Загрузил axliyor axrorov

бош кукрак кафаси ва корин шикастланишлари

реклама
ФЖСТИ Даволаш иши
йуналиши 119-гурух
талабаси Нозимжонова
Рухсоранинг Хирургия
фанидан
МУСТАКИЛ ИШИ
Бош, кукрак кафаси ва
кориннинг шикастлари.
Маърузанинг максади:
1.
Бош, кукрак кафаси, кориннинг шикастлари ва узок муддат
эзилиш синдроми хакида тушунча бериш
2. Бош, кукрак кафаси, кориннинг шикастлари ва узок муддат
эзилиш синдромида ривожанувчи симптомо-комплекс
патогенези билан таништириш.
3. Бош, кукрак кафаси, кориннинг шикастлари ва узок муддат
эзилиш синдромини даволаш тамойилларини тушунтириш.
Клиник куринишининг узига хос булиши ва
окибатининг жиддийлиги туфайли бош, кукрак кафаси,
кориннинг шикастлари ва узок муддат эзилиш
синдроми алохида гурухга булиб урганилади.
Касаллик белгилари эса шикастланишнинг тури ва
огирлиги, шикастланган аъзоларнинг
физиологик
хусусиятларига боглик булади.
Бошнинг ёпик шикастлари
Бошнинг ёпик уткир шикастлари замонавий
таснифида куйидагича клиник шакллар тафовут
килинади [Коновалов А.Н. и др., 1992] :
1) Бош мия чайкалиши;
2) Енгил даражадаги бош мия лат ейиши;
3) Урта даражадаги бош мия лат ейиши;
4) Огир даражадаги бош мия лат ейиши;
5) Бош миянинг диффуз аксонал шикастланиши;
6) Бош миянинг кисилиши (сдавление мозга);
7) Бошнинг эзилиши (сдавление головы);
Клиникада огирлик даражасига кура бош мия шикастлари
куйидагича учта даражага ажратилади:
1) Енгил даража.
2) Урта огирлик даражаси.
3) Огир даража.
Енгил даражадаги шикастланишга бош мия
чайкалиши ва енгил даражадаги бош мия лат
ейиши киритилади.
Урта огирликдаги бош мия шикастланишига
бош мия лат ейишининг урта огирликдаги
даражаси ва бош миянинг ним уткир ёки
сурункали кисилиши киритилади.
Огир даражадаги бош мия шикастланишига эса
огир даражадаги бош мия лат ейиши, бош
миянинг диффуз аксонал шикастланиши ва бош
миянинг уткир эзилиши киритилади.
Бош мия шикаст касаллигининг кечишида учта асосий
давр тафовут килинади:
1) Уткир даври.
2) Оралик даври (промежуточный).
3) Кеч даври (отдаленный).
Уткир даври — бош мияга шикастловчи
механик таъсирнинг бошланишидан, бош
мияда бошкарув ва учокли фаолиятнинг
бузилишидан шу узгаришларнинг маълум
бир
маромда
стабиллишувигача
ёки
беморнинг улимигача булган вактни уз
ичига олади.
Оралик
давр
(промежуточный
период)
—
шакстланиш билан боглик булган умуммия, учокли ва
организмдаги
барча
стабиллашувидан
-
уларнинг
узгаришларнинг
кисман ёки
тулик
тикланиши ёки тургун компенсирланишигача булган
вактни уз ичига олади.
Кеч давр (отдаленный период) — клиник жихатдан
беморларнинг
максимал
тузалиш,
бузилган
реабилитациясига
функцияларнинг
эришиш
ёки
янги
патологик узгаришлар пайдо булиш ва уларнинг
зурайиб бориш даври.
Бош мия чайкалишида уткир даврниннг давомийлиги
— 1-2 хафта, оралик даврнинг давомийлиги енгил
даражадаги шикастланишда (бош мия чайкалиши ёки
енгил даражадаги бош мия лат ейишида) —2 ойгача
чузилиши мумкин. Кеч даврнинг давомийлиги эса хар хил
даражадаги шикастланишларда тузалувчи кечишида — 2
йилгача, зурайиб борувчи кечишида эса бу даврнинг
давомийлиги чекланмаган, яъни беморлар умрининг
охиригача давом килиши хам мумкин.
Бош мия чайкалиши
Бош
мия
чайкалиши
бош
мия
шикастларининг ичида энг енгили булиб, бош
миянинг
функционал
кайтар
узгаришлар
шакли хисобланади, бунда бош миядаги
узгаришлар таркок (диффуз) булиб, клиник
жихатдан огирлик даражаларига булинмайди.
Бош мия чайкалиши бош мия шикастларининг шундай
даражасики – бунда механик энергия таъсири остида
бош мия тукимасида нейронлараро, хужайра ва
молекуляр даражада микроструктур узгаришлар
содир булади.
Шогам И.И., 1989 маълумотларига кура бош мия
чайкалиши махаллий жараён булмасдан, балки мия
асоси ретикуляр формацияси, гипоталамус, лимбик
тузилма
ва
гематоэнцефалик
барьердаги
микроструктур механик шикастланиш хисобланади.
Патоморфологик жихатдан бош мия чайкалишида
макроструктур узгаришлар кузатилмайди. Ёруглик
микроскопида хужайра ва хужайра ости даражасидаги
узгаришлар
перинуклеар
тигролиз,
нейронлар
ядроларининг
эксцентрик жойлашуви, хроматолиз
элементлари, нейрофибриллаларнинг шиши куринишида
намоён булади.
Клиникаси ва лаборатор-инструментал
диагностикаси
Клиник жихатдан бош мия чайкалишининг уткир
даври синдроми умум мия симптомлари, енгил ва
тез кайтар учокли неврологик симптоматика ва
вегетатив симптомлар билан намоён булади.
Диагностикаси
1. Хушнинг бузилиши (нарушение сознания)
2. Амнезия
3. Беморнинг шикоятлари
4. Гуревичнинг окулостатик феномени
5. Юз кон томирлари тонусининг лабиллиги
6. Гипергидроз
7. Неврологик статус.
8. Вестибуляр синдром.
9. Куз тур пардаси ангиопатияси
10. Вегетатив синамалар
11. Иммунологик курсаткичлар
12. Компьютер томографияси
13. Орка мия суюклиги босими
Бош мия чайкалишини даволаш
Бош мия чайкалиши булган беморларни
даволашнинг асосий бугини бу 2-3 хафта
давомида ёток тартиби буюриш.
Калла ичи босими (внутричерепное давление)
ни ва мия шишини камайтириш учун хар куни
вена ичига гипертоник эритмалар (30-50 мл –
40% ли глюкоза эритмаси; 20-50 мл 10% ли
натрий хлорид эритмаси, 10 мл 40% ли
уротропин эритмаси, 5-10 мл 25% ли магний
сульфат эритмаси), диуретиклар (лазикс,
фуросемид 2-6 мл) юборилади.
Кукрак кафасининг лат ейиши ва
кисилиши
Кукрак кафасининг лат ейиши ва кисилиши
купинча ковургаларнинг синиши, кон томирларнинг
ёрилиши, плевранинг шикастланиши, упканинг
йиртилиши билан кечиши мумкин ва булар уз
навбатида - пневмоторакс, гемоторакс ва тери
ости эмфиземаси каби асоратларга олиб келиши
мумкин.
Кукрак кафаси лат ейиши булган
беморнинг куриниши
Даволаш
Кукрак кафаси лат ейиши булган беморлар
купинча консерватив йул билан даволанади:
1. Анальгетиклар.
2. Буйин вагосимпатик ва ковургалараро блокадалар.
3. Нафас гимнастикаси.
4. Антибиотикотерапия.
5. Динамик кузатув.
Буйин вагосимпатик блокадаси
Пневмоторакс
1)
2)
3)
Плевра бушлигида хаво тупланиши
пневмоторакс дейилади.
Пневмоторакснинг сабаблари:
1. Ковургалар синиши.
2. Упка ва плевранинг ёрилиши (разрыв).
3. Спонтан пневмоторакс.
Ковургалар синиши ва кукс оралигининг унгга
силжиши билан асоратланган чап томонлама
пневмоторакс
Пневмоторакснинг турлари
1. Очик пневмоторакс.
2. Ёпик пневмоторакс.
3. Клапанли пневмоторакс.
Пневмоторакснинг клиник манзараси
Кукрак кафасида хаво микдори куп булмаса
беморларнинг
шикоятлари
кам
булади.
Пневмоторакс куп булса беморларни хансираш,
цианоз, тахикардия безовта килади ва хатто
плевропульмонал шок ривожланиши хам мумкин.
Бундай холатларда ковургаларнинг оралиги
текисланади, кукрак кафаси бочкасимон куриниш
олади ва нафас харакатлари чегараланади.
Перкуссияда
кескин
кутисимон
товуш,
аускультацияда
везикуляр
нафаснинг
сусайганлиги эшитилади.
Даволаш
Ёпик пневмотораксда плевра бушлигига дренаж
найча урнатилади. Очик пневмотораксда эса жарохатга
герметик чок куйилади ва плевра бушлигига дренаж
найча урнатилиб, хавоси суриб олинади. Клапанли
пневмоторакс эса олдин очик пневмотораксга
айлантирилади
ва
очик
пневмотраксга
ухшаб
даволанади.
Вагосимпатик, ковургалараро
блокада килинади, антибиотиклар ва нафас гимнастикаси
буюрилади.
Пневмотораксда плевра
бушлигини пункция килиш
Гемоторакс
Плевра бушлигида кон тупланиши гемоторакс
дейилади.
Плевра
бушлигида
тупланган
коннинг
микдорига
кура
кичик,
урта
ва
катта
гемоторакслар тафовут килинади.
Гемоторакснинг клиникаси
Гемоторакснинг клиникаси унинг турига
боглик булади ва хансираш, цианоз, тахикардия,
куринишида намоён булиб, плевропульмонал
шокка олиб келиши мумкин. Гемоторакс учун
шикастланган томонда ковургалар оралигининг
текисланиши, кукрак кафасининг бочкасимон
куриниш олиши ва нафас харакатларининг
чегараланиши хос. Перкуссия перкутор товушнинг
тумтокланиши, аускультацияда эса – кескин
сусайган везикуляр нафас эшитилади.
Чап томонлама кичик гемоторакснинг
рентген манзараси
Чап томонлама катта (тотал)
гемоторакснинг томографик манзараси
Гемотораксда УТТ (УЗИ) жараёни
Гемотораксни даволаш
Гемотораксда пункция ёки плевра бушлигига
дренаж найча урнатиш йули билан плевра
бушлигидаги конни эвакуация килиш зарур.
Давом этувчи гемотораксда оператив даво –
торакотомия ва кон кетиш манбасини бартараф
килиш керак.
Торакотомия вактида плевра бушлигидаги конни
эвакуация килиш жараёни
Корин бушлиги аъзоларининг ёпик
шикастлари
Корин
бушлиги
аъзоларининг
ёпик
шикастланиши тумток шикастларнинг натижаси
булиб, корин деворига зарба, йикилиш, йул транспорт
ходисаси, портлашларда сув ёки хаво тулкини ва
бошкалар таъсиридан келиб чикади.
Кориннинг ёпик шикастлари булган беморларнинг
шикастланишнинг жойлашувига кура таксимланиши
№
Шикастланувчи аъзолар
Учраши
1
Корин олд девори
54,5%
2
Ичаклар
14,1%
3
Талок
7,8%
4
Коринпарда орти гематомаси
6,1%
5
Жигар
8,2%
6
Буйраклар
4,5%
7
Сийдик копи
2,2%
8
Ошкозон
0,8%
9
12 бармок ичак
0,9%
10 Ошкозон ости бези
0,6%
11 Ут копи
0,26%
Шикастланишнинг характерига
таъсир килувчи омиллар:
1. Шикастловчи агентнинг тури ва кучи.
2. Корин деворининг эластиклиги.
3. Корин деворининг мускулларининг тонуси.
4. Ёг клетчаткасининг куплиги.
5. Бушликли аъзоларнинг тулиш даражаси (степень
наполнение).
Клиник манзараси
Бушликли аъзоларнинг тери ости шикастланишида –
перитонит белгилари:
1. Коринда огриклар.
2. Корин олд девори мускулларининг химоя
таранглашуви – «тахтасимон корин».
3. Шеткина-Блюмберг симптомининг ижобий
булиши.
4. Жигар тумтоклигининг йуколиши.
5. Корин бушлиги куйи ён каналларида тумток товуш
эшитилиши.
6. Корин бушлигида эркин хаво аникланиши.
Кукрак кафаси ва кориннинг тумток
шикасти булган беморнинг куриниши
Паренхиматоз аъзолар шикастланганда:
1. Ички кон кетиши ва уткир анемия
белгилари.
2. Корин бушлиги ён каналларида
тумток товуш эшитилиши.
3. Перитонеал белгилар пайдо булиши.
Кориннинг тумток шикастида жигарнинг
ёрилиши, ички кон кетиши
Даволаш
Корин
бушлиги
аъзолари
шикастланган
беморларни шошилинч равишда оператив даволаш
зарур. Бушликли аъзолар шикастланганида уларга
чоклар куйилади ёки резекция килиниб, корин бушлиги
санация килинади ва дренаж найчалар урнатилади.
Жигар шикастланганида эса унга чоклар
куйилади ёки катта чарви билан тампонада килинади.
Талок шикастланиб ички кон кетиши кузатилганида эса
спленэктомия килинади.
Буйраклар шикастланиб кон кетиш билан
асоратланганида
буйрак
жарохатига
чоклар
куйилади. Бундан самара булмаган холатларда эса
нефрэктомия килинади.
Сийдик пуфаги шикастланган булса чоклар
куйилиб, сийдик пуфагига катетер урнатилади ёки
эпицистостома куйилади.
.
Эьтиборингиз учун
рахмат
Скачать