O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI KAFEDRASI MA`LUMOTLARNI TIKLASH FANIDAN 1-AMALIY ISH Guruh: 20-07 Fan o‘qituvchisi: Mirsaidov B Bajardi: Ibrohimov Davron S a m a r q a n d - 2022 1 - NTFS, FAT, FAT32 FAYLLAR TIZIMI HAQIDA TUSHUNCHA BERING. 2 – Ma`lumotlarni tiklash vositalari Fayl tizimi nima? Fayl tizimi kompyuterdagi fayllarni saqlash va ularga kirishni boshqaradi. Ushbu tizimdagi asosiy tushuncha klaster deb ataladi – diskdagi ma`lumotlarning minimal hajmini aniqlash. Agar faylning og`irligi 1 bayt bo`lsa va qattiq diskdagi klaster hajmi 8 KB bo`lsa, qattiq diskdagi fayl bitta klasterni oladi. Agar faylning o`girligi 8.1 KB bo`lsa, uning diskdagi hajmi allaqachon 2 ta klasterni egallaydi, ya`ni 16 KB. Endi tassavur qiling qattiq diskda qancha fayl bo`lishi mumkin va siz ma`lumotni saqlash jarayonida klaster va butun fayl tizmi qanchalik muhimligini tushunamiz. Fat fayl tizimi? FAT (File Allocation Table – fayllarni joylashtirish jadvali) fayl tizimi Bu hisoblash tizimlari tarixidagi juda qadimgi fayl tizimi. Uning hikoyasi 1977 yilda boshlangan. Keyin 8 bitli fayl tizimi ishlab chiqildi, u Intel 8080 asosidagi NCR 7200 da qo'llanildi. Bu floppi disklar bilan ishlaydigan kirish terminali edi. Fayl tizimi Microsoft xodimi Mark MakDonald tomonidan Bill Geyts bilan uning kontseptsiyasini muhokama qilganidan keyin yozilgan. Keyin FAT fayl tizimi Z80 platformasi uchun MDOS operatsion tizimida qo'llanila boshlandi. Bir necha yil o'tgach, FAT12, FAT16 va FAT32 kabi yangi versiyalar chiqdi FAT32 fayllar tizimi. FAT32 maksimal hajm hajmini FAT16 ga nisbatan 16 TB ga oshirdi. Fayl hajmi ham 4 GB ga oshirildi. Fayllarni taqsimlash jadvali 32 bit 1995-yil avgust oyida Windows 95 uchun chiqarilgan. Lekin bu fayl tizimi hali ham ogʻir ilovalarni oʻrnatish yoki katta hajmdagi fayllarni saqlash uchun ishlatib boʻlmaydi. Shu sababli, Microsoft yangi fayl tizimi - NTFS ni ishlab chiqdi, unda bunday kamchiliklar mavjud. FAT32 - 4 Gb dan katta bo'lmagan fayllarni uzatishingiz kerak bo'lsa, tashqi media uchun ajoyib fayl tizimi. Bu kameralar, kameralar, musiqa pleyerlari kabi ko'plab turli xil qurilmalar tomonidan qo'llab-quvvatlanadi. Barcha Windows versiyalari va Linux distributivlari FAT32 ni to'liq qo'llab-quvvatlaydi. Hatto Apple MacOS ham uni qo'llabquvvatlaydi. Ko'rib chiqilayotgan uchta fayl tuzilmasidan FAT32 eng qadimgi hisoblanadi. U FAT16 o'rnini egalladi va yaqin vaqtgacha eng ilg'or edi. FAT32-ning chiqarilishi 1996-yilda Windows 95 OSR2 operatsion tizimining chiqarilishiga to'g'ri keldi. Asosiy farqlovchi xususiyatlar: 32-bitli klasterli manzillash va o'lchamdagi cheklovlar: 4 GB dan oshmaydigan fayl va 128 GB hajm. Xo'sh, fat32 nima va uning asosiy xususiyatlari qanday? Nazariy jihatdan, ushbu tizimning disk hajmi 8 TB bilan cheklangan. Ammo amaliyot shuni ko'rsatadiki, eng keng tarqalgan operatsion tizimlarga o'rnatilgan boshqaruv vositalari - Windows 2000 va Windows XP - 32 Gb dan katta bo'lim yaratish qobiliyatiga ega emas. Biroq, aksariyat hollarda bu etarli. Fat32-dagi maksimal fayl hajmi 4 GB dan oshmaydi. Kirish chiqish operasiyalarni barchasini tezligi va unumdorligini oshirib, u qattiq disklarga optimal kirishini ta’minlaydi. Hajmi 2 Gbayt dan oshiq bo’lgan tomlarni ishlatish uchun mo’ljallangan fayl tizimning takomillashgan versiyasini FAT32 namoyon qiladi. FAT32 fayl tizimining imkoniyatlari FAT16 fayl tizimining imkoniyatlaridan ancha oshiq. Disk m ayd on i unum liro q is h la tila di. FAT32 ma yda ro q kla ste rlarn i (o ’lcham la ri 8 G ba yt b o’lgan d iskla r u chu n 4 Kba yt o ’lchamli kla ste rla r ish lat ilad i) ish lat ish h iso biga FAT ga n isbat an d iskli ma ydonn i 10 -15 % ga ish la t ish unumdo rligin i o sh irish ga imko n ya rat ad i, shun in gdek, kompyu te rn i ish la tish uchu n ke rak bo ’lgan re su rsla rga t alabn i p asa yt irad i . . NTFS fayl tizimi Ushbu fayl tizimi 1993 yilda Microsoft tomonidan ishlab chiqilgan va Windows NT 3.1 bilan birga taqdim etilgan. Nomining o'zida yangi texnologiya fayl tizimi, nimani anglatadi yangi texnologiya fayl tizimi, uning progressiv mohiyati yotad Microsoft o'zining yangi tizimlari uchun yangi fayl tizimini - New Technology File System yoki NTFSni ishlab chiqdi. U 1993 yilda Windows NT 3.1 da paydo bo'lgan. NTFS fayl va disk o'lchamlari bo'yicha ko'plab cheklovlarni olib tashladi. Uning rivojlanishi 1980yilda Microsoft va IBMning birlashishi natijasida yaxshilangan yangi fayl tizimini yaratish natijasida boshlangan. Ammo kompaniyalar o'rtasidagi hamkorlik uzoq davom etmadi va IBM OS / 2 da qo'llanilgan HPFS ni chiqardi va Microsoft NTFS 1.0 ni yaratdi. NTFS-da bitta faylning maksimal hajmi 16 ekzabaytgacha bo'lishi mumkin, ya'ni unga hatto eng katta fayllar ham sig'ishi mumkin. NTFS 3.1 Windows XP uchun chiqarildi va bo'lim hajmini kamaytirish, avtomatik tiklash va ramziy havolalarni qo'llab-quvvatlash kabi ko'plab qiziqarli yaxshilanishlarni oldi va fayl tizimi diskining maksimal hajmi 256 TB gacha ko'tarildi. NTFS ning asosiy kamchiligi Windows NT dan past bo'lgan barcha operatsion tizimlar bilan mos kelmasligi, shuningdek, boshqa operatsion tizimlar bilan moslikdagi cheklovlardir. Shunday qilib, Mac OS NTFS disklaridagi fayllarni o'qiydi, lekin ularni yoza olmaydi, Linux fayl mosligi bilan bir xil holat. Eng mashhur o'yin konsollari Playstation va Xbox 360 NTFS bilan ishlamaydi, faqat Xbox One u bilan bog'lanishi mumkin. NTFS ning kamchiliklari orasida yuqori RAM talablari, FAT32 ga nisbatan sekinroq tezlik va o'rta o'lchamdagi kataloglarni boshqarishdagi qiyinchiliklar mavjud. Shunday qilib, NTFS fayl strukturasini qattiq disklarda, shu jumladan NT dan boshlab Windowsning eng so'nggi versiyalarida ishlaydigan SSD disklarida qo'llash maqsadga muvofiqdir. 2 – Ma`lumotlarni tiklash vositalari // MINITOOL POWER DATA RECOVERY dasturini o`rnatidim. Ma`lumotlarni tiklash uchun bitta mp4 faylni uchirib tashladim korzinkadan ham va uchirdim va bu faylni qayta tiklash uchun urnatgan dasturimni ishga tushirdim. Dasturga kiramiz va Восстановление после удаления bo`limga kiramiz Biz bu qisimda uchirib yuborgan faylimizni qaysi diskda ekanligini topib belgilaymiz va soxranit buyrug`ini bosamiz Uchirib yuborgan faylimizni qidiramiz Faylni izlab topdim endi uni tiklaymiz Faylni qayerga saqlashni ko`rsatamiz. Faylni tiklanganligini tekshirish uchun saqlagan joyimizga kirib tiklangan faylni tekshirib ko`rdim.