ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Ө.А.Байқоңыров атындағы Жезқазған университеті Гуманитарлық-педагогтік институты Қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасы 5В011700 − «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығына арналған «Қазіргі қазақ әдебиеті» пәнінен ОҚУ–ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ ( СИЛЛАБУС ) Барлық несие: 4 Курс: 3 Семестр : 5 Жезқазған, 2012 «БЕКІТЕМІН» Оқу ісі жөніндегі проректор _____________ Мырзалы Г.Ж. «______» ___________ 2012 ж. «Қазіргі қазақ әдебиеті» пәнiнен оқу-жұмыс бағдарламасын (силлабус) құрастырған : қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасының доценті, ф.ғ.к. Үмбетова Алмагүл Қоғабайқызы Пән бағдарламасы Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетiнде дайындалған типтiк бағдарлама негiзiнде жасалған, ол Қазақстан Республикасы бiлiм және ғылым Министрлiгiнiң рұқсатымен 2007 жылы бекiтiлген және күшiне енгiзiлген. 5В011700 − «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығын даярлау бойынша жасалды. «Қазіргі қазақ әдебиеті» пәні бойынша силлабус «Қазақ тілі мен әдебиеті» кафедрасының отырысында қарастырылып, бекітілді. Хаттама № _____________ «______» ____________ 2012 ж. Кафедра меңгерушісі, доцент : __________________________ С.Н. Саменова Гуманитарлық-педагогтік институтының ғылыми-әдістемелік комиссиясының мәжілісінде қарастырылып, бекітілді. Хаттама № _____________ «______» ____________ 2012 ж. ҒӘК төрағасы: _________________________ Жанғабылова З.К. ГПИ директоры: ________________ Әбеуов М.Ә. «Қазіргі қазақ әдебиеті» пәнi бойынша силлабус мазмұны 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Оқытушы туралы мәліметтер ........................................................................................... 4 Пәнді оқытудың мақсаты .................................................................................................. 4 Оқытуға қажетті әдебиеттер тізімі ........................................................................................5 Дәрісханалық сабақтардың тақырыптық жоспары .............................................................6 СӨЖ тақырыптары .................................................................................................................11 Пән бойынша бақылау тапсырмалары ..................................................................................12 Курс саясаты.............................................................................................................................13 1. Оқытушы туралы мәліметтер Аты-жөні: Үмбетова Алмагүл Қоғабайқызы Ғылыми дәрежесі: филология ғылымдарының кандидаты Қызметі: доцент, қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасы ЖОО-да еңбек істеу мерзімі: 8-жыл Оқулықтар мен оқу құралдарын қосқандағы ғылыми еңбектері-22 дана (24 б.п ) Кафедраның толық мекен-жайы: Ө.А.Байқоңыров атындағы Жезқазған университетінің қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасы, Анарқұлов көшесі, 5 ғимарат. 3-қабат, кабинет нөмірі 305. 2. Пәнді оқытудың мақсаты: Ұлттық әдебиеттің даму тарихындағы көркемдік-шығармашылық жаңалықтарға аса бай бұл кезеңнің жеке пән ретінде оқытылуы, ең алдымен, қазақ жазба әдебиеті тарихының ең бір жемісті тұсы болумен айқындалады. Бұл кезең – қазақ әдебиетінің шынайы кәсіби шеберлік деңгейіне көтерілген дәуірі. 20-жылдардан бастап, қазақ халқы бастан кешкен өмірдің шындығын, әлеуметтік өзгерістердің сипатын, адам бойындағы жаңару өзгешеліктерін көркем бейнелейтін шығармалар туғызды. Әдебиеттің жаңа жанрлары өсіп жетілді. Поэзияда азаматтық, саяси лирика көбірек көрінді. Поэманың жаңа үлгілері (сюжеттік, лирикопублицистикалық) туды. Көркем әңгіме, повесть көп жазылды, кең салалы көлемді романдар туды, драматургия шағын пьесалардан көп актлы туындыларға ұласты, әлеуметтік көзқарастарның әрқилылығы әдеби сынның кемелденуін тездетті, онда сын мақала, рецензия үлгілері жасалды. Ұлттық әдебиеттің түрлі жанрлардағы шеберлік мектебі осы кезеңде қалыптасты. Сол себепті студенттің қазіргі қазақ әдебиетінің негізгі ерекшеліктерін саралай тани білу аса маңызды болып табылады. “Қазіргі қазақ әдебиеті” пәнін оқу нәтижесінде студент қазіргі заман әдебиетінің даму кезеңдерін, олардың ерекшеліктерін, ақын-жазушылар мен олардың шығармашылығын, қаламгерлік даралықтарын, әдебиет дамуындағы алашақ орнын айқындай тани білуге қалыптасады. Пререквизиттер: Әдебиеттануға кіріспе, поэзиялық шығармаларды талдау. Постреквизиттер: Әдебиет теориясы, драмалық шығармаларды талдау. 3. Оқытуға қажетті әдебиеттер тізімі : Негізгі әдебиеттер: 1. Қазақ әдебиетінің тарихы. Т. ІІІ, 1- кітап.- Алматы: 1967. 2. Кәкішев Т., Дүйсенов М. Ұлы Октябрь шуағы.- Алматы: 1961. 3. Бердібаев Р. Қазақ совет әдебиетінің қалыптасуы.- Алматы: 1971. 4. 20- 30 жылдардағы қазақ әдебиеті.- Алматы:1997. 5. Қаратаев М. Эпостан эпопеяға.- А,.1968; Әдебиет және эстетика.- А:1970; Революция рухымен.- А:1979; Ізденіс іздері.- А:1984. 6.. Қирабаев С. Өнер өрісі.- А,.1971; Әдебиет және дәуір талабы.- А,.1976; Шындық және шығарма.- А,.1981; Шындық және шеберлік.- А,.1983; Талантқа құрмет.- А,.1988; 7. Жүсіпбек Аймауытов.- А,.1993; Әдебиетіміздің ақтандақ беттері.- А,.1995; Кеңес дәуіріндегі қазақ әдебиеті.- А,.1998. 8. Атымов М. Қазақ романының поэтикасы.- Алматы:1975. 9. Шалабаев Б. Қазақ прозасының тарихы.- Алматы:1968. Қосымша әдебиеттер: 1. Ахтанов Т. Көкейтесті. Әдебиет туралы ойлар.- Алматы: 1980 2.. Базарбаев М. Әдебиет және дәуір.- А,.1966; Қаһарлы жылдар жыры.- А,.1968; 3. Бердібаев Р. Әдебиет және өмір.- А,.1964. 4. Нұрқатов А. Жалғасқан дәстүр.- Алматы:1980. 5. Майтанов Б. Қазақ прозасындағы замандас бейнесі.- А,.1982; Көркемдік нәрі.Алматы:1983. 6. Кәкішев Т. Дәуір суреттері.- А.,1967; Оңаша отау.- А,.1982; Дәуір дидары.- А.:1985. 7 Рахымжанов Т. Қазіргі қазақ романының поэтикасы.- А,:1992. 8.Тәжібаев Ә. Ойлар, толғаныстар.- Алматы:1977. 9.Шәріпов Ә. Қазіргі дәуір және қазақ әдебиеті дамуының проблемалары.- А,.1974; Қазақ әдебиетіндегі дәстүр мен жаңашылдық.- А,.1984; Сырбай Мәуленов творчествосы. 10.Майлин Б. Шығармалары. Бес томдық. –А.,1986-1988. 11.Нұртазин Т. Бейімбет Майлин творчествосы. –А., 1966. 20. 12.Рүстембекова Р. Б.Майлиннің драматургиясы. –А., 1969. 13. Дүйсенов М. Ілияс Жансүгіров.- Алматы:1965. 14.Қирабаев С. Жүсіпбек Аймауытов.- Алматы:1990. 15.Жыр алыбы. Жамбыл жайлы естеліктер.- Алматы:1971. 16.Хасенов М. Иса Байзақовтың ақындығы мен стильдік ерекшелігі. – А: 1976. 17.Аманжолов Қ. Шығармалары. Төрт томдық. – А., 1977. 18. Әбдірахманова Т. Қасым Аманжоловтың поэтикасы. – А., 1976. 19. Дүйсенов М. Ақын мұраты. – А: 1967. 20.Тоқмағанбетов А. Шығармалар. Төрт томдық. – А., 1982 – 1984. Дәріс сабақтардың жоспары Рет № 1. 2. 3. Тақырыптар мен қысқаша мазмұны Қазіргі қазақ әдебиетінің даму кезеңдері (1 9 1 7 – 1 9 4 0) 1917 жылғы Ресейдегі ақпан төңкерісі жеңіп, патшаның құлауы. ХХ ғасырдың басында 1905 жылғы орыс төңкерісінің әсерімен Қазақстанда саяси бостандық мәселесі. Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов сияқты азаматтардың елді ұйқыдан оятып, оның саяси санасын көтеруге қызмет етуі. М.Дулатовтың “Оян, қазақ!”, А.Байтұрсыновтың “Тілек батам”, “Қазақ қалпы”, “Жұбату”, М.Жұмабаевтың “Бостандық”, С.Торайғыровтың “Алаш ұраны”, “Шәкірт ойы” т. б Суырыпсалмалық өнерді Ж.Жабаев, Н.Байғанин, О.Шипин, Н.Бекежанов, Ш.Қошқарбаев секілді ақындардың дамытуы. С.Сейфуллиннің “Асығып тез аттандық”, “Кел, жігіттер”, “Тергеген болсаң айтайын” (1917), “Жас қазақ марсельезасы”, “Жолдастар”, “Қашқынның ауылы” (1918-1920) т.б. өлеңдеріндегі төңкеріс дүрбелеңі, сол кезеңдегі өмір шындықтарының көрінісі. Қазақ әдебиетінде А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, М.Әуезовтер өз шығармашылығында Абай негізін қалаған шыншыл реализм тәсілінен көп ауытқымауы. С.Мұқановтың «Октябрьдің өткендері», «Балбөпе», «Батырақ» ( 1927), Ә.Тәжібаевтың «Құлғара» (1927), Қ.Жұмалиевтің «Ерғожа мен Егінбай» ( 1928) поэмалары жазылуы, т.б. Ұлы Отан соғысы кезіндегі, соғыстан кейінгі әдебиет. 1941-1945 жылдарда қазақ поэзисының басты тақырыбы – Ұлы Отанды қатыгез, зұлым жаудан қорғау, бүкіл елді майдандағы сарбаздарды жеңіске деген сезі. Ж.Жабаевтың “Ленинградтық өренім”, “Алынбас қамал”, Ә.Тәжібаевтың “Ленинград”, Ж.Саинның «Айтылмай кеткен аманат», «Партизандар», «Жаралы партизан жырлары», Қ.Аманжоловтың «Байкал», «Ақын өлімі туралы аңыз», Ә.Сарсенбаевтың «Балқан», «Балатон», «Вена» атты өлең-жырлары рухани демеу болуы.Елде С.Мұқанов, М.Әуезов, Ғ.Мүсірепов, Ғ.Мұстафин, Ғ.Орманов, А,Тоқмағанбетов, Ә.Тәжібаев, Ш.Хұсайынов, Ә.Әбішев, М.Хакімжанова еңбек етуі. Т.Жароков, Ж.Саин, Ә.Сәрсенбаев, Д.Әбілев, А.Жұмағалиев, Қ.Аманжолов, Қ.Әбдіқадыров, Қ.Бекхожин, Б.Бұлқышев, Б.Момышұлы, С.Омаров қолына қару алып, майданға аттануы. С.Мәуленов, Х.Ерғалиев, Ж.Молдағалиев, С.Сеитов сияқты ақындардың келіп қосылуы. Халық поэзиясының өкілдері Жамбыл Жабаев, Нұрпейіс Байғанин, Кенен Әзірбаев, Шашубай Қошқарбаев, Нұрлыбек Баймұратов, Нартай Бекежанов, Доскей Әлімбаев т.б отаншылдық рухтағы жыр-толғаулары. Қазақтың айтулы ақын - жазушыларының шығармашылығы. Сәкен Сейфуллин (1894 - 1938) Сәкеннің “Асау тұлпар”, “Домбыра” (1924), “Экспресс” (1926) атты өлең, поэмалары. . “Көкшетау” поэмасы. 1923 жылы “Тар жол, тайғақ кешу” атты мемуарлық кітабы. 1917 жылы жазған Сәкеннің “Асығып тез аттандық”, “Кел жігіттер” атты өлеңдері. “Біз”, “Қызыл ерлер”, “Маузер”, “Қазақ марсельезасы” сияқты өлеңдері. Ақынның алғашқы дәуірдегі поэзиясында еңбек адамы - жұмысшы образының орны. “Жұмыскерге”, “Бұлшық ет”, “Тоқу фабригінде”, “Қара айғыр”, “Маржан”, „Біздің Сәуле“ сияқты шығармалары. Сәкен “Тау ішінде”, “Сағындым”, “Шәйіт болған досыма”,”Сыр сандық”, “Қашқынның аулы”, “Біздің жақта”, “Қамыққан көңіл”, “Май айында”, “Ақсақ киік”, “Ананың хаты”, “Аққу құс”, “Сәулем”, “Алтай” сияқты лирикалық өлеңдері. Бейімбет Майлин (1894 - 1938) Б.Майлиннің «Шұғаның белгісі» шығармаcы. «Күлтай болыс», «Кедей теңсіздігі», «Айранбай», «Шапайдың хаты» , «Қызыл әскердің үйі», «Ұлболсын», «Қара шелек», «Кеңес ағасы – Кәмила» әңгімесі. «Раушан - коммунист» повесі. «Көктеректің баурайында», «Колхоз қорасында», «Даудың басы – Дайрабайдың көк сиыры», «Арыстанбайдың Мұқышы», «Он бес үй», «Күлтай болыс» сияқты әңгімелері. «Қанды кек», «Өлім тырнағында», «Бір суреттің тарихы» әңгімелері. «Заман», «Ол бір түс қой», «Сейіттің сыры» әңгімелері. «Азамат Азамтыч» романы. Б.Майлин драматургия саласындағы еңбегі Оның «Шаншар молда», «Неке қияр», «Талтаңбайдың тәртібі», «Келін мен шешей», «Көзілдірік» комедиялары. Ілияс Жансүгіров (1 8 9 4 – 1 9 3 8). Ақынның табиғат лирикалары – «Жетісу суреттері» (1925). Өлеңдегі бірнеше тараудан («Жалпы сын», «Тау суреттері», «Жетісу суреттері», «Жетісу жәндігі», «Жер түгі»). «Бөбек бөлеу», «Қазақ үйдің тұрмысы», «Ұршық», «Домбыра», «Тас шешей» тәрізді балаларға арналған сұрақ-жауап, ойын-ермекке құрылған өлеңдер. «Жазғы шілде», «Күз», «Жазғытұры», «Бұлт», «Мезгіл суреттері», «Шәркей», «Малта» өлеңдерінің тәрбиелік маңызы. «Құлагер» поэмасы. Ақынның «Күй», «Күйші», «Дала» поэмалары. Жүсіпбек Аймауытов (1889 - 1931 “Қартқожа”, “Ақбілек” романдары, “Күнікейдің Сағат саны 4 4 4 4. 5 жазығы” повесі. “Рабиға”, “Мансапқорлар”, “Ел қорғаны”, “Қанапия мен Шәрбану, “Шернияз” атты пьесалары, өлеңдер мен “Нұр күйі” поэмасы, балаларға арналған ертегі кітапшалар, сын мақалалар мен көптеген аударма кітаптар оқулықтары. Жамбыл Жабаев (1 8 4 6 -1 9 4 5) "Көрұғлы", "Өтеген" сияқты дастандары.Жамбылдың Жаныспен айтысы. "Жылқышы", "Пұшықтың ұрыға айтқаны" сияқты белгілі өлеңдері. Атақты "Айкүміспен айтысы". "Сәт сайланарда", "Жалғызбын деп жүрмесін", Алматыда Абайдың баласы Әбдірахманның қайтыс болуына байланысты көңіл айтуы, "Өсиет", "Әділдік керек халыққа", "Кәрібайдың төбеті" тәрізді белгілі өлең, толғаулары. Жамбылдың Құлмамбетпен айтысы. Иса Байзақов (1900-1946) «Қапы қалма қамданбай», «Көктем», «Қадірлі қоаққа», «Егіс», «Киров каналы», «Миллиондаған жалшымыз», «Қордайдан өткенде», «Қарталы», «Поезд келгенде», «Қарағанды», «Шахтерлер туралы ән», атты өлеңдері мен «Неге Алатау шаттанды», «Ұлы құрылыс» поэмалары. Ақынның «Құралай сұлу», «Қойшынының ертегісі», «Алтай аясында» поэмаларының сюжеттік желісі. «Ақбөпе» мен «Қырмызы –Жанай» поэмалары. «Он бір күн, он бір түн» поэмасы. Қазақ классиктерінің шығармалары Мұхтар Әуезов (1897-1961) М.Әуезовтың «Қаралы сұлу» әңгімесі мен «Көксерек», «Қилы заман» повестері. Драматургтің «Еңлік-Кебек»пьесасы, «Бәйбіше-тоқал» драмасы. Саяси-әлеуметтік тақырып көтерген «Түнгі сарын» драмасы. Эпостық жырлары негізінде «Айман-Шолпан» (1934), «Қарақыпшақ Қобыланды» (1941), «Ақ қайың», «Бекет» (1939), «Сын сағатта» 1942) пьесалары , «Хан Кене» драмасы. «Абай жолы» романы. Сәбит Мұқанов (1900 – 1973 “Пионер”, «Құрдас», «Албом», «Наурыз гүлі», «Балбөпе», «Батрақ», «Октябрь өткелдері», «Құланның құны», «Ақ аю», «Жайлау үстінде»,“Жетім қыз үйінде” поэмалары. “Сұлушаш” поэмасы. Тұңғыш әңгімесі “Түсімде” . “Ақбөпенің сыры” повесі. “Адасқандары”, “Теміртас” романы. “Ботагөз» романы. “Балуан Шолақ” пен “Аққан жұлдыз”- тарихи болған адамдар - қазақ халқының ардагер ұлдары туралы шығармалары. “Өмір мектебі” мемуарлық үлгіде жазушының өзі бастан кешкен тарихи дамудың шындығын суреттеген шығармасы «Адасқандар» романы. “Күрес күндерінде”, “Гвардия, алға!”, “Шоқан Уәлиханов”, “Сәкен Сейфуллин” пьесалары. Ғабит Мүсірепов (1902-1985) «Тулаған толқында», «Өмір ертегісі», «Жайлау жолында», «Тұтқын қыз» туындылары. 1934 жылы Ғабит Мүсіреповтің «Ана» атты кітабы жарық көрді. Оған М.Горькийден еркін аударылған екі новелла («Адамның анасы», «Өлімді жеңген ана») мен автордың өз туындыларынан «Ананың анасы», «Ашынған ана», «Ананың арашасы» атты шығармалары енді. «Қазақ солдаты», «Оянған өлке» романдары. Ғабит Мүсіреповтің «Ұлпан» атты романы. «Шабуыл» драмасы. «Қыз Жібек» пьесасы. «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» трагедиясы, «Ақан сері – Ақтоқты», «Амангелді» драмасын, «Тұтқын қыз», «Полковник Чудов», «Сен қайтер едің?» пьесалары. Ғабиден Мұстафин (1902-1985) «Шығанақ», «Миллионер», «Қарағанды», «Дауылдан кейін» шығармалары. «Айғақ» атты шағын пьеса, «Тұтқын», «Күлмеген адам», «Құлаған құз», «Керуен» секілді әңгімелері. Ақын – жазушылар шығармашылығы. Қасым Аманжолов (1911-1955) Тұңғыш жинағы «Өмір сыры» . Ұлы Отан соғысына дейін әртүрлі тақырыптарға жазылған өлеңдері: «Өркендей бер, Отаным», «Ұшқыш болғым келеді», «Болат сұңқар», «Ескерткіш», «Гүл жүзді, бұлбұл үнді Марпуғажан», «Сүйдім сені Сандуғаш, қуға теңеп» т.б. «Ақын», «Бірінші май», «Жолдас маршал», «Жалғыз жалау», «Дүниеге жар», «Орамал», «Мен табиғат бөбегі» өлеңдері. Ақынның майдандағы жауынгерлердің ерлігін суреттейтін бір топ өлеңдері: «Байқал», «Оралым», «Ақын» (Маяковский туралы), «Подполковник Альпин», «Дариға сол қыз» өлеңдері, «Мартбек», «Зұлым», «Үстімде сұр шинелім», «Сен фашиссің, мен қазақпын», «Ақын өлімі туралы аңыз» «Боран», «Біздің дастан», «Бикеш», «Жамбыл тойында», «Құпия қыз» тәрізді үлкен эпикалық поэмалар жазды. Әбділда Тәжібаев (1909-1998) «Оркестр» (1933), «Құтқару» (1935), “Екі жиһан” (1938), “Абыл” (1940), “Шын жүректен” (1949), “Сүйген жүректер” (1959), “Таныс дауыстар” (1984) поэмалары мен өлеңдері. “Жүректілер” пьесалары. “Халқым туралы аңыз”, “Жомарттың кілемі”, “Көтерілген күмбез” атты драмалық поэмалардың, “Майра”, “Жартас”, “Жалғыз ағаш орман емес”, “Көңілдестер”, “Қыз бен жігіт” пьесалары. «Күй атасы» поэмасы. «Дос туралы» поэмасы. «Көтелілген күмбез», «Жомарттың кілемі», «Халқым туралы аңыз» атты эпикалық жоспардағы драмалық поэмаларынан кейін «Күзтші», «Күйеулер» атты комедялық поэмалар 4 4 жазды. 6 7 «Өмір және поэзия» монографиясында (1960) қазақ поэзиясының жекелеген мәселелері, «Қазақ драматургиясының дамуы мен қалыптасуы» (1971) атты зерттеуінде қазақ драматургиясының күрделі мәселелерін жан-жақты қарастырған. Асқар Тоқмағамбетов (1905-1983) «Хат», «Бақыт кілті», «Қаскелең», «Өмір жол», «Агроном көктемі» т.б.; елімізге еңбегі сіңген тарихи адамдарға арналған «Батыр Әли», «Ақын тағдыры», «Кремль сақшысы» т.б.; Отан, қорғау, ерлік, патриотизм тақырыбы «Ажалды жеңген алыптар», Батырлар дастаны», «Уборщица» т.б. халықтар, интернациолизм тақырыбы «Берлин көшесінде», «Испания», «Қараңғы түнде», «Рейн жағасында» т.б. Ақын лирикасының бір саласы – 1930-40 жылдары жазылған «Біздің Сәуле», «Қош аман бол», «Бәтиманың хаты», «Күт мені», «Сүйген жарға» т.б. әнге арналған өлеңдері. «Ақын тағдыры», «Алыптар туралы ертегі» поэмасы. «Рейн жағасында, «Мұзбалақ», «Рейн жағасында, «Ақ алтынды арал», «Аңыз ағаш», «Екі дүние, екі өмір», «Балам туралы дастан», «Батыр Әли», «Бұқарбай туралы», «Жер тәңірі», «Жолдар мен жылдар», «Балам туралы дастан», «Күндіз аққан жұлдыз», «Нартәуекел», «Шағалалы шалқар» т.б. Тайыр Жароков (1908-1965) «Нефтстан», «Коммунизм таңында» (1933), «Мотор жыры», «Күн тіл қатты» (1934), «Мұз тұтқыны» (1935), «Тасқын» ( 1937, 49), «Отан дауысы» (1938), «Нарын» (1935), «Тастағы жазу» (1940), «Совет сұңқарлары» (1942), «Бақыт жырлары», «Жапанды орман жаңғыртты» (1949), «Костер басында» (1952), «Қырда туған құрыш» (1954,1955, 1956), «Жыр қанаты» (1956), «Құмдағы дауыл» (1958), «Тау жырлайды» (1962), «Теңіз баласы» (1963), «Тасқынға тосқын» (1965) атты кітаптары. Ақын – жазушылардың шығармашылық өмірбаяны. Жұмағали Саин (1912-1961) «Балықшы» (1935), «Бақыт құшағында» (1936 ), «Ырыспайдың әңгімесі» (1938), «Досыма хат» ( 1939) атты эпикалық күрделі әңгімелері. «Күләнда» поэмасы. «Түн қатады партизан», «Ұрыстан кейін», «Айтылмай келген аманат», «Жаралы партизан», «Еске алу», «Е. М. Масловаға» т.б. жырлары. «Қазақ қызы», «Кәрібай шал», «Бақташы мен бұлбұл», табиғатты суреттеген «Дауыл», «Колхоз таңы», «Мал сипаттары», «Көкшетау» т. б өлеңдері. Ғали Орманов (1907-1978) „Қора“, „Алғашқы адым“, „Қапшағайда“, „Қарағай“, „Таң“, „Жер қадірі“, Сахара сазбасы„, „Көктемде қандай әсем келген тырна“, „Жыл құсы“, „Баян лебі“, „Алтай әуені“, „Қарқара келбеті“, „Медеу тынысы“, „Тау етегінде“т.б. өлеңдері. „Ана“, „Ана толғауы“, „Қол қанат“, „Көріскенде“, „Тұңғышым“, „Сақ жүр“ т.б. өлеңдеріндегі ана махаббаты. „Халық - қаһарман“ (1941), «Емен» (1944), т.б. поэзиялық шығармаларында жауынгерлерінің Отанға деген сүйіспеншілігін ғажайып ерліктерін, тылдағы еңбекті жыр етті. 1948 ж. „Өмір дастаны“, 1949 ж. «Бөбек жүрегі», 1957 ж. „Сәт сапарда“, 1965 ж. „От өзен“, 1972 ж. «Жер қызығы», 1975 ж. «Жер қанаты», 1976 ж. «Жылдар жыры», «Таң», «Қарағай» т.б. өлең жинақтарында ақындық ауқымның кең екенін танытып, әлеуметтік зор оқиғаны суреттеуде сөз құдіретін шебер пайдалана алатынын дәлелдеді. Хамит Ерғалиев(1916-1997) «Ұмытпан», «Сағыныш», «Ауылға», «Әке сыры», «Жас ана» т. б өлең поэмалары, «Санаттағы сарбаз» атты кітабы. «Ақын ойлары», «Менің баяндамам», «Самарқан деп сайрасам», «Заравшан бойында», «Сырласу», «Нұра», «Көкшетау», «Менің философиям», «Өткен күндер ізімен», «Ахмет сазы», «Биші қызға», «Әуезовпен әңгіме», «Құда мен құдағиға», «Болашаққа хат», «Өз тілім мен өлеңім», «Жеңіс жыры», «Үш ғасыр күткен жақсылық», «Құдіретті пірім менің», «Сонеттер», «Өзіме». «Ақын өлімін ойласам» т. б өлеңдері.: «Әке сыры» (1947), «Үлкен жолдың үстінде» (1949), «Сенің өзенің» (1953), «Оралдағы отты күн» (1956) поэмалары. Әбдіжәміл Нұрпейісов (1924) “Қан мен тер” трилогиясы. “Сең” дилогиясы. Ә.Нұрпейісовтың «Толғау», «Жүрек толы жыр еді», «Ақ бидай туралы аңыз» атты жинақтарында Л.Толстой, Ф.Достоевский, И.Тургенев, Ж.Жабаев, М.Әуезов, С.Мұқанов, Ғ.Мұстафин, Ш.Айтматов т.б. шығармашылығы туралы ой айтқан. Әуезов, Достоевский, Тургенев, Горький, Жамбылдардың әдеби портреттерін сомдаған. «Алыптар халықтан» атты және «Анна Каренинаның» аудармасы туралы эстетикалық, публицистикалық, танымдық мақалалар жазуы. Ә.Нұрпейісов А.Чеховтың, М.Горькийдің, Назым Хикметтің, испан жазушысы А.Кэсонның пьесаларын аударуы. Қазақтың ақын – жазушылары. Жұбан Молдағалиев(1920-1988) «Нұрлы жол» (1951), «Ғашық көзбен» (1965), «Замана тынысы» (1962), «Қыран дала» (1964), «Ақ жауын» (1985), «Байқоңыр баспалдақтары» (1979 ). Және өмірінің соңғы жылдарында «Кек» тарихи поэмасы. “Жыр туралы жыр”, “Жесір 4 4 8 тағдыры” поэмасы. “Айттым сәлем” лирикалық поэмасы “Мен-қазақпын” - бірінші жақпен баяндалатын поэма. “Сел” , “Тасқын” поэмасы. Ілияс Есенберлин (1915-1983) “Айқас”, “Қатерлі өткел”, “Ғашықтар”, “Алтын құс”, “Көлеңкеңмен қорғай жүр”, «Маңғыстау майданы», «Аманат) “Алыстағы арпалыс”, “Махаббат мейрамы” романдары туды. “Алтын Орда” трилогиясы. “Көшпенділер” трилогиясы автордың қазақ әдебиетіне қосқан құнды мұрасы болып табылады. «Ғашықтар», «Алтын құс» романы. Тахауи Ахтанов (1923-1995) Т.Ахтанов қаламынан туған повестер: “Үндістан хикаясы”, “Теңіз хикаясы”, “Шынтас”, “Махаббат мұңы”; романдар: “Қаһарлы күндер”, “Боран”, “Шырағың сөнбесін”; пьесалар: “Күтпеген кездесу”, “Сәуле”, “Арылу”, “Ант”, “Әке мен бала”, “Жолы болмас жігіттің”. Бұлардан басқа “Керуен” атты сын мақалалар жинағының, “Ғ.Мүсірепов” әдеби-сын очеркінің авторы. Қадыр шеберлігі мен Мұқағали суреткерлігі. Қадыр Мырза-Әли (1935) Тұңғыш жинағы «Көктем» 1959 жылы жарық көрді. Ақынның «Жаңғалақтар» (1960), «Кішкене қожанасырлар» (1961), «Данышпан» (1961), «Ноян-қоян» (1962), «Алуан-палуан» (1963), «Сабақ» (1964) атты кітаптары қазақ балалар әдебиетіне қосылған елеулі үлес болды. Ақын «Ой орманы» (1965), «Дала дидары» (1966), «Ақ отау» (1968), «Домбыра» (1971), «Көш» (1973), «Жерұйық» (1976), «Алақан» (1977), «Қорамсақ» (1980, 1981), «Қызыл кітап» (1983), «күміс қоңырау» (1970-85) жыр жинақтарында нәзік лирикалық сезімді терең философиялық ой-толғанымтармен терең ұштастырған. «Мәңгі майдан» (1993), «Биік баспалдақ» (1993), «Үкілі үзінділер» (1996) «Ғибратнәмә» (2001), «Алаштың арманы» (2001), «Жазмыш» (2001), «Еңіреп өткен ерлер-ай» (2001), «Иірім» (2004), «Шырғалаң» (2004), «Алмас жерде қалмас» (2004), т. б 40-тан астам жыр жинақтары мен балаларға арналған топтамалардың авторы. Мұқағали Мақатаев (1931-1976) Ол өмірге жете үңіліп, әкелік махаббатын толғана жырлаған: «Бесік басында», «Менің кішкене күнім», «Ұлыма», «Қызыма», «Майгүлге», «Біздің үйге көктем келді»; үлкенді қадірлей білуге шақыратын «Алпысқа келдіңіздер», «Мен қарапайым қарттарды сүйемін», «Бауыржан Момышұлына», «Ғабаңа» ; халқын сүюге үндейтін «Елім барда», «Қазақстан», «Үш бақытым», «Қазақ жері»; туған жер табиғатының келбеті «Сап-сары жапырақтар», «Сәуір айы», «Алматының аспаны», «Көктемде», «Түнгі Алматы», «Хан Тәңірі»; мәңгілік өмір сыйлайтын, өнерді қастерлейтін «Қара өлең», «Дариға, домбыраңды берші маған», «Ақынның ауылы», «Бибігүлге», «Төлегенге», «Фаризаға»; махаббат күйін әлдилеген «Бір келіншек», «Сен», «Есіңе мені алғайсың», «Сенің көзің түпсіз терең тұңғиықтан жаралған», «Махаббат диалогы», «Әйелдер-ай» және т. б өлеңдері жарық көрді. Барлығы 2 30 Тәжірибелік сабақтардың тақырыптары мен мазмұны, сағаттық бөлінісі Рет № 1 2 3 Тақырыптар мен сұрақтар 1917-1940 ж.ж. әдебиет - қоғамдық-әлеуметтік өмір және әдебиет дамуы - кезең поэзиясының ерекшеліктері - прозалық жаңалықиар - драмалық ізденістер Ұлы Отан Соғысы жылдарындағы әдебиет: - кезең әдебиетінің тақырыптық-идеялық ерекшелігі - поэзия - проза - драма 1946-1960 ж.ж. әдебиет: кезең әдебиетінің тақырыптық-идеялық ерекшеліктері - поэзия - проза Сағат саны 6 6 6 Әдебиеттер 20-30 жылдардағы қазақ әдебиеті .- А., 1997. Р.Бердібаев. Қазақ совет әдебиетінің қалыптасуы.- А., 1971. С.Қирабаев. Әдебиет және дәуір.- А., 1976. М. Базарбаев, Ә.Нарымбетов. Отан соғысы кезіндегі әдебиет.- А., 1984. М.Базарбаев. Қаһарлы жылдар жыры.А., 1968. Жыр алыбы.- А., 1971. Ә.Тәжібаев. Өмір және поэзия.- А., 1960. С.Қирабаев. Әдебиет және дәуір талабы.А., 1976. Ә.Нарымбетов. Қазіргі қазақ поэмасы.А., 1982. Ә.Кекілбаев. Дәуірмен бетпе-бет.- А., 4 5 -драма 1960-1990 ж.ж. әдебиет: - кезең әдебиетіндегі көркемдік жаңашылдықтар сипаты - поэзия - проза - драма Қазіргі қазақ әдебиеті - қоғамдық-әлеуметтік өмір және әдебиет дамуы - кезең поэзиясының ерекшеліктері - прозалық жаңалықиар - драмалық ізденістер 6 6 1972. С.Қирабаев.Кеңес дәуіріндегі қазақ әдебиеті.- А., 1998. 1984. Б.Майтанов.Қаһарманның рухани әлемі.- А., 1987. Р.Бердібаев. Қазақ тарихи романы.- А., 1979. Т.Сыдықов. Қазақ тарихи романы. .- А., 1996. С.Қирабаев.Кеңес дәуіріндегі қазақ әдебиеті.- А., 1998. 1984. Б.Майтанов.Қаһарманның рухани әлемі.- А., 1987. Р.Бердібаев. Қазақ тарихи романы.- А., 1979. Т.Сыдықов. Қазақ тарихи романы. .- А., 1996. апта № “Қазіргі қазақ әдебиеті” пәні бойынша СӨЖ бөлудегі тақырыптық кесте СӨЖ тақырыптары 1 1 2 1 С Сейфулиннің драматургиясы. 2 2 3 4 6 3 Б Майлин поэмаларындагы І9І6 жылгы ұлт-азаттык қозғалыс. 4 Майлиннің «Раушан коммунист» повесіндегі тұрмыстық жағдай мен қаҺарман. Майлиннің «Азамат Азаматыч» романындағы қазақ зиялыларының тұлғасы. 5 Жансүгіровтің «Жолдастар» романындағы шаруалар, жұмысшылар образы. 6 М.Жұмабаев поэзиясындағы өмір мен өлім философиясы. 7 7 8 9 10 11 8 9 10 11 12 13 14 15 12 13 14 15 16 16 17 18 19 20 21 17 18 19 20 21 22 23 22 23 24 25 26 27 24 25 26 27 5 3 Сәкеннің өлеңдері мен повесіндегі жұмысшы бейнесі. Ж.Аймауытовтың «Ақбілек» романындағы әйел тағдырына орыс пен қазақ адамдарының әсері. М.Әуезов әңгңмелеріндегі портрет пен пейзаж. Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясындағы Абай мен Құнанбай. «Абай жолындағы» әйелдер бейнесі. Әуезовтің «Өскен өркен» романындағы ауыл шаруашылығы проблемалары. С.Мұкановтың «Өмір мектебі» трилогиясындагы уақыт пен кеңістік. Мұқановтың «Мөлдір махаббатындағы» диалог пен монолог. Мүсіреповтің символдық әңгімелері. Мұсіреповтің «Кездеспей кеткен бір бейне» повесіндегі сұлулық пен зұлымдық. Ғ.Мүсреповтің «Жат қолында» романындағы ағартушы-демократтар бейнесі. Ғ.Мұстафиннін «Дауылдан кейін» шығармасының баяндалу жүйесі. Ә.Тәжібаев дастандарындағы тарихи шындық пен көркем шындық. Ж.Саин поэзиясындағы партизандық күрес тақырыбы. Х.Ергалиев поэмаларының көркемдігі. Ә.Нүрпейісовтің «Соңгы парыз» романындағы адамдар тағдыры мен Арал тағдыры. Ж.Молдагалиев поэмаларындағы табиғат апаты және адам. І.Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясындағы тарихи шындық пен көркем щындыктың арақатынасы. Т.Ахтановтың романдарындағы соғыс пен бейбітшілік проблемалары. Қ.Мырзалиевтің философиялық лирикасы. Қадыр поэзиясындағы «Мен» мәселесі. М.Мақатаев поэзиясындағы табиғат пен адам. СӨЖ қабылдау нысаны мен түрі 6 Конспект Реферат Реферат Реферат Реферат Конспект Конспект Реферат Реферат Реферат Реферат Конспект Конспект Реферат Конспект Реферат Реферат Конспект Конспект Реферат Конспект Реферат Реферат Конспект Конспект Реферат Конспект Аралық бақылау сұрақтары I аралық Сейфулиннің «Тар жол тайғақ кешу» романы. Ә.Кекілбаевтың «Үркер» романының көтерген проблемасы Ә.Нұрпейісовтың «Қан мен тер» романы Майлиннің «Азамат Азаматыч» романындағы қазақ зиялыларының тұлғасы. Майлиннің «Азамат Азаматыч» романындағы қазақ зиялыларының тұлғасы. 5. І. Жансүгіровтің «Жолдастар» романындағы шаруалар, жұмысшылар образы. 6. Ә.Нұршайықовтың «Ақиқат пен аңыз» романының мәні 7. Ж.Аймауытовтың «Ақбілек» романындағы әйел тағдырына орыс пен қазақ адамдарының әсері. 8. М.Әуезов романдарындағы портрет пен пейзаж. 9. Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясындағы Абай мен Құнанбай. 10. «Абай жолындағы» әйелдер бейнесі. 11. Әуезовтің «Өскен өркен» романындағы ауыл шаруашылығы проблемалары. 12. С.Мұкановтың «Өмір мектебі» трилогиясындагы уақыт пен кеңістік. 13. Мұқановтың «Мөлдір махаббатындағы» диалог пен монолог. 14. Мүсіреповтің символдық әңгімелері. 15. Мұсіреповтің «Ұлпан» романындағы сұлулық пен ақыл. 16. Ғ.Мүсреповтің «Жат қолында» романындағы ағартушы-демократтар бейнесі. 17. Ғ.Мұстафиннін «Дауылдан кейін» шығармасының баяндалу жүйесі. 18. Ә.Нүрпейісовтің «Соңгы парыз» романындағы адамдар тағдыры мен Арал тағдыры. 19. Ж.Молдагалиев поэмаларындағы табиғат апаты және адам. 20. І.Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясындағы тарихи шындық пен көркем щындыктың арақатынасы II аралық 1. 2. 3. 4. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Қ.Мырзалиевтің философиялық лирикасы. М.Мағауин романындағы «Мен» мәселесі. Қазақ романының поэтикасы Қазақ тарихи романдарындағы шындық және шеберлік Романның көркемдік мүмкідігі. Роман жанрының дамуы Т.Ахтановтың «Боран» романындағы адам тағдыры Т.Әлімқұловтың «Ақ боз ат» романының мәні Әкім Тарази шығармашылығындағы мещандық мәселесі және жаңа адам бейнесі Экзистенциалистік дәстүрдің адам мәселесін шешудегі ролі. Прозалық туындылардағы образ сомдаудағы жатсынудың әлеуметтік-көркемдік мәні. Қазақ әдебиетінің бүгінгі интеллектуалдық өрісі. Образ сомдаудағы психологиялық талдаудың орнының ұлғаюы. Жазушылар өз шығармаларында философиялық толғаныстарға барынша ден қоя бастауы. Кеңістік пен кейіпкер қатынасындағы трагедиялық пафос. Прозалық туындылардағы кеңістік пен кейіпкер қатынасындағы трагедиялық пафос. Қазақ әдебиетінің бүгінгі интеллектуалдық өрісі. Прозалық туындылардағы экзистенциалистік дәстүрдің адам мәселесін шешудегі ролі. Прозалық туындылардағы образ сомдаудағы жатсынудың әлеуметтік-көркемдік мәні Прозалық туындылардағы трагедиялық шешімнің үлкен орын алуы. Студенттердің білімін бағалау бойынша ақпарат Ағымдағы рейтинг Бақылау нысанасы Бағалау пайыздары 1. Сабаққа қатысуы 20% 2. Экспресс-сұрау 10% 3. Дәрісханадағы жұмыс 10% 4. СОӨЖ-дағы жұмыс 30% 5. СӨЖ-дағы жұмыс 30% Барлығы 100%*О,2 Шектік бақылау (ШБ) машиналық тест түрінде өтеді. Онда студент max 10% алады. ШБ түрін және академиялық күнпарақ Ағымдағы бақылау 20% Аралық бақылау 10% Ағымдағы бақылау 20% Аралық бақылау 10% бойынша оның өткізу мерзімін көрсету Қорытынды бақылау, яғни емтихан студенттің пән тараулары мен барлық тақырыптарының өз-ара байланыстары және пән тұтастығы туралы білімін жүйелеуге арналған. Есептеуді жеңілдету үшін студенттің білімі пән бойынша 100%-ден алынады. Студент білімін бағалауда әр бақылаудың үлгісі төмендегідей: I Шектік бақылау Қорытынды бақылау 40% Қорытынды баға 100% Қорытынды баға студенттің семестр бойы жасаған жұмысының жинақталған көрсеткіші болып табылады. Ең соңғы баға кредиттік технологияда қабылданған бағалар шкаласына сәйкес қойылады (жолсерікті қараңыз) Курстың саясаты Сабаққа қатысты тапсырмалардың барлығына жауапкершілік, міндеттілік және ұқыптылық таныту. Тапсырмаларды оқытушы белгілеген уақытта тапсыру. Сабаққа қатысты тапсырмалар орындалмаса, қорытынды бағалар төмендейді. Түрлі себептермен босатып алған сабақтарды оқытушы белгілеген уақытта тапсыру. Сонымен қатар, курстың саясатын орындау барысында оқытушының қоятын талаптары: сабаққа кешікпей, күнделікті қатысу, сабаққа ұялы телефонды өшіріп қою.