МАЪРУЗА
ТАКСИМЛАНГАН ААТ
ДА МАЪЛУМОТЛАРНИ
РЕПЛИКАЦИЯЛАШ
ТЕХНОЛОГИЯСИ
Режа:
1. Маълумотларни
технологияси
репликациялаш
2. Замонавий
МББТ
да
репликаларни синхронизациялаш
жараёни
1. Маълумотларни репликациялаш
технологияси
Реплика-бу
фойдаланувчиларнинг
бир хил (мос) маълумотлар билан
автоном ишлаши мақсадида тармоқдаги
бошқа
компьютерда
жойлашувчи
маълумотлар базасининг махсус нусхаси
ҳисобланади.
Репликациянинг асосий ғояси бу фойдаланувчиларнинг бир хил (умумий)
маълумотлар билан автоном ишлашидир.
Бунда тармоқда локал маълумотлар базаси
бўйича маълумотлар узатилиши ва алмашинуви ҳисоблаш жараёнлари учун максимал
даражада ишлаб чиқарилади. МББТнинг
ушбу ёндашувни амалга оширувчи дастурий
таъминоти маълумотлар базасини тиражлаш
(репликациялаш)
функцияси
билан
тўлдирилади.
Репликанинг асосий турлари
Синхрон: барча маълумотларни ёзиш битта
каналдан амалга оширилади
Асинхрон: Барча амаллар хар хил
каналлардан амалга оширилиши мумкин
Бироқ, бундай тақсимланган тизимни
қуриш ва
қўлланилишдаги
асосий
принципларининг бирида иккита муаммо,
яъни маълумотларнинг келишилган узлуксиз
холати вужудга келади:
• барча репликаларда умумий маълумотларнинг ҳажми ва маъносининг келишилган
ҳолатини таъминлаш;
• барча репликаларда маълумотлар структурасининг
келишилган
ҳолатини
таъминлаш.
Умумий
маълумотларнинг
мос
ҳолатини таъминлаш, ўз навбатида иккита
принципларининг бирини амалга оширишга
асосланади.:
•узлуксиз
янгиланишни
кўпайтириш
принципи (ҳар қандай репликадаги ҳар
қандай маълумотнинг янгиланиши дарҳол
кўпайиши зарур);
•қолдирилган
янгиланиш
принципи
(репликаларни янгилаш, махсус команда ёки
вазиятгача қолдирилиши зарур).
Янгиланишни узлуксиз кўпайтириш
принципи «реал вақт тизими» деб аталувчи
тизимни қуришда асосийси хисобланади.
Масалан, хаво харакатини бошқариш тизими,
йўловчи транспортга чипта бромлаш тизими
ва х.зо. Бунда репликаларга мос узлуксизлик
ва аниқлик талаб қилинади.
Узлуксиз
янгиланишни
кўпайтириш
принципини қўллаш қуйидагини ўз ичига
олади: ҳар қандай транзакция муваффақиятли
тугатилган ҳисобланади, агар тизимнинг
барча
репликаларида
мувафақиятли
тугатилган бўлса;
Амалиётда бундай принципни кўллашда
«Клиент-сервер» тизимидаги синхронизацияларни забт этиш технологияси каби тупиклар
билан
боғлиқ
қийинчиликларга
дуч
келинади. Фараз қилайлик, битта ҳисоблаш
установкасида
фойдаланувчи
ўзининг
репликасидаги
маълумотларни
янгилаяпти.
Ушбу репликанинг маълумотлар базасига мос
келувчи
ёзуви
транзакцияси
амалга
оширилаётган вақтда локал МББТ ядроси орқали
бошқа фойдаланувчилар орқали ўзгартирилиши
блокировкаланади.
Мана
шу
транзакция
тизимнинг бошқа репликасига юборилган ва
тугалланган бўлса ушбу маълумотларга мос
транзакциялар разблокировка килинади.
Репликацияланган
тизимларда
тупикларни
аниқлашда худди марказлашган «Клиент-сервер» тизими
транзакция мониторида ишлаб чиқарилган алгоритмлардан
фойдаланилади. Бунда тупикларни аниқлаб ва йўқ қиладиган
аналогик алгоритмлар ишлатилади. Агар хужжатларни
айирбошлашнинг автоматлаштирилган тизимини олсак,
ушбу хизмат ҳужжатларининг жойи ўзгартирилиши ва
харакатининг миллий «тезлиги» иш кунига аъло ҳолатда эса,
иш соатига мос келади. Бу ҳолатда тақсимланган ахборот
тизимининг репликаларини янгилашда, факат бир марта хар
бир иш соатида ёки хар бир иш кунида талаб килинади, агар
у репликациялаш технологияси асосида қурилган бўлса.
Бундай ахборот тизимларни қолдирилган янгиланиш
принципи асосида қуриш мумкин.
2. Замонавий МББТ да репликаларни
синхронизациялаш жараёни
Бу
жараён
факат
турли
репликаларда
ўзгартирилган
ёки
қўшилган
маълумотлар
алмашинувини ўз ичига олади. Ушбу максадда
маълумотлар базаси тизим каталогида жорий
ўзгартирилишларнинг
махсус
жадваллари
яратилади ва таксимланган тизимнинг барча
объектларини
глобал
идентификациялаш
(номлаш) ташкиллаштирилади. Бундай ёндашув
маълумотлар базаси хажмини бир канча
оширади,
лекин,
репликаларнинг
синхронизациясидаги транспорт харажатларини
чеклаш имкониятини беради. Бундай техника глобал
уникал идентификаторлар (GUID) деб аталади.
GUID (Globally Unique Identifier) –
глобал уникал идентификаторлар
У 128-битли рақам ҳисобланиб, манбааларни
идентификациялашда қўлланилади. Бу термин
асосан
Microsoft
технологияларида
қўлланилади, бошқа тизимларда UUID дан
фойдаланилади.
Online GUID Generator томонидан олинган
GUID кўриниши:
843c1b19-6ff5-4a99-8fb9-43f8d4be4d4c
{A7924F8A-DEBC-4B47-81EE-CA8617DBC474}
https://www.guidgenerator.com/online-guid-generator.aspx
Репликациялашни амалга оширишда
қуйидаги талабларни бажариш лозим:
глобал уникал идентификаторлардан
фойдаланиш
Маълумотларни сақлаш турининг ягоналиги
Янги репликани яратиш тартиби
берилган бўлиши
Репликациялашда қуйидаги муаммолар
келиб чиқиши мумкин
Ёзувларни ўчиб кетиши
Ўзгартирилган ёзувларни ўчиб кетиши
Ўзгартирилган ёзувларни ўзгариб қолиши
Мавжуд бўлмаган ёзувларни ўзгариши
Коднинг уникал эмаслиги
Вазифани бажаришда хуқуқларни бузилиши
Репликация технологияси асосида қурилган
тақсимланган
ахборот
тизимининг
қўлланилишининг самараси ва эгилувчанлилиги
нуктаи назаридан энг муҳими,
ўз ичига
репликацияланадиган ва репликацияланмайдиган
объектларни
олувчи
қисман
репликалар
ҳисобланади.
Қисман реплика деб, тўлиқ репликаларда
чекланган ёзувларни ўз ичига олувчи маълумотлар
базасига аталади. Қисман репликаларни яратишнинг
энг кўп тарқалган услубларидан бири, аниқ бир
жадвалга тўлиқ (асосий) репликани ўрнатувчи
фильтрлардан фойдаланиш ҳисобланади.
Маълумотларни
репликациялаш
технологияси,
ахборот тармоғида маълумотлар янгиланаётганда катта
оқим ва
жадаллик таъминланиш кераги бўлмаган
холатда ишлатилади. Яъни таксимланган ахборот
тизимини яратишда юзага келадиган муаммоларини
тежамкор ечиш хисобланади. Амалиётда маълумотларга биргаликда коллектив ишлов берилаётганда ўз
таркибига
маълумотларни
объектив
боғловчи
элемантлар,
репликациялар
ва
«клиент-сервер»
масалаларини
олувчи
аралаш
технологиялар
ишлатилади. Бунда мантиқий проектлаш муаммосига
қўшимча, яъни маълумотлар (жадваллар, майдон,
калитлар, алоқалар, туликликни чеклаш)ни ташкиллаштиришда мантикий проектлаш схемалар ва кичик
бўлмаган ахборот оқимларни транспорт - технологик
проектлаш, рухсат этилишни чеклаш ва х.зо
муаммолар кўшилади.
Репликация технологияси асосида иш юритиш бўйича тақсимланган
ахборот тизими схемасини ташкил этишга ёндашиш мисоли