог куриниши,
яъни Корзина каталоги тула;
Корзина
О
a
WinOS
- Каталогларнинг одатий куриниши;
- Файл, дастур ёки каталоглар ёрлиги намунаси. Ёрликларнинг файл, дастур ёки каталоглардан асосий фаркли
белгиси пастки чап бурчагидаги стрелка мавжудлигидир.
“Иш стопи”ни тартибга келтириш учун ихтиёрий буш жойда
сичкончанинг унг тугмачаси босилади. Пайдо булган дарчада (2.3.18-расм)
Упорядочить значки булимини танлаш лозим. Бу булимда "Иш
столи"цаг\л файллар, ёрликлар ва х;ужжатларни алфавит (Имя), хажми
(Размер), файл тури (Тип) ва узгартирилган вакти (Изменен) курсаткичлари
буйича кетма-кетликда тартиблаб чикиш мумкин. Факат выровнять по
сетке булимига белги куйилган булса, файлларни “Иш стопи'шнг
ихтиёрий жойида сетка чегарасида жойлаштириш имконияти очилади.
Автоматически булимига белги куйиш билан файлларни автоматик
тарзда “Иш столи'шнг чап томонига ростлаш бажарилади.
v Отображать значки рабочего стола
Закрепить веб-элементы на рабочем столе
Мастер очистки рабочего стола
2.4. M ic r o s o ft W in d o w s XP “П у с к ” м е н ю с и т у з и л и ш и
Windows XP операцион тизимида сичконча ёрдамида Пуск ёки клавиатурадан Windows ( 3 0 ) тугмаларини босганда, “П уск’ менюси дарчаси
(2.4.1-расм) пайдо булади. Бу куринишни классик куринишга яъни, олдинги
операцион тизимлардаги куринишга (Windows 95, 98 ва 2000) келтириш
учун топшириклар панели ёки Пуск тугмасининг устида сичкончанинг унг
тугмасини босиб пайдо булган "П уск менюси ва топшириклар панелига
узгартириш киритиш имкониятларини яратувчи дарчадан Свойства були­
ми танланади [2, 6, 15, 29].
--------------I
■■
U
. . ..
u s e rl
д
И нтерн ет
М егп'.Ч
Мои д о к у м е н т ы
Недавние д о кум ен ты
Электрон ная поч та
Yahoo1Mad
>
Мои р и сун ки
V
М оя м узы ка
Мой к о м п ь ю т е р
WordPad
Панель управления
|
u
B
p*O M T
/ Т \ . Выбор программ по
умолчанию
Microsoft Office Frontpage
Пoдклк>чe^«e
1 2003
>
^ Принтеры и факсы
Сапер
Ц ф Справка и поддержка
Калькулятор
У ; Поиск
Все п р о г р а м м ы
Щ
>
|
t n
Вьполнипъ...
. e g t o Р4С1& Ы
n yc*
2.4.1-раем. W indows ХР одатий куринишидаги “П у с к менюси дарчаси
Бунда “П у с к менюси ва топшириклар панели хусусиятларини узгар­
тириш дарчаси пайдо булади. Бу. дарча Панель задач булимида (2.4.2расм) топшириклар панелини ма^камлаб куйиш, соат ва кунни курсатиш ва
бир катор бошка имкониятлар мавжуд.
Откры ть
Проводник
Browse with ACDSee
Найти...
Add to Winamp's Bookmark list
Enqueue in Winamp
Play in Winamp
9 Добавить в архив...
Панели инструментов
Окна каскадом
Окна сверху вниз
Окна спева направо
Показать рабочий стол
>
3 Добавить в архив "Start Menu.гаг"
9 Добавить в архив и отправить по e-mail...
Ц Добавить в архив "Start Мепи.гаг* и отправить no e-mail
Scan for viruses
Свойства
Диспетчер задач
задач
Открыть общее для всех меню
Проводник в общее для всех меню
2.4.2-расм. Топшириклар панелини узгартиришнинг кушимча
имкониятлари дарчаси
С вой ства п ан е л и з а д а ч и м е н ю ’’Л усн*'
Панель задач i Меню "Пдск"
Оформление панели задач
0 Закрепить панель задач
П Автоматически скрывать панель задач
0 Отображать панель задач поверх остальных окон
О Группировать сходные кнопки панели задач
П Отображать панель быстрого запуска
Область уведомлений
0 Отображать часы
Можно избежать загромождения области деедомлений, скрывая
значки, по которым давно не выполнялись щелчки.
1 I Скрывать неиспользуемые значки
1
ОК.
| |
Отмена
|
Бунда “П уск" менюси ва Топшириклар панели хусусиятларини узгар­
тириш дарчасининг Меню "Пуск” булимида стандарт W indows ХР опера­
цион тизими “Пуск” менюси куриниши (одатда белгиланган булади) ва
классик куринишларга узгартириш мумкин. Классическое меню "Пуск”
танланадиган булса, "Пуск” менюси 2.4.5-расм каби куринишга келади.
О Меню "Пуск"
Этот стиль упрощает доступ к Интернету,
электронной почте, часто используемым
программам.
| Настроить... j
0 Классическое меню "Пуск"
Этот стиль использовался в лредыаушии
версиях Wrdows.
DK
| |
Отмена
]
2.4.4-расм. “Л у с к” менюси хусусиятларини узгартириш дарчаси
Классик “П уск” менюси Программы, Документы, Наст ройка,
Найт и, Справка и поддержка, Выполнить ва Завершение работы
булимларидан ташкил топади. Цуйида бу булимлар билан ало*ида танишиб
чикилади.
№
Windows Update
0
Выбор программ no умолчанию
Каталог Windows
i
n
Программы
►
Документы
►
Настройка
►
Л
о%
р
Найти
ш
/3
►
Справка и поддержка
ВЫ ПОЛНИТЬ...
Завершение работы...
)
2.4.5-расм. “Пуск!' менюси классик куриниши
Программы булимида (2.4.6-расм) компьютерга урнатилган дастурлар руйхати ташкил этилган булади. Хар бир янги дастур урнатилган
вактда дастурни ишга туширувчи файлларнинг ёрликлари шу булимга кайд
этилади. Агар Программы булими руйхатидаги дастур номи ёзилган жойда
белгиси булса, демак, бу дарча кенгаяди ва яна дарча пайдо булади.
Дастурни ишга тушириш учун руйхатдан уни танлаб, сичкончанинг чап
тугмасини бир марта босилса етарли. Масалан, калькуляторни ишга
тушириш учун Программы
Стандартные -> Калькулятор булимлари
(2.4.7-расм) танланиши зарур.
Булимлар белгиланмасдан олдин ок рангда булса, белгилангандан
кейин хаво рангга узгаради.
СЭ W iflRAR
%
е
Windows Update
ABBYY Lingvo 8.0 Multilingual
Acrobat Distiller 6.0
Adobe Acrobat 6.0 Professional
Выбор прсграни по унолчаемо
MATLAE 7.0.1
Femlab
Каталог Windows
Maple 7
I-OEAS 11
1»:
л
Стандартнее
Adobe Illustrator CS
Adobe ImageReady CS
Докуиенты
*
Adobe Photoshop CS
Internet Explorer
оР
ч>
£7
Настройка
►
MSN
Outlook Express
Windows Messenger
Найти
►
Windows Movie Maker
Microsoft Interactve
Microsoft Press
Справка и поддержка
LizarrfTech
Автозагрузка
Выполнить.
Игры
Digital Works
0
Удаленный помощник
Завершение работы..
Windows Media Player
Google Desktop
Microsoft Office
Winamp
2.4.6-pacM. "Пуск" менюси Программы булими
%
С ~ а п д а р тте
2.4.7-расм. “П уск менюси Программы булими ёрдамида калькуляторни
ишга тушириш
;J L k
Windows Update
f i >
Выбор программ no умолчанию
Каталог Windows
I |*ТЯ
Программы
. 1 Мои документы
Л | Мои рисунки
0*
[g
иастралка
Р
001. JPG
в
03,
Q
025. JPG
bm
p
[ g 029.bmp
033.bmp
> g 034.bmp
Справка и поддержка
c § 035. bmp
-> ^ 7
[Q 036.bmp
[jg 037.bmp
[g 033.bmp
Выполнить.
r£3 ОЯЧ.Ьлр
И И
Завершена работы..,
в
0*10.bmp
■3 3tart_classtc.JPG
a
[Q
znachki.bmp
Б е з ы и я н н ы й .Ж ;
2.4.8-расм. "П уск'1менюси Документ ы булими
“Пуск' менюси Документ ы булимида (2.4.8-расм) охирги очилган
15 та жужжат номлари руйхати сакланади. Руйхатдаги ихтиёрий жужжат
устида сичконча чап тугмасини бир марта босиш билан керакли жужжат
очилади.
О тсутствуе т я р л ы к
X
Windows требуется файл ’Безымяжыи.рд".
Чтобы найти его самостоятельно, нажмите
кнопку ‘'Обзор’*.
!
Обзор.,.
] [
Отмена
!
Агарда очиш лозим буладиган хужжат учириб ташланган булса,
Отсуствует ярлык хабарлар дарчаси пайдо булади. Агар хужжат бошка
жойга кучирилган булса, Обзор (2.4.9-расм) тугмасини босиб фойдаланувчининг узи кидириб топиши мумкин.
•Vnjcw 1 Update
Ъ ьбх "? < /[» **• no
©
-SfxJovrt
1
-
т
»
/1
»
Панель управления
те трод а
1
: :
Сетевые пойкпо*&%*а
Г>эинте*ы и фв*гь
нейти
Ш
' а
ГХапегъ м л « ч п
ТТуос’
Спреев и поддержка
1
Б«ПО ЛИ ИТе..
1
3
'-ЖСРШ<М|«С р о б о т ы .
Е
И
Я
Ш
2.4.10-расм. "Пуск' менюси Настройка булими
Настройка булимида (2.4.10-расм) компьютерни бошкарув панели,
компьютер тармокларини бошкариш булими, принтер ва факслар созланмаларини (настройкаларини) узгартириш ва “П у с к менюси, топшириклар
панели хусусиятларини узгартириш имкониятлари мавжуд.
Настройка -> Панель управления кетма-кетлигини амалга ошириш
оркали бошкарув панели дарчаси очилади. Бу дарчанинг асосан иккита
куриниши мавжуд булиб, W indows ХР операцион тизимида одатий 2.4.11расмда каби куриниш пайдо булади. Бу дарчанинг чап юкори бурчагидаги
Переключение к классичекому виду булимини босиш оркали дарча куринишини классикка узгартириш мумкин. Панель управления дарчасининг
классик куриниши 2.4.12-расмда келтириб утилган.
щж
Панель управления
«аил
Прам
Зкд
t J
a »■?«
^
у
Cew
Поиск
CnN»i
Папки
П»«1Ъупцаш^мма
Переход
■J Ну Computer
2.4.11- раем. Панель управления дарчасининг W indows ХР
учун одатий куриниши
Панель управления дарчаси ёрдамида компьютерда мавжуд н^рилмалар, дастурлар ва имкониятларни бошкариш мумкин.
Масалан, сичкончани чап кулда фойдаланувчилар учун сичкончанинг
унг ва чап тугмаларининг вазифаларини узгартириш мумкин. Бунинг учун
Мышь булимини танлаш лозим. Бундан ташкари бу булим ёрдамида сичконча курсаткичи куринишини узгартириш мумкин (2.4.12-расм).
Кераксиз дастурларни Установка и удаление программ булими
ёрдамида компьютер хотирасидан олиб ташлаш ёки унга кушимчалар кири­
тиш, янгилаш мумкин булади.
ВШ
•- Панель управления
Файл
П равка
\О
Вид
И збранное
О г£
Сервис
9
С правка
П
0™Щ'
V S I Переход
■ Адрес: J Q * Панель \п р а в л е » « я
Ф С истем а
- ^ С к а н е р ы и камеры
Спеща/ъные возможности
^Телефон и моден
^Установка и удаление грограми
Установса оборудования
G Устройства S u e tooth
£3 Учетные записи пользователей
^ Центр обеспеченна безопасности
^
Шрифты
*^Экран
(^Электропитание
% Языки регионал>«е стандарты
заданна
зад а ч и пеню “Пуос"
обозревателя
легки
етевые подключения
О б ъ екто в
2.4.12-расм. Панель управления дарчасининг классик куриниши
ы Ш m
ч>
ki Ш
S X
+ +
ш
k*
I
4-
2.4.13-расм. Сичконча куринишини узгартириш имкониятлари
Г?1|5<
Язык и региональные станд, рты
Решональнье параметры
Язы » 1
Допо гните льна
Языковые стандарты и Форматы
Этот параметр влчяетна способ отобрахения некоторыми
программами чисел, денежных сумм, дат и времени.
Выберите элемент из списка игм нажмите кнопку “ Настройка4
для того, чтобы задать Форматы самостоятельно:
v
! Русский
| Настройка.. 1
Образцы
Число:
Сумма денег
Вр*м »
123 458 783,00
1123 45S 7S9.00p
16:52:33
краткая дата: 12 702 2006
П о т э я дата:
, 27 ревраля 2056 г
Расголожение
Укажите ваше расположение для того, чтобы службы ногти
снабжать га с местной информацией, например, но еостяни и
сводками погоды:
1Pocaifl
ОК
| |
Отмена
2.4.14-расм. Ма^аллий курсаткичларини белгилаш Язы к и региональные
ст андарты дарчаси Региональные параметры булими
Панель управления дарчасида 1 4 Язькирегионтмы»ст»нДарты| булими
ёрдамида мах;аллий курсаткичларни узгартириш, танлаш имкониятлари
мавжуд.
Очилган
Язы к
и региональные
ст андарты дарчаси
Региональные параметры булимида Настройка тугмаси босилганда
Настройка региональны х параметров дарчаси (2.4.14 ва 2.4.15-расмлар) пайдо булади. Бу дарчада соннинг бутун ва каср кисмларини
ажратувчи белгини аникпаб олиш мумкин. Масалан, бу белги сифатида
вергул (,) ёки нукта (.) танланиши мумкин. Бунинг учун Разделитель целой
и дробной части дарчасига керакли белгини киритиш лозим.
Булардан ташкари манфий кийматни курсатиш белгиси, вакт ва кун
форматларини, улчов бирликларини белгилаш имкониятлари мавжуд.
Н астройка р е ги он ал ьны х параметров
Ч исгв
Д е не хна я единица
Время
Дата
Образцы
П оло ж : 123 456 7SS.QQ
Отриц.:
Разделитель целой и дробной частя
К о л -те с тю дробных знаков:
<Г
*123456703.00
“5
V
2
Разделитель групп разрядов:
Кольчестео u i? 3p в группе:
V
V
123456 789
п
&
Признак отрицательного числа.
V
V
Ф ормат отрицательных чисел:
-1.1
V
В «виц нулей и нача) е чи и и
0.7
V
Раздегмтельэлементов списка.
Система единиц
V
Метрическая
ОК
| |
Отмена
V
| | Применить |
2.4.15-расм. Настройка региональных параметров дарчаси
Сетевые подключения булими компьютерни тармок тизимида ка­
бель оркали ёки кабелсиз уланиб ишлаш, созланмаларини (настройкаларини) узгартириш, Интернетга ёки масофавий компьютерга уланиш имкониятларини ^авола этади.
Принтеры и факсы (2.4.16-расм) булими компьютерга принтер ва
факс урнатиш, уларни тугри ишлашини таъминлаш каби вазифаларни
амалга оширади. Булардан ташкари принтерлар сони куп булганда, улардан бирини одатий фойданадиган принтер сифатида тайинлаш мумкин.
Бунинг учун керакли принтер белгиси устида Ьй сичкончанинг унг тугмаси
босилади. Пайдо булган дарчада Использовать по умолчанию булими
танланади^Бунда принтер актив *олатга утади ва принтер белгиси устида
курсаткич уЗ; пайдо булади.
Панель задач и меню “Пуск" булими танланган булса, Топшириклар
панели хусусиятларини узгартириш дарчаси пайдо булади.
-S O -
ЯЬ прннгеры и флнг jw
Файл
Правка
Вид
Избранное
^
^
Сервис
Поиск
f
Справка
Папки
Аарй-л.: ■^ Принтеры и факсы
J
»
ГЦ Установка принтера
j | n p Laser je t 5USPCLS па М2.168.1.1
vJj Microsoft Office Document Image Writer
Прошотр очереди печати
ijj Насгщйка ^мцгри
*“
£
печати
Простановка печати
t_,j Совместный доступ к
принтеру
) ( Удальце этого принтера
^
Переход
hp Ccskjet 6-45с
Установка свойств
Откры ть
Использовать no уиолчанмкГ^>
Настроика печати...
Приостановить печать
Общий доступ,..
Создать ярлык
Удалить
Другие ?4еста
■£ Отображение свойств выделенных объектов.
2.4.16-расм. Принтеры и факсы дарчаси
W indows ХР операцион тизимида файлларнинг тулик номи икки
булимдан ташкил топади: Файл номи ва Файл кенгайтмаси. Улар бирбиридан нукта билан ажратилади.
ifiRtferencg.go^— файл
Файллар
номини
фойдаланувчи
кенгайтмаси ихтиёрий киритиши мумкин булса, файллар
Файл номи
кенгайтмаси шу файлнинг кайси дастурга
тегишли эканлигини аниклаб берувчи белги булиб, *ар бир дастур уз
кенгайтмасига эга. Куйида баъзи турдаги файлларнинг кенгайтмалари
келтирилган:
о
о
о
о
о
Раем - *.jpg, *.gif, *.bmp, *.tiff;
Мусика ва товуш файллари - *.mp3, *.wav;
Видео - *.avi, *.dat;
Microsoft Office дастурлари - *.doc, *.xls, *.ppt, *.rtf, *.pps;
Сикилган файллар (архивланган) - *.rar, *.zip, *.exe (асосан бу
кенгайтмага дастурларни ишга туширувчи файллар эга булишади) ва бошкалар.
“Пуск' менюси Найти, яъни кидирув булимида керакли файлларни,
маълумотларни ва курилмаларни кидириб топиш мумкин.
Найти -> Файлы и папки кетма-кетлиги (2.4.17-расм) амалга оширилгандан кейин кидирувни амалга ошириш дарчаси (2.4.18-расм) пайдо
булади. Дарчада кидириш лозим булган маълумот турини аниклаш лозим.
Кидирув дарчасида куйидаги булимлар мавжуд:
I,
I
► Изображение, музыку или видео - Мусина, раем ёки видео
форматига эга файлларни кидиради;
► Документ ы (текстовые файлы, электронные таблицы
и т.д.) - матн мухаррири файлларини ва электрон жадвалларни кидиради;
► Файлы и папки - файллар ва каталоглар ^идирувини амалга
оширади;
► Принтеры, компьютеры или людей - компьютерларни,
тармоедаги принтерларни ва одамларни манзиллар китобидан
(
Адресная WH-а ) ^идиради.
Windows Update
^
Выбор программ по умолчанию
\ \ \у^
К ат злor Windo1ws
р те |
П ретра»*,
»
S )I
flo*>we»»Te*
►
нлетройкз
>
о
J
i T
p
Найти
i
Справка и поддержка
&
Файлы и папки...
В Интернете...
г» , . .
d j Нант и принтер...
Работа с Microsoft Outjook..
For People.,.
-E J
Выполнить...
Завершение работы...
По*чоии*1К no not*CKY
x
Чтобы приступить к поиску, следуйте инструкциям на левой панели.
шшшшшшяяшишшшяшвшш
Ч т о в ы х о т и т е н а й ти ?
Sk3 Изображения, музыку ил»! видео
^ 2 Д окум е н ты (тексто в ы е файлы,
электронные т а б л и ц и т . д ,)
3
j
j
•
Файлы н папки
П р и н те р ы , к о м гь ю т е э ы или гводей
ЧЪ) Информа1»1Ю в центре справки и
поддерж .431
Вы т а к ж е м о ж е т е ...
j
^ J Выполнить поиск в Интернете
|
у(| Настроить помощника
Объектов: О
2.4.18-расм. К,идирувни амалга ошириш дарчаси
Файлы и папки булимининг имкониятлари кенг ва колган булимлар
функциясини бажариши мумкинлиги сабабли, шу булимдан фойдаланишни
кенгрок куриб чикамиз.
Файлы и папки булими танлангандан кейин Результаты поиска
дарчаси 2.4.18-расм куринишидан 2.4.19-расм каби куринишга утади. Бу
булимда Часть имени файла или имя файла целиком дарчасига файл
номи ва кенгайтмаси киритилади. Тулик файл номи маълум булмаса, файл
номи таркибидаги *арфларни киритиш мумкин. Агар файл номи урнига *
белгиси ва нуктадан кейин кенгайтма киритилса, кидирув натижасида шу
кенгайтмага эга булган барча файллар, номидан катъий назар, кидирув
натижаси дарчасида пайдо булади. Слово или фраза в файле дарчасига
*
I
файл таркибидаги суз ёки суз бирикмаси киритилиши лозим. Бунда би­
ринчи, курсатилган номга ва кенгайтмага зга булган, бундан ташкари таркибида киритилган суз ёки суз бирикмаси булган файлларнинг кидирув
натижасини аниклаб беради. Поиск в дарчасида кайси дискда кидирув
амалга оширилиши лозимлиги белгиланади. 2.4.19-расмда келтирилган
мисолда файл номи ёки номининг таркибий кисми Re булган кенгайтмаси
.doc (яъни матн му^аррири дастурига тегишли файл), файл матни таркибида Matlab сузи мавжуд булган файлларни, бутун компьютер буйича
чунки С, D ва Е дисклар курсатилган кидириш амалга оширилган. Топилган
файллар устида сичкончанинг чап тугмасини икки марта босиш билан файлни очиш мумкин булади. Топилган натижаларнинг пастки кисмида файллар
жойлашган жойи курсатиб утилади.
Результаты поиске
айл
Прав^са
Вид
Избранное
✓
Сервис
Поиск
Справка
Папки
*
Ё З Переход
Помощник по поиску
LECTUp£iDOC
С Гк':
-^3ds\nCTtect.JO
П р о и з в е с ти пои ск п о о д н о м у илм
всем критериям .
hai dwafgldoc
t Cc <
’"E* -•_WORK Я fioo'ts
Часть имени файла или имя файла
иелжом:
Re.doc
I[E:plOSjterati^ejdoc
Д Л Q * i A. v f r a t tc
Слово или фраза в файле:
Matlab
Поиск в:
^
Локальнь« диски (С: ;D: ;Е:)
v
Файл сакпанган
жой
Кидирув натижасида
- топилган файплар сони
lc 5 b t ..T o o : ^ L -----------
.. (
f ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Киритилган файл номи ёки таркибий сузларнинг катта ёки
кичик харфларда ёзилиши ацамиятга эга эмас Бу курсаткичларнинг лотин ёки Кирилл имлосида киритилишининг а*амияти
катта.
Файлларни кидиришнинг кенгайтирилган имкониятлари *ам мавжуд.
Бунинг учун *ар бир дарчани кенгайтириш ёки кискартириш тугмаларини
( ¥ ) босиш лозим. Кенгайтирилган куринишдаги кидирув дарчасида (2.4.20расм) охирги узгартириш киритилган вакт буйича, файл тахминий х;ажми
буйича ва бошка кушимча
курсаткичлар
(операцион тизимга тегишли
каталогларда, яшириб куйилган каталог ва файлларда) буйича кидирувни
амалга ошириш мумкин. Кидирув жараёнини бошлаш учун Найти тугма­
сини босиш лозим. Кидирув натижаси коникарли булмаса, кидирув курсат­
кичларини узгартириш учун Назад тугмаси босилиб, янги кидирув белгилари
(курсаткичлари) киритилади.
Файл номи ёки номининг
цисми
П ро изве сти пЬнсн п о о д н о м у или
в с е м K f M ie p n I
Часть имеми файла или имя файла
целиком:
Ф а т таркибидаги матн ёки
суз бирикмаси
Слово щ и фраза е файле:
Помех в:
+ Локальные диски (C:;D:;E:)
К о г д а бы ли п р о и з в е д е н ы
п о с л е д н и е изм енения?
0
_ Кидирув амапга оширадиган
жойни бепгмпаш
*
*.
Оинанм кенга^гириш
ва кисцаргириш
Д а т а п о с л е д н и х изменений
не и зве стна
О На прошел шей неделе
Узгартириш киритилган аакгги
буйича кидириш
О Впрошедшем месяце
О
О
Б прошедшем году
Указать диапазон
Какой разм ер ф а й ла ?
®
Размер ф ай ла н а а в е с т е н
О Маленький (менее 100 КБ)
О Средний (менее 1 Мб)
О большой (более 1MS)
О Указать размео (в КБ)
' Ф а т хажми буйича кидириш
EZJJ
Доасм м твпм м«
па р а м е тр ы
Тип файла:
(Все файлы и папки)
. Кушимча курсаткичлар буйича
кидириш
[^1 П оиск в с и с те м н ы х п а п к а х
I I Поиск в скрытых файлах и
папках
0
П р о с м о тр е т ь в л о ж е н н ы е
м
я т
I
У
Кидириш
2.4.20-расм. Кидирувни амалга оширишда кушимча имкониятлар
Операцион тизимда ишлаш буйича ёрдам олиш учун Пуск ->
Справка и поддержка кетма-кетлигини амалга ошириш ёки F1 функционал
тугмасини босиш лозим. Бунда Центр справки и поддержки дарчаси
(2.4.21-расм) очилади. Найти дарчасига керакли маълумот калит сузи ки-
ритилиб, Enter ёки в«э тугмалари босилгандан кейин дарчанинг чап томонида кидирув натижаси (2.4.22-расм) пайдо булади. Бу натижадан керакли
булим танланганда дарча унг томонида компьютер таклиф килган ёрдам
матни пайдо булади. 2.4.22-расмда “Завершение работы" яъни, “Ишни
тугатиш" калит сузи буйича кидирув утказилган. Кидирув натижасида
топилган маълумотда калит сузлар ало*ида фон билан ажралиб туради.
© Центр справки и поддержки
Знаете ли вы?
2.4.21-раем. Центр справки и поддержки дарчаси
Агар келтирилган ёрдам етарли булмаса чап дарчадан бошка булимларни *ам танлаб ёрдам матни билан танишиб куриш лозим.
® Цешр справки н тэддррним
'
Lj
Jj
и»ра*+«
ID * ™ »
^ -j Журнал
j ц Полдгржка
.
Параметры
© центр справки и поддержки
йжемтгъпроспи лейка
windowXPPratessonrf
G SfcuchRUhftprevouSTesJts
йсбввигь s ^иэрак-ое
>■ценить g tu
.
Qe««*»*
Ut
«: resets fc u id Ли Завершен* .
■ Н а * и н т г к н о п к у П у с к , выберите ком анд у
в :чт«м выберите в э вскэ» :е а -с и л ь с я спи-ске л н а ^ ги и е
^-шя'ьТ!таталцд,
Рекочеодуегые э8эде;ы (IS reaits)
Дамнсе действие н а ге р а л е т работу W indow s д л я безоп асно го
еыня-счемия электропитания К5млскггера. В бал ъи и истее
к о к л ь о т е р с е питание о ткл ю ча ется автонатачески.
Pick a ta v li
• Aeie-tH7if-*«o* вы
•
чо-sncpa
_Г П р и м е ч а н и е
Ото 6 м « в r t* w . »v z пй фл&псв и. r s v r r n
*
'■еяв-1
эамм» 'A's^Sc-ts
•
При в х л ю -е н км питании ком пью тера операинсгнная система
V > ird o *s г а л у т ка е гс я автоматически.
• - -* 'x«>./jr.'jfi‘*>r-r'i<?teewn
КИ
•
>»оеиг-устное KOf*v«»T«*
• Отелочс»** npoicjrocee д а ч е л п
cso& jc w h И р т е « ^
■ 0‘ ‘ ю « м tarгьео ► rentsr; в
• Отклонение ^.••«-.ииожо-'Э
Компьютер таклиф килган
ёрдам матни
,
П отртекстовь*! гтаюч { ’ U e s J ts j
- кид ирув натижалари руйхати
Бйзд зчан:*? МайкройлЬт (JS resets)
2.4.22-расм. Калит суз буйича кидирув натижалари дарчаси
Дастурларни ишга тушириш учун Пуск -> Выполнить кетмакетлигини амалга ошириб, пайдо булган Запуск программы дарчаси
(2.4.23-расм) Открыть булимига дастурни ишга тушириш буйрук сузи ёки
Интернет веб-са^ифаси манзили киритилади. Калькуляторни ишга тушириш
учун бу булимга calc сузини киритиб ОК тугмасини босиш лозим.
Бу булим ёрдамида Microsoft Office дастурларини ишга тушириш
имконияти мавжуд. Microsoft Office Word дастурини ишга тушириш учун
winword, Microsoft Office Excel - excel, Microsoft Office PowerPoint powerpnt сузларини киритиш лозим.
Чапуьк (юограммы
Введите имя программы, папки, документа или
ресурса Интернета, и Windows откроет их.
Открыть: calc
I
ОК
] [
Отмена
| j
Обзор...
]
2.4.23-расм. Запуск программы дарчаси
-S B -
2.5. M icro so ft W in d o w s XP ка та л о г ва ф ай л л ар
д а р ч а л ар и ту зи л и ш и
Х,ар бир Microsoft W indows ХР операцион тизими дарчалари бир хил
умумий куринишга эга. Каталог ва файллар дарчалари тузилишини Мой
компьютер каталоги дарчаси мисолида куриб чикамиз.
Мой компьютер каталоги устида икки марта сичкончанинг чап туг­
масини босамиз ёки сичкончанинг унг тугмасини босиб, очилган дарчада
Открыть булимини танлаймиз (2.5.1-расм).
‘"бгкры хь___ ___
Проводник
Найти...
Управление
ЦScan all for viruses
Подключить сетевой диск...
Отключить сетевой диск.. .
Создать ярлык
Удалить
Переименовать
Свойства
2.5.1-раем. Папкаларни очиш кушимча имкониятлари дарчаси
Каталог ёки файл номини курсатувчи панель (2.5.2-расм) дарчанинг
юкори кисмида жойлашган булади. Бу панель ёрдамида кайси каталог ёки
файл очик эканлигини ва бу дарча фаол ёки фаол эмаслигини билиш
мумкин. Агар дарча фаол булса, бу панель ранги тук, агар фаол булмаса оч рангда булади. Бу дарчанинг юкори унг бурчагида дарча улчамларини
узгартириш ва каталогни ёпиш булимлари мавжуд. 2.5.3-расмда булимда
жойлашган тугмалар вазифалари келтирилган.
« компьютер
Фаол
Фаол
булмаган
Экран кенглигада (Развернуть)
Йишштирилган ойна (Свернуть)
п
£2) Чициш (Закрыть)
\3 j
Кичик ойна (Свернуть в окно)
2.5.3-расм. Каталог улчамларини узгартириш булими
Каталог дарчаси улчамларини бурчакдан тортиб узгартириш имко­
нияти мавжуд (2.5.4-расм). Бунда курсорни дарчанинг бурчагига олиб келиб,
сичкончанинг чап тугмасини босган *олда ушлаб туриб, унг, паст ва диагонал буйича унг, пастга х;аракатланилса, дарча улчамлари катталашади.
Аксинча чап, юкори ва диагонал буйича чап, юкорига харакатланилса, дарча
улчамлари кичиклашади.
Каталог холатини белгилаш каторида каталог таркибида объектлар
сони ва *ар бир белгиланган объект буйича кушимча маълумотлар берилади. Бундан ташкари дарча улчамларини ихтиёрий катталликка келтириш
мумкин. Дарча кенглиги узгариши билан слайдерлар пайдо булади.
Слайдерлар (2.5.5-расм) ёрдамида дарчада куринмаётган объектларни
куриш мумкин булади.
|с ч ь » ,т я : 6
у My Computer
2.5.4-расм. Каталог холатини белгилаш катори
А
V
<
2.5.5-расм. Слайдерлар билан ишлаш
>
f . ' f r 'X
Файл
Правка
Вид
Избранное
Cepst-к
Справка
шМой компьютер
. 3 Переход
- A fl« K 3 ,S (» 0
-**OIS< С: {С:}
Cue г е н н ы е з а д а ч и
DISK О {DO
|# | П росмотр
актеие
о
Ус та н о в ка м уд аление
програи» s
^OISKc{c:)
^DVD-swyoeoa {F:}
**p*5ANJAR (H:)
Qr1 Изменениепаиаметра
Другие места
Сетевое окружение
1 Мои аох>’яеты
Q*
пгн&пьугравяетя
Мой ком пью тер
Системная палка
%My Computer
2.5.6-расм. Мой компьютер каталоги дарчаси умумий куриниши
Мой компьютер каталоги дарчаси 2.5.6-расм каби умумий куринишга эга. Windows ХР операцион тизими дарчаларининг юкори кисмида
асбоблар панели жойлашган булиб, куйидаги асосий тугма ва булимлардан
ташкил топган:
2.5.1-жадвал.
•
G Haaa
Оркага кайтиш
^
^В перед
Олдинга утиш
**
.
»
й
Веерх
Бир даража юкорига чикиш
Пзг“ ’
Каталоглар кетма-кетлиги
Попел
Каталогда кидирувни амалга ошириш
.
_jD:^AaA3’Ol'f0-SAB23'rferiab Манзиплар дарчаси (каталог жойлашув
жойи)
-S I-
’!Ш ’
• Эскиз*,
Дарча объектларининг куринишлари
П/мтка
Список
•
•
Эскизы
страниц
■
Плитка
■
Значки
■
■
Список
Таблица
DISK Е (Е:)
^00
MSK Е (Е:)
DISKE (Е:)
г * DISK Е (Е:)
^ М 5 К Е (Е :}
Локальный писк
3 0 ,1 ГЪ
17,7 ГБ
2.6. M ic ro s o ft W in d o w s XP ка та л ог ва ф айллар
усти д а ам аллар
Windows ХР операцион тизимида бирор каталог ичида янги каталог
ёки файл яратиш учун курсорни каталогнинг буш кисмида жойлаштириб,
сичкончанинг унг тугмаси босилади. Пайдо булган дарчада С о зд а ть ->
Папку кетма-кетлигини амалга ошириш лозим.
У порядочить значки
*
О бновить
Вставить
» apfSfclО т м е н т ь перемещение C trl+2
Covn«n>
^
Свойства
а Зрлык
Папку
f c j Портфель
ACDSee BMP Image
CorelDRAW 12.0 Graphic
f t C o rd R.A.V.E. 3.0
У
Corel PHOTO-Р А Ш 12.0 Image
Документ Microsoft Word
] Приложение Mia osoft O ffice Access
£ j ] П резентаи 1Я M icrosoft PowerPoint
§
ACDSee PSD Image
^
Документ Microsoft O ffice Publisher
m
Архив WinRAR
Ц } Текст osый документ
Winamp media file
•Л ] Лист M ia osoft Excd
Архив ZIP - WinRAR
2.6.1-раем. Папка ва файл яратиш дарчаси
Агар Windows ХР операцион тизими инглиз тилида булса, янги яра­
тилган каталог номи, одатда, (По умолчанию) New folder, рус тилида булса,
Новая папка деб номланади.
Каталог ёки файл номи белгиланган ва атрофида кора рамка бор
вазиятда (2.6.2-расм) унинг номига узгартириш киритиш мумкин.
^ j
Ч
|
Узгартириш киритиш
Узгартириш киритиш
мумкин
мумкин эмас
2.6.2>расм. Каталог ва файл номини узгартириш мумкин булган ва
булмаган вазиятлар
О ткр ы ть
П р о вод ни к
Browse w ith ACDSee
Н а й т и ...
Add to Winamp's Bookmark tst
E nqueue in Winamp
Play in Winamp
О бщ ий д о ступ и бе зоп асно сть...
Щ Д о б а в и т ь в а р х и в ...
^ Д о б а в и т ь в архив *ХР.гаг‘
Щ Д о б а в и т ь в a p x ie и отп ра ви ть по е -т а й ...
^ Д о б а в и т ь в а р хи в “ХР.гаг' и отп ра ви ть no e-mail
¥% Scan fo r viruses
О тправить
►
В ырезать
Копировать
В стави ть
С о зд а ть я рлы к
У д али ть
Переименовать
С войства
2.6.3-расм. Каталог ва файл устида амаллар бажариш
имкониятлари дарчаси
Файл ёки каталог номини узгартириш учун объектни белгилаб сич­
кончанинг унг тугмаси босилади. Пайдо булган дарчадан (2.6.3-расм)
П ереименовать булими танланади. Файл номини узгартиришни F2 функ­
ционал тугмаси ёрдамида амалга ошириш *ам мумкин. Бунда объект номи
белгиланган ва атрофида кора рамка бор вазиятга утади. Керакли янги ном
киритилиб, Enter тугмасини босиш билан берилган ном кабул килинади.
Агар файл ёки каталог очик турган булса, бу файл ва каталоглар
номини узгартиришга *аракат килинганда хатолик тугрисида хабарлар дар­
часи (2.6.4-расм) пайдо булади. Бу хатони бартараф килиш учун очик турган
файл ёки каталогни ёпиб, номини узгартириш жараёнини такрорлаш лозим.
Файл ёки каталоглардан нусха кучириш учун файл белгиланиб
сичкончанинг унг тугмаси босилади, пайдо булган дарчадан (2.6.3-расм)
К о п и р о ва ть булими танланади {Ctrl+C). Бунда фойдаланувчининг кузига
сезиларли узгариш руй бермайди. Нусхаланаётган файл ёки каталог факат
компьютер киска муддатли (оператив) хотирасида сакланиб туради. Нусха
кучириш жараёнини тугатиш учун хотирадаги объектни керакли жойга куйиш
лозим. Бунинг учун файл ёки каталогни жойлаштириш жойини танлаб,
сичкончанинг унг томонини босиб пайдо булган дарчадан В с т а в и т ь були­
мини танлаш ёки C trl+V тугмаларини бир вактда босиш лозим.
2.6.4-расм. Каталог ва файл номини узгартиришдаги хато тугрисида хабар
Агар нусхаси кучирилаётган файл ёки каталог олдиндан кучирилаётган каталогда булса, объектларни алмаштиришни тасдиклаш тугрисида
хабарлар дарчаси (2.6.5-расм) пайдо буладч. Да тугмасини босиш оркали
объектларни алмаштириб куйиш мумкин.
Папка уже содержит файл <\^ trhdows.XP,jpg‘ .
Заменить имеющимся файл
33,1КБ
дата изменения; 29 апреля 20Q2 г ., 6:25:48
следующим файлом?
iS ift
33,1КБ
дата изменения: 29 апреля 200 2 г , , 6:25:43
[
£ta
1[
Нет
2.6.5-расм. Алмаштиришни тасди^лаш дарчаси
Файлни К о п и р о ва ть имконияти ёрдамида нусхасини кучиришда
файл иккита жойда булади, яъни олдинги жойида ва янги нусхаси кучирилган жойда. Бунда янги файл номи нусха кучирилаётган файл номи билан
бир хилда булади.
Файлни олдинги жойида сакланиб колмасдан, янги жойга кучириш
учун В ы р е з а ть имкониятидан фойдаланиш лозим (ёки, Ctrl+X). Бунда,
Кир^иб олинган объект ранги очрок рангга утади (2.6.6-расм). Кучириб утиш
жараёни В с т а в и т ь имкониятидан фойдаланиш билан якунланади.
-ES-
WmdowsXP.jpc
WindowsXP.jpg
Киркиб опищдан опдин
Киркиб элингандан кейин
2.6.6-расм. Киркиб олинган объектни ранг ёрдамида аниклаш
Windows ХР операцион тизимида объектни учириш учун уни танлаб,
сичкончанинг унг тугмаси босилади. Пайдо буладиган дарчадан (2.6.3-расм)
У д а л и ть булими танланганда ёки Delete тугмаси босилганда учириб таш­
лаш жараёнини таедиклаш тугрисидаги дарча пайдо (2.6.7-расм) булади.
Дарчадан Да тугмаси босилганда, объект Корзина га жойлаштирилади.
Таедиклаш дарчаси ёрликларни ^ириш да нисбатан бошка куринишга
(2.6.8-расм) эга. Бу вазиятда таедиклаш дарчасидан Да тугмаси урнига
У д а л и ть ярлы к тугмасини босиш лозим.
Подтверждение удалении файла
2.6.7-расм. Каталог ва файлларни учиришни таедиклаш дарчаси
Подтверждение удаления ярлык*
I
я,
У д а л е ^ е я р г ь к а для “M c ro s o ft O ffice - проф есш онаш ньм
и э п уск ве ро * 1 2003" гр и в о д и т только к удалению значка
яр ты ка , но не удаляет э ту программу.
Чтобы у д а /м т ь лрограюту, воспользуйтесь значком Установка и
удаление про грани панели управления,
^далгть^ярлы^ [
Отмена
Х,ар доим *ам файл ёки каталоглар учириб ташланаётганда учи­
ришни таедиклаш дарчаси пайдо булмайди. Бу дарчалар пайдо булиши,
албатта, Корзина каталогининг урнатмаларига богли^. Бу урнатмаларни
-SS--
узгартириш учун Корзина тугмасининг устида сичкончанинг унг тугмачасини
босиб, пайдо булган дарчадан С во й с тв а булимини танлаш зарур (2.6.9расм). Бунда 2.6.10-расм каби куринишдаги С во й ств а : Корзина дарчаси
пайдо булади.
Открыть
Проводник
Очистить корзину
Создать ярлык
{ ----- ---- --.—- ...... .........
Свойства
2.6.9-расм. Корзина каталоги устида кушимча амаллар бажариш дарчаси
Бу дарчадан У н и ч т о ж а т ь ф айлы сразу после удаления, не
помещая их в корзину булимига белги кУйилган булса, файллар учирилгандан кейин Корзина га тушмасдан тугридан-тугри компьютер хотирасидан
учириб ташланади. З апр а ш и в а ть п о дтверж дение на удаление булимига
белги куйилган булишига эътибор беринг. Белги куйилмаган *олатларда
объект учирилаётганда каталог ва файлларни учиришни тасдиклаш дар­
часи пайдо булмайди. Агар Корзинага тушган файллар *ажми Корзинанинг
*ажми ^ийматдан ортиб кетадиган булса файллар Корзинага тушмасдан
учириб ташланади. Корзина *ажми фойдаланувчи томонидан белгиланади.
Бу >;ажм С во й ства : Корзина дарчасида компьютер каттиц диски умумий
хажмининг маълум фоизи хисобида курсатилади. 2.6.10-расмда курсатилган
дарчада бу *ажм диск хажмининг 10% га тенг.
Корзина нинг фоиз
хисобидаги *ажми
\
Свойства: Корзина
\
Глобальные : DISK С: (С:)
B IS K D (D :)
DISKE(E:J
О Независимая конфигурация яискоа
(* ) Е л т ы е параметры для всех диЬ^ое:
I- ] У т ч т о ж а т ь ф айл* сразу после у д а л е # 1я,
не помещая и х в корзину
10%
Предельиьм оЬъен корзжы
(в процентах от епсости устройства)
1^] Запрашивать п о д т в е р ж д е н * ма удаление
|
СК
| | Oww
|
2.6.10-расм. С во й с тв а : Корзина дарчаси
Корзинага келиб тушган объектларни кайта тиклаш имконияти мав­
жуд булиб, бунинг учун очилган Корзина дарчаси (2.6.11-расм) чап томо­
нида келтирилган В о с с т а н о в и т ь все о б ъ е к т ы булими танланилади.
Бунда Корзинага тушган *амма объектлар каердан учириб ташланган
булса, шу жойда кайтадан пайдо булишади. О ч и с т и т ь корзину булими
ёрдамида Корзинами тозалаш мумкин. Бу булим танлангандан кейин
Корзина ни тозалашни тасдиклаш дарчаси (2.6.12-расм) намоён булади.
Бунда маълумотлар компьютер хотирасидан учиб кетади ва уларни кайта
тиклаш имконияти булмайди.
- ЕВ-
2.6.11-раем. Корзинани тозалаш ва объектларни кайта тиклаш
Подтверждение удаления группы <1мйлоь
■у ^1
ЕЬ< демсттгтегеде хотите удалить эти объекты (2 игг.)?
I
Д»
I|
нет
I
2.6.12-расм. Корзинанм тозалашни тасдиклаш дарчаси
Корзинада жойлашган куп объектлар ичида факат биттасини ёки
белгиланганларини кайта тиклаш ёки учириш учун юкоридаги бажарилган
кетма-кетлик тугри келмайди. Белгиланган объектларни кайта тиклаш учун
керакли объект ёки объектлар белгилаб, сичкончанинг унг тугмаси боси­
лади. Пайдо булган дарчадан (2.6.13-расм) В о с с т а н о в и т ь булими танла­
нади. Объектлар белгиланиб, сичкончанинг унг тугмаси босилиб, У д а л и ть
булими танланилса ёки Delete тугмаси босилса, тозалашни тасдиклаш
дарчаси пайдо булади ва объектлар Корзинадан учириб ташланади.
Корзинада жойлашган хамма объектларни Корзинами очмасдан хам
амалга ошириш мумкин. “Иш столи" да жойлашган Корзина тугмаси устида
сичкончанинг унг тугмасини босиб, пайдо булган дарчадан (2.6.9-расм)
О ч и с т и т ь корзину булимини танлаш лозим.
В осстановить
Вьсезать
Удалггь
С войства
2.6.13-расм. Белгиланган объектларни кайта тиклаш ва учириш
Файл ва каталогларни кучириб юриш мумкин булган маълумот сак­
лаш курилмалари, яъни дискларга ёзишнинг асосий иккита йулини куриб
чикамиз.
1. Файл белгиланади ва нусха кучирилади (К о п и р о в а т ь ).
Керакли диск танланиб (масалан, флоппи диск), компьютер
хотирасида1 и объект нусхасини жойлаштирамиз (В стави ть)-,
2. Керакли файл ёки каталог танланади, белгиланади ва сич­
кончанинг унг тугмаси босилади. Пайдо булган дарчанинг
(2.6.14-расм) О т п р а в и т ь булимидан i Д«кз,5(а;> Ни (флоппи
дискга ёзиш учун) ёки флеш дискни (агар мавжуд булса)
белгилаш лозим.
О ткры ть
П роводник
Browse with ACDSee
Н а й т и ...
Add to VVnam ps Bookmark 1st
Enqueue n Winamp
Play in Winamp
О б щ ^ д о с ту п и б езоп асность...
^ Д о б а в и т ь в аспа-Л.. .
^ Д о б а в т ь в а р х ш ‘ХР.гаг’’
^ Д о б а в и т ь в архуя и отп р а в и ть no e-mad...
Щ Д с«6 ав:ггь в архив *ХР.гаг‘ и отп р а в и ть no e-mad
К Scan for viuses
б Jj
Сжатая ZIP-пагка
Вырезать
Рабочий стол (создать ярлык)
Когцх>ватъ
Адресат
Вставить
Адресат, МA PIMaJ
С озд а ть я р « > *
.1 Мои документы
У д атть
£ Дисх 3,5 (А:)
Переименовать
SAN JAR (Н :)
Свойства
-ТВ-
)^амма нарсада булгани каби, файл ва каталоглар хам бирор-бир
хусусиятга эга. Файл ва каталоглар хусусиятларининг ухшаш ва алохида
булимлари мавжуд.
Файл хусусиятлари дарчасини очиш учун файл устида сичкончанинг
унг тугмаси босилиб, пайдо булган дарчадан (2.6.15-расм) С во й ств а були­
ми танланилади. Очилган С во й ств а : Файл номи дарчасида куйидагилар
уз аксини топган:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Файл тури (Тип файла)',
К^айси дастурга тегишли эканлиги (Приложение);
Компьютерда жойлашув жойи (Размещение);
Хажми (Размер)',
1^ачон яратилганлиги (Создан);
Узгартириш киритилган вакти (Изменен)',
Охирги марта очилган ва^т (О т к р ы т );
кушимча маълумотлар (Д ополнительно).
С войства: W in d o w s X P .jp g
О бпив
[ ? jf'X I
Безопаоюегь \ Сводка I
Тип сайга
Приложение
ACDSee JPEG Image
/*CDS<w
[
Изменить...
]
Размещение. С Documerds and Settrigs'«anjar\De3ktop
Размер.
33,1 КБ <33 SB€ байт)
На лиске
36,0 КБ (3S 864 байт)
Создан:
11 Февраля 2006 г.. 11:4557
Изменен.
29 зпрега 2002 г.. 6:25:<48
Открыт.
28 Феерапя 2006 г.. 14:53.09
Атрибуты П ропью уаежеI П
OK
Скр ы ты й
I j
[Дзпотитетю.
Отмена
.|
|
2.6.15-расм. Файл хусусиятлари дарчаси
Каталог хусусиятлари дарчасини файл хусусиятлар дарчасидан
фарк килади. Бу дарчани очиш учун каталог устида сичкончанинг унг
тугмаси босилиб, пайдо булган дарчадан (2.6.16-расм) С во й ств а булими
танланади. Очилган С во й ств а : Папка номи дарчасида куйидагилар уз
аксини топган:
1.
2.
3.
4.
5.
Тури (Тип)',
Компьютерда жойлашув жойи (Размещение);
Хажми (Размер),
К^ачон яратилганлиги (Создан)-,
кушимча маълумотлар (Другие).
Г ? !|5 Г
С во й г ге а : f d e a s j le sso n s
Оацие
Безопасность
Настройка
Ideas _lessons
Tin
Ptie Folder
Размеш€№>е: \\Ь с-2 2-г$'С ENTERS_WO RK
Размер
5 62 ME ПО C92 748 байт)
На д ю ке :
9.6S ME (10 137 600 байт)
Содержит
ФаАлэБ 21: папок: 0
Создан
S сеераля 2006 г.. 8:49 17
Атрибуты
Г®]ПТогъко чтение;
Д руте
□ Стоьтый
ОК
| |
Отмена
|
2.6.16-расм. Папка хусусиятлари дарчаси
Маълумки, флоппи дискка 1,44 МБ маълумот жойлаштириш мумкин.
Файл ёки каталог хажми бундан катта булган лолларда бу файлни сикиб
(архив) дискга жойлаштириш имкониятлари мавжуд.
Бунинг учун файл ёки каталог белгиланиб, сичкончанинг унг тугмаси
босилади ва пайдо булган дарчадан (2.6.14-расм) керакли файлни сикиш
булими танланади. Бу дарчадан куйидаги булим танланса, хеч кандай суров
чикармасдан файл номи.гаг сикилган файлини яратади.
Агар 2.6.14-расмдаги дарчадан
вархив...| булими танланилса
Имя и п ар ам е тр ы архива дарчаси (2.6.17-расм) очилади. Бу дарча ёрда­
мида сикиш натижасида хосил буладиган файл номини узгартириш, уни
очиш учун парол урнатиш ва бошка бир канча кушимча амалларни бажариш
мумкин булади.
:.
Имя и п а ра м е тры архива
Общие ] Д о л о т и т е п м о - Ф а й та
i
Рвжраные копии 1 Время
Комментарий
|
Имя архива:
Обзор.
|
МДЙЯН
Метод обновления:
Профили..
Формат архива
V
Добавить с заменой файлов
Параметры архивации
@ RAR
П Удалить Файлы после упаковки
О ZIP
(3] Создать SFX-apx »г
П Создать непрерывный архив
Метод сжатия:
Обычный
Разделить на тома
размером (в байтах):
П Добавить электронную подпись
П Добавить информацию для восстановления
F j Протестировать файлы после упаковки
□
Заблокировать архив
ок
Отмена
"правка
|
2.6.17-расм. И м я и п а р а м е т р ы а р х и в а дарчаси
Бу файлни одций *олатга кайтариш, яъни сикилган *олатдан кенгайтириш учун сикилган файл белгиланиб, сичкончанинг унг тугмаси босилади.
Пайдо булган дарчадан (2.6.18-расм) кенгайтириш булимлари танланади.
О тк р ы ть
Browse
vh th
ACDSee
Извлечь ф айлы ,,,
^ И з в л е ч ь в текущ ую папку
§ Извлечь в VVindowsX'P\
Scan for viruses
О ткры ть с помощью
►
Отправить
*
Вырезать
Копировать
Создать ярлык
Удалить
Переименовать
Свойства
диалечь Фадлы.
булими танлангандан кейин П у т ь и па р а м е тр ы
извлечения дарчаси (2.6.19-расм) очилади. Бу дарчада кайси дискга
кенгайтириш ва бир катор кушимча имкониятлари мавжуд.
хЕГ Путь и параметры извлечения
Оаиие Допо-п-мтелшо
Путь для извлечения (если не существует, то будет создан]:
Рсаимобжепения
- ГЭ Рабочий стол
- \ j Мон документы
(♦) Извлечь с заменой файлов
-
О Извлечь с дбновлением файлов
О
Обновить только существующие файлы
J Мой компьютер
50 ^
Д иск 3,5 [А;]
±
DISK С: (С:)
£
Ре-ж» > 1 перезаписи
■S
О
О
+
DISK D (D )
- ^ D lS K E f E : ]
+ ^ DVD-дисковод(F)
♦ SANJARН)
(*) Выдавать sangoc при перезаписи
Перезаписывать без запроса
• % J Сетевое окружение
Пропускать существующие файлы
Г- ! Оставить на диске поврежденные файлы
П Показать файлы в Проводнике
Сохранитьустановки
I
ок
[
O rw a w
I I
Сгравка
|
2.8.19-расм. П у т ь и па р а м е тр ы извлечения дарчаси
|^извле'-ь втекуцуюпата? | булими танланганда кенгайтирилган куринишдаги файл, сикилган холатдаги файл жойлашган каталогга жойлаштирилади. Бунда фойдаланувчи кенгайтириш жараёнига таъсир курсата
олмайди.
|§извле^
файл номи] булими танланса, аввал номи сикилган
файл номи билан бир хилда булган каталог яратилади ва кейин кенгай­
тирилган холатдаги файл шу каталог ичига жойлаштирилади.
Ёрликлар бирор бир дастур, каталог ва файлларни тез ишга
тушириш ва очиш учун кулланилади. Файл ёки каталогларнинг узидан
уларнинг ёрликларини фарклаш учун тугмалардаги ёрликни характерловчи
белги мавжудлигига эътибор бериш лозим. Агар 0 белгиси мавжуд булса,
бу объект ёрлик хисобланади.
Ёрликлар узининг асосий файлларига нисбатан кам хажмни эгаллаши мумкин. Масалан, каталог хажми 42,7 МБ булса (2.6.21 -раем),
каталогга яратилган ёрлик хажми 1,67 КБ (2.6.22-расм), яъни 25 ООО марта
кам. Бундан ташкари ёрли^парнинг асосий кулайлиги шундаки, уларни
учириб ташланганда уларнинг асосий файллари учиб кетмайди.
Я
£
Microsoft Office
Excel 2003
WinOS
Microsoft Office
Word 2003
МАИчВ 7.0.1
Microsoft Office Ярлык для Мой
PowerPoint 2003
компьютер
2.6.20-расм. Бир катор дастур ва каталоглар ёрликпари
Свомгпиг winOS
Общие
Доступ
rf? W .
Безопасность
Настройка
winO S
О
Тип:
File Folder
Размещение: E:\CENTERS_WORIC'JTTC_works\PC_IJTERACY\P
FasMep:
42,7 МБ (44 853 086 йй тГ
На диске:
42,9 МБ (45 0S0 056 байт)
Содержит:
Ф айгов: 93; п а п о к 0
С в о й с т в а : w in O S
ОАшив
Нрлм
I
Безопасность
;*ш 0 5
Тип свйла:
Описание:
Размещение
L
Short a J
wiiOS
C:\Documerts and SettingsXsanj^SDeaklop
Размер
1.67 КБ (1 712
На опеке
4.00 КБ (4 096 байт)
Создан
1 марта 2006 г.. 1355:12
Изменен
1 марта 2006 г.. 13:56:0В
Открыт
1 марта 2006 г.. 17:49:41
Атрибут* П ^Топы ш утенис: □ Скрытый
I
ОК
| 1
[Хкзпогъитегьмо
О т»м
|
I
2.6.22-расм. Ёрлик *ажмини курсатувчи дарча
Ёрликларни яратишнинг энг содда икки йулини куриб чикамиз:
1. Керакли файл ёки каталогни танлаб, устида сичкончанинг унг
тугмаси босилади ва бу объект нусхаси кучирилади. Ёрлик
жойлашиши керак булган жойда сичкончанинг унг тугмаси бо­
сиб, В с т а в и т ь я р л ы к булими танланади;
2. Файл ёки каталог белгиланиб, устида сичкончанинг унг тугмаси
босилади. Пайдо булган дарчанинг О т п р а в и т ь булимидан
Рабочий с т о л (С оздать ярлы к) танланади.
Яратилган ёрликларнинг куринишини узгартириш учун хусусиятлар
дарчаси очилади (сичкончанинг унг тугмаси босилади, С во й ств а булими
танланади) ва Я рлы к булимида (2.6.23-расм) С м е ни ть значок тугмаси
босилади.
Бунда танлаш имкониятини берувчи дарча (2.6.24-расм) пайдо
булади. Бу дарчадан маъкул булган биттасини танлаш лозим.
-ТЕ-
. г « ч ш г т п л - w fn O S
Общие
А
Ярлык | Безопасность!
winOS
Тип объекта:
File Folder
Размещение:
picture
Объект:
ESSO N_R U\BOOK_M S_0 F FICE^dureNwinOS
Рабочая папка:
Быстрый вызов:
Нет
Окно:
Обычный размер окна
Комментарий
I Найти объект... j
Сменить значок.
ОК
!
[ Долотитепьно
Отмена
2.6.23-расм. Ёрлик тугмаси куринишини узгартириш
Смена значил
Т
Й
г
И ска ть зн а ч ки в следую щ ем файле:
Обтер...
] % S y s te n T R o o t% fc y s te m 3 2 £ H a L 3 2 .d fl
I
]
В о б р а ть зн а чо к из след у ки ц е го списка:
^
3
i
>
ь
« 3 ?
0
'
Щ
J
§
.
'
i i
f S
1
и
Ш
ф
* 5 )
#
0
i t J
Ъ
Р
\
:
Ъ
*
>
d
[
1 | Отмена
ОК
...
|
________
1
2.6.24-расм. Ёрлик; тугмалари янги куринишлари дарчаси
if
f
M icrosoft W indows XP операцион тизимида ишлатиладиган
тезкор клавишалар [15]
__________________________________________________________2 .6 .1 -ж а д в а л .
Т е экор
Б аж ар а д игзн ■ п а я н
Ctrl+C
Нусха кучириш
Ctrl+X
Кирциб олиш
„
'
Ctr!+V
Нусха кучирилган ёки киркиб олинган файлларни жойлаштириш
C trl+2
Бажарилган амални бекор килиш
Delete
Белгиланган файл ёки маълумотни учириб ташлаш
Shift+Delete
Файлни Корзинага туширмасдан учириб ташлаш
F2
Белгиланган файлнинг номини узгартириш
C trl+унг стрелка
Курсорни кейимги с^з бошига кучириш
C trl+чап стрелка
Курсорни олдинги суз бошига кучириш
C trl+пастга стрелкаси
Курсорни кейинги сатр бошига кучириш
Ctrl+юкорига стрелкаси
Курсорни олдирги сатр бошига кучириш
Ctri+Shift бирор *аракат
тугмачаси
Shift бирор харакат
тугмачаси
Матн тулик белгилаш
Биттадан куп объектларни белгилаш
Ctri+A
Хамгиа объектларни (ф зйл ёки матн) белгилаш
F3
Файл ёки каталогни кидириш дарчасини очиш
Alt+Enter
Белгиланган объект хусусиятларини куриш
Alt+F4
Фаол объектни ёпиш ёки фаол дастур ишини тугатиш
Ctrl + F4
Дастурларда фаол *ужжатни ёпиш
Alt+Tab
Очилган объектлар уртасида харакатланиш
AJt+Esc
Очилган объектлар уртасида уларнинг жойлашув кетма-кетлиги
буйича харакатланиш
F6
Очик дастур ёки Иш столи элементлари буйича кетма-кет
Харакатланиш
F4
Мой к о м п ь ю т е р ёки W in d o w s E x p lo re r манзиллар дарчаси
руйхатини кенгайтирилган холда курсатиш
Ctrl+Esc
П уск менюси дарчасини пайдо килади ва яна босилганда,
яширади
ДИ+Тагига чиэилган харф
Тегишли булимни ОЧИШ Орвека _ р
_ g
Вставка |
Меню панелинингочилган
булимидаги имкониятлар
тагига чизилган харфлари
Разрыв... —
Керакли имконият ишга тушади
F10
а
Номере стратой-.. ----
Очилган дастур меню панелига чикиш
Лрине^анне -----
ц
О
А ,
F5
Очилган дарчани янгилаш (Обновление)
Esc
Бажарилаётган амални бекор килиш
Shift ком пакт-дискларни CDROMra кУйишда
CD автоматик ишга туширишнинг олдини олиш
Tab
Очилган дарча булимлари буйича хараркатланиш
Enter
Берилган буйрукни кабул килиш
Spacebar (Пробел)
Баъэи булимларда Enter вазифасини бажаради
F1
Ёрдам дарчасини пайдо килади
F4
Фаол дарча объектларини курсатади
Backspace
Бир даража юкори каталогга чикиш
Ш
П у с к менюси дарчасини пайдо килади ва яна босилганда,
яшм ради
8 ^ 9 + Break
Windows ХР операцион тизими хусусмятлар дарчасини пайдо
килади
d fl’D
Иш с то п и н и пайдо килади
S i. r .,
-<T1
^а м м а дарчаларни минималлаштиради
m H + S h i(t+ M
5Й З
Ш Я+Е
Ш Я +F
CTRL+ 1 -3 J + F
tffl+ F 1
И .1
J
*
Минималлашган дарчаларни кайта кенгайтиради
Мой к о м п ь ю т е р н о очади
Файл ёки каталогни кидириш дарчасини пайдо килади
Компьютерларни кидириш дарчасини пайдо килади
Windows ёрдами дарчасини пайдо килади
Агар сизнинг компьютерингиэ домейн компьютерга уланмаган
булса компютерни кулфлаш, ёки компьютерингизда куп
фойдаланувчилар режими ёкилган булса ф ойдаланувчини
узгартириш
В ы п о л н и т ь дарчасини пайдо килади
-ва-
3-к;исм. Microsoft Office Word
2003
Кириш
Microsoft Office Word дастури матн тахрирлагичи
хисобланиб, асосан матн, жадвал ва тасвир куринишидаги материалларни узида жамлаган хужжатларни
яратишга хизмат килади. Microsoft Office Word 2003 дас­
тури ёрдамида содда хат ёки факс матнини тайёрлашдан бошлаб, мураккаб хисобот ва илмий асарларни хам
тайёрлаш имконияти мавжуд.
Китобнинг ушбу кисми Сизга куйидаги билимларни беради:
■* Microsoft Office Word дастурини ишга
тушириш усуллари
Microsoft Office Word дастури дарчаси билан танишув
■* Дастур ёрдамида матнлар киритиш ва уларни тахрирлаш
•* Жадваллар, тасвир яратиш ва улар устида амаллар
бажариш
•> Microsoft Office Word тайёр намуналаридан фойдаланиш
-* Microsoft Office Word хужжатларини сакпаш ва хоказолар
3.1. M ic ro s o ft O ffice W ord д а с ту р и н и иш га туш ир иш
Microsoft Office Word дастурини ишга тушириш учун амалларни
куйидаги кетма-кетликда бажариш керак булади [8]:
1.
2.
3.
4.
Пуск (Start) тугмачаси босилади (3.1.1-расм).
Программы (Programs) булимига кирилади.
M icrosoft Office булимига кирилади.
M icrosoft Office Word 2003 босилади.
MKiosaft Office Tools
Документы
,
р
'
+ J
Настройка
Найтм
Справка и под,сер.-»ха
MSN
Средства Microsoft Office
Outlook
SVcrosoft Office Access 2Э0Э
A’n d o m Messenger
Microsoft Office Excd 2003
Wndows Мале Maker
Microsoft Office preniPace 2С0Э
Microsoft Interactve
Mkrosaft Office InfoPath 2003
Мао soft Press
Wcrosoft Office Outlook 2003
Digital Works
YVebEx Rfrco'der & Payer
П
ВыПОГ*«ТЬ...
LizardTech
Автозагрузка
Заверившие работы...
Vtoti
Станпгртнье
Удалеииэй томоцмик
Windows MeДа Player
Microsoft Office Word дастурини ишга туширишнинг яна бир усули:
1. Пуск (Start) тугмаси босилади (3.1.2-расм).
2. В ы п о л н и ть (Run) булимига кирилади.
3. Запуск програм м ы позициясида w inw ord деб ёзилади.
Г
/
Введите ««я програм м , папки, документа или
ресурса Ш терне та, и W id o w s сткроет их.
Открыв
3.1.2-расм. Microsoft Office Word дастурини В ы п о л н и ть ёрдамида
ишга тушириш
Microsoft Office Word дастурини ёрлик ёрдамида ишга тушириш хам
мумкин. Бунинг учун Рабочий с т о л ёки Б ы с т р ы й запуск менюсидаги
Microsoft Office Word дастури ёрлиги (3.1.3-расм) устида сичкончанинг чап
тугмасини икки марта тез босиш лозим.
Microsoft Office
Word 2003
3.1.3-расм. Microsoft Office Word дастурини ёрлик ёрдамида ишга тушириш
Microsoft Office Word дастури ишга тушаётганда (3.1.4-3.1.12.-расм­
лар) куринишлардаги тасвирлар экранда пайдо булади [23]:
M ic r o s o ft
MicrosoftWordVersion 1.1
Copyright © 1989-1990 Microsoft Corporation.
Electronic Thesaurus © 1987-1990 HMCo.
W arning This computer program is protected by
copyright law and nternational treaties. Unauthorized
reproduction or distribution of this program, or any
portion of it, may result in severe c ivi and criminal
penalities, and wdl be prosecuted to the maximtm
extent possible under Ihe law
3.1.4-расм. Microsoft Office Word 1.1 дастури очилиши
-8 3 -
M ic ro s o ft W o rd fo r W in d o w s
V e rs io n 1 .1 a
J a n u a r y 2 0, 1 991
C o p y r ig h t © 1 9 8 9 -1 9 9 1 M ic ro s o ft C o rp o ra tio n .
E le c tr o n ic T h e s a u ru s 0 1 9 8 7 H M C o. A ll rig h ts re s e rv e d .
3.1.5-расм. Microsoft Office Word 1.1a дастури очилиши
Veision
20
Copyright © 1389-1991 Microsoft Corporation.
International Correctpel!(TM ] © 1991 Houghton
Mdfin Co. All rights reserved.
СопесТен!® GCS Portions cop^ight © 1991 Houghton
Milftn Co . Language Systems. Inc A8 rights reserved
Thesaurus copyright © 1984-1991 Soft-Art. Inc ®
All rights leserved
This copy of Microsoft W ord is licensed to;
v?
Warning: This computet program is protected by
copyright law and international treaties. Unauthorized
reproduction or dstribuhon ot this p<ogram, or any
portion of it. may resufc n severe crvil and crimrial
penalties, and w il be prosecuted to the maximum
extent possible under the law.
3.1.6-pacM. Microsoft Office Word 2.0 дастури очилиши
Microsoft W)nd
Version 6.0
CopytiflhKB 1983-1993
Miciosoft Cotpaalion
Tta piogiam is projected by US «"d rrfemAonal copjnirf* laws «s detcribed m Hefc^boti*.
- Si -
i irograrn jesKMrvrilonypiavram autorsMmmodnlezopiserr! wpolu
Microsoft Word - Informaeje.
3.1.8-pacM. Microsoft Office Word 95 дастури очилиши
•aProduct ID:
V
^
C c p y r ig h t© JSS3-J996 M icroscft C w p c ra tic ri. Д1 rig hts rese rve d.
This p ro g ra m Is p ro te c te d b y U S a n a inte rna tion al
c o p y r ig h t laws as de s c rib e d in H e lp A b o u t.
3.1.9-расм. Microsoft Office Word 97 дастури очилиши
Microsoft'
word 2000га
MICROSOFT OFFICE
Lieexfc iv* ten product post 3da:
Д,
Prcduct ID: ■-j*
3
Cbpyight © 1983-99 Microsoft Gsrporation. V\lsz?1lie prawa
zastnezone. Ten program jest сЬгогмопу ргаччет autottUm zgodnie
2 opiiem iai clciie dialoqowyn Microsoft Word - info,macje.
Microsoft Office XP 0
This p roduct is licensed to;
*>Nr*. Jfrsi
C o p y rig K t© M icrosoft C o lo ra tio n 1383-2001.
All right* reserved, This program s protected b y U S and
international copyright b u s is described in H elp A b o u t.
3.1.11-расм. Microsoft Office Word XP дастури очилиши
M icrosoft
Microsoft Ofllce
‘n
Word 2003
Copjright © 1983-2003 Microsoft Corporation. A l rights r*str»»d.
3.1.12-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури очилиши
-S B -
3.2. M ic ro s o ft O ffice W ord д а р ч а си ту зи л и ш и
Одатда, Microsoft Office Word 2003 дастури дарчаси 3.2.1-расмдаги
куринишга эга бупиб, куйидаги булимлардан ташкил топади [6, 8, 10]:
И
U
■4}/;о«у«си.1 - Microsoft Word
OMR
(Не
Socw С
U dL4 A
• t**«sewBe«vir
I К V
* и ;в- j= •= п .- a - -4
f
2 S ~ *T .
U
• »
. i*
. 1Й i .45 .
- -..-
?
Otww
^
—
X
m
Г ’. Office Online
Ш
■
?|
Г>ело^*гг»с*к
9&-fVn Nrjewft
rm-KWv
--Ш
r < c n u **< c a u » * «
обHOW*>»>•»•
•f/чИ
Д«Т0ИЯТ>*«ах
we» r*o
*OC*4#
i
- I
i,
г* m
- *с
«
MOJ'W
Гс*^ер
сЗ
1«ОШ№МО
•огик’
O lR pW tk
■ »i«j>
S '
>
rp l 4
-•->•
рде 1
i/i
4 U Q JJ
н* 2*>f Cr i
X.txxd.Uet.аос
Стф1еofm
♦яптвК
S J L S -j J i
Г-оя i
______ »С1ИЙо j
3.2.1-раем. Microsoft Office Word 2003 дастури дарчаси умумий куриниши
Файл номи ц а то р и (С тр о ка заголовок, Title bar) - файл номи,
кенгайтмаси ва кайси дастур томонидан яратилганлиги.
Microsoft Office Word дастури дарчаси улчамларини узгартириш,
дарчани минималлаштириш ва дастурдан чикиш тугмалари.
□
И
Топширицпар соцаси (О бл асть задач, Task рапе) ёрдамида
фаол хужжатларни куриш, янги хужжат яратиш ёки намунавий
(шаблон) хужжатларидан фойдаланиш менюлари.
□
Microsoft Office Word дастури дарчаси м а тн л а р к и р и т и ш сохаси
(Рабочая о б л а сть , Text area). Иш дарчасида харфларни клавиатурадан териб матнлар киритилади,
жадвал ва тасвирлар
куйилади.
Ш
Курсор (Курсор, Insertion point). Иш дарчасининг кайси зонасида
киритиш ёки тахрирлаш бораётганлигини курсатади.
□
Х уж ж а тн и куриш режимлари (Режимы пр о см о тр а . View
buttons). Иш дарчасида хужжатни куриш режимларнинг бирини тан­
лаш имкониятини яратади.
Асбоблар панели (Панель и н с тр у м е н то в , Toolbar). Жужжат
яратиш жараёнида фойдаланиладиган асбобларни иш дарчаси
юкорисидаги позицияда пайдо килиш учун хизмат килади.
Microsoft Office Word дастури дарчасининг унг томонида пайдо
буладиган Топширицлар сохаси (3.2.2-расм) куриниши ва унда келти­
рилган маълумотлар узгариб туради. Сохада асосан куйидаги маълумотлар
уз аксини топади:
•
•
•
•
•
•
Дастурда ишни бошлаш (Приступая к работе) - охирги марта
очилган хужжатлар, янги хужжат яратиш ва ишни бошлаш
буйича маслахатлар;
Ёрдам (Справка) - дастурда ишлаш буйича ёрдам мате­
риаллари;
^идирув (Поиск) - калит сузлар буйича дастур ёрдамчи материалларида ёки Microsoft компанияси веб-сайтида кидирув
утказиш имконияти;
Клиплар туплами (Коллекция клипов) - турли олдиндан тайёрланган тасвирлар ва клиплар туплами;
Буфер (Буфер обмена) - 24 та охирги нусхаси олинган хужжатлар;
Дастур ёрдамчи материаллари (Справочные материалы) дастурда мавжуд кушимча имкониятлар, яъни сузларни таржима килиш ва тезаурусларини юритиш.
: П рш пум я it работе
» x
Q O E j
Р.я-~■
_"j Office Online
Подключиться к веб-узлу Microsoft Office Online
*
Последние сведения об использовании Word
Автоматически обновлять этот список из Веоа
Искать: *
« 3
В
Припер: П е ч а т и н к н о я ь ь и х м ж м й '
О ткры ть
3.2.2-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури
Топширицлар сохаси дарчаси
Топширицпар сохаси (О бл а сть задач, Task рапе) ёрдамида
олдин очилган хужжатларни куриш, янги хужжат яратиш ёки
намунавий (шаблон) хужжатлардан фойдаланиш мумкин.
Microsoft Office Word дастури тугрисида, дастурда ишлаш буйича
киритилган калит суз буйича ёрдам материалларни олиш.
Сунгги очилган бешта хужжатлар руйхати.
Янги хужжат яратишга утиш.
Microsoft Office Word дастури дарчасининг унг куйи кисмида фаол
жужжат ичида тез харакатланиш тугмалари блоги (3.2.3-расм) мавжуд.
Блокдаги тугмаларнинг вазифалари 3.2.4-расмда келтирилган.
Блокдаги тугмалар ёрдамида навбатдаги сахифага, булимга, жадвалга, тасвирга ва бошка турдаги объектларга тез утиш имконияти тугилади. Масалан, турли хилдаги объектларга утишни амалга оширувчи
Н а й ти и за м е н и ть дарчасини (3.2.5-расм) очиш учун 3.2.4-расмдаги куринишдан
тугмасини босиш лозим.
Документ ичида тез____ | * -----Олдинги варана ушш
харакатланиш
!
,, _
I * ------Кеиинги варакга утиш
3.2.3-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури хужжати ичида тез
харакатланиш тугмалари блоги
Кейинги булимга •утиш
__ I
Кейинги оарацга утиш
Кейинги1 эсгат
эсгатмага ?тиш
* 1.1 . |
LJ |:~fV|Q||iid Ki1 •
Кнйин! и ЖИИНЛ1 и н У1иш-^ГП]|Г2Г|Ч—
|
ЭД
Отмена
-♦
Кейинги
|
----1------- — j---Кейинги раемга утиш
Кидириш
3.2.4-расм. Жужжат ичида тез харакатланиш тугмалари
Н а й ти и за м е н и ть дарчаси (3.2.5-расм) уч булимдан иборат
(Н айти, З а м е н и ть ва Перейти).
Н а й ти булимида фаол хужжатдан кидириб топилиши лозим булган
тулик суз ёки унинг кисми киритилади ва Н а й ти далее тугмаси босилади.
^идирув бошланади ва тулик суз ёки унинг кисми илк бор топилган
позицияда курсор пайдо булади. Агар фаол хужжатда кидирув натижа бермаса, бу хакида махсус хабар экранда пайдо булади.
З ам е ни ть булими фаоллашганда (3.2.6-расм), аввало Н а й ти :
позициясида хужжат ичида кидириш учун тулик суз ёки унинг кисми киритилиб, З а м е н и ть на: позициясида келтирилган тулик суз ёки унинг кисми
билан алмаштирилади. >^ар гал З а м е ни ть тугмаси босилганда, биттадан
алмаштириш бажарилади. Х,ужжатдаги барча алмаштиришларни амалга
ошириш учун З а м е н и ть все тугмасини босиш лозим. Кидириш натижасида
алмаштириш лозим булмаса, Н а й ти далее тугмасини босинг - хужжатдаги
кейинги топилган позицияга утилади.
Найти и заменить
Найти
) Заменить
Перейти
Найту:
I
К,идирипаётган сузни киритиш
ойнаси
|_ [ Выделить все элементы, найденные в:
J 1Найти далее 11[
Отмена
Кейинги кидирув натижасига утиш
3.2.5-расм. Н а й ти и за м е нить дарчаси Н а й т и булими
^идираладиган ф /харф ёки суз бирикмаси
Кидирио топилган сузни алмаштириш учун с^з/харф
еки суз бирикмаси
Наити и заменит^
найти:
С уэ т
Эа*е*««ть ка.
Суха
,
Битта топилган
натижани алмаштириш
1И.Ц.Н
Хамма топилган
натижаларни алмаштириш*
I
©т*ема
Апмаштирмасдан кейинги
топилган натгекага утиш
3.2.6-расм. Н а й ти и за м е ни ть дарчаси З а м е н и ть булими
Н а й т и и за м е н и ть дарчаси П е р е йти булими (3.2.7-расм) маълум
объектга утишни таъминлайди. Бунинг учун О б ъ е кт перехода: дарчасида
объект тури танланади (масалан, Таблица - жадвал). Введите номер...
позициясида утиш керак булган объектнинг тартиб раками киритилади.
Масалан, 2 сони киритилса иккинчи тартиб ракамли объектга утиш
таъминланади. Агар киритиладиган сон олдида айириш (-) ёки кушиш (+)
белгилари куйидса, мос равишда шунча объект оркага ёки олдинга утиш
амалга оширилади. Масалан, 8-тартиб ракамли жадвалда юкоридаги амал
бажарилиб, Введите номер... позициясида - 3 раками киритилса, 5-тартиб
ракамли жадвалга утилади, агар +3 раками киритиладиган булса, t f -тартиб
ракамли жадвалга утиш амалга ошади.
Объект тартиб раками
ЕВ]
Найти и зам енить
Найти
Заменить
[
О бъект перехода:
Введите номер т а б л п ы :
Кониеаая сноска
тяЩг ^
л
----------------------------- »
Рисунок
Форм-vга
Объект
Для перехода вперед или назад о т н о а п е гь н о
т екущ его положения используйте знаки + и
Пример: -И с о ответствует переходу вперед на
четыре элемента (например, страницы)м *и л
Объект т>'ри (Жадвал. Варак.
Раем. Формула ва бошкалар)
1,1
й&лк
III
Звф мп.
|
Кейинги тартиб
рацамли обьектга утиш
3.2.7-расм. Н а й ти и за м е н и ть дарчаси П е рейти булими
Microsoft Office Word 2003 дастури дарчасининг куринишини узгар­
тириш экраннинг чап куйи бурчагида жойлашган куриниш тугмалари ёрда­
мида амалга ошади. Одатда, маълумот киритиш учун энг кулай куриниш
Чегараланган (Разм етка) кулланади. Дарчани бу куринишга келтириш
учун L^J тугмасини (3.2.8-расм) босиш лозим.
Веб-документ
Структура
___
Оддий куриниш
Укиш
(Чтение)
_ Чегараланган
(Разметка)
КУ1>ум^»и1й
,Стр, 1
1
, Раэд 1 ,
Варак раками
Булим раками
^ зтор Ра|ими Макрос езиш
’ 1/4’
,На 37Ни,
dС»—3'
л ,Коя
— 2,
-
Документа принтердан чмкариш сакпаш
Ба бошка маьпумотпарни акс зтади
— ■
B.P. . . T P. L ^ r .^.n. . Катордат курсор
«уреоргача масофа
жоилэшуви
Ни
,v>6w:»Wt, 'Ш
Документ матнннннг
бзилган тили
3.2.9-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури кушимча маълумотлар панели
'Camp бошидан курсоргача масофа Унг чегарагача-
(абэац)
JU
масофа
II
»1—
-Юцори чегарагача
масофа
(Линейна)
3.2.10-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури матн киритиш сохаси чегаралари
Microsoft Wor d
Чузгич
Чап чегарагача
масофа
Microsoft Office Word 2003 дастури куйи кисмида кушимча маълу­
мотлар панели (3.2.9-расм) жойлашган. Панелда хужжат сахифаси умумий
сони, курсор позицияси (катор ва устун), ёзув тили ва бошкалар тугрисидаги
маълумотларни жойлашган.
Microsoft Office Word 2003 дастури матн киритиш сохаси чегаралари
ва улар тугрисидаги маълумот 3.2.10-расмда келтирилган.
Microsoft Office Word дастури асбоблар панелида хужжат ва унинг
таркибий кисми билан турли амаллар бажариш имкониятлари мавжуд.
Асбоблар панели С та н д а р тн а я булимида (3.2.11-расм) янги файл
яратиш, тайёр файлни очиш, файлни саклаш, маълумотлар нусхасини
олиш, хужжатни чоп этиш ва бошка бир канча амалларни бажариш имко­
нияти мавжуд. С та н д а р тн а я булими тугмалари вазифаси 3.2.1-жадвалда
келтирилган [6, 8, 10].
IJ у; d
a
* -j a J
•: J д и ' д 100%
- si
3.2.11-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури асбоблар панели
С та н д а р т н а я булими
3.2.1-жадвал.
Тугма
кур ини ш и
Тугма ном и
Тугм а вазиф аси
Файл яратиш
(С озда ть файл}
Олдиндан белгилаб куйилган урнатмалар асосида янги
файл яратиш
Файлни юклаш
(О т к р ы т ь )
Тайёр, дискда сакланган файлни экранга юклаш
А
Файлни саклаш
(С охранить)
Файлдаги хужжатга киритилган уэгартиришларни саклаш.
Бунда файл эски номи сакланади
Л
Олдиндан куриш
(П редварительны й
пр о см о тр )
Принтерда чоп этишдан олдин экранда хужжат дизайни ва
унинг когозда жойлашишини куриш.
.#
К^ирциб олиш
(В ы резать)
Белгиланган хужжат парчасини киркиб олади ва
вактинчалик компьютер хотирасида саклаб туради. Бунда
киркиб олинган парча олдинги жойида колмайди
Нусха олиш
(Копировать)
Белгиланган хужжат парчаси нусхасини олади ва
вактинчалик компьютер хатирасида саклаб туради, Бунда
Хужжат парчаси олдинги жойида хам сакланиб колади
Жойлаштириш
(В с т а в и т ь )
Нусха олиш ёки Киркиб олиш тугмалари ёрдамида
вактинчалик компьютер хотирасида саклаб турилган
Хужжат парчасини курсор позициясидан бошлаб
жойлаштиради.
J
Л
Тугма
кур ини ш и
Тугм а но м и
Т угм а в а зи ф а с и
Формат нусхаси
(Ко пир ова ть
ф орм ат)
Мантга тадбик этилган формат нусхасини олади ва бошка
матнга тадбик килади.
л т
Бекор цилиш
(О т м е н и т ь )
Бажарилган амални бекор килади.
ры ,
Такрорлаш
(В е р н у ть )
Бекор килиш ( О т м е н и т ь ) тугмаси оркали бекор килинган
амални кайта тиклайди (такрорлайди).
j
Чегаралар
(Панель границ)
Жадвал чегараларини урнатиш ва улар устида амаллар
бажариш имкониятини берувчи дарчани пайдо килади
j
Жадвал яратиш
(В с т а в и т ь
та б л иц у)
Дастур иш дарчасидаги фаол хужжатга жадвал кушади.
Бунда жадвал устуни ва каторлари сонини сичкончани
харакатлантириб белгилаш мумкин
и
Устунлар (Колонки)
Киритилган матнларни икки ва ундан куп (12 гача)
устунларга таксимлайди
Куринмас белгилар
(Н епечатаем ы е
зн а ки )
Куринмас белгиларни (пробел, сатр боши ва Enter тугмаси
бепгилари) куринуачи ва тугмани кайта босиб яна
куринмас булишини таъминлайди
Масштаб
Дастур дарчасида хужжат куриниши масштабини
узгартиради
Чоп этиш (П е ч а ть )
Принтер одатий урнатмалари асосида хужжатни ЧОп этиш
Ёрдам (Справка)
Топшириклар сохасида дастур буйича ёрдамчи
материаллар дарчасини пайдо килади.
120% -•
s ft
Агар асбоблар панелида С та н д а р т н а я булими булмаса, уни пайдо
килиш учун асбоблар панелининг ихтиёрий буш кисмида сичкончанинг унг
тугмасини босиб, пайдо булган Панель и н с т р у м е н т о в дарчасида (3.2.12расм) С та н д а р т н а я булими олдига белги куйиш лозим.
3.2.1-жадвалда келтириб утилган тугмалар одатда С та н д а р т н а я
булимида жойлашган булади. Бу булимга кушимча тугмалар кушиш ёки
олиб ташлаш учун Панель и н с т р у м е н т о в дарчасидан (3.2.12-расм) Нас­
т р о й к а булимини танлаш лозим.
Пайдо булган Н астр о йка дарчасидан (3.2.13-расм) керакли тугма
устида сичкончанинг чап тугмасини босиб турган *олда асбоблар панелига
жойлаштириш лозим. Тугма асбоблар панелида пайдо булади.
I >/
Стандартная
Форматирование
Visual Basic
WordArt
Автотексг
Базы данных
Веб-компоненты
Веб-узел
Настройка изображения
Ранки
Рецензирование
Рисование
Слияние
Статистика
Структура
Таблицы и границы
Формы
Электронная почта
Элементы управления
Е PDFMaker 6.0
С ^Настрой ка...
3.2.12-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури
Панель и н с т р у м е н т о в дарчаси
Настройка
Панели инструментов
ш
Команды
\
Пг^эаиетры
Ч тобы д о б а ви ть ком анд у на панель и нструм ентов, вы берите
ка т е го р и ю и п е р е т а щ и те ком анд у из э то го о кна на панель,
Ка тегор и и :
Команды :
Файл
Правка
Вид
С тиль:
Ж
Полушарный
*
Кураев
Н
J
А
П о д черкнуты й
Вставка
Сервис
Таблица
Веб
О кна и справка
Рисование
Изменить выаелеимьнч объект т
Сохранити е: | Normal.dot
v]
Формат по образцу
I ►г
Ц вет те кста
[ Упорядочить команды... |
| Клавиатура,.
| |
Злчоь'Тс.
3.2.13-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Н а стр о йка дарчаси
Асбоблар панели Ф орм атирование булими (3.2.14-расм) ёрдамида
шрифт тури, катталиги, рангини, матн каторлари орасидаги масофани
узгартириш, формулаларни тахрирлаш ва бир канча бошка амалларни
бажариш мумкин. Булим таркибидаги тугмалар вазифалари 3.2.2-жадвалда
келтирилган.
Агар асбоблар панелида Ф орматирование булими булмаса,
булимни пайдо килиш учун асбоблар панелининг ихтиёрий буш кисмида
сичкончанинг унг тугмасини босиб, пайдо булган Панель и н с т р у м е н т о в
дарчасида (3.2.12-расм) Ф орм атирование булими олдига белги куйиш
лозим [6, 8, 10].
4 l Обычный + Ari; k . Ariat
3.2.14-расм. Асбоблар панели Ф орматирование булими
Фойдаланилмайдиган тугмаларни олиб ташлаб, керакларини
кушиб, уэингиэга кулай булган Ф орматирование булимининг янги
куринишини яратинг.
3.2.2-жадвал.
Тугма номи
Тугма кур и н и ш и
Тугм а вазиф аси
Шрифт ранги (Ц в е т
ш р и ф та )
Матн шрифтининг рангини узгартиради
Ранг билан белгилаш
(Выделение ц в е то м )
Матн парчасини бирор ранг билан ажралиб
туриши учун белгилаб куйиш
Формула мухаррири
(Р е д акто р формулы)
Формула киритиш дарчасини очади
Шрифт
Шрифт турини узгартириш
Шрифт улчами (Размер)
Шрифт улчамини узгартириш
Ж
К,алин (Полужирный)
Матн шрифтини калин холатга келтиради
К
Курсив (Курсив)
Матн таркибий хзрфларини бурчак остида
ёзилган холатга (курсив) утказади
а
Чизилган (П одчеркнутый)
Матн таркибий харфларининг остига
чизилган холатга келтиради
ш
Чап (По левому краю)
Матнни сохасининг чап томонига ростлаш
ii
Уртага (По це н тр у)
Матнни сохасининг марказига ростлаш
Ш
Унг томон га (По правому
краю)
Матнни унг томонига ростлаш
Ш
Эни буйича (По ширине)
Матнни соха эни кенглигида ростлаш
»=■
.•Яг. ч.
Каторлар орасидаги
интервал (М е ж стр очн ы й
и нте р ва л )
Матн каторлари орасидаги масофани
узгартириш
5=
*7ГГ
Рацамланган руйхат
(Нумерованный список)
Ракамланган руйхат хосил килиш
*д
Бел гили руйхат
(Маркированный список)
Белгили руйхат хосил килиш
д к
4<Х
Тптм New Rorran
12
W
т
з
•
i
Чекиниш масофасини
камайтириш (У м еньш ить
о тступ)
Чекиниш масофасини
купайтириш (Увеличить
о тступ)
Матннинг сатр бошидан чекиниш
масофасини камайтириш
Матннинг сатр бошидан чекиниш
масофасини купайтириш
Асбоблар панели Рисование булимида (3.2.15-расм) тайёр расмлар,
шакллар туплами келтирилади. Фойдаланувчи улардан фойдаланиб, мураккаб булган шакл яратиши мумкин. Булимдаги тугмалар вазифалари 3.2.3жадвалда келтирилган.
Рисование булими одатда Microsoft Office Word 2003 дастури дарча­
си куйи кисмида жойлашган булади. Агар асбоблар панелида Рисование
булими булмаса, булимни пайдо килиш учун асбоблар панелининг ихтиёрий
буш кисмида сичкончанинг унг тугмасини босиб, пайдо булган дарчада
(3.2.12-расм) Рисование булими олдига белги куйиш лозим.
Р и сова м ц *
^
j Автофиг>ры* \
Ч
Q
О
_ lj
J L -_W
’ Иш * *
3.2.15-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури асбоблар панели
Рисование булими
3.2.3-жадвал.
Тугма куриниши
Тугма номи
Чизиш
(Рисование)
Объектларни
танлаш
(Выбор о б ъ е кто в )
Аато^оры '
\
Ч
□
Тайёр шакллар
(Автофигуры)
Тутри ЧИЗИК
(Линия)
Стрелка
(Стрелка)
T^fpn туртбурчак
(Прямоугольник)
Тугма вазифаси
Чизилган шакллар хусусиятларини узгартириш,
бурчак остида буриш, бирлаштириш ва бошка
амаллар бажариш
Объектларни (шаклларни) ва улар тупламини
белгилаб олиш
Тайёр турли шакллар (эгри чизиклар, куб.
цилиндр, блок схемалар ва коказолар)
)^ар хил бурчак остида ryfp n чизиклар чизиш
Учларида стрелкаси булган Tyfpn чизиклар
чизиш
Туф и туртбурчак ва квадрат чизиш
о
Овал (Овал)
Овал ва айлана чизиш
т
Ёзув (Надпись)
Ёзувлар яратиш
Тугма кур ини ш и
Тугма номи
Тугма ваэиф аси
W ordArt объекти
(О б ъ е кт WordArt)
WordArt объектини яратиш
Диаграммалар
(Д о б а в и ть
диаграмму)
Диагаммалар яратиш
Расмлар
(Карти нки)
Тайёр ClipArt расмларини матн киритиш
сох;асида жойлаштириш
Файлдан раем
куйиш (Из файла)
Файлда сакланган расмларни матн киритиш
сохасида жойлаштириш
Тулдирма
(Заливка)
Шаклларни ранг билан тулдириш
Чизик ранги
(Ц в е т линии)
Шакл чизикларининг рангини узгартириш
Матн ранги
(Ц в е т т е к с т а )
Матн рангини узгартириш
Чизик калинлиги
(Тип линии)
Шакл чизиклари калинлигини узгартириш
Чизик турлари
(Меню «Ш тр их» )
Чизик турларини узгартириш (яхлит,
штрихланган, укчизиклар ва бошкалар)
Стрелка турлари
(Меню «С тр е лки» )
Чизиклар стрелкалари турини танлаш
■£
Объект соялари
(Меню « Тени»)
Шакл соясини яратиш ва уларни узгартириш
Ш
Хажмли объектлар
(Меню «Объем»)
Шаклни хажмли куринишга келтириш ва хажм
куринишини узгартириш
£J
Асбоблар панели Таблицы и гр а н иц ы булимида (3.2.16-расм) жадваллар яратиш ва улар устида амаллар бажариш тугмалари жойлашган.
Таблицы и границы булимида мавжуд тугмалар вазифаси 3.2.4-жадвалда
келтирилган.
Агар асбоблар панелида Таблицы и гр а н иц ы булими булмаса,
булимни пайдо килиш учун асбоблар панелининг ихтиёрий буш кисмида
сичкончанинг унг тугмасини босиб, пайдо булган дарчасида (3.2.12-расм)
Таблицы и границы булими олдига белги куйиш лозим булади.
▼п
1,Таблицы и границы
\ J _f|
- | 0 .5 . - ^
ЕВ т ^ •I
|Л I
* ii ИЫгЭ Ьы J я! 51 X I
3.2.16-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури асбоблар панели
Ф орматирование булими
3.2.4-жадвал.
Тугма
куриниши
Тугма номи
Тугма вазифаси
и
Жадвал яратиш
(С о зд а ть та б л и ц у )
^/чдвални чизиб яратиш
л
Жадвал чегараларини учириш
(Л а сти к)
Ортикча жадвал чегараларини учириш
'Жадвал чегара чизиклари тури
(Тип линии)
Ж адвал чегара чизиклари турини
танлаш
( 0.5 -
Жадвал чегара чизиклари
калинлиги (Толщина линии)
Жадвал чегара чизиклари калинлигини
узгартириш
»£•
Жадвал чегара чизиклари ранги
(Ц в е т границы)
Жадвал чегара чизиклари рангини
узгартириш
И ;
Ж адвал чегаралари
(Г раницы)
Жадвал чегараларини пайдо килиш ёки
олиб ташлаш
А .
Ж адвал т^лдирма ранги
(Ц в е т заливки)
Жадвални ранг билан тулдириш
J *
Ж адвал кушиш
( В с т а в и т ь т а б л и ц у)
Жадвални устун ва кэторлар сонини
киритиш оркали автоматик яратиш
а -
Ячейка маълумотларини ростлаш
(Выравнивание в ячейке,)
Ячейкадаги маълумотларни вертикал ва
горизонтал йуналишларда ростлаш
-ш
Тайёр жадвал куринишлари
(А в т о ф о р м а т та бл иц ы )
Олдиндан тайёрланган жадваллар
услублари руйхати менюсини очиш
US
Жадвал матн йуналиши
(Направление т е к с т а )
Ячейкадаги матн йуналишини
узгартириш (горизонтал, вертикал ва
тескари вертикал)
*
-и -
Тугма
кур ини ш и
ai
Тугм а ном и
Усиш тартибида
(По возрастанию)
Тугма вазиф аси
Ж адвалдаги маълумотларни усиш
тартибида жойлаштириш (1, 2, 3 ёки
а
я)
Камайиш тартибида
(По убыванию)
Ж адвалдаги маълумотларни камайиш
тартибида жойлаштириш (3, 2 , 1 ёки
я
а)
Ячейкаларни бирлаштириш
(О бъединить ячейки)
Белгиланган ячейкаларни бирлаштириб,
битта ячейка куринишига келтириш
Ячейкаларга ажратиш
(Р а зб и ть ячейки)
Белгиланган ячейкани куп сонли
ячейкаларга ажратиш
Ф ойд аланилм айд иган тугм аларни олиб таш лаб,
кераклариии
кушиб. узингмзга купай булган Таблицы и границ ы булимининг
янги куринишини ярзтинг.
3.3. M ic ro s o ft O ffice W ord д а стур ид а матн кир и ти ш ва
ул а р устида ам аллар
Microsoft Office Word 2003 дастурида матн киритиш курсорни матн
киритиш со^асида жойлаштиришдан бошланади. Матнларни киритиш учун,
албатта, клавиатура зарур.
Клавиатурада *арфларни керакли кетма-кетликда босиб (териб) суз
*осил килиш мумкин.
^арфларни киритишда Shift тугмаси босиб турилса, матн бош *арфлар билан ёзилади. Ёки клавиатурада Caps lock босилса, *амма *арфлар
бош харфда ёзилади. Сузлар орасида жой колдириш учун Space (Пробел)
тугмасини босиш лозим.
Киритилган матнни кейинчалик бош *арфга айлантириш учун S hift +
F3 тугмалар жуфтлигидан фойдаланиш мумкин. Бунда уч марта бу жуфтликни куллашда куйидаги куринишлар *осил булади:
Матн бошлангич холати: матн ёки МАТН
Биринчи марта S hift + F3 тугмалар жуфтлигини босишда: Матн ёки матн
Иккинчи марта S hift + F3 тугмалар жуфтлигини босишда: МАТН ёки Матн
Учинчи марта Shift + F3 тугмалар жуфтлигини босишда: матн ёки МАТН
/-
.............
Кпавиатурада Caps lo ck индикатори ёниб турган холда харфларни киритишда S hift тугмаси босиб турилса, матн кичик харфлар билан ёзилади.
Сузни сатр бошидан масофада жойлаштириш учун, Tab тугмасини
!■?
булими
босиш лозим ёки дарчанинг юкори кисмида жойлашган _ai
юкори кисмидаги 0 белгиси устида сичкончанинг чап тугмасини босган
холда харакатлантириш лозим.
Вырезать
Копировать
3
Вставить
А
Шрифт...
if
Абзац...
I-
Список...
%
Гиперссылка-
&
Поиск...
Синонимы
Перевод
Выделить текст, имеющий такой же формат
3.3.1-раем, кушимча имкониятлар дарчаси
►
3.3.2-расм. Абзац дарчаси
Матнни белгилаб, сичкончанинг унг тугмасини босиб, кушимча имко­
ниятлар дарчасидан (3.3.1-расм) Абзац булими танланади. Очилган Абзац
дарчасида О т с т у п на: позициясида керакли масофа киритилади. Абзац
дарчаси первая с т р о к а : позициясида матнни киритилган масофага чекинишини (О т с т у п ) ёки буртиб чикишини (В ы ступ) танлаш имконияти
мавжуд. Абзац дарчасини Ф о р м а т -> Абзац кетма-кетлигини амалга ошириб пайдо килиш хам мумкин.
Киритилган матнни учириш учун клавиатурада жойлашган Delete ва
Backspace тугмаларидан фойдаланилади. Бунда Delete тугмаси курсордан
унг томондаги ва Backspace тугмаси чап томондаги маълумотларни учиради. Учириш жараёни харфларни учиришдан ташкил топади. Тулик суз ёки
матнни учириш учун учирилиши лозим позицияда S hift тугмасини босилган
холда ушлаб туриб *аракат стрелкаларини босиб, Delete ёки Backspace
тугмаларидан бирини босиш кифоя.
Киритилган матн устида амаллар бажаришни куриб чикамиз. Бунинг
учун биринчи навбатда узгартириш лозим булган матн белгилаб олинади.
Матн шрифти турини узгартиришни асбоблар панелининг Ф о р м а ти ­
рование булимидаги Arljl
Td (Ш р и ф т) тугмаси ёрдамида амалга
оширилади. Шрифтлар руйхатини унг томонда жойлашган R тугмасини
босиб хосил килиш ва бу руйхатдан танлаб олиш мумкин. Шрифт турини
узгартириш оркали хосил килинадиган матн куринишлари 3.3.4-расмда
(каторлар) келтирилган.
Шрифт улчамларини узгартириш асбобларлар панелида жойлашган
тугмаси ёрдамида амалга оширилади. " тугмаси босилганда пайдо
буладиган шрифт улчамини узгартириш дарчасидан (3.3.3-расм) керакли
катталик танланади. Агар керакли катталикдаги шрифт улчами руйхатда
келтирилмаган булса,
дарчасидаги сон урнида керакли сон (масалан,
15) киритилиб, Enter тугмаси босилади. Шрифт улчамларини узгартириш
оркали хосил килинадиган матн куринишлари 3.3.4-расмда (устунлар)
келтирилган.
тгр
3.3.3-расм. Шрифт улчамини узгартириш дарчаси
Матн устида амаллар бажариш учун аввало матнни ёки унинг
кисмини белгилаб олиш зарур.
Узгартиришлар факат сузнинг белгиланган кисмига тадбик
килинади.
12
14 16 18
К
К
к
к
к
К
к
к
36
48
22
24
2Ь
К
к
к
к К к
к к
к
к
к
к к
к
к
к
к
к
к к
кК
К
к
к
к
28
20
к
к
к
кк к
К
кк
72
кН
к
кН
к
3.3.4-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури асбоблар панели
Ф орм атирование булими
Матн куринишини узгартириш учун куйидаги имкониятлардан фойда­
ланиш мумкин:
•
ж
•
х
•
U
— Калин (Полужирный);
— Курсив (Курсив);
— Чизилган (П о дчеркнуты й).
Матн белгилангандан кейин бу тугмалар ало*ида ва биргаликда босилганда пайдо буладиган куриниш куйида келтирилган:
Матн бошлангич полати
—
Киритилган матн
ж босилгандан кейин
—
К иритилган матн
к босилгандан кейин
—
Киритилган матн
а босилгандан кейин
—
Киритилган матн
гое-
Ж +
X
К и р и ти л га н м а т н
ж +&
К и р и ти л га н матн
К + 4
К и р и т и л га н м а т н
ж + к + U
К и р и ти л га н м а т н
Матн куринишини узгартиришни Ш р и ф т дарчаси (3.3.5-расм) ёрда­
мида хам амалга оширса булади. Бунинг учун матнни белгилаб олиб, сич­
кончанинг унг тугмасини босиб, кушимча имкониятлар дарчасидан (3.3.1расм) Ш р и ф т булимини танлаш ёки Ф о р м а т -> Ш р и ф т кетма-кетлигини
амалга ошириш лозим.
Бу дарча Ш р и ф т : позициясида шрифт турини, Н ачертание: пози­
циясида харфларни калинлаштириш, бурчак остида ёзиш ёки тагига чизиш,
Размер: позициясида шрифт улчамларини танлаш имконияти мавжуд.
ш
Ш риф т
Шрифт
Инт е р м а
Анцмаля
Шрифт:
Начерташе:
Ariai
Размер:
IОбычный
А
■Anal Black
Ariel Narrow
Arlal Rounded MT Bold
Цает текста:
Авто
v
13
СЙ нпй
Курсив
Полужирный
; Полужирный Кура-г
3
*
10
11
12
А
-
■
Подчеркивал»:
га
v j i (нет)
Видоизменение
l_ I зачеркнутый
0
P I двойное зачеркивание
□ надстрочный
ГП ^онтур
□ приподнятый
с тенью
Г 1 подстрочный
О утопленный
О малые прописные
Q все прописные
Q оф ^ты й
Образец
Шр«ф* T n V v p * . 0 « «>ча.-мувтаг b f *
ш
т#< и ма притер,
[ По умолчанию...
3.3.5-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Ш р и ф т дарчаси
^уйида Ш р и ф т дарчасида (3.3.5-расм) мавжуд бошка тугмалар ва
уларнинг вазифалари, хамда бу имкониятлардан фойдалангандан кейин
матн куриниши келтирилган:
■Ш
M ic ra s o ft W o rd
Матн бошланшч холати
—
Киритилган матн
(□зачеркнутый]
—
Киритияран матн
[Г] двойное зачеэмванне|
—
Ки
К !надстрочным |
—
Киритилганма™
П ПМСТрО'^Ый!
—
Киритилган мат„
|ПЦстенью|
—
Киритилган матн
□ контур!
—
Лида долган матн
Г| ПРИОАНЯТЫй!
—
Киритилган матн
!□ хтопленкам]
—
Киритилган матн
П капыепретор
—
К и р и ти л га н м атн
| !всеггогисные]
—
КИРИТИЛГАН МАТН
|G ОфЫТЫЙI
—
Маълумотларни матн киритиш сохасининг ихтиёрий томонига
ростлаш мумкин. Бунинг учун ростлаш тугмаларидан фойдаланилади.
Ростлаш тугмаларининг куриниши ва уларнинг асосий вазифалари куйида
келтирилган:
Киритилган маълумотни матн киритиш сохасининг чап
томонига ростлаш
*
—
Киритилган маълумотни матн киритиш сохасининг уртасига
ростлаш
Киритилган маълумотни матн киритиш сохасининг унг
томонига ростлаш
и
Киритилган маълумотни матн киритиш сохасининг кенглигида
ростлаш
Бундан ташкари ростлаш жараёнини маълумотни белгилаб олиб,
сичкончанинг унг тугмасини босиб, кушимча имкониятлар дарчасидан (3.3.1расм) Абзац булимини танлаганда очиладиган дарчада, Выравнивание
булими ёрдамида (3.3.2-расм) хам амалга ошириш мумкин. Бу булим
таркибида куйидаги имкониятлар мавжуд:
Iпол и и н у край] _ Киритилган маълумотни матн киритиш со*асининг чап
томонига ростлаш;
1
поиентру| _ Киритилган маълумотни матн киритиш сох,асининг уртасига
ростлаш;________
|По правой у краю| _
КирИТИЛГЭН М Э Ъ Л уМ О Т Н И М ЭТН К И р И Т И Ш СО ХЭСИНИНГ уН Г
томонига ростлаш;
Гс тюте! - Киритилган
кенглигида ростлаш.
маълумотни
матн
киритиш
со*асининг
3.4. M ic ro s o ft O ffic e W ord д а с ту р и д а б е л ги л а р ва
ф о р м у л а л а р билан иш лаш
Microsoft Office Word 2003 дастурида матнга белгилар ва формула­
лар киритишнинг имконияти мавжуд булиб, бу жараённи Символ ва Редак­
т о р ф ормул булимларида амалга оширилади.
Белгиларни матнга кушиш учун В с та в ка булимида Символ (3.4.1расм) банди танланади. Очилган Символ дарчасида (3.4.2-расм) матнга
куйилиши лозим булган белги устида сичкончанинг чап тугмаси босиб
белгиланади ва В с т а в и т ь тугмасини босиш оркали уни яратилаётган
матнга кушиш амалга ошади. Бунда пайдо буладиган белгилар куриниши
намуналари 3.4'.3-расмда келтирилган.
Встаем
Разрыв...
Номера страниц...
Дата и время...
Автотекст
►
Поле...
Символ...
Примечание
-|
j
►
Седока
“ S
В«йб компонент...
Л
Схематическая диаграмма...
т
Надпись
Рисунок
►
Файл...
Объект...
Закладка...
Гиперссылка...
Ctrt+K
3.4.1-раем. Microsoft Office Word 2003 дастури Меню панели
В с та в ка булими
-т -
3.4.2-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Символ дарчаси
€ П 1 © ® ° ° Х
= У и ) 0 ф Р О б
3.4.3-расм. Пайдо булган белгилар куринишидан намуна
Формулалар яратиш учун В с та в ка булимида О б ъ е кт банди танла­
нади (3.4.1-расм). В с та в ка о б ъ е кта дарчаси (3.4.4-расм) очилади ва унда
M icrosoft Equation 3.0 булимини танлаб ОК тугмасини босиш зарур.
Ёки асбоблар панелидан формула му^аррири (Редактор формулы)
тугмасини @ босиш лозим.
Бу кетма-кетликлар амалга оширилгандан кейин дастур матн кири­
тиш со*асида формула киритиш учун со*а ажратиб беради (3.4.5-расм) ва
Формула дарчасида (3.4.6-расм) фойдаланадиган фунциялар келтирилади.
f --------------------------------------------------------------------------------------------
Агар асбоблар панелида формула мухаррири (Редактор
формулы) тугмаси ® булмаса, 3.2.12- ва 3.2.13-расмларда кел­
тирилган имкониятлардан фойдаланган *олда тугмани панелда
*осил килинг.
■по-
Вставка объекта
Ш
Создание j Создание iia j
Хип объекта:
CorelDRAW 12.0 Graphic
DjVuCti Class
IconX Class
Metf a Clip
M o o s e ft& w e O w ™
MIDI Sequence
Package
RegWizCtrl
л
mm!
__
1 Й ----
гав виде значка
Результат
Вставка нового объекта типа "Microsoft
Equation 3.0“ в документ в виде значка.
Microsoft Equation
3.0
| Сменить з п з ч ж ...
Отмена
3.4.4-расм. В с та в ка о б ъ е кта дарчаси
Формула киритиш
сохаси
3.4.5-расм. Формула киритиш сохаси
iw i шщ.
Формула
A 4J>
| ( O t J j §vn
-> » 4 -
I I I
± •®
C ^p
EPS J c
л 1'Э
E y
£П С
у iT
doo6
АШ9
0 У
"■
AQ®;
llll
3.4.6-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Формула дарчаси
Формула дарчасида формулаларни хосил килиш кетма-кетлигини
гамма функцияси формуласи (3.4.7-расм) мисолида куриб чикамиз.
Г(а) =
Г е - ({Л~'<1£
Jo
3.4.7-расм. Формуласи киритилиши лозим булган гамма
функциясининг куриниши
Гамма функцияси формуласини киритиш кетма-кетлиги 3.4.8-расмда
келтирилган.
I I
|Лш0
I ] Г
У ®г 4
lo ii (р
А В X Л /« ♦ * »
-р
8 *|г|и / п » « * Oj/jr В
Ф
t К А М
l e t y t t i
Н 0|'П 9
в { т * #VT ftР I т »
ло«1
5
О 2 *
Z
/
i
1
У
Г(Л) = [ £
3 .4 .8 -p a c M .
Гамма функцияси формуласини киритиш кетма-кетлиги
Формула киритиш булимда турли куринишдаги математик формула
ва ифодаларни яратиш мумкин. 3.4.9-расмда булимда матрицалар яратиш
кетма-кетлиги келтирилган.
Rg)M'
(Ю§ М М (D)
lal Н
10J Га1
И М ft
[П) (Q] й
S
(о
I!) [D
0]
{0
D) <Л
о)
in Blfc-El
т
•
ч!
Т01 010
01
1я
3.4.9-расм. Матрица яратиш кетма-кетлиги
3.5. M ic ro s o ft O ffice W ord д а с ту р и д а м а ъ л у м о тл а р н и у с тун л а р га
аж ратиш ва р уйха тл а р яратиш усти д а ам аллар
Газета ва журналларда, илмий маколалар тупламларида матнлар
икки ёки учта (баъзан ундан хам куп) устунларга ажратилган куршишда
булади. Microsoft Office Word 2003 дастурида киритилган маълумотларни.
устунларга ажратиш учун Ф о р м а т булимида Колонки (3.5.1-расм) бандини
танлаш лозим.
Формат
Шрифт...
=1
Абзац...
Сдисок...
Границы и заливка...
я
i
Колонки...
Табуляция...
:
буквица...
Направление текста...
ж
Регистр►
Фон
Тема...
►
Рамки
il
Автоформат...
4 t £тили и форматирование...
Показать форматирование...
Shift+Fl
щ Рисунок...
3.5.1 -раем. Microsoft Office Word,2003 дастури Меню панели
Ф о р м а т булими
Экранда пайдо булган Колонки дарчасида (3.5.3-расм) матнни
устунларга ажратиш параметрлари: устунлар сони, *ар бир устун эни ва
устунлар
орасидаги
масофа
киритилади.
Агар
бу
дарчанинг
Е: колонкиодинаковоми.рчь. | П0ЭИцИЯСИда белги куйилган булса, устунлар эни бир
хил улчамга эга булади.
Шу тарика устунларнинг бошка параметрлари урнатилади.
3.5.2-расмда маълумотларнинг устунларга ажратилмасдан олдинги
ва 3.5.4-расмда эса икки устунга ажратилгандан кейинги холати
келтирилган.
Маълумотларни максимал 12 та устунга ажратиш мумкин.
-ИЗ-
Кow nью тер турлари
:<эм т*«7тасл«о
Sупади.
Х ош рги
5*ж « м л пн
<ундя
ген'
эаы за ие э
'. у м
зо^далэнлпэвт^ач
тдали
юл
Ш ахсий
мз^пькатерлар 1«ч.кавш тавг^^коэн c»rti6 .ндон лэлля
<5'яаыдаг.( ий^лярчл зыал-а о-ыааал. Шахам о й гь, .отерп ар 1370л н п л о д а б и р т и л u a o э та 5а ч ш * з и _ я т-.тгэ н ва 1 Э Ю -й л л п а о га ( * л л 5
у л а х и «ал' хухал 1 МиРмг туэпи xtn х з 5флзо.ша * н - ^улп&и;
З а л и т а ж л с п л ^ 'л а *
Быр»**.-л -jaw si.'i сзм-1ь<<7терлва 5угучл1 <уиш
1 ЛЮ с soo5ар « а о S f r r a * ва 50 ООО марта ае<ич
и.ла'ан
W
Раем 1 -1 U tax c iM j к о v г» .ю теря . к * y w /U /ti <уричл^Д1
Laptop '141. frr-a u n a p ;i д а гта о -а 5яоо5эо З у п н и уиун
Nofpboofc
рас
«аи
чз и п а-ад |
кэм п» опол осы
Шаагсий
ко м л ь ю те р л а а д а м ra p < iw ут р е к з-эЛ дя гачувд 5игач 5 ю г а апиЗ
мугааллвч-ан 5 у т>оаа-л с у л ^ т а г а р :i_ *урслт*й 1,а и р »1
аа o a x a p a iira * aaa.isacti б у& г-а _ s o i , i « и п в о т гр л а р Эл гам 5да
ы л 5а ъзу natbt-^ эсз «y_> w -a доилм апар (Ззе'<лд station} <ушиш
Зип&н _и>с.ь< « и т ь с т а о -а а й л а *гл м ^ - vyw e w йуп ад .г Laptop
*:зи•w cт е с л а .w- ic o o tJ i а ы ллл .гм . бу упаоиинг < f - ie ы а р м ?
иамзал 5^лаи м о сзап ачган п ж оа:^. 5у эмеогма ы эн бал ёсяаиыда
су1-яла азоагвртда k i 6о_ц а ала < n s - e p w s i йу<м'оилароя - 3 соат
даю\«лда »эм*л»»отеалан оо.«апа-«1_. и и в ч м л 5®оад1. Kfn сзнгм|
и и "w«c гго па рг а х * <атта та_>илтт ла ааа таэиэмаа~*< сом ч.-отерл а о
За^чзрув»! а сосан Сервер тэиан;ш ан эмал-э эл{М Л 1.£ы. Слрм э
aw b^C Teonaoin.M * q a x i ."< _a x . t i «омт^чуг^апaa^i»-i я соаы q;ap^«.
ш
з
г
гb ip n triu a
<хтоо< х-аэаа -*о эиалга эилвм^лдадор.
•Очоэдха в т т д а .в j -тялгян oe-ioiOTapn задан ул-лиларм с к и с
Зу/таи. нис5втам ^адда ф ^ с ^ я г ы т н .! амал*э з —itD a » i» r \ у ч т в * '
ro w w o te o n a o ii f?3E«at PC. и я в к у д Б , кзи-ы стерпао асооян хат
a a ii:. га <з5уп c i f t i —. «эчы п л ар «з амал-а э__« м п а л п * .i_n a j)
р у ы х ати чи a 3 it5 с э о и _ г я у х _ я ‘ ач азэ.1 ^ в п а а н .1 г а ж а о а д п
3.5.2-расм. Устунларга ажратилмасдан олдинги маълумот куриниши
Kg-мл ь « « p гу рпэ pи
Кэчпоютэрлзр
5а* эоада гэн
«-ур^атв1’-.лао.1 за 5 аж арад>ган
12
ваз> а з*га *уэа
тусл»! х,1Л эупваи.
Хоз*1 р.-.1
«унаа
Л о идвла чи ла етэн
Шйдгсий
ксипьютерляр
т*>:хни<э»1й
та а агёы д а* *элнб и и з д н ю даа
•'e-F куламда'и и ^ ларн н a v a jr a
0Ui-1ОЭД.1.
UjdXfMM
«оздя&ютарлзр
1ЭД)-»'ылларда
3-»рич-41
чаоатаба
чзч'зл^:
этил л«ч ел 1 93Э-Л1ллауз <елир
улэз« >i хал* хукэл№*м?мг' туали
х и л >:ай>зпаряда *н:-г «£лл а^
5аи.лач.1.пгая. Бириным ^ a * o iii
w v j=»-j i^yitau Opj“ n
».у«ад
1 003 бапзсар
0Э0 иэртэ
авлэдлар^да*
о^ир бутган е э И
c e c w л^яа^ан.
5
валиspassi
y.r.i■-а
itaxaiii
тачл«*терлзр билэч - ир хил,
sa и ига смчи эса
<уаа**ъа
Чурял мвлар :d оск;г>э statо п;
Енган
_;зх.а й
комп«стеога
алта *re ip ,iij
5
1
01
SynflA i.
Laptop
1111
<амт» волар н . н'
aoosivi
аБзалл>ги, Sy уларначг <>чма
ЭчеО-’il*
USHSSIsI
'ЗИЛ»
жй юз лай *я чляг.ии р.
Бу
анерги*
«э мба I арда«яда
<yv fla. авоэзтютда аа PCt»s
3
$3
т а гг о з*9 рг изо» it ? 4 жо ал эад э
<о'Ль»стеоазн
Зюйяапзнм^
еэад,|. КФп
нг-а
<а«л=ют рпар
эта
sana
тв^.<яг»тлзрдэ
таэмоузам
камлшотэрлар
о_*«руз
аазеач Сервер томен идач
зиал-э а_.щплади. CacaeD
кэупвстерларли.мг
одаяи
и.ахам
ю млэо тьрла адач
CVM гар'Я. ва<т с* рлигиса
<упро<
*эрээич
аиаггэ
ОЛ№ -И ДЭДЬ©.
•О^ардаэ
»алг, р
утллгач
«шяяотергеаддзч
ул-аилар а
S/л гаи,
ниобэт-ян лэдда фучициялатии
ах^ап'з o u iip a a ira n ‘-уктас’
5
5 --9
50
5
3
333
11
Р з с м 1 -1 : C iia x c u ti
K'ownbbomepH.w'yvywЛ
4
>YpiW»ti_ l
Laptop (sti. утгчампвсм
да iraora баробяр зул*эч у-ун
Notebook asS ssu нэилачаои,«оитьютер пари
Eiiaxcuii
;1
коуп ью тврпард зн
2
улэро*;, - т\аапа*)--з-и
Siom
апл5
иутналпэн -эн.
5
»з>и ггвоТ а лар
а>
ЗНр-ячи
5.тан
-оолита
т^адата
и_
,1
>1
1
•'оиполтарларв {Pa<3i<«t
1^»5
PC)
иаЕ*уд Бу <омл=тотааязр
ЗХ.СЗН хат еыщ ва осул
«&irbiw. мзнзгетлзр и avarra
э^<» лад>ган и_пэо рулхат.ми
ёэг.
s«Biura
1
1'5 53
tasiioenaaHri езжапади
3.5.4-расм. Икки устунга ажратилгандан кейинги маълумот куриниши
" ........................ .......
Гг ... .......................... — .... ................
Устунлар эни ва устунлар орасидаги масофапар йигиндиси варак
энига тенг булади.
Устунларга ажратиш амали факат белгиланган матнга тадбик
этилади.
J
Агар асбоблар панелида Колонки тугмаси
мавжуд булса, бу
тугма оркали киска вакт мобайнида маълумотларни устунларга ажратса
булади. Бунинг учун тугмани босилган *олда ушлаб туриб, пайдо булган
устунлар сонини белгилаш дарчасида (3.5.5-расм) сичкончани унг/чапга
*аракатлантириб керакли сондаги устунларни х;осил килиш мумкин.
-IIS -
И
11
—
р
2 колонки(ок)
3.5.5-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури устунлар сонини
белгилаш дарчаси
Киритилган маълумотларни руйхат шаклига келтириш учун аввал
матнни ёки унинг парчасини белгилаб олиш лозим. Белгиланган маълу­
мотлар фони кора рангга узгаради (3.5.6-расм).
Ыатннинг белгилаб олинишдан олдинги куриниши
Компьютерлар бажарадиган вазифасига кура турпи хил
булади.
Хозирги
кунда
кенг
фойдаланипаётган
Шахсий
компьютерлар техникавий тавсифидан кепиб чиккан холда кенг
кулам д аги и ш п а р н и ам ал га ош ир ад и
Шахсий компьютерлар 1970-йипларда биринчи маротаба
намоиш этипган ва 1980-йилларга кепиб уларни халк хужалигининг
турпи хил жабхаларида кенг куппаш бошпанилган
Биринчи шахсий компьютерлар бугунги кунги авподпаридан 1
ОООбаробар огир булган ва 50 ООО марта секин ишлаган
Матн белгилаб олингандан кейпнги куриниши
3.5.6-расм. Белгиланмаган ва белгиланган матнлар куринишидаги фарк
Маълумотлар белгиланиб, Ф о р м а т булимида Список банди танлангандан кейин С писок дарчаси (3.5.7-расм) очилади. Дарчада келти­
рилган Маркированный булимидаги (3.5.7-расм) ихтиёрий белгили куринишни танлаб, ОК тугмасини босиш оркали белгили руйхат (Маркированный
список) хосил килинади (3.5.8-расм). Булимда ихтиёрий куринишдаги
бепгиларни танлаш имконияти мавжуд.
Белгили руйхат яратиш жараёнини асбоблар панелида жойлашган
ISJ тугмаси ёрдамида *ам амалга ошириш мумкин. Бу имкониятдан фойдаланилганда, белги сифатида одатий настройкаларда танланилган куринишдаги белги ишлатилади. Бу имкониятнинг кулайлиги кис^а ва^т ичида
белгили руйхат яратиш мумкин.
Список
! М аркирований
i Нумерованный
•
нет
•>
г
4
Описок стилей
i
°
о
•
г
Мн^оуровневый
л
о
>
...
>
-
у/
✓
V
>
I
ОК
| {
Отмена
|
3.5.7-расм. Слисок дарчаси Маркированный булими
4- Компьютерлар бажарадиган вазифасига кура турли хил
булади.
4- Хозирги
кунда
кенг фойдапанилаетган
Шахсий
компьютерлар техникавий тавсифидан келиб чиккан
холда кенг куламдаги ишпарни амалга оширади.
4 Шахсий компьютерлар 1970-йиппарда биринчи маротаба
намоиш этилган ва 1980-йилларга кепиб уларни хапк
хужалигининг турпи хил жабхапарида кенг куппаш
бошланилган
4- Биринчи
шахсий
компьютерлар
бугунги
кунги
авподпаридан 1 ООО баробар стар булган ва 50 ООО
марта секин ишлаган.__________________________________
3.5.8-расм. Белгили руйхат яратилгандан кейинги матн куриниши
Список дарчасида (3.5.7-расм) Нумерованный булимини (3.5.9расм) танлаб ракамланган руйхат (Нумерованный список) яратиш имко­
нияти мавжуд.
Нумерованный булими таркибидан ихтиёрий куринишдаги ракамлаш турини танлаб (араб ракамлари, рим ра^амлари ва харфлар), ОК
тугмасини босиш оркали ракамли руйхат (3.5.10- ва 3.5.11-расмлар) хосил
килинади.
Ракамли руйхат яратиш жараёнини асбоблар панелида жойлашган
тугмаси ёрдамида хам амалга ошириш мумкин. Бу имкониятдан
фойдаланилганда, одатий урнатмаларда танланган куринишдаги ракам
тури ишлатилади. Ушбу имкониятнинг кулайлиги киска вакт ичида ракамли
руйхат яратишдир.
Список
Маркированный
ф н еровенный |
|| 1
нет
4
_
-
Н е a гроо-евь*'-
•
Ирисок стилей
». —
; 1) -
2 -----------
21
г
3)
HI.----------
з
1
t
II ---------
: з'|
!
В
\ Ь/
\
С
jc )
\
\
1
с
I
OX
I |
Сгтгуп»
3.5.9-расм. Список дарчаси Нумерованный булими
1. Компьютерлар бажарадиган вазифасига кура турли хил
булади
2 Хозирги
кунда
кенг фойдаланипаётган
Шахсий
компьютерлар техникавий тавсифидан келиб чицкан
хопда кенг куламдаги ишларни амалга оширади
3 Шахсий компьютерлар 1970-йипларда биринчи маротаба
намоиш этилган ва 1980-йилларга кепиб упарни халк
хужалигининг турпи хип жабхаларида кенг куппаш
бошпанипган
4 Биринчи
шахсий
компьютерлар
бугунги
кунги
авподларидан 1 ООО баробар огир булган ва 50 ООО
марта секин ишпаган__________________________________
а Компьютерлар бажарадиган вазифасига кура турпи хил
булади
Ь Хозирги
кунда
кенг фойдапанилаетган
Шахсий
компьютерлар техникавий тавсифидан кепиб чиккан
холда кенг куламдаги ишпарни амапга оширади
с. Шахсий компьютерлар 1970-йилпарда биринчи маротаба
намоиш этипган ва 1980-йилпарга келиб упарни хапк
хужалигининг турпи хил жабхаларида кенг куплаш
бошланилган
d Биринчи
шахсий
компьютерлар
бугунги
кунги
авподпаридан 1 ООО баробар огир булган ва 50 ООО
_____________________________
марта секин ишпаган
3.5.11-расм. Харф-ракамли руйхат яратилгандан кейинги матн куриниши
Маълумки, китоб, диссертация ва монография ёзишда мураккаб, куп
боскичли руйхатлардан фойдаланилади. Маълумотларни куп боскичли
руйхатлар куринишига келтириш учун уларни белгилаб, Список дарчасидан
(3.5.7-расм) М ногоуровневы й булими (3.5.12-расм) танланади.
М ногоуровневый булими таркибидан ихтиёрий куринишдаги куп
боскичли руйхат турини танлаб (ракамлар, белгилар, харфлар ва бошцалар), ОК тугмасини босиш зарур.
3.5.13-расмда турт боскичли, ракамли руйхат куриниши келтирилган.
Список
Маркированный
Номерованный
..
^ ^^оуровнен ы й^]
Список стилей
1
а )----------о -------------
нет
>
1.1.---------1.1.1. - _
❖
i
1
Раздел 1.01 i i
(а 1
Статья 11.
1.1
л. <Ъ
A. jarcr&fisK i
i
1.1.1 S-галс-аа*;
2
1.
И ib'finawb *—•
Гг-аеа 2 iaranc
|
. •г^йо.ткитъ
"
-из-
ОК
| [
Отмена
|
1 Компьютерлар бажарадиган вазифасига кура турпи хил булади
11
Хозирги
кунда
кенг
фойдаланипаётган
Шахсий
компью терлар техникавий тавсифидан келиб чиккан хопда
кенг куламдаги ишларни амапга оширади
1.1.1. Шахсий компьютерлар 1970-йипларда биринчи маротаба
намоиш этипган ва 1980-йилпарга кепиб уларни хапк
хужалигининг турпи хип жабхапарида кенг куплаш
бошланипган.
11.11. |Биринчи шахсий компьютерлар бугунги кунги
авподпаридан 1 ООО баробар огир булган ва 50 ООО
марта секин ишлаган
3.5.13-расм. Куп боскичли руйхат яратилгандан кейинги матн куриниши
Microsoft Office Word 2003 дастурида руйхат пайдо килиш учун белги­
ланган матн устида сичкончанинг унг тугмасини босиш натижасида пайдо
булган кушимча имкониятлар дарчасида (3.3.1-расм) Список булимини
танлаш хам мумкин.
3.6. M ic ro s o ft O ffice W ord д а стур и д а матн ва
у н и н г ф орм ати нусха си ни олиш
Хужжат яратиш давомида бирор матнни ва унинг нусхасини тадбик
этишга эхтиёж тугилади.
Матн нусхасини олишнинг асосий 4 усули мавжуд булиб, кай бирини
танлаш фойдаланувчи ихтиёрида. Барча усулларнинг якуний натижаси бир
хил - маълумот нусхаси. Бутун матн ёки унинг парчаси белгиланади ва
куйидаги усуллардан бири амалга оширилади.
1. Правка булимида Ко п и р о ва ть банди танланади (3.6.1-расм);
2. Асбоблар панелидан йЙ Ко п и р о ва ть тугмаси босилади;
3. Сичкончанинг унг тугмаси босиш натижасида пайдо булган
кушимча имкониятлар дарчасида К о п и р о ва ть тугмаси (3.3.1расм)танланади;
4. Кпавиатурадан Ctrl + С тугмалар жуфтлиги босилади.
Юкоридаги амалларнинг бирортаси бажарилганда, белгиланган маъ­
лумот компьютернинг киска муддатли хотирасига ёзиб куйилади. Бу жараён
фойдаланувчи кузи учун куринмас жараён хисобланади.
Правка
О
Отменить добавление фрагмента
Ctrl+Z
( i
Нельзя повторить
O rl+ Y
Вырезать
Ctrl+X
Копировать
Ctrl+C
а
*
Буфер обмена Office...
Ctrl+V
Вставить
л
Специальная вставка...
8<т й ®й?ь как сигагрссылку
►
О ЧИСТИТЬ
Выделить все
й
!
Ctrl+A
Найта...
Ctrl+F
Заменить...
a r i +н
Перейти...
aH+G
1
Связи...
1
ИЗГНИТЬ
3.6.1-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Меню панели
Правка булими
Компьютернинг киска муддатли хотирасига ёзиб куйилган маълумотни матн киритиш сохасида жойлаштириш учун куйидаги туртта усулдан
бирини амалга ошириш лозим. Аввал курсор билан нусха куйиладиган жой
танланади:
1. Правка -> В с т а в и т ь кетма-кетлиги амалга оширилади, яъни
Правка булимида В с т а в и т ь банди танланади (3.6.1-расм);
2. Асбоблар панелидан Н В с т а в и т ь тугмаси босилади;
3. Сичкончанинг унг тугмаси босилиши натижасида пайдо булган
кушимча имкониятлар дарчасида В с т а в и т ь тугмаси (3.3.1расм)танланади;
4. Клавиатурадан Ctrl + V тугмалар жуфтлиги босилади.
К о п и р о ва ть ва В с т а в и т ь имкониятларидан фойдаланилганда
маълумот нусхаси янги жойга куйилади ва олдинги жойида хам сакланиб
колади.
Маълумот олдинги жойида сакланиб колмаслиги учун киркиб олиш
жараёнини амалга ошириш лозим. ^иркиб олиш жараёнини хам туртта
усулда бажарилади. Аввал матн парчаси белгиланади ва :
1. Правка -> В ы р е за ть кетма-кетлиги амалга оширилади (3.6.1расм);
2. Асбоблар панелидан
l^1В ы р е за ть тугмаси босилади;
3. Сичкончанинг унг тугмаси босилиши натижасида пайдо булган
кушимча имкониятлар дарчасида В ы р е за ть тугмаси (3.3.1расм) танланади;
4. Клавиатурадан Ctrl + X тугмалар жуфтлиги босилади.
Киркиб олиш жараёни нихоясига етгандан кейин В с т а в и т ь имкониятларидан фойдаланилган *олда, маълумот янги жойга куйилади. Бунда
олдинги жойидан маълумот учиб кетади.
Маълумот нусхасини кучиришда ёки киркиб олиш жараёнини бажаришда тезкор клавишалардан фойдаланинг:
л
о Ctrl + С - Нусха кучириш (К о п и р о в а ть )
о Ctrl + V - ^уйиш (В с т а в и т ь )
о Ctrl + X - ^иркиб олиш (В ы р е з а ть )
Нусха кучириш (Копировать) ва Киркиб олиш (Вырезать) жараёнларини бажарилганда факат охирги марта нусха кучирилган ёки киркиб
олинган маълумотнигина компьютер киска муддатли хотирасида (оператив
хотирада) сакланади. Киска муддатли хотирасида олдинги нусхаси учиб
кетади ва улардан фойдаланиш имконияти булмайди.
Олдинги нусхаси олинган маълумотлардан фойдаланиш учун
Microsoft Office дастурида мавжуд Буфер обмена булимидан фойдаланиш
зарур. Бу булим ёрдамида киска муддатли оператив хотирага ёзилган
охирги 24 та маълумотлардан фойдаланиш имконияти пайдо булади.
Бу булим одатда дастур иш дарчасининг унг томонида жойлашган
булиб, уни ишга тушириш учун Правка -> Буфер обмена Office кетмакетлигини амалга ошириш ёки Ctrl + С + С тугмаларини бир вактда босиш
лозим. Бунда 3.6.2-расм куринишидаги дарча пайдо булади.
I Буфер обмена (9 из 24 ▼ x
828Е2Ж в
Вставить все
t~^C>4Вставить все|
Выберите вставляемый объект:
СЫ +V
Раем 3-34: Microsoft
Office Word 2003
дастури Меню панели ...
€):-------------------------
ь _ __________
кетма-кетлигини амалга
ошириб
Чтобы вновь показать эту область
задач, выберите в меню Т1равка'
пункт "Буфер обмена Office" или
дважды нажните Ctrl -НС.
[параметры -
3.6.2-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Буфер обмена булими
Й ] Фориат а Шрифт
l3 i
Вставить
У
Удалить
3.6.3-расм. Буфер обмена булимидаги маълумотларни куйиш ёки
учириш имкониятлари
Буфер обмена булимидаги маълумотларни матн киритиш со^асида
жойлаштириш учун маълумот устида сичкончанинг чап тугмасини бир марта
босиш кифоя. Ёки маълумотлар ён томонидаги В тугмасини босилиши
натижасида пайдо булган дарчада (3.6.3-расм) В с т а в и т ь тугмасини
босиш лозим.
Агар бу дарчада У д а л и ть тугмаси танланса, маълумот Буфер
обмена булимидан учириб ташланади.
r
V
Жужжат ичида нусхаси олинган маълумотдан куп фойдалансангиэ, Буфер обмена булимидан фойдаланинг.
Microsoft Office Word 2003 дастури иши тухтатилганда
Буфер обмена булимидаги маълумотлар учиб кетади.
Поиска муддатли хотирага 25-маълумотни хотирага ёзиш
учун 1-тартибда турган маълумот учирилади.
Матн формати нусхасини бошка матнга тадбик килиш учун Копиро­
в а т ь ф о р м а т ( L 4 имкониятидан фойдаланиш лозим. Бунинг учун форматининг нусхаси кучирилиши лозим булган матн белгилаб олинади ва И
тугмаси босилади. Бунда курсор куриниши ^ к а б и куринишга узгаради. Бу
куринишдаги курсор билан формат тадбик килиниши лозим булган матн
белгилаб олингандан кейин, матн формати автоматик тарзда узгаради.
Форматлари бир хил булган матнларни, уларнинг жойлашиш
жойидан катъий назар, тез белгилаб олиш имконияти керакли матн
белгиланиб, матн устида сичкончанинг унг тугмаси босилиши натижасида
пайдо
булган
кушимча
имкониятлар
дарчасида
(3.3.1-расм),
Выделить текст, имеющий такой же формат ] бандини
танлаш лозим. Бунда
олдин белгиланган матн формати билан бир хил булган матнлар белги­
ланган *олга келади. Белгиланган матнлар устида ихтиёрий амалларни
бажариш мумкин.
3.7. M icrosoft Office Word дастурида матндаги хатоларни аниклаш,
тугрилаш ва автоматик алмаштириш имкониятлари
Microsoft Office Word 2003 дастурида матнларни киритишдаги хатоликларни белгилаб, ажратиб курсатиш имконияти мавжуд. Экранда хато
ёзилган сузларни ажратиб курсатиши учун П арам етры д арчаси (3.7.1расм) Правописание булимидаги ]В артзнат№вски пэсеерсть ор4юграбй] ПОЗИЦИЯСИ
олдига белги куйилган булиши лозим. П арам етры дарчасини *осил килиш
учун Сервис -> П арам етры (3.7.2-расм) кетма-кетлигини, яъни Сервис
менюсида П арам етры бандини танлаш зарур.
? я
Параметры
Исправления
Вид
Пользователь
Общие
Расположение
____ Совиест нмость
Безопасность j Правописание
Правк а __Печать
Орфография
0
автоматически проверять орфографию
0
всегда предлагать замену
1
line выделять слова с ошибками;
1 I предлагать только из основного словаря
0
пропускать слова из прописных б у кв
0
пропускать слова с цифрами
0
лропус>4ать адреса Интернета и имена файлов
■Г-
И
Грамматика
Г‘Р<ЖМ'ЯГТ, '
”'Г ТЖ>Г#
-• *?* !.'*h
стзг.зстку.э . .
Средства проверки
| Повторная npoeej>-3 |
|
ОК
| [
Отмена
|
3.7.1-раем. Microsoft Office Word 2003 дастури П а р а м е тр ы дарчаси
Microsoft Office Word 2003 дастурида матнларда икки хил хатоликлар
булади: грамматик ва имло хатолар. Грамматик хатоликларга (3.7.4-расм)
эга сузлар ости яшил тулкинли чизик
билан чизилади ва имло
хатолиги (3.7.5-расм) мавжуд сузлар ости кизил тулцинли чизиц
билан чизилади.
Грамматик хатоликлар ran тузилишидаги хатоликлардир: гапнинг эга
ва кесими мосланмаганлиги, сузлар тугалланиши тугри келмаслиги, керакли
жойларда тиниш белгилари куйилмаганлиги, сузлар бош *арф ларда киритилмаганлиги ва бошкалар мисол була олади.
Имло хатолиги суз тузилишидаги хатоликдир.
L>, S С
Правописание...
Справочные материалы...
1&
F7
Alt+щелчок
►
Язык
Исправить поврежденный тенсг. .
Статистика...
Автореферат-
£
Речь
Общая рабочая область...
>
Исправления
Ctrl+Shift+E
Сравнить и объединить исправления...
Защитить документ...
Совместная работа
►
Письма и рассылки
V
Макрос
►
Шаблоны и надстройки...
•Я Параметры автозанены...
Настройка...
1 Параметры...
3.7.2-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Меню панели
Сервис булими
Хатоликни тугрилаш учун суз устида сичкончанинг унг тугмасини
босиш натижасида пайдо булган кушимча имкониятлар дарчасида кел­
тирилган э*тимолий тугри вариантлардан (3.7.4- ва 3.7.5-расмлар) бирини
танлаш мумкин. Бундан ташкари, Сервис
Правописание кетмакетлигини амалга ошириб ёки F7 функционал тугмасини босиш натижасида
очилган Правописание дарчасида (3.7.3-расм) бутун хужжатда хатоликларни топиш мумкин. Имло хатоликни аниклаш куйидагича кечади.
Microsoft Office Word 2003 дастури матндаги сузни узининг базасида мавжуд
сузлар билан таккослаб куради. Агар суз базадан топилмаса, уни хато деб
тагига кизил тулкинли чизик
куяди. Баъзан, аслида имло
жи^атидан тугри сузлар дастур базасига кирмаганлиги учун дастур томонидан хато деб аникланади.
F7 функционал тугмасини босиб, матн хатоларини тугрилашнинг кенгрок имкониятларидан фойдаланинг.
Правописание: английский (США)
Я
Запуск программы ойнасига
winword деб езипади.
‘
[п р о п у с т и т ь
Пропустить gee
V
Добавить
Варианту:
^WinWord
] win word
Занеметь
Заменить все
Автозлиепа
Дзык словаря:
! английский (США)
Р1 Грамматика
Параметры..,
Отмена
3.7.3-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Правописание дарчаси
Правописание дарчасидаги тугмалар вазифасини куриб чикамиз:
- хатони т у ж р л а м а с д а н кейингисига утиш ;
I пРопУстить gc* | _ ^ у ж ж а тда>'и барча ш у турдаги хатони тугирлам асд ан
колдириш;_________
аоо*-апь.... j _
I___
алмаштириш;
су зни
базага кушиб куйиш;
j - хато сузни таклиф этилган суэларнинг биттаси билан
L Зе"и- гьвсе 1 _ хужжатдаги барча шу турдаги хатони таклиф этилган
сузларнинг биттаси билан алмаштириш;
двто” мема— | _ СуЭНИ кейинги сафар таклиф этилган вариантлардэн
танланган биттаси билан автоматик алмаштиради. Масалан winword
хагосини тугрилаш учун таклиф этилган WinWord вариантини танлаб,
[ AnioswvTj тугмаси босилса, кейинги сафар w inw ord сузи киритилиб
пробел босилганда суз WinW ord сузи билан автоматик тарзда алмашади.
Узбек тилидаги сузларни тугрилаш учун вариантлар берилмайди.
Инглиз ва рус тилларидаги матнларда хатоликни тугрилашда тизим вариантлар таклиф этади.
----------------
--------- ---- — ........
.
_ ..j
&
M ic r o s o f t W o r d
Laptop are
Lap top is
Laptops are
Таклиф
этилган
тугри вариантлар
Пропустить
J
Грамматика...
Об
&
я^едложзнкм
Qo h c k ...
Копировать
A
ВСТЗЕИТЬ
3.7.4-расы. Дастурда грамматик хатоларни ажратиб курсатилиши
w lnw orit
W inWord
win w ord
Таклиф
этилган
тугри вариантпар
Пропустить все
Добавить в словарь
А.втозам£на
Язык
^
(Орфография..
Поиск...
] *11 Вырезать
| • I
Кепярооэть
|
Воавить
3.7.5-расм. Дастурда имло хатоларни ажратиб курсатилиши
Сузларнинг базасини тулдириб бориш учун аник тугри булган
сузларнинг (албатта, базага олдин киритилмаган суз булиши лозим) устида
сичкончанинг унг тугмасини босиш ва пайдо булган дарчада Д о б а в и т ь в
словарь булимини (3.7.5-расм) танлаш зарур.
Сузларнинг узунлиги сабабли бир каторга жойлашмаган лолларда
компьютер автоматик тарзда сузларни кейинги каторга кучиради. Пекин
-a s -
кучириб утказилган сузнинг бир кисми олдинги каторда жойлашиши мумкин
булган доллар иш жараёнида куп учрайди.
Microsoft Office Word 2003 дастурида бу сузларнинг бир кисминигина
кейинги каторга кучириб утказиш, яъни сузларни бугинларга ажратиб
утказиш имконияти мавжуд.
Бунинг учун Сервис -> Я зы к
Р асстановка переносов (3.7.6расм) кетма-кетлигини амалга ошириш зарур, яъни Сервис менюсида Я зы к
бандини танлашда пайдо булган дарчада Р асстановка переносов банди­
ни танлаш лозим. Р асстановка переносов дарчасида (3.7.7-расм) матн­
ларни автоматик ёки кулда кучириш имкониятлари келтирилган.
Сузларни автоматик тарзда кучириш учун Расс та н о в ка переносов
дарчасининг (3 7 7-рапм) 1Ё£вт<тт1ческгярасагновкр^еносог' булимига белги куйилган булиши лозим.
Язык
►
Выбрать я зы к...
■ik
Перевод.,
.
Хезаурус...
Shift4F7
Расстановка переносов...
3.7.6-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Меню панели Сервис
булими Я зы к имкониятлари
Расстановка переносов
1^ 1ЕАБТоматиче.~КоЛ расстаноБка переноов!
[7] Переносы а с повах из nf- ЛПИСНЫХ БУКВ
Ширина зоны переноса слов:
0.63 см
Макс. число последовательных переносов:
(нет)
I Прцнуднте/Вэно.,. j
j
OK
| |
OT«ie*%s
|
3.7.7-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури
Р асстановка переносов дарчаси
Р асстановка переносов дарчасида жойлашган 1
■) тугма­
сини танлаб, сузларни кучиришни кулда амалга оширилишига эришиш
мумкин. Бунда бугинларга ажратилган *олдаги суз куриниши келтирилган
дарча (3.7.8-расм) пайдо булади. Каторга жойлашиши мумкин булган бугин
белгиланиб туради.
Сузларни кучириб утказиш тугагандан кейин бу тугрисида ого*лантириш дарчаси (3.7.9-расм) экранга чи^арилади. Бу хабар дарчасини ОК
тугмасини босиш ор^али ёпиш кузда тутилган.
——J
Microsoft 1\'огс1
Расстановка пеоеносав: о у с с к и . . . ^
Ввриаг
(Ав-пню-бнлэ-ио
1
|[
йет
| | Огнем |
3.7.8-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Р асстановка переносов
дарчаси сузни кучириш вариантлари дарчаси
Microsoft Office Word
1J
V
Расстановка переносов завершена.
3.7.9-расм. Сузларни кучириб утказиш тугаганлиги тугрисидаги
огох^антириш дарчаси
___________
Автозчмена: узбекский (кириллица}
Автозамена
Азтоформат при вводе
Авю текст
Аетофорпат
т
Снацт-теги
Р1 Показать кнопки возможностей автозамены
0
j Исключения... j
Исправлять ДБе Прописные буквы в начале слова
0 Делать первые буквы предложений прслмсньни
0
Делать первые буквы ячеек таблицпрошеными
М ГЬкать названия дн£Й с прописной буквы
Ц Исправлять раскладку клавиатуры
0
Устранять последствия случайного нажатия cAPS LOCK
0
Заменять при вводе
Тошкент Автонобил-Иуллар И нститут
ч
£
)
*
«
в
Добавить
0
|
Автоматически исправлять орфографические ошибки
1
ОК
| 1 |
« н а )
Доимий ва куп ишлатиладиган сузларни тез ва хатосиз киритиш
максадида сузларни автоматик алмаштириш имкониятидан фойдаланиш
мумкин. Бунинг учун Сервис -> П арам етры а в то за м е н ы кетма-кетлигини
амалга ошириш зарур. Кетма-кетлик амалга оширилгандан кейин пайдо
буладиган А втозам ен а дарчасида (3.7.10-расм) за м е н и ть : позициясидаги
сузни
на: позициясидаги сузга автоматик равишда алмаштириш
урнатилади. 3.7.10-расмда ТАЙИ кискартма сузини Т о ш ке н т А в то м о б и л Йуллар И н с т и т у т ы сузига алмаштириш учун А в то за м е н а дарчасига
сузлар кайси тартибда киритилиши лозим эканлиги курсатилган. Сузни
автоматик алмаштириш учун сузлар кушиш жараёни I. »с<ла,Т1>__! тугмасини
босиш билан якунига етади.
Хато бажарилган амалларни бекор килиш учун Правка ->
О т м е н и т ь кетма-кетлигини амалга ошириш ёки асбоблар панелидан 1.!2..Ь
( О тм е н и ть ) тугмасини босиш лозим. Бекор килиш тугмаси ёрдамида бекор
килинган амалларни Правка -> Пов т о р и т ь кетма-кетлигини амалга ошириб ёки асбоблар панелидан Н З (В ернуть) тугмасини босиш оркали яна
амал бажарилган холатига кайтариш мумкин.
3.8. M icrosoft Office Word дастурида жадвал яратиш усуллари
Microsoft Office Word 2003 дастурида жадвал яратиш имкониятини
Меню панели Таблица булими (3.8.1-расм) ва асбоблар панелидаги
Таблицы и гр ан иц ы булимлари (3.2.16-расм) таедим килади.
Таблица
■А Нарисовать таблицу
а
м
Вставить
¥
Удалить
¥
Выделить
►
Объединить ячейки
Разбить ячейки...
Разбить таблицу
Автофорыат таблицы...
Авхоподбор
>
Заголовки
Преобразовать
At
►
Сортировка...
Формула...
-А
Отображать сетку
Свойства таблицы...
3.8.1-раем. Microsoft Office Word 2003 дастури Меню панели
Таблица булими
Таблица -> Н арисо ва ть т а б л и ц у кетма-кетлиги амалга оширилганда ёки асбоблар панелидан [ 3 тугмаси босилганда, курсор калам куринишига (@) утади. Бу куринишдаги курсор ёрдамида ихтиёрий улчамларга эга жадвални чизиш мумкин.
Таблице
if
Щ
т
Нарисовать таблицу
Вставить
►1
Таблица
Удалить
►
Столбцы слева
Выделить
►
Столбцы справа
Объединить ячейки
Строки выше
Разбить ячейки...
Строки циже
Разбить таблицу
d
Ячейки...
Автоформат таблицы...
Автоподбор
►
Заголовки
Преобразовать
il
►
Сдртировка...
формула...
м
Отображать сетку
Свойства таблицы...
3.8.2-расм. Меню панели Таблица булими
В с т а в и т ь булими имкониятлари
Таблица -> В с т а в и т ь
Таблица кетма-кетлигини амалга ошириш
(3.8.2-расм) ёки асбоблар панелидан [ :1 тугмасини босиш оркали авто­
матик тарзда ихтиёрий катталикдаги жадвал яратиш имконияти мавжуд.
Бунинг учун юкоридаги кетма-кетлик амалга оширилгандан кейин пайдо
буладиган В с та в ка т а б л и ц ы (3.8.3-расм) дарчасида Число с то л б ц о в
позициясида яратиладиган жадвал устунлари сони ва Число с т р о к пози­
циясида жадвал каторлари сони киритилиб, ОК тугмаси босилиши керак.
3.8.4-расмда бу имкониятдан фойдаланиб яратилган 4 та устун ва 3 та
каторга эга булган жадвал келтирилган.
вставка таблицы
Устунлар сопи
а х » ’ *6л1ь
Число столбцов:
Число строк:
. ^аторлар сони
Автоподбор _ р • «• столбцов
{*5 постоянная:
О по содержимому
О
по ширине с*на
Стиль тйблш*1: Сетка таблицы
|A f оформ?
П По унолчафнс пля новых таблиц
Очена
3.8.3-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури
В с та в ка т а б л и ц ы дарчаси
Жадвал яратишда пайдо буладиган В с та в ка т а б л и ц ы (3.8.3-расм)
дарчасида бир катор кушимча имкониятлар мавжуддир:
) постойная:| позициясида белги куйилган
булса,
курсатилган
устун кенглигид аги ж а два л яратилади. Бунда устун кенглиги д арчанинг
танланган
унг томонида жойлашган позицияда киритилади.
булса, автоматик тарзда матн киритиш со*асининг жорий кенглигига эга
булган жадвал (3.8.4- а раем) пайдо булади. Шу позицияда бирор сон
киритиладиган булса I ' ............LJ. шу кенгликдаги жадвал (3.8.4- b раем)
яратилади. Бу усулда яратилган жадваллар кенглиги узгармас
сакланади.
.
IQ по содержимом^ булимига белги куйилган булса, энг минимал устун
кенглигидаги (0,42 см) жадвал (3.8.4- с раем) яратилади. Бу жадвалга
маълумот киритилиши билан устун кенглиги маълумот *ажмига боглик
*олда узгара бошлайди.
.
| j по им » ™ о» « | булимига белги куйиш оркали матн киритиш сохаси
кенглигидаги жадвал (3.8.4- d раем) яратиш имконияти мавжуд. Матн
киритиш сохаси кенглиги узгариши билан жадвал кенглиги *ам узгаради.
M icrosoft W ord
а)
b)
с)
d)
3.8.4-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури В с т а в и т ь булими
ёрдамида яратилган жадвал куриниши
3.9. M icrosoft Office Word дастурида яратилган жадвал устида
амаллар
Жужжат ичида яратилган жадваллар *ар доим хам исталган куринишга эга булмаслиги мумкин. Бу вазиятларда жадвални учириб уни янгидан яратиш шарт эмас. Уни узгартириш лозим.
Жадвалга янги устун, катор ва ячейка кушиш ёки учириш
имкониятларидан фойдаланиб жадвалларни исталган куринишга келтириш
мумкин.
Бирор ячейкага курсорни жойлаштириб, Таблица -> В с т а в и т ь
Таблица (3.8.2-расм) кетма-кетлиги амалга оширилиши натижасида пайдо
булган имкониятлардан фойдаланиш мумкин.
Бунда l./ai столбцы сдева| имконияти танланиладиган булса, курсор
жойлашган устуннинг чап томонида янги устун кушилади. Агар
1^| столбцы ср рава| имконияти танланилса, курсор жойлашган устуннинг унг
томонида янги устун кушиш мумкин.
Стрзки выше| ва l3*" Строки зиже; имкониятлари ёрдамида, мос
равишда, курсор жойлашган каторнинг устида ва тагида янги катор яратиш
мумкин.
Агар 1^4; 2чейки.Т| булими танланиладиган булса, Добавление ячеек
дарчаси (3.9.1-раем) пайдо булади. Бу дарчада янги ячейка яратиш имко­
ниятидан ташкари куйидаги кушимча имкониятлар *ам мавжуд:
булИМИГа б е Л Г И К У Й И Ш Ор^ЭЛИ, Курсор Ж О Й Л Э Ш ган ячейкани унг томонга суриб янги ячейка жойлаштириш
мумкин;
|©тсда«-ом*<т\ булими ёрдамида, курсор жойлашган ячейкани
чап томонга суриб янги ячейка яратиш мумкин;
ll-rI^?°'.ITb^ уюFTp°.*5¥l курсор жойлашган каторнинг устида янги
катор яратиш мумкин;
|С' впмигьцелый гршбец] булимига белги куйиш оркали курсор жой­
лашган устуннинг унг томонида янги устун яратиш мумкин.
| U Co e arnin g чправс,
Добавление я...
0 СОсдвигом вгтраво
0 1к о СДВИГО
МВНИЗ;
О
вставить целую строку
О вставить цш ы й столбец
ОК
3 .9 .1 -р а е м .
Отмена
Microsoft Office Word 2003 дастури Добавление ячеек дарчаси
Орти^ча ячейка, катор ва устунларни учириб ташлаш амалларини
У д али ть булими (3.9.2-расм) ёрдамида бажарилади.
Таблица
А
Нарисовать таблицу
Вставить
►
Удалить
►
j [Таблица
Выделить
►
i Столбцы
j
Объединять ячейки
Строки
Л
Разбить ячейки...
Ячейки...
£азбить таблицу
й
Автоформат таблицы...
Автоподбор
►
Заголовки
Преобразовать
л
Сортировка...
Формула,,,
л
Отображать с£тку
Свойства таблицы...
►
Жадвални
белгилаб
олиб
Таблица ->
У д а л и ть
кетма-кетлиги
амалга ошириб, I__ :
j тугмасини танлаш билан бутун жадвални
учириб ташлаш мумкин. Бирор ячейкани танлаб ёки устунни белгилаб,
11 столбцы] Ту Гмаси танланса, устунни ва катор белгиланиб, 1 ^ строки)
тугмаси танланса эса, каторни учириб ташлаш мумкин булади. Курсор
ячейкага жойлаштирилиб I/* ачзйкиТГ] ТуГмаси танланиши билан учиришнинг
кушимча имкониятларини таедим этувчи Удаление ячеек дарчаси (3.9.3расм) пайдо булади.
Удаление ячеек
0)|со сдвигог влево!
О со швигим вверх
О удал^-ь всю строку
О удалить весь столбец
[
OK
j (
Отмена
]
3.9.3-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Удаление ячеек дарчаси
Удаление ячеек дарчасида 1ошсдвигомы«во1 банди танланса, курсор
жойлашган ячейка учириб ташланади ва бу ячейка урнини унг томондаги
ячейка эгаллайди. Юкорига харакатланиб (суриб) ячейкалар учириб
ташланишни р с о с вли-чнаерк] банди оркали амалга ошади. г / д а ж и всю строку! в а
Iу; t t t n * ю>су<«и| бандлари мос равишда тулик катор ва устунларни учириб
ташлаш учун хизмат килади.
Жадвал ячейкаларини бирлаштириш учун, керакли ячейкалар белгилангандан кейин Таблица -> О бъединить ячейки кетма-кетлигини амалга
ошириш лозим. 3.9.4-расмда, 3.8.4- d расмда келтирилган жадвалнинг ячей­
каларини бирлаштириш намойиш этилган.
Жадвал ячейкаларини бирлаштириш, ячейкаларни белгилаб олгандан кейин асбоблар панелидан ЕЭ тугмасини босиш билан амалга ошади.
Ёки белгиланган жадвал ячейкалари устида сичкончанинг унг тугмасини
босиш натижасида пайдо булган дарчада (3.9.5- а раем) О б ъ ед инить
ячейки бандини танлаш лозим. Бирлаштириш натижасида пайдо булган
ячейка улчамлари жадвалнинг бошка ячейкаларидан *ажмининг катталиги
билан ажралиб туради.
1+2
/4
s » ip c : « : 't
Копировать
^
Вставить
_]
Добавить таблицу...
ЗДалить ячейки...
Разбить ячейки...
Зырезать
А
! -J
щ Границы и заливка...
копировать
Щ р Направление текста...
Вставить
2
a
Выравнивание в ячейке | ►
Добавить таблицу...
Удалить ячейки...
1 Автоподбор
Объединить ячейки
1 Свойства таблицы...
►
;Е | Список...
Границы и заливка...
Гиперссылка...
т
Направление текста...
а
Выравнивание в ячейке| ►
Поиск...
Автоподбор
Синонимы
►
Свойства таблицы...
►
Певевод
3.9.5-расм. Жадвал устида амаллар бажариш кушимча
имкониятлар дарчаси
Бирлаштирилган ячейкаларни яна ало^ида ячейкаларга ажратиш
имкониятини Таблица -> Р а зб и ть ячейки кетма-кетлигини амалга ошириш
ёки асбоблар панелида [Ш тугмасини босиш беради. Бундан ташкари,
курсорни керакли ячейкада жойлаштириб, сичкончанинг унг тугмасини
босиш натижасида пайдо булган кушимча имкониятлар дарчасида (3.9.5- b
раем) Р а зб и ть ячейки бандини танлаш оркали *ам бу имкониятга эга
булиш мумкин. Бунда Разбиение ячеек дарчаси (3.9.6-расм) пайдо булади.
Разбиение ячеек
Число столбцов:
3
!
Число а р о к ;
2
V
OK
| j
Отмена
|
3.9.6-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Разбиение ячеек дарчаси
Бу дарчанинг
^ с л о столбцов:
ратилиши лозим булган устунлар сони ва
позициясида ячеиканинг аж______ l i _______ :
] ПОЗИЦИЯ-
сида цаторлар сони киритилади. Ячейкаларга ажратиш имкониятидан
фойдаланилгандан кейинги жадвал куриниши 3.9.7-расмда келтирилган.
3.9.7-расм. Ячейкаларга ажратилгандан кейинги жадвал куриниши
Устун ва каторлар кенглигини ва баландлигини узгартириш учун
курсорни жадвал чегара чизикларининг устида сичкончанинг чап тугмасини
ушлаб турган *олда чап/унгга ёки паст/юкорига харакатлантириш лозим.
Бунда устунлар кенглигини узгартиришда курсор жадвал чегара чизикларининг устига келганда ЕВ каби куринишга, каторлар баландлигини узгар­
тиришда Ь :: каби куринишга узгаради.
Таблица
А,
Нарисовать таблицу
Вставить
j
■л
Удалить
»
Выделить
►
Объединить ячейки
Разбить ячейки...
Разбить таблицу
Автофоруат таблицы...
Ав;гопод6ор
I
►
Заголовки
Преобразовать
Я*1
А
-J
Автоподбор по содержимому
мЙ|
►
Автоподбор по ширине акна
Фиксированная ширина столбца
Сортировка...
£
Формула...
t- н
_u
Выровнять высоту строк
Выровнять ширину столбцов
Отображать сетку
Свойства таблицы...
3.9.8-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Меню панели
Таблица булими А в то п о д б о р банди имкониятлари
Каторлар баландлиги тенг булиши учун керакли каторларни белги­
лаб олингач, Таблица -> А в т о п о дбор кетма-кетлигини амалга ошириб
(3.9.8-расм), I Л Выроенят^ высоту строк| тугмасини босиш керак. Бу амални
(ill
асбоблар панелида жойлашган
тугмаси ёрдамида хам бажариш мумкин.
Устунлар кенглигини бир хил килиш учун керакли устунларни
белгилаб олингач, Таблица
А в то п о д б о р кетма-кетлигини амалга
ошириб, E : ВьроБнятьщнрик/столбцов] тугмасини танлаш ёки асбоблар панеff?n
лида жойлашган i±yj тугмасини босиш лозим.
Жадвални суриш, яъни жадвал жойини узгартириш учун жадвал
юкори чап бурчагида жойлашган Н тугмани сичкончанинг чап тугмасини
босиб турган холда керакли томонга сичкончани харакатлантириш лозим.
3.10. M icrosoft Office Word дастурида жадвал
хусусиятларини узгартириш
Жадвал хусусиятлари жойлашган урни, чегара чизиклари ранги,
калинлиги ва тури, тулдирмаси ранги, жадвал улчамлари каби курсаткичлар
оркали ифодаланади.
Жадвал хусусиятларини узгартириш учун Таблица -> С во й ства
т а б л и ц ы кетма-кетлигини (3.8.1-раем) амалга ошириб ёки белгиланган
жадвал устида сичкончанинг унг тугмасини босиш натижасида пайдо булган
дарчада (3.9.5- а раем) С во й ства т а б л и ц ы булимини танлаб С во й ств а
т а б л и ц ы дарчасини (3.10.1-расм) пайдо килиш лозим.
Свойства таблицы
Та5 п щ ?
£грока
Стоящей
С
Я4*»*4*
0 ik*
1004
елц^иы:
Проценты
Ш
ш
ш
по центр*
справа
отступ сл*м:
слева
0б?е*зч»»е
БЗ
Ш
8СОУГ
| Граи>иы изагиека... 1 | Параметры...
i
ОК
1 |
Отмена
С вой ства т а б л и ц ы дарчасида жадвалларни матн киритиш со*асининг ихтиёрий жойида жойлаштириш, улчамларини узгартириш имкониятлари мавжуд.
Бу дарчада жойлашган !>■*♦>*• •• **•>»•<__ ] тугмасининг танланиши жад­
вал чегара чизиклари куринишини узгартириш Границы и заливка дарчасининг (3.10.2-расм) экранда пайдо булишини таъминлайди.
Границы и заливка дарчасини белгиланган жадвал устида сичкон­
чанинг унг тугмасини босиш натижасида пайдо булган дарчада (3.9.5- а
раем) Границы и заливка бандини танлаш йули билан *ам *осил килиш
мумкин.
-ЦП-
Границы и заливка дарчаси Граница (3.10.2-расм) булимида куйи­
даги имкониятлар мавжуд:
•
•
•
Тип булимида чегара чизиклари турини узгартириш;
Ц в е т булимида чегара чизиклари рангини узгартириш;
Ширина булимида чегара чизиклари калинлигини узгартириш;
•
0
- юкори чегара чизигини хосил килиш;
•
@3
- урта вертикал чегара чизигини хосил килиш;
•
0
- пастки чегара чизигини х;осил килиш;
•
Ш\ - диагонал чизик хосил килиш;
•
ГИ
CD
•
Э - диагонал чизик *осил килиш;
•
U - чап томон чегара чизигини хосил килиш;
•
- унг томон чегара чизигини *осил килиш;
- урта горизонтал чегара чизигини хосил килиш;
3.10.3-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Границы и заливка
дарчаси С тр а ни ца булими
Границы и заливка дарчаси С траница булимида (3.10.3-расм)
бутун варакка чегара чизиклари тадбик килиш ва бу чизикларнинг турини,
рангини ва калинлигини узгартириш амалга оширилади.
Границы и заливка
Гранив
Страница
М
Заливка
Образец
Све т ло-оранжевый
Другие иоета..
Узор
T\FJ_____
Прмиелпь к:
:Т П Светя, решетка
Ячейке
U B£T ф о м а :
--------------i
[ Г о р и з о н т а л ь н а я л и н и я ..
Светя, реш&гка
АВТО •*
Темн, сетка
.... ;|
С1^>
_и
*.
Теин, решетка
Светя, гориз.
\
■ ■ ■ * ■ ■ ■ !
Светя, верт.
■В [Й B S I I
Светя, диаг. в-»а
I
Светя, диаг. вверх
: П ~ г: ■ ■
Светя, сетка
Другие це«та...
Светя, р е а с т х
3.10.4-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Границы и заливка
дарчаси Заливка булими
Границы и заливка дарчаси Заливка булимида (3.10.4-расм) жадваллар тулдирмаси рангини узгартириш мумкин. Бундан ташкари дарчада
келтирилган Узор булимида турли хилдаги ва рангдаги узорларни жадвалга тадбик килиш мумкин.
(Г
Жадвал хусусиятларига узгартириш киритилмасдан олдинги
(3.8.4- d раем) ва узгартириш киритилгандан кейинги (3.10.5расм) куринишларини таккосланг ва кайси параметрлар узгартирилганлигини та>у1ил килинг.
4=
Жадваллар хусусиятини узгартириб, *ар хил жадвал дизайнларини
яратиш учун кетадиган вактни тежаш максадида олдиндан тайёрланган
жадвал дизайнларидан фойдаланиш максадга мувофик. Бундай имконият
Таблица -> А в т о ф о р м а т т а б л и ц ы кетма-кетлиги амалга оширилгандан
(3.8.2-расм) ёки асбоблар панелидан С=н тугмасини босишдан пайдо
буладиган А в т о ф о р м а т т а б л и ц ы дарчасида (3.10.6-расм) мавжуд. Жадвалга тадбик килинадиган дизайн куриниши билан А в т о ф о р м а т
та б л и ц ы дарчасининг намуналарни курсатиш булимида танишиб чикамиз.
Бирор маъкул булган дизайн танланиб, П р им е н ить тугмаси босилгандан
кейин танланган дизайн жадвалга тадбик килинади. Бу жараён якунига
етгандан кейинги жадвал намунаси 3.10.7-расмда келтирилган.
АвтоЛорадат та б л и ц ы
В?е а н т таблиц
С евер
Ж адвал
тайёр
S
'стили таблиц
1Столбцы таблицы 2
Столбцы таблицы 3
.Столбцы таблицы 4
i Столбцы таблицы 5
:Таблица-ели сок !
'Таблица-список 2
; Таблица-список 3
Таблица-список 4
; Таблица--список 5
Таблица-сгекок б
Таблица-список 7
, 'абяица -список 8
;.4 .
'
С оздать...
(
Удалить...
|
Изменить...
Г ]
L
] По умолчат-^... I
S'
V
Ямв
Ф ее
М ар
7
7
5
19
7
17
d
1аПГ»
t
.
И то го
Ю г
8
?
9
24
И то го
21
18
21
60
Изменить 0 ф0 рмг«йй=
0 строк заголовка
0 последней строки
Р 1 первого столбца
0 ооследнего столбца
[
Применить
| I
Отмема
дизайнлари
туплам и
Яратиладиган
жадвал
намунаси
3.10.7-расм. А в т о ф о р м а т т а б л и ц ы булимидаги тайёр дизайн ёрдамида
яратилган жадвал куриниши
3.11. M ic ro s o ft O ffic e W o rd д а с т у р и ж а д в а л л а р и г а м а ъ л у м о т
к и р и т и ш ва у л а р у с т и д а а м а л л а р
Жадвал ичига матн ёки ракам киритиш учун курсорни керакли ячей­
када жойлаштириб клавиатура ёрдамида териб киритилади. Одатда, матн­
лар жадвалнинг юкори чегара чизи^ларига ростланган булади. Маълумот­
ларни ячейкада вертикал ва горизонтал йуналишлар буйича ростлаш учун
жадвалдаги маълумотларни белгилаб олиб, сичкончанинг унг тугмасини
босиш натижасида пайдо булган дарчада (3.9.5-расм) Выравнивание в
ячейке булимини (3.11.1-раем) танлаш лозим. Унда кенг куламдаги имко­
ниятлар мавжуд ва бу имкониятлар маълумотларни ячейкада куйидагича
ростлайди:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Э - вертикал буйича - тепада, горизонтал буйича - чап
томонда (3.11.2.а-расм);
Л - вертикал буйича - тепада, горизонтал буйича - уртада
(3.11,2.Ь-расм);
3 - вертикал буйича - тепада, горизонтал буйича - унг то­
монда (3.11,2.с-расм);
s i - вертикал буйича - уртада, горизонтал буйича - чап то­
монда (3.11.2.d-pacM);
s i - вертикал буйича - уртада, горизонтал буйича - уртада
(3.11.2.е-расм);
з ! - вертикал буйича - уртада, горизонтал буйича - унг то­
монда (3.11.2.f-pacM);
J - вертикал буйича - пастда, горизонтал буйича - чап то­
монда (3.11.2.д-расм);
J - вертикал буйича - пастда, горизонтал буйича - уртада
(3.11.2.h-pacM);
J - вертикал буйича - пастда, горизонтал буйича - унг то­
монда (3.11.2.i-pacM).
= 1 Выравнивание в ячейке
—
*
--------------------------------
И Si S
sd ^
Выравнивание в ячейке булимини асбоблар панелидаги 1“
туг­
масини босиш оркали хам пайдо килиб, маълумотларни ростлаш жараё­
нини амалга ошириш хисобга олинган.
Ячейкалардаги маълумотларни ростлашда
панелидаги матнларни ростлаш
фойдаланиш максадга мувофик.
Форматирование
имкониятларидан хам
а) Маълумот
Ь) Маълумот
с) Маълумот
d) Маълумот
е) Маълумот
f) Маълумот
в) Маълумот
h) Маълумот
i) Маълумот
3.11.2-расм. Ячейкаларда маълумотни турли томонларга ростлаш натижаси
Направление текста - Ячейк...
&х**и
j
Каж ды й
ОХОТНИК
ж е ла е т зн а ть.
где о щ ит
Аазан.
|
OK
| I
Отиена
|
3.11.3-Расм. Microsoft Office Word 2003 дастури
Направление т е к с т а дарчаси
Жадвалга киритилган маълумотлар йуналишини узгартириш учун
Ф о рм ат -> Направление т е к с т а кетма-кетлигини амалга ошириш натижасида пайдо булган Направление т е к с т а дарчасида (3.11.3-расм)
керакли йуналишни танлаш талаб этилади. Бундан таш^ари маълумот йуна­
лишини угартиришни асбоблар панелида жойлашган !Ш тугмаси ёрдамида
*ам бажариш мумкин. Бунда тугмани керакли йуналиш пайдо булгунча
босиш керак булади. 3.11.4-расмда маълумот йуналишларни узгартириш
натижаси келтирилган.
2
ш
и1
:э
I1
>.
с
л
1
2
S'
$1
с) Маълумот
CD
—
3.11.4-расм. Ячейкалардаги маълумотлар йуналишини узгартириш
Сортировка
Сначала по
РГ
По:
1
по возрастанию
1W -
Текст
туп:
О по возраст алию
Текст
v
V
* ь
------------- —— w по убуванию
Ч ft
абзацам
Затем по
v
7
По:
абзацам
Затед по
v j © по возрастать?
- О 00 убыванию
По:
абзацам
X
Список
© со строкой за:оловка
О без строки заголовка
(Параметры.
3.11.5-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури С ор тир о вка дарчаси
г
F
Е
С
D
А
А
В
С
D
Е
F
F
Е
D
С
В
А
3.11.6-расм. Жадвалнинг тартибланмаган (1), усиш тартибидаги (2) ва
камайиш тартибидаги (3) куриниши
Жадвалга киритилган маълумотларни усиш ёки камайиш тартибида
жойлаштириш учун Таблица -> С о р тир о вка кетма-кетлиги босиш ёки ас­
боблар панелидан И (усиш тартибида) ва ЙВ (камайиш тартибида) тугмаларидан фойдаланиш оркали амалга оширилади.
Таблица -> С о ртир о вка кетма-кетлиги бажарилиши натижасида
С ортировка дарчаси (3.11.5-расм) пайдо булади. Дарчадаги 2 "чвод«т»«о|
позицияси маълумотларни усиш, ЕЕп°яива*м| позицияси камайиш тартибида
жойлаштиради. Асбоблар панелидан LaiJ ва
тугмаларидан фойдаланилганда х;ам мос равишда усиш ва камайиш тартибида устун каторини
жойлаштирилади.
Тайёр матнларни жадвалларга айлантириш имкониятини Преобра­
з о в а т ь в т а б л и ц у дарчаси (3.11.8-расм) намоён булади.
Бу дарчани пайдо килиш учун матн белгилангандан кейин Таблица
-> П реобразовать -> Т е кс т в т а б л и ц у кетма-кетлиги амалга ошириш
лозим (3.11.7-расм).
Пзеобразоеать______ _____►
Текст в таб/ицу...
Таблицу в текст,..
3.11.7-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури Меню панели
Таблица булими П реобразовать булими
Преобразовать в таблицу
• 0
г*аз#«р таблм м
5
Чет© стопбиов.
Чего строк:
:
— —
0 постол*-^*
АвТО
О 00 с одерзииоиу
О ш»<рмне о ***
| ^втофсеиат... |
Стиль таблиц: (г«т)
Р«5лс*»1тель
i-ioK at iaua
. - • -й
О * * * Твйупяини
другом;
|
ОК
| |
Отнена
|
3.11.8-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури
П реобразовать в т а б л и ц у дарчаси
П реобразовать в т а б л и ц у дарчасида матн жадвал куринишига
айлантирилганда косил буладиган жадвал устунлари ва каторлар сонини
J____________________________________________________ M ic ro s o ft W o i-j
киритиш лозим булади. Булардан ташкари дарчада кандай белгига кура
жадвал устунлари сонини аниклаш кераклигини курсатиш лозим.
Матнни жадвалга айлантиришда белгиланган матндан *осил булувчи
жадвал катор ва устунлари сони фойдаланувчи томонидан аниклаб
бериладиган белгиларга боглик хдпда келиб чикади. Одатда, жадвал
каторлари сони Enter тугмасининг босилганлиги тугрисидаги белги оркали
аникланади. Матнни жадвалга айлантиришда П реобразовать в т а б л и ц у
дарчасида устунлар сонини аниклашда ишлатиладиган белгилар куйидагилардан иборат:
.
- г-ак абзацу _ абзац белгиси;
.
(рзнаь тг £ 1Я11111| _ 7"аЬ босилганлиги тугрисидаги белги;
•
■ запятдя~| _ д р р г у п *
Г" ДР|,Г°‘1:_____ - ихтиёрий (Space, нукта, икки нукта ва бошкалар).
•
П рим енить тугмаси босилгандан кейин
танланган дизайн жадвалга
та д бик килинади
3.11.9-расм. Матннинг жадвалга айпантирилишдан олдинги куриниши
3 .1 1.9-расмда келтирилган матнни белгилаб олиб, П реобразовать
в т а б л и ц у дарчасини пайдо килиб, устунлар сонини аниклашда ишла­
тиладиган белги сифатида
______I бандида Space (Пробел) тугмаси
босиладиган булса, 3.11.10-расмдаги каби жадвал пайдо булади. Ундаги
каторлар сони 3 та ва устунлар сони 5 та.
П рим енит ь
танланган
та д б и к
тугмаси
д изайн
килинади
босилгандан
жадвалга
кейин
3.11.10-расм. Матннинг жадвалга айлантирилгандан кейинги куриниши
я— ■
—- ---- - -- ■ ■
---Устунлар сонини аниклашда танланган белгилар катта а><амият
касб этади.
«_—
—
•
----- .........д д ------- — ----- ;
-
г.--.-
■■■
---------
Жадвалларни матнларга айлантиришда Таблица -> Преобразо­
Таблицу в т е к с т кетма-кетлиги амалга ошириш лозим (3.11.7расм). Бунда пайдо буладиган Преобразование т а б л и ц ы в т е к с т
дарчасида (3.11.11-расм) устун чегара чизикларини кандай белги билан
алмаштириш лозимлигини аниклаш зарур. 3.11.12-расмда устун чегара
вать
-н а -
чизикларини Space (Пробел) ва за п я та я (вергул) билан алмаштириш
натижасида *осил буладиган матнлар фарки келтирилган.
Преобразован...
Разделитель
О знак абзаца
О знак табуляции
О запятая
© д р у го й :
ОК
Отмена
3.11.11-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури
Преобразование т а б л и ц ы в т е к с т дарчаси
П рим ен ить тугмаси босилгандан кейин
i танланган дизайн жадвапга
тадбик килинади
П рим енить, тугмаси, босилгандан, кейин,
(Оа
танланган, дизайн, жадвалга,
тадбик. килинади.__________________________
3.11.12-расм. Жадвалларни матнларга айлантиришда турли
белгиларни куллаш натижаси
3.12. M icrosoft Office Word дастурида файлдан олинган
расмлардан фойдаланиш
Microsoft Office Word 2003 дастурида расмларни файллардан олиб
*ужжатга кушиш мумкин. Бунинг учун В с та в ка -> Рисунок -> Из файла
кетма-кетлигини (3.12.1-расм) амалга ошириш лозим. Очилган Добавление
рисунка дарчасида компьютернинг ихтиёрий жойида жойлашган расмни
матн киритиш сохасида жойлаштириш амалга ошади. Бунинг учун расмли
файлнинг дискдаги жойини аниклаб, уни Добавление рисунка дарчасида
(3.12.2-расм) танлаб олиб, '____ -------------- ll тугмасини босиш зарур. Танлаган
раем (3.12.3-расм) матн киритиш со^асида пайдо булади.
Рисунок
►
t)
Картинки...
щ
Из файла...
ц
Со сканера или камеры...
•<>
Создать рисунок
©
Автофигуры
41
Объект W ordArt...
J
Диаграмма
Организационная диагремма
3.12.1-раем Меню панели В с та в ка булими
Рисунок булими имкониятлари
Расмларни бошка турдаги файллардан ажратиш учун уларнинг
белгиларига ва кенгайтмаларига эътибор бериш лозим. (^уйида баъзи раем
файлларнинг куриниши ва кенгайтмалари келтирилган:
- '.рпд
Баъзан Добавление рисунка дарчасида *еч кандай файл­
лар булмаслиги мумкин. Бу вазиятларда файллар кенгайтмасини узгартириб куриш лозим. Агар бу *ам ёрдам бермаса, раем
файлларини бошка жойдан кидириш лозим.
^
--------------------- J
-
-ISO-
Добавление рисунка
ш
I М у Documents
J>
Гя
Ношосяынме
юшяеи^ц
T*'Sl.s f*CKffl * . CJ.'
Office
nan
И«УР»1.)Р9
logo_m*_ office .gif
tempus&edu I60.jpg
Saab.png
,,.y
M ai
документы
!Р
Tempus
ifjucjBnaararfCullb**
1оЛ
Мон
ь ю ттер
е*
ком пью
;
tem pus.jpg
tcp_1eft.jpg
Имя ф айла:
окружение
Тип файлов:
Е« dhcvhsJi {“ .emf:".Atnf;',.jpg:*.Jpeg:’’.ifif;“ .jpe;)'.png; у ;
ь~*| My Documents
Л1
^ /Р а б о ч и й стол
j Мои компьютер
“ i Nokia Phone Browser
*
Бее рисунки (".em ^’Vivmf;* jps;*.jpeg;'i;fif:*.jp<;,'.?xi3 :| v
See файлы {“ . “ 5
Г-iokia Phone Browser
Ш я .ж т - " . w o i
МетафайлWtndo\ '• '>*nf<
- D Документы - Notebook
J Общие документы
JPEG F ile I n te r c h a n g e F o r m a t
з з д j
Рог t a f r e N e ;V>o r k G ra p h ic s i " . p n g ■
DISK (C:)
+ DATA {DO
My Docutrienftj ± DVD-R дисковод чЕ:)
Сетевое окружение
p
e
g
j oe)
1Файл кенгайтмаси
Файл жойлашиш
жойи
-Л 1 Moii документы
Л Новая папка
J
,
А
Все е м о м ш f . c a t . т. < ш * " . Ь и Л Ь м : ш»
ааипоенмый меЪыЬайл Windows {“ .emf)
Адреса FTP
*о] Добавить/изменить адреса FTP
3.12.2-расм. Microsoft Office Word 2003 дастури
Добавление рисунка дарчаси
3 ® c E r a im m j/|T
/ Ive & lean,...
V
jr t t t r r
3.12.3-расм. Добавление рисунка дарчаси ёрдамида
жойлаштирилган раем куриниши
Расмларни файлдан олиб жойлаштириш учун расмлар олдиндан
сканер, ракамли фотоаппарат еки бошка йуллар билан компьютер
хотирасига (дискка) ёзиб куйилган булиши лозим.
- .............
...........................
..........................
А
3.13. M icrosoft Office Word дастурида
тайёр расмлардан фойдаланиш
Microsoft Office Word 2003 дастурида тайёр расмлар, тасвирлар базаси мавжуд, улардан В с та в ка -> Рисунок -> К а р ти н ки кетма-кетлигини
(3.12.1-расм) амалга оширилганда пайдо буладиган клиплар туплами (Кол­
лекция клипов) со*аси ёрдамида (3.13.1-расм) фойдаланиш йулга
куйилган.
Коллекция клипов сохаси пайдо булганда со*ада расмлар келтирилмаган булади. Расмларни хосил килиш учун И с ка т ь бандида расмни
таърифлэшга энг тугри келадиган калит сузни киритиб I__ ______ J туг­
масини босиш лозим. И с ка т ь бандида калит сузи киритилмасдан буш
колдирилган холларда базадаги жами расмлар сохада пайдо булади.
3.13.1-расмда “лю ди", "т е х н и к а " калит сузлари ва калит сузсиз холлардаги сохада келтирилган расмлар фаркини куриш мумкин.
Маъкул булган расмларни матн киритиш со^асида жойлаштириш
учун раем устида бир марта сичкончанинг чап тугмасини босиш етарли.
Бундан ташкари, раемнинг унг томонидаги ® тугмасини босиб, пайдо булган
дарчадан (3.13.2-расм) В с т а в и т ь тугмасини босиш йули билан хам
расмларни матн киритиш со^асида жойлаштириш амалга оширилади.
j К о л л е кц и я к л и п о в
; К о л л е кц и я кл е т о в
Ш
п
п
Г
▼
X
К о п п е кц и а к л и п о в
^
____
I1
I
Просматривать:
f
Просматривать:
Просматривать:
Выделенные коллекцш
Искать объекты:
Выделенные коллекции
Все файлы мульптгед иа
'Выделенные коллекиии
Искать объекты:
Искать объекты:
Выбранные типы файлов мул; у
:Выбранные типы файлов мул 1
А .
LCU
л
т
*
Ш
iX tU I
к
I?
•,ЗУ У1торйдо-чить«:ж?ткм<м...
и
,| Упоряд очить карт инки,..
:.Й Упорядочить картинки. .
Картинки на узле Office Online
м|> К а р т и н на узле Office Online
Советы пс поиску клипов
л
Бь£«ранные типы файлов мул| v
'. Х*>
Выделенные к о я л е к и к
в □ |Beaaej
* Э Мои коллекиии
+ ^ Коллекции Microsol
□ Be 6-колл екиии
Советы по поиску клипов
- □ Все типы му^ьтимеди:
:+: 0 Картинки
4 П фотографии;
:+] □ Фильмы
Ш □ Звуки
-
Встаенть
Копировать
X
Удалить из коллекции картинок
чЗ
Копировать в коллекцию...
.D Переместить s
rSiC
.
Изменить ключевые слова...
Поиск по похожему стилю
Просмотр и свойства
3.13.2-расм. Керакли расмларни матн киритиш со*асида жойлаштириш
3.14. M ic ro s o ft O ffic e W o rd д а с т у р и д а р а с м л а р я р а т и ш
Microsoft Office Word 2003 дастурида тайёр расмлардан фойдаланишдан ташкари фойдаланувчининг узи *ам расмлар яратиш имкониятига
эга. Раем чизиш панели Рисование (3.2.15-расм) дастур панелида жойлаш ­
ган булиши лозим. Агар у панел булмаса, 3.2.12-расмда келтирилган усул
билан панелни дарчада *осил килиш керак.
Рисование панелида чизиклар (тугри ва эгри чизиклар, ёпик контур
ва стрелкали чизиклар ва * к . ) чизишни А в то ф и гу р ы булимида Линии
имкониятидан (3.14.1-расм) фойдаланган *олда бажариш йулга куйилган.
Бунда керакли куринишдаги чизиклар яратиш тугмасини босиб сичкончани
чап тугмаси ушлаб турилган *олда *аракатлантирилади ва ихтиёрий
улчамдаги чизиклар (3.14.2-расм) *осил килинади.
►
£
а
Соединительные линии
►
&
Основные фигуры
►
ь , Фиг,фные стрелки
►
ц
блок-схема
►
&
Звезды и ленты
►
Я)
Выноски
>
е
Другие автофмгуры...
А вю ф игуры »
Гч\!
S «3 ‘i |
3.14.2-расм. Рисование панелида чизиклар чизиш имконияти
ёрдамида яратилган шакллар
Рисование панелида богловчи чизиклар чизишни А в т о ф и гу р ы
булимида С оединительны е линии имкониятидан (3.14.3-расм) фойдаланган *олда бажариш мумкин. Богловчи чизиклар иккита шаклни бир-бири
билан 6ofna6 туриш учун хизмат килади. Шакллар улчамлари узгарган такдирда х;ам шаклларни богловчи чизиклар богликликни саклайди.
Бунда керакли куринишдаги богловчи чизиклар яратиш тугмасини
босиб, богланиши лозим булган шакллар томонлари белгиланади ва ихтиёрий улчамдаги богловчи чизиклар (3.14.4-расм) *осил килинади.
линии
У
Соединительные линии
^
Основные фигуры
фигурные стрелки
Блок-схема
•Hi Звезды и ленты
Выноски
(Й
Д р уги е а в т о ф и г/р ы ...
(ягафигуры *
3.14.3-расм. Рисование панелида богловчи чизиклар чизиш имконияти
3.14.4-расм. Рисование панелида богловчи чизиклар чизиш имконияти
ёрдамида яратилган шакллар
Рисование панелида асосий шакллар (цилиндр, айлана, овал, куб,
купбурчак ва * к.) А в то ф и гу р ы булимида Основные ф и гур ы имконияти­
дан (3.14.5-расм) фойдаланган х;олда бажариш мумкин. Бунда керакли
куринишдаги шакллар яратиш тугмасини босиб, сичкончанинг чап тугмаси
ушлаб турилган *олда харакатлантирилади ва ихтиёрий улчамдаги асосий
шакллар (3.14.6-расм) *осил килинади.
Л
Линии
У
&
Соединительные линии
Ъ
Фигурные стрелки
Основные фигуры
5а
Блок-схема
&
W)
Звезды и ленты
щ
Другие автофигуры...
Выноски
►
►
t
►
►
►
►
□
о
и О
о О Д tx
О О О О
0 0 D D
©©<§>«=&
^ GOO
Л п ч ф и гур ы -
С ] {
}
3.14.5-расм. Рисование панелида асосий шакллар чизиш имконияти
3.14.6-расм. Рисование панелида асосий шакллар чизиш имконияти
ёрдамида яратилган шакллар
Рисование панелида шаклли стрелкалар чизишни А в т о ф и гу р ы
булимида Ф игурные с т р е л к и имкониятидан (3.14.7-расм) фойдаланган
*олда бажариш мумкин. Бунда керакли куринишдаги шакллар яратиш
тугмасини босиб, сичкончани чап тугмаси ушлаб турилган *олда *аракатлантирилади ва ихтиёрий улчамдаги шаклли стрелкалар (3.14.8-расм)
*осил килинади.
-IS E -
£
Ц
Ф
%
Линии
Соединительные линии
Основные фигуры
Фигурные стрелки
Блок-схема
Звезды и ленты
Выноски
Другие автофигуры...
►
►
►
►
о
►
О
►Г
► (J
о
3J * <£>
If*
л
^ 'iS яъ
О О D D
Ав^офигумь* -
О О О
3.14.7-расм. Рисование панелида шаклли стрелкалар чизиш имконияти
3.14.8-расм. Рисование панелида шаклли стрелкалар чизиш имконияти
ёрдамида яратилган шакллар
Рисование панелида блок-схемалар чизишни А в т о ф и гу р ы
булими, Блок-схема имкониятидан (3.14.9-расм) фойдаланган холда бажариш мумкин. Бунда керакли куринишдаги блок-схемалар яратиш тугмасини
босиб сичкончани чап тугмаси ушлаб турилган *олда *аракатлантирилади
ва ихтиёрий улчамдаги блок-схемалар (3.14.10-расм) *осил ^илинади.
Блок-схемалар тупламини *осил килиб алгоритмлар яратиш мумкин.
Бунда шаклли стрелкалардан *ам фойдаланиш лозим.
ц
а
©
Линии
Соединительные линии
фсновные фигуры
ъ
фигурные стрелки
Sc,
Блок-схема
Звезды и ленты
Выноски
в
Другие автофигуры...
►
►
►
>□ О о
►О □ Р
►“ O d
►о О□
о
С
и
о
< 8 0 X 0
дva D
0 ® О
Автофигуры ~
Q
3.14.9-расм. Рисование панелида блок-схемалар чизиш имконияти
3.14.10-pacv. Рисование панелида блок-схемалар чизиш имконияти
ёрдамида яратилган шакллар
Рисование панелида юлдуз ва ленталар чизишни А в т о ф и гу р ы
булимида Звезды и л е н т ы имкониятидан (3.14.11-расм) фойдаланган *олда бажариш мумкин. Бунда керакли куринишдаги юлдуз ва ленталар
яратиш тугмасини босиб, сичкончани чап тугмаси ушлаб турилган холда
*аракатлантирилади ва ихтиёрий улчамдаги юлдуз ёки ленталар (3.14.12расм) *осил килинади.
Линии
^»J] Соединительные линии
^
Основные фигуры
%
фигурные стрелки
Блок-схема
jfei Звезды и ленты
Выноски
й * 1 Другие автофигуры..
А ВТ" ф и г у р ы *
-М ~
о о ■ь
ф о <3 ©
!» £ЙЗ
п (р о
3.14.12-расм. Рисование панелида юлдуз ва ленталар чизиш имконияти
ёрдамида яратилган шакллар
Рисование панелида эслатма ва и з о б а р учун шакллар чизишни
А в т о ф и гу р ы булимида Выноски имкониятидан (3.14.13-расм) фойдаланган холда бажариш назарда тутилган. Бунда керакли куринишдаги шакллар
яратиш тугмасини босиб сич^ончани чап тугмаси ушлаб турилган холда
харакатлантирилади ва ихтиёрий улчамдаги шакллар (3.14.14-расм) хосил
килинади.
Линии
►
Соединительные линии
►
ц
Основные фигуры
►
%
Фигурные стрелки
►
£лок-см?ча
►
Звезды и ленты
►
a
Другие автофигуры...
t
АвтЕфигуры *
1
P P P Q
► _ □ /О /-□ (О
J
А
_]□ /)□
Л
$ -
/О
(CI
п
Выноски
I.
Я»
N
d
3.14.13-расм. Рисование панелида эслатмалар учун шакллар чизиш
имконияти ёрдамида
3.14.14-расм. Рисование панелида эслатмалар учун шакллар чизиш
имконияти ёрдамида яратилган шакллар
3.15. M icrosoft Office Word дастурида
расмлар хусусиятларини узгартириш
Раем хусусиятлари, раем урни, чизиклар калинлиги, ранги ва тури,
тулдирмалар ранги, улчамлари ва бошка бир катор курсаткичлар оркали
ифодаланади.
Раем хусусиятларини узгартириш учун, керакли раемни белгилаб
Ф ор м ат -> Рисунок кетма-кетлигини амалга ошириш ёки белгиланган раем
устида сичкончанинг унг тугмасини босиб, пайдо булган дарчадан
|- 2 >_ оормат рисунка...|
ТуГмасини танлаш лозим. Бунда раем хусусиятларини
узгартириш имкониятини такцим килувчи Ф о р м а т а в т о ф и гу р ы дарчаси
(3.15.1-раем) пайдо булади.
Формат автофигуры
Цвета и линии
Размер
Надпись
Положение
4
иеет:
I
прозрачность:
< L
._. ........
Раем тулдирмаси
рангини узгартириш
_ l
>
" ‘ «НИМ
Нет запи ш и
0%
Щ
Чизиклар рангини
узгартириш
цв§т:
1"г '
Шаблон:
толщина:
E L
Веб
^бпт
*
конец:
Нет зализкц-'
размер;
■ ■ ■ ■ *-■ ■ ■
■я в щ а а 1 1
■
ли
а .
ОК
■
| ( Otwend |
Другие цвета...
Способы заливки...
3.15.1-расм. Ф о р м а т а в т о ф и гу р ы дарчаси Ц в е та и линии булими
Настройка п о н и ж е н а
Л
. . J ! Л Л Л \ * 4 1 = А i d Ъ и* I
-К О -
31
Ф о р м а т а в т о ф и гу р ы дарчасини Н а стр о йка изображения панелидан (3.15.2-расм) [§d тугмасини босиш оркали *ам пайдо килиш мумкин.
Н а стро йка изображения панели булмаган вазиятларда, панелни *осил
килиш учун расмни танлаб, сичкончанинг унг тугмасини босиш натижасида
пайдо булган дарчада I... Отобразить панель настройки изображена I тугмаСИНИ
танлаш лозим булади.
а)
Ь)
с)
d)
3.15.3-расм. Ф о р м а т а в т о ф и гу р ы булими ёрдамида хусусиятлари
узгартирилган шакллар
Ф о р м а т а в т о ф и гу р ы дарчасида раем тулдирмаси рангини узгар­
тириш билан танишиб чикамиз. Раем тулдирмаси рангини узгартириш учун
Заливка булимидаги ранглар туплами дарчасини батафеилрок урганиш
зарур (3.15.1-расм). Бу дарчада 40 хил ранг келтирилган. Улардан бошка
рангларини раемга тадбик килиш учун, бу дарчадан !..... ие«-а ...............j
булимини танлаш лозим. Очилган Ц в е та дарчасининг Обычные булимида
(3.15.4-расм) ихтиёрий ранг танланиб, ОК тугмасини босиш ва Ф о р м а т
а в т о ф и гу р ы дарчасида жойлашган ОК тугмасини босиш оркали танланган
ранг тадбик этилишига эришиш мумкин. Ц в е т а дарчасининг С п е ктр
булимида (3.15.5-расм) турли спектрдаги рангларни танлаш ёки кизил, яшил
ва кук ранглардан турли мутаносибликда аралаштириб ихтиёрий ранг *осил
килиш имконияти бор. Бу имкониятдан фойдаланиб *осил килинган раем
тулдирмаси куриниши 3.15.3.а-расмда келтирилган.
Ф ор м а т а в т о ф и гу р ы дарчаси раем тулдирмаларига шаффофлик
кашф килувчи п р о зр а ч н о с ть имконияти мавжуд. Шаффофлик фоиз
*исобида 0% (шаффоф эмас) дан 100% (тулик шаффоф) гача кийматда
киритилиши лозим. Шаффофлик 0% (3.15.3- а раем) ва 50% (3.15.3- b раем)
булган расмлар фаркини, расмлар ортида жойлашган шаклнинг мос
равишда куринмаслиги ва кисман куринишидан аниклаб олиш мумкин.
Цвета
M
Ш
Ф
Прозрачность:
<
Текущий
3.15.4-расм. Ц в е та дарчаси Обычные булими
Цвета
м
j
ок
Ное*»*»
<
Е
Текущий
|
Турли рангларни, текстура, узорлар ва расмларни шакллар тулдирмаси сифатида фойдаланиш учун, Ф о р м а т а в т о ф и гу р ы дарчасида
жойлашган ранглар туплами булимидаги I Способы заливки... j имкониятидан
фойдаланиш лозим булади. Бунда . Способы заливки дарчаси пайдо
булади.
Способы заливки дарчасининг Г р адиентная булимида расмларни
тулдирмаси сифатида битта ёки иккита ранг градиентларини ва олдиндан
тайёрлаб куйилган градиент намуналарини куллаш имконияти мавжуд.
Булимда яратилган шакл тулдирмаси куриниши 3.15.3- с расмда
келтирилган.
Способы заливки
Градиентная
Текстура
Узор
Рисунок
Цвета
Ц вет 1:
| Отмена
О в-г*г’ иест
0 & в а цвета
vj
Цвет 2 -
О заготовка
Прозрачность
От:
< I.-;'
О*
До:
<
;0 %
Тип ШТрИХОБКИ
Варианты
О горизонтальная
О 5еРТ11кальная
О Янагональнад 1
О диагональная 2
О из VTfla
© от иентра
0 Вращать заливку вместе с фигурой
Образец:
Способы заливки
градиентная
Текстура
узор
Рисунок
I___ 2 _
Текстура:
■У
ч
Образец:
! «lp-гл*гмгде...
Вращать заяиз*су вместе с фигурой
3.15.6-расм. Способы заливки дарчаси Т екстура булими
Способы заливки дарчасининг Т екстура булимида (3.15.6-расм)
туоли текстуралар туплами (мармар тош, ,ёгоч, мато ва х.к.) келтирилган.
Улардан фойдаланиб яратилган шакл тулдирмаси куриниши 3.15.3- d расмда келтирилган.
Тулдирмалар рангини узгартириш В с та в ка -> Р исунок
Из файла кетма-кетлигини амалга ошириш натижасида х;ужжатга кушилган расмларга тегишли эмас.
v
Расмлар хусусиятларини узгартиришда раем турига караб
Ф орм а т а в т о ф и гу р ы , Ф о р м а т рисунка ва Ф о р м а т
о б ъ е кта дарчалари пайдо булади. Дарчаларда амалга ошириладиган вазифалар бир хил.
Способы заливки дарчаси Узор булимида (3.15.7-расм) турли узорларни раем тулдирмаси сифатида ишлатиш мумкин. Бу булимда фойдаланувчи узор турини, штрих чизиклар ва узор фони рангларини танлаши
лозим. Узор тулдирмасига эга куб куриниши (3.15.3- е раем) узорларни
шаклларда ишлатилишидан бир намунадир.
Спосебы заливки
Градиентная
Ш
Текстура ]
Узор
i Рисунок
ОК
£зср:
j
Ни
ж
ш
Отмена
*i
т
ш
\
Дранка
Щ три хо вка:
Образец:
3.15.7-расм. Способы заливки дарчаси Узор булими
Узор булими ёрдамида балик тангалари ва шина протекторининг расмини курсатиб бериш мумкин.
Способы
i P«C|HO«:
Йр««
П C o jp ^ 'u ’ : nprxioou*'
0
J
В м ^ а т * эа*««чу впесге с ( t n w
3.15.8-расм. С пособы запивки дарчаси Рисунок булими
Шакллар тулдирмалари сифатида бирор расмни ишлатиш имкониятига Способы заливки дарчаси Рисунок булимида эга булиш мумкин.
Бунда керакли расмни L
З Ш и - ____ i тугмасини босиб кидириб топиш
керак. 3.15.3- f расмда керакли раем танланиб шакп тулдирмаси сифатида
ишлатилган вазият келтирилган.
..................
.......... ............................. .
Битта шакл тулдирмасини бир вактнинг узида текстура,
узор, раем ёки градиент сифатида куллаш мумкин эмас. Шакл
тулдирмаси бир турдан иккинчисига узгартирилганда олдинги
тулдирма учириб ташланади.
■■/ее-
Ф орм ат автоф игуры
1
цгета и гчны
Рыиер
*<<j
“ по#срот
£мсота:
1.92 о»
С
ОСвСООТ!
0*
Z
1СОЧ
*
3 .5 1 0 1
J
Часштлб
ломоте'
П
юо %
nouj*j>me:
с о д » м и ть п;соэрд»%1
вы сота:
ширима:
|
ОК
||
j
3.15.9-расм. Ф о р м а т а в т о ф и гу р ы дарчаси
Размер булими
Ф ор м а т а в то ф и гу р ы дарчасининг Размер булимида (3.15.9-расм)
раем
[высота
улчамларини
1.92га
* j
узгартириш
ПОЗИцИЯСИ
имконияти
ЦИЙМ ЭТИНИ
келтирилган.
уЗГЭ рТИ рИ Ш
О рКЭЛИ
Ундаги
раС М
ба-
ландлигини, 1-*'рцма:
;1S1° I * I позицияси кийматини узгартириш оркали
эса раем кенглигини узгартириш назарда тутилган. Расмни буриш учун
|пов°рот:
у _____ t | позициясида буриш бурчаги кийматини киритиш лозим.
Раем улчамларини масштабларини узгартириш киритиш оркали хам
керакли куринишга келтириш мумкин. Бунинг учун I rDI!^ 0Tg:__ >_____ £3 (раем
баландлиги буйича) ва I ^ ша)"не; 100 %
(раем кенлиги буйича) позицияларида
керакли
масштаб
танланиши
лозим.
М сохранить пропорди)
позициясида белги куйилмаган булса, раем улчамлари уртасидаги
мутаноеиблик сакланмайди. Агар бу булимда белги куйилса ва раем
баландлигига узгартириш киритилса (масалан, 2 марта катталаштирилди),
раем кенглиги хам баландлигига мутаносиб равишда узгаради (2 марта
капалаш ади).
Фсюмат авт-з^игуры
Цвета и л и т и
Размер
[ Положение i
Надпись
Веб
= Обтгкэние
к
в тексте
i--------- 1
!
H
*
-•
вокруг pawoi
по контуру
за текстом
I
и
перед текстом
Гopt 1зонтйлълое выравниван; it
[ Дополнительно... |
|
OK
1|
j
3.15.10-расм. Ф о р м а т а в то ф и гу р ы дарчаси
Положение булимида
Ф ор м а т а в то ф и гу р ы дарчасида Положение булими (3.15.10расм) расмнинг матн киритиш сохасида матнга нисбатан жойлашувини узгартиришга хизмат килади.
Ф ор м а т а в то ф и гу р ы дарчаси Положение булими таркибидаги
имкониятлардан фойдаланиб расмларни матнга нисбатан турли хилдаги
жойлашуви намунаси 3.15.11-расмда келтирилган.
4io, EpejLi равномерного движения автомоопля ооычно
с общим временем его расоты. При эксплуатации в
движется равкомерго всего 15-25%. От 30 до 45%
4-?*■ - движение
городах
накатом и торможение [25]. ШЯШ/Ш/ШШШШШШШЯШШ Рассматривая
названных процесса - разгон и замедление, можно заметить, что в
случае происходит увеличение ти п и ч е ск о й энергии автомобиля.
- ее поглощение. На автомобиле кинетическая энергия
фрикционными тормозами Эха энергия в последующем
окружающую среду в качестве тепловой энергии.
На практике кинетическая энергия aiioM ooyfi частично
используется
управлением
при 1 9 В Г
свободном
выбеге
{кахате
и
w ^ fl
динамическом
преодолгк ии подьемов
При
использовании ^ ^ 1 ы Н Н Н к ^
наката
кинетическая энергия
J
автомобиля
расходуется на работу
сил
сопро гибл ж и я на участке, называемом путем выоега или наката. Однако по
ряду причин применение наката не всегда сегравдано
Кинетическою
автомобиля
1реодолекпя
можно также ис
частично
_ ж
л
«
п изм м ов.
При
й энергии,
7л
Ш Ш --И 1 аккумулируется в
left эн ерш и
Но псполь
пс.^ит.р,
наката или npi
>10в носит
о не всегда
частный характер,
позволяют услсви..
• использована
Кинетически энергия автомоонля может б ь т
путем рекуперативного торможения.
РЕКУПЕРАЦИЯ (от лат. и а Ц Ш Ш - ocpin be получение,
возвращение) Д у и ц - просе:с и ал ъп л и р л ан и л сссра УлнетическоА
энергии релзгЛ д м У г я и д :хм оЗпи с целью a w п \л е :г-т с ц :е го
использования. I
I i{ * | —
. .
n „-,.J L ^ a / П Ш ь г т т п г ь ^ .
П Р ’. З О Д О М
энергия лккл>ллйр^етс1
-
,
ндкым
о. что
т о з ы л с р с |-.т :? р А 4 * £ 1 Ш М Г
рекуперацией,
также п о д ф р д о с А
аккумулятора двигателем ья’.^цянего с го р я т
те*.стои
3.15.11-расм. Ф о рм ат а в т о ф и гу р ы дарчаси Положение булими
ёрдамида расмларни жойлаштириш намунаси
■—J____________________________________________________ M ic ro s o ft W o rd
Раем хусусиятларини асбоблар панелида жойлашган Рисование
панели (3.2.15-расм) ёрдамида хам узгартириш мумкин.
Бу панелдаги
I '*['
1~Н тугмаси
тугмаси ёрдамида раем тулдирмаси,
ёрдамида чизиклар рангларини ва i ~ I l : тугмаси ёрдамида матн рангини уз­
гартириш мумкин. 3.15.12-расмда бу имкониятлардан фойдаланган холдаги
раем хусусиятларидаги узгаришлар келтирилган.
Нет заливки
i r i i R
i a i
Нет линий
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ В
■ яяма[«1ая
в а в н а а а
■.
■
■ " т : пи
я
я
•1 a [j и и а и с:
т н □ ц l> ш т □
Другие цвета заливки..
Другие цвета линий...
Способы заливки...
узорные линии...
■
Авто
1IBIIIII
I j B S i S l l i
Ги]М« Я Я Я Я Я
я■
иш
п
Другие цвета...
3.15.12-расм. Рисование панелида раем тулдирмаси, чизиги ва
матн рангини узгартириш имконияти
Рисование панелидаги
тугмаси
ёрдамида
раем
чизицлари
калинлигини, F , тугмаси ёрдамида чизик^ар турини (“штрих" чизиклар)
узгартириш ва !Й ] тугмаси ёрдамида чизик охирларига стрелкалар тадбик
килиш мумкин. 3.15.13-расмда бу имкониятлардан фойдаланган холда раем
чизи^лари хусусиятларидаги узгаришлар келтирилган.
'
*
Г---------------- ;
—
-----------ГК»[
■к
----------- —
*5--- ---------г;
i
*.
1 .........
1др»пвстрелки...
1= 1
3.15.13-расм. Рисование панелида чизиклар хусусиятларини узгартириш
Рисование панелидаги ш
(С тиль Тени) тугмаси ёрдамида расмлар
соясини *осил килиш мумкин. Раем белгиланиб b i t (Меню Объем) тугмаси
босилиб, ихтиёрий имкониятлардан бирини танлаб расмни хажмли куринишга келтириш лозим. 3.15.14-расмда, бу имкониятлардан фойдаланган
х;олда, туфи туртбурчак сояси хосил килинган ва *ажмли куринишга
узгартирилган.
Нет тени
ЧЬ o ' ' □ Q
|Q Q l П □
t l f n >□ 0 ^
Ijg □
о □
о Пи S
Настройка тени..
Нет объема
Расмлар соясини *осил килиш С ти л ь Тени (I.:* ) ва расмларни
*ажмли куринишга келтирувчи Меню Объем ( Б 1) булимларида келти­
рилган стандарт куринишлар, маъкул булмаган вазиятларда фойдала­
нувчига кушимча имкониятлар такдим килувчи Н астройка т е н и (3.15.15- а
раем) ва Н астр о йка объема (3.15.15- b раем) панеллари имкониятларидан
фойдаланиш мумкин. Панеллар ёрдамида исталган куринишдаги соя ва
*ажм йуналишлари ва куринишларини яратиш мумкин.
а)
%
д’ О
3 □.
и /15ч 9
Q ■
v
3.15.15-расм. Чизикларга соя ва \аж м тадбик килиш кушимча имкониятлари
Н астр о йка т е н и а) ва Н астройка объема Ь) панеллари
Яратилган шакллар *аракатлантирилганда одатда бир-биридан ало*ида ^аракатланишади. Бу расмларни бир гуру^га бирлаштириш учун
Рисование панелидан бир канча объектларни белгилаш учун хизмат ки­
лувчи г а тугмаси ёрдамида объектлар белгиланади. Белгиланган объектлар атрофида айланалар (белгиланганлик индикатори) пайдо булади
(3.15.16-расм). Белгиланган объектлар устида сичкончанинг унг тугмасини
босиш натижасида пайдо булган дарчадаги (3.15.18-расм) Группировка
булимидан Г р у п п и р о в а ть тугмасини, яъни бир гуру*га бирлаштириш
имкониятини танлаш зарур. Бунда объектлар бирлашади ва >;аракатлантириш жараёнида бир-бирига нисбатан олдинги вазиятини саклаб
колади. Бирлашган объектлар куриниши 3.15.17-расмдаги каби булади.
'
'.
>j •!' Щ
4
?
'.<«<<•?- <<<<
^
У //- # У ///Л Ш И УЛ
! -it
^
•
ко
1// ■^ ■ .*•
vw
3.15.16-расм. Бир-биридан ало^ида булган белгиланган шакллар куриниши
Ш9ЩП Г /Г Г гу ^
1C
/ *// s
liil :
•. Г
A
/ ssSS/ s/***** 4>
-U ;-1
■
■
-1
%
Объектларни яна алох;ида *олга келтириш учун бирлашган объектларни танлаб, унинг устида сичкончанинг унг тугмасини босиб, пайдо булган
дарча (3.15.18-расм) Группировка булимидан Р а згр уп п и р о в а ть тугма­
сини, яъни булакларга ажратиш имкониятини танлаш зарур.
3.15.16-расмда овал туртбурчак устида жойлашган. Агар овални бел­
гилаб, сичкончанинг унг тугмасини босиб, пайдо булган дарчада Порядок
булимидан (3.15.18-расм) На задний план танланса, овал туртбурчак оркасига утиб колади (3.15.20-расм).
ji
Вырезать
4 j3* Копировать
^
Вставить
Группировка
►
ПИ
Группировать
порядок
►
^3
Разгруппировать
У Д Перегруппировать
По умолчанию для автофигур
Формат объекта...
y v Петер?:- ;
-
3.15.18-расм. Объектларни бирлаштириш ва ажратиш имкониятлари
h
Вырезать
•Л
Копировать
Г>ста» й п
Добавить текст
j
Группировка
>
Поредок
*
На передний план
По умолчанию д/я автофигур
щ
W
Формат автофнг/ры...
j
j
На задний план
j
Переместить вперед
Гиперссылка...
d
Переместить назад
Поместить перед текстом
Поместить за текстом
3.15.19-расм. Объектларни жойлашиш тартибини белгилаш имкониятлари
3.16. M icrosoft Office Word дастури
кушимча имкониятлари
Матнлар устида амаллар бажарганда, яъни матнларни сатр бошидан
бирор масофага чекинишини таъминлаш учун матн киритиш со*аси
чегараларини белгилашда (3.2.10-расм) дастурда мавжуд чизгич ёрдамидан
фойдаланиш максадга мувофик.
Чизгич дастур дарчасида куринмас булган вазиятларда Вид
Линейна кетма-кетлигини (3 .1 6 1-расм) амалга ошириб пайдо килиш
мумкин. Вид менюсининг Линейка бандида белги мавжуд булса, дарчада
чизгич куриниб туради ва аксинча.
Вид |
м
Сбычный
Веб-документ
а
Разметка страницы
Режин утения
j
Структура
Область задач
Ctrl+Fl
Панели инструментов
и
►
Линейка
Схема документа
п
Эскизы
j
Колонтитулы
Сне-ели
Ш
Разметка
л
Во весь экран
Масштаб...
3.16.1-расм. Меню панели Вид булими
Матн каторлари орасидаги масофа (интервал)ни узгартириш учун,
матнни белгилаб, асбоблар панелида жойлашган l* = tl (Междустрочный
интервал) тугмасини босиш лозим. Агар оралик масофани белгилаш
дарчасида (3.16.2-расм) керакли киймат мавжуд булмаса, I I Б о л ь тё З ] и м к о _
ниятини танлаш лозим. Бунда Абзац дарчаси (3.3.2-расм) пайдо булади ва
бу дарчанинг И нте р ва л позициясида керакли киймат киритилиши зарур
(масалан, 1.3). Матн каторлари орасидаги масофани узгартириш натижаси
3.16.3-расмда келтирилган.
_ _
'
LlJ 1-0
1.5
2,0
2.5
3,0
Больше...
3.16.2-расм К^аторлар орасидаги масофани узгартириш булими
1 ♦_______ Матнлао устида амаллар бажарганда яъни, матнларни сатр
♦бошидан- бирор масофага чеш ниш ини таъминлашда, матн киритиш
| сохаси чегараларини белгилашда (Раем 3-22) дастурда мавжуд чизгич
ёрдамидан фойдаланиш мацеадга мувофих;
Матнлао устида амаллар бажарганда яъни, матнларни сатр
15
* т бошидан бирор масофага чеш ниш ини таъминлашда, матн киритиш
» сохаси чёГарапарини белгилашда (Раем 3-22) дастурда мавжуд чизгич
‘
ердамидан фойдаланиш максадга мувофик.
_М §тнлар устида амаллар бажарганда яъни, матнларни сатр
бошидан бирор масофага чекинишини таъминлашда, матн киритиш
сохаси чегараларини белгилашда (Раем 3-22) дастурда мавжуд чизгич
ёрдамидан фойдаланиш максадга мувофиц.___________________________
3.16.3-раем. Матн каторлари орасидаги масофани узгартириш натижаси
Жужжат таркибида одатий вазиятларда куринмас булган белгилар
мавжуд. Бу белгилар Space, Enter ва Tab тугмалари босилишидан пайдо
булади. У матнларни ростлашда, хужжат дизайнида катта рол уйнайди.
Белгиларни куринадиган холга келтириш учун асбоблар панелидан и
(Непечатаемые знаки) тугмасини бир марта босиш етарли. Бунда пайдо
буладиган белгилар куриниши ва кайси тугмаларни босилишидан пайдо
булиши тугрисидаги маълумотлар 3.16.4-расмда келтирилган.
Sр ^се
Cfi( 1)•' -^cy'n2y
41
Tab
t
суз-(3)*1
Enter
3 1 6 4-раем. Куринмас белгилар
>^ужжатга ажратувчилар урнатиш жараёнини Окно -> Р азделить
кетма-кетлигини (3.16.5-расм) амалга ошириб бажариш мумкин. Иш
дарчасида ажратувчи чизик пайдо булади. Бу чизикни сичконча ёрдамида
*аракатлантириб, исталган жойда жойлаштириш мумкин. Ажратилган дарча
куриниши 3.16.6-расмда келтирилган. Ажратилган дарчанинг юкори кисмида
жужжат биринчи вара™ жойлашган, пастки кисмида эса *ужжатнинг 88вараги жойлаштирилган.
Бу имконият *ужжатнинг турли жойларидаги маълумотларни таккослашда фойдаланувчига кушимча кулайликлар яратади.
Окно
Новое
упорядочить все
Сравнить рядом с
разделить
а
1 M5_Word_last.doc
3.16.5-расм. Меню панели Окно булими
Ажратувчи чизикни дарчадан олиб ташлаш учун Меню панелидаги
J ТуГМаси босилиши лозим. Бунда
курсор жойлашган кием экранда колмайди ва бошка кием иш дарчасини
тулдиради.
Меню панели Окно булимида жойлашган С р авнить рядом с ...
(учта нукта урнида файл номи келтирилади) имконияти иккита Microsoft
Office Word 2003 дастури цужжатларини таккослаш учун хизмат килади. Бу
жараённи амалга ошириш учун I
сравнить рядо» с докуиентз
__ ■ (та^ ос.
Окно булимда I__снять еазделенме
ланадиган файл номи Ж ужжат 3) имкониятини танлаш кифоя. Бунда иккита
жужжат экраннинг унг ва чап томонларида жойлашишади.
Иш дарчасини яна оддий куринишга кайтариш учун Меню панели
Окно булимидан i
Закрыть открытые рядом документы
тугмаСИНИ босиш
лозим.
•У MS Word last.doc - Microsoft Word
: Файл
j «9 -Й
Правка
Вид
Вставка
lA ria l
• 21
Формат
-1 3
-| Ж
Сервис
Хаблица
Qkho
• Ю1
. ' Q'
Справка
i£
iT
| 12 |
• И I
•
Д
•
I
Кирмш
C fi-зв VVcra лзсту ри аатэ и г х в р л р *
5уг«б. асасглwj'-rac жадмгтарн расммв jci*vu.:
Ууукх.-л«? -,ут.э2у ЫсгаэК uirce wc?a2X3 запуск
•р&эиьиа Typj*»' т~.-д xjt ест jut: ма-<«дач
5 » u ra 5
ityfa es'S
хасевст
«э
дяссбстз5**Г4р“ай*ргзи.ндоодомригм и*мг
Кита5«и* &■ Зугж.%*£аС*-з syisyyrvi twjvwitra
а?алга;/2
•6. V
I
S
> Mcrsssft Offс* vVc-c ожгтудо* a l t
TyuiKPMbytyJXaSl1
3*j
*axсдот;
J
> Mcraaft Gfft* Wars лэс??:* вйнк/ Si-t*» t»-»u ys
>Дэсчуе ep,uv>\y « “>-гжр wpir’* » *a умэв*'
* Х ш г г г э с ы с зс м г а : * a ~ iu . n у « 5 vcr»v*i а -.ииглэс
Захз;-Л 1 ;
о
s
:э Ш <
■i€<V
€S
ШЯ
- f l
• ■■■
•
■ (•■
а | в ] 3 cp <
£исоедни«Стр. 88
-s , Авюфи^ури - 4
Разд i
88/91
□
Q jj
На 7.9си
Qj j,<$> - -J - 5=
Ct 11
Кол 1
3.16.6-расм. Ажратувчи чизик урнатилган дарча куриниши
)^ужжатни сахифалаш, яъни сахифаларга тартиб ракамларини куйиш
учун В с та в к а -> Номера с т р а н и ц кетма-кетлигини амалга ошириш зарур.
Бунда Номера стр а н и ц дарчаси (3.16.7-расм) пайдо булади. Дарчада
са*иф а тартиб ра^амининг урни (ю^орида/пастда, унгда/чапда/уртада ва
ичкарида/ташкарида) ва биринчи са*ифада тартиб ракамининг куриниши
ёки куринмаслигини белгилаш каби амалларни бажариш мумкин. Бу дарчадаги IfeL. д ^ . ^ . ^ Р601'1Г У ****] булимига белги куйилмаган *олда, са^ифалаш
иккинчи са*ифада 2 ракамидан бошланади.
Номера страниц
м
Црлаженис:
Образец
B uoynpam n
i v
Выравнивание:
Справа
0
Номер на первой страниц?
Формат...
|
|
*
OK
I ' j - -.Отмена
]
Справа
Внизустрашат
> яе рху с т р а н ! 1ць1_
-В
Слева
O r jje H T p a _
Справа
-• ■ ~'■•-
Внутри
Снаружи
3.16.7-расм. Номера с тр а н и ц дарчаси
Номера с тр а н и ц дарчасидан I а°р"ат--- банди босилганда, Ф о р м а т
номера стр а н и ц дарчаси (3.16.8-расм) пайдо булади. Унда 1':позициясида белги куйилса, тартиб раками олдинги ракамлар асосида
давом килади. Агар
36
1 позициясида белги куйилиб,
бирор киймат киритилса (масалан, 36), ракамлаш айнан шу сондан бошланади. Бундан ташкари, дарчада ракамлаш турини (рим ракамлари, харфлар
ва х к.) узгартириш имконияти хам мавжуд.
Формат
номврд
Формат н^ера:
страницы Q
1,2,3,
[v "
L 2 . J . .____
I 1Вютючшь номер гла - 1 , - 2 ■ - 3
____ ^
•-
а, Ь, с, ...
А. В, С,
I. в, hi, ...
v
1-1, 1-А
Нумерация страниц
О продолжить
( 5 начать с:
36
|
ОК
||
О тпей
1
3.16.8-расм. Ф о р м а т номера с тр а н и ц дарчаси
Маълумотларни тахрирлаш вактида турли эслатма, изох ва тушунтиришлар киритиш зарурияти тугилади. Албатта, бу эслаатмалар матн
киритиш дарчасидан ташкарида булиши ва фойдаланувчининг хохишига
кура когозга чоп килиниш/килинмаслиги лозим. Бу вазиятларда керакли
матн парчаси белгиланиб, В с та в ка
Примечание кетма-кетлигини
амалга оширилади ва маълумотларга изо* куииш имконияти яратилади.
Бунда маълумотлар кизил рангда белгиланиб (3.16.9-расм) колган маълумотлардан ажратиб туради.
|мувос±>ик)_
П римечание [L 1 ]: К на К га
алмацпкрши Japvcl____________
3.16.9-расм. И зо* куйилган матн куриниши
Керакли маълумотларни колган маълумотлардан ажратиб курсатишни, асбоблар панелидаги l I ' j (Выделение цветом) тугмаси ёрдамида
амалга ошириш мумкин. Бунда курсор куриниши 0
имкониятдан фойдалангандан кейин маълумотлар
MATH
М А Т Н |в?пялм
каби узгаради. Бу
куринишида фарк
Файл
создать...
Открыть...
Ctrl +0
Закрыть
л
Сохранить
Ctrl+S
Сохранить как...
Сохранить как ееб-страниуу...
Поиск файлов...
Разрешения
>
Версии...
Предварительный просмотр веб-страницы
Параметры страницы...
Предварительный просмотр
Печать...
a ri+ p
Отправит^
►
Свойства
1 D:\W orics\...\w o г d\MS_W ord_tast.doc
2 D:\W orks\...\ppt\MS_POWERPOINT. dос
3 D:\Works\Sanjar_stuff\... \MS_WORD.doc
4 D:\Works\Sanjar_stufft ...\winOS.doc
Выход
3.16.10-расм. Меню панели Файл булими
Хат, факс, автобиография ва турли хилдаги хисоботлар, диссертациялар ёзишда уларнинг умумий тузилиши ва таркибий кисмларини уз
ичига олган, олдиндан тайёрлаб куйилган шаблонлардан фойдаланиш
мумкин. Шаблонлар тупламини очиш учун Файл -> С о зд а ть кетмакетлигини амалга ошириш зарур. Бунда янги жужжат яратиш со*аси
(3.16.11-расм) очилади. Унда На моем ко м п ь ю те р е банди танлангандан
кейин Шаблоны дарчаси (3.16.12-расм) очилади.
С оздание
_) Новый документ
ХМ-документ
Веб-cr ранща
Сообщение электронной почть
1^1 Из имеющегося документа.
Microsoft компэнияси
веб сайтидаги
шаблонлар туилами
Ш аблоны
Поиск в сети:
Н
^ !±1аблоны на узле Office С
^
Компьютер хотирасидаги
шаблонлар туплами
На моем компьютере.
ш На кои* веб-узлах..
П о с л е д н и е rtcп о л ь з о в а в ш и е с я
ш аблоны
Мастер календарей
3.16.11-расм. Янги жужжат яратиш со*аси
Ш аблоны дарчасида ихтиёрий куринишдаги хат, факс, автобиогра­
фия, календарь ва турли хилдаги *исобот, брошюра, кулланма, диссертацияларнинг уларга куйилган талаблар буйича тайёрланган шакллари
мавжуд.
t
..........
Шаблонлар дарчасида диссертация, брошюра ёки *исоботларнинг исталган мавзудаги тайёр куринишлари эмас, уларни
яратиш шакллари (таркибий кисмлари форматлари) келтирил­
ган булади.
-ISO-
s
Ш аблоны
Общие
Другие документы
взысканное;
1 резюме j
d
Отчеты Письма и факсы
Записки
CJ
Мааер
календарей
Публикаш п
л
« Р 4!
Сиияниа
в .Т ! т
Просмотр
Мастер повесток
d
и
Мастер
Мастер резюме
преобразований
Выберите значок
для просмотра.
Современное
ргзюме
и
Сознать
Стандартное
резюме
(*? документ
Шаблоны на узле Office Опйпе
3.16.12-расм. Ш аблоны дарчаси
[Н Л З Б А Н И 5 Л И С С Е 7 Т А Ш Ш ]
I
[ist-im * 52Ш* miaj
Ляп:?ргмгаа h i roscraKn» '.т*Я 2П
fliOHB
[ я г и iso® T 4 i i c n :т?п«ап]
[E2^i2ine ■тигр:m*Ti]
£=4
7«ц«л:<нт
ilp ia :t^ 2 T * .'J Л п *
Лрогуодаи ’.иврждёш
U Qслтч|Hici: тзп*ни
Дна_______
ГТ1ШСЯН1Г5 CCMtT2
О шаблон
Tctrijius
Юцорнги колонтитул
Пас тки колонтитул
С. Documtnt* aud Settings N otebookify Documents My eBooks -vord doc
Last sav bv Laptop
3.16.14-расм. Юкори ва пастки колонтитулларнинг сахифада жойлашуви
Сахифада колонтитулларни жойлаштириш учун Вид
Кол онти­
т у л ы кетма-кетлигини амалга ошириш зарур. Колонтитулларда одатда
турли куринишдаги расмлар, файл жойлашув жойи, номи, яратилган вакти,
файл кайси фойдаланувчи томонидан яратилганлиги тугрисидаги маълу­
мотлар уз аксини топади.
Microsoft Office Word дастурида ишни якунлашдан олдин, киритилган
маълумотларни саклаб олиш зарур. Бу жараённи бажариш учун Файл ->
С охранить кетма-кетлигини амалга ошириш, ёки асбоблар панелидан [*£
(Сохранить) тугмасини босиш талаб этилади. Амаллар бажарилгандан
кейин агар жужжат илк бор сакланаётган булса, Сохранение д о кум е н та
дарчаси (3.16.15-расм) очилиб, унда Имя файла позициясида файл номини
киритиш ва Тип файла позициясида файл кенгайтмасини танлаш лозим.
Microsoft Office Word дастури хужжатлари кенгайтмаси одатда '.doc булади.
Кенгайтманинг яна бир тури *.rtf хужжатни каттарок хажмда, барча
хусусиятлари билан саклайди. Бундай кенгайтмада са л а н га н файллар
турли версиядаги (1998, 2000, ХР, 2003) Microsoft Office Word дастуридан
фойдаланганда хам хужжатнинг муаммосиз уз дизайн ва форматида иш
дарчасида пайдо булишини таъминлайди.
( Сохранить) тугмасини босилганда, жужжат илк бор сакланмаётган булса, яъни у тахрирланган булса, Сохранение до кум е н та дарча­
си (3.16.15-расм) пайдо булмайди. Бунда файл аввалги номи билан олдинги
жойида сакланади.
Файлни бошка ном билан ёки бошка жойда саклаш учун Файл
С о хра нить как кетма-кетлигини амалга ошириш лозим булади. Бунда яна
Сохранение до кум е н та дарчаси (3.16.15-расм) пайдо булади ва бу
дарчада файлни керакли ном билан, керакли жойда ва керакли кенгайтмада
саклаш имконияти пайдо булади. Янги файл олдинги файлнинг нусхаси
Хисобланади, чунки олдинги файл аввалги жойида аввалги номи билан
сакланиб щлади.
Сохранение документа
Папка:
J Мой компьютер
| ? | И
V .. £) •
|
j
i«*DATA(D:)
^ DVD-R дисковод (Е:}
•«e»SAN]AR(G:)
IQ Документы - Notebook
Nokja Phone Browser
^ Nokia Phone Browser
Liаобщне документы
^
'А
, Ш '• Сервис •
Мой компьютер
Рабочий стол
■
к о м п ь ю те р !
Z f Nokia Phone Browser
Nokia Phone Browser
л Документы - Notebook
i Общие документы
disk {CO
DATA <D:)
^ DVD-R дисковод {E:}
SANJAR (Gt>
* • Сетевое окружена
\ Мои документы
L3 Новая папка
j Адреса FTP
q ] Добавить/изменить адреса FTP
iM5_Word_last.doc
-
Сохранить
^Документ Word {“ .doc)
Документ Word ("doc)
- • F
Оокумест Word { “.gx)
XML-дсжумент
Веб-стран» та в одном файле (“ mht; я.тЬйп1)
Веб-странниа (“ .hfrn; e.html)
Веб-страница с фильтром {".hfen; *.html)
Шаблон документа (“ .dot)
3.16.15-расм. Сохранение д о кум е н та дарчаси
Ишни тугатиб факат хужжатни ёпиш учун дастур дарчасининг унг
юкори бурчагида жойлашган @ (Закрыть окно ) тугмасини ёки клавиатурадан C trl + W тугмалари жуфтлигини босиш лозим. Бунда дастур дарча­
си очик колган холда, факат жужжат ёпилади ва feU ( О т к р ы т ь ) тугмаси
ёрдамида бошка хужжатларни очиб, ишлаш имконияти пайдо булади.
Д а стур ва хуж ж атд а иш ни бир вактда тугатиш учун Ф ай л
В ы хо д кетм акетлигини ам алга ош ириш , клавиатурадан A lt + F4 тугм ал ари ж уф тл игини
ёки д а рча унг юкори бурчагидаги L - i (Закрыть) тугм асини босиш керак.
Х,ужжат билан иш лаш ни давом килдириш учун д а стур ни иш га туш и р иб, Ш
(Открыть ) тугм аси ёрдам ида хуж ж атни очиш ёки Ф айл м еню сида охирида
кел тирил ган сунги очилган туртта (бу ^ийм атни узгартириш м ум кин) хуж жат
руйхатид ан танл аб олиш мум кин булади.
3.17. Microsoft Office Word дастурида маълумотларни
чоп этиш имкониятлари
Ф ойдал анувчи бирор хуж жат билан иш лаганда, ал батта, бу хуж жат
таркибий кисм и хисобл анган сахиф ал ар хусусиятларини узга р тир иш масаласи пайдо булади. С ахиф а хусусиятлари курсаткичларини: сахиф а
ул чам лари, сахиф а чегаралари ва варакда ж ойлаш уви таш кил этади.
Ф ай л -> П ар ам ет р ы с т р ани ц ы кетм а-кетлигини а м ал га ош ириш
оркали П а р а м е т р ы с т р ани ц ы дарчасини очиш м ум кин. Д а р ча н и н г П оля
бул им ида сахиф а (3.1 7 .1-расм) че гарал арини (3.2.10-расм ) урнатилади.
БуНДа
Л еке:
[верхнее:
га
9|
ПОЗИЦИЯСИДЭ
ЮКОРИДЭН
сида пастдан чегарагача
рправje :
1- 5 01
че гарагача,
' Iпо зи ц и я ­
zJ позициясида чапдан чегарагача, р^иее:
п озициясида унг то м онд ан чега-
I по зициясид а мукорагача булган м асоф ал ар киритилади. 1Перепле1;
валаш га аж ра ти ла д ига н м а со ф а ни киритиш лозим булса, м укова нинг кайси
та р а ф д ан булиш и 1о°л°жи« пгР"|лгта: Слаи___ Ч позициясида курсатилади.
С ахиф а н инг китоб куриниш ида булиш и. яъни тик ж о йл а ш га н ёки
И
0
альбом куриниш ид а булиш ини м ос равиш да
ор^али танланади.
. «.ЧГЛ1
ва
агьбогечая тугм алари
m
Параметры страницы
Поло
Размер 6>нап*
H r r o * * * v б (*«аги
—---------------- Г—
Пола
Нижнее: 2с*
t
Зсм
Правое: 1.5 см
$
0 см
Положение переплета: Слеза
v
Верхнее:
i о»
Л§вое:
Переплет:
Ҥ
Ориентация
книж ная
альбогаая
С трасть i
несколько страниц: Обычный
Образец
Применит^:
ко всему документу
v
[По ум ол^нию ...
[
OK _____ J j
Отмена
|
3.17.1-ра е м . П а р а м е т р ы с т р а н и ц ы д а р ча си П о л я булими
П а рам ет ры с т р ани ц ы д а р ч а с и н и н г Р а зм е р
(3.17.2-расм )
KOF03
ул чам л а р ин и
та нл а ш
б ум аги б ул им ида
м ум кин.
Бунда
...Mi п о зициясид а та й ё р ста н д арт вараклар ул чам ид ан
ф ойд аланиш мум кин ёки 1ш"р1|на:_______ 2101
- ва 8ькот*‘________ * 7°" ' \
позициясил арид а варак эни ва буйи ул чам л а р и н и киритиб, но ста нд а р т кури­
ниш д аги варакларни яратиш им ко ния ти м авж уд. Бу куриниш бутун хуж ж атга, ф акат белгиланган киемга ёки кур са тил га н вараедан бош л аб кейинги
х;амма варакларга
урнатилади.
та д бик
кил ин иш ин и
v
позициясид а
Варак ва унинг чегаралари ^лчамларига киритилган узгартиришларни тадбик килишдан олдин хужжатнинг кайси кисмига
тадбик килинишини аниклаб олиш лозим.
*
^
ISS-
Параметры страницы
Поля
|
Размер бумаги
И ста^-м * бумаги
Размер бумаги:
A4
v
Ширина:
21 см
Высота:
29.7си
t
Подача бумаги
Первая страница;
Остальные страницы:
По у м i n . 'Подача буиига!
Подача бумаги
По у н в п . (Подача бумаги]
Подача бумаги
06p<a-S£U
—
Применить:
ко всему документу
:V |
111
Параметры печати... j
...............
'
1
(Ж
[По умолчанию...
| |
Отмена
3 .1 7 .2 -р а с м . Параметры страницы д а рча си Размер бумаги булими
Параметры страницы д а рча си Ист очник бумаги бул им ида
(3.1 7 .3 -р а см ) ко л о нтитул л а р нинг турл ича бул иш и, вэр а кни н г куйи ёки ю кори
чега р аси да н
ко л о нтитул га ча булган
м асоф а ва бир катор бош ка
и м кониятл арни
ам алга
ош ириш
м ул ж ал л анган.
Д а р ча д а
Г . чуныхи нечетных стрдк^] ПОЗИЦИЯСИДЭ беЛГИ КУЙИЛГЭН буЛСа, ТОК ВЭ ЖуфТ
в аракл ардаги ко л онтитул л арни бир-бирид ан ф ар кл ил иги таъ м инл анад и.
С ntw y j с*ми<ы по зициясид а белги куйилиш и оркали биринчи варавдэги
ко л о нтитул ни б о ш кал эри д а н ф аркли килиш мумкин.
_______В а р а к
ю корисид ан
ю ко р иги
кол о нтитул га ча
булган
м асоф а
[до дертнего колоититупг:________1.27 см __
титул га ча булган
м а со ф э
позициясид а,
и °Ш 8непиолоиппуиа:
киритилади.
пастидан
______ 1 2 7 г "
пастки
С]
ко л о н­
позициясида
_____________
Ист очник бумаги бул им и да ги
Ty rt.,aCM б о сил ганд а ва
б е л гил а нгэн д э, с а *и ф э д э ги * э р бир катор тэ р ти б рэкам и д а р ч э н и н г чэп
то м о ни гэ ёзиб борил эд и.
)^эммэ у згэ р и ш л эр н и н г кейинги ^ у ж ж этл э р д э *э м пайдо бул иш ини,
яъни о д а ти й иш латил адиган куриниш б^л иш ин и таъм инл аш учун бул им д а
ж о й л з ш гэ н |Поуг^а««с.>
тугм а си ни босиш этэрли.
Параметры страницы
Поля
Размер бумаги
j Источник б у м а ги j
Р азд ел
у а ч а т ь раздел:
Со следующей страницы v
КОНЦйВэй
Различать колонтитулы
ГП четных и нечетных страниц
и первой страницы
От края:
до верхнего колонтитула:
1.27 см
до нижнего колонтитула:
1.27 см
t
Страница
Вертикальное выравнивание:
По верхнему краю
|v |
Сбразец
П рим енит^:
ко всему документу
н
Ч>гйраи»1Я п р ° к - ■ ! [ Грвнииь..
П о >м олчанию .
QK
]
Отмена
3 .1 7 .3 -р а с м . П а рам ет ры с т р а н и ц ы д а р ча си
И с т о ч н и к б ум аги булим и
^ у ж ж а тн и когозда чоп ц и л и ш д а н 0л ди н ун и н г д и за й н и ва ф го зд а
куриниш ини экр ан д а куриш ж уда кулай им коният. Б у и м ко н и я т Ф ай л ->
П р е д в а р и т ел ь н ы й п р о см о т р кетм а-кетлигини а м ал га о ш ир иш ёки асб о б ­
л ар панелидан 'A l ( Предварительный просмотр) тугм а си ни босиш орцали
ам алга ош ади. )^уж ж атни экранда олд ин кур иш ж а р а ё н и 3 .1 7.4 -р а см д а кел­
тирил ган. Иш д а рч а сига кайтиш учун -'!^рыТь тугм а си ни босиш лозим .
Х уж ж а тни чоп килиш дан олдин, ал батта, уни экр ан д а куриш
им ко ниятид а н ф ойдаланинг.
4 ] M S _W ord_tast.doc (пр осм отр ) - M icro soft W ord
: файл
Правка
0ид
Вставка
Формат
50S
’
__|
•а-
Сервис
ct-at/V»*
сури-гига
sar-vp.y-i-
слг v im .
ce rviye jn
Окно
Справка
Закрыть ^
3i
х з v s /.
Хаблица
Мейо
I 13 I
1 12 I
I 14 I
• »1А
I
'Т е ч j ’ l * i j 1 1 c a c w if -и
05ъе*Г'
*
us<jt 3yrus*s-
Зугиигар-ла
знгпж с^а
io/iSj-a^v'b.in <ч-а*мз t4xz*-fj~rsz -ayyv <*'jysg* Настроив течи
=acu 3-’ Э4«" -з Н астроив объ«*о ,=аси. 3-^Э4С' *а-*гг5£/
»■«<>*srr.jc«- хе»^агг»ЛБ
Е*> -.«//эр apcawftia *cwaСурячгиса-/
-
■:*Егхаху л‘ -а гл и 5С / аз cei'-viia*p.r<-«*5B“ ilu. -a vs.*
tf * 9
г я
Раем 2-124. - r j f . / a c i
z z * ъз *г>гя
'а -5,»; и м
!*•
л.1* >.•»•■
HacTipotiхап-41 а; га настрои** оОъаиай^Эреггзр/.
N >
-= q щ
Стр. 91
а? еа
’
______ !
* ^ 3
>
<
Разд 1
91/106
На 2.6см
Ст 1
'
Кол 1
3 .1 7 .4 -р а см . Х уж ж а тни чоп килиш да ол диндан куриш
М аъ лум отларни чоп кил иш учун Ф айл -> П ечат ь кетм а-кетл игини
ам алга ош ириш , C trl + Р тугм а л а р ж уф тл игини ёки асбобл ар п а нел идан L i ;
тугм асини босиш лозим . Бунда чоп килиш курсаткичл арини киритиш учун
П ечат ь дарчаси (3.1 7 .5 -р а см ) пайдо булади. Бу д а рча ё р да м ида хуж ж атнинг исталган булагини ва исталган куриниш да ва исталган нусхад а чоп
килиш мумкин.
Хуж ж атни гул и к чоп килиш у ч у н П ечат ь д а рчасид а К:; вя
I пози-
циясини танлаш лозим . А га р I 1екуы«| позициясида белги куйилган булса,
ф акат курсор ж ойлаш ган варакни чоп килиш ам алга ош ирил ад и. И сталган
тартиб ракам ли са^иф ани чоп килиш учун, 10 а р и » » : | по зициясид а керакли
сахиф алар та р тиб р а кам л арини киритиш лозим булади. Р а ка м ла р 4 - 8
куриниш ида киритилса, тур тин чи сахиф адан бош лаб саккизинчи са хиф а гача булган м аъ лум отларни чоп килиш ж араёни ам алга ош ирил ад и. П озицияда 4 ,5 ,7 -1 1 кур иниш ид аги м аъ лум от киритилганда, та р тиб р а кам л ари
туртинчи, беш инчи, еттин чида н бош л аб ун биринчигача булган са хиф а л а р
чоп килинади.
Включить:
!*e гграницы диапазона
по зициясид а хуж ж атдаги *а м м а
мавж уд сахиф аларни, ф акат то к ёки ф а ка т ж уф т сахиф ал арни чоп килиш
им кониятл ари мавжуд.
_______М аъ лум отдан
чоп
килиниш и
л озим
булган
нусхалар
сони
‘ число &рлш:
1
1
■*‘ 1
позициясида
с
ва бир
число страниц на листе:
когазда ж оилаш иш и
1 страница
лозим булган сахиф алар сони
позициясида
киритилиш и зарур. Бу сон энг купи бил ан 16 та булиш и мумкин. Бирор
хуж жатни куп нусхада чоп килганда [ В разобрать-о копиян| позициясидан
ф ойдаланиш максадга м увоф ик. Бу булимга белги куйиш билан нусхаларни
бир-биридан аж ратиш мумкин. Бунда биринчи тул ик хуж ж атдан бир нусха
чикаради ва кейинги нусхаларини яна давом эттиради. Белги куйилм аган
вазиятларда, жужжат биринчи сахиф адан керакпи нусха, кейин иккинчисидан ва хоказо чоп этилади.
П ринтерл ар сони куп булган вазиятларда керакли принтерни
^ 1 9 2 .1 5 3 .:.lfh a s e r 7300D.X
позициясида
танлаб
олиш
мум кин булади.
А гар жужжат сахиф ал анган бупса, хуж жатни чоп кип и ищ а
П е ч а т ь д а рча си н ом ера булим ида айнан тартиб ракам лар киймати
киритилиш и лозим М асалан, хужжат сахиф ал арига ракам куйиш 5
дан бош ланган булса, чоп килиш учун 4 ракам ини киритилса, бунда
хеч кандай м аьл ум от чоп килинмайди, Ч унки бундай тартиб ракамли сахиф а хуж ж атда йук
____________ _______ _____ _________________________
/
Х уж ж атни чоп килиш л озим булган нусха л а р сони, бир когозда жойл а ш иш и л озим булган са хиф а л а р сони ва бош ка купгина бош ка ам алларни
танл анган п ринтер хусусиятл ари д а рча сид а ба ж а ри ш м ум кин. П ринтер
хусусиятл ари турли п р интерл ард а тур л ича булади. Л екин улар хусусия т­
л ари курсаткичл ари бир -бир ид а н катта ф арк килм айди.
IS
Печать
Принтер
имя:
COCTOJM«:
4Ц
Двойства
\\19 2.163.1. 1 ’Phaser 730GCOC
Свободен
T in :
Xerox Phaser 7300DX
порт:
X _ I9 2 .163.1.203
j Нацги п р и те р ... ]
] ] печать в файл
заметки:
[ I двусторонняя печати
Страницы
Ко пш
@ все
число gpmtfl:
О
гекушая
Р1 разобрать по к о п и »
О чо«ер^:
Эведите номера или диапазоны страниц,
разделенные залягыми. Hanpiwep: 1,3,5-12
А кл о ^ ггь :
Все страницы диапазона
Напечатать:
Документ
Масштаб
•
число страниц на ntcre: t \ страмща
по размеру страшиы:
Т кущ ий
окг«
| Параметры..
А
В
Отмена
\
Д \192.168.1. lfh a s e r 73QOOX
\\192.168.1.1VHP LaserJet 5100 PCL 6
*.\ 192.168.1. l e a s e r 73000Х
1 страница
Бее страницы диапазона
Sec
Нечетные страьида
Четные стра»%тиы
V®
[л Microsoft Office Document Image Writer
Ю Т»«Й _
2 страницы
А страницы
6 страниц
8 страниц
16 CTpantm
3 .1 7 .5 -р а см . П ечат ь да рча си
П ринтерлар хусусия тл а р инин г асосий курсаткичл арини X E R O X
P haser 7300D X рангли принтери хусуси я тл а р и н и н г курсаткичлари мисолида
кел тириб утамиз.
____________
Б унинг учун П ечат ь д а рча сид а н ___ _________j тугм асини танлаш
лозим . Бунда Св ой ст в а: P h a s e r 7 3 0 0D X (принтер ном и) дарчаси пайдо
булади.
Бу д а рча н и нг Б у м ага /К а че с т в о б ул им ида (3.17.6-расм ) хуж жатни
чоп килиш учун зарур булган кого зл а р нинг ф о р м а тин и ва копэзнинг кайси
лотокдан олиниш ини ур натиш лозим. Б унда *а р бир л о то кда турли хил
ф орм атд аги ва ка л инл икд аги когозлар м а вж уд булиш и ^исобга олинган.
А гар когоз ф орм ати бел гил аниб, кайси л о то кда н ол иниш и белгиланм аса, ш у
ф орм атдаги когоз ж ойлаш ган лотокни принтер узи танлайди.
Б ундан та ш кар и, бу бул им д а биринчи ва охирги ва р а кл а р ни бош ка
л отокдан олиш ва то не р ни иктисод килувчи реж им да хуж ж атни чоп килиш
им кониятлари *а м м авж уд.
Чоп кил иш да когозни турли ло то кла р д а н олиш им ко нияти
*а м м а принте р л а рд а м авж уд эмас. Бу, ал батта, куп л о то кли
пр инте р л а рга хос. Б аъзи принтерл ард а ф а ка т битта л о то к
м а вж уд булиб, бунда Б у м ага /К а че с т в о булим ида когоз ф орм ати ва то не р ни иктисод килувчи реж им га утиш им ко ниятл а ри ни
ур натиш мум кин.
J Свойства: Phaser 7300DX - 192.168.1.1 - доку...
ТекСок*
I? ]g g
Поиски устранениенеисправностей
Бумага/Качество
Раслоге жени е
Варианты вывода
Вы5ор лэтка
АЕТОматичс(
Размер бумаги
]А4
Тип бумаги
| Обычная бумага
Выбор -спец. Лотка
д
£
МРТСКмстка)
А4
Специальные
Л оток 1
А4
О бычая бум...
CneijigntHbe
Лоток 2
А4
Лоток Э:ниэкн..
АЗ
Спе^альнье
Поток 4
АЗ
Обычная бум...
Титульные стр а н ш ь
Качество печати
Нет
Только первая страница
п
; л!
ПерЕая и после-аняя страницы
Источник: Ja , МРТ(Очистка)
•ftk ir o n t^ x p n io x
J
Специальные размеры
ОК
Отмена
3 .1 7 .6 -р а с м . П ринтер хусусиятл а р и д а рч а сид а конэз турини ва
чоп килиш сиф атини белгилаш булими
С в ой ст в а: P h a s e r 7 3 0 0 D X д а рча сид а T ek C o lo r б ул им ида (3.17.7расм ) хуж ж атни чоп кил иш да р а нг курсаткичлари белгиланади.
Б унда х;ужжатни рангли ва рангсиз (ок-кора) куриниш д а чоп килиш
им кониятл ари мавжуд.
Tek C o lo r булим ида, яъни рангларни бош кариш булим и ф акат рангли п р интерл ард а мавжуд. Бош ка оддий принтерл ард а
ф акат о к-кора р а нгл а р нинг оч ёки тукпиги ни бош кариш м ум кин.
^Свойства: Phaser 7?00DX - 1 9 2 J 6 8 .1 .1 - доку...
?
Бумага/Качество
Варианть вывода
Поиски устранение неисправностей
Располооенме
TekColor
Цветовая коррекитя
iAero
^ Office Color
J
С
Соответствие печати
j ^ К о м м е р ч е с к а я печать
Черно 5елая
Г ' И аю пьзое ать настр передней панеги принтера
T t e W T o n ix x lR r tX
ОК
> ,лем,
3.17.7-расм. П ринтер хусусиятл а р и д а рчасид а ранг курсаткичл арини
бел гил аш булими
С в ойст ва: P h a s e r 7 3 0 0D X д а рча си д а пайдо булган Р ас п о л о ж е н и е
булим ида (3.17.8-расм ) ^уж ж а тни чоп килиш да варакларни китоб (ве р тика л )
ёки альбом куниниш ида (гори зонтал ) ж ойла ш тир иш мумкин.
Б ундан таш кари, бу б ул им д а когознинг икки том онига чоп килиш ва
муковани ёнидан ёки устид а н бул иш и ни урнатиш им конияти мавж уд.
^С войства: Phaser 7300DX - 192.1t>8.1.1 - доку ..
? ]^ j
Поиск ^устранение неисправностей
Расположение
БунагаЛ{вмесгао___
Варианты вывода
Ориентация
0 Книжная!
О
О
Альбомная
Альбомная ввернуто)
Дву сторонняя печать
0 H ei
О Переплет с£оку
О Переплет сверху
Страниц на гисте:
1
ОК
О тм ена
3.17.8-расм. П ринтер хусусия тл а р и д а рча сид а варакларнинг
ж о й л а ш увини бе л гил а ш булими
Б улардан таш кари принтер хусусия тл а р и д а рчасид а хатоларни аницлаш ва ул арнинг ечим ини топиш *а м д а ко ю зн и чицариш ж ойини белгилаш
им кониятлари мавжуд.
Microsoft Word дастурида ишлатиладиган тезкор клавиша).ар [8, 10]
3.17.1-жадвал.
Т е зкор
m m n ip
Рус тилидаги MS
O ffic e н и
Бажарадиган амали
Инглиз тилидаги
O fttc# учун
М
Иш дарчасидаги хамма
маълумотларни белгилаб
олиш
Выделить все
Select all сол/ел/s o f
the page
Белгилаиган жойдаги
харфларни калинлаштириш
Полужирные буквы
Bold highlighted
selection
C trl + С
Белгиланган матннинг
нусхасини олиш
Копировать
Copy selected text
C trl + X
Белгиланган матнни киркиб
олиш
Вырезать
Cut selected text
Окно печати
Open the print window
C trl + А
C trl
+В
C trl
+Р
Принтерга чикариш дарчасини
очиш
r C trl
+F
Цидирув дарчасини очиш
Окно поиска
Open find box
C trl
+I
Белгиланган жойдаги ёэувни
курсив холатига утказиш
Курсивные буквы
Italic highlighted
selection
C trl
+К
Гипербоглик яратиш
Г иперссылка
Insert link
+U
Белгиланган жойдаги еэувнинг
тагига чизиш
Подчеркивание
букв
Underline highlighted
selection
C trl + V ёки
S h ift + Insert
Нусха ёки киркиб олинган
матнни куйиш
Вставка
Paste
C trl + 2
Охирги бажарилган амални
бекор килиш
Отмена
Undo last action
Охирги бажарилган амални
такрорлаш
Повтор
Repeat the last action
perform ed
C trl
C trl
+ Y ёки
C trl
+L
Матнни чап ю м он га ростлаш
Равнение в левую
ст орону
Aligns the line or
selected text to the left
of the screen
C trl
+E
Матнни уртага ростлаш
Равнение в
середину
Aligns the line or
selected text to the
center o f the screen
C trl
+R
Матнни ^нг томонга ростлаш
Равнение в правую
ст орону
Aligns the line o r
selected text to the
right of the screen
C trl
+M
Сатр бошидан чекинишни
узгартириш
Изменить отступ
Indent the paragraph
C trl
+ S h ift + F
+>
Шрифтни узгартириш
Изменить шрифт
Change the font
Белгиланган матн шрифтини
бир бирликка ошириш
Размер шрифта +
1
Increase selected font
+1
+ S h ift + <
+[
Белгиланган матн шрифтини
бир бирликка камайтириш
Размер шрифта 1
Decrease selected font
Куринмас белгиларни
куринадиган ва кайта
к^ринмас цилиш
Показать или
скрыть
непечатыемые
знаки
View or hide non
printing characters
Битта суз чапга харакатланиш
Перемещение на
слово б лево
Moves one word to
the left
F4
C trl + S h ift
C trl + ]
C trl
C trl
C trl
+ S h ift + *
!C trl + <чап
!] стрелка>
-
т
-
-1
Т«экор
кллп.ишал«п
C trl + < у н г
стрелка>
C trl +
с ю ко р и га
стрвлкаси>
„
Бажарадиган амали
Pup чивир\* wa ■(■J
* ?ЧЦИ
illU U l Ч Я 1П 1Н I I
п « с « учун
Moves one word to
the right
Битта суэ унгга харакатланиш
Перемещение на
слово в право
^атор ёки параграф бошига
бориш
В начало
параграфа или
строки
Moves to the beginning
o f the line or paragraph
C trl + <ластга
стрепкаси>
1^атор ёки параграф охирига
бориш
В конец параграфа
или строки
Moves to the end of
the paragraph
C trl + Del
Курсордан унг тарафдаги
суэни учириш
Удаление слово с
права курсора
D eletes word to right o f ii
cursor
C trl +
B ackspace
Курсордан чап тарафдаги
суэни учириш
Удаление слово с
лева курсора
Deletes w ord to left o f
cursor
C trl + End
Курсорни хужжат охирига
жойлаштириш
Размещение
курсора в конце
документа
Moves the cursor to
the end o f the
docum ent
Курсорни хужжат бошига
жойлаштириш
Размещение
курсора в начале
документа
Moves the cursor to
the beginning o f the
document
Белгиланган матнни
бошлангич шрифтга уткааиш
Шрифт по
умолчанию
R eset highlighted text
to the default font
C trl + 1
1^атор оралигини бир бирлик
килиб урнатиш
Одинарный
инт ервал
Single-space lines
C trl + 2
1^атор оралигини икки бирлик
килиб урнатиш
Д войной интервал
Double-space lines
!
Г
j C trl + Home
i
1
Ctrl + Пробел
1^атор оралигини бир ярим
C trl + 5
J— ... .................... бирлик килиб урнатиш
Полут орный
интервал
15-line spacing
Changes text to
,
..
.
i heading 1
C trl + A lt + 1
Матн стилини 1 га куйиш
___
.
Заголовок 1
Ctrl + A lt + 2
Матн стилини 2 га куйиш
Заголовок 2
Changes text to
heading 2
Ctrl + A lt + 3
Матн стилини 3 га кУйиш
Заголовок 3
Changes text to
heading 3
F1
Ердамдан фойдаланиш
Справка
Open Help
S h ift + F3
Сузнинг хамма харфи бош,
кичкина ва биринчиси бош
харфларда килиб ёзиш
Все прописные или
строчные
Change the case o f the i|
selected text
F7
Матннинг тугри ёзилганлигини I
Правописание
текшириш
Spell check
S h ift + F7
Тезаурусни улаш
Тезаурус
Activate the thesaurus
F12
Файлни саклаш (кушимча
имкониятлари билан)
Сохранить как
Save as
S h ift + F12
Файлни саклаш
Сохранить
Save
4-к;исм. Microsoft Office Excel
2003
tss
Кириш
Ж а д ва л я р а тиш д а н бош л аб м ураккаб *и со б -ки то б иш ларини ам алга
ош ириш , м у^а н д и сл и к м асал алари ечим ини топиш , ста тисти к м а ъ л ум от­
л а рн и та *л и л этиш ва турли куриниш даги
д иа гр а м м а л ар н и
яратиш
им кониятини
M icro so ft O ffice Excel д а стур и ф ойд аланувчига таедим килади. M icro so ft O ffice
Excel д а стур и M icro so ft O ffice 2003 гурухи
таркиби га киради ва гурухд аги бош ка
д а с ту р л а р (хусусан, M icro so ft O ffice W ord)
бил ан ухш а ш ф ун кция га эга булган им ко­
ни ятл ари м авж уд. Ш у сабабли, китобнинг
уш б у кисм ид а ф а^ат M icro so ft O ffice Excel
д а стур и га те гиш ли булган им кониятлар
кур иб чики ла д и. M icro so ft O ffice д а стур л а ри учун ум ум ий булган айрим им ко­
ни ятл а р куриб чи^илм айди, чунки улар китоб нинг бош ^а ^исм л арида батаф сил баён этилган.
К ито б нин г уш б у кисм и билан та ни ш иб чикиб, С из куйидаги билим л а р га эга буласиз:
> M icro so ft O ffice Excel да стур ини иш га туш ириш усул лари
> M icro so ft O ffice Excel да стур и д а рча си билан таниш ув;
-*• M icro so ft O ffice Excel д а стур ид а м а те м а ти к хисо б-кито бл а рн и а м ал га ош ириш ;
* С та тистик м аъ лум отларни та)у 1ил этиш ;
•> Б аъзи м у^а нд исл ик ва и^тисодий м а са л а ла р ечим ини
топиш ;
+ M icro so ft O ffice Excel да стур и д и а гр а м м а л ар и билан иш л а ш ва хоказолар.
4.1. Microsoft Office Excel дастурини ишга тушириш
M icro so ft O ffice Excel д а стур и ни иш га туш и р иш учун а м ал ларни ^уйид а ги ке тм а -ке тл икд а баж ариш кер а к булади:
5.
6.
7.
8.
Пуск (Start) тугм а ча си бо сил а ди (4.1.1-расм ).
Программы (Programs) булим ига кирилади.
Microsoft Office булим ига кирилади.
Microsoft Office Excel 2003 босилади.
Wcrosaft Office Tools
Средсгм Microsoft Office
g l ju ic e * L f l t m
4
ьгоо.у» Иэл* M jtv
Q
4c»cc ^ im n c s . t
’•Vrosofc Office IrfoPath 2003
0
^СГ**0^Л М4
Hcrosslt Office Outoo* 20G3
w
Справка и ;ю д д е р к к л
£ ) Distal «Verie
/^ 7
Вьпот-ггь...
ip lj LuardTecr
Mcrosoft Office РиЬНтег 2003
WebEx Recofde" & Mayer
Microsoft Offic; Word 2003
£3 AB'osarpyeca
Заведиснис работы .
11гры
£3 Ста^хасзтьые
1’
Улале»+М1 понлцпик
0
'fVndows Me&s Plaver
4 .1 .1 -ра е м . M icrosoft O ffice Excel дастурини иш га туш ириш
M icrosoft O ffice Excel д а стур ини иш га туш и р иш ни нг яна бири усули:
4. П уск (Start) тугм а ча си босилади (4 .1 .2-расм).
5. Выполнить (Run) булим ига кирилади.
6. Запуск программы позициясида excel д е б ёзилади.
Запуск программы
M
l
В ы п о л н и ть ...
— у
1
ц
L
|
З а в е р ш е н и е р а б о ты ..
Введите имя программы, папки, документа илм
ресурса Интернета, м Windows откроет их.
О ткры ть:( ехсе(
|
|
^
Сг.
||
|
О б к р ..
4 .1 .2 -р а с м . M icro so ft O ffice Excel дастурини Выполнить
ё р да м ида иш га туш ириш
M icrosoft O ffice Excel д а стур ини ё р л и к ёрдам ида иш га туш ириш *а м
мум кин. Бунинг учун Рабочий стол ёки Быстрый запуск м еню сидаги
M icrosoft O ffice Excel д а стур и ёрлиги (4.1 .3-расм ) устида си чко н чан инг чап
тугм асини икки м арта те з босиш лозим .
-Ш В -
3^1
Microsoft Office
Excel 2003
4.1.3-pacM. M icro so ft O ffice Excel дастурини ё р л и к ё р д а м ид а
иш га туш ириш
M icro so ft O ffice Excel д астури о чил а ётган вактда (ю кл ан а ётга нд а)
куйидаги (4 .1 .4 -р а с м -4 .1 .1 0 -р а см ) кур иниш л ардаги та сви рл а р экр ан д а пай­
д о булади [25]:
M ic r o s o f t
M icrosoft E xcel V ersion 3.0
Copyright © 1 9 8 5 -1 9 9 1
This copy of M icrosoft E x cel is licen sed to:
W arn in g : This com puter program is p ro tected by cop yright law
and in te rn ational treaties. U n au th o rize d reprodu ction or
distribution of this program , or any portion of it. may result in
sev ere civil and crim inal p en altie s, and will b e p ro s e c u te d to
the maximum e xten t possible under law
4 .1 .4 -р а с м . M icrosoft O ffice Excel 3.0 да стур и о ч ил иш и
Thil copy of Mr_iG:oJi Excel« icensed to
_Microsoft,Excel;
-—
T V
^
Д
’ I
)
4
V e r s io n
5 .0
C o p y jig h t© 1985-1994
г
M icro so ft C o rp o ra tio n
S p e llin c d e c k e r C o p y rig h t© 1984-1994
S o ll- A it. Inc. АЙ rights re s e rv e d
T his p ro g ra m is p ro te c te d b y US and in te r n a tio n id c o p v r iflh t laws a s d e s c rib e d in Help .About.
■O S-
C o p y rig h t 1985-95
Microsoft Corporation
Ten program jesl chroniony prawem aulorskirrzgodnjez o pisem w polu
Microsoft Excel informacje
4.1 .6-p a cM . M icro so ft O ffice Excel 7.0 да стур и очилиш и
Product ID;
\
C o p y r ig h t© 1985-1996 M ic rc a c ft C c rp c r a lie n . All rig h ts re s e rv e d .
T his p r o g r a m is p ro te c te d b y U S a n d in te rn a tio n a l
c o p y r ig h t la m as d e s c rib e d in H e lp ^ o u t .
4 .1 .7 -р а с м . M icro so ft O ffice Excel 97 д астури очилиш и
.
f
¥
j
M ic r o s o f t
Excel 2000%
MICROSOFT OFFICE
UcencK
■*
j
Product
4
ten &*<kiKt
.
« j ».;
Qipjriight © 1SSS-1SSS Microsoft (brpcration. Wszelkie prawa
lastrzezone. Ten program jest <hroniony prawami autorskimi zgodnie
г opisem w oknie dialoqowym Mkrosoh Eictl - infomnaqe.
MWOMft*
1
Excel
in
_____
1
Microsoft Office XP
Я
T h u tnu.liM I iv lic e n t td to :
4JM
^р Л Л > уМ *4 *
CepyrtghcQMKmoft C<yponoon tS8S-200l.
A l r b jta
TK« pro g ra m К p *o t« c i« d b f U S «nd
**Ф т м м у ь * 1 io p y rt^ K I l * w t « <J»t>«tb*<J m H e lp About
4 .1 .9 -р а с м . M icrosoft O ffice Excel XP д а стур и очилиш и
M icro s o ft
^
^
Microsoft Office
."Li. Excel 2003
C opyright © 1985-2003 M icrosoft C o rpo ratio n, A ll rights reserved.
4 .1 .1 0 -р а с м . M icrosoft O ffice Excel 2003 д а стур и очилиш и
4.2. Microsoft Office Excel дарчаси тузилиши
M icro so ft O ffice Excel д а стур ид а янги хуж ж а т я р а тил ган д а "Кн ига №"
д е б ном л анад и (4 .2 .1-расм). Б унинг асосий сабаби д а стур н и н г х;ар бир
*уж ж а ти И ш ки т о б и ва иш китоби та р киби да ги ва р а кл а р И ш варацпари
иборал ари билан боглицлигидир. Иш вараги ш а хм а т д о ска си га ухш аб устун
ва ка то р л а рд а н таш кил топиб, *а р бир устун я ч е йкал ард ан иборат булади
[7 ,1 1 ].
l=1Microsoft
файл
И
°и
Excel - Книгат
Ц раака
йид
Формат
В гта Е ка
Сервис
Данны е
Оправка
Q khq
A do b e FDF
Anal Суг
-1 0
в__
-
Ж
К
Ч
Е
== ■
—
и
т
-й
_
*
-
в
х
Э> * Д
*
I
Ip n c ry a ia к раооте
. Office Online
Подключиться к веб-узлу
Microsoft Offics Опёг*
Последние свесения об
использование Excei
Двтомдтичесх;-: об—оэлягь
зтот список из Вебг
Пример: 'Печать нескольких
когмй
Открыта
_ j О ткры ть,..
Создать книгу ..
З ^ Л и с т ! ^ Л н с г2 /
<S.
> I
х
M icrosoft O ffice Excel 2003 д астури д а рча си (4.2.1-расм ) куйидаги бул им л а р ва со ^ал а р д ан таш кил топади.
Асбоблар панели (Панель инструментов, Toolbar) -
купгина
Excel ком а н да л а р и билан иш лаш , Excel янги иш китоби яратиш ва
сацлаш, олдин са^ланган иш китоб ларини очиш , принтерга чи^ариш ,
нусха кучириш , киркиш ва м асш табни узга р тир иш им кониятл арини
беради.
Иш китоби (Рабочая область, Workbook) - бир ёки бир неча иш
в а р акл арид ан таш кил топган булиб, м а ъ л ум от киритиш ва *и с о б китоб ларни ам алга ош ириш , д иа гр а м м а л а р яратил иш сох;аси
х,исобланади.
Иш варацлари (Рабочий лист, Worksheet) - м аъ лум от киритиш ва
*и со б -ки то б л а р н и ам алга ош ириш ,
*и со б л а н и б , Excel янги иш китоби
иш вара™ булади. И сталган бирига
устида сичко н чан инг чап тугм асини
д и а гр а м м а л а р яратил иш со *а си
яр а тил ган вактда, одатда, учта
утиш учун та нл а нга н варак номи
босиш киф оя.
Топширицлар со^аси (Область задач, Task рапе) ёрдам ида
олдин очил ган *уж ж а тл а р н и куриш , я нгисини яратиш ёки ш аблонлардан ф ойд а ла н иш мумкин.
ш
и
Формула киритиш дарчаси (Строка формул. Formula bar) - бу
д а рча га *и с о б -ки то б а м ал ларини баж ариш учун керакли ф орм ул ал ар киритиш мум кин булади.
Ячейка номи (Имя, Name box) - бу булим да курсор ж ойла ш га н
я чейка ном и ёзилган булади.
4.3. Microsoft Office Excel дастурида маълумотлар киритиш ва
улар устида амаллар
M icro so ft O ffice Excel да стур ида м аъ лум отлар я ч ейкал арга киритилиб, ам ал лар б аж ари ш учун айнан м аъ лум от кири тил ган яче йка л ар н и
та нл а ш л озим бул ади. Excel д а стур ид а м аъ лум отлар асосий учта турга
булинади. Б улар матн, сон ва ф орм ул алард ир.
К иритил ган матн, одатда, ячейка чап том онига, сон ва ф о р м ул а л а р
унг то м о ни га (4.3.1-раем ) ростл анади. Я чейкал арга ф о р м ул а кир и тил аётганда биринчи навбатда те н гл и к белгисини "=" киритиш д ан бош лаш
лозим , яъни -45+56" ва яче йка д а “101" пайдо булади. А кс *о л д а кири тил ган
м а ъ лум отларни д а стур од дий матн д е б туш унади “45+56" ва м аъ лум от
я че йка нин г чап то м о ни га ростл анади.
Курсор ж ойлаш ган
ячейка номи
iC 4 ;
■“ 'А
Курсор жойлаш ган ячейка
таркибидаги маълумот
*
-4Ь*56
/М а г н
С
В
1
bir
667+ - С о н
2
3
45+56 ■
I
101 I - Ф о р м у л а
4
Курсор жойлашган
ячейка
4.3.1-раем. Я че йкал арга киритилган турли м аъ лум отлар
К иритил ган
м аъ лум отни
узгартириш
учун
м аъ лум от
ж ойла ш га н
ячейка (I
| 671) устид а икки м арта сичко н чан инг чап тугм а си ни ёки F2
ф ун кцио на л тугм а си ни босиш лозим . Бунда курсор ячейка ичид а ж о й ­
л а ш а ди (I----------££!) ва м а ъ лум отга узгартириш киритиш им ко нияти пайдо
булади. А гард а м а ъ л ум от киритил ган ячейка танланиб, узга р тир иш киритил ад иган булса, о л дин ги м аъ лум от учиб кетади. М аъ л ум о тл ар н и узга р тир иш ни ф орм ул а д а р ча си д а н *а м ам алга ош ириш мум кин.
Excel д а стур и д а м а ъ лум отла р ж ойла ш га н я чейкал арни бе л гил а ш нинг турли йул л ари м авж уд. Б утун бир устунни (4.3.2- а раем) белгилаш
учун ке р а кпи устун ном и (м асалан, В) устида сич^ончанинг чап тугм а си ни
босиш лозим . Бунда, устун ном и устида ж ойлаш ганд а курсор 4 - куриниш ига
келади. Битта ка то р ни бел гил аш учун (4.3.2- b раем), катор ракам и устида
(бунда курсор курсаткичи -Щ- куриниш га кел ади) си чко н чан инг чап тугм асини
босиш лозим . Б утун иш варагини белгилаш (4.3.2- с раем) учун варакнинг
ю кори чап бурчагини, яъни устунл ар ном л ари ва като р л а р ракамлари
кесиш м асидаги (4.3 .2 - b раем, кизил а йл ана билан кур са тил га н) туртбурчак
устида сичко н чан инг чап тугм а си ни босиш лозим .
А лбатта, иш д а в о м и д а бир неча катор ёки устунл а р ни бир вактда
белгилаш за рурияти пайдо булиш и табиий. А гар бе л гил а ниш и зарур булган
Катор ёки устунл а р ке тм а -ке т ж о йла ш га н булса, си чко н чан инг чап тугмасини
уш па б турган холда, ю кори/пастга ёки унг/чапга хара ка тл ан иб, белгилаб
олиш мум кин. Б елги ла н иш и лозим булган катор ёки устунл а р ихтиёрий
ж ойда ж ойлаш ган булса, кл а виатурад ан C trl тугм а си ни босиб уш лаб турган
Холда, керакли устун ёки каторл ар бе л гил а б чикилад и.
Я ч е йка л а р нинг биро р -бир сохасини (4.3.2- d раем) белгилаш учун,
I (
••
курсор Л _ Г кур ин иш ид а булганида, си чко н чан инг чап тугм асини уш лаб
турган холда керакли сохасини танл аб олиш лозим .
1
А
1
2
3
4
5
б I
7
со
г,
я)
А
.
В
С
1
2
3
4
5
6
7
D
bir
567
45+56
101
d)
4 .3 .2 -р а с м . У стун (а), ка то р (Ь), бутун иш варагини (с) ва ячейкалар
сохасини (d) белгилаш
Я че йка л а р н и н г биро р -бир сохасини (4.3.2- d раем) белгилаш учун,
П
курсор L L U кур ин иш ид а б ул ганид а си ч ко н чан инг чап тугм асини уш лаб тур­
ган холда керакли сохасини танл аб олиш лозим .
М асалан, хисо бчи корхона м ол иявий иш лари билан ш угуллангандан
кейин пул, кун, вакт ва ф оиз кур иниш ид аги м аъ лум отлар билан купрок
иш лаш ига тугри келади. И лм ий изл аниш лар билан м аш гул булувчи олим
инсон куп р о * ю кори а никликга эга булган сонл ар билан иш лайди. Ш у сабабдан, M icro so ft Excel д а стур ид а яче йка л ар га кир и тил ад ига н м аъ лум отларни
турли ф о рм атл арда ёзиш ва бу ф о рм атл арни тур л и сох;а ф ойд аланувчилари узл арига маъ^ул б ул ганини иш ла тиш ла р и мум кин.
Ф орм атни узга р тир иш учун Ф орм ат -> Я чейки ... кетм а-кетл игини
а м ал га ош ириш ёки кла виа тур а д а н C trl + 1 тугм а л а р ж уф тл игини бир вактда босиш лозим . Ёки керакли соха та нл а нга нд а н кейин соха устида сичцонча н и н г унг тугм аси ни босиб, пайдо булган д а рча д а н (4.3 .3-расм ) Ф орм ат
ячеек... булим ини та нл а ш лозим . Бунда Ф о р м ат я ч е е к д а рча си (4.3.4р асм ) пайдо булади. Бу д арча, одатда, о л тита б ул им д ан таш кил топади
(4.3.4-расм - 4 .3 .1 1-расм).
А
Вы резать
■й
Копировать
Д
Вставить
С пец иаль н ая в с та в ка ...
Д о б а в и ть я ч е й к и ...
У д а л и ть ...
О чистить сод е р ж и м о е
j
До бави ть пр и м ечан и е
Ф о рм ат я ч е е к ...
Выбрать из раскр ы в а ю щ е го с я спи с ка ...
Д о б а в и ть контрольное з н а ч е н и е
С оздать спи сок...
А
Г и пер ссы л ка...
iX
П о иск...
4.3.3-расм. Б е лгиланган сох;а устида ам а л ла р баж ариш
им кониятл ари д а рча си
I3 B !
Формат ячеек
Выравнивание
У ^м ф т
Общин______
тха
Зл цта
67.00
ЧКЛОвОЙ
Д енежный
Финансовый
Д ата
Е*>е*я
Процентный
Дробный
Экспоненциальный
Текстовы й
Дополнительный
(все форматы)
о. 5
Вид
Образуй
‘Числовые форматы:
(С
5 ”
Грл»чи^5
со
X
Число десятичны х знаков:
\
I I Разделитель групп разрядов {,)
фтриизтельные числа:
liis iio
(1234.10)
:< 1234.10) *
Г
Ш
О
О
® £
11
Числовой формат является наиболее общим способом представления чисел.
Для вывода денеж ны х знамени' используются та к ж е форматы "Денежный" и
"Финансовый",
£ я
®
£D
Спиеил
—
|
4 .3 .4 -р а с м . Ф о рм ат я ч е е к д арчаси Число булими
К иритил ган м а ъ л ум отнинг ф о рм атл арини узгартириш ва турли
ф орм атлар та нл а нга нд а м аъ лум отлар кур иниш ид аги узгариш л арни куриб
чикам из. Ш у м а ксад ца иш чи д а р ч а н и н г бирор ячейкасига 67 ракамини
киритиб, я чейкани белгилаб, Ф о рм ат я ч е е к дарча син и *о си л киламиз. Бу
д а р ч а н и н г Ч исло булим ига (4.3.4-расм ) утиш лозим . Число булим идан
ф орм ат тур л а ри ни узгартириш оркали (ихтиёрий биттаси танл анад и),
м а ъ лум от курин иш ин и узга р тир иш м ум кин. 1^уйида куп кул л анил адиган ф ор­
мат турлари ва ул арни м а ъ лум отга та д б и к килганда нати ж ани нг куриниш и
келтирилган:
•
l06m i-«'il _
•
[числовой]—
67 .
•
| Денежнь^] _
•
|чч*чансовь^1 _
.
|Дата1 _
3 /7 /1 9 0 0 .
■
I Время) „
12 0 0 .0 0 А М ■
»
|ГЪоиентчы '1 j .
•
1Э*споне*лад>нь^1 —
00 S67 00 U Z S 6 7 00
-
€ 70 0 0 0 % 6 70Е +01
Формат ячеек
Число i : Вырав** в а н н е
Ш риф т
Граш ца
Зид
Защита
Ориентация
вьразгыБание
♦
no гор^зсцтали:
по а
г»о 5ерп*^лл1*:
по
.
♦
т
е
к
с
т
»дею
•
Надгысь ♦
♦
♦ ■
О тображение
I I переносить па словам
О
I I автоподбор ширины
£
градусов
I I объел мнение яче ек
Направление те кста
н а п р а в л е н а текста :
|по контексту
*
по левому краю (отступ)
по центру
по правому краю (отступ)
с заполнением
по идфине
по центру выделения
распределенные (отступ)
V
по ми* н е *« »zm*o
пс дектру
ТО •V .m m t
по высоте
распределенный
\
Ч
F
Л,
4.3.5-расм. Формат ячеек д а р ч а си В ы р а в н и в а н и е булим и
Я чейкага кири тил ган м а ъ лум отла р одатда, албатта, горизонтал вазиятда булади. Иш ж а ра ё ни д а м а ъ л ум от экранга нисбатан йун ал иш ини у з­
гартириш , уни вертикал ёки бур ча к остид а ж ойлаш ган холга ке л тириш зарурияти пайдо булиш и м ум кин. Киритил ган м аъ лум отлар йунал иш ини узга р ­
тириш им конияти Ф о рм ат я ч е е к д а р ча си н и н г В ы р а в н и в а н и е булим ида
(4.3 .5-расм ) таедим килади.
Бунда О ри ент ац и я им ко ниятид а н ф ойдаланиш лозим . О риентация
им конияти ёрдам ида м аъ лум отни ихтиёрий бурчакка буриб (4.3.6-расм ),
йунал иш ини узгартириш мум кин.
Ориентация
Ориентация
/Pi
I ' 4Ц
I
Vз я :
гр а д у с »
нд дп.*^ ♦
-2 1| $
градусов
57
С
•
градусов
М
А
Т
Н
4.3.6-расм. Я ч е йкал ардаги м аъ лум отлар йунал иш ини узгартириш
Б ундан таш кари, Выравнивание булим и ёр да м ида киритил ган м аъ­
л ум о тл ар н и ячейкага ж о йл а ш ад ига н ул чам га кел тириш , сузл арни кучириб
уткази ш ва яче йка л ар н и бир-бири билан куш иш ам а л ла р ин и баж ариш
мумкин.
Мисол
тл рп> ,к
■
.' Т.
ан узун
If.lncon* тлрикасилл киритилган узун патн
ЧЛ1М
4.3.7-расм. Я че йка л а р га киритил ган м а ъ лум отла р ни ячейкада
ж ойла ш тир иш им кониятл ари
М аъ л ум от кири тил ган ячейка бел гил аниб, Выравнивание б ул им и­
д а н переносит по словам им конияти та нл а нга нд а , яче йка кенгл иги узгармаган *о л д а буйи каттал аш ад и (4.3.7-расм ) ва м а ъ л ум от ячейка кенглигида
ж о йлаш ад и. Выравнивание булим идан автоподбор ширины им конияти
танл анганд а, киритил ган м аъ лум отлар кур ин иш и кичи кл аш а д и (кичикрок
ш риф тда ёзил ади) ва ячейка кенгл игида ж о йл а ш ад и. Бунда м аъ лум от
киритил ган яче йка нин г эни ва буйи ул чам ла р и узга р м а с са кл а ниб колади.
Керакли ячейкалар сохаси (бир неча я че йка л ар ) бел гил аниб, объединение
ячеек им конияти танл анса, белгиланган со *а битта я чейкага айланади. Бу
а м ал ларга тескари булган ам алларни ба ж а ри ш учун керакли ячейка ёки
яче йка л ар сохаси бел гил аниб, им ко ниятл а р ол дид аги б ел гини ( 0 ) олиб
таш л аш етарли ва зарур.
Ф орм ат я ч е е к
Ч 1СЛ0
Выравнивание
Ш р иф т:
Anal Суг
Г^Г Agency FB
A rid
?Г Aria! Black
Aria! Narrow
□отчеркивание:
[Ш риф т]
Граница
Защита
Размер:
10
обычный
обьтчмлЯ
курсив
полужирный
1полужирный курсив
И
9
Ю
11
*
>
Цвет:
Авто
Нет
Видоизменение
Вид
Начертание:
v
1**) Обычный
Образец
О зачеркнутый
Г~1 надстрочный
АаВЬБбЯ я
Г I подстрочный
Шрифт не найден. Для печати будет использован наиболее подходящий
шрифт,
ОК
О т*
4.3.8-расм. Ф о рм ат я ч е е к д а рча си Ш р иф т булими
Я че йкал арга кир и тил ган м а ъ л ум отл а р нин г ш риф тини, рангини, кал инл игини, ул чам л а р ин и узга р тир иш ва бош ка турд аги м аъ лум от куриниш ини узгартириш ам а л ла р ин и Ф о р м ат я ч е е к да рча си Ш р иф т булим ида
(4.3.8-расм ) ам алга ош ир иш назард а тутил га н. Бунда киритил ган узгартириш ларни та д б и к кил м а сд а н олдин Ш р иф т булими О б разец сохасида
куриш мум кин.
Я чейкага кир и тил ган м а ъ л ум отл а р ни н г рангини, ш риф тини
ва бош ка тур д а ги кур ин иш курса тки чл а р ини узгартириш ни MS
W ord д а стур ид а б ул гани каби а м ал га ош ириш *а м мумкин.
Формат ячеек
Число
Вь^)авнив**1е
Шрифт
Граница
Вид
Зашита
Л т 1Я
Все
мет
ШИ
вне 4 ,!ние днутренние
Выберите тип линии и с по и схью мыши укажите, к какой части выделенного
диапазона он относится: вне<дней г ранице всего диапазона, всем внутренним
границам ячеек или отдельной ячейке.
I
■>
| |
От»
4.3.9-расм. Формат ячеек да рча си Граница булим и
Формат ячеек да рча си Граница булим и ёр да м ида (4.3.9-расм )
ячейка ёки я ч е йка л ар с о х а с и че гарал ари куриниш ини узга р тир иш мум кин.
Б унда бул им д а ж о йл а ш га н керакли че гарал арни (чап унг, урта, д и а го н а л ва
Х.к.), р англ арни ва че га р а ч изи кл а р турини танлаш и м ко ния тл а ри д а н ф ойд а л а ни ш л о зим .
Я че йка л а р чегара чизиклари турини ва рангин и узга р ­
тир иш , тур л и чизи кла р билан че га р ал а ш н и нг ке тм а -ке тл иги
м авж уд . Б унда биринчи навбатда чи зи к рангини, иккинчи
навбатда ч и зи к турини ва кейин кайси ч е га р ал а р м а вж уд булиш ини та нл а ш лозим . Я ъ ни Формат ячеек д а р ч а си Граница
бул им и да ж о йл а ш га н им кониятл ар д а рча д а ж о йл а ш уви га
нисбатан теска р и ке тм а -ке тл икд а баж арилад и. А кс хол да бу
узга р и ш л а р н и н г аввал та нл а нга ни та д б и к кил иниб колган
кисм ла р и узга р иш си з колади.
V ........
Я че йка га кири тил ган м а ъ лум отла р ранги Шрифт б ул им и ва ячейка
чегарал ари ранги эса Граница булим лари ё рдам ида узга р тир ил а д и. Пекин
бу бул им л а р я че йка нин г тул д ир м а си рангини (цвет заливки) узгартирмайди. Б унин г учун керакли ячейкаларни бел гил аб олиб, Формат ячеек
д а рча си Вид бул им ини (4.3 .1 0-расм ) очиб, керакли рангни та нл а б олиш
лозим .
Формат ячеек
числа
Выравнивание
Шрифт
Граница
Здгагвка я ч е е к
Цвет:
■
■
■
■
■
■
■
■
■ !Й)Я ■ В ■ ■ Я
«
I
г
■
■ 53 □ Р
Ь ■ П
Образец
■
■
■ ■ L
■
■
■
■ ■ ■ ■
Узор:
v
ОК
Отмена
|
4 .3 .1 0 -р а с м . Ф о р м ат ячеей дарчаси В ид булими
о
-M L
Формат яч е е к
Число
Выравнивание
Шрифт
Гр ан та
Вил
ш
I Зашита
Р ! Защищаемая ячейка
П
С$рЫТЬ формулы
Зашита ячеек или скрытие формул действую т ю л о к о после
заш иты /мета. Для за п и ты листа выберите команду “ Зашита" в
меню "Сервис", затеи выполните команду "Защ итить л и гг". При
этом можно установить пароль.
СХ
| |
Отмеча
|
Формат ячеек д а рча си н и нг охирги Защита булим и (4.3 .1 1 -р а см )
иш в а р а к ячейкал арига киритилган м а ъ л ум отл а р ха вф си зл игини та ъ м инлаш учун хизм ат килади.
М аъ л ум от ки р итилган ячейка б е л гил а ниб Формат ячеек д а рча си
Защита бул им и дан |И защитимаясчейка| по зициясига белги куйиш оркали ш у
я чейкага киритил ган м аъ лум отларни узга р тир иш киритиш ёки рухсатсиз
нусха ку ч ир иш нин г олдини олиш м ум кин. Б ундан та ш ка ри, ячейкага
кири тил ган ф орм ул алар куринм ас бул иш ини, бул им д а ги |И скрьт,Ф ори улы |
им ко ния тид а н ф ойд аланган холда та ъ м инл а на д и. П екин бу икки им ко ­
ни ятл а р м устакил равиш да иш лам айди. Я ъ ни ха вф си зл икни таъм инл аш
ж а ра ё ни ни охирига етиш и учун куйидаги куш им ча а м ал ларни баж ариш
зарур.
А сб об л а р панелидан Сервис
Защита ке тм а -ке тл иги амалга
ош ир ил га нд а н кейин иш китоби ёки вараги ха вф си зл игини таъм инл аш
им ко ния тл а ри ни яратувчи д а рча (4.3 .1 2 -р а см ) пайдо булади. Бу да рча д а иш
китоби ёки в а р а ш га химоя куйиш ни а никла б олиш м ум кин. Ф акат ф аол иш
вара™ ни хим оял аш учун д а рча д а н (4.3 .1 2 -р а см ) Защитить лист , тул и к
иш китоб ини хим оялаш учун эса Защитит книгу им ко ния тл а ри ни танлаш
лозим .
Иш китоби ва варагини хим оялаш ж а ра ё ни бир хилда кечганлиги
сабабли, бу им кониятл ард ан биридан ф о й д а л а н иш ни урганиш етарли.
^у й и д а иш варагини хим оялаш ни куриб чика м из.
Защита
►
Защитить диет...
ф
Разрешить изменение диапазонов...
'а
Защитить книгу...
Защитить книгу и дать о£щий доступ...
4.3.12-расм. А сб об лар панели Сервис бул им и Защита им конияти
_______Иш кито бид аги бирор ячейка ёки я чейкал ар сохаси белгиланиб,
|Изащищаемаяячей*а| ёки 1Фзд»у-Ч им кониятл аридан бири танл анад и. Кейин
Сервис
Защита
Защитить лист... кетм а-кетл игини амалга
ош ирилиш и лозим. Бунда Защита лист а д а рча си (4.3.13-расм ) пайдо
булади. Бу дарчада хавф сизлик учун парол киритиш ва хавф сизлик
куйилаётган варавда хавф сизлик курсаткичл арини, яъни кайси ам алларни
баж ариш ни такиклаш л озим лигини урнатиш м ум кин. Керакли хавф сизл ик
курсаткичл ари танлангандан кейин ОК тугм аси босилади ва пайдо
буладиган Потверждение пароля д а рча сига (4.3.14-расм ) ю корида кири­
тилган паролни такрор киритиш (эхтим олий ха тол арнинг олдини олиш
максад ид а) л озим булади.
Иш варагига хавф сизл ик урнатил ганд ан кейин, узгартириш киритиладиган булса, узгартириш киритиш та кикл а н ган л и ги тугрисида огохлантириш д арчаси (4.3.15-расм) пайдо булади. Бу д арча д а ги хабар мазмуни
Защита листа дарчасида (4.3.13-расм ) танл анган ха вф си зл ик курсаткичларига боглик.
Защита листа
0 Защитить лист и ^одержимое защищаемых ячеек
Пароль для отключения защиты листа:
Разрешить всем пользователе этого лю та:
Ё ы депи н е з
ровам ш я ячеек
F выделение незаблокхрованных ячеек
М форматирование ячеек
_ форматирование столбцов
. форматирование строк
вставку столбцов
вставку строк
вставку гиперссылок
удапеиме столбцов
. удале*«е а р о к
4 .3 .1 3 -р а с м . Защита листа дарчаси
Подтверждение пароля
Введите паро/ь еще раз:
5НИМАtV£.\ Способа узнать забытый пароль не
существует. Рекомендуется составить список
паролей и ииен соответствующих ю-вг и листов
; и хранить его в надежном месте. П о д и те , что в
| паролях р а з т ч а ю тс я лр о ш о ш е и строчные буквы.
4 .3 .1 4 -р а с м . Потверждение пароля д а рча си
4 .3 .1 5 -р а с м . У згартириш киритиш та ^икл а нга нл иги тугрисид аги
ого><лантириш дарчаси
А лбатта, ф о йд а ла н увчи узига керакли пайтда ва ктинча л ик х;имояни
бекор килиш и м ум кин. Б ун и нг учун Сервис -> Защита -> Снять защ ит у
листа...
([
диста..: ___ )) кетм а -ке тл игин и ам алга ош ир иш ва
пайдо бул адиган Снять защ иту лист а да рча сига (4.3 .1 6 -р а см ) паролни
киритиш и лозим . Иш вараги хавф сизл иги бекор кил игандан кейи н ихтиёрий
у зга р тир иш ла р киритиш учун тайёр *о л га келади. У зга р ти р и ш л а р киритиб
бул ингандан кейин, яна ю корид а ке л тирил ган йул оркали варакга хавф сизл икни урнатиш мумкин.
Снять защиту листа £ 3
Пароль:
• ••
I
ОК
| |
Синею
|
4.3.16-расм. Формат ячеек д а рча си Защита булим и
Иш ж араёнида ф о й д а л а н увч и д а яче йка л ар эни ва бал анд лигини
узгартириш зарурияти па йд о б ул иш и м ум кин.
Д астурда ф акат битта я че йка нин г энини узгартириш им конияти
мавж уд эмас.
Агар ячейка эни узга р ти р и л а д и га н булса, у билан бир га л икд а ячейка
ж ойлаш ган устуннинг эни х;ам узгарад и. Бунда устун но м и нинг чап чегараси
устида курсорни ж о йл а ш тир ил га нд а, курсор ш каби куриниш га келади.
С ичко н чан инг чап тугм а си ни босган *о л д а уш л аб туриб, чап ва унг
том онларга ^ара катла нти р иш оркали м ос равиш да устун энини кам айтириш
ва ош ириш мум кин. Ёки Формат -> Столбец -> Ширина ( г j Ширина... ^
кетм а-кетлиги ам алга о ш ир ил га нд а пайдо бул ади ган Ш ирина столбца
д а рча сига (4.3.17- а раем), керакл и кийм атни киритиш тал аб этилади.
•Уирина сто...
Ширина столбца:
j
ОК
) [
а)
Ж М
Щ
■
Отмена
] |
Высота стооки - Ш
высота строки:
[
ОК
) |
Отмена
]
Ь)
4.3.17-расм. Катор ул ч ам л а р и н и узга р тир иш Ширина столбца (а) ва
Высота строки (Ь) дарча л а р и
Катор б а л анд лигини узга р тир иш д а курсорни катор н о м и нинг пастки
чегараси устига олиб келганда, курсор куриниш и "f" каби булади. А йнан шу
ж ойда сичко н чан инг чап тугм а си ни босган *о л д а уш л аб туриб, пастга/ю корига хара ка тл ан тир иш о р кал и катор б а л анд лигини м ос равиш да ош и-
риш ёки кам айтириш м ум кин. Ёки бу ам алларни а сбобл ар панели М еню бу­
л ими ёрдам ид а баж арилад и. Бунинг учун Формат
Строка
Высота
кетм а-кетл иги ам алга ош ирил ганд а пайдо бул а ди га н Высота
д а рча сига (4.3 .1 7 - b раем) керакли б а л а нд л ик кийм атини
киритилади.
.....
Высота...
строки
Автоформат
1. . .. ....
Вс+ла
*»»: 5' *~r
< 1 •S' iBcoo* $ ;*e c?e
Воете» S T i ” ?!
75
5 5 1»
4
7
Эв^ад
i
4
17
”
2+ГЛ1
7
6
Юг
7
24
i
«
8
7
24 [юг
I
S 21 $ «8 1 21 1 W ISoefo 5 21 5 ie 5 :* $
пар
19 Всстск S
17 Зяпад
24 Юг
M ictrc J
75
73
€
В
i
LI
7S 5 S
75
i
€
7
Юг
3
7
9
Всего S 21 5 ia $ 21 5
Восток S
ЗепаО
Параметры...
|
и 2
©vSHdHCOSbftl ]
7
ie i
Всего
5 s 19
7
17
Э 24 i
21 5 10 :
4 .3 .1 8 -р а с м . Автоформат да рча си
Ю корида куриб чики лган Формат ячеек им ко нияти ёрдам ида
я че йка л ар сохаси, ш риф т тури ва рангини, тул д ир м а си рангини ва чегар а лари куриниш ини узгартириш м ум кин. П екин бу ж а ра ё нл а р ни ам алга
о ш ир иш га етарлича куп вакт зарур булади. Т езда бу курсаткичл арни
узга р тир иш тал аб килган вазиятларда, Автоформат им ко ниятид а н ф ойд а л а ни ш назарда тутил ган. Бу им ко ният ол диндан та йё р л аб куйилган
ячейка сохаси д иза йнл а р и туплам ини ф о йд а ла н увчига такд им килади.
Б унинг учун керакли яче йка л ар сохасини белгилаб, Формат
Авт о­
формат кетм а -ке тл игин и ам алга ош ириш лозим . Б унда та й ё р д иза йнл а р
тупл ам ид ан таш кил топган Автоформат д а рча си (4.3 .1 8 -р а см ) пайдо
булади. Д а р чад ан ф о йд а ла н увчига м аъкул булган куриниш та нл а на д и ва
О К тугм а си босилади. Н атиж ада танл анган д иза йнга б о гл и к *о л д а ,
я ч е йка л ар сох;аси куриниш и (4.3 .1 9 -р а см .) узгаради.
567
dddd
46*56
101
Г
efg
abed
4 .3 .1 9 -р а с м . А в т о ф о р м а т им кониятид ан ф о йд а ла н ил ган да н кейинги
я чейкал ар ссдаси куриниш и
M ic ro s o ft Excel
Мо моР! OfScr Ejcd
го*ег
опиедеппь. npta*o» w-wVjh пр**чепятк м<с^мп: г. i k >*> оь'бр^а талм.0 оана «чем. л с*Фужаю«ие ее»
£toet»o« м ш к и ячеек, кзтсоу; необхши** (г Фартаdсовать, л твтданг соезаи«о.
4 .3 .2 0 -р а с м . Я че йка л а р со ^аси ни бел гил аш зарурлиги тугрисидаги
о го *л а н ти р и ш да рча си
А в т о ф о р м а т им ко ниятид а н ф о йд а ла н иш д а н олдин, ячейкал ар сох;аси бел гил а нм а га н булса, бу тугр исид а ги д а стур огохлантириш д а рча си
(4.3.20-расм ) пайдо булади. Бу о го хла н тир иш да рча сид а н О К тугм асини
босиб, керакли яче йка л ар со ха сини бе л гил а б олиб ю коридаги ж а ра ё нн и
такрорлаб, маъ кул булган кур ин иш ни хосил килиш мумкин.
4.4. Microsoft Office Excel дастури иш вара^лари устида амаллар
О д атий иш в а р а гин инг кур ин иш и 4 .2 .1-р а см д а келтирилган. П екин иш
ж араёни д а во м ид а иш вараги курин иш ин и узгартириш зарурияти пайдо
булиш и м ум кин. Бу узга р ти р и ш л а р га янги иш Bapafn куш иш (одатда янги иш
китоби очилган вактда учта булади), иш вараклари ном ларини узгартириш
ва янги устун, ячейка, катор куш иш каби ам а л ла р ш улар ж ум л асидандир.
Албатта, бу а м а л л а р ни ба ж а ри ш ни н г тур л и йуллари м авж уд. П екин
бу булим да уш б у йул л ар д а н эн г содда ва иш латиш га кулай турл ари куриб
чицилади.
Б иринчи навбатда иш китоби та р киби д а ги иш вараклари сонини куп айтириш билан та ни ш иб чикам из.
Б унинг учун д астур д а р ч а си н и н г иш вараклари ном и ж о йл а ш га н
булим устид а (4.4.4-расм ), си чко н чан инг унг тугм аси ни босиш лозим . Б унда
пайдо булган да рча д а н (4 .4 .1 -р а см ) Д о б а в и т ь ... (яъни, куш иш ) им конияти
та нл аниш и лозим . Бу им коният та нл а ниш и экранда В ст ав ка д а рч а си н и н г
(4.4 .2-расм ) пайдо бул иш ига олиб келади. В ст ав ка д а рч а сид а н (4.4.2расм ) Л и с т (яъни, варак ) им конияти та нл а нса , иш китобига янги иш вараги
куш илад и. Бундан таш кари, В ст ав ка д а р ча си ё рдам ида иш китоб ига янги
д и а гр а м м а д арчаси, м акросл ар ва M S Excel д а стур и мулоцот д а р ч а л а р ини
куш иш м ум кин.
Добавить...
Удалить
Переименовать
Перем естить/скопировать...
Выделить все листы
Ц вет ярлычка...
Походный текст
4 .4 .1 -р а с м . Иш вараги устида а м а л л а р баж ариш куш им ча
им ко ния тл а ри д а рча си
вставка
Общие
Решения
*1
[Лист]
Л,
Междун. /ыст
макросов
ешэ т
Л
Ч
Д и а гр а т а
Макрос MS Excei
4.0
11
Выберите значок
для просмотра.
Окно диалога
Excel 5.0
j Ш а б л о н на узле Office Onkne
Просмотр
|
!
- т
Отиема
|
m
M ic ro s o ft Excel
4 .4 .3 -р а с м . Иш варагини учириш ни тасд икл аш тугрисид аги
ого)ф антириш д а рча си
Керак булм аган ёки ортикча д и а гр а м м а ва иш варакларини, иш
китоби таркибидан учириб таш л аш учун, иш вараги устида ам аллар
баж ариш куш имча им кониятл ари д а рч а си д а н (4 .4 .1-расм) Удалить (яъни
учириб та ш л аш ) им кониятини та нл а ш ло зим . Куп сонли иш вараклари
орасида кайси варак учир иб та ш л а ниш ини сичконча ёрдам ида аниклаб
олиш мумкин, яъни с и ч ко н чан инг унг тугм а си босил аётганд а курсаткич
(курсор стрелкаси) кайси бир иш вараги устид а ж ойла ш га н булса, айнан шу
иш вараги учириб таш ланади. У чириб та ш л а ш ж араёни пайдо булувчи
о го *л а нтир и ш дарчасид ан (4.4 .3-расм ) керакл и булим та нл а нга нд а н кейин
ни^оясига етади. Агар о го ^п а нтир иш д а р ча си д а н Удалить тугм аси босиладиган булса, иш вараги учириб та ш л а на д и ва аксинча, Отмена тугмаси
босганда иш варагини учириш ж а ра ё ни бе ко р килинади.
2
\ Лист!\л н с т 2 /Л и с г З /
\ Лист! \ Ш ТСЯ / ЛисгЗ /
\ Я г т \lle x ia ^ ЛисгЗ /
Ь)
4 .4 .4 -р а с м . Иш вараги ном ини узга р тир иш боскичлари: Иш варагини
танлаш (а); Иш вараги ном ини бел гил аш (Ь); Б ош ка ном киритиш (с).
Иш вараклари номлари од атда Лист № (Лист1, Лист 2 ва *.к.) каби
куриниш га эга булади. П екин за р ур и я т пайдо булганда бу номларни
ихтиёрий ном билан ал м аш тириш , яъни иш вараги номини узгартириш
мум кин. Б унинг учун аввало навбатда керакли иш варагини танлаб (4.4.4- а
раем), сичко н чан инг унг тугм а си босил ади ва пайдо булган д арчадан (4.4.1расм), Переименовать им ко нияти та нл анад и. Бунда танланган иш вараги
номи кора рангга узгаради (4.4.4- b раем) ва ном ини узгартириш га тайёр
*о л га келади. Керакли ном кири тил гандан кейин, (масалан, Nexia - 4 .4 .4- с
раем) кл авиатурадан Enter тугм а си босилади.
Иш вараклари ж о йла ш ув та р тиби ни узгартириш ёки иш вараги
нусхасини кучириш зарурияти пайдо булган вазиятлард а Переместить
или скопировать да рча си (4.4.5-расм ) ёр да м ида н ф ойдаланиш максадга
мувоф ик. Бу да рча н и пайдо килиш учун куш им ча им кониятлар дарчасидан
(4 .4 .1-расм) Переместить/скопировать... им кониятини танлаш л озим [7.
M icrosoft Excel
11]. Переместить или скопировать д а рча сид а (4.4.5-расм ) иш варагини
кучириб утказиш л озим булган ж ой та нл а на д и (масалан, б иринчи навбатда
ж ойлаш иш и учун flu c m l). А га р бу д а рча д а 1£с ;-»«-»у ш ) булим ига белги
куйилган булса, у *о л д а д а стур иш д а р ч а си н и н г нусхасини керакли ж ойда
хосил килади. Ш унингдек, бу д а рча ёрдам ида иш варагини бош ка иш
китобига кучириб утиш м ум кин. Б унинг учун Переместить или скопиро­
вать д а рч а си н и нг в книгу: булим идан (новая книга), яъни янги иш китоби
им кониятини танлаш зарур булади. Ёки кучириб утказиш зарур булган иш
варакни белгилаб, сичко н чан инг чап тугм аси ни босган *о л д а уш л аб туриб
керакли том онга *а р а ка тл а нтир и б , сичконча тугм а си куйиб ю борилади.
Б елгиланган иш вараги курсатил ган ж ойга кучиб утади.
П ер ем ес ти ть или ско.
щ
Переместить выбранные листы
в книгу:
Книга 1
*
церед листом:
)Лист 1
Лист 3
(переместить в конец}
1 1Создавать копию
ОК
| j
Отмена
|
4 .4 .5 -р а см . Переместить или скопировать дарчаси
Битта ёки ундан куп иш варакл арини бел гил аш за рурияти пайдо
б улганда, куш им ча им кониятл ар да рча сид а н (4.4.1-расм ) Выделить все
лист ы им кониятини танл аш лозим . Бунда б ел гил анган в а р а к тул д ирм аси
ранги ок рангга уэгаради. Битта варак бе л гил а нга нд а (4.4.6- а раем) ам алга
ош ад иган узга р тир иш л а р ф акат ш у варакка та ъ си р килади. >^амма
варакл арни бел гил аб олиб (4.4.6- Ь раем), керакли ам алларни баж ариш
оркали вактни теж аш мум кин булади. А гар иш китоби таркиби да ги *а м м а иш
варакл арини эмас, ф акат керакли варакл арни та нл а ш л озим булса, у *о л д а ‘
Ctrl тугм а си ни босиб уш л аб туриб, керакли иш ва р акл арини бе л гил а б чикиш
зарур.
vlfe x ia /Лисп / ЛистЗ / \ lle x ia / Лист1
а)
/ЛиаЗ (
Ь)
4 .4 .6 -р а с м . Иш китобининг битта (а) ва хам м а иш вараклари
белгиланган (Ь) вазият
Выбор цвета ярлы чка
Щ
Ц ве т яр л ы чка
Нет цвета
■ ■ ■ ■ ■ « я н
■£■■■■■■
[ ■ я Hi ■ т я ш а
■ ' fJ
,в
■ lSOC i l l • о
шя □ яг я
■я
*■■■
|
ОК
|[
О тмена
|
4.4.7-расм. В ы б о р цвет а я р л ы ч ка дарчаси
Иш варакл ари ном лари тул д ирм асини узгартириш учун иш вараги
танл анганд ан кейин, куш им ча им кониятлар дарчасид ан (4.4 .1 -ра см ) Ц в ет
яр лы чка... им кониятини та нл а ш лозим. Бунда белгиланган варак тул д ир ­
маси рангини узга р тир иш им кониятини берувчи В ы бо р цв ет а яр л ы чка
да рча си (4.4.7-расм ) пайдо булади. Бу д а рча д а н ихтиёрий м аъ кул булган
рангни та нл а б о л инганд ан кейин ОК тугм асини босиш зарур. Иш вараги
но м и нинг тул д ирм аси ранги узгартирил ганд ан кейин *а м (агар ва р а к ф аол
бул са) ок рангда булади. У згартириш натижасини куриш учун бош ка варакка
утиш , яъни бош ка варакни ф аоллаш тириш (4.4.8- b раем) лозим .
\ H e x ia / Л и ст 1 /
Л и сгЗ /
Л и с т 1 / Л и сгЗ /
а)
Ь)
4.4.8-расм. Иш китоб и ном лари тулдирм аси ранги узга р тир ил м а сд а н
ол динги (а) ва узгартирил ганд ан кейинги куриниш и (Ь)
Добавление ...
Добавить
О ячейки, со сдвигом вправо
@ {ячейки, со^сдвигом вуиз]
О строку
О -толбец
|
ОК
| |
Отмена
Иш варакларида янги ячейка, устун ёки катор яратиш зарурияти
пайдо булган пайтларда, асбоблар панел ида Меню булими им кониятпаридан ф ойдаланиш лозим .
Б иринчи навбатда иш варагига янги ячейка куш иш ни куриб чикам из.
Керакли ячейка ёки ячейкал ар сохаси белгиланиб, Вставка
Ячейки...
кетм а-кетл игини ам алга ош ир ил га нд а н кейин, экранда Добавление ячеек
да рча си (4.4.9-расм ) пайдо булади. Добавление ячеек д арчаси, я чейкал ар
я ратиш ни нг иккита им кониятини ф ойд аланувчига такдим килади. Бу им кониятл ард ан ф ойд ал анил га нд а б ел гил анган ячейка унг том онга (агар,
t ячейки, со сдвигомвправо] им ко нияти та нл а нса ) ва пастга *а р а ка тл а нти р и л и б
(агар, Ю ячейки, со сдвигом вниз] им конияти та нл а нса ) урнида янги ячейкалар
яратилади.
Янги устун яратиш учун Вставка -> Столбцы кетм а-кетлигини
ам алга ош ириш етарли *и со б л а н а д и . Бунда белгиланган ячейка ж ойлаш ган
устунни ун г то м о нга х,аракатлантирилиб янги устун куш илади.
Иш варагида янги катор яратиш учун Вставка
Строки кетм акетлигини ам алга ош ириш л озим булади.
Я нги ячейка, катор ва устунл а р ни яратиш нинг яна бир м укобил йули,
бу янги ячейка, устун ёки катор яр а тил ад ига н ж ойни танлаб олиб, ш у ж ойда
сичко н чан инг унг тугм а си ни босиш лозим . Бунда пайдо буладиган куш им ча
им кониятл ар д а рча сид а н Добавит ь ячейки... им кониятини танлаш лозим .
П айдо буладиган Добавление ячеек да рча сид а н (4.4.9-расм ) керакли
булим танланади.
Добавление ячеек д а рча си ёрдам ида иш варагига наф акат |
янги ячейкалар. балки янги устун ва каторлар куш иш мумкин.
_________________ ____________
_____ :
Я чейка, устун ва каторл арни иш варагидан учириб таш л аш учун
Правка -> Удалить... ке тм а-кетл игини ам алга ош ириш ва пайдо буладиган
Удаление ячеек д а рча си д а н (4.4.10-расм ) керакли булим ни танлаш
(ячейкани, каторни ёки устунн и) л озим булади.
Янги ячейка, катор ва устунл а р ни учириб та ш л а ш ни нг яна бир
м укобил йул л аридан бири бу керакли ячейка, устун ёки каторни белгилаб
олиб, сичко н чан инг унг тугм а си ни босиш ва пайдо буладиган куш им ча
им кониятл ар д а рча си д а н (4.3 .3-расм ) Удалить... им кониятини танлаш
лозим . П айдо бул адиган Удаление ячеек дарчасид ан (4.4.10-расм ) керакли
булим танланади.
Удаление я ч ...
Ж!
Усалить
-
со сз г о
О
ячейки, со сдвигом вверх
ачси »
I
О строку
О го л б е ц
|
ОК
| |
Отмена
j
4.4.10-расм. У даление я ч е е к да рча си
4.5 Microsoft Office Excel дастурида математик
*исоблаш ларни амалга ошириш
M icrosoft Excel д а стур и ни н г бош ка M icrosoft O ffice д а стур л а р ид а н
асосий ф арки д а стур д а турли м ураккаб ликдаги м а те м а ти к хисоблаш
и ш ларини ам алга о ш ир иш им кониятлари м а вж удлигидир.
)^ар бир хисобл аш иш лари, албатта, ф о р м ул а л а р о ркал и иф одаланади, яъни х и со б л а ш л а р д а куш иш , айириш , булиш , купа йтир и ш , д араж ага
кутариш ва бош ка м а те м а ти к ам алларни куллаш зарур булади.
Ю коридаги бул им л а р да айтиб утил ганид ек, д а стур д а ф орм ула
киритиш бир ин чи н а вба тда те нгл ик (“=") белгисидан бо ш л а на д и, яъни хар
бир я че йка га ф о р м ул а киритил аётганда аввал "=" бел гиси киритил ад и.
М исол та р ика сид а у = 12х + 25 ф ормула билан бе р ил га н тенгл ам ани
хисо бл а ш ни кур иб чикам из. Бунда х биринчи ва охир ги ха д па р и мос
р авиш да 3 ва 48, кад ам и 5 га те н г булган а р иф м е ти к пр о гре сси ян и хосил
килади.
А л батта, б у кий м а тл ар н и кулда, А1 я чейкага - 3, А 2 я чейкага - 8 ва
колган яч е й ка л ар д а ги кийм атл арни кадами 5 га те н г булган ариф м е ти к
про гре сси ян и хосил кил иб киритиб чикиш (А10 яче й ка га ч а ) м ум кин. Куп
хадга эга булган а р и ф м е ти к прогрессиял ар хосил кил иш да бу ж уда куп вакт
сарф ини та л а б килади. Д а стур таркибида бу м асал ани со д да л а ш тир увчи
бир канча и м ко ния тл а р мавжуд.
Б ул ард ан бири - биринчи хади ва кадам и буйи ча а р и ф м е ти к про­
грессия хосил кил иш ди р. Бунда прогрессия биринчи хади А1 я чейкага
кири тил ад и ва А2 ячейкага иккинчи хад киритилади. И ккинчи хад нинг
кир и тил иш и а р и ф м е ти к прогрессия кадам ини а никлаб ол иш учун зарур.
Ю корида кел тир ил га н мисол натижасини хисобл аш учун А 1 ячейкага 3 ва
А2 га 8 р а ка м л а ри ни кири там из (4.5.1- а раем). Бу иккита яче йка л ар
бе л гил а б ол иниш и ш а р т (иккинчисидан биринчи хад а й и р и л и б прогрессия ни нг кадам и а вто м а ти к тарзд а аникланади). Б елги ланган соха пастки унг
бурчаги устига курсор о л иб келинганда, курсор кур ин иш и Г - П д а н t t
куриниш ига узгарад и. К урсо р ни нг куриниш и узгарганд ан кейин си ч ко н чан и нг
чап тугм а си ни босган холда уш лаб туриб, керакли я че йка га ча пастга тортиб
туш илади. О хирги я чейкад а (бизнинг м исол им изд а А 10) п р о гре сси ян инг
охирги *а д и ж о йла ш ад и (4.5.2- b раем). Д ем ак, д а стур н и н г узи а вто м а ти к
тарзд а ариф м е ти к прогрессия *о с и п килади.
^К н и га 1
Книга 1
А
В
1
3
8
г
ч
4
а)
3
8
13
13
23
28
33
38
43
48
, 1
2
! 3
4
I 5
6
1
8
9
10
Ь)
4 .5 .1 -р а е м . А р иф м е тик п рогресси я *о си л килиш : едцлар (а) ва натиж а (Ь)
Э нди яна м исо л им и з ш артига кайтам из. Ш арт буйича берилган х
кий м а тл ар и учун v = 12.v + 25 кий м атл арини *и со б л а ш лозим . Б унин г учун
В1 я чейкага керакли ф о р м ул а ни киритам из. Ф орм ул а киритиш нам унаси
4 .5 .2-р а см д а кел тирил ган. Э ъ тиб ор берил адиган булса, ф орм ул ада (4.5.2расм ) х кийм ати урнид а А 1 я че йка нин г номи ж ойлаш ган. А л батта, бунда
E n te r тугм аси босил ганд ан кейин у 61 кийм атини кабул к и л а д и ..
^1Книга1
A
1
2
3
j
R
1
= 12'A1+25
=12*А1+25
0
13
4.5.2-расм. Ф о р м ул а киритиш нам унаси
х кийм ати 3 га те н г бул ганд аги у кийм ати *и со б л а н д и . П екин
i нинг
колган дглар учун *а м кий м а тл ар и ни хисоблаш лозим . Б унинг учун В1
ячейкани бе л ги л а б, си ч кончани я че йка нин г унг пастки бурчагига о л иб келиб,
курсор куриниш и L .L J каби булганда, сичко н чан инг чап тугм а си ни уш л аб
турган *о л д а пастга тортиб, нусхалаш лозим . Бунда нусха л а ш ни В 10
ячейка га ча д а во м этиш керак. В 1 -В 1 0 ячейкаларда ; н и нг б е рил ган х
*а м м а кийм атл арига м ос кий м а тл ар и пайдо булади (4.5.1- b раем). В1
я ч ейкад аги ф о р м ул а ни нусхал аш учун ф акат В1 ячейкани бел гил аш етарли
эка нл игини унутм а сл ик лозим . Ф орм ул ани нусхалаш ам али б а ж а ри лга н да
а р гум е нт узгариш и куза ти ла д и. Яъни, агар В1 яче йка д а ф орм ула
таркиби да ги ар гум е нт кийм ати учун А 1 ячейкага м урож аат кил инадиган
булса (l= 12*A1 + 2 5 [)| в4 ячейкадаги формулада M 2 * A 4 + 2 5 | _ /\4 ва
В Ю д а - А 1 0 ячейкаларга мурожаат килинади (1= 1 2 *А 1 0 + 2 5 |у
Ш унга эъ тибор бериш зарурки, ф орм ул а кир и тил ган ячейкани устун
ва катор буйл аб нусхал анганд а турли ж араёнл ар руй беради. У стун буйлаб
нусхал анганд а устун номи узгарм ас сакл анад и ва катор ном и узгаради.
М асалан, бирор ячейкага =D1 ф орм уласи кири тил ган булса, устун буйлаб
нусхал анганд а кейинги ячейкада = 0 2 ф орм ул аси пайдо бул а ди (4.5 .3-расм).
А гар ш у ф орм ул а киритил ган ячейкани катор буйл аб нусха л а на д ига н булса,
катор номи узга р м а с сакл аниб колади, л екин устун ном и узга р а д и, яъни =D1
ф орм ул аси =Е1 га узгаради (4.5 .3-расм).
А в то м а тик тарзда а риф м етик про гре сси ян и *о с и л килиш да (ю коридаги мисол тарикасид а) куйидаги ха то л ар ф ойдаланувчил ард а куп учрайди:
о И ккита ячейкани бел гил ам асдан, пастга то р тиб нус­
ха олиш ж араёнини амалга ош ириш ;
о Курсор куриниш и керакли куриниш га ке л м а сд ан ол­
дин нусха олиш ж араёнини ам алга ош ириш ;
о С ичко н чан инг чап тугм аси ни уш л аб турм асд ан
нусхалаш ;
о v кийм атини косил кил иш да В1 ва В 2 я че йкал арни
белгилаб, нусха олиш (чунки, бунда ф а ка т В1 ячейк я м и
Я й п г м п я ш
-D1
р т я п п м ^
=Е1
=02
4.5.3-расм. Устун ва катор буйлаб ф о р м ул а нусха син и кучириш
Нусха кучирил ганд а ячейка ёки устун ном и узга р м а с сакл аниб колиш и учун $ белгисидан ф ойдаланиш ло зим . Бу бел гид ан керакли
катталикни узга р м а с *о л га келтириш учун ф о йд а л а н ил ад и. М асалан, =D1
ф орм уласи киритилган ячейкани устун буйлаб нусха л а нга нд а , кейинги
ячейкад аги ф орм ул а = 0 2 куриниш ида булади (4.5 .3-расм ). А гар бу ф ормула
куриниш и =D$1 каби булса (яъни катор ракам и узга р м а с сакланади), устун
буйл аб нусхал анганд а кейинги ячейкадаги ф орм ул а *а м =D $1 каби булади.
А га р бу ф орм ул а катор буйлаб нусха л а на д ига н булса, ф орм ул а =Е$1
куриниш ида булади. Э ътибор берил адиган булса, устун ном и олдига $
куйилм аганлиги сабабли устун номи нусха кучирилган ва ктда узгаради.
4 .5.4-расм д а катор ва устун номлари узга р увча н (4.5.4.а-расм ), катор
номи узгарм ас ва устун номи узгарувчан (4.5.4.Ь -расм), катор номи узга-
рувчан ва устун номи узга р м а с (4.5.4- с раем) ва катор ва устун ном лари
узга р м а с (4.5.4- d раем) булган вазиятлард а нусха кучириш ж а ра ё ни ни
ам алга ош ириш натиж аси келтирилган.
=Е1
=Е2
=ЕЗ
=$D1
=$D2
=$D3
=$D1
=$D2
=SD3
=F1
=F2
=F3
TQ
и
=D1
=D2
=D3
=D$1
=D$1
-E $1
=E$1
=E$1
=$D1
=$D2
=SD3
=$D$1
=$D$1
=$D$1
=$D$1
=$D$1
=$D$1
Ь)
а)
с)
=F$1
=F$1
=F$1
=$D$1
=$D$1
=$D$1
Ч)
4.5.4-расм. $ белгисидан ф ойд аланиш натижаси: тулик узгарувчан (а), катор
раками узга р м а с (Ь), устун ном и узгарм ас (с) ва тул и к узга р м а с (d)
Нусха кучириш ж а ра ё ни д а $ белгисидан ф ойд аланиш ни ам ал да куллаб, хисоблаш иш ларини ам алга ош ирам из. Бунинг учун у - 5х^ + Зд- - 9
ф ункциясининг, аргум ентл ари кийм ати ,v = 8 :4 4 о р а л иш д а , узгариш кадами
4 га те н г булган хол учун кий м атл арини аниклайм из.
Куйида бу м асалани х;исоблашнинг учта усулини куриб чикам из:
1-УСУЛ. А устунд а биринчи *а д и 8 га (А1), кадам и 4 га (А2 ячейкага
12 раками киритил ад и) ва охирги *а д и (А10 ) 44 га те н г булган ариф м е ти к
прогрессия хосил кил инади (4.5.5-расм ). Б унинг учун А1 ва А2 ячейкаларни
белгилаб олиб, устун буйл аб А10 ячейкагача нусхаланади. В1 ячейкага
= 5 'A ! ft2+3’ A1-9 ф орм ул аси киритил ад и ва Enter тугм аси босилади. В1
ячейка таркибидаги ф орм ула устун буйлаб нусхаланиб, г ф ункция кийм атлари топилади (4.5.5-расм ).
Агар у = 5 х 2 + 3 . г - 9 ф ункцияси коэф ф ициентларини узгартириш зарурияти пайдо булса (м асалан, _у = 2 \х 2 - 3 9 х + 4 2 ), В1 ячейка таркибидаги
ф орм улани керакли кийм атл арни куйиб узгартириш ва В10 ячейкагача
нусхалаш ам алини та кр о р л аш л озим булади. К оэф ф иц иентл арни кулда
узгартириш йули киска ф орм ул а ва кам сонли *а д га эга булган а р иф м етик
прогрессиял арда кий инчил ик тугд ирм асад а, узун ф орм ула ва куп *а д га эга
булган прогрессиял арда сезил арли м ураккабликни юзага келтиради.
А
в
5
1 ~
8
12
16
20
24
6
7
28
32
3995
5207
8
9
36
6579
40
8111
10
44
9803
1
2
3
4
I
335
747
1319
2051
2943
4 .5 .5 -р а с м . v = 5.x2 + 3 .X -9 ф ун кция сини нг аргум ентлари (Л устун) ва
ф ункция кийм атлари (В устун)
2-УСУЛ. Бу усул $ белгиси ёрдам ида узгарм ас яче йка л ар га м уро­
ж аат килиш га асосланад и. Ю корида келтириб утилган ф ун кц ия нин г ум ум ий
куриниш и v = ax2 + b.\ + c каби булади. Б ерилган масалада, а = 5, Ь = 3 ва
с= - 9 (г =
5 л " + 3.v- 9 ) .
О лдинги усул да кел тириб утилганидек, А устунда биринчи *а д и 8 га
{А1), кадами 4 га (А2 я чейкага 12 разами киритилади) ва охирги хади (А10)
44 га те н г булган а р иф м е ти к прогрессия х°с и л килинади (4.5.6-расм ).
Ф ункция ко эф ф ициентлари кийм атл арини турли ячейкал арга киритиб
чикилади, яъни В1 я чейкага 5 (л = 5 ) , С1 га 3 (Ь = 3 ) ва D1 га -9 ( с = - 9 )
кийм атл ари киритилади (4.5.6-расм ). Е1 ячейкага =B$1*A1A2+C$1’ A1+D$1
ф ор м ул а си киритилади ва Enter тугм аси босилади. Е1 ячейка таркиби да ги
ф орм ул а устун буйлаб нусхаланиб, у ф ункция кийм атлари то п ил а ди (4.5.7расм). Ш унга эъ тибор бериш лозим ки, = B $ 1 'A liv2+C S'i’ A l+ D $ 1 ф орм ул аси
устун буйлаб нусхал анганд а В$1, С$1 ва D$1 я чейкал ар узга р м а с сакл аниб
колади. Бу ф орм ул ада ф а ка т А1 ячейка, яъни аргум ент кийм атл ари А1 дан
А10 гача узгаради.
Бу усул нин г кулай том они ш ундаки, ф ункция таркиби даги а, А, ва с
коэф ф ици ентларга ихти ёрий кийм атлар бериш мумкин. Бунда Е устундаги
ф ункция кийм атлари а вто м а ти к тарзд а узгаради (ф акат В$1, С$1 ва D$1
ячейкал арга ко эф ф ици ен т кийм атл арини киритиш етарли). К оэф ф и­
циентлари кийм ати узгартирил ганд аги, яъни « = 21, Ь = - 39 ва с = 42
2
—
{ у = 2 \х -3 9 .Г + 4 2 ) булган вазиятдаги ф ун кциянин г кий м а тл ар и 4 .5 .7расм да келтирилган.
А гар бу усулдан ф о йд аланил аётган ва кгд а $ белгисидан ф о йд а ла нилм аганда ф орм ул а куриниш и = 0 1 ’ A1A2+C1’ A1+D1 каби буларди. Бу ф о р ­
м ула устун буйлаб нусхаланганда, ф орм ул адаги S, С ва D у стунга м урож аат
килган б ул им л ар мос равиш да В1:В10, С1:С10 ва D1-.D10 гача узгарад и. Бу
устунл а р нин г В1, С1 ва D1 ячейкал ард ан кейинги яче йка л ар буш (4.5.8-
раем), яъни киймати 0 (нолга) тенг. Ш у сабабдан ф ункция кийм ати *и со б ланганд а, Е1 ячейкадан кейинги яче йка л ар д а (Е 2 :Е 1 0 ) ф ункция кийм ати О
(нолга) те нг булади (4.5.8-расм ).
В
1
8
2
12
747
3
16
1319
335
4
20
5
24
6~
28
3995
7
32
5207
8
36
6579
9
40
8111
10
44
9803
□
2051
2943
4 .5 .6 -р а см . $ белгисидан ф ойд а ла н иб нусха кучириш
А
!
В
I
С
21
-39
D
Е
42
1074
1
8
2
3
12
16
4
20
7662
5
24
11202
6
28
15414
7
32
20298
8
36
25854
9
40
32082
10
44
38982
2598
4794
4 .5 .7 -р а см . К оэф ф иц иентл ари узгартирил ган ф ункция кийм атлари
4 .5 .8 -р а с м . $ бел гисид ан ф о йд а ла н м а сда н нусха кучириш
3-УС УЛ. Бу усул я чейкал арни бел гил аб олиш га асосланад и. У сулдан
ф ойд аланил ганда $ белгисини куллаш зарурияти йук.
А устунда биринчи *а д и 8 га (А1), радами 4 га (А 2 ячейкага 12
раками киритилади) ва охирги *а д и (А 10) 44 га те н г булган а риф м етик
прогрессия хосил кил инади (4.5.9-расм ). Ф ункция ко эф ф ици ен тла р и кийм ат­
л ари турли ячейкал арга киритиб чикилад и, яъни В1 ячейкага 5 { а = 5 ), С1 га
3 (6 = 3 ) ва D1 га -9 (с = - 9 ) кийм атлари киритил ад и (4.5.9-расм ).
А
В
1
8
2
12
16
3
4
20
С
5|
П
3'
Е
F
-9 ]= а *А 1 л2+Ь*А1+01
747
1319
2051
5
24
2943
6
28
3995
7
32
5207
8
36
6579
9
40
8111
10
44
9803
4 .5 .9 -р а с м . Я чейкал арни белгилаб, нусха кучириш
В1 ячейка б ел гил аниб, ячейка ном ини (4.5.10- а раем) а га узгартирилади (
61
->
3
), С1 ячейка ном ини Ь ва D1 ячейка ном и­
ни d га узгартирилади. Номни узгартириш учун лотин им л осид аги керакли
харф киритилади ва E n te r тугм а си босилади. Я чейка ном ини узгартириш да
лотин им лосида с харф ини д а стур кабул кил м асл игини ёдда тутиш лозим.
Бу *а р ф д а н таш кари хам м а харф лар ва харф л ар бирикм аси (албатта,
пробелсиз ёзилган булиш и л о зи м ) д а стур то м о ни д а н ячейка номи сиф атида
кабул килинади. Кейинги навбатда Е1 ячейкага =a*A1A2+b*A1+ D1 ф орм ул аси
киритилади. Бунда ф ун кциянин г а коэф ф ициенти 5 кийм атини кабул килиш и учун В1 ячейкага эмас, а га м урож аат кил инади (чунки В1 я чейка номи
а га узгарган). Е1 я чейкэдаги ф орм ула бош ка ячейкал арга нусхал анганд а
ф орм ул а таркибидаги ко эф ф ици ентлар узгарм ас сакланиб колади.
Бу усулнинг аф заллиги ш ундаки, бел гил аб о л инган яче йка л ар га
(янги ном берилган) бош ка иш варакл арид ан хам м урож аат кил иш мумкин.
М асалан, биринчи иш варагида а билан белгилаб олинган я чейкага иккинчи
иш варагидан *а м м урож аат килиш м ум кин булади. Битта иш китобида
бирор белгидан (масалан, а) бир м арта ф ойд аланиш керак. Я чейка номи а
билан бел гил аб о л инганд ан кейин бош ка ячейкага ном б е риш д а бу
бел гид ан ф ойдаланиш мум кин эмас.
г
э
(J4
1
.
а)
f*
~) -
■
5
б
А
Г =£>
В
СО
- - А
1
(
А 5
»
ш
У
8|
5|
Ь)
4.5.10-расм. Я чейка номини узгартириш дан олдин (а) ва кейин (Ь)
Я чейкаларни белгилаб олиш да:
лотин им лосидан ф ойдаланиш ;
янги ном киритил гандан кейин E n te r тугм асини
босиш ;
ном орасида пробел булм аслиги;
С (кичик ёки бош ) бел гисид ан ф ойд а ла н м а сли к
Ш АРТ.
Киритилган ячейканинг янги номи уртада жойлашганлига
эътибор бериш лозим.
С белгисидан бош ка ихтиёрий белгидан ф ойд аланиш
л озим (сс, а, Ь, b/г, епд ва *.к.)
ч ,
Куп боскичли хисоб-китоб иш ларини ам алга о ш ириш да иш китоблари
ва варакл арини узаро боглаш зарурияти пайдо булади. M icro so ft Excel
д а стур ид а иш вараклари ва иш китобларини уза р о богл аш им конияти
м авж уд. Бунда ячейканинг тул и к номи билан таниш м у*и м а ^ам ия т касб
этади.
И нсон исми учта кисм дан таш кил топганид ек, *а р бир иш варагидаги
я чейка номи хам учта булим дан иборат. Бу иш китоби номи (ф ам илияси),
иш вараги номи (отасининг исм и) ва берилган ном (исм и). Я чейка тулик
н о м и нинг куриниш и 4 .5 .1 1-расмда келтирилган.
Иш китоби ном и таркибида иш китоб инин г (ф айл) ком пью терда ж ойлаш иш ж ойи (диск ва ка та л о г ном и) номи *а м уз
аксини топади.
Иш вараги номи
\
=[bir.xls]J1 ист1 !$А$1
V______________ I
/
Иш китоби (файл)
номи
' ------- г ------ ’
\
Ячейка номи
4.5.11-раем. Я чейканинг тул и к ном и тузилиш и
Иш китоб ининг бир ин чи иш ва р а ш (Л и с т 1 ), А1 ячейкасига 56 раками
киритилган. Иккинчи иш вараги (Л и с т 2 ), В 2 ячейкасида бу сонга 45
куш илганда *о си л бул ади ган кийм атни пайдо килиш лозим . Б унинг учун
белг иси киритилиб, биринчи
иккинчи иш вараги (Л и с т 2 ), В 2 ячейкасига '
иш варагига (Л и с т 1 ) утилади. Бунда ячейкада =Лист1!А1 ф орм уласи
(биринчи иш вараги, А1 ячейкасига м урож аат килган) пайдо булади (4.5.12расм). Ф орм ула пайдо бул ганд ан кейин Л и с т 2 га кайтиш ш арт эмас, чунки
ф орм улада хато кел иб чикади (ф орм улад а Лист1 урнид а Л ист2 пайдо
булади). Ш арт буйича бу сонга 45 кийм атини куш иш зарур эди. Д емак,
=Лист1!А1 ф орм ул аси д а во м ига + 45 ни ёзиш зарур (4.5.12-расм).
Иш вараклари уза р о б о гл анганд ан кейин, Л и с т 2 д а ж ойлаш ган В2
ячейка киймати, Л и ст 1 А1 ячейкаси кийм атига боглик булади. Биринчи иш
варагидаги баъзи я чейкал ар ном и узга р тир ил га н булса (масалан, a. b, d )
иккинчи, учинчи ва *.к. иш вар а кл а р ид э ш у номли ячейкал арга мурож аат
килиш мумкин.
Иш варакларини узаро боглаш ^исобл аш иш ларини тартибли амалга
о ш ириш учун кулай им кониятд ир. М асалан, м актаб ж урналидаги укувчилар
туртта чорак д а во м ид а ги тупл аган балларини йигинд исини хисоблаш учун
)^ар бир чоракдаги балларни а л о^ид а иш варакларига киритилади (биринчи
чор а к - Лист1 га, иккинчи чо р а к - Л ист2 га ва *.к.). Б еш инчи иш варагида
туртта чор а к д а во м ид а ги укувчи тупл аган бал лар куш иб чикилади. Албатта,
бу иш ни битта иш варагида *а м баж ариш м ум кин.
-Л г
iil Microsoft Excel - b ir xls
файл
П равка
Qkho
i Д а нн ы е
Вид
^пра вка
Вставка
Я Я Ш
Ф орм ат
•
I□
ли^йч
А
x N* й
\
. В X
Adolv PDF
№
I
%
Сервис
=Лист1!А1+45
8
D
с
L
А
Г*
1
= Л и с т 1 !А 1 + 4 5
2
3
4
5
6
7
И
V
« ► м \ Лист! \ Л и с т 2 / ЛисгЗ ( | <
„1
<\
►
1-
j*
Ав^офигуры -
.J
1Действия Правка
> 1
g
NUM
4 .5 .1 2 -р а с м . Иш варакл арини уза р о боглаш
Иш ж араёнида битта иш китоб ид аги иш варакл арини эмас, куп сонли
иш китобларини узаро боглаш , б иринчисид аги м аъ лум отга иккинчисидан
м урож аат килиш зарурияти пайдо булиш и м ум кин. М асалан, мактабни
б итираётган укувчинин г туккиз йил д а во м ид а м атем атика ф ани буйича
туплаган балини хисоблаш зарур. Бунда хар бир йилдаги умум ий балл
алохида иш китобларига киритил ган. Бундай вазиятлард а д а стурда мавжуд,
иш варакларини уза р о боглаш им кониятид ан ф ойдаланиш м аксадга
мувоф ик.
Иш китобларини узаро боглаш иш варакл арини боглаш каби ам алга
ош ади. Бунда иккинчи иш китоб инин г (ikki.xls) керакли ячейкасига “ = "
белгиси киритилиб, биринчи иш варагига (b ir.x ls ) утилади ва зарур булган
ячейка
танланади
(м асалан,
А1).
Бунда
иккинчи
иш
китобида
=[birxls]riiicTl!SASi ф ор м ул а си пайдо булади. Бу ф орм улага кейин ихтиёрий
узгартириш киритиш мум кин булади. Бу ф орм улага 25 кийм атини куш иш
натиж аси 4 .5.13-расм д а кел тирил ган.
Иш китобларини ёпиб, ке йи нча л и к ф о йд аланил аниш учун иккинчи иш
китоби очилганда, экранда огохла н тир иш д а рча си (4.5.14-расм ) пайдо
булади. Бу д арчад ан О б но ви т ь тугм а си босилса, биринчи иш китобидан
м урож аат кил инил аётган я че йка нин г кийм атини янгил анганл игини текш ирилади. Агар янгил анган булса, ячейкад аги янги кийм атга м урож аат килинади. А гар огохлантириш д а рч а сид а н Н е о б н ов л ят ь тугм аси босилса, бирин­
чи иш китобидаги ячейка кийм ати янгил анганидан ка тьи й назар, олдинги
ячейканинг кийм атига м урож аат килинади.
l*]
Microsoft Excel - ikki.xls
$ а м л Правка
: Данны е
И
.Qkho
,
ЛИНЕИН
Вид
Справка
Вставка
Ф орм ат
Сервис
Adobe PDF
-
& х
€
□ - ' - А - ____ j
X ч/ f- =[bir xIs]J1hct1!SAS1+25
В
D
Е
Т
-[b irjd s ]£ U ic T l ISAS1+25
4
5
6
7
и
< ► ►!\ Л и с т 1 / Л и с г2 1 Г. i c r i \ | <
■Действия*
> I
А »
|А в то ф ш ?ры"
Правка
-1 • =
NU4
4 .5 .1 3-расм. И ш китобларини уза р о боглаш
Microsoft Excel
U
J
>г
4.5.14 -р а с м . М урож аат килинаётган ячейка кийм атини янгилаш
тугр исид а ги ого ^л а нти р иш дарчаси
А гар м ур о ж аа т кил инаётган иш китоби (b ir.x ls ) учириб таш ланган
булса, экранда бу тугрисид а ого)дпантириш да рча си (4.5.15-расм ) пайдо
булади. Бу д а рча д а н П р о д о л ж и т ь тугм аси ни босиб иш ни давом килдириш
м ум кин. Ёки И зм е н и т ь с в я зи ... тугм а си ни босиб м урож аат кил инадиган иш
китобларни узга р тир иш назарда тутилган.
M ic ro s o ft E xce l
Эта книга солержт одну или несколько связей, которые не метут быть обновлеьь;.
• Чтобы изменить исто ч тк связей iv m еше раз попробовать обмоаггь значения, нажмите кногку “Изме^гть связи’ .
« Чтобы открыть к е т у без обновятся таких связей, нажлите кнопку "Продолжить *,
Изменить связи...
4 .5 .1 5 -р а с м . М урож аат кил инаётган иш китоби учир иб таш ланганлиги
тугрисид аги огоэупантириш д а рча си
Бош ка M icrosoft O ffice д а стур ла р ид а н ф аркли равиш да, M icrosoft
Excel дастурида м а ъ лум отла р д ан нусха олиш м аъ лум от турига б огл ик бу­
лади. ^уйид а м аъ лум отлар нусхасини о л иш ни нг турли им кониятлари билан
та ни ш иб чикилади.
И хтиёрий турд аги м аъ лум от ж ойла ш га н ячейка белгиланиб, курсорни
,* ячейка чегара чизиклари устида ж о йлаш тирганд а, курсор куриниш и
кабига узгаради. Бу куриниш пайдо бул ганд ан кейин си чко н чан инг чап
тугм аси босилган *о л д а уш л аб турил иб, сичкончани ихтиёрий том онга
ха р а ка тл ан тир иб ячейкад аги м аъ лум отни бош ка ячейкага кучириб утказиш
м ум кин. Бунда ол динги я чейкад а м аъ лум от сакл аниб колм айди. М аъ лум от
киркиб олинм асдан нусхаси кучириб утказилиш и учун ю коридаги ж араён
а м алга ош ирилаётган вактда C trl тугм аси ни босган *о л д а уш л аб туриш
лозим.
Я чейкада ж ойлаш ган м аъ лум от нусхасини олиш учун керакли ячейка
бел гил аниб, сичко н чан инг у н г тугм а си б о силади ва пайдо булган куш имча
им кониятл ар д а рча сид а н
J 1<°пнРД°ать i булим и танл анад и. М аъ лум от
нусхаси ж ойлаш иш и лозим булган ячейкада сичко н ча нин г ун г ту гмаси
босилади
ва
куш им ча
I___специальная вста в к а -
им кониятл ар
] бул им л а р ида н
д а рча сид а
бири
[А
танл анад и.
Вставить
А гар
1
ёКИ
куш им ча
им кониятл ар д а рча сид а н 1-2i вставить | булим и танланса, ячейкада ж ой­
лаш ган м аъ лум отни тул и к нусхасини (яъни, ф орм уласи, ф орм ати,
эслатм аси, устун кенглиги ва *.к.) кучириш ж араёни ам алга ош ади.
Куш имча им кониятл ар д а рча сид а н _
специальная вставка..!
| булими
танланса, м аъ лум от нусхасини кучир иш нин г м ахсус им кониятл арини такдим
Килувчи С п ец иаль ная в ст авка д а рча си (4.5.16-расм ) очилади. Бу да рча д а
куйидаги им кониятл ар мавжуд:
Специальная вставка
ш
I
I
Q условия на значе«1я
I ©Si
[
О формул/
О
О значения
О ширины столбцов
рамки
О форматы
О формулы и форматы чисел I
О примечания
О значения и форматы чисел I
Операция
О УЦНОЖИТЬ
О разделить
j О СЛОЖИТЬ
j
О вычесть
I
П пропускать пустые ячейки
j
[ Вставить связь I
I
OK
I транспонировать
j
[
Отмена
II
4 .5 .1 6 -р а см . С п ец иал ь ная в ст авка дарчаси
-2 3 4 -
о
1’^ °с г1- ячейкад аги м а ъ л ум отл а р нин г тул и к нусхасини кучириш ;
о
I__ С У ГуЧ - ячейкад аги м а ъ л ум отл а р ни н г ф а ка т ф орм ул аси нусхасини
кучириш (4.5.17-расм );
0 |6 змачеш!я| _ я ч ейкад аги м а ъ л ум отл а р нин г ф акат киймати нусхасини
ку ч и р и ш ;
о Ю <>ори«1И - я ч ейкад аги м а ъ л ум отл а р ни н г ф акат ф орм атл ари нусха­
сини куч и р иш;
0 | примечаний _ я ч ейкад аги м аъ л ум отл а р нин г ф а ка т эсл а тм а си нусха ­
сини ку ч и р и ш ;
0 |(.) a^piwfci столби^! _ ячейка ж о йл а ш га н устун кенглиги нусхасини кучириш
о Ва хоказо.
'
А
1
2
3
4
5
X V #
В
=А1+5
С
45i‘=A1-5(
С ? В 4 -5
У
М аъ л ум о т
ф о р м ул аси ни нг
н усхаси
4 .5 .1 7 -р а с м . М аъ л ум о тл ар ф о рм ул аси нусхасини кучириш натиж аси
M icrosoft Excel д а стур и д а яче йка л ар н и а втом ати к тарзда тулдириш
им конияти мавж уд. Бунда ф а ка т кайси ячейкад ан бош паш ва кайси ячей­
када тугатиш керак эканл иги курсатил са етарли. Бундан таш кари, автом атик
тарзда тулдириш им ко нияти ёрдам ида ариф м е ти к ва гео м е тр ик прогрессиялар хосил килиш м ум кин.
А1 ячейкага 8 ракам и киритил ган. Бу ракам билан А устунни ва
биринчи каторни а вто м а ти к тарзд а тул д ир иш ни куриб чикам из.
У стунни 8 ракам и бил ан а вто м а ти к тарзд а тулдириш учун устунни
ёки устундаги яче йка л ар сохасини белгилаб, П равка -> Запол н и т ь кетм акетлиги ам алга ош ириш (4.5 .1 8-расм ) ва I -I
ctrl+p| им кониятини
танлаш лозим . Бунда устун ёки устунд а ги б ел гил анган яче йка л ар буйл аб 8
раками пайдо булади (4.5.19- а раем). А га р катор ёки катордаги ячейкалар
сохаси бе л гил а ниб, П р а в ка -> З а п о л н и т ь кетм а-кетлиги ам алга о ш ирил иб
И . вД1'аео_ctritR] им ко нияти танл анса, катор ёки катордаги бел гил анган
ячейкалар буйлаб 8 ракам и пайдо бул ади (4.5.19- b раем).
А втом атик та р зд а м а ъ лум отла р нусхаси кучирилаётганда, устун
ёки ка торнинг канча кисм и бе л гил а нга н булса, м аъ лум от айнан
ш у кисм ига нусхал анад и.
Екшш1«
•*? Отменить ввод
о
А
-3
&
'89'
в Мб
ctri+z
Повторить добавление (Автофигура)
ari+Y
Вырезать
Ctrl+X
Колировать
Ctrl+C
Буфер обмена Office...
Вставить
Ctrl+v
Специальная эстаека...
S c r a s ^ t - S3*. [ИПбрССЬ.
|
Заполнить
►
Очистить
►
23
валить...
Вниз
Ctrl+D
Вправо
Ctrl+R
Вверх
Удалить лист
Влево
1
Переместить/скопировать лист...
f i t ' ЯИ<Т«ЗЧ..
Найти. .
Ctrl+F
Прогрессия...
Заменить...
Ctrl+H
Вьфовнять
Перейти...
Ctrl+G
Объгг.:
4 .5 .1 8 -р а с м . А сбоблар панели П равка булим и З апо лнит ь им кониятлари
1
2
3
4
8
8
8
8
5
8
6
8
7
8
8
8
9
8
8
10
а)
f*
К18
В
А
1
С
8
8
8
2
Ь)
4 .5 .1 9-расм. У стунни (а) ва ^аторни (Ь) автом атик та р зд а тулдириш
П равка -> З апо лнит ь кетм а -ке тл иги ам алга о ш ириб ! прогрессия... |
им конияти танланса, экранда а р иф м е ти к ва геом етрик прогрессия *о си л
килиш им кониятини берувчи П р о гр е с с и я д а рча си (4.5.20-расм ) пайдо
булади.
Прогрессия радами
Чегаравии циймат
(П рогрессиянинг охирги \'i(h i)
4 .5 .2 0 -р а см . П р о г р е с с и я д а рча си
Ю кори даги м асалаларда *о си л килган а р и ф м е ти к прогрессияни, бу
им ко ният ёр да м ида куйидаги икки усулда яратиш м ум кин:
1-УС УЛ. А1 ячейкага 8 раками киритилиб, А 1 :А 1 0 (А1 д ан А 1 0 гача)
яче йка л ар б е л гил анади (4.5.21- а раем). К ейин П р а в ка -> З апо лнит ь
Прогрессия... ! им конияти танл анад и ва
кетм а -ке тл иги ам алга ош ирилиб
пайдо бул ади ган П ро гр ессия д а рча сид а н куйи да ги б ул им л ар танланади
(4.5.22-расм ):
[ . постолбшм]_ п р о гр е с с и я у с т у н б у й л а б * о с и л к и л и н а д и ;
(а.|~
^
___ I булим ида прогрессия ка д а м ини а никлаб олинади,
яъни м асала ш арти буйича 4 кийм ати киритилади;
А р иф м е тик
прогрессия
*о си л
кин а ётга нл иги
сабабли
| apijiMeTiwecKag| танланади;
О К тугм аси босилади.
А гар п р о гре ссия катор буйл аб косил кил ин иш и л озим булса,
катор бе л гил а ниб Ю по прока»! булими танл анад и.
A1
A1
А
А
1
8
1
2
3
4
8
2
3
4
5
12
16
5
20
24
6
6
28
7
7
8
8
32
9
9
10
10
a)
36
40
44
b)
4 .5 .2 1 -р а е м . 1-У С У Л д а а р иф м е ти к прогрессия хосил килиш : ячейкаларни
белгилаш (а) ва натиж авий прогрессия куриниш и (Ь)
П р огр ессия
Раоталожение
т кп
О по строкам
OJ арифметическая
(*) по
О
О
О
П
столбцам
Автоматическое
определение шага
Ш аг:
геометрическая
Яэ т и
ает озаполнениг
4
Предельное значение:
[
OK
;| [
Отмена
]
4 .5 .2 2 -р а см . 1-У С У Л д а П ро гр ессия д а рча син инг куриниш и
2-УСУЛ. А 1 я чейкага 8 разами киритилади. А1 ячейка бел гил аб
олинади (4.5.23.а-расм ). Кейин П равка -> Запо лн ит ь кетм а-кетл иги
ам алга о ш ирил иб I просрессня... | ИМК0Нияти танланади ва пайдо буладиган
П р о гр е с с и я да рча сид а н куйидаги булим лар танланади (4.5.24- b раем):
IC постолбцай] _ прогрессия устун буйлаб хосил килинади;
б ул им ида прогрессия кадам ини а никлаб олинади,
яъни м асал а ш арти буйича 4 киймати киритилади;
А р иф м е тик
прогрессия
хосил
кинаётганл иги
сабабли
аг »
«> » та нл а на д и;
|Прсдельное значение. ^
|
0уЛимига
масала
ШЭрТИ
буЙ И ЧЭ
44
киймати киритилади, яъни прогрессия охирги хади киймати
киритилади;
О К тугм а си босилади.
А1
А1
А
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
А
1
si
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
а)
8
12
16
20
24
28
32
36
40
44
Ь)
4 .5 .2 3 -р а с м . 2-У С У Л д а ариф м е ти к п рогресси я х;осил килиш : ячейкани
белгилаш (а) ва натиж авий прогресси я куриниш и (Ь)
П р о гр е с с и я
Расположение
О по прокам
<♦) по столбцам
U Автоматическое
опоеделение шага
т
Тип
(*: арифметическая
О геометрическая
О латы
О адтоззполнение
Шаг:
Предельное значение:
I
<ж
| | От пен*
|
-
4 .5 .2 4 -р а см . 2-У С У Л д а П р о гр е с с и я д а рч а си н и нг куриниш и
v кийм атларини хисобл аш учун В1 ячейкага =5’ А1А2+3’ А1-9 ф орм ул асини киритиб, E n te r тугм аси ни босиш ло зим . Кейинги навбатда В 1:В 10
яче йка л ар со *а син и бел гил аб (4.5.25- а раем), П рав ка -> Запо лн ит ь кет­
м а -кетл игини босиш ва Ij , вниз
ctrl+D| им ко ниятин и та нл а ш лозим. Бунда
бел гил анган ячейкаларда а вто м а ти к та р зд а ф ун кция нин г кийм атл ари *о си л
булади (4.5.25- b раем).
ft
B1
А
1
2
8
12
16
3
4
5
А
3
4
5
6
7
32
36
9
8
9
40
44
10
8
12
335
16
20
24
1319
2051
2943
28
3995
2
28
8
В
1
335
20
24
6
7
f t =5'A
B1
'5*A'
В
10
747
32
5207
36
40
6579
8111
44
9803
h)
a)
4.5.25-pacM . Ф ункция кийм атини *о си л килиш : ячейкани бел гил аш (а) ва
натижавий кийм атлар (Ь)
Правка
Отменить ввод '0' в Р14
a ri+ z
J
Повторить Выровнять
Ctrl+Y
*
вырезать
ctri+x
Копировать
Ctrl+C
Л
Буфер обмена Office...
ctri+v
3> Вставить
Специальная вставка...
£с* йВгп ь
гиперссыяг*
Заполнить
►
Оумстить
и
Удалить...
d
Все
Ф орм аты
Удалить аист
Содержимое
Переместить/скопировать лист...
Примечания
Цанги...
Qrl+F
Заменить...
Ctrl+H
Оерейти...
ari+G
Del
Сб&Зн. .
Объект
4 .5 .2 6 -р а см . А сб об ла р панели П равка булими О чист и т ь им кониятл ари
Я чейка ёки я чейкал ар сох;асига киритилган м а ъ лум отларни учириш нинг бир канча им кониятлари мавжуд. Албатта, кл а виатурад ан Delete
тугм асини босиш оркали м аъ лум отларни учириш м ум кин. Пекин, бунда
ф акат ячейкага кири тил ган м аъ лум отлар учирил ади. Я чейкалар ф орм ати
ва бирор ячейкад аги эсл а тм а л а р ( и з о б а р ) ^чир ил м а сда н са^ланиб колади.
М аъ л ум отл арни уч и р и ш н и н г бир канча им кониятл арига
П равка
О чист и т ь ке тм а -ке тл игин и (4.5 .2 6 -р а см ) ам алга ош ириш ор^али эриш иш
м ум кин. Бу ке тм а -ке тл ик б а ж ари лганда м а ъ лум отларни учириш им кониятл а ри да н бирини та нл а ш лозим:
: Все
I - ячейка та р киби да ги м аъ лум отларни, ул арнинг
ф о р м а тл а рини ва э сл атм асини учириш ;
__$ °pllaTW I - ячейка таркиби да ги м аъ лум отлар ф о р м а т­
л арини учи р и ш ;___________
о
: Садерж>'»се
Dei | _
я ч е й ка
таркиби даги
м аъ лум отларни
учириш ;
|_дримечанин __| _
0
я ч е й ка га
^уйилган эслатм аларни
(и зо *-
л а рн и) учириш .
4.6. Microsoft Office Excel дастурида юзага келадиган хатолар
M icrosoft O ffice E xcel д а стур и д а иш ж араёнида турли сабабларга
кура *а р хил хатол ар кел иб чик;иши м ум кин. Бу хатол ар ва ха тол арнинг
келиб чи^иш сабаблари 4.6 .1-ж а д в ал д а кел тирилган [7, 11]. Х атол ар ва
уларни бартараф килиш йуллари билан та ни ш иб чикам из.
Щ Е Л /О ! (D IV /0! - Д а с ту р н и н г инглиз тил ид аги версияси учун) ф ормулада м ахражда ж о йл а ш га н ком понент кийм ати учун м урож аат килинаётган ячейкад аги м а ъ пум о т кийм ати 0 (нолга) те н г булганлиги (4.6.1- а
раем) сабабли кел иб чика д и (4.6.1- b раем). Бу хатони бартараф ^илиш учун
ф орм ула м ахраж ида м ур о ж аа т кил инаётган ячейкад аги м аъ лум от кийматини узгартириш зарур (4.6.1- с раем).
В
41 92308
а)
Ь)
с)
4 .6 .1 -р а с м . # Д Е Л /0 ! хатоси: кел иб чикиш сабаби (а), ха то нин г д а стур да ги
куриниш и (Ь) ва хатони ба р та р а ф килиш (с)
4.6.1-жадвал.
№
1.
Хато турининг
ном и
#DIV/0! ёки
#ДЕЛ/0!
2.
#N A ёки
#Н /Д
3.
SNAME? ёки
#И М Я ?
4.
SNULL! ёки
#ПУСТО!
5.
#NUM! ёки
#ЧИС ЛО !
6.
#REF! ёки
«СС Ы ЛКА !
7.
#VALUE! ёки
#ЗНАЧ!
8.
******
Хато хакида туш ун ча
Бу хато сонни нолга булгандан келиб чикади. М асалан,
“545/0”. You're dividing by zero in this formula. Verify that no cell
references refer to blank cells. Д анная ош ибка в озни кает при
делении числа на 0 (нуль).
Бу хато аргум ент киймати ф ункция ёки ф орм ула учун аницланм аган булганда келиб чикади. You might have omitted a
function argument. No value is available. Д ан ная ош ибка в озни ­
кает, если значение недоступно ф ункции или ф орм уле.
Бу хато M icrosoft Excel ф орм улада иш л атил аётган ном ни
аниклай олм аганда пайдо булади. М асалан, “ E/G80”. You’re
using a name in this formula that hasn’t been defined in the
workbook. Д анная ош ибка возникает, если M icrosoft E xcel не
может распознать имя, используем ое в ф ормуле.
Бу хато ум ум ий ячейкага эга булм аган с о *а л а р н и н г
кесиш уви берилганда келиб чикади. In a formula, you referred
to the intersection of two ranges that don't intersect. Данная
ош ибка
возникает,
когда
задано
пер есечен ие двух
областей, которы е в дей ств и тель ности не и м ею т общ их
ячеек. О ператором пересечения областей является пробел
м ежду ссы лкам и.
Бу хато
M icrosoft Excel дастури
ф орм уласида ёки
ф ункциясида нотугри сон цийматлар иш латилганда пайдо
булади. М асалан, “lo g 100”. Your function arguments might be
out of range or otherwise invalid or an iterative function you're using
might not have computed long enough to reach a solution. Д анная
ош ибка возникает при неп ра-вильны х ч исловы х значениях
в ф ормуле или функции.
Бу хато ф орм ула м урож аат килаётган я чейка учи ри б таш ланганда келиб чикади. Your formula includes range references
that have been deleted Д анная ош ибка в озни кает, если
ссы лка на ячей ку указана неверно.
Бу турдаги хато ф ункциянинг аргум енти сиф атида матн
цулла-нилгандан келиб чикади. Your formula is using a text
entry as an argument
Д анная ош ибка в озни кает при
и спользовании недо-пустим ого типа аргум ента.
Бу хато м аъ лум от узунлиги ячейка кенглигидан катта
булганда келиб чикади. Your calculation results were too wide
to fit in the cell. Increase the column width. Д анная ош и бка
возникает, если столбец недо статочно ш ирок или д а та и
время являю тся отри-цательны м и числам и. Р ассм отри те
все возм ожны е причины и реш ения.
А р гум ен т ^иймати ф ункция ёки ф орм ул а учун аникла нм а га нд а ф ор­
м ула киритил ган ячейкада #Н /Д (# N A ) куриниш д аги хато пайдо булади.
#И М Я ? (U N A M E ?) хатоси M icrosoft E xcel д а стур и ф орм улада
иш латил аётган номни аницлай ол м аганд а па йд о бул ади. М асалан, иш
ва р эгинин г бирор я ч ейкасига =а+А1 ф орм ул аси кири тил ган (4.6.2- а раем).
П екин иш варагида а билан ном ланган ячейка йукл иги сабабли #И М Я ?
хатоси келиб чикади (4.6.2- b раем). Бу хатони А 2 я чейкани а билан номлаб
олиш оркали тугирл анган вазият 4.6.2- с раемда кел тирил ган. Бундан
таш кари #И М Я ? хатоси куйидаги вазиятлард а кел иб чикади:
а)
оз
/ В
о)=а-*А1
2
>
А
1
2
1
0 «ИМ Я?
21
2
Ь)
.............1
Ф орм ула та р киби д а ги м урож аат кил ин а ётган яче йка ёки ячейкалар
сох,аси номини д а стур туш унм аганд а (4.6.2- а раем);
0 Ф орм ула та р киби да ги ф ункция номи нотугри кир и тил ган да , д астур
бу номни туш ун м а га нд а н (м асалан, TANQ ур нига TNQ киритил­
ганда);
@ Иш варагида ж о йл а ш га н ф о р м ул а да M S Excel д а с тур и н и н г куш имча д а стур ла р ига (Н а д ст р о й ка , A d d -in ) те гиш ли ф ун кциял а р иш латилган, лекин ф ойд аланувчи ко м пью те р ид а бу куш им ча д астурлар
урнатилм аган булганда.
1
0
; 1
2 |
А
В
0
с)
4 .6 .2 -р а с м . #И М Я ? хатоси: келиб чикиш сабаби (а), х а то н и н г дастурдаги
куриниш и (Ь) ва хатони ба р та р а ф кил иш (с)
#П У С Т О ! (UNULL!) Бу хато ум ум ий я че йка га эга булмаган
со ха л а р ни нг кесиш уви (4.6.3.а-расм ) бе р ил га нд а келиб чикади (4.6.3- b
раем). М асалан, =СУММ(А1 А5 АГ D /) чунки бу иккита соха кесиш м айди
(4.6.3- а раем). Агар бу ф орм ул а урнига =СУММ(А1 А7 М D 7 ) ф ормуласи
киритил ганда (4.6.3- с раем), Я П УСТО ! ха то си па йд о бул м асд ан, иккита
со ^а н и н г кесиш увида ж ойла ш га н ячейкад аги кий м а т п а й д о буларди (4.6.3- d
раем), яъни 7.2.
А
1
2
в__ 1
0
<
2
з
з =СУМ1.||й
4
4
5
5,
1
К
9 .........—•
7
г
a)
1 '
2
3J
4
5
S
*.
___ ---------------- 1-------—
”
Г
1
2
3 =СУММ1й' ДГ ft? г 7!(
4
5
1
2
2
3 1
4
5
6
7
2
з[
4
5
1
72
2
d)
с)
4 .6 .3 -р а с м . #П У С Т О ! хатоси: келиб чикиш сабаби (а), ха то нин г д а стур да ги
куриниш и (Ь) ва хатони бартараф ^илиш (с, d)
#Ч И С Л О ! (# N U M !) хатоси куйидаги вазиятларда пайдо булади:
@ А р гум е н тн и н г берилган киймати учун ф ункция а никпанм аганд а.
М асалан, А1 ячейкага 0 киритилган булса (4.6.4- а раем),
=IO G 10(A 1) ф орм ул аси ж ойлаш ган ячейкада ичислО! хатоси
пайдо булади (4.6.4- b раем);
@ Я чейкад аги сон кийм ати ж уда кичик ёки катта булганда.
M icro so ft Excel д а стур и -1 Е -3 0 7 ва 1Е+307 сонл ар о ралигидаги
кий м атл ар бил ан иш лаш и м ум кин. Пастки че гарад ан кичик ёки
ю кориги че гарад ан катта кийм атлардан ф о йд а ла н ил ган да д а стурда «число! хатоси пайдо булади;
@ И терация кул л анил адиган ф ункциялар натиж асини д а стур *и соблай ол м аганда.
ГВ
0) -L0G1Q(A1
а)
аз
А/
0
=ЧИСЛО'
Ь)
100
С)
4 .6 .4 -р а с м . Я ЧИ СЛО ! хатоси: келиб чикиш сабаби (а), ха то нин г д а стур д а ги
куриниш и (Ь) ва хатони б артараф килиш (с)
# С С Ы Л К А ! {HREF!)
Бу хато ф орм улада м урож аат кил инаётган
ячейка билан м уам м о м а вж уд булганидан келиб чикади. Б ундай м уам м оли
вази ятлар куйидагил ард ир:
@ Мурожаат килинаётган ячейкалардан бири учирилган;
@ Формулаларни нусхалаш жараёнида мавжуд булмаган ячейкаларга мурожаат цилиш вазияти вужудга келганда. Масалан,
В2 ячейкага =А2+1 формуласи киритилган (4.6.5- а раем). Бу
формулани А2 ячейкага нусхаланадиган булса, формула АО
ячейкага мурожаат килади. Пекин бундай ячейка мавжуд эмас.
Натижада #ССЫЛКА! хатоси пайдо булади (4.6.5- b раем);
@ Бирор ячейка киркиб олиниб, формулада мурожаат килинаётган ячейкага жойлаштирилганда. Масалан, В8 ячейкага
=А1+25 формуласи киритилган. 6 6 ячейка киркиб олиниб А1
ячейкага жойлаштирилди. Бунда В8 ячейкада ЯССЫЛКА!
хатоси пайдо булади.
вССЫЛКА!
4.6.5-расм. #ССЫПКА! хатоси: келиб чикиш сабаби (а), хатонинг
дастурдаги куриниши (Ь)
#ЗНАЧ! (PVALUE!) Бу турдаги хато куйидаги вазиятларда келиб
чикади:
Формулада
мурожаат
килинаётган
аргумент
киймати
жойлашган ячейкага матн киритилган. Масалан, В1 ячейкага
=А1+2 формуласи киритилган (4.6.6- а раем). А1 ячейкага сон
киймат урнига матн киритилган, яъни bir (4.6.6- b раем). Бу
хатони тугрилаш учун матнни сон киймат билан алмаштириш
лозим (4.6.6- с раем);
Функция аргументига битта киймат берилиши лозим (яъни
битта ячейкага мурожаат килиш зарур), ячейкалар со^асига
мурожаат килиши мумкин эмас;
Массив катнашган формулаларни киритиш ва натижасини
олиш да Ctrl+Shift+Enter тугмалари биргаликда босилмаган.
4.6.6-расм. ЯЗНАЧ! хатоси: келиб чикиш сабаби (а), хатонинг дастурдаги
куриниши (Ь) ва хатони бартараф килиш (с)
Маъпумот узунлиги (4.6.7- а раем) ячейка кенглигидан катта булганда ячейкада Itttltffittt белгилари пайдо булади (4.6.7- b раем). Бу хатони бар-
тараф килиш учун маълумот жойлашган устун кенглигини катталаштириш
ёки ячейкадаги киймат шрифти улчамини кичиклаштириш зарур (4.6.7- с
раем).
00
а)
Ь)
с)
4.6.7-расм. tttttttttW хатоси: келиб чикиш сабаби (а), хатонинг дастурдаги
куриниши (Ь) ва хатони бартараф килиш (с)
4.7. Microsoft Office Excel дастурида диаграммалар яратиш ва
уларга узгартириш киритиш
Маьлумки, маълумотларни визуал та*лил килишда диаграммалардан фойдаланиш энг кулай йул хисобланади. Microsoft Excel дастури
киритилган маълумотлар асосида диаграммалар яратиш имкониятини такдим килади.
^уйида диаграммани яратиш ва унга узгартириш киритиш йуллари
билан танишиб чикамиз.
Диаграммани яратишни Мастер диаграмм дарчаси (4.7.1-расм)
ёрдамида амалга ошириш мумкин. Мастер диаграмм дарчасини пайдо
килишнинг асосий йуллари куйидагилардир:
е Вставка -> Диаграмма... кетма-кетлигини амалга ошириш
(энг маъкул йул);
о Асбоблар панелидан S I (Добавить диаграмму) тугмасини
босиш (тугма фойдаланувчи томонидан асбоблар панелига
жойлаштирилиши сабабли баъзан панелда булмаслиги
мумкин);
е Клавиатурадан F1 тугмасини босиш (бу йул оркали диа­
грамма яратиш юкоридагиларга нисбатан узунрок).
Мастер диаграмм (шаг 1 из 4): ти п...
i l г нетогр^лма
Линейчатая
Г
t li
График
K p /говая
Тем е**»
I
Сс.т».т
Кольцевая
Лепестковая
Поверхность
Пу;ырь.\ОБгя
Точечная диаграмма со значениями,
соединенными сглаживающими
линиями.
...Просмо т р р е зу л ь т а та
j
Д ал ее >
4.7.1-раем. Мастер диаграмм дарчаси (1-кадам)
Диаграммаларни яратиш туртта кадамдан ташкил топади:
1. Диаграмма турини аниклаб олиш;
2. Диаграмма ясаш учун бошлангич маълумотларни аниклаш (X
ва Y укларида жойлашувчи маълумотлар);
3. Диаграмманинг курсаткичларини узгартириш .(ук чизиклар, уклар номлари ва х.к.);
4. Диаграмма жойлашиш жойини аниклаш (иш варагида ёки
ал охи да).
у = 5.1Г + З х - 9 ( v = [4 :4 :4 4 ]) функцияси графигини куриш мисолида
дастур имкониятларидан фойдаланишни куриб чикамиз.
Бунинг учун А1:А10 ячейкалар сохасида аргумент v киймати хосил
килинади (4.7.6-расм). В1:В10 ячейкалар сохасида у киймати хосил
килинади (=5*А1л2+3*А1-9 формуласи В1 ячейкага киритилиб, В10 ячейкагача нусхаланади). Бу амаллар бажарилгандан кейин функция графигини
яратиш учун зарур булган бошлангич маълумотлар (4.7.2-расм) тайёр
булади.
Кейинги навбатда Вставка -> Диаграмма... кетма-кетлигини амалга ошириб (ёки КЗ ), Мастер диаграмм дарчаси пайдо килинади (4.7.1расм). Бунда 1-кадам, яъни диаграмма турини танлаш дарчаси очилади. Бу
дарчада турли куринишдаги, яъни гистограмма, доиравий, халкасимон,
баргсимон, нуктавий ва бошка турдаги диаграммалар мавжуд. Диаграмма
турлари орасидан керакли биттасини танлаш фойдаланувчи ихтиёрида.
Танланган диаграмма турига б о т и к холда кейинги кадамда пайдо булувчи
дарчалар куриниши кисман бир-биридан фарк килади. Диаграмма турини
танлаш унинг яратилиш максадидан келиб чикади. Агар диаграммани
яратишдан максад илмий тахлил утказиш булса, унда L Tc4e4Ha’
I
(нуктавий) турини танлаш максадга мувофик. Статистик маълумотларни
визуализация ва тахлил килишда гистограмма тури маъкул келади. >^ар бир
турдаги диаграмманинг таркибида яна турли куринишлар мавжуд булади
(4.7.1-расм, дарчанинг унг томони). Бу куринишлардан фойдаланувчи маъкул булган ихтиёрий биттасини танлаш имкониятига эга. 4.7.1-расмда келтирилган нуктавий диаграмма турида, куйидаги куринишлар мавжуд:
1. Факат нукталар;
2. Нукталар ва эгри чизик (танланганлиги сабабли кора рангда);
3. Факат эгри чизик;
4. Нукталар ва синик чизик;
5. Факат синик чизик.
Кейинги кадамдаги (2-кадам) дарчага утиш учун I
босиш лозим.
1
2
3
4
5
6
7
8
10
8
12
16
20
24
28
32
36
40
44
I тугмасини
335
747
1319
2051
2943
3995
5207
6579
8111
9803
4.7.2-расм. Диаграмма ясаш учун бошлангич маълумотлар
(Л устун - х , В устун - у )
2-кадамда диаграмма ясаш учун X ва Y укларида жойлашувчи маъ­
лумотларни танлаш лозим булади. Бунинг учун I Д*"** * I тугмасини
босгандан кейин пайдо буладиган Исходные данные дарчасида Диапазон
данных булимини (4.7.3-расм) танлаш лозим. Бу булимдаги Диапазон
дарчачасига У укида жойлашиши лозим булган маълумотларни, яъни
ячейкалар сохасини курсатиш лозим (r Lanal0H:___ -/v o i'g tb itiiQ __Кейинги
навбатда Исходные данные дарчаси Ряд булимига (4.7.4-расм) утиш
лозим.
Исходные данные дарчаси Ряд булимида (4.7.4-расм) куйидаги
имкониятлар мавжуд:
Ez______- диаграммада куп сонли
функциялар мавжуд булганда, уларни бир-биридан ажратиш учун ном бериш;
[значения Y:
-Л ист 1! SBSI: SBS10
[5=1
YУ ^ И Д Э
Ж ОЙЛЭШ ИШ И
ЛОЗИМ
булган маълумотларни, яъни ячейкалар со^асини курсатиш лозим ;_____________
|з н а ч о « я Х :
-Лист1!5ДЯ :5А510
Г У
XУ ^ И Д Э
Ж ОЙЛЭШ ИШ И
ЛОЗИМ
булган маълумотларни, яъни ячейкалар со^асини курсатиш лозим.
Исходные данные
Д»«аоах*« д а г м т
f* a
|0«<1
•
------------
•
Лцапдх»*
-/VCT1'®51:S6S10
|Ч«1
О строка»
Ряды в:
<•) а с п т и д .
|
Отие*%»
| |
<
11 Ддпе* >
| |
Готово
|
4.7.3-расм. Исходные данные дарчаси Диапазон данных булими
(2-кадам)
Киритилган узгаришлар дарчада диаграмма намунасида
пайдо булади. Агар киритилган узгартиришлар маъкул булмаса,
I
1 <о*мд I тугмаси ёрдамида оркага кайтиш ва яна узгартириш
киритиш мумкин.
У ----------------
. . . ............ - -
..............
-У
Исходные данные
«ООО
J I-»•
•
ParafcoU
l>*a:
Parabola
З п э ч е ^ га У :
-П и с т 1*SAS1:SAS10
IS
3wav«p4ta f :
—fWecr t* SBS S: S6S10
S3
И
[ jja jg g »
j
I | ' ЦДМ1 || Qp** > I | [fmm
I
4.7.4-pacM. Исходные данные дарчаси Ряд булими (2-кадам)
Бу маълумотлар киритилгандан кейин кейинги кадамга (3-кадам)
утиш мумкин булади. Кейинги кадамда диаграмма курсаткичларини узгар­
тириш мумкин булади. Диаграмма курсаткичларини узгартириш дарчаси
бешта булимдан ташкил топади (4.7.5-расм).
Мастер диаграмм дарчаси Заголовки булимида (4.7.5-расм)
диаграмманинг куйидаги курсаткичларни киритиш мумкин:
Название диаграммы:
Parabola grafiki
-д и а гр а м м а номини;
Ось X : категорий;:
* 09
- X уки номини;
Ось Y (значении':
- У уки номини.
Мастер диаграмм дарчаси Оси булимида (4.7.6-расм) диаграм­
манинг куйидаги курсаткичларни узгартириш мумкин:
о |[r.Jоо. х (кдтегорш;! _ х уки кийматлар шкаласини курсатиш
(белги куйилган булса) ёки куринмас килиш (белги куйилмаган булса);
0 Е^ьд-_у.;»ааи<ий)| - у уки кийматлар шкаласини курсатиш
(белги куйилган булса) ёки куринмас килиш (белги
куйилмаган булса).
Мастео диаграмм (шаг 3 из 4): параметры...
>аголое*-н
Со«
Пмм
Легенда
te rn *
П о д гк »
Название диаграммы:
Paiiboli giafiki
Parabola grafiki
12000
(0000•
Ось X категорий):
X o'qi
/
Ось Y {значений}:
Y o'qj
►
/
/
10
Отмена
20 30
«•Ч»
40
50
J ] < Назад || Далее > j
4.7.5-расм. Мастер диаграмм дарчаси Заголовки булими (3-кадам)
Мастер диаграмм (шаг 3 из 4): параметры... i? j
Заголовки
Oai
Линии сетки
Легенда
Подписи п
По основной оси
0
P a ia h o la g ia f ik i
ось X (категорий).
*згегэрчи
\
f^ljo cb Y (значеиД )!
/
Ч у -О - — А
20
30
4Q__ -50....
X o'qi
Отмена
j |
< назад
||
Далее >
j j
Готово
| ii
Мастер диаграмм дарчаси Линии сетки булимида (4.7.7-расм)
диаграмманинг X ва У укпаридаги сеткаларини куйидагича узгартириш
мумкин:
о р] остосмьжлчни^ булимига белги куйилганда X ёки У (кайси
укга куйилиши булим юкорисида курсатилган булади) уклари шкалалари буйича сетка пайдо булади;
0 L..Jпромежуточмые m«»i| булимига белги куйилганда X ёки У УКларида майдалашган сетка пайдо булади;
Мастер д иаграм м (ш аг 3 из 4): п а р а м е тр ы ...) т
I
Заголовки
Оси
Я и н ш сетки
Легенда
Подписи данных
If
I I Ось X {категоои^З
P i ii b o lj giafiki
Р1 с-сновнье линии
I I[громеж»точные л т
1.000
Ось Y (знлче^в’ )
/
В основное линии
|
П промежуточные линии
Pwsbol^
У
*
О
Ю
20
30
40
50
X
1
< |^ з а д
||
£ал ее >
I
1
Гогсес
4.7.7-расм. Мастер диаграмм дарчаси Линии сетки булими (3-кадам)
Диаграммада куп сонли чизиклар катнашганда уларни ажратиш осон
булиши учун диаграммага уларнинг номи киритилади. Microsoft Excel
дастурида бу номларга нисбатан Легенда ибораси ишлатилади. Мастер
диаграмм дарчаси Легенда булимида (4.7.8-расм) унинг диаграммадаги
жойлашувини узгартириш амалларини бажарилади. Бу булимда куйидаги
амалларни бажариш мумкин:
о |.r-j добавить легенду| булимига белги куйилганда диаграммада
легенда мавжуд булади, агар белги олиб ташланадиган
булса, диаграмма легендасиз ясалади;
0 |'%nuv| булимига белги куйилганда, легенда диаграм­
манинг пастки (горизонтал буйича уртада) кисмида
жойлашади;
о
| в правой верхней ,гл >
| булимига белги куйилганда, легенда
диаграмманинг юкориги унг кисмида жойлашади;
о f g°ec<.| булимига белги куйилганда, легенда диаграмманинг юкориги (горизонтал буйича уртада) кисмида
жойлашади;
о fe>gpasnl булимига белги куйилганда, легенда диаграмманинг унг (вертикал буйича уртада) томонида жойлашади;
о I сява1 булимига белги куйилганда, легенда диаграмма
чап (вертикал буйича уртада) томонида жойлашади.
Мастер диаграмм (шаг 3 из 4): п арам етр ы ...1?
Заголовки
0
Оси
Линии сетки
Легенда
Подписи данных
Добавить легенду
P j i a b o U g i a l ik i
Размещение
Легенда
ж о й й а ш ув и
О внизу
О
б правом верхнем углу
/
8000/
■ienpaea
4000
WИ)
О
10
20
30
40
SO
X o'qi
J
у Назад
11 Далее >
j J
Готовс
4.7.8-расм. Мастер диаграмм дарчаси Легенда булими (3-кадам)
Диаграммада курилган чизиклар нукталари буйича тулик маълумот­
ларни Мастер диаграмм дарчаси Подписи данных булими (4.7.9-расм)
ёрдамида олиш мумкин. Бу амаллар куйидагича бажарилади:
о Цлтинаpgpig _ булимига белги куйилганда, диаграмма чизиклари нукталари ёнида чизиклар номи (яъни легендадаги ном) пайдо булади. Масалан, Parabola;
о В знаете х| - нуктанинг X укидаги киймати нукта ёнида
жойлашади. Масалан, юкоридаги масалада биринчи нуктанинг X укидаги киймати 8;
о
Ь£з н а з д « ^ _ нуктанинг У укидаги киймати нукта ёнида жой­
лашади. Масалан, юкоридаги масалада биринчи нукта­
нинг У укидаги киймати (X = 8 булганда) 335.
Мастер диаграмм (шаг 3 из 4): параметры...!? ^
Заголовки
Ooi
Л и м сетки
Легепм
Подг*ю»
Qnne^iPiflce
В
Р*1«Ьо1« 9 « *> d i
«
Н х а 1- * * * * т
•
Разделитель:
MSTI
• Й)Г
. •*
■
р| ♦ ■6
•
0
о
□ Кл£ч легенды
•
О тп е к
w
< Q»»a
го
к>
ж•>
«о
11 Далее >
к>
[ |
Готово
4.7.9-расы. Мастер диаграмм дарчаси Подписи данных булими
(3-кадам)
Диаграмманинг курсаткичлари керакли кийматларни кабул килгандан
кейин I Далее д I тугмасини босиб, охирги кадамдаги (4-кадам) амалга утиш
лозим. Бу кадамда (4.7.10-расм) яратилган диаграммани, иш варагидан алохида (бунда I •
Parabdal
] 5 улими танланиши
позим) ёки иш варагида
паштириш мумкин.
,tlCT1
~ ______
3 ) жой-
Мастер диаграмм (шаг 4 из 4): размп..
i юмеггитьдиагра^у налисте;
В
© отде льном :
Диаграмма номи
f : Parabola)
Диаграмма жойлашгрири ладиган иш вараци
О деющемся:
|
Отнен»
< Назад
£отсео
4.7.10-расм. Мастер диаграмм дарчаси (4-кадам)
Диаграммани иш варагидан алохида килиб жойлаштириш имконияти
танланганда, иш китобида янги диаграмма яратилади (4.7.11-расм). Бунда
диаграмма номини киритиш (масалан, Parabola) зарур булади (4.7.10-расм).
Диаграммами иш варагида жойлаштириш имконияти танланганда,
диаграмма иш вараж нинг узида жойлаштирилади (4.7.12-расм). Бунда
Мастер диаграмм дарчасидан (4.7.10-расм) диаграммани кайси иш ва­
рагида жойлаштириш лозим эканлигини танлаш керак.
cd Microsoft Excel - Книга1
«3
Файл
Оравка
Вод
Встдзка
; Artal Сут
■
Формат
*
Сервис
i'
Диагракма
О кн е
Справна
Д О
Adobe PDF
а
ParabolaQrafiki
ХШ...
//
Л ь
07
/
У
4.М4Э
• VИ15
0•
О
г*. 36
5 Ю В 2 С 2 5 Э С З З «
45
5С
Яо «)
I \ P a rdb oU j^y.icr:
Д ействия-
йЖ
/
Лист2 /л и с тЗ /
ж й то ф н тгр ы -ч ^ Ч D O
Янги яратилган
диаграмма
j
|<
4
al
‘
' Д
' =
Е
J J
fJUM
4.7.11-раем. Диаграммани иш варагидан алох;ида жойлаштириш
Диаграммани иш варагидан ало^ида жойлаштириш диаграммани
визуал таклили учун кулай булгани билан фойдаланувчи асл ракамларни
куриш учун иш варагига мурожаат килишга мажбур булади. Диаграмма иш
варагида жойлаштирилганда бу камчилик бартараф килган булади. Чунки
сон киймат ва диаграмма ёнма-ён жойлашади. Пекин бу куриниш визуал
та*лил учун нисбатан нокулай *исобланади.
Иш жараёнида яратилган диаграммаларга турли сабабларга кура
узгартириш киритиш зарурияти пайдо булиши мумкин.
Тайёр диаграмманинг турини, бошлангич маълумотларни, курсаткичларини ёки жойлашиш жойини узгартириш учун куйидаги амалларни
бажариш зарур:
Д иаграм м а тур и н и узга рти ри ш . Диаграмманинг устида (чизиклар
ёки сонлар устидан ташкари) сичкончанинг унг тугмасини босиб пайдо бул-
ган дарчадан (4.7.13-расм а ёки Ь) Тип диаграммы... имкониятини танлаш
лозим. Бунда Мастер диаграмм дарчаси (4.7.1-расм) очилади. Бу дарча­
дан диаграмманинг керакли турини ва куринишини танлаб олиш мумкин.
M ic r o s o ft E x c e l - К н и га 1
- jJ Файл
$
Правка
fii\g
Вставка
J : Ariel Суг
J12
“ *
Фарцат
-
10
-
Сервис
Ж К
Ленные
Ч
^
Qkho
Ш 3
£лравка
^
S
% ССС €
- 9 к
*£ ф ] i *
kg
-
* * Д
н
В
- а
I
335
12
747
16
1319
20
2051
24
2943
28
3995
32
5207
36
6579
40
8111
44
9803
12000
10000
* 4*
UJ
bola1
8000
• *36, 3579
о 6000
>-
•
. 5207
4000
• 24 21 АЗ
2000
• < + . г '- Ь
0
1319
20
и \ Л и с т 1 / Лист- i^ ЛистЗ /
;
_
*
8
ы п-
' П i> .-i
Adobe PDF
дагофтиоы' х
^ П О
X o 'q i
30
|<
‘J
л - ., - Л - .
• I
£
J
J
:
4.7.12-расм. Диаграммани иш варагида жойлаштириш
I
ф орм а т области ди аграм м ы ...
jib
Ф о рм ат области п о с тр о е н и я ...
Т и п д и аграм м ы ...
Т и п д и а гр а м м ы ...
исходны е д а н н ы е ...
И сходны е д а н н ы е ...
| Параметры ди аграм м ы ..
П арам етры д и а гр а м м ы ...
Р а зм ещ ен и е...
Р азм ещ ен и е...
| Объемны* рч."
Объемный вид.
I икно дагрв» ы
Сккг диогргм"ы
| ----- —
—
—
Очистить
О чистить
а)
Ь)
4.7.13-расм. Тайёр диаграммага узгартириш киритиш кушимча
имкониятлари дарчалари: диаграммага (а) ва график курилган со*ага (Ь)
Д иаграм м а бош лангич м а ъ л ум отл ари н и узга рти ри ш . Диаграмма­
нинг устида (чизиклар ёки сонлар устидан ташкари) сичкончанинг унг
тугмасини босиш натижасида пайдо булган дарчада (4.7.13-расм а ёки Ь)
Исходные данные... имкониятини танлаш лозим. Бунда Исходные
данные дарчаси (4.7.3-расм) очилади. Дарчадан диаграмманинг бошлангич
маълумотларини узгартириш имконияти мавжуд.
Д иаграм м а ку р са тки чл а р и н и узга рти ри ш . Диаграмманинг устида
(чизи^лар ёки сонлар устидан ташкари) сич^ончанинг унг тугмасини
босишдан пайдо булган дарчада (4.7.13-расм а ёки Ь) Параметры диаг­
раммы... имкониятини танлаш лозим. Мастер диаграмм (3-кадам) дар­
часи очилади. Бу дарчанинг турли булимлари ёрдамида (4.7.5-расм - 4.7.9расм) диаграмма курсаткичларини узгартириш мумкин.
Д иаграм м а ж о йлаш иш ж о й и н и узга рти ри ш . Диаграмманинг устида
(чизи^пар ёки сонлар устидан ташкари) сичкончанинг унг тугмасини босганда пайдо булган дарчада (4.7.13-расм а ёки Ь) Размещ ение... имко­
ниятини танлаш лозим. Бунда Мастер диаграмм (4-кадам) дарчаси
(4.7.10-расм) очилади. Дарчада иш варагидан ало^ида ёки иш варагида
вариантларидан бири танлаб олинади.
Формат области построения
Щ
Вид
;
Р ам ка
Заливка
О вбычная
О Невидимая
О обычная
О прозрачная
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Ф другая
IBIIIIIR
Ш Ш1
шт т ш ш
ш ш n ip ja ■ ■ т
и га □ □ □ I я □
___OK
ij
J
Отмена
|
4.7.14-расм. Формат области построения дарчаси
Диаграммани форматлашнинг кушимча имкониятлари дарчаси
(4.7.13-расм) курсор диаграмманинг кайси сохасида жойлашганлигига боглик холда узгаради. Сичкончанинг унг тугмаси курсор график курилган со*ада (4.7.16-расм, яшил рангдаги соха) жойлашган вактда босилса, пайдо
буладиган кушимча имкониятлар дарчаси куриниши 4.7.13- b раем каби бу­
лади. Агар курсор бу со*адан ташкарида (яъни 4.7.16-расм кизил рангдаги
со*а) жойлашган вактда сичкончанинг унг тугмаси босилса, кушимча
имкониятлар дарчаси куриниши 4.7.13- а раем каби булади. Бу дарчадан
керакли булимни танлаб (иш варагидан ало*ида ёки иш варагида) олиш
лозим. Диаграммани форматлаш учун диаграмманинг ихтиёрий жойида
(чизиклар ёки сонлар устидан ташкари) сичкончанинг унг тугмасини босиб,
пайдо булган дарчадан (4.7.13-расм а ёки b) I -У
ёки
Формат области построения...
[J
, имкониятини
имкониятини
формат области построения...
формат области диаграммы...___ |
танлаш лозим.
танланганда,
Формат
области построения дарчаси очилади (4.7.14-расм). Агар кушимча
имкониятлар дарчасидан I-3T Формат области диаграммы...___ ; танланса, экранда
Формат области диаграммы дарчаси (4.7.15-расм) пайдо булади. Бу
дарчаларда килган узгартиришлар диаграмманинг кайси со*асига тегишли
эканлиги 4.7.16-расм келтирилган.
т
Ф орм ат области диаграм м ы
Вид
Шрифт
I Рамка
О$6ычная
(*} невидимая
Одрутая
тип ти п ы :
увет:
то ф и та :
П с тенуо
За.пиека
О обычая
Опрозрачная
■■■■■■■■
f
tJ
Авто
Vfj
шттштлшш
шш ш 1 а 1 ■ ■
1 о□ ■ аяая
я□ □ са яя□
в ■ □ ] ■■ ■т
■л
■я я я
Способы ^ал1« к и . ..
ОК
| | Отиенд
4.7.15-расм. Формат области диаграммы дарчаси Вид булими
Бу иккита дарчанинг бир-биридан яна бир асосий фарки - Формат
области диаграммы дарчаси ёрдамида диаграммада жойлашган ёзувлар
(матн, сонлар ва *.к.) шрифтини узгартириш (4.7.17-расм) имконияти
м а вжудл и гида д и р.
У
f
Формат области диаграммы
Ф орист области построения
4.7.16-расм. Диаграммани форматлаш фарки
Ф о р м а т о б л а с ти д и а гр а м м ы
Bi-ш : 1шрюф*..
Цфифт:
Arial Black
Начертание:
Размер:
обычный
1S
~*Г Agency FB
12
i p A ra l
курсив
I i And Osdt
полужирный
И
16
ш
T Arial Narrow
Подчеркивание:
Нет
Цвет:
фон:
Авто
Образец
□ зачеркнутый
П надстрочньй
П подстрочим
АаВЬБбЯя
; @ ^ртоиасцяабироеание
i Шрифт типа TrueType, Шрифт будет использован как для вывода на
: экран, та к и для печати.
| 1
Отисна
|
Диаграмма таркибидаги функциялар графиги чизиклари курсаткич­
ларини узгартириш учун биринчи навбатда шу чизикни танлчб олиш лозим.
Кейин курсорни чизик устида жойлаштириб, сичкончанинг унг тугмасини
босиш ва пайдо булган кушимча имкониятлар дарчасидан (4.7.18-расм)
Формат рядов данных... имкониятини танлаш керак. Бу амалларни бажариш экранда Формат ряда данных дарчаси (4.7.19-расм) пайдо
булишига олиб келади. Дарча ёрдамида график чизиклари рангини, калинлигини ва турини узгартириш мумкин. Бундан ташкари, графикка тегишли
нукталарда жойлашган маркерлар турини, чизик ва тулдирмаси рангини,
улчамларини Узгартириш *ам кузда тутилган (4.7.20- b раем). Дарчадаги
И сглаженная лии«| булимига белги куйилмаган булса. нукталар СИНИК чизиклар
ёрдамида туташтирилади. Агар бу булимга белги куйилса, нукталарни
туташтирувчи чизиклар силликланган *олатда булади.
У
Формат рядов данных...
Тип диаграммы...
Исходные данные...
Добавить зинию тренда...
Очистить
4.7.18-расм. Диаграмма чизиклари курсаткичларини узгартириш кушимча
имкониятлари дарчаси
Ф о р м а т ряда данных
Подписи данных
&1С
I
X-погрешности
ГЪ--мя
обычая
О охсутствует
ТИП
О обычный
О ответствует
тури L ® ар>™
„ I
^
Чизиц\
ранги р *
Параметры
V-погрешности
Маркер
О
Чизи%1
Порядок рядов
0
--------
другой
тип до»*?*
Маркер тури
J
Z. М а р к т ранги
Маркер
тулдирмаси
раней
Чизик V .
цалинлЦ\>и
В
С^лглгнная линия
1* : «
Обрами
-£ т
Намуна
'▼ ч
Маркерга
соя бериш
. Маркер
улчами
4.7.20-расм. Чизик; ва маркер куринишини узгартириш натижаси:
узгартиришдан олдин (а) ва узгартирилгандан кейин (Ь)
Диаграмма таркибидаги ук чизиклар ёки сеткалар курсаткичларини
узгартириш учун керакли ук чизик (X ёки Y) устида ёки сетка чизи™ устида
сичкончанинг унг тугмасини босиб, пайдо булган кушимча имкониятлар
дарчасидан
1*3* Формат оси...
(УК
чизиклар
устида
босилганда)
линий с е т к и ...___| (Сетка чизиклари устида босилганда) имкониятларини танлаш лозим. Ук чизиклар курсаткичларини узгартиришда Формат
оси дарчасини (4.7.21-расм) ва сетка чизиклари курсаткичларини узгар­
тиришда Формат линии сетки дарчасини (4.7.22-расм) фаоллаштириш
талаб этилади.
Формат оси дарчасида (4.7.22-расм) бешта булим мавжуд. Юкорида уларнинг турттаси: Число (4.3.3-расм), Выравнивание (4.3.4-расм),
Шрифт (4.4.7-расм) ва Вид (4.4.9-расм) булимларидан фойдаланиш куриб
чикилган. Формат оси дарчаси Шкала булими (4.7.21-расм) ёрдамида
диаграмма ук чизикларига куйидаги узгаришлар киритиш мумкин:
ft
|
минимальное значение:
0
| __
мал киймат;
|Е1 максимальное значение:
: 12000
я
мал киймат;
|ЕЗиема основных делении:
2000
о
мати (масалан, 0-12000 кийматни :
булинади)
р ие«а проие»; точных делении;
400
| _
- кушимча булаклар кий-
в
.-
!
икала | _ л оГЭРИфМИК Ш К Э Л а ;
|Н обратный порядок значе^ _ ^ийматларни тескари тартибда жой-
лаштириш;___________________________
|| ; пересечение с осью X^значений) в максимальном значен!1и1 _ X ёки У уКЛЭрИ билан максимал кийматда кесишишини таъминлаш.
X ёки Y уклари курсаткичларини узгартириш алохида амалга
оширилади.
Сормат оси
! (_Шквла_|
Шрифт
Число
Выравнивание
Шкала по оси V (значении)
: : Авто
О
0
«.метальное значение:
*
0
мукозальное значение:
12000
\
0
иена основных делений:
2000
иена прояежуточьых делении
400
I
: 0
1
0
I
Ось X ,'категорий)
пересекает в значении:
!_!ема деления:
Нет
В j__1£ о г а с * к Ь » ^ ч е с х а я ш к а л а
Л . ЦП обратный порядок значений
г [ _ j гиресечение с осью X {значеты ) в цаксимальном значении
4.7.21-раем. Формат оси дарчаси Шкала булими
Формат оси дарчаси Шкала булими (4.7.21-расм) ва
Формат линии сетки дарчаси Шкала булимида (4.7.22-расм)
узгартиришлар бир хилда амалга оширилади. Булимлар бир хил
куринишга эга.
_______________________________________________ M ic r o s o ft Excel
Ф ормат линий сетки
ьлл
амлпл
j О п р к ггя
тип
---------------
V
дето
v
^ет:
г о л ц и и л :----------- V
I
O'
I I Отхггц
|
4.7.22-расм. Формат линии сетки дарчаси
Яратилган диаграммада
м ам кушиш) билан танишиб
устунини яратиш лозим. Бунда
ва С1:С10 ячейкалар со*асида
(4.7.23-расм).
янги график куриш (яъни олдинги диаграм­
чикамиз. Бунин г учун янги маълумотлар
С1 ячейкага NA1+6I формуласи киритилади
янги маълумотлар устунини *осил киламиз
В
А
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
8
12
16
20
24
28
32
36
40
44
1
335747;:
1319:1
2051 i
2943?
3995:
5207:
6579:
8111:
98035
с
14
18
22
26
30
34
38
42
46
50,
Курсорни диаграмма устида жойлаштириб, сичкончанинг унг тугма­
сини босиш лозим. Пайдо булган кушимча имкониятлар дарчасидан (4.7.13расм а ёки b) I
Исходные данные...
] имкониятини танланади. Бунда Исходные
данные дарчаси пайдо булади. Дарчада жойлашган |д°6^»ть| тугмаси
босилгандан кейин Исходные данные дарчасида янги график пайдо
булади. Графикка мос келувчи X ва У укларидаги кийматлар киритилган
ячейкалар со^аси 4.7.25-расмдаги каби куринишга эга булади. Бу график
легендаси номига Ikkinchi номи киритилган. О К тугмаси босилгандан кейин
диаграммага янги график кУшилади (4.7.25-расм). Шунга эътибор бериш
лозимки, Parabola номли функция графиги максимал киймати 9803 га тенг
булса, Ikkinchi номли график функцияси максимал киймати 50 га тенг
булганлиги сабабли, Ikkinchi номли графикни та\лил килиш кийин. Функция
графигини та*лил килишни енгиллаштириш учун унинг масштабини узгар­
тириш лозим. Бунинг учун дастурда мавжуд булган кушимча ук чизиклар
имкониятидан фойдаланиш лозим.
К,ушимча ук чизикларни хосил килиш учун график чизиги белгиланади (Ikkinchi номли график чизиш ) ва сичкончанинг унг тугмаси
босилади. Пайдо булган кушимча имкониятлар дарчасидан (4.7.18-расм)
IJ- формат рядов д ан н ы х..
| ИМК0НИЯти танланиши лозим.
4.7.23-расм. Янги график кушиш учун бошлангич маълумотлар киритиш
Исходные данные дарчаси
Бу амаллар бажарилгандан кейин экранда пайдо булган Формат
ряда данны х дарчасининг Ось булимига (4.7.26-расм) утиш лозим. Бу булимдан I© повспомогательнойоо-.[ имконияти танланилиши лозим. Натижада диа­
грамма унг томонида Ikkinchi номли графикка мос маштабда ук чизик пайдо
булади (4.7.27-расм).
JM .
И сходны е данные
Дмапахи аамгт»»
D^jnchi
“ Лист l'SAS 1:SAS 10
3 « Ч 0 М *Т :
* Лист 1'SCSI: SC110
(Добавить | | ^аа^тъ 1
|
СК
1|
Отмена
|
4.7.24-расм. Янги кушилган график ва унинг уклардаги кийматлари
Сичкончанинг унг тугмасини босиб кушимча имкониятлар
дарчасидан имкониятларни танламасдан, керакли объект
устида сичкончанинг чап тугмасини икки марта кетма-кет тез
босилса, кушимча имкониятлар дарчасидаги биринчи тартибда
жойлашган имкониятни ишга туширади. Масалан, Ikkinchi
номли график чизиги устида сичкончанинг унг тугмасини
босганда, хосил буладиган кушимча имкониятлар дарчасида
| д г ф орнат рядов данных...
| позициясини танламасдан икки
марта чап тугма босилганда хам экранда
данных дарчаси пайдо булади.
Формат ряда
HJ
/
£
/
У—
>
г' .
у
К
---
С
•
I
-
*
II
•*
и
.* -
м
—
и
И
•
4.7.25-расм. Янги кушилган график
ш
Формат ряда данных
ГЪвпмо* д л -i-t* •
Э йд __|___Оо»
Паозмс'ро»
Тарядо* радев
»■ncrpttirOCTH
f-n o rp e u *c c n *
> ПО ftC X « « O M о о »
) ПО $ < 7 » Ч * « Т « П ь * * > » 0 3 *
ОК
От»»
I
» || >111
4.7.27-расм. Диаграммага кушимча ук чизик кушилгандан кейинги куриниш
4.8. M ic ro s o ft O ffic e E x c e l д а с т у р и д а м а ъ л у м о т л а р н и
тахл ил кил иш и м кониятл ар и
Microsoft Excel дастурида киритилган маълумотларни (матн ёки сон
кийматлар) та*лил килиш ва маълумотларни тартиб билан жойлаштириш
имкониятлари мавжуд [7, 11].
^уйида яратилган руйхатларни тартиблаш, регрессион та)дпил ва
маълумотларни аппроксимация килиш келтирилган.
Мисол тарикасида олий таълим муассасаларида (ОТМ) куп учрайдиган жадвалларни тартиблаш ва та*лил килиш муаммосини куриб
чикамиз. Масалан, бирор ОТМ факултетида талабалар руйхати киритилган
Microsoft Excel дастурида яратилган жадвал мавжуд. Жадвалдаги талабаларни фамилияси ёки тугилган йили курсаткичлари буйича тартиблаш
зарур.
Бунинг учун бирор ячейканинг устида сичкончанинг унг тугмасини
босиш ва пайдо булган кушимча имкониятлар дарчасида (4.8.2-расм)
|
Создать список... , имкониятини танлаш лозим.
Экранда
пайдо
булган
Создание списка дарчасида курсорни I SAS1:SDS!0
— I дарчасига
(4.8.3-расм) жойлаштириб, тулик жадвални (ячейкалар соцасини) белгилаб
О Л И Ш ва Ы а м я к е м г р л м к а н и ! буЛИМ И Га беЛГИ к у й и ш зарур. ILd £писок с заго ло вка ^!
булимига белги куйилган вазиятда белгиланган жадвалнинг (со*анинг)
биринчи катори жадвал мавзулари (Заголовок) сифатида кабул килинади.
Л
1
Фамилияси
2 Якубов
3 Одилов
а Кенжаев
5 Собиров
6 Собиров
7 Камолов
8 Рузибоев
9 Собиров
10 Салимов
В
Исми
Камол
Отабек
Умрбек
Мехрож
Азамат
Отабек
Санъатбек
Анвар
Сирожидцин
С
Т у т п га н йили
1972
1972
1974
1974
1973
1976
1985
1972
1973
D
Яшаш жойи
Жиззах вилояти
Жиззах вилояти
Хоразм вилояти
Сирдаре вилояти
Хоразм вилояти
Андижон вилояти
Хоразм вилояти
Самарканд вилояти
Жиззах вилояти
4.8.1-раем. Тахлил килиш зарур булган жадвал
А
-J
Л
Вы резать
К оп иро вать
Вставить
С пециальная вс та вка ...
Д о б а в и ть я ч е й ки ...
У дали ть...
О чистить соде рж и м о е
-J
Д о б а в и ть п рим ечание
Ж
Ф орм ат д че е к...
Выбрать га р а с кр ы в а ю щ е го с я списка...
У далить ко н тр о л ьн о е значен ие
Создать сп и со к...
А
Г и п е р с с у л ка ...
щ
П оиск...
4.8.2-расм. Руйхат яратиш кушимча имкониятлари дарчаси
Создание списка
Укажите расположите
^
списка
Ш
Р1 Qrnco* с заголовками
Бу амаллар бажарилгандан кейин юцорида келтирилган тахлилларни
амалга ошириш имконини берувчи руйхат яратилади (4.8.4-расм). Эътибор
бериш лозимки, бу амаллар бажарилгандан кейин жадвал мавзуларининг
унг томонида 0 тугмаси пайдо булган. Айнан шу тугма таркибидаги
имкониятлар ёрдамида жадвални тахлил килиш мумкин булади. Яратилган
руйхатни Собирав (яъни, руйхатда факат Собиров фамилияли талабаларни курсатиш) курсаткичи буйича тартиблаш кетма-кетлигини куриб
чицамиз. Бунинг учун Ф ам ил и яси мавзуси унг томонидаги Е тугмаси боси­
лади. Бунда турли курсаткичлар руйхатидан ташкил топган дарча (4.8.5расм) экранда пайдо булади. Дарчада Собиров курсаткичини танлаш ло­
зим. Керакли курсаткич танлангандан кейин руйхатда шу курсаткичга эга
булган талабаларгина курсатилади (4.8.6-расм).
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
А
Фамилияси
Якубов
Одилов
Кенжаев
Собиров
Собиров
Камолов
Рузибоев
Собиров
Салимов
J
С
В
D
Исми
(Т| Тугилган й и л (3
Яшаш жойи (Т
I Камол
1972
Жиззах вилояти
Отабек
1972
Жиззах вилояти
Умрбек
1974
Хоразм вилояти
Мехрож
1974
Сирдарё вилояти
Азамат
1973
Хоразм вилояти
Отабек
1976
Андижон вилояти
Санъатбек
1985
Хоразм вилояти
Анвар
1972
Самарканд вилояти
Сирожиддин
1973
Жиззах вилояти
4.8.4-расм. Жадвални руйхатга айлантирилгандан кейинги куриниши
А
1 1 Ф ам ил и яси / Г?))',
Сортировка по возрастай»’
Сортировка по убыванию
(Все)
(Первые 10...)
(Условие...)
КзМОЛОВ
Кенжаев
Одилов
Рузибоев
'"обиров jj)
В
Исми
1МОЛ
абек
фбек
эхрож
1амат
абек
жъатбек
«ар
ф О Ж ИДД ИН
С
D
ГГ] Ту/ил га н йилПГ
Яшаш жойи р
1972
Жиззах вилояти
1972
Жиззах вилояти
1974
Хоразм вилояти
1974
Сирдарё вилояти
1973
Хоразм вилояти
1976
Андижон вилояти
1985
ХоразЪ вилояти
1972
Самарканд вилояти
1973
Жиззах вилояти
А
I
В
.Л И ч и л и я с и Q
Исми
Мехрож
/ С обиров^
Азамат
Собиров |j
Собирод/'"
~ I Анвар
11
1
4
С
D
(Т) Туш лган й и л |Т
Яшаш жойи Р
1974
Сирдарё вилояти
1973
Хоразм вилояти
1972
Самарканд вилояти
4.8.6-расм. Собиров курсаткичи буйича тартибланган руйхат
0 тугмаси босилгандан кейин пайдо буладиган дарчада (4.8.5-расм)
куйидаги имкониятлар мавжуд:
- |Сортировка по возраст аник^ _ маълумотларни усиш тартибида жойл аштириш;___________
- [Сортировка по убываний^ _ маълумотларни камайиш тартибида жойлаштириш;
_[(все)| _ цамма маълумотларни курсатиш;
_ |(Первые юГТТ)] _ факат руйхатдаги биринчи унта маълумотни курсатиш;
_ |(Условие..о| _ берилган шартга мос келувчи маълумотларни курсатиш (шартлар пайдо буладиган дарчага киритилади);
_ |камолов!- Камолов курсаткичи буйича (руйхатга киритилган курсаткичлардан бири).
4.8.7-расмда руйхатни 1972 курсаткичи (яъни 1972 йилда тусилган
талабалар) буйича тартиблаш кетма-кетлиги курсатилган. Бу курсаткич
буйича тартиблаш натижаси 4.8.8-расмда келтирилган.
А
В
I
с
и _______ D________
Яшаш жойи р
Исми
R Ту»-илган йи*|(^ J
1
Ф амилияси Гй
Сортировка по возрастай*.* Жиззах вилояти
Камол
? Якубов
Сортировка по убыванию
Жиззах вилояти
Отабек
3 Одилов
Хоразм вилояти
Умрбек (Все)
4 Кенжаев
Сирдаре вилояти
Мехрож (Первые 10...)
5 Собиров
Хоразм вилояти
Азамат^
6 Собиров
1972
Андижон вилояти
Отабек ^
1 Камолов
Хоразм вилояти
Санъатб 1974
8 Рузибоев
1976
Самарканд вилояти
I Анвар
9 Собиров
1985
Жиззах вилояти
Сирожид L(> I1 I
. . . »
10 Салимов
11 *
M ic ro s o ft Ex
1
2
3
9
11
А
В
Фамилияси 0
Исми
Якубов
Камоп
Одилов
Отабек
Собиров
|Анвар
■*
I
В
С
D
Яшаш жойи р
Гу«5гили tn in iv
1 9 7 г"Х
Жиззах вилояти
1972
| Жиззах вилояти
1972 /
Самарканд вилояти
С
IV
4.8.8-расм. 1972 курсаткичи буйича тартибланган руйхат
Руйхатдаги *амма маълумотларни куринадиган холга келтириш учун
В тугмасини босиб, пайдо булган дарчадан (4.8.5-расм) i ' ^ l имкониятини
танлаш лозим. Бунда руйхат тупик холатда экранда пайдо булади.
----------------- -_
---- -----------------
. ..
Руйхатдаги хамма маълумотларни куринадиган долга кел­
тириш учун аввал айнан кайси курсаткич буйича тартибланган
булса, шу курсаткич унг томонидаги 0 тугмасини босиб, пайдо
булган дарчада (4.8.5-расм)
имкониятини танлаш лозим.
*
Вырезать
7
копировать
8СГ98И:%
Специальная вс ?й 5 кй ,
Вставить
Удалить
►
►
Очистить содержимое
Список
■J
2Г
►
&гадоть СПИСОН..Ч
Добавить примечание
Формат дчеек...
Изменить размер списка...
JJ
Щ
Щ
Строка итогов
Преобразовать в диапазон
Вщбрать из раскрывающегося списка...
Гиперссылка...
Опубликовать список...
Поиск...
Просмотреть слисок на сервере
Отменить связываний спнс*а
/1
Син-фонмзировагъ список
в м е н и т ь изменения и с&моки'ъ
1 Скрывать границы неактивных списков
4.8.9-расм. Руйхатга узгартириш киритиш кушимча имкониятлар дарчаси
Руйхатга узгартиришлар киритиш учун руйхатнинг ихтиёрий жойида
сичкончанинг унг тугмасини босиш лозим. Бунда руйхатга узгартириш
киритиш кушимча имкониятлар дарчаси (4.8.9-расм) пайдо булади. Бу дар­
чада Список имконияти танланади. Список имконияти таркибида руйхатнинг бир канча курсаткичларини узгартириш имкониятларини берувчи куйидаги булимлар мавжуд:
е
I
' изн ен кть размер с п и с ка -|
_ руйхат улчамларини узгартириш;
е Я Строка нтогое| _ руйхат буйича натижавий маълумотлар чиКариш (масалан, устун буйича уртача, максимал ёки минимал
киймат, устундаги маълумотлар умумий сони)
0 I i Преобразовать в диадазоН _ руйхаТНИ 0ДДИЙ жаДВЭЛ КурИНИш и га келтириш ;
0 I
Опубликовать список..,| _ руйхатни Refir^a чпп кипши
| j изменить размер списка..,| булими танлангандан кейин Изменение
размера списка дарчаси (4.8.10-расм) пайдо булади. Бу дарчада руйхат
улчамларини катталаштириш ёки кичиклаштириш мумкин булади. Бунинг
учун Изменение размера списка дарчасига эарур булган ячейкалар
сохасини киритиш лозим.
Изменение размера списка
Выберите новый диапазон данных списка:
П рш еча ш е :
Заголовки должны оставаться в той же
строке, а результируюш™ диапазон
списка - часттнно перекрываться с
игходньл диапазоном.
4.8.10-расм. Изменение размера спи ска дарчаси
|д ]| строка итогов] буЛИМИ танланганда руйхатга жамиларни чикарувчи
янги катор кушилади (4.8.11-расм). Бу каторда керакли устуннинг унг
томонидаги В тугмасини босиб, пайдо булган дарчадан (4.8.12-расм) керак­
ли курсаткичларни танлаб олиш мумкин. Бу куйидаги курсаткичлардир:
_ Иет| - цеч кандай маълумот курсатилмайди;
- |Среднее| _ устундаги кийматларнинг уртача кийматини курсатади;
_ I Количество! _ устундаги киритилган маълумотлар сонини
курсатади (бу маълумотлар матн хам булиши мумкин);
_ [количество чисел | _ устундаги ракамли кийматга эга маълу­
мотлар сонини курсатади (бу маълумотлар матн булиши
мумкин эмас);
_ 1Максинум| _ устунда киритилган маълумотларнинг макси­
мал кийматини курсатади;
_ |Минимум| _ устунда киритилган маълумотларнинг минимал
киймати ни курсатади;
- |суммэ| - устунда киритилган маълумотларнинг суммасини
курсатади.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
А
Фамилияси
Рузибоев
Камолов
Кенжаев
Собиров
Собиров
Салимов
Якубов
Одилов
Собиров
I
в
Исми
Санъатбек
Отабек
Умрбек
Мехрож
Азамат
Сирожиддин
Камол
Отабек
Анвар
С
Тугилган йили
1985
1976
1974
1974
1973
1973
1972
1972
1972
D
Яшаш жойи
Хоразм вилояти
Андижон вилояти
Хоразм вилояти
Сирдарё вилояти
Хоразм вилояти
Жиззах вилояти
Жиззах вилояти
Жиззах вилояти
Самарканд вилояти
Итог
1*
4.8.11-раем. Руйхатнинг натижавий маълумэтларй кушилгандан кейинги
куриниши / /
Нет
7
С £ э д н е е _ _ У /^ г
(Соличес'во I
Количество чисел
Максимум
Минимум
Сумма
Смещенное отклонение
Смещенная дисперсия
4.8.12-расм. Руйхат натижавий маълумотлари курсаткичларини
танлаш дарчаси
[ _ преобразовать в диапазо^ булимни танлаш оркали руйхатни оддий
жадвалга айлантириш мумкин. Бунда дастур руйхатни оддий жадвалга
айлантириши тугрисидаги ого*лантириш дарчаси (4.8.13-расм) пайдо була­
ди. Агар руйхатни оддий жадвалга айлантириш жараёнини давом этиш
лозим булса, Д а тугмаси босилади.
Microsoft Excel
1
r e e rft« > » 4 r o c n tc o * в c6 » » i i a tu m x M 1
i ....f i
! I
"p
1
4.8.13-расм. Руйхатни одций жадвалга айлантириш тугрисидаги
ого*лантириш дарчаси
Илмий тад^и^от ишларида куп учрайдиган масалалардан бири бу
тажриба давомида олинган маълумотларни та\лил, маълумотларни аппро­
ксимация килиш ва турли курсаткичларнинг бир-бирига богликлик формулаларини аниклаш ва бу формулаларнинг мос келиш даражасини ба^олаш
масаласидир.
Фараз киламиз, тажриба ёрдамида двигатель кувватининг тирсакли
вал айланишлар сонига боглик *олда узгариш кийматлари олинган (4.8.14расм). Бунда айланишлар сони А (функция аргументи X кийматлари) ва бу
айланишларга мос двигатель куввати кийматлари В устунларга (функция У
кийматлари) киритилган. Бу кийматлар оркали диаграмма куриш лозим
(4.8.15-расм). Диаграмма курилаётганда албатта l l - о -**» ] ТурИНИ танлаш
лозим. Курсорни бу график нукталарининг биттаси устида жойлаштириб,
сичкончанинг унг тугмасини босиш лозим. Пайдо булган кушимча имко­
Добавить динию тренда..
ниятлар дарчасидан (4.7.18-расм)
ИМ КОНИЯТИНИ
танлаш зарур. Бу имконият танлангандан кейин экранда Линия тренда
дарчаси (4.8.16-расм) пайдо булади.
А
Т~
1000
1400
1800
2200
2600
3000
3400
3800
4200
4600
5000
5400
5800
6200
В
12.8
17.975
23.975
32 175
38.55
46 1
52.5
57.275
64 65
71.15
73 725
73.75
71.2
65 9
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Д й пя н и ш л п р сони (айл 'м ич)
4.8.15-расм. Берилган кийматлар буйича курилган диаграмма
Линия тренда дарчаси Тип булимида (4.8.16-расм) аппроксимация
турини танлаш мумкин. Агар аппроксимация тури сифатида полиномиал
аппроксимация танланадиган булса, полином даражасини узгартириш
оркали аппроксимация аниклигини ошириш мумкин. Аппроксимация аниклиги R 2 курсаткичи (детерминация к о э ф ф и ц и е н т у билан аникпанади. R2
курсаткичи канчалик 1 га якинлашса, аниклик даражаси юкорилиги таъминланади. Яъни нукта ва улардан утувчи аппроксимация чизиги устма-уст
тушади. Microsoft Excel дастурида аппроксимация усули сифатида энг кичик
квадратлар усули (метод наименьших квадратов) кабул килган.
Юкорида келтирилган цийматлар учун полиномиал аппроксимация
тури белгиланиб, иккинчи даражали полином танлангандан кейин Линия
тренда дарчаси Параметры булимига (4.8.17-расм) утиш лозим. Бу
булимда тенглама ва R 2 курсаткичи кийматини диаграммада курсатиш ёки
курсатмасликни, керакли булимларга белги куйиш оркали (4.8.17-расм)
амалга ошириш мумкин. Бундан ташкари, булимда функцияни белгиланган
киймати буйича олдинга ва оркага прогноз килиш имконияти мавжуд.
4.8.18-расмда диаграммага иккинчи даражали полиномиал ва логарифмик аппроксимация кушилган вазият келтирилган.
Аппроксимация турини танлаш фойдаланувчига боглик. Бундан ташкари аппроксимация турини танлашда инженерлик интуициясини ишлатиш
яхши натижа беради.
4.8.18-расмда келтирилган иккита турдаги аппроксимация R2 курсат­
кичи кийматлари бир-бирига якин (-0.98 ва -0.95 ). Пекин полиномиал
аппроксимацияда чизик эгилиш (яьни максимум) нуктасига эга. Логарифмик
функция берилган аргумент кийматларида эгилиш нуктасига эга эмас. Шу
сабабли двигател таснифини энг T y f p n ифодаловчи аппроксимация тури бу
полиномиал аппроксимация ^исобланади.
Л и н и я
т р е н д а
Tfri
Параиетры
[ 3
П олином
Постваенле
jvwmji
>
Лшейная
\
и
,, Степенная
дараж аси
тренла (опгюо> спмаипя и сглаживание j
IZ
и
Ц
д 4 с
»
^
N
Логарифм веская
2
Полннониапьиая
Эксгюнени 1 альная
Пине^ая ф тьтр аи и я
т
1 J
м
- У
Построен на р^Де:
;
i
------------------------------
А ппрокси л а ц и ят ур л а р и
ОК
'
Отмена
4.8.16-расм. Линия тренда дарчаси Тип булими
/
Аппроксимация чизигини янгидан яратишда кушимча имко­
ниятлар дарчасида |
Добавить динию тренда...___ ИМ КО Н И ЯТИ пайдо
булади. Мавжуд аппроксимация чизигига узгартириш киритишда кушимча имкониятлар дарчасида
имконияти I й
.
®°£иат линии тр енда...
Добавить ЛИНИЮ тренла...
имкониятига узгаради.
J
Нукталарга янги аппроксимация чизикларини кушиш учун юкоридаги
кетма-кетликларни бажариш зарур булади. Бунда, албатта, олдин курсор
ёрдамида нуктани белгилаш лозим. Лекин мавжуд аппроксимация чизигига
узгартириш киритиш учун айнан керакли чизик танланиб сичкончанинг унг
тугмаси босилганда пайдо буладиган кушимча имкониятлар дарчасидан
- У Формат линии тренда...
| булимини танлаш зарур.
Аппроксимацион чизиц
номи (автоматик)
Аппроксимацион чизик номи
(фойдаланувчи киритган)
м
Линия тренда
Тип
Параметры
■■■Наззамке юррв.ксиццгещей 1'сгг аженнсйЗ кривой
Ф asTOHaTVMtovoc;
Полиномиальный (Ряд 1)
: j О ЗР>тое:
Киритилган цийматдаги .фликга
Холдинга прогноз килиш
вперед ма:
q
»
единиц
яазад на:
Q
*С
единиц
« и м и \у ^ К и р и т и л м н
циОштдаги
Iрпикга
оркага прогноз ципиш
О о б с е ч е н и е кривой с осью Y в точке: , О
И показьиать в м в н е т с на диаграмме_________________________J
[*1|пояест ш ъ на диаграмму зг.нпч яг/ достоверности annpoKon a u w (R"2)1
t
—
.
Диаграммада R' курсаткичини жойпаштириш
Ди Ъраммада формулани жойпаштириш
■А
!
1
Gt h o o
4.8.17-расм. Линия тренда дарчаси Параметры булими
К,уйида аппроксимация турлари ва уларнинг аппроксимация чизигини
кайси функция буйича ифодалаши келтирилган (кавс ичида 4.8.14-расм.
маълумотларни аппроксимацияси натижаси келтирилган):
п = 1.2,3...л (у = -2 Е -0 6 х2 + 0.0299Х - 19.537, R2 = 0.9756);
d
M ic ro s o ft Excel
у
е 'тепеигч*а - Даражавий у - ах1, (у = 0.0139х, R2 = 0.9616);
а |экспоненциальна^ _ Экспоненциал v = aebx (у = 14.474е°0003х,
R' = 0.8322).
А й л ани ш л ар со ни (айл /м ин)
4.8.18-расм. Диаграммага аппроксимацион чизиклар кушилгандан
кейинги куриниш
Битта диаграммада исталганча аппроксимация чизи^ларини
жойлаштириш мумкин. Пекин чизин^ар сони купайиши билан
диаграммани визуал тахлил килиш кийинлашади.
Microsoft Excel дастурида регрессион тахлилларни >;ам амалга
ошириш мумкин. Маълумки, чизи^ли регрессия куйидаги формула оркали
ифодаланади [1]:
Y{X) = a + bX
бу ерда a —регрессия чизигининг Y уки билан кесишиш к и й м а т и ; ь - мустакил узгарувчининг ( X ) коэффициенти.
Бундан ташкари Y ( X \,X 2 ) иккита узгарувчига б о т и к функция були­
ши мумкин. Бундай вазиятларда куп узгарувчили регрессион тахлилдан
фойдаланиш максадга мувофик. Куп узгарувчили регрессия куйидаги фор­
мула оркали ифодаланади [1]:
Y (X l , X 2) = a + b ,Xl + b 2X 2
бу ерда а - регрессия чизигининг Y уки билан кесишиш киймати; ^
-
биринчи мустакил узгарувчининг (Л ^ ) коэффициенти, Ь2 - иккинчи мустакил
узгарувчининг ( Х 2) коэффициенти.
Одатда, Microsoft Excel дастурида регрессион та^пил имконини
берувчи асбоблар панели Сервис булимида жойлашган Анализ данных
имконияти мавжуд эмас (4.8.19- а раем). Бу имкониятни пайдо килиш учун
Сервис -> Надстройки... кетма-кетлигини амалга ошириш лозим. Бунда
экранда Надстр о йки дарчаси (4.8.20-расм) пайдо булади. Бу дарчадан
MAraiys;sTooiPal< -УВД| ва И Поиск решения! буЛИМЛарИГЭ бвЛГИ К У Й И Л Г Э Н Л И Г И Г а ЭЪ Тибор
беринг. Бу булимларга белги куйилгандан кейин асбоблар панели Сервис
булимида Анализ данных имконияти пайдо булади (4.8.19- Ь раем).
4.8.14-расмда келтирилган маълумотларни регрессион тахлил килишни куриб чикамиз. Бунинг учун Сервис -> Анализ данных кетма-кет­
лигини амалга ошириш ва пайдо булган Анализ данных дарчасидан
(4.8.21-расм)
имкониятини танлаш лозим. Регрессия дарчаси очи­
лади (4.8.22-расм). Дарчага регрессион тахпилни бажариш учун зарур
булган маълумотлар ( Y ва X кийматлар) киритилади. Булардан ташкари
тахлил натижалари маълумотларини чикариш учун соха (ёки ячейка) белгиланиши зарур. Агар бу дарчада D
: H>" lei булимига белги куйилса,
регрессия чизигининг Y уки билан кесишиш киймати а ни 0 (нолга) тенг деб
кабул килинади.
4.8.23-расмда Регрессия дарчасига маълумотлар киритилган вазияти келтирилган. Бунда 4.8.14-расмда келтирилган маълумотлардан фойдаланилган. Бу маълумотлар куйидагилардир:
0
Функция кийматлари Г.ОХЭПИ _
IВх°Д"°*<1нтервалY:
0 Аргумент кийматлари сохаси - [ВхМн^тервалХ:
чикариш
0 Тахпил________натижасини_____
[ 0 Выходной интервал:
SOS15I
gSUSBSH
;5AS1:SASH
сохаси
[53,
-
L?: j
______ Агар тахлил натижасини янги иш варагида чикариш зарур булса,
■ з « т : | булими танланилиб, иш вараги номи киритилади. Тахлил
натижаларини Я Н ГИ И Ш китобида чикариш учун
Новаярабочая|>нига[ булимини
танлаш лозим.
i p H o B M if ; - .
Сервис
F7
Орфография...
XX
Справочные материалы...
-ф
Проверка наличия ошибок...
F7
A lt-нцелчок
►
Общая рабочая область...
Доступ к книге...
Общая рабочая область...
Исправления
Исправления
►
►
СравККТй и Объединить £НИГМ...
Защита
►
Защита
►
Совместная работа
►
Совместная работа
►
Поиск еешения...
ж «-равнить и объединить книги.
Поиск решения...
Подбор параметра...
Сценарии...
; Подбор параметра...
Зависимости формул
►
Зависимости формул
►
Макрос
►
Макрос
►
Надстройки...
Суенарии...
Параметры автозамены...
Н а дстройки...
Настройка...
Щ Параметры автозам§ны...
1
Справочные материалы...
Речь
►
Доступ к книге...
1
Орфография...
А
Проверка наличия ошибок...
Aft+щ елчок
Речь
'
“Я
Настройка...
Параметры...
Параметры...
М астер
Мастер
►
< |^А нализ данн ы х . . ^
Ь)
а)
4.8.19-расм. Асбоблар панели Сервис булими куринишлари: бошлангич (а)
ва маълумотлар та*лили имконияти кушилгандан кейинги (Ь)
4.8.24-расмда чизикли регрессион та*лил натижалари келтирилган.
Бунда R2 курсаткичи киймати 0.902 га тенг. Y( X) формуласи куйидагича
куринишга эга:
Y ( X ) = 5.855 + 0 .0 1 2 3 *
Надстройки
Analysis TooiPak - VBA
Функции VBA для работы пакета аналлза
4.8.20-расм. Надстройки дарчаси (белги куйиш лозим булган булимлар
кизил чизик; билан ажратилган)
Анализ данных
ш
Инструменты анализа
Гистограмма
Скользящее среднее
Генерация случайных чисел
Рш------- П|Т>||Г1ГГ
[
ок
]
а
| Отмена
] |
Парный двух выборочный t -тест для средних
Днухаы6оро**ый t -тест с одинаковыми дисперсиями
Двухвыборочный t -тест с различными дисперанями
Двухвыборочный г-тест для средних
4.8.21-раем. Анализ данных дарчаси
Куп узгарувчили регрессион тах/пил утказишда X кийматида иккита
устунни белгилаш зарур булади. Куп узгарувчили регрессион та*пил утка­
зишда учун С устунга |=5+6.3*А1 -7 .2*В1| формуласини киритамиз. У киймати
учун С1:С14 сох;асини ва X учун А1:В14 со*аларини (иккита устун) белгилаймиз (4.8.26-расм). Та>(лил натижаси D15 ячейкадан бошлаб чикарилади.
4.8.27-расмда куп узгарувчили регрессион та*лил натижалари келти­
рилган. Бунда R2 курсаткичи киймати 1 га тенг. Бунда Y ( X l . X 2) формуласи
куйидагича куринишга эга:
R2 курсаткичи киймати 1 га тенг чикишининг асосий сабаби С устун­
даги кийматлар тажриба йули билан эмас, айнан 1=5+6.3*A1-7.2*Bl| формуласини киритиб хисоб йули билан ани^ланганлигидадир.
X уци кийматлари сохаси
Y ук,и кийматлари сохаси
I
Регрессия
Входной 1*ггереал Y:
Ж )
[ Входной штерэал X:
J 3L
Справка
I I Кднствнта - ноль
%
Тахлил
( с Вцу|одной интервал:
) маълумо i пларини
(*)
Новый рабочий лист:
О
Новая рабочая to * r a
чикариш :о%аси
Остатки
1ИОстатки
[П £рафик остатков
Г
Q График подбора
Схандартизованные остатки
НбрнаГЪэнаЯРерОЯТ^остъ
Р1 График нормальной вероятности
4.8.22-расм. Регрессия дарчаси (маълумотлар киритилмаган куриниши)
Регрессия
Входмёй аанмые
Входной интервал Y:
S8SL18SH
Вводной интервал X:
SAS!:SAS14
@ уровень надежности:
95
О Нлзый рабсг+ w
Q
:
О Новая рабочая ф -ыа
Остатки
Г ] Остатки
П
I J Стандартизованные остатки
[~ 1Графи< подбора
Ноомаяънач вероятность
f_| График цориальной вероятности
Отмена
Справка
%
SOi!S|
|
p is )
Паране гры вьеода
© Выходной интервал:
ОТ
I
(% )
ГПКонстанта - но/ь
Г 1 Метки
щ
1
Сраф^*ч остатков
|
вывод итогов
Регрессионная статистика
Множеств. 0.949835
^__Р1-каадрат 0.902186
Нормнров. СНЦ4035
Стандарть
7.05191
Наблюден
14
___
Дисперсионный анализ
df
Регрессия
Остаток
Итого
1
SS
5504.127
12
13
596.7532
6100 881
MS
5504 127
F
<ачимость
110 6815
2.06Е-07
49 72943
^ ------- КиЗффтмеяЯвртная остатистиР-Знвчен^ижнив 95<^ерхнив 95Ъжние 95 Орхнив 95 0%
Y -пересеч 5 .8 5 4 5 8 8 N I.610636
1 2698 0 228227
4 19113
15 9003 -4.19113
15.9003
.Пареманн! 0 012 297^0.0 01169 10.52053 2 .06Е 0 7
0 00975 0 014844
0 00975 0 014844
4.8.24-расм. Чизикли регрессион тацлил натижалари
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
А
1000
1400
1800
2200
2600
3000
3400
3800
4200
4600
5000
5400
5800
6200
В
12.8
17.975
23.975
32.175
38 55
46.1
52.5
57.275
64.65
71.15
73.725
73.75
71.2
65.9
С
6212.84
8695.58
11172.38
13633.34
16107.44
18573.08
21047
23532.62
25999.52
28472.72
30974 18
33494
36032.36
38590.52
4.8.25-расы. Куп узгарувчили регрессион та*лил учун маълумотлар
ш
Р е гр е с с и я
Входной интервал Y:
Вводной интервал X:
□
ОДеткн
0
вровень надеж ности:
SCS1:SCSH
SAS1:£SS14
П
I
OK
j
|
Отмена
]
I ^пр авка
]
!^ г]
^
Кдистанта - н о /ь
95
%
Паоане =ры вы вода
0
В ы годной интервал:
SDS1S|
[\= |
О Новый рабоч № 1 л к т :
О Новая рабочая £нига
О О статки
П
Р ] С тандартизованны е о ста тки
Q Г р а ф ж подбора
[раф|-в< оста тков
Ноональная вероятность
ГН График нормальной вероятности
4.8.26-расм. Куп узгарувчили регрессион та*лил утказишда
Регрессия дарчаси куриниши
вывод итогов
Регрессионная статистика
Множестярлный_В
1
_Я-квадрат
Норм ированны й К-
1
С та нда ртна я oujM t
9 2Е-13
14
Н аблюдения
Дисперсионный анализ
сif
Регрессия
Остаток
Итога
2
11
13
SS
K1S
1 4Е+09 7 02Е+08
9 ЗЕ-24 8 46Е-25
1 4Е+09
f8 ЗЕ *32
тчимость
1Е-177
КоэфФш7с*чг')Л1>тная остатистиР-Значвниёижнив 95Чврхшю 95Ьжиив 95 Орхиив 95~"*
Y -пересечение
Переменная X 1
берем енная X 2
5 N че 4Е 13 7 81Е+12
6 3 J 8 7 E -1 6 1 29Е +16
7 2 У ( 76Е *4 -1 9Е+14
1 9Е-137
5
5
5
5
7.5Е -173
63
-7 2
6.3
6 3
-7.2
-7 2
63
-7 2
1Е-152
4.9. Microsoft Office Excel дастурида оптималлаштириш масалари
ечимини топиш ва чизикли дастурлаш
XX аср биринчи ярмида электрон хисоблаш машиналари вактининг
80% чизикли дастурлаш масалаларини ечиш учун сарфланганлиги тугрисида бир канча нашриётлар куп маротаба такрорлаган.
Албатта, чекловлар функцияси ва максад функцияси (целевая фун­
кция) куриниши чизикли таснифга эга булган масалаларни оптимал ечими­
ни топишда чизикли дастурлашни куллаш энг маъкул йул хисобланади.
Масала:
Фермер 2 га ерга эгалик килади. Фермерга шу ерга арпа ва шоли
экиш таклифи тушган. Фермер, албатта, икки экин турини хам 0,2 га
дан кам булмаган майдонга экиши лозим. 1 га майдонга уруглик арпадан
300 кг ва 350 кг уруглик шоли сочиш зарур. 1 кг уруглик арпа 500 сум ва
1 кг уруглик шоли 600 сумдан ба^оланган. Арпа экилганда сугориш учун
1 га майдонга 300 м3 ва шоли экилганда 700 м3 сув зарур булади. 1 м ' сув
нархи 25 сумга тугри келади. Шоли экилганда 1 га мйдонга 1 т ва арпа
экилганда 1,2 т угит сочиш лозим. 1 т угит нархи 10000 сум. 1 га ердан
3,5 т арпа ёки 6 т шоли посипи олиш мумкин. 1 т арпа 100000 сум ва 1 т
шоли 700000 сум.
Фермер энг куп фойда олиш учун 2 га майдоннинг канчаси кисмига
арпа ва канча кисмига шоли экиши лозим?
г----------------------------------------------------------------------------------------------------------- Масалада келтирилган нархлар тахминий (ихтиёрий) эканлигини инобатга олиш лозим. Шу сабабдан бу моделни хаётий
деб кабул килмаслик ва кийматларга асосланмаслик лозим.
Масала ечими.
Xi - арпа экиш майдони (га);
Х2 - шоли экиш майдони (га);
Чекловлар:
X, + Х2 = 2
X, > 0,2 ва X, > 0
Х2 ^ 0,2 ва Х2 ^ 0
Харажатлар:
Q, = 500*300*Xi + 600*350*X2 + 25*300*X, +25*7000*X2 + 10000'X, +
12000*X2
Олинадиган даромад:
Од = 3,5*100000*X, + 6*700000*X2
Олинадиган фойда (максад функцияси):
Оф = 182500*Х, + 3803000*Х2
max
Масала шарти буйича олинадиган фойдани максималлаштириш
лозим. Бу масала график усулда ечилганда (4.9.1-раем) арпани 0.2 га ва
шолини 1.8 га майдонга экиш лозим эканлигини топиш мумкин. 4.9.1-расмда
кизил рангда келтирилган чизиклар чекловлар булиб, кук рангдаги штрих
чизиклар максад функциясининг турли кийматлардаги графикпаридир. Максад функциясини параллел равишда юкорига (чунки функцияни максимал­
лаштириш зарур) кучириладиган булса (0.2, 1.8), нуктада максад функцияси
энг катта кийматга эришади ва бунда барча чекловлар (шартлар) бажарипади.
Х2
3
2в
26
24
22
ов
06
04
02
о
Бу масалани Microsoft Excel дастури ёрдамида ечимини топиш учун
зарурий шартлар ва формулаларни дастур иш варагига киритиб чикиш
лозим [16-22]. Х^ар бир фойдаланувчи узига маъкул куринишда бу маъ­
лумотларни киритиши мумкин (яъни киритиш формаси ихтиёрий). Намуна
тарикасида 4.9.2-расмда маълумотларни киритиш келтириб утилган.
Бунда В4 ячейкада ва С4 ячейкада Х2,Х1 акс эттирилади. S5 ва С5
ячейкаларга Х1 ва Х 2 узгарувчиларнинг пастки чегаралари, яъни О
киритилади. F4 максад функциясини Q.,. киритиш учун ячейка ажратилади.
В7 (Х 1) ва С7 (Х2) ячейкаларга максад функциясининг коэффициентлари
киритилади. В12, В13, В14, С12, С13 ва С14 ячейкаларига чеклов функциялари коэффициентлари киритилган. D12, D13 ва D14 ячейкаларга
кейинчалик чеклов функциялари формулалари чап томони киритилади. Е12,
Е13 ва Е14 ячейкада жойлашган таккослаш белгилари хисоблаиида катнашмайди. Бу белгилар фойдаланувчига эслатма сифатида киритилган. F12,
F13 ва F14 ячейкаларда чеклов функцияларининг унг томони киритилган.
Microsoft Excel - Книга 1
4
:
файл
Правка
Вид
Вставка
ш
"
Ф оруат
Сервис
Ланные
Окно
Справка
: Adobe PDF
j 110%
-
^ i ! 1°
A2Q
'г
" |[ж 1 к
% 1 iiii □
Ч \ Ш Ш Ш S i % % ооо.
А
В
С
!
d
1
е
1
У зга р у в ч и л а р
3
Номи
Кийм ати
А -
£
А ...
4
5
- з»
в X
Х1
с х
£
МФ
Х2
Оф
1
0
П астки ч е га р а
0
6
7
М а кс а д ф -я с и к о э ф .
182500 3803000
9
Ч екловл ар
10
Чап тойон
Белт
11
Т ури
12
1 -ч е кл о в
1
1
13
14
15
16
2 -ч е кл о в
1
0
>=
3 -ч е кл о в
0
1
>-
У н г TOMOH
2
02
02
17
N
< > | \C h iz iq B d a s t u r la s h /
Д е йствия Готово
:
I А в тоф чгуры '
V
<
Ч
П
О
- 1 «41 £? iS i Л
> 1
' ’ i
i
мим
4.9.2-расм. Чизикли дастурлаш масаласини ечиш:
коэффициентларни киритиш жараёни
-
р
|
Кейинги навбатда максад ва чеклов функциялари формулаларини
киритиш лозим. Бу формулалар куйидагилардир:
о F4 ячейкага максад функцияси формуласи киритилади =ВГР4+С7, С4;
о D12 ячейкага биринчи чеклов функцияси формуласи ки­
ритилади - =Б4*812+С4*С12;
о D13 ячейкага иккинчи чеклов функцияси формуласи ки­
ритилади —=В4*В13+С4, С 13;
о D14 ячейкага учинчи чеклов функцияси формуласи кири­
тилади - =В4, В14+С4’ С14;
i* l Microsoft Excel - К н и г а !
Файл
:
Дравка
Вид
Вставка
Л Ё Н
Формат
Сервис Данные
Qkho ^правка
-
AdobePDF
’ А 4 ч JШ & ш ill * .
. X v / ) t =В7"В4+С7'С4
А
В
!
С
D
Уагарувчилар
j
ia ii
»BS
\
3 Номи
4 Киймати
5 Пастки чегара
Х1
.
Е
т
F
|
Х2
I
f
Максад ф-яси коэф '
GЛ
МФ
0
=В7*В4+С7*С4
I
0
fi
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
& X
•3"
1825001 3803000]
Чекловлар
Тури
1-чеклов
2-чеклов
3-чеклов
17
и > w\Chiziqi dasturiash/
Действия- ! Автофиош*
Правка
1
1
0
1
0
1
Чап томон Белт
0
>=
0
>=
0
*
Унг ТО
МОН
2
02
6.2
‘
v
>
■• ■■• Д * = 1
* 3
NUM
ft.
4.9.3-расм. Чизи1^ли дастурлаш масаласини ечиш: функциялар
формулаларини киритиш жараёни
Функциялар формулалари киритилгандан кейин иш китобининг
формула киритилган ячейкаларида 0 пайдо булади (4.9.3-расм). Бунинг
асосий сабаби *амма формулаларда киймати номаълум булган В4 ва С4
ячейкаларга мурожаат килинади.
Мацсад функцияси жойлашган
/ * ячейка киритилади
Мэксималлаштириш
JL
Поиск решения
т
/
(
У о а ю и п у целе»|«о
га У
Равной:
|
С'
Закрыть
|
Параметры
|
Уч»-<П 1С
JSi
| Предположить |
/2 -5 4 : S C S 4>* £S5:SC<S
C $ 1 2 - 5FS12
SOI 13 > • 5FJ13
SOSH>.
(остановить j
I C"P««
/
Чеклов функциялари
I
Узгарувчилар
4.9.4-расм. Поиск решения дарчаси
Чеклов функцияси чап томони
,
,
Чеклов функцияси унг
томони
Таккослаш белгилари <
4.9.5-расм. Добавление ограничений дарчаси
Добавление ограничения
Ограничение:
Ссылка на ячейку:
v
S8S4.SCS4
Отмена
]
S8S5:fCS5
| Добавить ]
(S
| ^правка
4.9.6-расм. Добавление ограничений дарчасига маъпумот
киритиш намунаси
Зарурий формулалар ва кийматлар киритилгандан кейин Сервис
Поиск решения... кетма-кетлигини амалга ошириш лозим. Бунда экранда
Поиск решения дарчаси (4.9.4-расм) пайдо булади. Бу дарчага максад
функцияси жойлашган ячейка, функцияни максималлаштириш лозимлиги
тугрисидаги маълумот, узгарувчилар жойлашган ячейкалар ва чекловлар
киритилиши лозим. Чекловлар киритиш учун Г Де^ я“ т<|__I (4.9.4-расм)
тугмасини
босиш
лозим. |_До6=ипо
тугмаси
босилгандан
кейин
Добавление ограничений дарчаси (4.9.5-расм) очилади ва бу дарчага
зарурий чекловлар шартлари киритилади. Чекловлар куп булганда,
Добавление ограничений дарчасини ёпмасдан кетма-кет шартларни
киритиб чикиш мумкин. Бунинг учун *ар бир чеклов киритилгандан кейин
Добавление ограничений дарчасидаги I Д°6а»ть _| тугмасини босиш
лозим. Бунда чекловлар киритиш дарчаси тозаланиб янги чекловлар
киритишга тайёр холга келади. Зарурий чекловлар киритиб булингандан
кейин О К тугмасини босиш лозим. Бунда Поиск решения дарчаси фаол
*олга утади (унгача фаол булмаган холатда булади). Хамма шартлар
киритилгандан кейин масала ечимини кидириш учун 1 6м»дм(ць.| тугмаси
босилади.
Масала
ечимини
кидириш
натижаси
тугрисидаги
маълумот
Результаты поиска решения дарчасида (4.9.7-расм) уз аксини топади.
Ечим топилган холларда Результаты поиска решения дарчаси куриниши
4.9.7-расм каби булади. Натижалар тугрисида хисобот тайёрлаш учун бу
дарчадан |р«>|»ла1ы| булимини танлаб (4.9.7-расм), ОК тугмасини босиш
лозим. Масала ечимлари натижасини маълумотлар киритилган иш варагида
(4.9.8-расм) ва янги яратилган (автоматик тарзда дастур томонидан
яратилади) хисобот иш варагида (4.9.10-расм) куриш мумкин.
Результаты поиска решения
ш
Решение найдено, все ограничения и условия
оггг имапьности выполнены.
0 [Сохранить найденное решение j
Тип отчета
< Результаты }
>СТОИЧИВОСТЬ
Пределы
О Восстановить исходные значения
|
OK
j [
Отмена
j ( Сохранить шенарп
] (
Справка
4.9.7-расм. Результаты поиска решения дарчаси
f
.............. Чизикли дастурлаш масаласини ечиш у ч у н Надстройки
дарчасида (4.8.20-расм) Ппоиск решения! ва Р1пжетаяа»аа1 булимларига белги куйилган булиши шарт.
I -----------
-------------- J
_J
Файл
Правка
нид
ьставка
Формат
Сервис
жданные
Окно
£правка
- 9
I Adobe PDF
j 110%
- g
j 10
■
I I K
’
1,
Ж
*
ooo
I
a
I -
•
• '* •
х
A ' i
F17
8
МФ
Узгарувчилар
Номи
Киймати
Пастки чегара
Х1
Х2
ГЛаксад ф-яси коэф.
Q *
ог
С Г-
ТаГГ>
<ГГ
6 8 8 1 9 0 0 f^ ?
182500 3803000
Чекповлар
Тури
1-чеклов
2-чеклов
3-чеклов
Чап т о и ш
1
/
0
1
2\ =
.
Автоф игуры* Ч
Ч
П О
d
J
2
О
;Й
02
0.2
I
Отчет по результатам l ^ ^ c h i z i q f i d a s tu | <
■Лей .а и я * -г
У н г то м он
[ 02 I >=
\ 1 8 / >=
_________________ —-
►
I
Б е п ги
J . L '* ’
'
’ < i ’ =
'
4.9.8-расм. Чизикли дастурлаш масаласи ечимлари
Масала ечимга эга булмаган лолларда Результаты поиска реш е­
ния дарчасида бу тугрисида маълумот келтирилади (4.9.9-расм). Бунда
киритилган чекловлар ва формулаларни текшириб куриш лозим. Хато пайдо
булишига айнан шу омиллар сабаб булиши мумкин.
Результаты поиска решения
Поиск не может найти подходящего решения.
I i n отчета
(* ) Сохранить найденное реше**1е|
О Восстановить исходные значения
|
ОК
| |
Отмена
| | Сохранить сценари а...
] |
^правка
4.9.9-расм. Результаты поиска решения дарчасининг масала ечими
топилмаган вазиятдаги куриниши
Л Microsoft Excel - KH n ra1.x ls
Ф айл
Правка
Вид
Формат
Вставка
Сервис
Данные
Справка
Qkho
_ 6> X
i Adobe PDF
: 100%
- £ .1 0
G14
»
Ж
if
Ч
w
••
ш т ш
s
'A 3
%
I
ш '
^ * .7 A
'r
f*
■*
|
Ai
В
С
г>
1 M ic ro s o ft E xce l 11.0 О тчет п о р е зу л ьта та м
2 Р а б о ч и й ли ст: [K H » ira1 .xls]C h iziq li_ d a stu rla sh
3 О тчет со зд а н : 6/2/2006 8:33:14 AM
Г
E
6
S
5
I 6
7
Целевая ячейка (Максимум)
Имя
х о д н о е зн а ч е н
^иймати Оф
0
Я ч е й ка
SF54
8
Р е зу л ь та т
C’
6881900 ^
9
10
11 Изменяемые ячейки
12
Я ч е й ка
13
14
SBS4
SCS4
х о д н о е зн а ч е н
Имя
Киймати Х1
^иймати Х2
Р езультат
0
/0 2
0
\ 18
)
1
1
15
16
17 Ограничения
18
Я ч е й ка
19
20
21
22
23
SDS12
SD513
SDS14
SB54
SCS4
Значение
Ф орм ула
С татус
Р а зн и ц а
не связан
0
2 SDS12=SFS12
0
0 2 SDS13>=$FS13 связанное
1 8 SDS14>=SFS14 не связан
1.6
не связан
0.2
0 2 SBS4>=SBS5
не связан
18
1 8 SCS4>=SCS5
Имя
1-чеклов Чап томон
2-чеклов Чап томон
3-чеклов Чап томон
киймати Х1
Киймати Х2
24
?*>
к
► < 5 ц \О тч е т п о р е з у л ь т а т а м 1 TlSZhiziqli dasti j <
• Действия * £ | Автофисуры Готово
\
ч
□
О
- J -4I Q
>
;a l J
%
NIM
4.9.10-расм. Чизикли дастурлаш масаласи ечими натижалари
тугрисида х;исобот вараги
Масала математик томондан ечимга эга булмаслиги мум­
кин. Бундай вазиятларда Результаты поиска решения дарчасида бу тугрисида маълумот келтирилади.
4.10. Microsoft Office Excel дастуридаги маълумотларни Microsoft
Office Word дастурига нусхалаш
Microsoft Excel дастурида яратилган диаграммаларни бошка Microsoft
Office дастурларига нусхалаш мумкин.
Яратилган диаграммани Microsoft Word дастурига нусхалаш учун
Microsoft Excel дастурида диаграмма белгиланиб, Правка -> Копировать
кетма-кетлигини амалга ошириш лозим. Кейин Microsoft Word дастурига
утиб, Правка -> Вставить кетма-кетлигини амалга ошади.
л]Документ1 - Microsoft Word
: файл
Оравка
£ид
Вставка
U
Формат
_
Сервис
ж л I# -
| Times Nev.* Roman
г 12
▼I Ж
К
■^
Ч lljg Ш М
Хаб-лица
J .P J
Ш
Qkho
^правка
^
11й * 5 - ! I -
□
х
V р
I Г71 -
» А « ^
I ■ I ■ I ■ 1 - I ■ 3 ■ I ■* ■ I • 5 ■ I ■ 6 ' I • ? ■ » • S ‘ I ■ 9 • I - Ю • I • И • * ■12 • • • 1 3 ' I • 14 ■ I
-J . ,. _
W5 £
А
/
/
>
—
“
♦
-
2>Х
4>Х
Айгжишгарпдаи(аипАжи,
ш а [ш ] s СР <
: Рисование*
O p. 1
1 Автофи£урц- \
Раэд 1
1У1
\
ia ii> - .* l - А H* 2.5си
Ст 1
Кол 2
4.10.1 -раем. Microsoft Word дастурига нусхаланган диаграмма
Бунда Microsoft Word дастурида диаграмма нусхаси пайдо булади
( 4 . 10.1-расм).
M ic ro s o ft Excel
Агар иш варагидаги маълумотлар (матн, сон киймат ва *.к) Microsoft
Word дастурига нусхаланадиган булса, автоматик тарзда жадвал яратилиб
*ар бир ячейка жадвалнинг битта ячейкаси сифатида кабул килинади.
Одатда, жадвал чегаралари куринмас *олда булади.
4.11. Microsoft Office Excel дастурида маълумотларни
чоп килиш имкониятлари
Чоп килиш операциясининг бажарилиши ва буйруклар кетма-кетликлари барча Microsoft Office дастурларидаги каби амалга оширилсада,
Microsoft Excel дастурида маълумотларни чоп килишнинг узига хос жи*атлари бор.
Маълумотларни чоп килишдан аввал бу маълумотларни олдиндан
куриш (Предварительный просмотр) имкониятидан фойдаланиб когоэ
куринишда кандай ^олатда булишини текшириб куриш лозим. Бунинг учун
Файл -> Предварительный просмотр кетма-кетлигини амалга ошириш
зарур.
Файл i
Создать...
Ctrl+N
Открыть...
Ctrl-K)
Закрыть
Сохран 1тть
Ctrl +S
Сохранить как...
Сохранить как вебстраницу--Сохранить рабочую область...
’_ i
Поиск файлов...
Разрешения
►
Предварительный просмотр веб-страницы
Параметры страницы...
!
Область печати
►
Предварительный просмотр
3
Задать
убрать
Оечать...
Ctrl+P
►
Отправит^
* Свойства
1 \Works\Sanjar_stuff\DISSERTATION_...\,rezultati.xls
2 \Works\Sanjar_stufF\D ISSERTATIO-..\Raschyot.XLS
3 \W orks\Sanjar_stuff\DISSER-..\Copy o f co_cons.xls
4 \W orte\Sanjar_stijff\DISSERTATION_P...\flo o k l.x ls
Выход
4.11.1-раем. Асбоблар панели Файл булими
-- 234 -
Экранда кургандан кейин иш вараги хусусиятларини узгартириш зарурияти пайдо булиши мумкин. Бунда албатта варак хусусиятларини узгар­
тириш имкониятини берувчи Параметры страницы дарчасини (4.11.2расм), Microsoft Office бошка дастурларида булгани каби Файл -> Пара­
метры страницы кетма-кетлигини амалга ошириш оркали пайдо килиш
лозим.
Параметры страницы дарчаси Страница булимида (4.11,2-расм)
масштаб танлаш, k o f o s улчамларини аниклаш ва бошка бир канча амалларни бажариш мумкин.
_____________ ш щ
Параметры страницы
Страница
Поля
Колонтитулы
Лист
Ориентация
Печать...
® книжная
О альбомная
р
Масштаб
(*) установить:
[
ГТросцотр
Свойства...
l г 1 % от на^ральной величины
О разместить не более чем на:
1
*
стр. в ширину и
Размер бумаги:
A i.
Качество пе чати :
300 т о ч е к на дюйм
Номер первой страницы :
Авто
1
1
OK
Z стр. в высоту
j |
О тнв^а
|
4.11.2-расм. Параметры страницы дарчаси Страница булими
Параметры страницы дарчаси Поля булимида (4.11.3-расм) маълумотнинг варакда жойлашув чегараларини аниклаштириш ва улар улчамларига узгартириш киритиш мумкин. Бундан ташкари бу булимда чоп этиладиган маълумотларни вертикал ва горизонтал уклар буйича ва марказда
жойлаштириш имконияти мавжуд.
Параметры страницы дарчаси Лист булими иш варагидаги сеткани, эслатмаларни ва хатоларни чоп килиш ёки чоп килмаслик каби имкониятларни такцим килади. Бунга кушимча равишда чоп килиш кетма-кетли­
гини *ам шу булимда аниклаб олинади.
LS3I
П ар ам етр ы страницы
С транна
; Поля
Лист
Колонтитулы
верхнее:
верхнего кол он ти тула :
0.9842; 5 <
(
0.5
Цечать
И З Ш И П
Просмотр
Свойства...
правое:
девое:
0.78 7 4 i^
0.787-3 ®
^м лее:
ниж не го кол он ти тула :
0.9842^
Q.5
Sjg
Центрировать на странное
□ горизонтально
Q вертикально
4.11.3-расм. Параметры страницы дарчаси Поля булими
П а о а м е тр ы стр ан ицы
С траница
Колонтитулы
Паля
Лист
В ы вод и ть на пе чать диапазон:
Печатать к? * a
П е ч а ть ...
а р м м
Просмотр
сквозны е стро ки :
Свойства...
сквозны е с т о л б ш с
Печать ------------0
сетка
0
черно-белая
|_1 заголовки строк и столбцов
1 I черновая
'—
-
примечэшя:
(нет)
,
ошибки ячеек как:
на экране
I юследовательнссть вьяо^а страниц
(♦) в » 1 з, затеи вправо
О
вправо, затеи вниз
QK
- Ж -
| |
Отнена
|
Файл -> Область печати -> Задать кетма-кетлигини амалга оши­
риш орцали иш варагини Параметры страницы дарчаси Страница були­
мида (4.11.2-расм) киритилган иш вараги улчамларида со^аларга ажратиш
мумкин (4.11.6-расм). Бу кетма-кетликни амалга оширишдан олдин иш варагининг хамма ячейкаларини белгилаб олиш лозим. Агар битта ячейка белгиланган вазиятда бу кетма-кетлик амалга оширилса, огох;лантириш дарчаси
(4.11.5-расм) пайдо булади.
M icrosoft Excel
Ж
Д ля области печати выбрана одна ячейка.
А
■ Ec/v ?то правильно, нажмите кнопку "ОК".
« Fo»i одна ячейка еыбоана по сшибке, нажмите кногку "Огмгна*, выберите «мейки и снова задайте область печати.
4.11.5-расм. Чоп килиш сохаси сифатида ячейка танланганлиги тугрисидаги
ого\пантириш дарчаси
^ M i c r o s o f t E x c e l - К н и га 1
_ llD llv J
файл Правка £ид Вставка Формат Сервис Данные Окно Справка
_в
I A do b e PDF
fi 1
10
a J J » ^ М . и . . Я и Ж А Д 1 Я Ц ш ’ ’" A £
G16
х
d
л
■■
амма! 1
■£-й(тв»я- „sJ Автвфицф
Готово
: Ьх
с;
М 4 ►►
1XЬ
0»
'
V
Лист2 / ЛистЗ у 1< 1
>
О О
Q
>
д ]
,' - ^ - Д - й £
NUM
t
Т>ш
Печать
Принтер
i>«
Щ Ш Ш & Ш Ш Ш ЯъШ Ш ? a e .
С в о ц ггм ...
Cocroflwie: Свободен
Tim:
Порт:
айти принтер...
HP LaserJet 5 100 P a 6
IP_192.168.1.200
Заметки:
П
©все
Число ксгвм:
О страшны с:
=
пд:
Вывести ма печать
О выделенный диапазон О 800 книгу
(*) выделенные листы
Ороо-ютр
Печать в фа.1л
К on; in
Печатать
С? с ?
I
0
Разо6рать по к о г
O'
Закрыть
4.11.7-расм. Печать дарчаси
Маълумотларни чол килишнинг факат Microsoft Excel дастури учун
тегишли булган жойларини куриб чикамиз. Хамма Microsoft Excel дастурларига тегишли булимлари китобнинг олдинги кисмида куриб чикилган.
Файл -> Печать... кетма-кетлиги амалга оширилганда Печать
дарчаси (4.11.7-расм) пайдо булади. Бу дарчада куйидаги имкониятлар
мавжуд:
- I ^L S g i- иш варагидаги хамма сох,ани чоп килиш;
- Г- r?p*,vpi с:
~ ^
- берилган ораликдаги варакларни чоп килиш (масалан 3 дан 9 гача);
- D выделанныйдиапазон _ белгиланган сохани чоп килиш;
- fjBCK. йу] _ тулик иш китобини чоп килиш;
_ \ 1ыдёлён н ыё_ белгиланган иш варакларини чоп килиш.
Чоп килишдан аввал, албатта, иш варагини экранда олдиндан куриб чикиш лозим.
Принтер турига боглик холда чоп килиш имкониятлари кисман ф арккилиш и мумкин.
4.12. Microsoft Office Excel дастурида х,ужжатларни компьютер
хотирасига саклаш имкониятлари
Microsoft Excel дастурида х;ужжатни саклаш учун Файл -> Сохра­
нить... кетма-кетлигини амалга ошириш лозим. Бунда Microsoft W indows ХР
дастурлари учун умумий булган куринишдаги Сохранение документа
дарчаси (4.12.1-расм) очилади. Дарчада файлни исталган ном билан ва ке­
ракли кенгайтмада саклаш таклиф этилади. Microsoft Excel дастури файллари, одатда, *.xls кенгайтмасига эга.
Сохранение документа
НПО»
DATA d o
*
^ C e rtific a tio n 1
!
зЗ
L
Чои последние
документы
IDEAS Je s s o n s
Install
Рабочий по л
Я
*
- J Щ ' -ч«ме
^W U T em p
iL J MAT LAB 701
^ M u s ic
о
&
Нои
документы
My Documents
Ontracfc
RECYCLER
i^ R o o t
System Volume Inform ation
^JT e am
&
Мой
компьютер
^
Э
W orks
I Q Mostly used SOOKs
MSOCache
0
V
^
^T O E F LS
^ T u t o r i a ls
1
окружение
Имя файла:
ffly) nomi.xis
TiT1 ©аила:
; к»«га Microsoft Office Excri (".xte)
я
.... " ~ j
Сохранить
[
Отмена
4.12.1-расм. Сохранение документа дарчаси
Шунингдек, файлларни турли бошка кенгайтмаларда саклаш имконияти *ам
мавжуд. Microsoft Excel дастурида *ам файлларни веб-са*ифа куринишида
саклаш мумкин.
M icro so ft Excel д а стур и д а иш латиладиган тезкор клавиш алар.
___________ _____________ _________
Т е зко р
кл эп кш л тр
Б а ж а р а д и га н а м а п
4.12.1-жадвал.
Р у с т и л и д а г и MS
O ffic e у ч у н
w
Ы и г н а ти л и д а ги
M S O ffic e у ч у н |
F7
М а тн н ин г тугри
ё з ил га нл и гин и те кш ир иш
Правописание
Spell check
F11
Д и а гр а м м а яратиш
Диаграмма
Char
C trl + S h ift + ;
Я ч ейка га ж о р ий ва ктни
киритиш
Текущее время
Current time
C trl + ;
Я ч ейка га ж о р и й кунни
киритиш
Текущая дата
Current date
A lt + S h ift + F1
Янги иш ва раги ни куш иш
Создание р а б о ч е го
листа
New Worksheet
S h ift + F3
Exce l ф о р м ул а л а р
д а р ч а син и очиш
Окно формул Excel
Excel formula
window
S h ift + F5
E xce l ки д ир ув д а р ч а с и н и
очиш
Окно поиска
Search box
C trl + A
Иш ва р а ги д а ги х;амма
м а ъ л у м о тл а р н и б е л ги л а б
о ги ш
Выделить все
Select all
C tr l + В
Б е л ги л а н га н ж о й д а ги
ё зувл ар ни ц али н лаш тири ш
Полужирные буквы
Bold
C trl + I
Б е л гил ан га н ж о й д а ги
ё зу вл а р н и б у р ча к о стид а
ёзиш
Курсивные буквы
Italic
C trl
Г и п е р б о гл и к я рати ш
Гиперссылка
Insert link
C trl + U
Б ел ги л а н га н ж ойд а ги
ё зувл ар ни та гига чи эиш
Подчеркивание
букв
Underline
C tr l + N
Я нги х у ж ж а т я рати ш
Создать хужжаты
New
C tr l + 5
Б ел ги л а н га н ж о й д а ги
ё зувл ар ни чи зи ш
Зачеркнутый
Strikethrough
C tr l + P
П р и нтерга чи кари ш
д а р ч а с и н и очиш
Окно п е ч а т и
Print dialog
C trl + Z
О хирги б аж ари л ган
а м ал н и б е ко р килиш
Отмена
Undo
C trl + F9
Ф аол д а р ч а н и
м и н и м а л л а ш ти р и ш
(ки ч р а й ти р и ш )
Минимизация окон
Minimize window
C tr l + F10
Ф аол д а р ча н и
м а кс и м а л л а ш ти р и ш
Максимизация окон
Maximize window
w lrl ■ f о
Бир иш ки то б и д а н и ккин чи
e
иш ки то б и га утиш
Перемещение
между книгами
Switch between
open workbooks /
windows
К
...
--------
ш т ^^ш ииш
C trl + P a ge u p
C trl + P age
dow n
C trl + T ab
Б аж арадиган awan
Р ус та л и д а ги MS
Имглмэ ТХЛКД.ДГХ
ПК г^1 «
Excel бир иш в а раги д ан
иккин чи иш в а р а ж г а ути ш
(ю корига караб)
Один лист вверх
Excel бир иш в а раги д ан
иккин чи иш в а р а ги га ути ш
(пастга караб)
Один лист вниз
Move down
Переход с одного
файла на другой
Move between
Excel files
Бир ф айлда н б о ш ка с и га
^ТИШ
1 Move up
C trl + S h ift + 1
Я чейкада ёзилган сонни
вергул б ил ан ёэилувчи
ф орм а тга уги риш
Числовой формат
Comma format
C trl + S h ift + $
Я чейка да ёзилга н сонни
валю та ф орм а тига уги риш
Денеж ны й формат
Currency format
C trl + S h ift + #
Я чейка да ёзилга н сон н и
кун ф орм а тига уги риш
Д ат а формат
Date format
^
•/
C trl + S h irt + %
Я ч ейка д а езил га н сонни
._
.
.
ф оизли ф о р м а тга у ги р и ш
Процентный
формат
Percentage format
C trl + S h ift + A
Я чейкада ёзил га н со н н и
илмий ф орм а тга уги риш
Экспоненциальный
формат
Scientific format
C trl + S h ift + @
Я чейка да ёзил га н со н н и
вакт ф ор м а ти га у ги р и ш
Временной
Формат
Time format
М атн н ин г кей ин ги
б ул и м и га утиш
Переход в другую
секцию т екста
Move to next
section o f text
C trl + Space
У стун н и ту п а б е л ги л а б
J
1
олиш
Выделение
столбца
Select entire
column
S h ift + Space
Катарни ту л а б е л ги л а б
олиш
Выделение строки
1
C trl + с т р е л к а
л. , t «
_
,
Select entire ro w
5-кисм. Microsoft Office
PowerPoint 2003
Кириш
Маърузачи бирор ахборотни тингловчига етказишда намойиш материалларидан фойдаланади. На­
мойиш материаллари когоз, электрон, плёнка ва проспектлар куринишида булиши мумкин. Microsoft Power­
Point 2003 ушбу куринишдаги намойиш материалкл
ларини тайёрлашда кулланиладиган асосий дастурдир.
PowerPoint дастури Microsoft Office 2003 таркибига кирувчи бошка дастурлар билан интеграциялашганлиги
'\М Л
сабабли улар уртасида маълумот алмашинуви *ам
Ч, U •
>
осон амалга оширилади.
Китобниг бу кисмида Сиз куйидаги билимларга эга буласиз:
АЦ.
>
>
>
>
>
у
Microsoft PowerPoint дастурини ишга тушириш усуллари
Microsoft PowerPoint дастури дарчаси билан танишув
Оддий намойиш материалларни тез хосил килиш
Намойиш материалларига интерактивлик кушиш
Намойиш материалларини саклаш ва *оказолар.
5.1. Microsoft PowerPoint дастурини ишга тушириш
Microsoft PowerPoint дастурини ишга тушириш учун амалларни куйи­
даги кетма кетликда бажариш керак булади:
1.
2.
3.
4.
Пуск (Start) тугмаси босилади (5.1.1-расм).
Программы (Programs) булимига кирилади
Microsoft Office булимига кирилади.
Microsoft PowerPoint 2003 босилади.
Microsoft Office Toois
MSN
ГП Средства NfccrDsaft Office
!>»1 Microsoft Offee Access 2003
,« ] f-fcrosofi Office Excel 2003
V.todo»* Чо**
KccwTW iKlw
Pr«M
W
Справка и поддержка
Digi tal Works
IVebEx Recorder a Player
■--*7 Зыхямтть.,.
LizarcfTech
Автозагрузка
Завершение работы...
Игры
Стандартные
Удаленный nonouj**
Windows Meda Piayer
IQ) Microsoft Office PronrPage 2003
*^
'4cro*oft ОЛсе In
2003
Microsoft PowerPoint дастурини ишга тушириш усулларидан яна бири:
7. Пуск (Start) тугмачаси босилади (5.1,2-расм).
8. Выполнить (Run) булимига кирилади.
9. Запуск программы дарчасига pow erpnt деб ёзилади.
Введите имя программы, пагки, документа или
ресурса Интернета, и Windows откроет их.
и
5.1.2-расм. Microsoft PowerPoint дастурини Выполнить
ёрдамида ишга тушириш
Ёки Microsoft PowerPoint дастурини ёрлик ёрдамида ишга тушириш
хам мумкин. Бунинг учун Рабочий стол ёки Быстрый запуск менюсидаги
Microsoft PowerPoint дастури ёрлиги (5.1.3-расм) устида сичкончанинг чап
тугмасини икки марта тез босиш лозим.
M ic ro s o ft Office
P ow erP o in t
2003
5.1.3-расм. Microsoft PowerPoint дастурини ёрлик ёрдамида ишга
тушириш
Microsoft PowerPoint дастури очилаётган вактда (юкланаётганда)
куйидаги (5.1.4-расм - 5.1.10-расм) куринишлардаги расмлар пайдо булади
[24]:
M ic io x D fl P o « e iP o in t V e t i i o n 3 .0
C a p ^ fig M ® 1 9 Я 7 -1 9 9 2 M i c i o ia l i C o ip o ia lio n
Thii сои»
-4
•L,
ot
PowetPoinl
is
Scented la
^
W am ng This computer piopam is protected by
copyiigN law and international lieabes Unaiihoined
lepfodLdior a dfaJiixJton d (his program. ct t n у
pabon Ы t . may ie«J in sevete dvi and airmai
penalties and wd be piosecuted lo (he maximum
extent possbie inder (he law.
TIw peA*i • ke*ed le
T ^V M ic ro s o ft
Т Л
“
j
PowerPoint
Version 4.0
C ot^ng** 1987-1934
Micmjoft СарскаЬоп
Т Ы program is protected by US and rtfetnafanal copynght laws a t desctibedti
About
5.1.5-расм. Microsoft PowerPoint 4.0 дастури очилиши
Licencfe nau2yiJKw»r.l«
proenKnujptKiada.
V'»'- W -ч***
irosoft
Point
dla Windows 95
Wersja 7.0
Copyright® 1967-1995
Microsoft Corporation
Ten program je sl c ta o n im y praw em autorskim zgodnie z opiserfl w p o lu Microsoft
PowerPoint - Informacje.
5.1.6-расм. Microsoft PowerPoint 95 дастури очилиши
t in , .
„
Product ID: ' W t ' O , v-' 4 “
w ■■
C o p yrig h t© 1987-19% Microsoft C c r p o 4 tio n , Д1 rig h ts reserved.
This p rogram i i protected b y US jn a rrfe rn a tic rn l
cop yright l i w i as described in Help About.
Microsoft
m
POWerf><^ )
ffl
MICROSOFT OFFICE
lice n o t na trn p; «хУ ?. praadj:
^ ’
Product ID: %V i У,
Озру^Ь» © 1987-9i M ciosotl Corpenaen. ИЛмИв» рм ия
tftrM lon«.
program ЦЯ chrantany p r iM ir JulonLfrri ;godni«
i opuam w d m * di*togo>Ayn Mkrtnort № M iftin l ■ informае)с,
2
5.1.8-расм. Microsoft PowerPoint 2000 дастури очилиши
5.1.9-расм. Microsoft PowerPoint XP дастури очилиши
Гл
Ь PowerPoint 2003
M ic ro s o ft O ffice
Copfiighi © 1487 2003 Миляой Софогдизп A l nqhis reserved.
Ж
5.2. M ic ro s o ft P o w e rP o in t д а р ч а с и ту зи л и ш и
Microsoft PowerPoint дастури ишга тушганда экранда 5.2.1-расм ухшаган дарча пайдо булади [3, 4, 9].
* — ±}
. Л
X -
сяаю» '£~я
. . . .
iSESJ
HI
ill
Заголовок слайда
HI
Подзаголовок слайда
©
£
-
21
5.2.1-расм. Microsoft PowerPoint 2003 дастури дарчаси умумий куриниши
Бу дарча куйидаги булимлардан ташкил топади:
И
□
Н
Файл номи ц а тор и (С тр о ка заголовок, Title bar) - файл номи,
кенгайтмаси ва кайси дастурга тегишли эканини курсатиб туради.
□
Асбоблар панелининг Ф орм атлаш панели (Ф орматирование,
Formatting toolbar) - матн шрифти, улчами, рангини узгартириш ва
янги слайд яратиш ва дизайнига узгартириш киритиш имкониятини
беради.
Меню ц а то р и (Меню, Menu bar) - купгина PowerPoint командалари
билан ишлаш имконини беради.
Асбоблар панелининг С т а н д а р т панели (С та нд а р тна я , Stan­
dard toolbar) - янги PowerPoint намойиш материали яратиш ва саклаш, олдин сакланган намойиш материалларини очиш, принтерга
чикариш, нусха кучириш, киркиш ва масштабни узгартириш имкониятларини беради.
□
Оддий режим куриниши (Обычный режим, Normal view pane) намойиш материали слайдларининг одций режимда куринишини
таъминлайди.
и
Слайдлар куриниш режимлари (Режимы п р о см о тр а , View
buttons) - слайд куриниш режимларининг бир-бирига утишини
таъминлайди.
Чизиш (Рисование, Drawing toolbar) - турли хилдаги расмлар,
автофигуралар ва уч улчамли фигуралар чизиш имкониятларини
беради.
Слайдлар панели (Панель слайдов, Slide рапе) - слайдлар устида амаллар, яъни анимациялар кушиш ва олиб ташлаш имкониятини берувчи дарча.
Э слатм а к и р и т и ш булими (О бл а сть ввода за м е то к, Notes
рапе) - бу булим ёрдамидэ слайдларга эслатма киритиш мумкин.
И
Топширицлар сохаси (О бл асть задач, Task рапе) ёрдамида
олдин очилган намойиш материалларини куриш, янгидан намойиш
материали яратиш ёки шаблондан фойдаланиш мумкин.
М аслацатчи (Помощник, Help) - муаммолар ёки саволлар пайдо
булганда энг яхши ёрдам берувчи материаллар.
Ж -
1 1 ^*1
G0J
ЩЙ;
feJCf ilsJ
Hi
5 .2 .2 -р а с м . Microsoft PowerPoint 2003 элементлари
□
И
Одатда, бу ерда Слайд номи (Заголовок слайда, slide title) жойлашган булади.
И
Слайдга куйилган Расмлар (Вставленный графический элемент,
И
Слайд Т а р ти б ранами (Номер слайда, Slide number).
И
Слайд к о л о н т и т у л и (Нижний ко лонтитул, Headers&Footers).
И
В а ц т ва кун (Д ата и время, Data&Time).
И
Слайд дизайны элем ентлари (Элементы оформления, Design
elements)нинг бир куриниши.
Graphical elements).
Слайдлар куриниш режимлари (Режимы просмотра, View
buttons) - слайд куриниш режимларининг бир-бирига утишини
таъминлайди.
В
□
[±
Слайд фони (Фон, Background).
К и р и ти л га н м а т н (Текст, Inserted text).
Слайд ва с т р у к т у р а л а р булими (Область слайдов и стр уктур ,
Slides&Structures).
Microsoft PowerPoint 2003 дарчасининг пастки чап бурчагида (5.2.3расм) куриниш режимлари тугмалари жойлашган. Оддий режим (Обычный
режим, Normal View) тугмаси босилганда PowerPoint слайдлари 5.2.2-расм
каби куринишга келади. Бунда чап дарчачада *амма слайдлар умумий
куриниши ёки структураси акс этади. Унг томондаги дарчачада эса фаол
булган слайд куриниб туради.
^
„
Оддии режим
тугмаси
------
Поезентацирни
бошлаш тугмаси
I
Слайдни сортировкалаш
режими тугмаси
5.2.3-расм. Слайдлар куриниш режимлари тугмачалари
Намойиш м атериалларини бошлаш (Показ слайдов, Slide Show
View) тугмаси босилгандан кейин фаол слайддан бошлаб PowerPoint слайдларини курсатиш бошланади.
Слайдларни со р ти р о вка ла ш (Сортировка слайдов, Slide Sorter
View) тугмаси босилгандан кейин *осил буладиган куриниш 5.2.4-расмда
келтирилган.
-ЗЮ-
fp . . |[ f . _,i n
pY 1
. . ..
- _ _
-
-
SOI
Слайдлар панелининг юцориги чап бурчагида (5.2.4-расм) Слайд ва
с т р у к т у р а л а р (Область слайдов и с тр у кту р , Slides&Structures) булими
жойлашган булиб, бу булимда кайси бир режимни активлаштириш керак
булса, уша режим тугмачасини босиш лозим булади.
Слайдлар (Слайды, Slides) режимида чап дарчада PowerPoint слайдлари акс эттирилса, С т р у к т у р а (С труктура, Outline) режимида слайд
мавэулари ва таркиби акс эттирилади.
Слайд ва с т р у к т у р а л а р булими дарчаси кенглиги'етарли булса,
С т р у к т у р а ва Слайды сузлари ёзилади, акс *олда 3 (С тр уктур а ) ва L3
(Слайдлар) тугмачалари пайдо булади (5.2.6-расм).
PowerPoint да тайёрланган маърузанинг намойиш материали *ар
битта слайдига узимиз ёки бошка фойдаланувчилар учун эслатмалар киритиш мумкин 5улади. Бу *олда слайдлар панелида (5.2.7-расм) Слайд (юкориги булим) ва Слайдга эслатм алар к и р и т и ш вараги (пастки булим)
пайдо булади. Намойиш материалларини бошлаш режими ишга туширилган пайтда эслатмалар киритиш вараги куринмас *олга келади.
55 Mitiovod Powti Point
) Jfattt
-
11
Q»OKi
A J
j
>j
n •
1
{Презентация!}
вставка
Хорват
св*
Б
M ic r o s o ft P o w h Po i n t - [ Л р ^ е и т * ц и я 1
■Л] фдо []нм fiiu
Ii«
*
r *7
i
bc|wi
Cccea’
•_____________________
С лейды
\ *
Бирмнча с л а й д
CD
i
г ..
'
« бир
И к км н ч н слайд
• икхи
:Д
Учннчи сл айд
• УЧ
. ВА ХЗ.
,1 »
♦
BS?
:Д«|'к~вия-рл | Лв*с4«г)ры- Ч Ч Q
Заметки
к
ела
Двмсхрмя- | v ] Аитофигцк* ■ \ Ч I 1'
5.2.5-расм. Слайд ва структуралар булими
С тр уктур а NСлайл^|
Hh
5.2.6-расм. Слайд ва структуралар булими тугмачаларининг дарча
кенглигига бенпик равишда узгариши
Имкон кадар Слайдга эслатм алар к и р и т и ш варагидан фойдаланинг.
Ш _____________
il i * >—• v< '•»“ •—r■ U ; J '
I — ___________
С ял«Й
« « I
2л
»
ч
»
э с л а тм а л .ч р
Mtpumuw оарлно
5.2.7-расм. Слайдга эслатмалар киритиш вараги
5.3. M ic ro s o ft P ow e rP o in t да нам ойиш м атериали яратиш
Microsoft PowerPoint дастури ишга тушгандан кейин экранда 5.3.1расм каби дарча пайдо булади. Бу куриниш Microsoft PowerPoint дастури
томонидан А в то м а ти к равиш да (По умолчанию, Default) танланадиган
макетдир.
Макетни узгартириш учун Слайды дарчасида слайд ёки бир неча
слайдлар белгилаб олиниб, Р азм етка слайда дарчасида керакли куринишдаги макет танлаб олинади. Бунда макет факатгина белгиланган слайдлардагина узгаради.
Битта слайдда имкон кадар иккита турдан куп шрифт ишлатмасликка *аракат дилинг.
Слайдда олтитадан ортик катор ва *ар каторда олтитадан
куп суз булмасин.
U
_
$Ш
•• > «•
••
•* i • ■___i : к __________
* * ■ Ba 8_____ '_j_____«
, - - • •__ - ■- j
C
«
•
«
*.
»%.
»
Г
в.
•
4
Заголовок слайда
Подзаголовок слайда
За?
• - _____ ;______ -
-.t
а
-
i. * >и
5.3.1-раем. Янги яратилган Microsoft PowerPoint документи
Макет куринишини узгартириш дарчаси пайдо булиши учун слайд
буш кисмида сичкончанинг унг тугмачаси босилади. )^осил булган дарчадан
Р азм етка слайда (5.3.2-расм) булими танланади. Унг томонда (одатда)
дарча пайдо булади.
Быре:«эть
Копировать
•о
Вставить
Е
Линейка
Сехка и направляющие...
щ
i\
Оформление слайда...
Разметка слайда...
Фон...
щ
Смена слайдов,..
Р азм етка слайда дарчаси ёрдамида керакли макетни танлашимиз
мумкин булади (5.3.3-расм). Макет - матн, жадвал, раем ва диаграммалар
жойлашуви ва улчамлари белгилаб куйилган тайёр слайд шакли булиб,
одатда, слайд мавзуси ва асосий матнини киритиш дарчаларидан ташкил
топган булади.
5.3.3-расм. Слайд макетини узгартириш
Керакли макет танлангандан кейин слайдга безак бериш керак. Бунинг учун слайд буш кисмида сичкончанинг унг тугмачаси босилади ва
*осил булган дарчадан (5.3.2-расм) Оформление слайда булими танланади. Дизайн слайда дарчасида (5.3.4-расм) маъкул булган безак шаблонини танлашимиз керак булади. Бунда керакли безак х;амма слайдпарга
тегишли булиши учун П р и м е н ить ко всем слайдам булимини, белгиланган слайдларга тегишли булиши учун П р и м е н ить к выделенным слайдам
булимини танлаш зарур.
Слайд безаги ёки фони рангини узгартириш учун слайд буш кисмида
сичкончанинг унг тугмачасини босиш лозим. >^осил булган дарчадан Фон
(5.3.2-расм) булими танланилади. Бунда слайд безаги ёки фони рангини
узгартириш дарчаси (5.3.5-расм) пайдо булади. Бу дарча ёрдамида слайд
безаги ёки фони рангини узгартириш мумкин.
Я i& ro w rft PfM TfoM t - [Мре.ч‘чтодмя2]
5.3.4-расм. Слайд безагини узгартириш кушимча имкониятлари
ш
и п т а
ia.nwj фонд
| Прмиеиитъ *со уж и I
Др»чехгть
Отмена
Другие
Способы
}ЛГ\щдщ...
|
5.4. M ic ro s o ft P o w e rP o in t асб о бл а р панели
Microsoft PowerPoint асбоблар панели Microsoft Word ва Microsoft
Excel дастурлари асбоблар панелига ухшаш булганлиги учун ушбу булимда
улардан фаркли буйруклар, позициялар куриб чикилади.
Асосий фар|упар куйидагилардан иборат:
•
Меню панелига (5.4.1-расм) Показ слайдов булими кушилган;
Г туо м * п п т о
т
<Лййл
Правда
Вид
Вставка
Ф ормат
Сервис.
П ока з сл ай д ов
О кно
С пр авка
£ -в *д и ч е в о п р о с
•
X
5.4.1-расм. Меню панели
•
Файл булимида П о д г о т о в и т ь для ко м па кт-д иска имконияти
Кушилган булиб, унинг ёрдамида Microsoft PowerPoint дастури
йук компьютерларда намойиш материалини намойиш этиш
мумкин булган диск яратиш мумкин (5.4.2-расм);
Файл 1
J
Создать...
Ctrl+N
Открыть...
СЫ+О
Закрыть
У
£охранмть
Ctrl+5
Сохранить ка к...
J l
Сохранить как веб-страницу,..
’Л
Поиск файлов,..
Разрешения
►
Подготовить для компакт-диска,..
Предварительный просмотр веб-страницы
Параметры страницы...
X
Предварительна^ просмотр
J
Оечать...
Отправить
Свойства
1 \ .,.\Му Documents\seminar.ppt
2 E:\...\T£ACHlNG)seminar.ppt
Э Е:\. .\Energy_balance_braking,pp,..
4 \ ...\Презентация2,рр£
Вуход
Ctrl+P
►
•
Правка булимида Д уб л и р о в а ть ва У д а л и ть слайд имкониятлари. Бу имкониятлар мос равишда, бирор объект нусхасини
яратади ва слайдни учириб ташлайди;
[>”
:а
1
■0
«Этменить ввод
С*
Повторить ввод
Ctrl+Z
Ctrl+Y
CifH-X
KiWHpoeaTb
Л
Л
O.ti+C
буфер обмена Office .
Вставить
Q rl+ V
Специальная вставка
Вставить ка к д о е рсгы лку
О блить
Del
Выделить все
Ctrl+A
Дг^пяроелть
o.fl+o
Удалить слайд
сЫ+Р
Найти...
Замежть .
,
Ctri+H
Пертитм < срст]ству
Связи.
5.4.3-расм. Меню панели Правка булими
№« !
Ш
Ш
4/
SI
J
E
CopTvpoemv* слайдов
5
Показ слайдов
F
Стра»*цы заметок
Образец
►
Цвет или от теней серого
►
Область задач
Ctrl+Fl
Панели инструментов
L
Лтей<а
CejKa и направляющие...
j
Колонтитулы..,
Л £ а *"р т м
Масштаб .,
►
•
Вид булими ёрдамида слайдларни *а р хил режимлардаги куринишларга узгартириш мумкин. Бу булимда слайд куринишини:
оддий, слайдларни тартиблаш (сортировкалаш) ва намойиш
материали намойишини бошлаш режимларига узгартириш
мумкин. Булардан ташкари, чизгични (Линейка ) экранда пайдо
килиш ва янги безак дизайнини яратиш ( Образец) имкониятлари
*ам мавжуд;
вставка |
3
Создать слайд
Ctrl+M
Дублировать слайд
Номер ^лайда
Дата и время...
-J
Примечание
Слайды из файлов...
Слайды из структуры...
Рисунок
►
Схематическая диаграмма,.,
и
Надпись
Фидьмы и звук
Ц
3
►
Диаграмма...
Таблица,,.
Объект...
Г'ип^рссылкз -.:
СЬI+K
5.4.5-расм. Меню панели В с та в к а булими
•
В с та в ка булимида янги слайд яратиш ва унинг нусхасини яра­
тиш, слайдга тартиб раками ва жорий вактни куйиш имконият­
лари (5.4.5-расм);
-S IS -
тщтлг |
А Ц&эифт...
Слисок..
Вь£авнивание
^ггерва/ы,,,
►
Регистр...
Замена шрифте»..,
и/ Оформлениеслайда...
.3 Разметка слайда..,
фон...
Г^ютотип...
5.4.6-расм. Меню панели Ф о р м а т булими
•
Ф о р м а т булимида Оформление слайда, Р азм етка слайда ва
Фон имкониятлари;
Cflp1 «с
F7
V .1 Орфография,.,
Справс-ные материалы...
Тезаурус...
Alt+щелчок
Shtft+F7
Язык..,
Р е'*
Общая рабочая обаасть..
Сравнение и слия-1ие презентаций...
Совместная работа
►
Макрос
►
Надстройки,,,
'1
Параметры автозаие_ны...
Настройка..,
Параметры...
5.4.7-расм. Меню панели Сервис булими
•
Сервис булимидаги Речь,
Сравнение
и
слияние
Общая рабочая о б л а с ть ва
пре зе нта ци й
имкониятлари
мавжудлиги;
•
Показ слайдов булимида (5.4.8-расм) презентация намойишини
бошлаш, намойиш вактини ростлаш, слайд ва объектларга
харакатлар (анимация) бериш ва намойиш материалини бетартиб намойиш этиш имкониятлари;
Показ слайдов
s'
I
Начать показ
F5
Настройка презентации.,,
d
Настройка времени
Звукозапись..,
►
Управляющие кнопки
Настройка действия.,.
Эффекты анимаций,..
‘i t
Настройка анимации,.,
Смена слайдов,..
Л
Скрыть слайд
Произвольный показ,,,
5.4.8-расм. Меню панели Показ слайдов булими
Окно |
Новое
Упорядочить все
Каскадом
Следующая область
И
F6
1 Презентация!
5.4.9-расм. Меню панели Окно булими
•
Окно булимида Каскадом (5.4.9-расм), яъни иккита дарча
очилганда уларни бир-бирининг ёнида жойлаштириш имконияти;
Справка: Microsoft Office PowerPoint
Показать помощника
Office в Интернете
Свяжитесь с нами
Проверить наличие обновлений
Нацти и восстановить..,
Активировать продукт...
Параметры отзывов пользователей,..
Q программе
FI
Справка булимидаги узгаришлар факат ёрдам ва янгиликлар
Microsoft
булади;
PowerPoint дастурига
тегишли
эканлигида
намоён
С та н д а р тн а я панелида (5.4.11-расм) Р а зве р нуть все
(Кенгайтириш), О т о б р а з и т ь ф орм атирование (Форматпарни курсатиш), С е тка (Сетка) ва Ц в е т или о т т е н к и
серого (Слайд ранги) тугмачалари кушилган;
Ф орматирование панелида
(5.4.12-расм)
К он структор
(Слайд дизайни) ва С о зда ть слайд (Янги слайд яратиш )
тугмачалари;
Рисование панелида (5.4.13-расм) А в то ф и гу р а булимида
Управляющие кнопки (Боищарув тугмалари) имкониятлари.
Microsoft PowerPoint асбоблар панелидаги долган имкониятлар
Microsoft Word ва Microsoft Excel дастурлари асбоблар панелидаги каби
вазифаларни бажаради ва уларни ишга тушириш *ам юкрридаги
дастурлардагидек кечади.
Юкорида санаб утилган Microsoft PowerPoint дастури учун махсуслашган имкониятлардан фойдаланиб намойиш материалларни яратиш
кейинги булимларда батафеил куриб чикилади.
Докумен<ии
Дий1рашеа
О р кагл •
кукиш
flpttHiepia
шкариш
I
Орфтцлфин
Формагп^рни
курелтиш
Стан, дартнаи
Цастдабки
т
Кур им а
гекширу*
млгьлумогллр
Двкуденши
ЧЦ
П
Н е н га й ти р и и
Нусха
•
Слайд ранги
Оляинга
утиш
*учирми>
Янги ДО*>'Мг«?
Иаыунд форм^ти
яратиш
ну<ХАСИ
5.4.11-расм. С та н д а р т н а я панели
Ш риф т улчами
Ростлаш тугмалари
1
Ш риф т улчамини
ириш
— 1—
ран ги
Я нги слайд
яратиш
___/_______
1
_>С**ХЛТ*
Л > .i*
\
Ш риф т
куриниш лари
Рацам ва маркер
Сатр бошидан
чекиниш
Слайд дизайни
m
Объектларни
танлаш
Чизиш тугмалари
Рангни узгартириш
>^ажм бериш
i j^
Денег
Турли хилдаги
амаплар
Тайёр
фигуралар
Раем, диаграмма ва ёзувлар
цушиш
Чизицлар
устида
амаллар
5.4.13-расм. Рисовавание панели
5.5. M ic ro s o ft P o w e rP o in t нам ойиш м а териалл арида
ани м а ц ия ла р д а н ф ойдаланиш
Бу булимда Microsoft PowerPoint да яратилган намойиш материали
слайдларига ва унинг таркибига кирувчи матн, диаграмма, жадвал ва
расмларга анимациялар бериш куриб чикилади.
ь
-J
Вырезать
Копировать
Вставить
Сохранить к а к рисунок..,
Добавить текстовую строку
Группировка
j Порядок
►
►
По умалчанию для автофигур
%
Настройка анимации,,,
Настройка действия...
Формат автоф игуры...
Щ
Гип£рссылка...
5.5.1-раем. Объект хусусиятларини узгартириш дарчаси
Бирор бир объектга анимация бериш учун, айнан объект устида сичкончанинг ^нг тугмачаси босилади. Бунда 5.5.1-расм каби дарча пайдо
булади. Бу дарчадан Н а стр о йка анимации булимини танлаш зарур.
Н астро йка анимации дарчаси (5.5.2-расм) пайдо булгандан кейин объ­
ектга керакли анимацияни бериш мумкин булади. Бунинг учун Д о б а в и т ь
э ф ф е кт тугмаси босилади ва пайдо булган дарчадан туртта булимдан
бирига кирилади ва керакли эффект танланади. Юкорида келтирилган
туртта булим (5.5.2-расм) вазифалари куйидагича:
•
•
Вход - объект танланган эффект остида пайдо булади;
Выделение - белгиланган объектни бошкаларидан ажратиб
курсатиш учун ишлатилади (объект агар фигура булса, айланиб
туриши ёки улчамлари катталашади, агар матн булса, шрифт
улчамлари ва калинлиги *ам узгаради);
•
•
В ыход - объект танланган эффект остида йуколиб кетади;
П у т и перемещения - объектни белгилаб берилган траектория
буйича харакатга келтириш мумкин.
Слайд объектларига анимация бериш учун айнан керакли обЪ'
ект белгилаб олиниши зарур.
: Н а стр о й ка аним ации
НЕМ
.▼ X
Добавить эффект ▼
<1
«Я
о
X
ш
&
►
Выделение
►
Выход
►
имение эф ф екта
1
Пути перемещения ►
Чтобы доба&ггъ аш паияо,
e tis e m fre элемент на
слаГте. а затем нажмите
кн опку 'Добавить эф ф ект’.
5.5.2-расм. Н астройка анимации дарчаси
Танланган эффектлар кетма-кетликда намойиш этилиб, уз тартиб ракамларига *ам эга. Вход, Выделение, Выход ва П у т и перемещения эффектларини белгилар оркали фарклаб олиш мумкин (5.5.3-расмдаги *ар хил
шакл ва рангдаги юлдузчалар).
i 4- h
Идет ройка аишм ц ш
й Ж
Ю
Эффект тартиб
разами
120-30 раз
1-4
г-Э
Р
3-4
Г р /т а 22—1Зход
Группа 22—
Группа 22
Выделение
ч
А
Вы ход
»
5.5.3-расм. Объектга берилган анимация эффектлари
■ Настройка анимации
▼ X
« з о з э
Изменить
\*к
Удалить
»]
j
Изменение: Вращение
Начало:
j
По щелчку
Степень:
360 5по часовой стрелке
V
Скорость:
Средне
1'J
V
f
1
Группа 22
Группа 22
3^
£
Группа 22
4
/
Группа 22
v |
5.5.4-расм. Эффектларга узгартириш киритиш ёки олиб ташлаш
Намойиш материаллари слайдлари объектларига берилган эффектларни узгартириш ёки олиб ташлаш учун энг аввало керакли эффект белгилаб олинади (5.5.4-расм). Бунда Д о б а в и т ь э ф ф е кт тугмаси И зм е ни ть
куринишига узгаради ва У д а л и ть тугмаси активлашади. И зм е н и ть тугма-
сини танлаган *олда эффектни узгартириш, У д а л и ть тугмаси ёрдамида
эса эффектни учириш мумкин.
Н астройка анимации дарчаси ёрдамида эффектларнинг бошланишини, йуналишини, бурчагини ва тезлигини узгартириш мумкин. Эффект
бошланишини узгартириш учун Начало дарчасини кенгайтирилган *олга
келтирамиз (5.5.5-расм). Агар По щ елчку булими танланадиган булса,
эффект сичконча тугмаси ёки Enter тугмаси босилганда бошланади. С
предыдущ им булими танланадиган булса, эффект узидан бир тартиб
олдин турган эффект билан бир вактда бошланади. Олдинги слайд дан
бироз ва^тдан кейин эффект бошланиши учун После преды дущ его були­
ми танланиб, канча вактдан кейин эффект бошланишини белгилаб куйиш
керак.
Начало:
^
По щелчку
3
F По щ елчку
С предыдущим
После предыдущего
5.5.5-расм. Н а стр о йка анимации дарчаси эффектларнинг
бошланишини бошкариш булими
Н астройка анимации дарчаси иккинчи ( С в о й с тв о ) булими танлан­
ган эффект турига ^араб *а р хил турдаги (5.5.6-расм) имкониятларни такдим этади:
•
Вход - Объектларнинг пайдо булиш йуналишини
( Направление );
•
Выделение - Объектларни ажратиб курсатишда айланиш
( С те п е н ь ) ва катталашиш даражасини (Размер)',
•
В ыход - Объектларнинг йуколиб кетиш йуналишини
(Направление );
П у т и перемещения - Объектларнинг ^аракатланиш йулини
(П уть).
•
■зге-
Orenet*>:
360 3 по часовой стрел ке
[s '
Ч е тв е р ть оборота
Пол-оборота
Li
П олньм оборот
Д ва об орота
Д р уго й :
Е
360 е
По часовой стрелке
П ротив часовой с трел ки
5.5.6-pacM . Н астр о йка анимации дарчаси эффектлар
хусусиятини узгартириш булими
Эффектларнинг содир булиш тезлигини узгартириш учун Н астройка
анимации дарчасида С ко р о сть булимини (5.5.7-расм) танлаш лозим.
Керакли тезлик устида сичцонча чап тугмачаси босилгандан
эффектнинг содир булиш тезлигини текшириб куриш мумкин.
кейин,
С корость:
Очень быстро
:v
Очеив медленно
М едленно
Средне
Быстро
5.5.7-расм. Н астройка анимации дарчаси эффектларнинг
тезлигини бо 1щ ариш булими
Эффектлар кетма-кетлиги (тартибини) узгартириш учун Н астройка
анимации дарчасининг пастки бурчагида жойлашган Порядок (5.5.8-расм)
ёзуви унг (кжорига ^аракатланади) ва чап томонларидаги тугмаларни босиш
лозим.
|►
Просмотр
|
Г 5 Показ слайдов I
0 Автопросмотр
5.5.8-расм. Н астро йка анимации дарчаси эффектлар тартибини
узгартириш ва намойишни бошлаш булими
Яратилган объект устида сичкончанинг унг тугмасини босилгандан
кейин 5.5.1-расмдаги каби дарча пайдо булади. Бу дарчадан Н астр о йка
д е й ств и я булими танланадиган булса, Н а стр о йка д е й с тв и я (5.5.9-расм)
дарчаси пайдо булади. Бу дарчанинг тепа ^исмида По щ елчку мы ш и ва По
наведении ука за те л я м ы ш и булимлари жойлашган. Бу булимларнинг
функционал бир-биридан фарки, мое равишда сичконча тугмачаси босил­
гандан ёки объект устига курсорни жойлаштиришдан *аракатга келади. По
щ елчку мы ш и ёки По наведении ука за те л я мы ш и булимларидаги
имкониятларни куриб чикамиз.
Агар Н а стр о йка д е й с тв и я дарчасининг Н е т булимига (5.5.9расм.) белги куйилган булса, *еч кандай х;аракат содир булмайди.
П ерейти по гиперссы лке булимида (5.5.10-расм) кейинги, олдинги,
энг биринчи ва охирги слайдларга утиш ёки намойишни якунлаш имконият­
лари мавжуд.
Запуск программ ы (5.5.11-расм) булими ёрдамида намойиш мобайнида турли хилдаги дастурларни ишга тушириш мумкин. Бунинг учун дастурларни ишга туширувчи файллар жойлашган йулни курсатишимиз керак
булади ёки уларни ишга туширувчи буйрукларни ёзиш лозим. Масалан,
Microsoft Office дастурларини ишга тушириш учун winword, excel, powerpnt,
calc ва mspaint буйруклари ёзилади, бунда мос равишда, Microsoft Word,
Microsoft Excel, Microsoft PowerPoint, калькулятор ва Microsoft Paint.
Звук булимида (5.5.12-расм) объектлар устида сичконча тугмаси босилганда ёки курсор объект устига келганда пайдо буладиган овозни танлаш имконияти мавжуд.
В ы д е л и ть булимида (5.5.10-расм) белги куйилган булса, объект
устида сичконча тугмаси босилганда ёки курсор объект устига келганда шу
объект бошка ранг билан ажратиб курсатилади.
Настройка действия
По щелчку мыши по n astce-tv указателя мыши
Сеиствие по шепч<у гыши
©Нет
О Перейти по гиперссылке:
О Запуск rporpa№*>j:
г
□ эву*:
□
П Выделить
Настройка действия
По щелчку
а
По наведении указателя мыши
Действие по щелчку мыши
О нет
{*) Перейти по гиперссылке:
Следующий слайд
V»
Предыдущие слайд
Первые слайд
Последний слайд
Последний показанный слайд
Завеошить показ
□ Звук:
0 Выделить
|
ОК.
| |
0т>«-
|
5.5.10-расм. Н астройка д е й с т в и я дарчаси П е р е й ти по гиперссы лке
булими таркиби
Н астройка действия
По щелчку ньеи» По наведены указателя мыши
Действие по щелчку *ыши
О Нет
О Перейти по гиперссылке:
Л-
I
к rp o fp » tv .
|
w n w o rd
Ч111,1,111 д
.......11— ■■■■■—
Обзор...
■■■■■■........
11
■1
ПЗву^:
0Рьшелить
|
OK
I |
О тяди
|
5.5.11-раем. Н астройка д е й с тв и я дарчаси Запуск програм м ы булими
ёрдамида намойиш мобайнида дастурларни ишга тушириш
□
Н астройке действия
Поще/мсу ft>aui Помаведеши указателя мьиш
Действие по щелчку к ы ш
О^ет
О Перейти по гиперссыгке:
0 Запуск программы:
;whvord
i Qfaop...
I
Запуск«а(рк-:
.....
I
Действие:
0 3 в ук:
[Нет звука]
0
{Прекватшъ звук]
Аплодисменты
Барабан
Бластер
Бетес
J
5.5.12-расм. Н а стр о й ка д е й с тв и я дарчаси Звук булими
ёрдамида овозлар кушиш
Линии
►
Соединительные линии ►
Ы
Основные фигуры
►
Фигурные стрелки
►
►
So Блок-схема
Звезды и ленты
►
Выноски
►
-il Управляющие кнопки ►
□н
и
ш
£
J
.Другие автофигуры...
0000
Автофигуры - 1
0iiS
&
5.5.13-расм. А в т о ф и гу р ы -> Управляющие кнопки булими
Рисование панелининг А в т о ф и гу р ы булимида бошкарув тугмача­
лари (5.5.13-расм) жойлашган булиб, бу тугмачалар ёрдамида бир слайддан иккинчисига тез утиш, кайтиш ва бошка амалларни бажариш мумкин. Бу
тугмачалар вазифалари 5.5.14-расмда келтирилган.
Буш
Биринчи
слайдга Савол Маълумот
О
Олдинги Кейинги Биринчи Охирги
слайдга слайдга слайдга слайдга
Охириги
иурсатилган Документ Овоз Видео
слайд |
I
"|
к
5.5.14-расм. Управляю щ ие кнопки булими тугмачалари вазифалари
Керакли улчамдаги фигурани *осил килиш учун фигура рамзи
туширилган тугмачани танлаб, сичкончанинг чап тугмачасини ушлаб турган
холда *аракатлантириш лозим. Сичцонча тугмачаси куйиб юборилгандан
кейин 5.5.10-расм - 5.5.13-расмдаги куринишлардан бири танланилади.
Microsoft PowerPoint дастурида слайдлар алмашинувини бирор-бир
эффект *амо*англигида амалга ошириш имконияти мавжуд. Бунинг учун
слайднинг буш кисмида сичкончанинг унг тугмачаси босилади ва 5.5.15расм каби дарча *осил булади. Бу дарчадан Смена слайдов булимини танлаш лозим.
Вырезать
Копировать
Вставить
Сохранить фон...
у.
Линецка
Сетка и направляющие...
Оформление слайда...
J)
Разметка слайда...
Фон...
1*
Смена слайдов...
5.5.15-расм. Смена слайдов дарчасини очиш
Х,осил булган Смена слайдов дарчасида слайдлар алмашинувида
содир булувчи эффект, эффектнинг пайдо булиш тезлиги, *амо*анг овоз ва
слайдлар автоматик алмашиниш вактини бошкариш имкониятлари мавжуд.
Бу дарчадаги *ар бир булимнинг вазифалари ва улар тугрисида тушунча
5.5.16-расмда келтирилган.
Айтиб утилганидек, Н а стр о йка анимации булими ёрдамида ^аракат, эффектларни факат танланган объектларга (раем, матн ва бошкалар)
тадбик этиш мумкин. Слайднинг узига эффект бериш учун Э ф ф е кты
анимации булимидан фойдаланиш максадга мувофик. Бу булим дарчасини
хосил килиш учун Смена слайдов дарчасининг юкориги кисмида келти­
рилган Ш тугма жойлашган. Бу тугма босилгандан кейин 5.5.17-расмдаги
каби дарча пайдо булади ва бу дарчадан Э ф ф е кты анимации булимини
танлаш лозим.
Пайдо булган Э ф ф е кты анимации дарчаси (5.5.18-расм) ёрдамида
слайдга оддий, уртача ва мураккаб даражалардаги эффектлаони тадбик;
этиш имконияти юзага келади.
■Смена слайдов
1
1Г
А В
▼
X
Ш
Применит ь к в ы д е л е н н ы м
слайда!
1 *
Ж м о м f к»«ххf «Льи*е
ифпълтгчл
ГЪ^ОУГОЛЬИ»* Wvrpto
Г\**оу»
«ару « у
/
Uiau*» 'Cp»OCiM'T*/w««
Шайки еест.*а/ъгъ-е
Обьедое-ие пс горивмтм*
Слайдлар
алмашганда
содир брлувчи
эффектлар
СЙъед.**»** no e r f i •*»'>•
ПйГЦ-Ьв 5 - * ‘ J
ИШ.'Ъв »РС9С
Танланилган
овоз
тухтовсиз
такрорланади
I___
«ал-ъ* псаво
Harv*e Boepi
—
Hw p m t ь переход
_ Алмашиш
Скорость: Б ы ра
Звук:
тезлиги
Ветер
непрерывке
4 Овоз
С мена сл а й д а
™ 0 п о щ ел ч <у
Слайдлар сичконча
тугмаси босилганда
алмашади
П автоматически после
| П р и н е т т ь к о всем слайдам |
!►
Просмотр
| |Е
Поклз слайдов |
— Слайдлар
автоматик
алмашиш ва^ти
(секундларда)
0 А вто пр ео втр
Олдиндан куриб
чициш
5.5.16-расм. Смена слайдов булимида мавжуд имкониятлар
Тингловчиларга эерикарли булмаслиги учун слайдлар алмашиш
тезлигини юкорирок танланг.
jjC iie H a слайдов
▼
Приступая к работе
Справка
Поиск
Коллекция клипов
Справочные материалы
Буфер обмена
Создание презентации
Справка по шаблону
Общая рабочая область
Обновления документов
Разметка слайда
Дизайн слайда
Дизайн слайда - Цветовые схемы
Дизайн слайда - Эффекты анимации
Настройка анимации
Е
Смена слайдов
5.5.17-расм. Э ф ф е кты анимации дарчасини *осил килиш
PowerPoint турли булимларини очиш учун асосан 5.51-раем
куринишдан фойдаланинг.
■Дюамн слайда
i^l Шаблоныофорнления
: Л Цветовые схемы
■^ ЭффектыaH*«aL»*i
П рименить к в ы д е л е н н ы й
сшАдаи:
Последнее аспо льде ванные
Проявление с уве/ичеммем
Титры
Еыскакнва«1е
Подъем
Сжатие
Б ез я ним а цли
Без аютаиат
—
Простом
Возникновение
Возш«новение и затенение
Выцветание всего текста
турли
эф ф ектлар к,ушиш
(харакатсиз, оддий,
ур та ч а ва мураккаб)
Выцветание по очереди
Выцветание с затемнением
Появление с тенью
I Применить ко всем слайдам |
|►
0
Просмотр
| | ^ [ Показ слайдов |
Антопросмотр
Олдиндан куриб чик,иш
5.5.18-расм. Э ф ф е кты анимации булимида мавжуд имкониятлар
5.6. M ic ro s o ft P o w e rP o in t д а н а м о й и ш м а т е р и а л и
нам ойиш ини бош лаш
Намойиш материаллари тайёр булгандан кейин унинг намойишини
бошлаш учун Показ слайдов (5.6.1-расм) булимидан Н а ч а ть показ булимини танлаш ёки кпавиатурадан F5 тугмасини босиш лозим. Бунда
намойиш материали намойиши хар доим биринчи тартиб ракамли слайддан
бошланади. Намойиш материаллари намойишини бошка тартиб ракамли
слайддан бошлаш учун керакли слайд танлаб олиниб PowerPoint дарчасининг чап пастки бурчагидаги @ (Показ слайдов с т е к у щ е го слайда)
тугмаси ёки Shift + F5 (бир вактда) тугмапари босилади.
Показ СЛа>чЦОВ
ц
Наметь показ
F5
Настройка презентации...
&
Настройка времени
Звукозапись...
Управляющие кнопки
►
Настройка действия...
я - Эффекты анимации...
Настройка анимации...
Смена щайдов...
Л
Скрыть слайд
Произвольный показ...
5.6.1-расм. Показ слайдов булимида мавжуд имкониятлар
Намойиш материаллари намойиши бошлангандан кейин слайдлар
куриниши тулик экранни ^оплаган *олда (5.6.2-расм) асбоблар панели ва
бош^а тугмалар куринмай колади. Слайд, объект ва матнларга тадбик
этилган эффектлар кетма-кетлиги буйича амалга оширилади. Бунда кейинги
слайдга ёки эффектга утиш учун кпавиатурадан ENTER ёки SPACE
(Пробел) тугмалари босилади. Битта слайд ёки эффект оркага кайтиш учун
BACKSPASE тугмасини босиш лозим.
'
^
Намойиш материаллари намойиши в а ^и д а битта слайд ёки
эффект олдинга ёки оркага харакатланиш учун харакат тугмаларидан хам фойдаланиш мумкин.
------------------
-
ззв -
5.6.2-расм. Намойиш материаллари намойиши бошланган х;олатдаги
слайд куриниши
Далее
Нагад
Поспедн*! лркгрютренныи
Перейти к слайду
►
□эоиэвогъный показ
►
Экран
►
указатель
►
Справка
[! П^у
Завершить показ слайдов
5.6.3-расм. Намойиш материаллари намойишини бош^ариш имкониятлари
Намойиш материаллари намойиши куринишидан чициш учун Esc
тугмаси ёки сич^ончанинг унг тугмачаси босилади ва 5.6.3-расмдаги дарча
пайдо булгандан кейин З а в е р ш и ть показ слайдов булими танланади.
Намойиш материаллари килиш жараёни давомида к«шимча маълумотлар ёзиш, маълумотларни белгилаб олишни, сич^онча унг тугмачаси
босилганда х;осил буладиган дарча ёрдамида амалга ошириш мумкин.
Сичконча унг тугмачаси босилганда х;осил булган дарчадан
У казатель булими танланади (5.6.4-расм). Бу булимда Ручка ёки Фломастерпарцан фойдаланиб Ньютоннинг иккинчи конуни (5-57-расм) формуласи киритилади (мисол тарикасида). Иккинчи марта сичконча унг тугма­
часи босилади ва У казатель булимидан Выделение танланиб, Ц в е т
чернил ёрдамида ранг урнатилади (5.6.5-расмда сарик ранг).
Далее
Aгр^нотренньа*
Перейти к слайду
Экран
Стрела
Указатель
^правка
у /
Ручка
фломастер
Паум
Завершить показ слайдов
S
Выделение
Цвет чернил
Ластик
м удалить к е рукописные данные со слайда
Параметры стрегхя
5.6.4-расм. Намойиш материаллари намойиши вак^ида кушимча
маълумотлар яратиш дарчаси
5.6.5-расм. У казатель булимидан фойдаланган *олда
Ньютоннинг иккинчи ^онуни формуласини киритиш
Агарда намойиш материали слайдларининг намойиш давомийлиги
аник булса, давомийликни олдиндан белгилаб олиш максадга мувофик
булади. Бунинг учун асбоблар панелидан Показ слайдов булимидан
Н астройка времени тугмаси босилади. Материал намойиши бошланади
ва Р епетици я дарчаси (5.6.6-расм) пайдо булади. Бу дарча ёрдамида
слайд ва намойиш материали давомийлигини белгилаб олиш имкони
мавжуд.
Спайдга т у х т а л и ш
давомийлиги
эф ф ект/слайд —
1— | — —
Т ухтаб тур и ш
(Пауза)
| >
п
През ент ация
давомиилиги
Ёзувни к;айта
такрорлаш
5.6.6-расм. Намойиш материаллари намойиши давомийлигини олдиндан
белгилаб олиш Р е пе ти ц и я дарчаси
Намойиш материаллари давомийлигини белгилаш дарчаси ёпилаётган вакгда бу ёзувни саклаш тугрисида маълумот чикади. Агар саклаш
тугмаси босиладиган булса, намойиш бошланганда эффект ва слайдлар
алмашинуви белгилаб олинган вакт буйича содир булади.
5.7. M ic ro s o ft P o w e rP o in t д а стур и д а п р и н те р д а н ф ойдаланиш
Microsoft PowerPoint дастурида намойиш материалларни принтердан
чоп этиб, таркатма материал сифатида тингловчиларга бериш хаётда куп
учрайди. Принтердан намойиш материаллари кандай чикарилади? Прин­
тердан чикариш дарчасини очиш учун Файл -> П е ч а ть булимларини тан­
лаш лозим. Пайдо булган П е ч а ть дарчаси (5.7.1-расм) Microsoft Office Word
ва Excel П е ча ть дарчаларидан деярли фарк килмайди. Асосий фарки
П е ч а т а т ь ва Выдачи булимларидир. П е ч а т а т ь булимидан (5.7.1-расм)
Выдачи (Таркатма материаллар) танлаб олингандан кейин унг томондаги
Выдачи булимидан бир варакдаги слайдлар сонини ( слайдов на
стран иц е ) белгилаб олиш мумкин булади. 5.7.1-расмда бу сон учга тенг
булган холат келтирилган, бунда слайдлар когозга чикгандан кейинги куриниш дарчанинг унг пастки бурчагида келтирилган.
5.7.2-расмда слайдларни принтердан чикараётганда уларнинг рангини узгартириш курсатилган.
-з з з -
ГЪи-еп
»ve.
/,192.168 1.1**Р LaserJet SIQO PCL 6
С о с то и те : Нет буплгн
T in :
HP LaserJet 5100 PG. 6
П ал:
1Р_1Э2.168-1.200
* I
I
Ci^-w
I
пруте»
Г~1 печать а Файл
Заметки:
Ц иагм нн печати
Принтербан чицариш
лозим булган маъпумот
© бее
Q.
Ф
Е
<0
5
го
5
£ .
5
а
Ю
Е
•о
‘3
<0
5
О lecyuiw слайд
О&ийды:
■О
Введите :-*хеов слайдов или диапазоны ю нео ов Ч а гс м к о : 1.3,5-12
И
сCl 5
ф
0 рйибрлтъПОK0T1W
H
Выдачи
и » .-.........<••■■
-I
спей л се t<a с т р о и л :
О
J
1
Rj 33
Qj
п\±=
п\=
0=
С
Ъ
Г П и ао ш а & сов д тп по петгт
Э й б о « и 1в * « спайное
>»Т'? I
1 г
Принтербан чицариладиган
Тарцатма материалнинг
маълумот ранги
бир варакидаги слайдлар сони
5.7.1-раем. Слайдларни принтердан чикариш дарчаси
5.7.2-расм. Слайд объектларининг рангини уэгартириб принтердан
чикариш имкониятлари
Q)
С
SS
с Ш
е S,
01
*
5.8. M ic ro s o ft P ow e rP o in t д а стур и куш им ча и м ко н и я тл а р и
Намойиш материаллари намойиши вактида маърузачи учун эслатма
ёки маърузадан келиб чи^адиган кайдларни (заметки) яратиш имконияти
мавжуд. Эслатмаларни яратиш учун, кайдлар варагини (С тр а н и ц ы
за м е то к) очиш лозим. Вид -> С тр а н и ц ы з а м е т о к танлангандан кейин
Microsoft PowerPoint дастури дарчаси куриниши 5.8.1-расмдаги *олатга
келади. Туртбурчак билан чегараланган булимга кайдлар, эслатмалар киритиш мумкин булади.
Microsoft PowerPoint - fAb stracts.ppt]
Файл
[J
Правка
- A J
:
gnj
Вставка
J. Z
* 24
Сервис
Показ слайдов
^ 3 J Ю■
Фордат
:Щ a J
1
|r
A "
» Ж К
^
S
Скно
A~ л '
Справка
4f
Д
Ado^e PDF
56*
- ^
Создать слайд
___
S y ерга ке р а кл и ка й д л а р (за м е тки )
к и р и т и ш м у м ки н
к
i Действия -
Авгофищры - \
Заметки 1 из 2
□
Q .-J иУ -у i t i гЛ
Natural wonders design template
т
v Д " — •- - z l J
узбекский (кириллица)
-> r i
Gflf
^
^
Намойиш материаллари намойиши ва^тида бу эслатма кайдларни
куриш ёки узгартириш киритиш учун сичконча унг тугмачасини босиб, Экран
-> З ам е тки докладчика танланади (5.8.2-расм). Очилган З а м е тки док­
ладчика дарчасида (5.8.3-расм) маърузачи олдиндан киритилган эслатмаларни куриши ёки янгидан кайдлар килиши мумкин.
йалее
Назад
Последний просмотренный
Перейти к слайду
►
Пра^зэ^пььый показ
>
Экран
►
Черный экран
Указатель
►
Белы* экран
Справка
□сказать ига-i скрыть рукъписнь# гюиме-одния
!Дзуза
Заметки докладчика
Завериш ь показ слайдов
Переключение программ
5.8.2-расм. Слайдлардаги кайдларни куриш З а м е тки докладчика
дарчасини очиш
Слайд: 1
Бу ерга эслатм а ва
кайдлар киритиш ёки
уларни куриш мумкин
I
Зжрытъ
5.8.3-расм. З а м е тки докладчика дарчаси
Намойиш материаллари намойиши вак^ида керак булмаган слайдларни куринмас килиш учун О бычный режим куринишида Слайды дарчасидан керакли слайд белгиланади ва сичкончанинг унг тугмачаси боси­
лади. >^осил булган дарчадан С к р ы т ь слайд булими танланилади. Курин­
мас холга келган слайд тартиб раками устига чизиб куйилади. Масалан,
биринчи тартиб ра^амли слайд куринмас цилинганда куйидаги белги пайдо
булади 1 .
*
Вырезать
-J
Копировать
_|
Создать слайд
Вставить
Удалить слайд
Оформление слайде...
Разметка слайда...
Фон...
>
Смена слайдов...
Л
Скрыть слайд
5.8.4-расм. Слайдларни куринмас *олга келтириш дарчаси
Намойиш материаллари намойишини Показ слайдов -> Н астр о йка
пре зентеци и булими ёрдамида бошкариш имконияти мавжуд. Бунда
намойиш материали бошкарувини маърузачи томонидан ёки автоматик,
анимацияларни амалга оширмаслик, баъзи тартиб ракамли слайдларни
курсатмаслик имкониятлари мавжуд.
Н а стр о й ка
п р е зе н та ц и и
f f ll'x '
Показ слгйдоз
Слайды
©
Й>ВС£
управляемый докладчиком (полным экран)
О управляемый пользователем (окно)
..;.с
{£&•spv.iv*»*
Ot
Z
t |>ч I
О автоматическим (полный экран)
Параметры показа
Смена слайдов
П
О
(аепредынный цикл по нажатия клав4»ии "Esc'
О
без речевого сопровождения
© п о времени
I 1без ашмаиш
Цвет рисунка:
вручную
Несколько мониторов
В9Н ВИ1
v
П
I
Показать представление докладчика
Производительность
i j использовать аппаратное ускорение обработки изображения
Советы
Разрешение показа слайдов: - [Использовать текущее разрешение]
|
|
V
I
о*.
I |
Отъема
|
5.8.5-расм. Н астройка презентации дарчаси ёрдамида намойиш
материали намойишини бошкариш
Слайдларни
ихтиёрий тартибда
намойиш килиш учун [3, 4, 9]
П роизвольный показ имкониятидан фойдаланиш максадга мувофик. Бу
дарчани очиш учун Показ слайдов -> П роизвольный показ танланади.
Янги очилган дарча буш ^олатда булади (5.8.6-расм). Янги ихтиёрий тартибдаги слайдлар намойишини яратиш С о зда ть тугмасини босиш ор^али
амалга оширилади.
Пооизвольный показ
I Произвольный показ:
I СОМ«гь..
|
Закрыть
||
j
5.8.6-расм. П роизвольный показ дарчаси (буш)
С оздать тугмаси босилгандан кейин пайдо булган Задание произ­
вольного показа дарчасига биринчи навбатда намойиш номини кирити|]ц
лозим (Имя произвольного показа). Бу дарчанинг Слайды п резентаци и
булимида намойиш материалида мавжуд хамма слайдлар мавзуси
келтирилади (5.8.7-расмда 7 та слайд). Керакли слайдлар танланиб, Доба­
в и т ь тугмасини босиш билан танланилган слайдларни Слайды произ­
вольного показа дарчасига утказилади. Бу жараён О К тугмасини босиш
билан якунланади.
:i
Задание произвольного показа
Имя произвольного показа! Btnnehi
Слайды npesemauw
Слайды произвольного показа:
f----------------------j; Добавить > > у
1. Slide 1
2, Siide 3
3. Slide 5
4.
7
1
OK
| |
Отмена
|
5.8.7-расм. Задание произвольного показа дарчаси
П роизвольны й п о каз
| Произдрльный показ:
I Создать...
I
I
1 Изменить... |
|
Удалить
|
[ Копировать |
|
Закрыть
I !
Доказать
|
5.8.8-расм. П роизвольный показ дарчаси (ихтиёрий намойишлар
яратилгандан кейин)
Яратилган намойишлар руйхати П роизвольный показ дарчасида уз
аксини (5.8.8-расм) топади. Намойишларга узгартириш киритиш учун кераклиси танланиб, И зм ени ть тугмаси, учириб ташлаш учун эса У д а л и ть
тугмаси босилади.
Руйхатдан намойиш танланиб, П о ка за ть тугмаси босиладиган бул­
са, олдиндан белгилаб куйилган тартибда материал намойиши бошланади.
5.9. M ic ro s o ft P o w e rP o in t д а с ту р и д а ф айлларни
саклаш им ко н и я тл а р и
Microsoft PowerPoint дастурида бошка Microsoft Office таркибига
кирувчи дастурларда булгани каби файлларни саклаш C trl + S, Файл ->
С охранить ва асбоблар панелидаги J тугмаси ёрдамида амалга
оширилади.
Сохранение до кум е н та дарчаси очилгандан (5.9.1-расм) кейин
файлни саклаш жойи танланади (диск ва католог), файлга ном берилади ва
файл кенгайтмаси танланади. PowerPoint дастурининг одатий кенгайтмаси
*.p p f булиб, саклаш жараёнида автоматик тарзда шу кенгайтма бириктирилади. Бу кенгайтмага зга булган PowerPoint хужжатини акс эттирувчи
раем куйидагича булади:
сЙ
'j
Сохранение д о кум е н та дарчаси Тип файла булимида файл
кенгайтмасини *.pps, яъни Д е м о н стр а ц и я PowerPointra узгартирилса,
файл ишга туширилган вактда автоматик тарзда намойиш материали
намойиши бошланади. Бу кенгайтмага эга булган PowerPoint документини
акс эттирувчи раем куйидагича булади:
и
Сохранени“ (дол,мемТ£к^
; jg MvConxxitw
Мои iTOC/*£Hie
документы
3
< SYSTEM [С:)Т
-•DATA (D:)
1DVD-RW Drive (G:)
£ CBTJJUGGETS (I:)
— SAWAR (КО
'♦Nokia Phone Browser
u,J
Мои
документы
Мой
конгьютер
ч
Имя файла:
npejemauw ногм.ДО
T r fi ф айлл:
П р е м н т л л я ( “ .p p t)
2
Мое сетевое
окружение
5.9.1-расм. Сохранение докум ента дарчаси
- 34В-
PowerPoint шаблони кенгайтм аси
Презентация (*.ppt)
Презентант PowerPoint 97-2 ОЗи 95 C.ppt)
Шаблон презентами (*.pot)’
Демонстрация PowerPoint
ops)?
Надстройка PowerPoint { “ ,ррг )
Рисунок в формате GIF {“ .gif)
л
PowerPoint а в то м а ти к намоиши
5.9.2-расм. Сохранение докум ента дарчасида файл кенгайтмасини
узгартириш имкониятлари
Microsoft PowerPoint дастури урнатилмаган компьютерларда намо­
йиш материали намойшини амалга ошириш учун, Файл -> П о д г о т о в и т ь
для ко м п а кт-д иска имкониятидан фойдаланиш лозим [4]. Упаковка для
записи на ко м п а кт-д и с к дарчаси (5.9.3-расм) очилгандан кейин биринчи
навбатда компакт-диск номини киритиш лозим.
Упаковка для записи на ком пакт-диск
/ Л
Копирование презентаций на ком пакт -диск, которы й можно буд ет
воспроизвести на компьютере в среде Microsoft Windows 98 второ, о
т д а н и я даже при отсутствии PowerPoint.
Название компакт-диска:
I 11.
'т
"
Файлы для копирования:
A b stra cts.pp t
| Д обавить ф айлы ... I
По умолчанию "к л ю ч а ю т -я связанные файлы
и средство просмотра PowerPoint. Чтобы
изменить это, нажмите кн о п ку Параметры .
|
---------------------------------Параметры...
| Копировать в п а п к у ... ] |j< onM poB aTbH ajsoM na(aj£M ^^
|
Закры ть
|
5.9.3-расм. Намойиш материалларини компакт дискга ёзиш дарчаси
Намойиш материалларига кушимча файллар кушиш керак булса,
Д о б а в и т ь ф айлы (5.9.3-расм) тугмаси босилади. Х,осил булган Д обав­
ление файлов дарчасидан (5.9.4-расм) керакли файл танлаб олинади ва
дарчанинг пастки чап бурчагидаги Д о б а в и т ь тугмаси босилади.
Упаковка для записи на ко м п а кт-д и с к дарчасида (5.9.3-расм)
П ар а м е тр ы тугмаси босиладиган булса, П а р а м е тр ы дарчаси очилади. Бу
дарча ёрдамида (5.9.5-расм) PowerPoint файлларига узгартириш киритишдан ёки рухсатсиз очишдан х;имоя килиш (парол билан х;имоялаш) ва
намойиш материали намойишини автоматик ёки фойдаланувчи томонидан
ишга тушириш (5.9.6-расм) имкониятларига эга булиш мумкин.
Д обавление файлов
ПК»
«•> SAHJAR (К:]
v
It • A
J
"
w$New Year:
1 ^
~3PowerPointTem plates
I-W
Моч последние * a p p t
документы
'3
►#5oW . .тол
Цм
IOKУ*«ить>
М&1
*0»«^ОТГр
Имя файла:
V
M o tfftn e t
Тип файлов:
Презентauw iи де*онстрл* » 1 (” ,ppl:*.pps)
|
v
O mni
]
5.9.4-расм. Добавление файлов дарчаси ёрдамида файллар кушиш
| v 7 jV ; . / T T v .
r- ^
У
™
™
Будут включены следующие файлы
0 Средство просмотра PowerPoint (для дратранзведения презентаций при отсутствии PowerPoint)
Выберите способ воспроизведена презентаций в средстве просмотра:
f^lCBfl3am-fcte файлы
П Внедренные шрифты TrueType
(Эти файлы не будут отображаться в списке файлов для копирования)
Защита файлов Рол erf3on t
Пароль для открытия любого файла:
Пароль для изменения любого файла:
OK
] |
Отмена
5.9.5-расм. П арам етры дарчаси ёрдамида файлми бошкариш
Воспроизводить все презентaum автоматически в '/казанном порядке
^
|Воспроиэводть автоматически только первую презентацию
Пользователь сам выберет презентацию для просмотра
[Не воспроизводить этот когаакт-диск автоматически_____________________
5.9.6-расм. П ар а м е тр ы дарчаси ёрдамида намойиш материали
нзмойишини ишга туширишни бошкариш
|
Яратилган намойиш материалларни каталогга нусхасини кучириш
учун К о п и р о ва ть в папку тугмасини босиш лозим. Очилган Копирование
в папку дарчасидан каталог номини ва с а ^а н а д и га н жойини курсатиш
керак булади. 5.9.7-расмда келтирилган мисолда К дискдаги p p t папкасининг ичида П резентация каталоги яратади ва намойиш материали нусха­
сини кучиради.
Копирование в папку
Котирование файлов в новую папку с указанными именем и
размещением.
Имя папки:
Размещение:
, Презентация
K:\ppt',
_________
|
ОК
|
Обзор...
|
| |
Отмена
]
5.9.7-расм. Копирование в папку дарчаси
Намойиш материаллари са^ланадиган жойни Размещение
дарчасига клавиатура ёрдамида киритиш мумкин. Ёки Обзор
тугмасини босиб, сичконча ёрдамида керакли каталогни танлаш
лозим.
___________________________________________________
СЧБ]Вс
Презентация
Eile
£dit
View
Favorites
Tools
Help
Search
Folders
ч.
X
\/
*
Л
4 J
v
— JB jA b s tra c ta .p p tl
»
> AUTORUN.INF
Sgdiplus.dll
intldate.dll
3 p la y .b a t
0 playlist.txt
l^pplview .exe
ppvwintl.dll
e j pvreadme.htm
:sae«tdll
umcovv5.dll
4.30 MB
■£ My Computer
5.9.8-расм. Яратилган намойиш материали нусхаси
-343-
Go
К:\рр(\П резентация каталоги ичида A bstract6.ppt файлининг нусхаси яратилди. Бу файлдан ташкари яратилган 10 та файллар Microsoft
PowerPoint дастури урнатилмаган компьютерларда *ам намойиш этилиши
имконини беради.
Намойиш материаллари компакт-дискга ёзилган вактда келтириб
утилган файллар *осил булади. Намойиш материалларини компакт-дискга
ёзишнинг каталогга нусхасини кучиришдан фарки Упаковка для записи на
ко м п а кт-д и с к дарчасида (5.9.3-расм) К о п и р о ва ть на ко м п а кт-д и с к туг­
маси босилишидадир.
Компакт-дискка маълум Слайд объектларига анимация бе­
риш учун айнан керакли объект белгилаб олиниши зарур.
M icrosoft Power Point дастурида ишлатиладиган тезкор клавишалар
5.9.1-жадвал.
Т ••ллор
Баж арадиган амали
Р у с т и л и д а ги MS
■■впав т п и д а г и
MS O ff: с# уч у н
Слайд тартиб
раками +
ENTER
Шу тартиб ра^ампи
слайдга утиш
Переход в слайд с
со о тв е тсв ую щ и м
номером
Go to slide
num ber
В
Кора рангдагм экран
х,асил килиш
Чёрный экран
D isp lay a black
screen
W
Ок рангдаги экран хосил
килиш
Белый экран
D isp lay a white
screen
S
Автоматик равишдаги
слайд курсатишни
тугатиш ёки кайта
бошлаб юбориш
О ста но вка или
за пуск
а в то м а ти ч е с ко го
показа слайдов
Stop o r re sta rt
an autom atic
slide show
ESC
Слайд курсатишни
тугатиш
Заверш ение
показа слайдов
E nd a slide
show
н
Кейинги яшириб
|#йилган слайдга утиш
П ереход на
следую щ ий
скр ы ты й слайд
Go to the n ext
hidden slide
Биринчи слайдга кайтиш
Переход на первый
слайд
R eturn to the
firs t slide
1+ENTER
6-к;исм. Microsoft Office
дастурларида ёрдам олиш
Кириш
Ушбу кисмда Microsoft Office Word, Excel ва PowerPoint
дастурларида тизим томонидан бериладиган ёрдамдан фойдаланиш ва кушимча маслакат олиш имкониятларини ишлатиш каби масалалар куриб куриб чикилади.
Китобнинг бу кисмида Сиз куйидаги билимларга эга
буласиз:
> Microsoft Office Word, Excel ва PowerPoint
дастурларида дастур ёрдамидан фойдаланиш
* Дастурлар буйича Microsoft Office компанияси веб-сайтидан маълумот олиш
■* Дастурлар буйича укув курсларида катчашиш
> Вошка фойдаланувчилар билан фикр алмашиш ва улардан ёрдам олиш
* Турли шаблонлар ва кушимча имкониятларни Microsoft
компанияси веб-сайтидан компьютерга кучириш.
6.1. M ic ro s o ft O ffice д а стур л а р и д а
ко м п ь ю те р д а н ёрдам олиш
Microsoft Office дастурлари фойдаланувчи учун жуда кулай килиб
яратилган. Дастур билан ишлаш давомида бирор муаммога дуч келганда
тизимнинг узидан ёрдам олиш имконияти мухайё килинган, яъни исталган
калит суз буйича дастур ёрдамидан фойдаланиш имконияти мавжуд. Ёрдам
тарикасида олинадиган маълумотлар олдиндан муаллифлар томонидан
(Microsoft компанияси) дастурлар таркибига киритилган [2-15].
Дастур ёрдамидан фойдаланиш *а р бир Microsoft Office дастур­
ларида бир-биридан куп фаркланмайди. Ёрдам дарчасини пайдо килиш
учун асбоблар панелидаги Меню панели Справка булимидаги Справка:
д а с т у р номи (6.1.1-расм) имкониятини танлаш ёки дастур фаол *олда
клавиатурадан F1 функционал тугмасини босиш лозим. Бунда дастурлар
дарчаларининг унг томонида Справка дарчаси (6.1.2-расм) пайдо булади.
Microsoft Office Word
M ic ro s o ft O ffic e E x c e l
Слравва j
Справка: Microsoft Office Word
\r
^правка: Microsoft Excel
FI
Показать помощника
Показать помощника
--------------------------------Office в Интернете
Office в Интернете
Свяжитесь с нами
Свяжитесь с нами
Проверить наличие обновленнй
Проверить наличие обновленнй
Найти и восстановить...
Найти и восстановить...
Активировать продукт...
1 Активировать продукт...
Параметры отзывов пользователей...
Параметры отзывов пользователей...
: О программе
О программе
M ic r o s o ft O ffic e P o w e rP o in t
£ п р а в кв
Ш
Справка: Microsoft Office PowerPoint
FI
Показать помощника
Office в Интернете
Свяжитесь с нами
проеерить наличие обновлений
Нацти и восстановить...
Активировать продукт...
Параметры отзывов пользователем..
О программе
6.1.1-раем. Microsoft Office дастурлари Меню панели Справка булими
Справка дарчаси
булимига керакли калит суз
киритилиши лозим булади. Калит суз киритилгандан кейин кпавиатурадан
Enter тугмаси ёки дарча унг томонидаги LJ тугмасини босиш керак. Бунда
киритилган калит суз буйича кидирув натижалари жадвал куринишида
пайдо булади. Жадвалдан ихтиёрий бирини танлаш лозим. Бунда танланган
натижа таркибидаги ёрдам маълумотлари (6.1.4-расм) билан танишиш
мумкин.
Компьютернинг узида ёзилган дастур ёрдамидан фойдаланганда ки­
дирув дарчасида А в то н о м н а я справка булими (6.1.3-расм) танланган булиши лозим. Акс *олда дастур киритилган калит суз буйича Интернет тармогидан кидирув амалга оширилади.
\ Справка W ord
▼
х
i Справка Excel
Ш
П ом ощ ь
а
▼
х
j Справка P o w e rP o in t
▼
х
ХЪПГ 'Jw’f l
:
П ом ощ ь
П ом ощ ь
Искать:
а
v > Оглавление
njb fi е Online
Подключиться к веб-узлу
Microsoft Office Online
Пс-спеднне сведения об
использовании Word
Автоматически обновлять этот
список из Веба
^ Помощь
§5) Учебный курс
^
Сообщества
^f_J Загрузка
См. т а к ж е
Новые возможности
Ш
м* Оглавление
j
0гяазг=еч1£
г е—
Office Oi^ne
Office Online
Подключиться к веб-узлу
Microsoft Office Online
Последние сведения об
использовании Excel
• Автоматически обновлято
этот список из Веба
Подключиться к веб-узлу
Microsoft Offke Or&ne
Последние сведения об
использовании РолегРсмп?
Автоматически обновлять
этот гтысок из Веба
ЗЙ Помощь
Помощь
Учебный курс
^
^ Учебньй курс
5 ^ Сообщества
Сообщества
Загрузка
•JJ Загрузка
См. т а к ж е
См. т а к ж е
Новые возножмости
1
•
HOBbie В05М0ЧСН0СТ*
Свя*;итесь с нами
w
6.1.2-расм. Microsoft Office дастурлари Справка дарчалари
Справка дарчасида I____ ** ' ___ ! булими (6.1.3-расм) танланилганда
дастурлар ёрдам маълумотлари мундарижалари (6.1.5-расм) пайдо булади.
Бу мундарижалар ёрдамида кетма-кет, мавжуд ёрдам маълумотлари билан
танишиб чикиш мумкин.
Мундарижа асосан кандай калит суз буйича кидирув утказишни
аниклаш кийин булган вазиятларда фойдаланувчига жуда кулай имконият
яратади, яъни мавжуд маълумотлар тизимлаштирилиб уларни мавзуларига
караб керакли маъълумотларни топиш мумкин булади. Албатта, бунда
маълумотни топиш учун сарфланадиган вакт купаяди.
Мундарижадаги (6.1.5-расм) ёлик; китоб белгиси ( ') ) босиладиган
булса, таркибидаги маълумотлар очилади ва бу китобнинг таркибида очиб
укиш учун тайёр маълумот булиши мумкин ёки яна очик китоб белгиси
чикиши мумкин. Бу кодисани реал китобнинг боблари ва унинг таркибидаги
булимларга ухшатиш мумкин. Очик; китоб белгиси ('■и) таркибида I* белгили
маълумотлар жойлашган. Улар ёрдам маълумотларидир. Бу маълумотларни реал китоб бирор бобидаги булим таркибидаги матн билан ^иёслаш
мумкин.
Microsoft Office дастурлари ёрдам дарчаси мундарижаларида келтирилган маълумотлар намунаси 6.1.6 - 6.1.8-расмларда келтириб утилган.
е i 8. |
а
Д-эпбянэт*г-ьнс-с и ббнбгпггнмое содержимое можно
найти ка веб-ляе
Office Online.
Дополнительные сведения
Результаты(20)
■'Ф> Д обавление диаграммы
Добавление пазвавд» диаграммы
V Добавление оргз^ ■зашоннои диаграммы
’<& \‘знене^е !хтю/ьзуе«ого по умолчанию
ила диаграммы
t* ,Зооавление ли<
Калит
суз
буйича
цидирув натижалари
тренда на диаграмму
V Изменение способа отображения данных на
диаграмме
#
?лененты, »о^оо*^е нежно защитите в
.<нигах к листах
Ф
Создание, совместное использование и
Рунка*, недоступные в общих книгах
удаление диаграмм нестандартных типов
» О гргфг-^еских объектах и рисунках
t Защита книг и /метав
Калит суз
»Идоеневде, i«e сртслеливаемые к не
отобращаемые е И-crosof?- Excel
■ffjp Слэсй№ настройки отчетов сводных табли
т"п"тгп
, " ^Автономная справка
П о иск
/
_] •У
[добавление диаграмме!
м Не удается паДтм?
ёЗ
Office в Интернете
Помощь
Учебный курс
Шаблоны
топовая справ**
Картинки и мультимедиа
Справо<*!ые материалы
6.1.3-расм. Microsoft Office Excel дастури ёрдамида
калит суз буйича кидирув утказиш
Мундарижада мавжуд маълумотлар таркибидаги, сиёх; рангли матнлар !панели инструментов у С Т И д а босилганда, бу суз ёки ибора тугрисида тушунтириш берилади (яшил рангдаги маълумотлар 6.1.9-расм).
Ц о
Добавление диаграм м ы
1.
На п г н £ » 1 ; 1Н о р у м е н т а в Р и с о в а н и е н а » п п е к н о п к у О р г а н и з а ц и о н н а я д и а г р а н к а
2,
Вь<б£рите одни из следующих тигэв .сиаграин:
•
диаграм м Зенгл ;
• имспичесхач доаграмчв;
•
тора>*1Л А льная д
наг D 3 fn a
;
• целевая диаграмма ;
• рйдиа/ъкау; диаграмма.
6.1.4-расм. Калит сузи буйича кидирув натижасида
олинган ёрдам намунаси
Справка Excel
£26Сб£В
Справка Word
Просмотрите интерактивное
оглавление.
Дополнительные сведения
О гл а в л е н и е
- Запуск и параметры
•^Созяаиие документов
• *£ Просмотр документов и перемешен!
«^Форматирование документов
•^Работа с текст он
■4$Работа с рисунками и диагратами
Печать файлов
■ Обеспечение безопасности и конфи
■^Массовые рассылки
^Использова»* Mkrosoft Word при р
^ Д о с т у п к данньи
<фАетоматизаи<я задач и программна
■^Средства работы с конкретными вз
•^Microsoft Word Visual Basic Reference
<
О гл а в л е н и е
Запуск и параметры
*
Печать файлов
Работа с кипами и листа™
Работа с данными
Работа с диаграммами и pncyi
^Р аб ота с диаграммами
«*£ Создав* диаграмм
Отображете диаграмг
^Р аб ота с маркерами да
• фу Изменеше данных в д>
■**£Плаьки погрешностей i
^Возможные типы диагр
[яСовет дня для Excel: Р<
■^Демонстрация: разлнч-;
* f Работа с рисунками и диа>
^ Р и с у ^ 1 и картинки
Работа с отчетами свод^
Обеспечение безопасности и
Использование Microsoft Ехсе
Доступ к да№1ым
Автакаттаиия задач и прогр
Excd дома
Просмотрите интерактивное
огяаале»*.
Дополнительные сведения
О гл а в л е н и е
Запуск и параметры
«ч^Созда^е презент аспй
.-«^Работа с грезентгшями
«^Работа с рисужами и диагратат
Печать файлов
Обеспечение безопасности и кон<]
*^Испагьзовл^е hferosoft PowerPo*
До<п уп к данным
~S Автомат изадов задач и программ
-^Средства работы с конф етные
«^N taosoft Po-A-erPont Visual Base Re
<0
■ Справка Microsoft Office Word
ш
_
|§ ш
ш
О ко л онтитулах
Колонтитулами называют области, расположенные в верхнем и нижнем поле каждой страницы
документа.
Е колонтитул обычно вставляется текст и/или рисунок (иочер страницы, дата печати документа, эмблема
организации, название документа, имя файла, фамилия автора и т. п.), который должен быть напечатан
внизу или вверху каждой страницы докуме*<та.
Чтобы начать работу с колонтитулом, выберите в меню Вид команду Колонтитулы.
6.1.6-расм. Microsoft Office Word дастури ёрдами мундарижаси
таркибидаги маълумот намунаси
Справка Microsoft Excel
[[]< > < • #
.................
р
С о з д а н и е к н и ги
Выполните одно из следующих действий,
▼ Создайте новую пустую 깫-у
В меню Файл выберите команду Создать, а затем на панели Создание книги области задач выберите
вариант Чистая книга .
v Создайте книгу на основе кло/ьзуеносо по умолчанию шаблона
Нажмите на стандартной пане/м инструментов кнопку Создать 1.:Л1
Примечание. Обычно исгй.ъзу^ыи по *молчамию шаблон kwth хранится в папке «C:\Program FilesV^crosof l
Office VOfficellvXlStart*.
т Создайте книгу н» оощве другого шаблона
1.
В меню Файл выберите команду Соэдат ь.
2.
В области зада1-; Создать книгу ще/чоагге ссылку На ноем компьютере.
3.
В диалоговом окне Шаблоны перейдите на вкладку Решения со списком специальных шаблонов, а затем
дважды щелкните шаблон, чтобы создать книгу на его основе.
■4.
Щелкните ссыгау Шаблоны на узле Office Online, чтобы получить доступ к другим шаблонам к*«г.
М
р
С п р а в ка M ic ro s o ft O ffic e P o w e rP o in t
Ш
о
_
Ш
* f W w , r«
Печать слайдов
Л атая процедура [Применяется при создании и распечатке презентации на прозрачных пленках для
последующей их ceMoncrpauw с помощью проектора. Microsoft PowerPoint автоматически оптимизирует слайды
для печати на выбранном принтере в черно-белой или иветном варианте.
1.
Задайте размеры слайда для печати.
> Инструкши
2.
чтобы представить, как будет выглядеть слайд при печати, в меню Файл выберите кьнгндч
Предварительный просмотр, а затем внесите любые необходимые изменения,
3.
На панели инстр/ментов Предварительный просмотр в поле П ечатать выберите вариант Слайды.
4.
Нажните кнотк/ Печать-;.^.] на панели 1#*ггрумемтое Предварительный просмотр.
ОТ
Примечание. При печати слайдов в ьяетном варианте в пеню Вид выберите команду Цвет или оттен ки
серого, а затем — Цвет. Для просмотра слайдов в ретате предварительного просмотра я иЕетнон варианте а
качестве прттера по умота*««о должен быть выбран цветной принтер.
6.1.8-расм. Microsoft Office PowerPoint дастури ёрдами мундарижаси
таркибидаги маълумот намунаси
На панели инструментов (Пзне.и
tpyntMnj
Элементами управления, служащими для выполнения команд. Чтобы вызвать!
|панеяъ инструментов, в меню С ервис [выберите команду Н а с т р о й ка , а 1
t;a рц
.__________ . Па н с п и н ш .1 р у м с и ю в
I Р исование нажмите
6.1.9-расм. Суз ёки иборалар тугрисида тушунча маълумотлари
6.2. Microsoft Office дастурларида ИНТЕРНЕТ
тармогида ёрдам олиш
Справка дарчасида 1 ^ Ра,ошь I булими танланилганда дастур тугридан-тугри Microsoft компанияси веб-сайти ёрдам (П омощ ь) булимига
(6.2.1-расм) мурожаат килади. Агар компьютер Интернет тармош га уланган
булса, Microsoft Office дастурлари буйича он-лайн, яъни Интернетга уланган
*олда ёрдам олиш имконияти пайдо булади. Бунда веб-сайтда керакли
Microsoft Office дастурларидан бири танланади. Бу турдаги ёрдамдан фойдаланиш мураккаблиги Интернет тизимида ишлаш буйича кушимча
билимларни талаб килишидадир. Маълумотлар асосан рус ёки инглиз тилларида пайдо булади. Бундан ташкари, бу сайтдан Microsoft Office дастур­
ларида ишлатиш мумкин булган кушимча имкониятлар тугрисида маълумотларни *ам топиш мумкин.
O s iS
• * П о м о щ ь n o M ic r o s o f t O f f ic e - д о м а ш н я я с т р а н и ц а - M ic r o s o ft I n t e r n e t E x p lo r e r
eja.tr
Травка
Назад
■
fV u
Избранное
4 J.
*)
Сервис
л !|
Ь
Справка
^
■if
я
пои»
^ 3
J3
4 '
4
'
v
V_ h ttD :/« fne e.n» crM cft c o n /h j 'rj/assstanceydefadt-aspx
G o o g le - i
Д с п е ш я я стра-:ш а
£
Search
• ф
53 Nocked
Check
•
^
AutdJnk
r« O J
•
Помощ ь
П ом ощ ь
Обуч&ме
И щ ете ц е н н ы е ка д р ы ?
На в е б -у з л е O ffic e O nline
Ш гб гсиы
v
Г *• • (
* V '
- •
• O ije w a па етем л е^'о в
К а р т * * ® и к¥льт*.чевиа
1ч.Тр^ЖЛ
Шабпоны по и в * г /
струен
ПОМОГ
отсбрать nf+Lvx из
ВУЧ1Д1Х.
K * p im
ea s a *ii« o
1
ToTDtawcs < -ascabfa s p e c ie •: Office
1
* > jK irtC T B 0 с каяенсарег. Outlook
кеиен.*я партнеров Office
Mtaroscft C ftte System
С о в е т ы по р а б о т е с O ffk c
С в я ж и т е с ь с нами
Получить ответь! ст
д ругих пе л ьзо в а '-ге и
C ftce
L
К *•_’
П » ^
|g ^ 1
W a r t млн P u b iis h e r. в ы б е р и т е о п ти м а л ь н о е
с р е д с т в о дл»> ре ш еиия п о с т а в л е н н о е л а д а ч ч
• срез»;
H VCM
■ О в* г
' r ^ e it
! Р з ^ * а с s rr- к »п е н ie«
Пояучгггь мва; оюллет е:-«г
П о л е зн ы й с о в е т
^ г о ю в п г м е с т н и ь п о * по д п и с и д л я сообщ ем ма
Х оим е^гвг**' об этой в*'!: •
—ранние
ч т о б * У вгл .чн ть р а з м р
шрифта в Wotd . нажиите
CTRi +SHIFT
м и м гр о н и о в п о ч ты
Г^д*ложе»*1е Оийоок по5вС'.’'0 “ т создавать подгисц с
piicyw<arw iv» i эмблемами.
С вямггееь с
B u in y c
‘ 0 6 BE! -
Зыясмите. какое прило><е*м пумде всего
С «м «
на flp v r n x
язы ка х
’/з.’ь-] O ffee на сэ м ы ж
Я 5е к« ф
П о л е д и ы е ссылям
> Access iyC 3
-
“ tx c e i «Х/ i
: c o : ♦ X its o s к < я
- Pu!*sher 2003 * Лаге 20C2
2003
IofoPa?h 200 j
PovejP& nt 2 0 M
iip v rn e т а е гэ з ^ ч ;
• F ro je « 2 M 3
3» ier
4 ЁИ'.М
2 9 0 3 * £ o r~ ie Beixn;-
- Кдле»
C *4 *«
<
>
• 0 Internet
6.2.1-раем. Microsoft Office дастурларида Интернет тармогида ёрдам олиш
Справка дарчасида
булими танлаб турли хилдаги киска
укув курсларида дастур буйича таълим олиш мумкин. Бу булим танланганда, дастур тугридан-тугри Microsoft компанияси веб-сайти таълим олиш
( Обучение ) булимига (6.2.2-расм) мурожаат килади.
Веб-сайтда керакли Microsoft Office дастурларидан бири танланилгандан кейин шу дастур буйича курслар руйхати намоён булади. Таълим
олиш курсларида бирор тема буйича билим берилади. Масалан, бирор
турдаги калькулятор яратиш мисолида Microsoft Office Excel дастури функцияларидан фойдаланиш тушунтирилади. Бунда яратиш боскичларини
кетма-кет амалга ошириш оркали кушимча билимларга эга булиш мумкин.
>^ар бир боскичга утиш ёки кайтиш учун L l__ ДЗЛ№ •'l тугмаларидан фойда­
ланиш кузда тутилган.
Help" " т а й н
f
О б у ч е н и е р а б о т е с M ic r o s o ft O f f ic e - д о м а ш н я * с т р а н и ц а - M ic r o s o ft I n t e r n e t E x p lo r e r
файл
Правка
g;ia
^JjHajaa # )ч « в
1л>
Избранное
^
“* ]
Сервис
1«*3
■
^правка
и<ии»ое
/
[Q]
-
^
v ] g j^ Перехои
•c ffice.nicrofioft.a}ni?nj-'u.lrarnQ idefaiJt.aso*
*
v
Лоил 1«яя crpamnvi
-С Seafdi
-
£)
^
6в ciocked
Check
О бучение
Поиошь
С озд ание с ти л ь н ы х подписей
О бучение
в соо б щ ени ях э ле ктро нном
иабг-сны
Картинки а к.у7ч»тл#5^а
Lsrpvjtcj
Р*иж*««в п ^ л г * р с в Office
Организация
д е л о п р о и з в о д с т в а в O ffice
ЩШ
!Г
A j
Oy**cL**fl поапнср е
грограияе Maosoft
Oufloo* позволяет
Г д о н о се а н * собречм» в OL-tacfc
профессионально
офос^гть свобше**
№ ~ й « А Office System
>яе«-рс**«м почты.
В ы п у с ки O ffice 2 0 03
С uBwtwr е с ь с нами
Прев pt-жить курс
£ 2 l£A !~.0 "1C адг-ВС-ГУ
7£С вО О н£Р *-
Т-ИнбСКИЙ КУРС
К вм чгу г'ж м * об ?Тэм веб •
сто л п *;
О•М'уоа»Off» 200:
» Где
егк*
м л
□
С сы л ки
* 3 & л г;» п е сз я и Г К
Акт»е&««а ОЯке
С ы ялсгг^к £ НА»1
Hepitm нл
* Обюс
Сровнт>*«е версий
ПОЛг^»П*( 0TMTW от
a p y s v r гчал,1сватег>ей
0 ? fce
По.1т--*1!в чки Емгтетв*-
Картинка д н я
по чты
HCTC/toJOflirtHe ферпул
( ip y m
ПвчОч < о п ц » » а н « н
лле релвал.доввпив,
Ttsene*»'* зпектра^вй
п?дао« 1r*»»foe-i! текста «к^лы м гърсоне.'ънс*'
• «ч» O ffc на р*3*лс
NS*5T55K>-ep«
Исильзевлше ГГКлеЛ
M krasoft Е<чЧ»
Х З Ь Ш Ht
flo n fs H w e с с ы л к л
■ Ъ д а е р х а продукте*
C ooftuec^eo Office
Otjof -56y-a«ujnv
A c c t«
E x :*
Ou Sk x
« Fic^tfaje
• infb^atr
' PlCcfC!
Каг-енлааи «а 2005 гсд
no nvrU D H M e
6.2.2-расм. Microsoft Office дастурлари буйича Интернетда таълим олиш
Справка дарчасида jsa сообщества | булими танланганда Microsoft
компанияси веб-сайтининг дастурлар буйича фикр алмашиш булими
очилади. Булимда ихтиёрий дастур буйича форумларда катнашиш мумкин.
Берилган саволларга бутун дунёдан дастур мутахассислари ва фойдаланувчилари имкон ^адар жавоб беришади. Саволларга жавоб бериш ва^ти
турлича ва чузилиб кетиши мумкин. Бундай лолларда фойдаланувчи уз
электрон почта (e-mail) манзилини колдириши ва саволга жавоб берилганда, фойдаланувчи бу хакида ого*лантирилиши мумкин. Бу имкониятдан
фойдаланиб, ёрдам олишнинг энг асосий камчилиги ёрдам керакли вактда
курсатилмаслиги, яъни тез етиб келмаслиги мумкин. Баъзан жавобни
хафталаб кутишга тугри келади.
•^Д ом аш няя страница групп обсуждения O ffice - M icrosoft Internet Explorer
£рйг-
Праека
Вил
Избранное
;*]
■
Сервис
-
>
П“ 1СК
4 ft
ijJ J
-
„
.Л
£ j hUs^Twvwb.microsoft.com/GfSce/comnintv/ru^u/cfefault.riispx
G fK /g le -
□ !/
Справка
v ] jjQ Search w ф
•
v
l£ . ^ 3 68 blocked
Check *
^ ГУре»&д
Autot>nk - *
РОССИЯ
Поиск по Microsoft.cam
1*1 ?.4ctoaoft
j Найти j
Домашняя странниа групп обсуждения Office
Группы обсуж дения
А нглийским
Русский
.
>
►
Домашияя страница Office
Добро
пожаловать
в группы
. . .
'
обсуждения Майкрософт
Пакет Office е странах мира
—
ЗВ иод
1
в
, «j ,„
| | Sd | Спрз.ка
;;
Английский v ] j
Искать
Задавайте вопросы, дел и тесь инф ормацией, обм е ни вай тесь
идеями с о своими коллегам и из разных с тр а н мира. Выберите
гр у п п у об суж ден ия в с п и с ке на левой сто р о н е стр ани ц ы .
Теперь вы м ож ете просмотреть ин те р е с у ю щ и е вас сообщ ен ия ,
о твети ть на вопросы д р у ги х или задать с в о и собствен н ы е .
Чтобы п рове сти п о и с к в заданной тем е, введите с н о в а дл я
п о и с ка в попе н а й т и , вы берите н уж н ы е группы в с п и с к е в и
н аж м ите к н о п к у И с к а т ь .
н а М
Н
Н
Ш
В М
<
с)
Н
л
Н
V
>
ф Internet
6.2.3-расм. Microsoft Office дастурлари буйича
Интернетда фикр алмашиш
Бирор шаблон ёки бонда турдаги имкониятларни дастур янги фойдаланувчилари томонидан яратилиши, албатта, мураккаб. Бу вазиятларда
Справка дарчасида IМ
'1 булими танланганда, Microsoft компанияси
веб-сайтининг турли шаблонлар ва имкониятлар сакланадиган булимига
(6.2.4-расм) мурожаат килинади. Булимда фойдаланувчи узига маъкул
булган дастур шаблонлари ва кушимча имкониятларини уз компьютери
хотирасига юклаши мумкин.
Бундан ташкари, бу булимда дастур фойдаланувчиси дастурларда
ишлашни енгиллаштириши мумкин булган дастурлар учун кушимча кичик
дастурларни *ам уз компьютерига юклаши мумкин.
С ] З а гр у ж а е м ы е н о м л о н е ш ы M ic r o s o ft O ffic e . Д м в н и с т р а н и ц а - M ic ro s o ft In te r n e ! E xp lo re !
Файл
Пража
Ивбрвчное
С ркк
'JU Js)
-^1*4
£лраехл
■
п“*х
' '’*«*»=
13
Ыф://ЬАсе rt(TOM^ccw.nj-ru;cffice^4lale/d«f»Jl.*S))<
.
С Л> - g if -
v j
S te c h
•
^
^
Ц р ьЗ totocfced
"J
■>»
*ЛГУ1'Г 1
П окы ь
о*»
Об>%е.ч«
К ар ти ж и и к у т ь я медиа
Загрузки
? М « я плр'!-ерое Offce
Обновление Office
О ^овяв-м а Office
Проееэь-е п а л ч м *аж>**х г*5»«авле***1.
повышают<‘х насехнасгь п 6екгао-*хлъ
O flkf.
» 5<»*х»:ы->uгеегъ>
■ 5апопдоем*«
£жя*«>'я Crнгруме
Q) Пров£рй1Ь naxiijut обнздлемяя
*
г-с Е*6 yiT.'
M s aeo*t OfFte S>sten:
5*П>,5«М
Выпуски Office 2 003
С и а ж п гс ь с ипнч
■fcceep»4MW—
HoBedvte 5лгру ш а риы«
факлы д м Office
межечге-ьде гочгы йп>
Полить
от
ДРУГЧ! ПОГЬ5Г!М~е'<Л
OffkПслу*<тьп*шбголлепеч»
аибкьуя:
■ H j* ст о бж сл вк ч Za-w
►гг-tea К * D
• '^жас?8о
C xorl а о о з view?»
ж за
* | |
f^ tfS M ta погашает
открвеатв. npooiaTo « a '! =
и печататв та6/»».ы Exctf.
даже et»~t на ъоныо^ере
не ут^м млемо nt»wKPte^*e
Ежё.
■о*ир
> CpfliMsME!ИрбЛ
.
С вьпуэса» Office 2002
■ ~Й5 КУПИТЬ
Ссылки
Гвынтеzsyj.?К
*Р-»е6-
к'СГПОН*»^»:
<япчептамй об это#, эм*-
Г'СвМв
Сдоделек* р^евм»***!
Злг-£ .-«Mv-ы-в VC •Ч’ Вр«€ЧГМ
• Фал^ь, С**11с* ЛЧ03д>м w / M !
- г*уъ 0^4кх300/'и гл:-аг’>паг
Дополнительные сяс д г имя о
з агруж аем ы х файлах
Полезные ссылай
POMi«PWKA'(WU<10S
Дь/тол^-те/*»»*»* стелен.-а ьб
a & w c ' t v t c fik e
Сс« б ы к * » C-ffiv*
• Э>«лко* стес :ес6-/злоизе«'р<>в!
Це*тр разработ-а**
• 3*1а*г..- е СвэйГ*:
Crftv.s V т а SftfpvK
О'^а: 57м93
.1
мпг.'Ь
Лллен^а^' на Хй5гй0
Поптларкые
ш р у м а е н ы е файлы
* **•*
6.2.4-расм. Microsoft Office дастурлари Меню панели Справка булими
Дастурлар баъзи дарчаларининг унг юкориги бурчагида пайдо буладиган 1л ' тугмаси босилганда, шу булим ёки дарча тугрисида ёрдам маълумотларини олиш *ам йулга куйилган. Афзаллик шундан иборатки, айнан
куриниб турган дарча ёки булим тугрисида ёрдам олиш мумкин. Бунда,
албатта, кидириш учун сарфланадиган вакт тежалади.
//
-----------Microsoft Office дастурларидан фойдаланишда, албатта,
дастур ёрдамига мурожаат килинг. Бу вактни тежайди. Агар
компьютерингиз Интернет тармогига уланган булса, Microsoft
компанияси веб-сайтидаги ёрдамлардан фойдаланинг, курсларда
таълим олинг ва тайёр шаблонларини уз компьютерингизга юклаб
улардан кундалик ишларингизда фойдаланинг
Compute!- Literacy_____________________________________________________ Indexing
Х отим а у р н и д а
Азиз китобхон, Сиз, катта хажмли, куп маълумотни узида жамлаган
ушбу китобни тугатдингиз. Уни илк бор кулингизга олганда китобдан узингиз
кутган билим ва куникмаларга эга булиб, Майкрософт Офис дастурлар
гурухини фаолиятингизда куллашга оид саволларингизнинг асосий кисмига
жавоб топа олдингиз, деб умид 1<иламиз.
Агарда
ушбу
китоб
Сизнинг
фаолиятингизга
ахборот
техноло-
гиясининг уйгунлашувида бир 1<адар ёрдам берган булса ва Сизга кандайдир фойда келтирган булса. китоб яратувчилари кутган умидлари руёбга
чикканидан шод булишади.
Китобни укиб тугатганингиз Сизнинг х;аётда *ар доим илм изловчи
эканлигингиздан дарак беради. Демак, Сиз хам муаллиф хизмат килаётган,
Узбекистан
Республикаси
олий
укув
юртлари
ходимларининг ахборот
технологиялари буйича малакасини ошириш марказида амал к;илинадиган
“ Бешикдан цабргача илм изла” шиорига риоя киласиз.
Ф ойд а л а нил га н адабиётлар:
1.
James О. Mason, Jr. "Using Microsoft Excel in Business", University of
Alabama, The Dryden Press, 1998 -4 8 1 p p . - ISBN: 0-03-02334L-0
2.
Carol Brown “Microsoft Office XP Plain & Simple”, Microsoft Press, 2001
- 353pp. - ISBN: 0-7356-1449-0
3.
Tom Negrino "Creating a Presentation in PowerPoint”, Peachpit Press,
2005 - 142pp. - ISBN: 0-321-27844-5
4.
Ellen Finkelstein ''How to Do Everything with Microsoft Office PowerPoint
2003", McGraw-Hill/Osborne, 2003 - 416pp. - ISBN: 0-07-222972-1
5.
Michael Halvorson, Michael J. Young “Microsoft Office XP: Inside Out” ,
Microsoft Press, 2001 - 1582pp. - ISBN: 0-7356-1277-3
6.
Ann Ambrose et al. “Computer Literacy Basics: A comprehensive Guide
to IC3”, Thomson Course Technology, 2005 - 646pp. - ISBN: 0-61924382-1
7.
Craig Stinson, Mark Dodge "Microsoft Office Excel 2003: Inside Out”,
Microsoft Press, 2 0 0 4 - 1015pp. - ISBN: 0-7356-1511-X
C o m p u te t- L ite ra cy________________________________________________ In d e x in g
8. Mary Millhollon, Katherine Murray “Microsoft Office Word 2003: Inside
Out", Microsoft Press, 2004 - 976pp. - ISBN: 0-7356-1515-2
9.
Faithe Wempen
'Microsoft Office
PowerPoint 2003:
Bible”, W iley
Publishing Inc., 2003 - 851pp. - ISBN: 0-7645-3972-8
10. Brent Heslop et al. “Microsoft Office Word 2003: Bible” , W iley Publishing
Inc., 2003 - 869pp. - ISBN: 0-7645-3971-X
11. John Walkenbach ‘‘Microsoft Office Excel 2003: Bible”, W iley Publishing
Inc., 2003 - 897pp. - ISBN: 0-7645-9967-1
12. John Walkenbach
"Microsoft Office
Excel 2003:
Formulas", W iley
Publishing Inc., 2004 - 826pp. - ISBN: 0-7645-4073-4
13. John Walkenbach "Microsoft Office Excel 2003: Power Programming with
VBA”, W iley Publishing Inc., 2004 - 1018pp. - ISBN: 0-7645-4072-6
14. William Dailey "Computers are Your Future 2005’’, Prentice Hall Inc.,
2005 - 362pp. - ISBN: 0-13-113979-7
15. Эд Ботт, Карл Зихерт "Windows ХР: Эффективная работа" - СПб.:
Питер, 2005 - 1069 с. - ISBN: 5-9^723-023-2
16. http://allmath.ru/appliedmath/operations/excel/excel1 .htm
17. http://allmath.ru/appliedmath/operations/excel/excel2.htm
18. http://allmath.ru/appliedmath/operations/excel/excel3.htm
19. http://allmath.ru/appliedmath/operations/excel/excel4.htm
20. http://allmath.ru/appliedmath/operations/excel/excel5.htm
21. http://allmath.ru/appliedmath/operations/excel/excel6.htm
22. http://allmath.ru/appliedmath/operations/excel/excel7.htm
23. http://www.guidebookgallery.org/splashes/word
24. http://www.guidebookgallery.org/splashes/powerpoint
25. http://www.guidebookgallery.org/splashes/excel
26. http://www.computerhope.com/history/windows.htm
27. http://en.wikipedia.org/wiki/USB_port
28. http://en.wikipedia.org/wiki/LPT_port
29. http://www.gcflearnfree.org/Tutorials/
30. http://www.microsoft.com/learning/syllabi/en-us/2261bfinal.mspx
C o m p u te r Literacy____________________________
П редм ет ку р с а тки ч и
###### • 242, 246
ИДЕЛ/О!- 241, 242
ПЗНАЧ! ■242, 245
#ИМЯ? ■242, 243
ПН/Д ■242
ЦПУСТО! ■ 242, 243, 244
ПССЫЛКА! ■242, 244, 245
иЧИСЛО! ■242, 244
160, 174, 176, 182, 184, 197, 293. 339,
352, 357, 364
Microsoft PowerPoint ■4. 303, 304, 305,
306, 307, 309, 310, 313, 314, 317, 321,
322, 323, 328, 331, 336, 339, 341, 346,
347, 350
Motherboard ■9
\
Notebook ■ 7
$ белгисидан фойдаланиш ■ 225. 226
P
Pocket PC ■8, 9
Compact Disk ■ 18
C P U ■ 9, 10
I)
S
Speaker- 18
Stylus ■ 13
DVD ■ 18
T
Г
Touchpad ■ 13
Floppy disk ■ 18
M
Hard Disk ■ 18
Headphone ■ 18
Windows X P ■2, 3, 23. 24. 25, 26, 27, 28,
29, 32, 38. 39. 40, 42, 46, 47. 51. 59, 61,
62, 63, 66, 79, 80, 299, 364
Z
L
ZIP ■ 18, 20
Laptop • 7, 8
V
Microsoft Office Excel ■4, 58, 196, 197,
198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 217,
223, 241, 246. 267, 285, 293, 294, 299,
355, 357, 359, 364
Microsoft Office Word ■3, 4, 58. 81. 82, 83,
84, 85, 86. 87. 88, 89, 90, 92. 94, 96, 97,
99, 101, 102, 106, 107. 109, 110, 111,
113, 114, 116, 120, 121, 123, 124. 125,
126, 127, 129, 130, 131. 133, 134, 135,
136, 137, 138. 139. 140, 141, 142. 144.
145, 146. 147, 149, 151, 152. 153, 154,
Автозам ена ■ 130, 131
А в т о ф о р м а т табл ицы ■ 101, 143, 144
Анимация ■320, 323, 325
Аппроксимация ■267, 274, 275, 276, 277
безак шаблоны ■315
Буфер обмена ■ 88, 122, 123, 124
в
К
В инчестер ■ 18
К и ри ти ш курилмалари ■ 10
Г оам м атик х а т о ■ 125
Циркиб олиш ■ 79. 94, 122
К,иска м уддатли м аъ лум от саклаш
курилмаси ■ 18
Диаграммалар яр а ти ш ■4, 246
Добавление ячеек • 134, 135, 221, 222
Ёрдам опиш ■2, 4, 56, 351, 352, 358, 359,
362
Ёрпик, ■ 76, 77, 78
Ж
Жадвал хусусиятларини
j/зга р ти р и ш ■3, 139
Жадвал я р а ти ш ■3, 131, 132
Жадвал ячейкаларини
6ирпаш тириш ■ 136
Клавиатура ■ 10, 11
Классическое меню “Пуск" ■42
Коло нти тулл ар ■ 182
Ком пакт-диск ■ 18
Компакт-дисклар ■20
Ком пью тер цурилмалари ■ 3. 6
Ком пью тер тузи ли ш и ■3, 9
Ком пью тер турлар и ■3. 7
Куп боскичли р у й х а т ■119
Куриниш режимлари ■308, 309, 310
Л
Л огин ■26, 27
3
З аста вка ■35, 36
Имло х а т о ■ 125
И н те р н е тд а таъ л им олиш ■360
Иш вараги ■203, 217, 218, 219, 221, 230,
231, 279, 295, 297
Иш с т о п и ■3, 28. 29, 31, 33, 34, 35. 38.
39, 69, 79
Ишга туш ир иш ■3, 4, 24, 26, 29. 43, 44,
58, 74, 82, 83, 123, 197, 198, 199, 303,
304, 322, 328, 329, 347
К
Калькулятор ■ 43
К
Ц а т т щ диск ■ 18
Кидирув ■51, 55, 57, 88, 90, 194
М а т н ки р ити ш ■3, 94, 100, 102, 108,
110, 121. 123, 133, 140, 149, 152, 154,
168. 174, 179
М а тн д аги хатоларни аниклаш ■3, 124
М а тн н и жадвалга айлантириш ■ 148
Мацаллий курсаткичлар ■49
М аълум от сацлаш цурилмалари ■ 18
Маълумотлар йуналиши ■ 145
Микропроцессор ■ 10
Микрофон ■ 13
Мой ком пью тер ■59, 61. 79, 80
М онитор ■ 14
Намойиш ■ 303, 310, 311, 325. 336, 337,
338, 339, 341, 342, 343. 347, 350
Нусха кучириш ■ 64, 203, 226, 228, 229,
307
Панель б ы с тр о го запуска ■ 29
Панель задач ■28, 29, 40, 50
Правописание ■ 124. 126, 127, 195, 300
П ринтер ■ 15
Пуск ■3, 24, 28. 29, 40, 42, 43, 44, 45, 46,
50, 51. 52. 56, 58, 79, 80, 82, 83, 197,
198, 303, 304
Размер ш р и ф та -36. 194
Рацамланган р у й х а т ■117
Раем чизиш ■ 154
Расмлар хусусиятпари ■ 160
Р асстановка переносов ■ 129, 130
Регрессия ■279, 282, 284
Регрессия чизиги ■ 279
Рисование ■99, 154, 155, 156, 157, 158,
159, 170, 171, 172, 308, 322, 330
Р остлаш ■39. 98, 101, 108, 144, 145, 194,
320
С войства: Экран ■31
С ервер■ 8
С имвол■ 109, 110
Сичконча ■ 11
Сичконча куриниши • 48
Сканер ■ 13
Слайдларга кайдлар ■341
Сузларни а в т о м а т и к алмаш тириш ■ 131
Сузларни а в т о м а т и
тарзд а кучириш ■ 129
Удаление ячеек ■ 136, 222, 223
У с ту н га аж р а ти ш ■113
Файл хусусиятлари ■ 71
Файллар номи ■51
Файлларни учириш ■66
Файлларнинг кенгайтм алари ■ 51
Флеш диск ■ 18
Флоппи диск - 18,19
Ф о р м а т ячеек ■ 206, 207, 208, 210. 211,
212, 213, 215. 216
Формула ■98, 110, 111, 112, 203, 224,
231, 243
Л'
Х уж ж а тн и сацифалаш ■ 177
Часовой пояс ■30
Чегара чизицпари ■ 101, 139, 140, 141,
234
Ч и з и г и д астурлаш ■285
Чоп килиш ■187
Ш
Шаблон ■ 180
Шахсий ком пью терлар ■ 7
Э
Т
Э ф ф ектлар ■327
Тезкор клавишалар ■ 79, 194. 300, 350
Тизимли блок ■ 9
Топшириклар сох,аси ■87. 88. 89, 203
—------------------------------------------------Ячейка кушиш ■ 134
Ячейкаларга аж р ати ш ■ 102, 137
Санжар РУЗИМОВ
Компьютер саводхонлиги
Укув кулланма
Мухаррир С.Сафаева
Техник мухаррир Д.Мамадалиева
Са^ифаловчи А.Бойхон
М усам и * Ш.Рах,имк;ориев
Босишга 14.02.2011 йилда рухсат этилди. ^огоз бичими 60«841/i6. Босма
табоги 23,0. Нашриёт х,исоб табоги 21,39. Адади 1000 нусха 8-сонли буюртма.
«NOSHIR» нашриёти, лицензия AI № 096, Тошкент ш., Лангар кучаси, 78.
«NOSHIR» Узбекистон-Германия кушма корхонасининг босмахонасида чоп
этилди. Тошкент ш., Лангар кучаси, 78.
ISBN 978-9943-353-27-5
Related documents
Download