` О‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOShKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI Himoyaga ruxsat berildi ________________Kafedra mudiri 2021 y. «____» _______________ BITIRUV MALAKAVIY ISHI Mavzu nomi: “ZAMONAVIY SIMSIZ TEXNOLOGIYALAR ASOSIDA PERSONAL TARMOQLARNI QURISHNING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI” Bitiruvchi _________________Jamoldinov I.I imzo Rahbar f.i.sh. ___________________Sultonova M.O. imzo f.i.sh HFX va ekologiya bo‘yicha maslahatchisi____________ Oxunov F imzo Taqrizchi f.i.sh _______________ imzo ________ f.i.sh. 1 ` Toshkent – 2021 O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI _____Radio va mobil aloqa_____fakulteti ______MAT______ kafedrasi____ Yo‘nalish 5350100 -Telekommunikatsiya texnologiyalari (Mobil tizimlar) TASDIQLAYMAN ________________Kafedra mudiri «___»___________2021 y. Talaba Jamoldsinov Iqboljon Inomjon o’g’li (familiyasi, ismi, otasining ismi) Zamonaviy simsiz texnologiyalar asosida personal tyarmoqlarni qurishning o’ziga xos xususiyatlari mavzusidagi bitiruv malakaviy ishiga TOPSHIRIQ 1. Mavzu universitetning __2020 yil__31.12__ № __1420_ sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan. 2. Ishni himoyaga topshirish muddati ___24.05.2021 y._____________________ 3. Ishga oid dastlabki ma’lumotlar: 1. ZigBee Green Power-dan foydalanishning afzalliklari va arxitekturasi, 2. ZigBee Green Power ning asosiy elementlari va ishlash printsipi. 4. ZigBee Green Power texnologiyasining qo’llanilishi, ilova va qurilmalari, 2. ZigBee Green Power asosida quriladigan Smart Home loyihasining ishlash prinspi 3. Hayot faoliyati xavfsizligi va ekologiya. Xulosa. 5. Grafik materiallar ro‘yxati, Taqdimot slaydlari. 6.Topshiriq berilgan sana__25.01.2021y._____________________________ Rahbar __________________________ (imzo) Topshiriq oldim ___________________ 2 ` ( imzo) 7. Ishning ayrim bo‘limlari bo‘yicha maslahatchilar: Imzo, sana Bo‘lim nomi Maslahatchi Topshiriq Topshiriq berildi oldim 1 – 2 bo‘limlar Sultonova M.O. 25.01.2021 y. 25.01.2021 y. 3 - bo‘lim Sattarov X.A. 21.05.2021 y. 31.05.2021 y. 8. Ishni bajarish grafigi № Bo‘lim nomi Bajarish muddati Rahbar (maslahatchi) imzosi 1 Kirish 1.02.20218.02.2021 2 Zigbee green power tehnologiyasi 15.02.202115.03.2021 3 Zigbee green power tehnologiyasini 16.04.2021- qo’llashni o’ziga xos xususiyatlarini 16.05.2021 taxlil qilish 4 5 Hayot faoliyati xavfsizligi va 21.05.2021- ekologiya 30.05.2021 Xulosa 31.05.2021 Bitiruvchi_________________ «__»_____2021 y. imzo Rahbar____________________ « __»____2021 y. 3 ` imzo MUNDARIJA KIRISH...................................................................................................... 6 I ZIGBEE GREEN POWER TEHNOLOGIYASI.................................. 8 1.1 ZigBee Green Power texnologiyasi haqida umumiy ma’lumot…………. 8 1.2 ZigBee Green Power-dan foydalanishning afzalliklari va arxitekturasi................................................................................................ 1.3 ZigBee Green Power ning asosiy elementlari va 14 ishlash printsipi………………………………………………………................... 23 II ZIGBEE GREEN POWER TEHNOLOGIYASINI QO’LLASHNI O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARINI TAXLIL QILISH....................... 37 2.1 ZigBee Green Power texnologiyasining qo’llanilishi, ilova va qurilmalari………………………………………………………………... 37 2.2 ZigBee green power texnologiyasi IoT da qo’llanilishi............................. 2.3 ZigBee Green Power asosida quriladigan Smart Home loyihasining 45 ishlash tamoili…….……………………………………………………… 53 III HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI VA EKOLOGIYA 60 3.1 Radioaktiv nurlanish normalari.................................................................. 60 3.2 Ko‘chma elektr qurilma, elektrik armatura va o‘lchov asboblariga IV xavfsizlik talablari……………………………………………………….. 63 XULOSA................................................................................................... 66 QOLLANILGAN ADABIOTLAR RO’YHATI.................................... 68 4 ` Bitiruv malakaviy ishida Zigbee texnologiyaisni qo‘llanishini tahlil qilish amalga oshirilgan, shu jumladan simsiz sensorli tarmoqlarda ZigBee texnologiyasi tizimlarning qo‘llanishining o‘ziga xos xususiyatlari ko‘rib chiqilgan, ZigBee texnologiyasida ishlovchi eshik va oynak datchiklarida, suv va gaz sizish xolatlarida, xavfsizligini simsiz monitoring qilish, tahlil qilingan, mobil ilovalar yordamida xavfsizlikni avtomatlashtirilgan simsiz monitoring qilish tizimi ko’rib chiqilgan. Hayot xavfsizligi va ekologiya masalalari ham alohida ta'kidlangan. В выпускной квалификационной работе рассмотрены вопросы, технологии Zigbee в беспроводных сенсорных системах для обеспечения безопасности объектов, в том числе рассмотрены особенности применения технологии ZigBee в беспроводных сенсорных сетях, рассмотрены особенности применения технологии ZigBee в дверных и оконных датчиках, работающих по технологии ZigBee, случаи утечки воды и газа, проведен анализ беспроводного мониторинга безопасности, рассмотрена автоматизированная система беспроводного мониторинга безопасности с использованием мобильных приложений. А также освещены вопросы безопасности жизнедеятельности и экологии. In graduation qualification work , analysis of the application of Zigbee technology in wireless sensor systems to ensure the safety of objects, including the features of the application of ZigBee technology in wireless sensor networks, the features of the application of ZigBee technology in door and window sensors operating on ZigBee technology, cases of water and gas leaks, the analysis of wireless security monitoring, the automated system of wireless security monitoring using mobile applications. The issues of life safety and ecology are also highlighted. 5 ` KIRISH O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishishi bilan axborot- kommunikatsion tizimlarni kompleks ishlab chiqish, Internet va global axborot tizimlaridan foydalanish, axborot-kommunikatsion tizimlar va tarmoqlarning samaradorligini kengaytirish, davlat boshqaruvini rivojlantirishda istiqbolli echimlarning qo‘llanishi va boshqa qator masalalarda ma’lum taraqqiyotga erishildi. O‘zbekiston Respublikasini 2017 — 2021 yillarda rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalilari bo‘yicha harakatlar dasturida “axborot-kommunikatsion texnologiyalarni iqtisod, ijtimoiy soha, boshqarish tizimlariga joriy etilishi” bo‘yicha vazifalar belgilab olingan. Bu vazifalarning bajarilishi, xususan, оbyektlarning xavfsizligini monitoring qilish simsiz tizimlarining qo’llnishiga ham bog‘liq. Aholi va tadbirkorlarni o‘ylantirayotgan dolzarb masalalarni har tomonlama o‘rganish, amaldagi qonunchilik, huquqni qo‘llash amaliyoti va ilg‘or xorijiy tajribani tahlil qilish, shuningdek keng jamoatchilik muhokamasi natijasida ishlab chiqilgan hamda quyidagilarni nazarda tutadigan 2017 — 2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasi (keyingi o‘rinlarda — Harakatlar strategiyasi) 1-ilovaga muvofiq tasdiqlansin: Davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirishga yo‘naltirilgan demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va mamlakatni modernizatsiya qilishda parlamentning hamda siyosiy partiyalarning rolini yanada kuchaytirish, davlat boshqaruvi tizimini isloh qilish, davlat xizmatining tashkiliy-huquqiy asoslarini rivojlantirish, “Elektron hukumat” tizimini takomillashtirish, davlat xizmatlari sifati va samarasini oshirish, jamoatchilik nazorati mexanizmlarini amalda tatbiq etish, fuqarolik jamiyati institutlari hamda ommaviy axborot vositalari rolini kuchaytirish; qonun ustuvorligini ta’minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilishga yo‘naltirilgan sud hokimiyatining chinakam mustaqilligini hamda fuqarolarning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish kafolatlarini mustahkamlash, 6 ` ma’muriy, jinoyat, fuqarolik va xo‘jalik qonunchiligini, jinoyatchilikka qarshi kurashish va huquqbuzarliklarning oldini olish tizimi samarasini oshirish, sud jarayonida tortishuv tamoyilini to‘laqonli joriy etish, yuridik yordam va huquqiy xizmatlar sifatini tubdan yaxshilash. Iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirishga yo‘naltirilgan makroiqtisodiy barqarorlikni mustahkamlash va yuqori iqtisodiy o‘sish sur’atlarini saqlab qolish, milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshirish, qishloq xo‘jaligini modernizatsiya qilish va jadal rivojlantirish, iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish bo‘yicha institutsional va tarkibiy islohotlarni davom ettirish, xususiy mulk huquqini himoya qilish yuzasidan Obektlarning Himoya choralarini kuchaytirish, extimolligi mavjud bo`lgan gaz, suv, is gazlari, mulklarning o`zga shaxslar tomonidan talon taroj qilinishini oldini olish va bunday ishlarda inson omilini kamaytirish, Obektlarning o`zizni o`zi avtomatik shaklga o`tqazish , xavf mavjud bo`lganda kerakli tashkilotlarga, biriktirilgan korxona rahbarlariga ogohlantirish signallarini yetqazish, kerak bo`lganda masofadan boshqaruv shakli yordamida obektga yetadigan zarar miqdorini kamaytirishga erish yo`llari va qurilmalari taxlili keltirilgan. 7 ` I BOB. Zamonaviy Simsiz texnologiyalar 1.1 Bluetooth, ZigBee, RFID texnologiyalari haqida umumiy ma’lumot Simsiz shaxsiy tarmoq (WPAN) bu past quvvatli PAN bo'lib, u qisqa masofada simsiz tarmoq texnologiyalari yordamida o'rnatiladi, masalan: ZigBee Bluetooth RFID Mobil telefondan Wi-Fi ulanishi orqali boshqa qurilmalar uchun hotspot sifatida foydalanish faqat bitta foydalanuvchi tomonidan ishlatilishi mumkin bo'lsa-da, u hali ham PAN hisoblanmaydi. Simsiz shaxsiy tarmoq (WPAN) Simsiz shaxsiy tarmoq tarmoqlari (WPAN) standarti IEEE 802.15 ishchi guruhi tomonidan ishlab chiqilgan tarmoqlardir. WPAN-lar turli qurilmalarni, jumladan, kompyuter, maishiy va ofis jihozlari, aloqa uskunalari va boshqalarni ulash uchun ishlatiladi.Jismoniy va ma'lumot uzatish qatlamlari IEEE 802.15.4 standarti bilan tartibga solinadi.WPAN diapazoni bir necha metrdan bir necha o'n santimetrgacha. WPAN alohida qurilmalarni bir-biriga 8 ` ulash uchun ham, ularni yuqori darajadagi tarmoqlarga, masalan, global Internetga ulash uchun ham ishlatiladi. WPAN Bluetooth, ZigBee, 6loWPAN va boshqalar kabi turli tarmoq texnologiyalari yordamida joylashtirilishi mumkin. WPAN diapazoni bir necha o'n santimetrdan bir necha metrgacha o'zgarib turadi, shuning uchun barcha qurilmalar bir xil ish maydonida joylashgan. PAN USB va FireWire kabi simli kompyuter avtobuslari yordamida ham o'rnatilishi mumkin. Simsiz kompyuter tarmog’i Simsiz shaxsiy tarmoq (WPAN) shaxsiy hudud tarmog'i bilan bir xil, ammo unda barcha ulanishlar simsizdir. Simsiz PAN IEEE 802.15 standartiga asoslangan. WPAN ikki xil simsiz texnologiyalardan foydalanadi. Bular Bluetooth va infraqizil ma'lumotlar assotsiatsiyasi. Simsiz shaxsiy tarmoqlar turli xil qurilmalarni (portativ va ish stoli), jumladan, kompyuterlar, maishiy va ofis uskunalari, aloqa va boshqalarni ulash uchun ishlatiladi. Bunday tarmoqlar, shuningdek, ko'proq maxsus maqsadga ega bo'lishi mumkin, masalan, tibbiyotda. WPAN texnologiyasidagi asosiy tushuncha "ulanish" dir. Ideal holda, WPAN bilan jihozlangan har qanday ikkita qurilma markaziy serverdan yaqin masofada (birbiridan bir necha metr masofada) yoki bir necha kilometr uzoqlikda joylashganida, ular xuddi kabel orqali ulangandek muloqot qilishlari mumkin. Yana bir muhim xususiyat - ma'lumotlarga ruxsatsiz kirishning oldini olish uchun har bir qurilmaning boshqa qurilmalar bilan aloqani tanlab bloklash qobiliyati. 9 ` WPAN texnologiyasi hozir boshlang'ich bosqichida va tez rivojlanmoqda. Hozirgi vaqtda raqamli rejimda 2,4 gigagertsli ish chastotalari taklif etiladi. Ular ushbu texnologiyada erishmoqchi bo'lgan maqsad WPAN-dan foydalanadigan barcha tizimlarning barqaror va uzluksiz ishlashini ta'minlashdir. WPAN-dagi har bir qurilma bir xil WPAN tarmog'idagi istalgan boshqa qurilmaga ulanishi mumkin, agar ular bir-birining ko'rish chizig'ida bo'lsa. Bundan tashqari, kelajakda butun dunyo bo'ylab barcha simsiz shaxsiy tarmoqlar o'zaro bog'lanadi. Masalan, Gretsiyadagi arxeolog Minneapolisdagi Minnesota universitetidagi ma'lumotlar bazalariga to'g'ridan-to'g'ri kirish uchun qo'l kompyuteridan foydalanishi va natijalarni ushbu ma'lumotlar bazasiga o'tkazishi mumkin. PAN xususiyatlari tahrirlash Kichik obunachilar soni (tarmoq 8 tagacha ishtirokchini qo'llab-quvvatlashi kerak) Qisqa masofa, 30 metrgacha (100 fut) MTBF uchun tanqidiy emas. PAN tarmog'iga kiritilgan barcha qurilmalarni boshqarish mumkin. OAV arbitrajining yo'qligi. Bu shuni anglatadiki, ushbu turdagi tarmoq bilan kim va qanday ishlashi mumkinligi haqida o'rnatilgan boshqaruv elementlari mavjud emas. Zigbee Tarix ZigBee tarmoqlari ko'plab o'rnatuvchilar WiFi va Bluetooth protokollari ko'plab ilovalar uchun yaroqsiz bo'lib qolganini anglagan 1998 yildan beri ko'rib chiqiladi. Xususan, ko'plab muhandislar o'z-o'zidan tashkil etilgan vaqtinchalik tarmoqlarga ehtiyoj borligini ko'rdilar. IEEE 802.15.4 standarti 2003 yil may oyida yaratilgan 2003 yilning yozida asosiy tarmoq yetkazib beruvchi Philips Semiconductors investitsiya qilishni to'xtatdi. Biroq, Philips Lighting ZigBee alyansi direktorlar 10 ` kengashida homiy (promouter) bo'lib qolgan ushbu korporatsiyadan ishtirok etishda davom etdi. ZigBee Alliance 2004 yilda e'lon qilingan. Keyingi yili a'zolar soni ikki baravar ko'payib, 22 mamlakatdagi 100 dan ortiq kompaniyalarni tashkil etdi. 2005 yilning aprelida ishtirokchilar soni 150 dan ortiq kompaniyaga, 2005 yil dekabriga kelib esa 200 ta kompaniyaga yetdi. ZigBee spetsifikatsiyalari 2004 yil 14 dekabrda ratifikatsiya qilingan. ZigBee Alliance 2005-yil 13-iyunda (hozirda ZigBee 2004 spetsifikatsiyasi sifatida tanilgan) Spetsifikatsiya 1.0 ning ommaviy mavjudligini e'lon qiladi. ZigBee Alliance ZigBee 2006 spetsifikatsiyasi sifatida tanilgan ZigBee standartining kengaytirilgan versiyasining 2006 yil sentyabrida tugallanganligi va a'zolarining darhol mavjudligini e'lon qiladi. 2007 yilning oxirgi choragida ZigBee PRO, ZigBee kengaytirilgan spetsifikatsiyasi yakunlandi. Protokolning maqsadi: Mesh tarmoq topologiyasini qurish qobiliyatiga ega, kam iste'molga ega qurilmalar o'rtasida simsiz aloqa. Spetsifikatsiya: IEEE 802.15.4 Dasturchi: ZigBee ittifoqi. ZigBee - bu IEEE 802.15.4 standarti bilan tartibga solinadigan MAC media kirishni boshqarish qatlami va jismoniy qatlami - pastki qatlam xizmatlaridan foydalanadigan yuqori qatlamli tarmoq protokollarining (API dastur qatlami va NWK tarmoq qatlami) spetsifikatsiyasi. ZigBee va IEEE 802.15.4 simsiz shaxsiy tarmoq tarmoqlarini (WPAN) tavsiflaydi. ZigBee spetsifikatsiyasi nisbatan past tezlikda kafolatlangan xavfsiz ma'lumotlarni uzatishni va avtonom quvvat 11 ` manbalaridan (batareyalar) tarmoq qurilmalarining uzoq muddatli ishlashini talab qiladigan ilovalarga qaratilgan. ZigBee moduli (chapda) va diametri 23 mm bo'lgan 1 yevro tanga (o'ngda) hajmini taqqoslash uchun. ZigBee texnologiyasining asosiy xususiyati shundaki, u kam quvvat iste'moli bilan nafaqat oddiy tarmoq topologiyalarini ("nuqtadan nuqtaga", "daraxt" va "yulduzcha"), balki o'z-o'zini tartibga soluvchi va o'z-o'zidan tiklanadigan tarmoqni ham qo'llab-quvvatlaydi. o'tkazish va xabar yo'naltirish bilan topologiyasi. Bundan tashqari, ZigBee spetsifikatsiyasi dastur talablari va tarmoq sharoitlariga qarab marshrutlash algoritmini tanlash imkoniyatini, dasturni standartlashtirish mexanizmini - dastur profillarini, standart klaster kutubxonasini, so'nggi nuqtalarni, ulanishlarni, moslashuvchan xavfsizlik mexanizmini o'z ichiga oladi, shuningdek, joylashtirish qulayligini ta'minlaydi. , texnik xizmat ko'rsatish va yangilash. Rossiya Federatsiyasida ZigBee tarmoqlaridan 2.405-2.485 GGts chastota diapazonida foydalanish chastota ruxsatnomalari va qo'shimcha tasdiqlarni olishni talab qilmaydi (Rossiya Axborot va kommunikatsiyalar vazirligi huzuridagi Radiochastotalar davlat qo'mitasining 07.05.2007 yildagi № 23-son qarori). 07-20-03-001). 12 ` ZigBee texnologiyasini qo'llashning asosiy yo'nalishlari - simsiz sensorli tarmoqlar, uy avtomatizatsiyasi (Smart Home va Smart Building), tibbiy asbobuskunalar, sanoat monitoringi va nazorat qilish tizimlari, shuningdek, maishiy elektronika va shaxsiy kompyuterlarning periferik qurilmalari. Tavsif ZigBee - bu qisqa to'lqinli radio to'lqinlar orqali mobil telefonlarga ulangan simsiz minigarnituralar kabi simsiz shaxsiy tarmoq tarmoqlari uchun IEEE 802.15.4-2006 standartiga asoslangan kichik, kam quvvatli raqamli qabul qiluvchilar yordamida yuqori darajadagi aloqa protokollari to'plami uchun standartdir. Texnologiya ZigBee spetsifikatsiyasi bilan belgilanadi, Bluetooth kabi boshqa shaxsiy tarmoq tarmoqlariga qaraganda soddaroq va arzonroq bo'lishi uchun mo'ljallangan. ZigBee uzoq batareya quvvati va tarmoq uzatish xavfsizligi muhim bo'lgan RF ilovalari uchun mo'ljallangan. ZigBee Alliance - bu ZigBee standartlarini qo'llaydigan va nashr etuvchi organ, shuningdek, OEMlarga o'zaro ishlashga yaroqli mahsulotlar yaratishga imkon berish uchun dastur profillarini nashr etadi. Ilova profillarining joriy roʻyxati chop etilgan yoki ishlab chiqarilmoqda: uyni avtomatlashtirish Energiya samaradorligi (ZigBee Smart Energy 1.0/2.0) Tijorat binolarni avtomatlashtirish Telekommunikatsiya dasturlari Shaxsiy, uyda va kasalxonada parvarishlash O'yinchoqlar IEEE 802.15.4 va ZigBee o'rtasidagi hamkorlik IEEE 802.11 va Wi-Fi Alliance o'rtasidagi hamkorlikka o'xshaydi. ZigBee 1.0 spetsifikatsiyasi 2004 yil 14 13 ` dekabrda ratifikatsiya qilingan va ZigBee alyansi a'zolari uchun mavjud. Yaqinda, 2007 yil 30 oktyabrda ZigBee 2007 spetsifikatsiyasi e'lon qilindi.Birinchi dastur profili ZigBee Home Automation 2007 yil 2 noyabrda e'lon qilindi.ZigBee sanoat, ilmiy va tibbiy (ISM diapazoni) radio diapazonlarida ishlaydi: 868 MGts. Yevropada, AQSH va Avstraliyada 915 MGts va dunyoning aksariyat mamlakatlarida 2,4 GGs (dunyoning aksariyat yurisdiktsiyalarida). Qoidaga ko'ra, Jennic JN5148, Freescale MC13213, Ember EM250, Texas Instruments CC2430, Samsung Electro-Mechanics va ZBS2410 At ZBS2410 kabi ishlab chiqaruvchilarning 60K dan 128K gacha Flash xotira o'lchamlari bilan birlashtirilgan radio va mikrokontrollerlar bo'lgan ZigBee chiplari sotiladi. Radio moduli har qanday protsessor va mikrokontroller bilan alohida ishlatilishi mumkin. Odatda, radio ishlab chiqaruvchilari ZigBee dasturiy ta'minot to'plamini ham taklif qilishadi, ammo boshqa mustaqil steklar mavjud. ZigBee 15 millisekund yoki undan kamroq vaqt ichida uygʻonishi (yaʼni uyqudan uygʻonish davriga oʻtishi) tufayli qurilmaning javob kutish vaqti, ayniqsa, uyqudan uygʻonishgacha boʻlgan kechikish odatda uch soniyaga yetadigan Bluetooth bilan solishtirganda juda past boʻlishi mumkin.[2] ZigBee ko'pincha uyqu rejimida bo'lgani uchun quvvat sarfi juda kam bo'lishi mumkin, natijada batareyaning ishlash muddati uzoqroq bo'ladi. Stackning birinchi relizi hozirda ZigBee 2004 nomi bilan tanilgan. stekning ikkinchi relizi ZigBee 2006 deb nomlanadi va asosan ZigBee 2004 da ishlatilgan MSG/KVP ramkasini "klaster kutubxonasi" bilan almashtiradi. 2004 yilgi stek endi ko'proq yoki kamroq eskirgan. ZigBee 2007 ilovasi hozirda mavjud va ikkita stek profilini o'z ichiga oladi, uy va kichik biznes uchun 1-stek profili (bu oddiygina ZigBee deb ataladi) va Stack profili №2 (bu ZigBee Pro deb ataladi). ZigBee Pro translyatsiya, koʻpdan birga marshrutlash va kuchli simmetrik kalit xavfsizligi 14 ` (SKKE) kabi koʻproq funksiyalarni taklif etadi, ZigBee (Stack Profile #1) esa kamroq operativ xotira va Flash joy egallaydi. Ikkala profil ham to'liq tarmoq tarmog'ini o'rnatishga va barcha ZigBee ilova profillari bilan ishlashga imkon beradi. Zigbee Alliance ushbu rivojlangan kompaniyalar bilan hamkoprlik qiladi. ZigBee 2007 ZigBee 2006 qurilmalari bilan to'liq mos keladi. ZigBee 2007 qurilmasi ZigBee 2006 tarmog'iga ulanishi va u bilan ishlashi mumkin va aksincha. Marshrutlash opsiyalaridagi farqlar tufayli ZigBee Pro qurilmalari faqat ZigBee 2006 tarmoq so‘nggi qurilmalari (ZED) bo‘lishi mumkin va aksincha, ZigBee 2006 va ZigBee 2007 qurilmalari faqat ZigBee Pro tarmog‘idagi oxirgi qurilmalar bo‘lishi mumkin. Shu bilan birga, qurilmalarda ishlaydigan ilovalar stek profilini amalga oshirishdan qat'i nazar, bir xil ishlaydi. 15 ` Litsenziyalash ZigBee spetsifikatsiyasi notijorat maqsadlarda foydalanish uchun keng omma uchun mavjud. Adopter deb nomlangan ZigBee alyansi a'zoligiga kirish darajasi hali nashr etilmagan spetsifikatsiyalarga kirishni ta'minlaydi va spetsifikatsiyadan tijorat maqsadlarida foydalanish uchun mahsulotlar yaratishga ruxsat beradi. ZigBee spetsifikatsiyasidan foydalanganda ro'yxatdan o'tish uchun tijorat ishlab chiquvchisi ZigBee alyansiga qo'shilishi kerak. "Ushbu spetsifikatsiyaning hech bir qismi ZigBee Alliance a'zoligisiz mahsulot ishlab chiqarish yoki sotish uchun ishlatilishi mumkin emas." GNU General Public License bilan yillik toʻlov ziddiyati mavjud. 2-b bandiga ko'ra: "Siz tarqatadigan yoki nashr etadigan har qanday asarda dastur mavjud bo'lsa yoki dasturdan yoki uning biron bir qismidan olingan bo'lsa, ushbu ish butunlay litsenziyalangan bo'lishi kerakligiga ishonch hosil qilishingiz kerak. uchinchi shaxslarga o'tkazmasdan, ushbu litsenziya shartlariga muvofiq. GPL litsenziyasi tijorat va notijorat maqsadlarda foydalanishni ajratmaganligi sababli, GPL ostida ZigBee stekini litsenziyalash yoki ZigBee ijrosini GPL litsenziyalangan kodi bilan birlashtirish mumkin emas. Ishlab chiquvchining ZigBee alyansiga qo'shilish talabi boshqa bepul dasturiy ta'minot litsenziyalariga ham zid keladi. Ilovalar ZigBee protokollari past ma'lumotlar tezligi va kam quvvat sarfini talab qiluvchi o'rnatilgan ilovalarda foydalanish uchun mo'ljallangan. ZigBee-ning maqsadi keng ko'lamli muammolarni hal qilish uchun mo'ljallangan tarmoqli topologiyaga ega bo'lgan arzon, o'zini o'zi tashkil etadigan tarmoq yaratishdir. Tarmoq sanoat nazorati, o'rnatilgan sensorlar, tibbiy ma'lumotlarni yig'ish, kirish yoki tutun signalizatsiyasi, bino va uyni avtomatlashtirish va hokazolarda qo'llanilishi mumkin. Natijada paydo bo'lgan tarmoq juda kam quvvat sarflaydi - ZigBee 16 ` sertifikatlash ma'lumotlariga ko'ra, alohida qurilmalar energiya batareyalarining ishlashiga imkon beradi. ikki yil . Odatda qoʻllash sohalari: Uydagi o‘yin-kulgi va nazorat – aqlli yoritish, ilg‘or harorat nazorati, xavfsizlik va xavfsizlik, filmlar va musiqa. Uy xabarnomasi - suv va energiya sensorlari, energiya monitoringi, tutun va yong'in sensorlari, oqilona kirish va aloqa sensorlari. Mobil xizmatlar - mobil to'lov, monitoring va nazorat, xavfsizlik va kirishni nazorat qilish, sog'liqni saqlash va teleyordam. Tijorat qurilishi - energiya monitoringi, HVAC, chiroqlar, kirishni boshqarish. Sanoat uskunalari - jarayonni boshqarish, sanoat qurilmalari, energiya va mulkni boshqarish. Zigbee IEEE 802.15.4 simsiz standartidan ishlab chiqilgan va Zigbee Alliance tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan simsiz PAN (Shaxsiy tarmoq) texnologiyasidir. IEEE 802.15.4 standarti jismoniy va ma'lumotlar havolasi qatlamlarini mustahkam radioaloqa va o'rta kirishni boshqarish haqidagi barcha tafsilotlar bilan belgilaydi. Zigbee Alliance tarmoq sathidan amaliy qatlamga uzatiladigan xabarlarning mazmunini standartlashtirishni ta'minlaydi. Bu ochiq global Zigbee standartlarini ishlab chiqish uchun mas'ul bo'lgan notijorat uyushmasi. Google, Amazon, Qualcomm, Samsung, Silicon Labs, Philips, Huawei, Toshiba va boshqalar kabi kompaniyalar Zigbee Alliance a'zolaridir. Zigbee simsiz aloqa texnologiyasi litsenziyasiz chastota diapazonlarida, jumladan 2,4 GGs, 900 MGts va 868 MGts, 100 m diapazonda ishlaydi. U 2,4 gigagertsli chastota diapazonida 250 Kbit/s gacha va 900/868 MGts chastota diapazonida 40 Kbit/s/20 Kbit/s gacha tezlikni ta'minlaydi. 2,4 gigagertsli chastota diapazonida 17 ` Zigbee texnologiyasi 16 kanalda tashkil etilgan bo'lib, 5 MGts bosqichlarida siljiydi. Ushbu texnologiya nazariy jihatdan bitta simsiz tarmoqda tashkil etilgan 65000 tagacha tugunlarni qo'llab-quvvatlaydi. Zigbee tarmog'ida uchta turdagi tugunlar mavjud - mantiqiy qurilmalar: Zigbee Koordinatori - umumiy Zigbee tarmog'ini, uning xavfsizligini, abonentlar ro'yxatini va boshqalarni o'rnatish, bajarish, boshqarish va boshqarish uchun mas'ul bo'lgan qurilma. Zigbee tarmog'ida faqat bitta koordinator mavjud. Zigbee Router - oxirgi qurilmalar o'rtasida yoki oxirgi qurilmalar va koordinator o'rtasida paketlarni yo'naltirish uchun mas'ul bo'lgan oraliq tugun. Bitta Zigbee tarmog'ida bir nechta router bo'lishi mumkin. Zigbee End Device - kerakli ma'lumotlarni kuzatuvchi va to'playdigan sensor yoki tugunni ifodalaydi. Routerlar yoki koordinatorlardan farqli o'laroq, bu tugunlar odatda batareya bilan ishlaydi. Shunday qilib, nazorat qilinadigan faoliyat bo'lmaganda batareya zaryadini kamaytirish va energiyani tejash uchun ularni ma'lum vaqt davomida uyquga qo'yish mumkin. Yakuniy qurilmalar trafikni yo'naltira olmaydi yoki boshqa tugunlarning tarmoqqa qo'shilishiga ruxsat bera olmaydi. Zigbee topologiyalari. Zigbee bir necha tarmoq topologiyasini qo'llabquvvatlaydi, lekin eng ko'p ishlatiladigan konfiguratsiyalar yulduz bor, gibrid, va Klaster daraxt topologies. Har qanday topologiya bir yoki bir necha koordinatorlardan iborat. Yulduz topologiyasida tarmoq qurilmalarni tarmoq orqali ishga tushirish va boshqarish uchun mas'ul bo'lgan yagona koordinatordan iborat. Boshqa barcha qurilmalar koordinatori bilan bevosita muloqot end qurilmalar deyiladi. Bu barcha oxirgi qurilmalar Markaziy tekshiruvi bilan muloqot qilish uchun zarur bo'lgan tarmoqlarda ishlatiladi, va bu topologiya oddiy va tarqatish oson. Panjara va daraxt topologiyalarida ZigBee tarmog'i bir nechta routerlar tomonidan kengaytiriladi, bu erda koordinator ularni ko'rish uchun mas'uldir. Ushbu 18 ` tuzilmalar har qanday qurilma ma'lumotlar ortiqcha ta'minlash uchun har qanday boshqa qo'shni tugun bilan muloqot qilish imkonini beradi. Agar biron-bir tugun bajarilmasa, axborot avtomatik ravishda ushbu topologiyalar yordamida boshqa qurilmalarga yo'naltiriladi. Artıklığı sanoatda asosiy omil bo'lgani uchun, shuning uchun grid topologiyasi asosan ishlatiladi. Bir Klaster daraxt tarmog'ida, har bir Klaster end tugunlari bilan muvofiqlashtiruvchisi iborat, va bu koordinatorlari butun tarmoq tashabbus bir ota-koordinatori ulangan. Zigbee texnologiyasining afzalliklari, masalan, arzon narxlardagi va kam quvvatli ish usullari, shuningdek, uning topologiyasi tufayli, bu qisqa masofali aloqa texnologiyasi Bluetooth, Wi-Fi va boshqalar kabi boshqa xususiy aloqalarga nisbatan bir nechta ilovalar uchun juda mos keladi. Bu taqqoslashlar ba'zi, Zigbee qator kabi, standartlar, va hokazo., quyida berilgan. Zigbee texnologiyasi uch turdagi tarmoq topologiyalarini qo'llab-quvvatlaydi yulduz, to'r va gibrid mash. Yulduzli tarmoqda, bitta markazda, koordinator barcha aloqalarning markaziy nuqtasi bo'lib, tarmoq qamrovini uning diapazoni va ishlov berish quvvati bilan cheklaydi. Zigbee yulduz topologiyasi tarmog'idagi eng muhim tugun sifatida u bitta nosozlik nuqtasini ifodalaydi. To'r tarmog'ida barcha so'nggi tugunlar bir vaqtning o'zida marshrutizator tugunlari bo'lib, tarmoq ishga tushirilgandan so'ng koordinatorni o'z ichiga oladi, bu topologiyani mustahkam va bitta nosozliksiz holga keltiradi (3rasmda keltirilgan). Gibrid mesh topologiyasi dastlabki ikki turni birlashtiradi - bu topologiyada bir nechta yulduz tarmoqlari bo'lishi mumkin va ularning marshrutizatorlari tarmoqli tarmoqda tasvirlanganidek muloqot qilishi mumkin. Tarmoqni rejalashtirish bosqichida topologiyani tanlashni uning maqsadi, mavjud elektr ta'minoti echimlari, diapazon va o'tkazish talablari, oxirgi tugunlar (sensorlar) faoliyati jadvali, xarajatlar va muayyan foydalanish holatlari uchun muhim bo'lgan boshqa omillarni hisobga olgan holda ko'rib chiqishimiz kerak. 19 ` Texnologiya evolyutsiyasining cheksiz jarayonida Zigbee Alliance Zigbee standartini yaxshilashda davom etmoqda. Zigbee standartining so'nggi versiyasi turli ishlab chiqaruvchilarning aqlli qurilmalarining keng assortimenti o'rtasida o'zaro ishlashni ta'minladi va oxirgi foydalanuvchilarga birgalikda muammosiz ishlaydigan innovatsion mahsulot va xizmatlardan foydalanish imkonini beradi. 1.3-rasm. Zigbee Modem. 1990 yilda o'z-o'zini tashkil etish bilan raqamli radio tarmoqlari joriy etildi. IEEE 802.15.4-2003 kabi Zigbee spetsifikatsiyasi 2004 yil, 14 dekabrda tasdiqlangan. 1.0 spetsifikatsiyasi Zigbee Alliance tomonidan 2005 yil, 13 iyun kuni ZigBee 2004 spetsifikatsiyasi deb e'lon qilindi. 2006 yil sentyabr oyida Zigbee 2006 spetsifikatsiyasi 2004 yil to'plamini almashtirish orqali e'lon qilindi. Shunday qilib, bu spetsifikatsiya asosan asosiyqiymati bug ' tuzilishi, shuningdek, Klaster kutubxona orqali 2004-yil suyakka ishlatiladigan xabar o'rnini. Kutubxonada uy avtomatizatsiyasi, aqlli energiya va ZigBee yorug'lik aloqasi kabi nomlar bilan guruhlar deb ataladigan guruhlarda rejalashtirilgan ketma-ket buyruqlar to'plami mavjud. 2017 da Kutubxona Zigbee Alliance tomonidan Dotdot deb o'zgartirildi va yangi protokol deb e'lon qilindi. Shunday qilib, bu Dotdot taxminan barcha Zigbee qurilmalari uchun standart dastur darajasida ishladi. 20 ` 2007 yilda Zigbee pro, Zigbee 2007 kabi, yakunlandi. Bu eski Zigbee tarmog'ida ishlaydigan qurilmalarning bir turi. Marshrut parametrlaridagi farqlar tufayli, ushbu qurilmalar Zigbee eski tarmog'idagi Zigbee (Zed) routersiz Zed yoki oxirgi qurilmalarga aylanishi kerak. Eski Zigbee qurilmalari Zigbee Pro tarmog'idagi Zigbee so'nggi qurilmalariga aylanishi kerak. Bu ism 2,4 gigagertsli qator ishlaydi, va shuningdek, sub-gigagertsli qator o'z ichiga oladi. Zigbee texnologiyasi turli xil qurilmalar bir-biri bilan muloqot qilish imkonini beruvchi raqamli radiostantsiyalar bilan ishlaydi. Ushbu tarmoqda ishlatiladigan qurilmalar yo'riqnoma, koordinator va oxirgi qurilmalardir. Ushbu qurilmalarning asosiy vazifasi koordinatordan lampochka kabi alohida yakuniy qurilmalarga ko'rsatmalar va xabarlarni etkazishdir. Ushbu tarmoqda koordinator tizimning boshida joylashgan eng muhim qurilma. Har bir tarmoq uchun turli vazifalarni bajarish uchun faqat bitta koordinator mavjud. Ular kanalni skanerlash uchun mos kanalni tanlaydilar, shuningdek, minimal aralashuvlar bilan eng mos kanalni qidirishadi, tarmoqdagi har bir qurilma uchun maxsus identifikatorni va manzilni ta'kidlashadi, shuning uchun xabarlar va ko'rsatmalar tarmoq orqali uzatilishi mumkin. Routerlar koordinator o'rtasida, shuningdek, turli tugunlar orasidagi xabarlarni yo'naltirish uchun mas'ul bo'lgan oxirgi qurilmalar orasida joylashgan. Routerlar koordinatordan xabarlarni qabul qilishadi va ularning oxirgi qurilmalari ularni olish imkoniyatiga ega bo'lmaguncha ularni ushlab turadilar. Ular, shuningdek, boshqa so'nggi qurilmalarga va routerlarga tarmoqqa ulanishga ruxsat berishlari mumkin; Ushbu tarmoqda Zigbee tarmog'ining turiga qarab, yo'riqnoma yoki koordinator kabi ota-ona tuguniga ulanish orqali so'nggi qurilmalar tomonidan kichik ma'lumotlar boshqarilishi mumkin. Oxirgi qurilmalar bir-biri bilan bevosita muloqot qilmaydi. Birinchidan, barcha trafik ota-ona tuguniga yo'naltirilishi mumkin, masalan, qurilmaning qabul qiluvchi tomoni xabardor bo'lgan holatda bo'lmaguncha, bu ma'lumotlarni saqlaydigan yo'riqnoma. Yakuniy qurilmalar otaonadan kutilgan har qanday xabarni so'rash uchun ishlatiladi. 21 ` Arxitekturasi. Zigbee tizimining tuzilishi Zigbee koordinatori, router va oxirgi qurilma kabi uch xil turdagi qurilmalardan iborat. Har bir Zigbee tarmog'i ildiz va tarmoq ko'prigi vazifasini bajaradigan kamida bitta koordinatordan iborat bo'lishi kerak. Koordinator ma'lumotlarni qabul qilish va uzatish operatsiyalarini amalga oshirishda axborotni qayta ishlash va saqlash uchun javobgardir. Zigbee routerlari boshqa qurilmalarga ma'lumotlarni oldinga va orqaga o'tkazish imkonini beruvchi qidiruv qurilmalar sifatida ishlaydi. Oxirgi qurilmalar ota-ona tugunlari bilan bog'lanish uchun cheklangan funksiyalarga ega, shuning uchun batareya quvvati rasmda ko'rsatilgandek saqlanadi. Routerlar, koordinatorlar va oxirgi qurilmalar soni yulduz, daraxt va uyali tarmoqlar kabi tarmoqlarning turiga bog'liq. Zigbee protokoli arxitekturasi IEEE 802.15.4 ning jismoniy darajalari va Mac darajalari bilan belgilanadigan turli darajadagi to'plamdan iborat bo'lib, ushbu protokol Zigbee ning o'z tarmoq va amaliy darajalarini to'plash bilan to'ldiriladi. 1.4-rasm. ZigBee Texnologiyasi arxitekturasi. 22 ` Fizik daraja: bu daraja signallarni uzatish va qabul qilishda modulyatsiya va demodulyatsiya operatsiyalarini amalga oshiradi. Ushbu darajadagi chastotalar, ma'lumotlar uzatish tezligi va kanallar soni quyida keltirilgan. Mac darajasi: ushbu daraja carrier sense (CSMA) ning bir nechta kirishni oldini olish tizimi orqali turli tarmoqlarga kirish orqali ishonchli ma'lumotlarni uzatish uchun javobgardir. Bu, shuningdek, aloqa sinxronlashtirish uchun mayoq lavhalardan uzatadi. Tarmoq darajasi: ushbu daraja tarmoqni sozlash, oxirgi qurilmani ulash va tarmoqdan ajratish, marshrutlash, qurilma konfiguratsiyasi kabi barcha tarmoq bilan bog'liq operatsiyalarni amalga oshiradi. Ilovalarni qo'llab-quvvatlash uchun pastki qatlam: ushbu daraja Zigbee qurilmalari va dastur ob'ektlari uchun zarur bo'lgan xizmatlarni ma'lumotlarni boshqarish xizmatlari uchun tarmoq darajalari bilan ishlashga imkon beradi. Ushbu daraja ikkita qurilmani o'z xizmatlari va ehtiyojlari bo'yicha moslashtirish uchun javobgardir. Ilova tarkibi: ikki xil ma'lumot xizmatlarini kalit-qiymat va umumiy xabar xizmatlari sifatida taqdim etadi. Umumiy xabar-ishlab chiquvchi tomonidan belgilangan ramka, bir juft kalit qiymati esa dastur ob'ektlarida atributlarni olish uchun ishlatiladi. Zdo Zigbee qurilmalaridagi dastur ob'ektlari va APS darajalari o'rtasidagi interfeysni ta'minlaydi. Boshqa qurilmalarni tarmoqqa aniqlash, ishga tushirish va ulash uchun mas'uldir. 23 ` 1.6-rasm. Tasodifiy tuzilish modelini simulyatsiya qilishning marshrut tartibi. Bugungi kunda Zigbee 3.0 IoT qurilmalarida joriy qilingan eng keng tarqalgan simsiz standartlardan biridir. Bu aqlli uylar va aqlli binolarning rivojlanishiga sezilarli darajada ta'sir qiladi, chunki kam quvvat iste'moli, uzoq batareya quvvati, tarmoq tarmog'i va IP uchun o'rnatilgan qo'llab-quvvatlash, aloqa xavfsizligi va ishonchliligini ta'minlash, 2,4 gigagertsli va sub-gigagertsli chastota diapazonlarida o'zaro faoliyat diapazonli aloqa, Zigbee eng muhim texnologiyalardan biriga aylandi va uyni avtomatlashtirish uchun global standartga aylandi. U jihozlarni boshqarish, kundalik qulaylikni yaxshilash, xavfsizlik va energiyani boshqarish imkonini berish orqali aqlli uyni yaratishga yordam beradi. Zigbee 3.0 qurilmalari energiya yig‘ishni qo‘llab-quvvatlashi va batareyaning uzoq ishlash muddatiga ega bo‘lgani uchun biz odatda bu texnologiyani kam quvvatli Wi-Fi deb ta’riflaymiz. 24 ` Uning aqlli uylar va aqlli binolarda qo'llanilishi aqlli vilkalar yoki harakat sensorlari, yorug'lik kalitlari, termostatlar, eshik qulflari va xavfsizlik, HVAC va energiya yoki suv iste'moli kabi tizimlarni masofadan boshqarish imkonini berdi. Zigbee 3.0 qurilmalari o'rtasida butun dunyo bo'ylab muvofiqlik yoqilgan, bu meros bo'lib qolgan o'zaro ishlash muammolarini yaxshilaydi. Shu bilan birga, operatsion va texnik xizmat ko'rsatish xarajatlari kamayadi, bu ham oxirgi foydalanuvchilar (xodimlar, ijarachilar yoki tashrif buyuruvchilar) va provayderlar uchun g'alaba qozongan yechimga aylanadi. Zigbee - aqlli uy va aqlli qurilish ilovalari uchun simsiz texnologiyalarni tanlash standarti, lekin uning ba'zi kamchiliklari ham e'tirof etilgan, masalan, qisqa masofali aloqa, sensor uzatish portlashlari uchun optimallashtirilgan, ammo oqim uchun emas, balki ma'lumotlar uzatish qobiliyati, ilg'or texnologiyalarning etishmasligi. xatolarni tuzatish mexanizmlari, ba'zan murakkabroq muammolarni bartaraf etish, yulduz topologiyasining yagona nosozlik nuqtasi va boshqalar. ZigBee qurilmalarining uch xil turi mavjud. ZigBee Koordinatori (ZC) eng mas'uliyatli qurilma bo'lib, tarmoq daraxtining yo'llarini shakllantiradi va boshqa tarmoqlar bilan aloqa qila oladi. Har bir tarmoqda bitta ZigBee koordinatori mavjud. U tarmoqni boshidan boshlaydi. U tarmoq haqidagi ma'lumotlarni, shu jumladan Ishonch markazi tomonidan ishlab chiqarilgan maxfiy parollar do'konini saqlashi mumkin. ZigBee Router (ZR) - Router boshqa qurilmalardan ma'lumotlarni uzatuvchi oraliq router vazifasini bajarishi mumkin. Shuningdek, u ilova funksiyasini ishga tushirishi mumkin. 25 ` ZigBee End Device (ZED) - uning funktsional yuki ona tugun (yoki koordinator yoki yo'riqnoma) bilan ma'lumot almashish imkonini beradi, u boshqa qurilmalardan ma'lumotlarni uzata olmaydi. Bunday munosabat tugunga vaqtning sher ulushini uxlash imkonini beradi, bu esa batareya quvvatini tejaydi. ZED minimal xotira hajmini talab qiladi va shuning uchun ishlab chiqarish ZR yoki ZC ga qaraganda arzonroq bo'lishi mumkin. Protokollar Protokollar yangi ishlab chiqilgan algoritmga asoslangan AODV (Mobil Ad-hoc tarmoqlari (MANET) va boshqa simsiz tarmoqlar uchun dinamik marshrutlash protokoli) va NeuRFon maxsus tarmoqlarni (tasodifiy obunachilar tomonidan tashkil etilgan markazlashtirilmagan simsiz tarmoq) yoki tugunlarni shakllantirish uchun mo'ljallangan. Aksariyat hollarda tarmoq klasterlar klasteridir. U tarmoq yoki yakka klaster shaklida ham bo'lishi mumkin. Joriy profillar ZigBee protokollari va mayoqlar yoqilgan yoki o'chirilgan qo'llab-quvvatlash tarmoqlaridan olinadi. Mayoq tarmoqlarida maxsus tarmoq tugunlari, ZigBee routerlari boshqa tarmoq tugunlarida mavjudligini tasdiqlash uchun davriy mayoqlarni uzatadi. Tugunlar mayoqlar orasidagi harakatsiz holatda bo'lishi mumkin, bu ularning ish aylanishini qisqartiradi va batareyaning ishlash muddatini oshiradi. Mayoq intervallari 250 kbit/s uchun 15,36 ms dan 15,36 ms * 214 = 251,65824 s gacha, 24 ms dan 24 ms * 214 = 393,216 s gacha 40 kbit / s va 48 ms 4 ms 2 dan 484 ms * 2 gacha o'zgarishi mumkin. 20 kbit/s. Biroq, past ish tsikli operatsiyalari (signallari) uzoq mayoq intervallari bilan birga aniq vaqtni talab qiladi, bu esa mahsulotning arzonligi talabiga zid bo'lishi mumkin. Umuman olganda, ZigBee protokollari radio uzatgichlarni yoqish vaqtini qisqartiradi va quvvat sarfini kamaytiradi. Mayoq tarmoqlarida tugunlar faqat mayoq uzatilayotgan vaqtda faol bo'lishi kerak. Mayoqsiz tarmoqlarda quvvat 26 ` iste'moli mutlaqo assimetrikdir, ba'zi qurilmalar doimo faol bo'lsa, boshqalari ko'p vaqtlarini uyqu rejimida o'tkazadilar. ZigBee qurilmalari IEEE 802.15.4-2003 simsiz shaxsiy tarmoq tarmog'iga mos kelishi kerak ("energiyani boshqarish" profili 2.0 bundan mustasno). Standart protokolning pastki qatlamlarini - jismoniy qatlamni (PHY) va ma'lumotlar qatlamiga (DLL) ulanishning kirishni boshqarish (MAC) qismini belgilaydi. Ushbu standart 2,4 GGts (butun dunyo bo'ylab, litsenziyalanmagan chastota), 915 MGts (Amerika) va 868 MGts (Yevropa) ISM diapazonida ishlashni belgilaydi. 2,4 gigagertsli chastotada 16 ta ZigBee kanali mavjud, har bir kanal uchun 5 MGts tarmoqli kengligi talab qilinadi. Har bir kanal uchun asosiy chastotani FC = (2405 5 * (ch - 11)) MGts sifatida hisoblash mumkin, bu erda ch = 11, 12, ..., 26. Radiolar modulyatordagi bit tezligi bilan boshqariladigan to'g'ridan-to'g'ri tarqalgan spektrli keng polosali modulyatsiyadan foydalanadi. 868 va 915 MGts diapazonlarida ikkilik fazani o'zgartirish tugmasi qo'llaniladi va 2,4 gigagertsli diapazonda har bir belgi uchun 2 bitni uzatuvchi ofset to'rtburchak fazali o'tish tugmasi qo'llaniladi. Eng sof shaklda havoda ma'lumotlar uzatish tezligi 2,4 gigagertsli diapazonda har bir kanal uchun 250 kbps, 915 MGts diapazonda har bir kanal uchun 40 kbps va 868 MGts diapazonda 20 kbps ni tashkil qiladi. Uzatish masofasi 10 dan 75 metrgacha va Zigbee pro uchun 1500 metrdan oshadi, garchi u individual uskunaga juda bog'liq. Radioning maksimal chiqish quvvati asosan 0dBm (1mVt) ni tashkil qiladi. O'chirilgan mayoqlari bo'lgan tarmoqlarda (mayoqlarning tartibi 15 ta bo'lsa) kanalga kirish mexanizmi qo'llaniladi. Ushbu turdagi tarmoqda ZigBee marshrutizatorlari odatda o'zlarining qabul qiluvchilarini uzoq vaqt davomida yoqilgan holda ushlab turadilar, bu esa kuchliroq quvvatni talab qiladi. Biroq, bu heterojen tarmoqlarga imkon beradi, bunda ba'zi qurilmalar doimiy ravishda qabul qilinadi, boshqalari esa faqat tashqi signallar aniqlanayotganda uzatadi. Heterojen tarmoqning odatiy misoli simsiz chiroq kalitidir. Chiroqdagi ZigBee tuguni asosiy quvvatga ulangan ekan, doimiy ravishda 27 ` qabul qilishi mumkin, chiroqni batareyaga ulaydigan kalit esa kalit o'chirilgan ekan, uyqu rejimida qoladi. Keyin kalit faol rejimga o'tadi, chiroqqa buyruq yuboradi, tasdiqlashni kutadi va uyquga qaytadi. Bunday tarmoqlarda chiroq tugunlari kamida ZigBee routeri bo'lishi kerak, agar koordinator bo'lmasa, asosiy tugun, odatda ZigBee so'nggi qurilmasi. Kanalga kirishning asosiy rejimi "tashuvchining chastotasini boshqarish, bir nechta kirish / ramka to'qnashuvining oldini olish" (CSMA / CA - kanal (MAC) qatlamining ehtimollik tarmoq protokoli). Ya'ni, tugunlar insoniy ma'lumot almashish yo'li bo'ylab uzatishni boshlashdan oldin, ular umumiy ishni boshlashdan oldin ularning hech biri uzatilmasligini qisqacha tekshiradilar. CSMA faoliyatida uchta muhim istisno mavjud. Mayoqlar belgilangan vaqt oralig'ida yuboriladi va CSMA ishlatilmaydi. Xabarni tasdiqlashda ham CSMA ishlatilmaydi. Nihoyat, mayoqqa yo'naltirilgan tarmoqlardagi real vaqtda yashirin talablarga ega bo'lgan qurilmalar, shuningdek, ta'rifi bo'yicha CSMA dan foydalanmaydigan kafolatlangan vaqt oralig'idan foydalanishi mumkin. ZigBee RF4CE 2009 yil 3 martda RF4CE (Iste'molchi elektroniği uchun radio chastotalari) RF masofadan boshqarish uchun standartlashtirilgan spetsifikatsiyani birgalikda tarqatish uchun ZigBee Alliance bilan ishlashga kelishib oldi. ZigBee RF4CE televizorlar va pristavkalar kabi masofadan boshqariladigan audio/video mahsulotlarda keng foydalanish uchun moʻljallangan. Bu masofadan boshqarishning mavjud yechimlariga nisbatan ko'plab afzalliklarni va'da qiladi, jumladan aloqani oshirish, operatsion ishonchlilikni oshirish, qobiliyat va 28 ` moslashuvchanlikni oshirish, birgalikda ishlash va ko'rish chizig'i to'sig'idan qochish. Dasturiy ta'minot va apparat Dasturiy ta'minot kichik, arzon mikroprotsessorlarni yaratish jarayonini soddalashtirish uchun mo'ljallangan. ZigBee-da ishlatiladigan radio dizaynlari ushbu yo'nalishdagi ko'plab mahsulotlar orasida eng past narxga erishish uchun ehtiyotkorlik bilan optimallashtirilgan. Raqamli sxemalar ishlatilishi mumkin bo'lgan bir nechta analog bosqichlar mavjud. Radio uzatgichlarning o'zi arzon bo'lsa-da, ZigBee malaka jarayoni to'liq jismoniy qatlam talablarini tekshirishni o'z ichiga oladi. Jismoniy qatlamni bunday batafsil sozlash ko'plab afzalliklarga ega, chunki yarimo'tkazgich elementlarining ushbu to'plamidan olingan barcha radiolar bir xil chastotali xususiyatlarga ega bo'ladi. Boshqa tomondan, agar jismoniy qatlam sertifikatlanmagan bo'lsa, noto'g'ri ishlash ZigBee tarmog'iga kiritilgan boshqa qurilmalarda batareyaning ishlash muddatini qisqartirishi mumkin. Boshqa protokollar zaif sezgirlikni yoki boshqa yashirin muammolarni, masalan, buzilgan pasaytirilgan javobni yashirishi mumkin bo'lgan hollarda, ZigBee radiolari quvvat manbai va tarmoqli kengligi bo'yicha jiddiy muhandislik cheklovlariga ega. Shunday qilib, radiostantsiyalar 802.15.4-2006 standartining 6-bandiga binoan ISO 17025 standarti bo'yicha sinovdan o'tkaziladi. Aksariyat savdogarlar radio va mikrokontrollerni bitta chipga birlashtirishni rejalashtirmoqda. 29 ` Bluetooth Low Energy TARIX 2007 yil 12 iyunda Bluetooth SIG Wibree Bluetooth Ultra past energiya texnologiyasi (ULP Bluetooth) sifatida Bluetooth spetsifikatsiyasining bir qismi bo'lishini e'lon qildi. Natijada, ZigBee-dan foydalanadigan sxemalar kabi taqqoslanadigan kam quvvat iste'moli va batareyaning ishlash muddati juda uzoq bo'lgan simsiz texnologiya bo'lishi kerak edi. 2009-yil 20-aprelda Bluetooth SIG yangi Bluetooth Low Energy texnologiyasini boshqa mavjud Bluetooth protokollari steklari bilan toʻliq mos keladigan qoʻshimcha stek protokoli sifatida taqdim etdi. Wibree va ULP Bluetooth (Ultra Low Power) kabi oldingi nomlar Bluetooth kam energiya (Bluetooth past energiya) texnologiyasi uchun qabul qilingan nom bilan almashtirildi. 2009 yil 17 dekabr. Bluetooth SIG Bluetooth spetsifikatsiyasi yadrosining 4.0 versiyasining xususiyati sifatida Bluetooth Low Energy simsiz texnologiyasini qabul qilishni e'lon qildi. Bluetooth Low Energy-ning asosiy spetsifikatsiyaga integratsiyalashuvi 2010 yil boshida yakunlandi va birinchi mahsulotlar kalendar yili oxirigacha mavjud bo'lishi kerak. Yakuniy foydalanuvchilar uchun Bluetooth v.4.0 o'rnatilgan qurilmalar 2011 yil oxiri yoki 2012 yil boshida bozorga chiqishi kutilmoqda. Bluetooth kam energiyali simsiz texnologiyasi - 2009 yil dekabr oyida Bluetooth simsiz texnologiyasining asosiy spetsifikatsiyasining versiyasi chiqarildi, eng muhim afzalliklari ultra past quvvat sarfi, o'rtacha quvvat iste'moli va bo'sh quvvat 30 ` sarfi. Bluetooth kam quvvatidan foydalanadigan qurilmalar oldingi avlodlarning boshqa Bluetooth qurilmalariga qaraganda kamroq quvvat sarflaydi. Ko'pgina hollarda, qurilmalar qayta zaryadlanmasdan, bitta miniatyura batareyasida bir yildan ortiq vaqt davomida ishlay oladi. Shunday qilib, masalan, mobil telefon yoki PDA kabi boshqa qurilmalar bilan aloqada bo'lgan doimiy ishlaydigan kichik sensorlarga (masalan, harorat sensori) ega bo'lish mumkin bo'ladi. Bluetooth spetsifikatsiyasining ushbu yangi versiyasi keng ko'lamli ilovalarni qo'llab-quvvatlash imkonini beradi va sog'liqni saqlash, fitnes va sport, xavfsizlik tizimlari va uy o'yin-kulgilarida qulay foydalanish uchun oxirgi qurilma hajmini kamaytiradi. 31 ` BLE arxitekturasi Bluetooth Low Energy arxitekturasi quyidagi rasmda ko'rsatilgan: Komponentlar quyidagilardan iborat: • Fizik qatlam: Radio uzatish/qabul qilishni boshqaradi. • Bog'lanish qatlami: Paket tuzilishini belgilaydi, davlat mashinasi va radio boshqaruvini o'z ichiga oladi va havola darajasi darajasida shifrlashni ta'minlaydi Ushbu ikki qatlam ko'pincha Controllerga, qolgan qatlamlar esa xostga guruhlanadi. Xost-nazoratchi interfeysi (HCI) kontroller va xost o'rtasidagi aloqani standartlashtiradi. Xost qatlamlari quyidagilardir: • L2CAP: Mantiqiy havolani boshqarish va moslashtirish protokoli. L2CAP protokol multipleksor sifatida ishlaydi va paketlarni segmentlash va qayta yig'ish bilan shug'ullanadi. Shuningdek, u bir yoki bir nechta mantiqiy havolalar orqali multiplekslangan mantiqiy kanallarni taqdim etadi. Bluetooth 32 ` kam energiya texnologiyasida ishlatiladigan L2CAP klassik Bluetooth L2CAP asosida optimallashtirilgan va soddalashtirilgan protokoldir. Odatda, dastur Ishlab chiquvchilar L2CAP qatlami bilan o'zaro ta'sir qilish tafsilotlariga e'tibor berishlari shart emas. O'zaro aloqa Bluetooth orqali boshqariladi stek va L2CAP operatsiyasi tafsilotlari ushbu hujjatda yoritilgan. • ATT: Atribut protokoli. Atribut protokoli Bluetooth past energiya qurilmalari o'rtasida ma'lumotlarni uzatish vositalarini taqdim etadi. a ga tayanadi Bluetooth kam energiya ulanishi va ushbu ulanish orqali atribut qiymatlarini o'qish, yozish, ko'rsatish va xabardor qilish tartiblarini ta'minlaydi. ATT ko'pgina Bluetooth kam energiya ilovalarida va vaqti-vaqti bilan BR/EDR ilovalarida qo'llaniladi. • GATT: Umumiy atribut profili. GATT individual atributlarni mantiqiy xizmatlarga guruhlash uchun ishlatiladi, masalan, yurak urish tezligi Yurak urishi tezligi sensori ishini ochib beruvchi xizmat. Haqiqiy ma'lumotlarga qo'shimcha ravishda, GATT ham haqida ma'lumot beradi atributlar, ya'ni ularga qanday kirish mumkinligi va qanday xavfsizlik darajasi kerakligi. • GAP: Umumiy kirish profili. GAP qatlami kam quvvatli Bluetooth qurilmalari uchun o'zlarini yoki boshqalarni reklama qilish uchun vositalarni taqdim etadi qurilmalar, qurilmalarni topish, ulanishlarni ochish va boshqarish va ma’lumotlarni translyatsiya qilish. • SM: Xavfsizlik menejeri. Qurilmalarni ulash, ma'lumotlarni shifrlash va shifrini ochish va qurilma maxfiyligini ta'minlash uchun vositalarni taqdim etadi. BLE arxitekturasi ushbu komponentlardan iborat . 33 ` Tahrirlash Bluetooth taxminan 10 metrgacha bo'lgan masofalar uchun qisqa masofali radio to'lqinlardan foydalanadi. Bluetooth qurilmalariga misollar: simsiz klaviatura; sichqoncha; audio naushniklar; PDA ga ulanishi mumkin bo'lgan printerlar; simsiz ulangan mobil telefonlar yoki kompyuterlar. Bluetooth-PAN, shuningdek, piconet deb ataladi ("pico" prefiksi juda kichik qiymatni, ya'ni bir trillionni bildiradi) va master-slave rejimida ishlaydigan 8 ta faol qurilmadan iborat (juda ko'p sonli qurilmalarni bir vaqtning o'zida ulash mumkin). "to'xtab turish" rejimi). ). Piconetdagi bitta Bluetooth qurilmasi asosiy, qolgan barcha qurilmalar esa birlamchi bilan aloqa qiladigan ikkinchi darajali qurilmalardir. Pikonet odatda 10 metr (33 fut) masofaga ega, ammo ideal sharoitlarda 100 metr (330 fut) gacha bo'lgan masofalarga erishish mumkin. Hozirgi holat Bluetooth Low Energy spetsifikatsiyasi Bluetooth Core Spetsifikatsiyasining 4.0versiyasining bir qismi sifatida keng omma uchun mavjud. Aslida, ushbu bosqichda spetsifikatsiya ba'zi qo'shimcha funktsiyalarni o'z ichiga oladi. Hozirda keng tarqalgan nashr etilgan hujjatlarning hech biri ushbu variantlardan qaysi biri chipning yakuniy tatbiqiga kiritilishini oshkor qilmaydi. Chiqarish sanasi haqida ko'plab e'lonlarga qaramay, e'lon qilingan Bluetooth Low Energy chiplarining hech biri hozirda nufuzli sotuvchilardan mavjud emas. Mobil telefon sanoatidagi imtiyozli mijozlar ehtimoli bor, lekin hali oshkor etilmagan (2010-01-27). Texnik tafsilotlar Kam quvvat sarflaydigan Bluetooth kam energiya texnologiyasi uzoq muddatli ulanishni taklif qiladi va sensorlar va mobil qurilmalar kabi kichik qurilmalarni 34 ` Shaxsiy Tarmoqlar (PAN) ichida ulash imkonini beradi. Bluetooth kam energiya texnologiyasi ikkita bir xil muhim muqobil ilovalar bilan ishlab chiqilgan: bitta rejimli va ikkita rejimli. Yagona rejimli Bluetooth modullari asosidagi soatlar va sport sensorlari kabi kichik qurilmalar kam quvvat sarfidan foyda oladi va yuqori integratsiya va ixcham qurilma hajmini saqlab qoladi. Ikki rejimli dastur Bluetooth kam quvvat funksiyasini mavjud Classic Bluetooth-ga birlashtiradi. Ushbu dastur mavjud chiplarni yangi kam energiyali Bluetooth stekiga ega bo'lib, klassik Bluetooth qurilmalariga yangi imkoniyatlarni qo'shadi. Foydalanish holatlari Bluetooth Low Energy - bu asosiy Bluetooth simsiz texnologiyasi spetsifikatsiyasining kengaytmasi bo'lib, u yangi funksiyalarni qo'shadi va masofadan boshqarish, tibbiy kuzatuv, sport sensorlari va boshqa qurilmalar uchun ilovalarni yoqish imkonini beradi. Bluetooth Low Energy Bluetooth texnologiyasining qo'llanilishi va funksionalligini kengaytirish orqali mavjud ilovalarni yaxshilash imkoniyatini beradi. Tegishli chiplar mobil telefonlar, shaxsiy raqamli yordamchilar (PDA) va shaxsiy kompyuterlar (kompyuterlar) kabi qabul qiluvchi (host) qurilmalarga ulanishi mumkin bo'lgan qo'l soatlari, simsiz klaviaturalar, geympadlar va tana sensorlari kabi mahsulotlarga birlashtirilishi mumkin. Biroq, hozirda, Nokia ixtirochisi Wibree-ni birinchi marta nashr etganidan (2001) o'n yil o'tib, hozirgi kompyuter yoki PDA-ga o'xshash mahsulotlar yoki mobil telefonlar uchun chip va stekga asoslangan ilovalar mavjud emas. 35 ` Shuning uchun Bluetooth kam energiya texnologiyasi IEEE 802.15 WPAN standartiga muvofiq har qanday shaxsiy tarmoqni soatlar va o'yinchoqlar, sport va sog'liqni saqlash uskunalari, foydalanuvchi interfeysi (HIDs) va ko'ngilochar qurilmalarni qamrab olishi mumkin. Dasturiy ta'minot yangilanishlari Mavjud qurilmalar uchun mos ilovalar yangilanish orqali Bluetooth Low Energy texnologiyasidan foydalanish uchun ochilishi mumkin. Bu mavjud Bluetooth texnologiyasi dasturiga Bluetooth Low Energy dan ma'lumotlarni olish imkonini beradi. Biroq, to'liq dupleksda muloqot qilish imkoniyati an'anaviy Bluetooth texnologiyasining ma'lum chastotalarni taqsimlash sxemalari bilan cheklangan. Mobil telefonlar, shaxsiy raqamli yordamchilar (PDA) va shaxsiy kompyuterlar (kompyuterlar) kabi keng tarqalgan qurilmalar Bluetooth past energiya qurilmalari orqali uzatiladigan ma'lumotlarni murakkab vazifalar uchun qabul qiluvchi qurilmalar sifatida qabul qilishi mumkin. Shuning uchun Bluetooth kam energiya texnologiyasi murakkab vazifalarni bajarish uchun har bir oddiy qurilma bilan bog'lanadigan har qanday IEEE 802.15 shaxsiy tarmoq (WPAN) ni boshqa qurilmalar bilan bog'lashi, shuningdek, boshqa tarmoq ob'ektlariga ma'lumot uzatish uchun shlyuzni qo'llab-quvvatlashi mumkin. Ba'zan nurlanishning tarqoq energiyasini yoki harakat energiyasini "qayta tiklash" mumkin. Bunday "axlatni tozalash" tizimlari Bluetooth ultra past energiyani quvvatlantirishi mumkin, buning natijasida chang datchiklari, juda kichik, mustaqil, foydalanish mumkin bo'lgan tarmoq sensorlari atrofida butun rasm haqida xabar beradi, ular hamma joyda tarqalib ketadi va energiya tugamaydi. Bundan tashqari, ular ishonchli. 36 ` Standartlashtirish Xususiy ulanish yechimlari bozorida Bluetooth Low Energy texnologiyasi o'zini quyidagicha belgilaydi: keng tarqalgan sanoat standart protokollari (Bluetooth SIG) uzatish uchun xalqaro miqyosda qabul qilingan sanoat standarti (IEEE 802.15.1) chip integratsiyasi tufayli past narx yangilanishlar orqali mavjud Bluetooth qurilmalari bilan muvofiqligi Radiochastota identifikatsiyasi (RFID) Radiochastota identifikatsiyasi (RFID) - bu turli ob'ektlarni identifikatsiyalash, holatni boshqarish va boshqarish uchun keng tarqalgan texnologiya. Bu odamlarning identifikatsiyasi uchun juda muhim, chunki u odatda so'nggi biometrik pasportlarda qo'llaniladi. U 125 kHz dan 134 kHz gacha bo'lgan past chastota diapazoni, 13,56 MGts ishchi chastotali yuqori chastota diapazoni, 433 MGts ish chastotali ultra yuqori chastota diapazoni va 860 - 960 MGts pastki diapazon kabi bir nechta chastota diapazonlarida ishlaydi. Ultra yuqori chastotali diapazonlarda RFID tizimlarining ikki turi mavjud - faol va passiv. Faol RFID tizimi 433 MGts radio chastotasida va juda yuqori chastota diapazonidan 2,4 gigagertsli chastotada ishlaydi. U 30 dan 100+ metrgacha masofani qo'llab-quvvatlaydi. 37 ` Passiv RFID tizimi 860 - 960 MGts chastotada ishlaydi va 25 m gacha diapazonni qo'llab-quvvatlaydi. Odatda, RFID tizimi uchta asosiy komponentdan iborat: RFID yorlig'i, RFID o'quvchi va RFID dastur dasturi. RFID teglari faol (mikrochip, antenna, sensorlar va quvvat manbai bilan) yoki passiv (elektr ta'minotisiz) bo'lishi mumkin. RFID o'quvchi - bu RFID yorlig'ini aniqlaydigan va uning holatini RFID dasturiy ta'minot dasturiga uzatuvchi boshqa apparat komponenti. RFID dasturiy ta'minot ilovalari (ko'pincha mobil ilovalar) RFID teglarini nazorat qiladi va boshqaradi. Ular odatda RFID o'quvchilari bilan turli mayoq texnologiyalari yoki Bluetooth orqali ma'lumot almashadilar. RFID texnologiyasi turli xil IoT ilovalari, shu jumladan aqlli uylar va aqlli binolar uchun juda muhimdir. Qo'llaniladigan chastota diapazonlariga ko'ra, RFID tizimlarining ba'zi afzalliklari va cheklovlari 1-jadvalda keltirilgan. RFID tizim turi Past chastota diapazoni Afzalliklari Cheklovlar Boshqa RFID tizimlariga Qo’llanilishi juda qisqa hayvonlarni kuzatish, diapazon kirishni nazorat qilish, nisbatan noyob 10 sm suyuqlik va metallarning qo'llanilishi RFID yuqori hajmiga ega Global qurilmalarining ilovalar standartlashtirish cheklangan ni qo'llab- xotirasi quvvatlash past ishlab chiqarish yuqori ishlab chiqarish xarajatlari Yuqori chastotali diapazoni NFC global qisqa masofa - 30 DVD kiosklari, kutubxona sm kitoblari, shaxsiy past guvohnomalar, o'yin o'tkazuvchanlik chiplari va boshqalar. protokollari va standartlarini qo'llab- 38 ` quvvatlash xotiraning yuqori sig'imi Faol RFID tizimlari uzoqroq diapazon yuqori teg narxi transport vositalarini passiv RFID bilan batareya quvvat kuzatish, avtomobil ishlab solishtirganda manbai tufayli chiqarish, konchilik, past infratuzilma cheklovlar qurilish, aktivlarni murakkab kuzatish. xarajatlari yuqori xotira dasturiy hajmi yechimlar yuqori o'tkazuvchanlik metall va suyuqliklarning aralashuviga moyillik global standartlashtirish yordamining etishmasligi Passiv RFID tizimlari uzoq oralig'i past teg narxi teg o'lchamlari va shakllarining xilma-xilligi yuqori ta'minot zanjirini kuzatish, infratuzilma narxi ishlab chiqarish, o'rtacha xotira farmatsevtika, elektron hajmi tolling, inventarni metall va kuzatish, poyga vaqti, suyuqliklarning aktivlarni kuzatish va aralashuviga boshqalar. o'qish global standartlarni moyillik qo'llabquvvatlash yuqori o'tkazuvchanlik RFID teglari IoT ekotizimlari va obunachilar o'rtasidagi interfeys sifatida amalga oshiriladi. Ushbu texnologiya salohiyati arzonligi va kam quvvat xususiyatlari tufayli muhim ahamiyatga ega. Aqlli kiyimlar RFID texnologiyasini aqlli uyda qo'llashning yorqin namunasidir. O'rnatilgan RFID teglari bo'lgan kiyimlar hayot sifatini yaxshilashga yordam berish uchun aqlli maishiy texnika bilan ma'lumot almashishi mumkin. Aqlli 39 ` qutilar yuk hajmini muvozanatlashda kiyim-kechak buyumlarini mantiqiy guruhlarga ajratishga yordam beradi. Aqlli uylar yoki binolardagi aqlli kir yuvish mashinalari aqlli kiyimlarga o'rnatilgan RFID teglarini o'qishi va taqdim etilgan ko'rsatmalarga muvofiq optimal yuvish davrini sozlashi mumkin. Aqlli binolarda taqdim etiladigan aqlli tozalash/kir yuvish xizmatlari bino ijarachilari bilan real vaqt rejimida aloqa o'rnatishi va ularni so'ralgan xizmat holati haqida xabardor qilishi mumkin. RFID texnologiyasining afzalliklari va kamchiliklari RFID texnologiyasi, har qanday boshqa kabi, o'zining afzalliklari va kamchiliklariga ega. Professionallardan boshlaylik : transponder va o'quvchi o'rtasida ma'lumotlar almashinuvi diapazoni - 300 m gacha; RFID qurilmalarining yuqori tezligi va ishlashining aniqligi; RFID skanerlarining harakatlanuvchi ob'ektlardan ma'lumotlarni o'qish qobiliyati; radioto'lqinlarni uzatuvchi har qanday material bilan ishlash qobiliyati; uzoq xizmat muddati - ham teglar, ham RFID uskunalari; transponderlarning atrof-muhit ta'siriga yuqori qarshiligi; radio teglarni bir necha marta qayta yozish va bir vaqtning o'zida bir nechta ob'ektlardan ma'lumotlarni o'qish imkoniyati; yorliqlarni qalbakilashtirishdan yuqori darajadagi himoya; nisbatan katta hajmdagi mikrochip xotirasi - 128 bitdan; tegga yozilgan ma'lumotlarga kirishni parol bilan himoyalash imkoniyati. Kamchiliklari : 40 ` RFID texnologiyasini joriy etishning yuqori narxi. Shunday qilib, mikrochipda ma'lumotlarni yozish va RFID yorliqlarini chop etish uchun qurilma shtrix kod teglarini ishlab chiqaradigan an'anaviy printerdan bir necha barobar qimmatroq bo'lishi mumkin; shikastlangan radio teglar o'qib bo'lmaydigan holga keladi, Data Matrix ramziy identifikatorlari esa 30% buzilgan taqdirda ham tan olinadi; shovqin va shovqinlarga sezgirlik. Ular signalni to'xtatishi yoki "tiqilib qolishi" va ma'lumotlarning o'qilishining oldini olishi mumkin. Ob'ektiv ravishda, chipping ob'ektlarni aniqlash va hisobga olish uchun barcha oldingi texnologiyalardan ustundir. RFID teglari asta-sekin odatiy shtrix kodlarini almashtiradi, deb ishonish uchun jiddiy sabablar mavjud. Mutaxassislarning fikricha, RFID tizimini ulashning afzalliklari uning kamchiliklarini to'liq qoplaydi. RFID shuningdek, ichki joylashuv ilovalarini ishlab chiqish va kelish burchagi (AOA) texnologiyasi uchun ham muhimdir. AOA texnologiyasi mobil teg signallarining kelish burchagini kamida ikkita qo'shni manbadan optimallashtirishni, santimetr aniqligi bilan real vaqt rejimida joylashishni aniqlash tizimini o'rnatishni nazarda tutadi. Mahalliylashtirish tizimlari va bino ichida qo'llanilishi nuqtai nazaridan, bu sezilarli yaxshilanishdir. RFID texnologiyasi aqlli uylar va binolar uchun yangi iste'molchi ilovalari va xizmatlarini taqdim etadi, masalan, aqlli javonlar, aqlli nometalllar, o'z-o'zidan ro'yxatdan o'tish yoki chiqish, cheklangan hududga kirishni boshqarish va boshqalar. 41 ` Aqlli uy va qurilish ilovalari uchun ba'zi muhim RFID texnologiyasi afzalliklari past narx, kam quvvat iste'moli, katta amalga oshirish potentsiali, turli xil foydalanuvchilar uchun qulay dasturiy ta'minot (mobil) ilovalarni ishlab chiqish istiqbollari va boshqalar. RFID texnologiyasi cheklovlari turli ob'ektlar yoki qurilmalar tomonidan yuzaga keladigan shovqinlarga moyillikdir, tinglash va DDoS hujumlari, standartlashtirishni qo'llab-quvvatlamaslik, signal to'qnashuvi va boshqalar. Simsiz texnologiyalar va aqlli uy - aqlli qurilish mahsulotlari Amazon, Google, Apple, Samsung aqlli termostatlardan tortib aqlli yoritish moslamalarigacha bo'lgan barcha turdagi mahsulotlarni taklif qiluvchi aqlli uy bozorida eng ustun kompaniyalardir. Energiya yoki boshqa kommunal xizmatlarni ishlab chiqarish va tarqatish xarajatlarining oshishi, texnologiyalar va ommaviy ishlab chiqarish tannarxining pasayishi, davom etayotgan hukumat siyosati, energiya iste'molini tejash bo'yicha kampaniyalar, atrof-muhit uchun uglerod izi oqibatlaridan xabardorlikni oshirish aqlli uy qurilmalarining mashhurligini oshirish uchun katta turtki hisoblanadi. . Philips’dan Hue kabi aqlli yoritish tizimlari odamlar borligini aniqlay oladi va kerak bo‘lganda yoritishni sozlashi mumkin. Aqlli lampochkalar quyosh nuri intensivligiga asoslangan avtomatik tartibga solish bilan quvvatlanadi. Nest Labs Inc. kompaniyasining Nest kompaniyasi aqlli termostatning yorqin namunasidir. U o'rnatilgan Wi-Fi bilan birga keladi, bu foydalanuvchilarga uy haroratini rejalashtirish, kuzatish va masofadan boshqarish imkonini beradi. Aqlli termostatlar, shuningdek, energiya iste'moli haqida xabar berishi yoki foydalanuvchilarga texnik xizmat ko'rsatish muammolari, filtrlarni o'zgartirish va hokazolar haqida eslatishi mumkin. 42 ` Smart qulflar foydalanuvchilarga o'z binolariga kirishga ruxsat berish yoki rad etish uchun mukammal yordamdir. Aqlli xavfsizlik kameralari bilan real vaqtda uy monitoringi kuniga 24 soat mavjud bo'ladi. Ko'p funksiyalar va sozlash imkoniyatlari bilan qo'llab-quvvatlanadigan aqlli harakat sensorlari aholi, tashrif buyuruvchilar, uy hayvonlari va ruxsatsiz tashrif buyuruvchilar o'rtasida ham farq qilishi mumkin. Ular hokimiyatni shubhali harakatlar haqida xabardor qilishlari va yozib olish uchun kunduzi yoki tungi kameralarni yoqishlari yoki hatto qariyalarga uyda qulay qolishlariga yordam beradigan monitoringni ta'minlashlari mumkin. Ushbu xavfsizlik funktsiyalari hatto uy hayvonlarini parvarish qilish uchun ham kengaytirilishi mumkin. Aqlli uylar, shuningdek, aqlli televizorlar, aqlli kir yuvish mashinalari va kir yuvish xonalarida quritgichlar yoki yaroqlilik muddatini kuzatuvchi, xaridlar ro'yxatini tuzadigan va hatto mavjud bo'lgan retseptlar yaratadigan aqlli qahva qaynatgichlar, aqlli tosterlar, aqlli muzlatgichlar kabi turli xil oshxona jihozlarini o'z ichiga oladi. ingredientlar. Aqlli uylardagi eng muhim qurilmalardan biri bu aqlli uy markazidir. U simsiz aloqa va ma'lumotlarni qayta ishlashga qodir bo'lgan aqlli uy tizimining markaziy nuqtasini ifodalaydi. U barcha alohida ilovalarni aqlli uyni boshqarishga qodir yagona keng qamrovli dasturga birlashtiradi. Ba'zi mavjud aqlli uy uyasi yechimlari: Amazon Echo, Google Home, Insteon Hub Pro, Samsung SmartThings, Wink Hub va boshqalar. Sun'iy intellekt (AI) texnologiyasi aqlli uylarda ham qo'llaniladi, masalan, Amazon Echo yoki ovoz bilan faollashtirilgan tizimlarda. 4-rasmda tasvirlangan Google Home. 43 ` 1-rasm. 1-rasm: o‘rnatilgan AI bilan aqlli uy uyasi - Amazon Echo va Google Ular foydalanuvchilarning xatti-harakatlarini o'rganish va aqlli uy naqshlari va kontekstini shaxsiylashtirishga qodir virtual yordamchilarni o'rnatdilar. Umuman olganda, IoT yechimlari keyingi mantiqiy qadam sifatida aqlli binolar uchun qo'llaniladi. Aqlli uylar uchun qo'llaniladigan texnologiyalarning aksariyati yorug'lik tizimlari, xavfsizlik va kirish tizimlari, identifikatsiyani boshqarish yoki isitish va konditsioner tizimlari kabi aqlli binolarda amalga oshiriladi. Aqlli binolar odatda raqamli tajribani, ijarachilarning qoniqishini va xodimlarning biznes samaradorligini oshirish, real vaqtda ma'lumot olish imkonini berish, hayotni tashkil etish va ish samaradorligini oshirish orqali kundalik hayot sifatini oshiradi. Simsiz texnologiyalarni ko'rib chiqish va ularning aqlli uy / aqlli binolardan foydalanish holatlarida qo'llanilishi 44 ` Zigbee ni BLE(Bluetooth Low Energy) bilan birlashtirilganligi. Digi XBee3 Zigbee radio chastotasi modullari Bluetooth quvvat sarfini yagona apparat yechimi sifatida qo'llab-quvvatlaydi. Ble Zigbee bilan birgalikda Digi XBee mobil ilovasi yordamida smartfonlarga asoslangan modullarning oddiy konfiguratsiyasini qo'llab-quvvatlash uchun ishlatilishi mumkin. Mayoqlarni boshqarish ilovalari Digi Xbee Mobile SDK (dasturiy ta'minotni ishlab chiqish to'plami) to'plami yordamida ishlab chiqilishi mumkin. SDK Digi xbee3 modullari bilan ishlash uchun iOS va Android mobil ilovalarini yaratish jarayonini soddalashtirish uchun mo'ljallangan kutubxonalar, kod namunalari va hujjatlarni o'z ichiga oladi. SDK mayoqlarni boshqarish dasturlarini qo'llab-quvvatlashi mumkin, shuningdek, Bluetooth va Zigbee qurilmalarini birlashtiradigan kelajakdagi ilovalarda mahalliy ble sensorlari bilan bog'lanish uchun katta va to'liq mos keluvchi ko'p tarmoqli tarmoqlarni yaratish uchun foydali bo'ladi. Zigbee va Bluetooth narsalar Internet uchun echimlar turli foydali bo'ladi. Eng muhimi, ular har bir yaxshi tashkil etilgan va mos protokolning kuchli tomonlarini birlashtiradigan juda moslashuvchan ilovalarni yaratish uchun birgalikda ishlashlari mumkin. Har birining kuchli va zaif tomonlarini, jumladan, Bluetooth versiyalarining ko'pligini tushunish ishlab chiquvchilarga kuchli simsiz Internet tarmoqlarini yaratish uchun energiya sarfini, tarmoqli kengligini va qurilmalardagi xarajatlarni muvozanatlashtiradigan eng samarali aloqa tizimini yaratishga yordam beradi.narsalar. BLE (Bluetooth) da aqlli uy tizimlari Bluetooth IEEE 802.15.1 protokoliga asoslangan qisqa masofali simsiz aloqa texnologiyasidir. U olomon litsenziyasiz 2,4 gigagertsli chastota diapazonida ishlaydi va ushbu manbani boshqa ko'plab texnologiyalar bilan baham ko'radi. 45 ` Bluetooth ikkita Bluetooth qurilmasini ulash orqali Piconets deb nomlangan kichik simsiz tarmoqlarni o'rnatish uchun optimal echimdir. Ushbu tugunlardan biri Master bo'lib, u Bluetooth havolasi orqali 7 ta boshqa Bluetooth qurilmalariga ulanishi mumkin - Shaxsiy tarmoqdagi (PAN) tobe tugunlar. Odatda ma'lumot uzatish tezligi 1-3 Mbit / s ni tashkil qiladi. Bluetooth-ning eng yangi versiyalari Bluetooth Low Energy (BLE) yoki Bluetooth smart deb nomlanadi. Shuni ta'kidlash kerakki, Bluetooth va BLE mos keluvchi texnologiyalar emas. Masalan, Bluetooth texnologiyasida kanal o'tkazish qobiliyati 1 MGts, BLEda esa 2 MGts, Bluetooth-dagi kanallar soni 79 ta, BLE esa 40 ta kanalni qo'llabquvvatlaydi. Ular, shuningdek, toʻlqin shakllari, uzatish quvvati, tarmoqni tashkil etish va hokazolarda farqlanadi. Bluetooth versiyalari 4.1/4.2/5.0 ham BLE, ham Bluetooth standartlarini qoʻllab-quvvatlaydi, lekin agar asosiy qurilma BLE qurilmasi boʻlsa, tobe ham BLE qurilmasi boʻlishi kerak. Eng so'nggi Bluetooth 5.0 versiyasida 50 m yoki undan ko'proq uzoqroq diapazonga, kamroq quvvat sarfiga, kamroq kechikishga, yaxshi mustahkamlikka va bitta Bluetooth tarmog'ida ko'proq abonentlarni qo'llab-quvvatlashga erishish uchun yangi to'lqin shakllari va kodlash usullari joriy etilgan. Yaratilishida Bluetooth texnologiyasi mobil telefonlar, shaxsiy kompyuterlar, printerlar, naushniklar, joystiklar, sichqonchalar, klaviaturalar, stereo audio yoki avtomobil sanoatida ma'lumotlarni uzatish yoki fayl almashish uchun ishlatilgan. Bugungi kunda BLE texnologiyasi mobil telefonlar, shaxsiy kompyuterlar va o'yin, sport, sog'lomlashtirish, sanoat, tibbiy, uy va avtomatlashtirish elektronikasida qo'llaniladigan boshqa turdagi qurilmalarda qo'llaniladigan ajralmas protokolga aylandi. U erishilgan diapazonlar, o'tkazuvchanlik (2 Mbit / s), ishonchlilik, xavfsizlik ko'rsatkichlari, kam quvvat uzatish va kam quvvat iste'moli tufayli aqlli 46 ` uylar va aqlli binolar uchun muhim simsiz texnologiya hisoblanadi. BLE simsiz ulanishni ta'minlaydi, bu esa chiroqlarni boshqarish orqali uyni avtomatlashtirish imkonini beradi - aqlli lampalar va rozetkalar, tutun detektorlari, kameralar va boshqa xavfsizlik tizimlari, termostatlar, video eshik qo'ng'iroqlari, aqlli raqamli qulflar, markazlar va kontrollerlar, turli yordamchi qurilmalar, universal pultlar, o'yinlar. konsollar, televizorlar va boshqalar. Aqlli binolarda ushbu simsiz texnologiya 2-rasmda ko'rsatilganidek, ba'zi murakkab tizimlarni avtomatlashtirish imkonini beradi, masalan: Isitish, ventilyatsiya va konditsionerlik (HVAC), yoritish, xavfsizlik va ichki joylashishni aniqlash. Aqlli binolarda o'rnatilgan BLE texnologiyasi bo'sh joydan optimal foydalanish imkonini beradi, turli sensorlar orqali holatni kuzatish orqali operatsion va texnik xarajatlarni kamaytiradi, energiyani tejashga hissa qo'shadi, ijarachilar, xodimlar yoki tashrif buyuruvchilar tajribasini oshiradi va hokazo. 3-rasm: BLE aqlli uy tizimlari BLE ham turar-joy binolari, ham biznes binolari uchun muhimdir. U aqlli yig'ilish joylarini formatlash yoki sensorga asoslangan bandlik xaritasini yoqish orqali 47 ` ofislarning ko'rinishini o'zgartiradi, ish jarayoni samaradorligini oshiradi, xarajatlarni kamaytiradi, daromadlarni va xodimlarning qoniqishini oshiradi. Maxsus aqlli binolar turlarida - aqlli sog'liqni saqlash muassasalari yoki aqlli kasalxonalarda BLE bemorlarni parvarish qilish va operatsion samaradorlikni oshirish uchun juda muhimdir. Chakana savdo sohasida mayoq texnologiyasi bilan birgalikda u bino ichida yoki doʻkonda navigatsiya, shaxsiylashtirilgan reklama aktsiyalari va mijozlarga yoʻnaltirilgan kontentni yetkazib berish kabi rivojlangan mijozlarga xizmat koʻrsatishni qoʻllab-quvvatlaydi. Aqlli uy va aqlli binolardan foydalanish holatlari uchun ba'zi BLE cheklovlari quyidagilar bo'lishi mumkin: faqat qisqa masofali boshqaruv uchun yaroqlilik, litsenziyasiz 2,4 gigagertsli chastota diapazonidan foydalanadigan boshqa simsiz texnologiyalar (Wi-Fi, Zigbee va boshqalar) bilan shovqin, qisqa vaqt oralig'i uchun optimal. portlash simsiz aloqa, ba'zi boshqa simsiz texnologiyalarga nisbatan past o'tkazuvchanlik, umumiy IP ulanishining etishmasligi va boshqalar. I BOB bo’yicha xulosa. 48 ` II BOB. RFID texnologiyasi bo'yicha kutubxonani intellektual elektron boshqarish Abstrakt Axborot davrida kampusda o'rganilgan bilimlar jamiyat ehtiyojlarini deyarli qondira olmaydi, shuning uchun kutubxona odamlar uchun o'z bilimlarini to'ldirish uchun tanlovlardan biriga aylandi. Kutubxonalarga bo'lgan talab ortib borayotganligi sababli, kutubxonani boshqarishning an'anaviy usuli talabni qo'llabquvvatlash qiyin bo'ldi. Kutubxonaning aqlli o'zgarishini rag'batlantirish uchun ushbu maqolada Radiochastotani identifikatsiyalash qurilmalari (RFID) texnologiyasining asosiy tuzilishi va printsipi qisqacha tanishtirildi va RFIDga asoslangan intellektual kutubxona boshqaruv tizimi ham joriy etildi. Keyin Huaqiao universiteti kutubxonasi ikki hududga bo'lingan va to'plamni hisoblash, Kitob so'rovi va magnit chiziqqa asoslangan an'anaviy kutubxona boshqaruvining o'tish samaradorligi, shtrix-kod va RFID-ga asoslangan intellektual kutubxona boshqaruvi bilan solishtirildi. Natijalar shuni ko'rsatdiki, intellektual kutubxonalarning to'plamlarni hisoblash samaradorligi an'anaviy kutubxonalarga qaraganda ancha yuqori, kitob so'rovining yuqori aniqligi va barqarorligi an'anaviy kutubxonalar kabi dislokatsiya va tartibsizliklardan qochadi va hatto tirbandlik vaqtida ham tirbandlik bo'lmagan. o'tish samaradorligi. Kalit so'zlar: Radiochastotani identifikatsiyalash qurilmalari, aqlli kutubxona, elektron teglar, kitoblarni boshqarish Qanday qilib iqtibos keltirish mumkin: Huang, Q. va Huang, H., 2019. Radiochastotani identifikatsiya qilish texnologiyasi bo'yicha kutubxonaning intellektual elektron boshqaruvi. Data Science Journal , 18(1), p.53. DOI: http://doi.org/10.5334/dsj-2019-053 49 ` 1.Kirish Axborot asriga kirgandan so'ng, axborot bilimlari portlash holatida bo'ldi. Talabalar shaharchasi davrida to'plangan bilimlarni zamonning rivojlanish ehtiyojlariga moslashtirish qiyin edi. Shu sababli, bilim topish va o'rganish uchun kutubxonaga kirish ko'pchilikning tanloviga aylandi ( Timoshenko 2017 ). Bundan tashqari, axborot bilimlarining bir vaqtning o'zida rivojlanishi tufayli kutubxonada ko'proq adabiyot kitoblari mavjud. Kutubxonani boshqarishning an'anaviy usuli ( Cho va boshq. 2015 y) magnit chiziqlar bilan birga shtrix kodiga tayanadi. Shtrixli kodlar kitoblar haqidagi ma'lumotlarni yozib oladi, magnit chiziqlar esa xavfsizlik va o'quvchini identifikatsiyalash uchun ishlatiladi. Kitobni boshqarishning an'anaviy usuli sodda va arzon bo'lsa-da, inventarlarni yig'ish uchun ko'proq ishchi kuchi talab qilinadi va dislokatsiya va tartibsizlik muammolari paydo bo'ladi ( Garri 2015 ).). Radiochastotani identifikatsiyalash qurilmalari (RFID) texnologiyasining paydo bo'lishi kutubxonalarni aqlli boshqarishni rivojlantirishga yordam berdi. An'anaviy shtrix kodlari bilan taqqoslaganda, RFID elektron teglar ko'proq kitob ma'lumotlarini saqlashi mumkin va ularning ma'lumotlarini to'g'ridan-to'g'ri aloqa bilan o'qish va yuborish kerak emas. Bir nechta ob'ektlarning axborot o'zaro ta'siri ham amalga oshirilishi mumkin, bu boshqaruv samaradorligini sezilarli darajada oshiradi. Misol uchun, kitobni boshqarishning an'anaviy usuli faqat kompyuterda kitoblar joylashgan taxminiy maydonni so'rashi mumkin, ammo bu hududda kitob mavjudligini tasdiqlash mumkin emas. RFIDning aqlli kitoblarni boshqarish rejimidan foydalanib, kitoblarning real vaqt rejimida joylashishini so'rash mumkin. Kitobni tekshirish nuqtai nazaridan, an'anaviy kitob boshqaruvi ko'p sonli odamlarga muhtoj va bo'shliqlar bo'lishi mumkin, ammo aqlli kutubxonalarda kitoblarning soni va joylashuvi RFIDning joylashishni aniqlash funktsiyasi orqali tezda tasdiqlanishi mumkin. Kitoblarning xavfsizligi nuqtai nazaridan, an'anaviy kitob boshqaruvi magnit chiziqlar magnitlanishidan foydalanadi, lekin u davriy magnitlanishga muhtoj, bu ishlash qiyin, ammo aqlli kutubxonalarda magnitlanish va magnitlanish kerak emas, qo'shimcha energiya ham kerak emas, va kitob ma'lumotlari, agar kitob aniqlash oralig'ida bo'lsa, real vaqtda qayta aloqa bo'lishi mumkin. Ba'zi tegishli tadqiqotlar mavjud. Cheng va boshqalar. ( Buni ishlatish qiyin, ammo aqlli kutubxonalarda 50 ` magnitlanish va demagnetizatsiya kerak emas, qo'shimcha energiya ham kerak emas va kitob ma'lumotlari kitob aniqlanish oralig'ida bo'lsa, real vaqtda qayta aloqa bo'lishi mumkin. Ba'zi tegishli tadqiqotlar mavjud. Cheng va boshqalar. ( Buni ishlatish qiyin, ammo aqlli kutubxonalarda magnitlanish va demagnetizatsiya kerak emas, qo'shimcha energiya ham kerak emas va kitob ma'lumotlari kitob aniqlanish oralig'ida bo'lsa, real vaqtda qayta aloqa bo'lishi mumkin. Ba'zi tegishli tadqiqotlar mavjud. Cheng va boshqalar. (2016 ) RFID texnologiyasini WiFi aloqa texnologiyasi bilan birlashtirib, qo'lda mijoz dasturiy ta'minoti bilan vizual kitob qidirishni boshqarish tizimi to'plamini ishlab chiqdi. Eksperimental natijalar shuni ko'rsatdiki, tizim nafaqat kitoblarni qidirish va boshqarishni sezilarli darajada yaxshilagan, balki amaliy amaliy ahamiyatga ega bo'lgan inson va moddiy resurslarni sezilarli darajada tejagan. Gao va boshqalar. ( 2017 yil) metrik bo'lmagan ko'p o'lchovli RFID masofaviy bo'lmagan algoritmni taklif qildi, bu esa yopiq RFID ko'p tegli birgalikda joylashishni amalga oshirdi. Simulyatsiya natijalari shuni ko'rsatadiki, algoritm mavjud RFID yagona joylashishni aniqlash algoritmidan ustundir. U va boshqalar. (2017) Bayes ehtimoli va K eng yaqin qo'shnisiga asoslangan RFID ichki joylashishni aniqlash algoritmini taklif qildi. Eksperimental natijalar shuni ko'rsatdiki, taklif qilingan algoritm an'anaviy RFID ichki joylashishni aniqlash algoritmi Landmarcga qaraganda taxminan 15 sm kichikroq joylashishni aniqlash xatosiga ega. Ushbu maqolada RFID texnologiyasining asosiy tuzilishi va printsipi qisqacha tanishtirildi va RFIDga asoslangan intellektual kutubxona boshqaruv tizimi ham joriy etildi. Shundan so'ng, Huaqiao universiteti kutubxonasi ikki hududga bo'lingan va to'plamni hisoblash, 2. RFID texnologiyasida aqlli kutubxonalarni elektron boshqarish. RFID ( Toivanen va boshq. 2016 ) identifikatsiya ob'ekti bilan jismoniy aloqani talab qilmaydigan avtomatik identifikatsiya texnologiyasidir. Umumiy shtrix kodni aniqlash texnologiyasi jismoniy aloqasiz boshqa yarim avtomatik identifikatsiya texnologiyasidir. Magnit chiziqni aniqlash texnologiyasi an'anaviy kontaktni aniqlash texnologiyasidir. Elektromagnit nazariyaga ko'ra ( Xu va boshq. 2017 ), RFID texnologiyasi ma'lumotlarning jismoniy bo'lmagan kontakt identifikatsiyasini amalga 51 ` oshirish uchun elektromagnit maydonga tayanadi. RFID texnologiyasi kundalik hayotda yaqinlik kartasi, elektron yorliq va boshqalar deb ham ataladi. 1 -rasmda ko'rsatilganidek , to'liq RFID texnologiyasi signallarni uzatish va qabul qilish uchun o'quvchilarni va axborotni saqlash uchun elektron teglarni o'z ichiga oladi, bu erda o'quvchilar ( Koskinen et al. 2015 )) va elektron teglar qabul qiluvchi va uzatuvchi antennalarni, qabul qiluvchi va uzatuvchi qismlar va boshqaruv qismlarini o'z ichiga oladi. Elektron tegning boshqaruv qismi asosan axborotni saqlash vositasi sifatida ishlatiladi va saqlangan ma'lumot signal qabul qilinganda faol ravishda yuboriladi. O'quvchining boshqaruv qismi axborot almashinuvi uchun kompyuter tizimiga ulangan bo'lib, u yangi ma'lumotlarni yozishni va qabul qilingan elektron teg ma'lumotlarini tekshirish va tuzatishni amalga oshiradi va elektron tegning qalbakilashtirilishini oldini oladi. Axborot va energiya o'quvchi va elektron teg o'rtasida antenna orqali o'zaro ta'sir qiladi. 1-rasm Radiochastotani identifikatsiyalash texnologiyasining tarkibi 52 ` Shakl 2da ko'rsatilgandek , RFID texnologiyasi ishlayotganida, o'quvchi ishga tushiriladi va o'quvchi antennasi orqali signal uzatilgandan so'ng, o'quvchi atrofida ma'lum bir diapazonda elektromagnit maydon hosil bo'ladi ( Rui va boshq. 2015 ).). Ob'ekt haqidagi ma'lumotni o'z ichiga olgan elektron tegni olib yuradigan identifikatsiyalangan ob'ekt elektromagnit maydonga kirganda, elektromagnit induksiya tufayli ichki elektron tegda induksiyalangan oqim hosil bo'ladi, keyin aniqlangan ob'ektni o'z ichiga olgan ma'lumotni chiqarish uchun etarli energiya olinadi, ya'ni. , elektron teg faollashtirilgan. Elektron teg faollashtirilganda saqlangan ma'lumotlar antenna orqali o'rnatilgan tarzda uzatiladi. Elektron tegdan signal olgandan so'ng, o'quvchi signalni dekodlaydi va dekodlangan signalni kompyuter tizimiga uzatadi. Tegishli buyruq kompyuter tomonidan signaldagi ma'lumotlarga muvofiq amalga oshiriladi, so'ngra buyruq tegishli aktuator tomonidan amalga oshiriladi, masalan, logistikada tovarlarni saralash. 2-rasm RFID texnologiyasi jarayonining ishlash prinsipi An'anaviy identifikatsiya texnologiyasi bilan taqqoslaganda, RFID texnologiyasi quyidagi xususiyatlarga ega ( Korotkov 2016 ).). Birinchi xususiyat - ma'lumotlarning o'zaro ta'siri. Tegdagi ma'lumotlar RFIDdagi elektromagnit maydon tomonidan o'qilishi va yozilishi mumkin, an'anaviy shtrix kod esa faqat o'qilishi mumkin. Ikkinchi xususiyat - kichik elektron teg hajmi va kuchli ma'lumotlarning kirib borishi. Asosiy tuzilmani saqlash sharti ostida, elektron teg turli xil ehtiyojlarga moslasha oladigan turli shakl va o'lchamlarga ega va bundan tashqari, elektron teg elektromagnit maydonning kirib borishi tufayli ishlashga ta'sir qilmasdan tanib olish ob'ektiga joylashtirilishi mumkin. yorlig'i metallardan yasalgan bo'lmasa. Uchinchi xususiyat shundaki, elektron tegni saqlash ma'lumot qismi ichki elektron tuzilmadir va elektron teg ma'lumotlar 53 ` o'zgartirilgan ekan, uning ma'lumotlar o'zaro ta'siri tufayli qayta-qayta ishlatilishi mumkin. 3. RFID asosidagi intellektual kutubxona boshqaruvi 3 -rasmda ko'rsatilganidek, RFID-ga asoslangan aqlli kutubxona boshqaruv tizimi asosan besh modulga bo'linishi mumkin, ya'ni axborotni qayta ishlash funktsiyasi, kirishni aniqlash funktsiyasi, kitob statistikasi funktsiyasi, kitob qidirish funktsiyasi va o'z-o'zidan qarz olish va qaytarish funktsiyasi. 3-rasm RFID ga asoslangan intellectual kutubxona boshqaruv tizimining asosi Axborotni qayta ishlash funktsiyasi ( Dan and Qi 2016 ) asosan kutubxonadagi hujjat ma'lumotlarini va foydalanuvchi ma'lumotlarini, masalan, kitoblarni olish va qaytarish muddati, qarz kitobining nomi va kitoblarni olish uchun ruxsatnomani boshqarish uchun ishlatiladi. Shu bilan birga, ushbu funktsiya elektron teglarni birlashtirilgan qayta ishlash va tarqatishni ham o'z ichiga oladi. Muomaladagi kitoblarning aksariyati elektron yorlig'i bilan ta'minlanmaydi, lekin har bir rasmiy nashr etilgan kitob shtrix kod bilan birga keladi. An'anaviy kutubxonalar odatda shtrix kodlarini saqlash ma'lumotlari sifatida ishlatadi, shuning uchun aqlli kutubxona shtrix kodlarini elektron teglar bilan moslashtirish uchun boshqa RFID ma'lumotlar bazasini yaratishi kerak. Yangi kiritilgan 54 ` kitobga tizimning boshqa funksiyalaridan normal foydalanish uchun yangi ID raqami ham berilishi kerak. Kirishni aniqlash funktsiyasi ( Budak and Ustundag 2015 ) asosan kutubxonaga kiradigan xodimlar va umumiy o'quvchilarni ajratish va autentifikatsiya qilish uchun ishlatiladi va bundan tashqari u kitoblarni o'g'irlashning oldini olish funktsiyasiga ega. Birinchisi, tizimning axborotni qayta ishlash funktsiyasida saqlanadigan foydalanuvchi ma'lumotlari tomonidan amalga oshiriladi va qabul qilish xodimlari elektron yorliqdagi foydalanuvchi ma'lumotlarini aniqlash porti orqali tekshirishlari mumkin, bu esa trafik oqimini sezilarli darajada oshiradi; ikkinchisi, har bir yozilgan kitobning o'ziga xos elektron yorlig'i bor. Kitoblar aniqlash porti orqali o'tkazilganda va elektron teglar tomonidan qayd etilgan ma'lumotlar tizim ma'lumotlar bazasida ro'yxatga olingan ma'lumotlarga mos kelmasa, kitoblarni o'g'irlashni samarali oldini olish uchun darhol signal beriladi. O'z-o'zidan qarz olish va qaytarish funktsiyasi ( Chu 2015 ) aqlli kutubxonaning muhim funktsiyalari va xususiyatlaridan biridir. RFID texnologiyasi yordamida aqlli kutubxona kitoblarning uchuvchisiz ishlashini amalga oshirishi mumkin. Kitob statistikasi funksiyasi va kitob qidirish funksiyasi ( Fortinsimard et al. 2015 ) asosan kutubxonadagi kitoblar sonini tez hisoblash va kitobxonlarga kitob joylashuvini aniq aniqlash xizmatlarini taqdim etish uchun ishlatiladi. Ikki funktsiyaning asosiy printsipi 4 -rasmda ko'rsatilganidek, bir xil . 55 ` 4-rasm Kitob statistikasi va joylashini aniqlash funksiyasining ishlash prinsipi. Birinchidan, kutubxonachilar birlik maydonini kitob javonining talablariga muvofiq tasniflaydilar va ularni talablarga muvofiq taqsimlaydilar. Ular har bir birlik hududida kitob javonini o'quvchi o'rnatdilar va birlik maydoniga mos keladigan noyob identifikatorni o'rnatdilar. Keyin identifikator kuchaytiruvchi antenna orqali tegishli javonga joylashtirilgan kitoblarning elektron yorlig'iga mos keladi va tegishli natijalar liniya orqali ma'lumotlar bazasiga uzatiladi. Kitob javonining tegishli jadvali ma'lumotlar bazasiga muvofiq intellektual kutubxona boshqaruv tizimi platformasida shakllantiriladi. Yuqorida tavsiflangan o'z-o'zidan qarz olish va qaytarish funksiyasi o'zo'zidan qarz olish va qaytarish moslamasini ma'lumotlar bazasi bilan bog'lash orqali qarzga olinishi va qaytarilishi mumkin bo'lgan kitoblarning kitob javonidagi holatini o'qish orqali amalga oshiriladi. 56 ` 4. Vaziyatni tahlil qilish Kutubxonalar va kitoblarni chiplash uchun RFID teglari Kitob sanoati va kutubxonalarda RFID tizimidan foydalanish shtrix kodlashdan afzalroqdir. RFID transponderlari (chiplar) kichik o'lchamdagi yorliqlar-stikerlardir. Kitoblar uchun yorliqlarning o'lchami 55 dan 85 millimetrga teng. Yorliqlar shaxsiy kodlarga ega, ular tufayli kutubxona tizimida bosma nashrlarni bir-biridan ajratish mumkin. Har bir chipga o'g'irlikka qarshi funksiya o'rnatilgan. Chiplar qayta yoziladigan xotiraga ega bo'lib, u kitoblar yoki yozuvlarni olib tashlashga ruxsat 57 ` yoki taqiqni belgilash uchun ishlatiladi. Yorliq shtrix-kod, kutubxona logotipi yoki boshqa ma'lumotlarga ega bo'lgan himoya plyonka bilan qoplanishi mumkin. Kutubxona kitoblarini RFID transponderlari bilan chiplash va maxsus o'quvchilardan foydalanish kitoblarning binolar ichida muomalasi jarayonini nazorat qilish, kitobning kerakli nusxasini tezda topish imkonini beradi. 58 ` Ixtisoslashtirilgan o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish shoxobchalari va elektron chiptalardan foydalanish ularga kitob nashrlarini mustaqil ravishda topshirish va olish imkoniyatini beradi, kutubxonachilar ishini osonlashtiradi, kitoblarni qabul qilish yoki berish tartibida xatolarga yo‘l qo‘ymaydi. 59 ` RFID teglar tarmoqlari: shaxsiy kodni saqlash; axborotni qayta yozish imkoniyatiga ega xotira sektori; xavfsizlik sektori. Axborot teglar xotirasiga ularning konstruktiv sifatlariga qarab turli usullar bilan kiritiladi. Kutubxonalarda RFID tizimlaridan foydalanishning afzalliklari Chiplar o'quvchining ko'rish maydonidan tashqarida bo'lishi mumkin va ularni ehtiyotkorlik bilan o'rnatish mumkin; yopishtiruvchi yorliq yuzasi va oson qo'llanilishi; chip shtrix-kod yoki logotipli himoya yorlig'i bilan qoplangan; uzoq xizmat muddati, yorliqni soxtalashtirish mumkin emas, kitoblarni etiketlash bir martalik protseduraga aylanadi; 60 ` kitoblarni noqonuniy olib tashlashdan aniqlash va himoya qilish. Kutubxonalarning vazifalari RFID texnologiyalaridan foydalanish tufayli hal qilinadi kitobxonlarga xizmat ko'rsatish darajasini oshirish; kitoblarni chiqarish vaqtini qisqartirish; mahsuldorlikni oshirishga yordam beradigan standart operatsiyalarni to'liq avtomatlashtirish; o'quvchilarning shaxsiyati; bosma nashrlarning ruxsatsiz olib tashlanishidan xavfsizligini ta'minlash; real vaqt rejimida kutubxonani boshqarish; kitoblarni shaxsiylashtirish, ularni o'g'irlikdan himoya qilish; 61 ` kutubxona xodimlari tomonidan bir vaqtning o'zida kitobni o'g'irlashga qarshi funktsiyani faollashtirish / o'chirish bilan 5 dan ortiq kitoblarni kitob kreditlash stantsiyasi orqali qabul qilish / berish; o'z-o'ziga xizmat ko'rsatish RFID stantsiyasi tufayli kitoblarni qabul qiluvchi xodimlar ishtirokisiz tashrif buyuruvchi tomonidan bosma nashrni bepul tanlash; kitoblarni operativ inventarizatsiya qilish; o'quvchilarni shaxsiylashtirish va kitoblarni berish va qabul qilish stantsiyalari bilan ishlash, printerlar va nusxa ko'chirish mashinalariga kirishni nazorat qilish uchun RFID-kartalardan foydalanish. Kutubxonalarning asosiy muammosi kitob fondini noqonuniy olib chiqib ketishdan saqlab qolishdir. Darhaqiqat, shu bilan birga, ochiq foydalanish imkoniyatiga ega javonlarda kitoblarni tanlash va hujjatlarni berish/qabul qilish jarayonida tashrif buyuruvchilar uchun qulay shart-sharoitlar yaratish zarur. Kutubxona tizimini RFID texnologiyalaridan foydalangan holda avtomatlashtirish uni yuqori darajaga ko'tarish imkonini beradi va muassasani tashrif buyuruvchilar uchun eng jozibador qiladi. 62 ` RFID kutubxona tizimining muhim komponenti elektron chiptadir Elektron foydalanuvchi chiptasi – foydalanuvchini identifikatsiya qilish tartib-taomilini avtomatlashtirish, kitobxonlar va xodimlarning kutubxonaga kirishini nazorat qilish va boshqarishni ta’minlash, operativ hisoblarni yuritish uchun foydalaniladigan plastik karta. Elektron karta individual dizaynga ega bo'lishi va qo'shimcha funktsiyalarga ega bo'lishi mumkin. O'z-o'ziga xizmat ko'rsatish shoxobchalarida chipta shaxsiylashtirish uchun, qaytish stantsiyalarida - ma'lumot tashuvchilarni ro'yxatdan o'tkazish, hisoblarni yuritish, elektron qulflarni ochish, o'z-o'ziga xizmat ko'rsatish shoxobchalarida va nusxa ko'chirish mashinalarida to'lovlarni amalga oshirish uchun ishlatiladi. 63 ` Elektron kartalarni olish usullari Chipta blankalarini keyinchalik ular bo'yicha ma'lumotlarni kiritish bilan sotib olish. Bu printer va jihozlarni talab qiladi. Ko'pincha, ushbu usul bilan uskunaning ishdan chiqishi sodir bo'ladi. Kutubxona ma'lumotlari allaqachon kiritilgan tayyor chiptalarni sotib olish. O'quvchi haqidagi barcha ma'lumotlar elektron ma'lumotlar bazasiga joylashtirilgan. O'quvchi identifikatsiyasi Kutubxona o'quvchilarini identifikatsiya qilish jarayonini tezlashtirish uchun integratsiyalangan RFID yorlig'i (RFID kutubxona kartasi) bo'lgan plastik kartalar ishlab chiqariladi. To'liq rangli chop etish mumkin Ko'p foydalanish 64 ` RFID transponderlari kutubxonada qanday ishlaydi? Kitoblar yoki jurnallar omborga birinchi marta kelganida, RFID chiplari dasturlashtiriladi va oxirgi qog'ozlarga o'rnatiladi. Kitob fondiga yorliq qo'ygandan so'ng, kitoblarni shaxsiylashtirish uchun yorliqlarni to'g'ridan-to'g'ri ko'rishning hojati yo'q: ular ma'lum masofada va muqova orqali o'qiladi. O'quvchilar teglar bilan bir xil diapazonda ishlaydilar, ular o'z-o'ziga xizmat ko'rsatish stantsiyalarida, ro'yxatga olish, himoya qilish tizimlarida, kitob nashrlarini qaytarish va saralashda, portativ terminallarda o'rnatiladi. Yorliqlarni o'qish bir necha soniya davom etadi, shu bilan birga o'qish zonasiga tushadigan bir nechta teglarni qayta ishlash mumkin. Kutubxonalar uchun 3Mtm RFID chiplari 65 ` 3Mtm transponderlari kitob muqovasiga ishonchli tarzda biriktirilgan va ularni bir necha marta qayta yozish mumkin. Ular 13,56 MGts diapazonda ishlaydi va har bir kitobning 100% identifikatsiyasini kafolatlaydi. Transponderlarning shubhasiz afzalliklari maxsus antenna dizayni imkon beradigan maksimal ma'lumotlarni o'qish masofasi; 3Mtm ishlashining barqarorligi, chiplardan foydalanishning butun davri davomida ma'lum miqdordagi kitoblarni bir vaqtning o'zida ro'yxatdan o'tkazish; transponderlarning xizmat muddati kitob nashrlarining xizmat qilish muddati bilan taqqoslanadi. Teglar bardoshli, uning qopqog'i sifatiga bog'liq emas, kitobni dastlabki hisobga olishda bir marta qo'llaniladi va kitoblarning turli sirtlarida qo'llaniladi. 4.1. Tajribaning maqsadi Eksperimentning maqsadi an'anaviy kutubxona va intellektual kutubxona boshqaruv tizimlarining haqiqiy qo'llanilishini taqqoslash orqali intellektual kutubxona boshqaruvi tizimining ishlashini o'rganishdir. 4.2. Eksperimental muhit 66 ` Tajriba universitet kutubxonasida o‘tkazildi. Kutubxona dastlab ikki hududga bo‘lingan. Bir sohada an'anaviy magnit chiziqli + shtrixli kutubxonani boshqarish tizimi, boshqa sohada esa RFID asosidagi aqlli kutubxona boshqaruv tizimi qabul qilindi. Kutubxonani intellektual boshqarish tizimining mintaqaviy sxemasi 5 -rasmda ko'rsatilgan , bu erda 1- qo'lda xizmat ko'rsatish stoli, 2 - kirish va chiqishni aniqlash stantsiyasi, 3 - ajratish devori va 4 - kitob javoni. Bundan tashqari, o'z-o'zidan qarz olish va qaytarish mashinasi kitob javoniga yaqin joyda o'rnatiladi. Ushbu tadqiqotda o'rnatilgan o'quvchi modeli - ish paytida 13,66 MGts elektromagnit maydon chastotasiga ega KD500 va uning elektron teg modeli icode slix hisoblanadi. Ular o'rtasidagi axborot o'zaro protokoli ISO15693. Elektron tegda kitob, javonning joylashuvi va qarz olish haqidagi asosiy ma'lumotlar mavjud. 5- rasm RFID asosidagi intellektual kutubxona strukturasining sxematik diagrammasi. 4.3. Eksperimental usullar Kutubxona ikki hududga bo'lingan. Yo'nalishlardan biri an'anaviy kutubxona boshqaruv tizimini qo'llagan, ikkinchisi esa RFID asosidagi intellektual kutubxona boshqaruv tizimini qo'llagan. Keyin ikkita yo'nalishda kitoblarni hisoblash, joylashtirish va o'tish samaradorligi bo'yicha tajriba o'tkazildi: 67 ` 1. Kitoblarni hisoblash: Kutubxona eksperimentining rasmiy ochilishidan oldin, ikki sohadagi kitoblar etarli xodimlarni ta'minlash sharti bilan hisoblangan. An'anaviy kutubxona hududida ma'lumotlar bazasini kiritish uchun shtrix-kodni skanerlash usuli qo'llanilgan va intellektual kutubxona hududida elektron yorliqlarni skanerlash usuli qabul qilingan. Inventarizatsiya tugagandan so'ng, sarflangan vaqt va ishchi kuchi solishtirildi. 2. Kitobni joylashtirish: Kutubxona eksperimentining rasmiy ochilishidan oldin, kitoblarni sanab o'tgandan so'ng, joylashuv so'rovi uchun 10 ta kitob tanlandi va kitoblarning joylashuvi an'anaviy boshqaruv tizimi va aqlli boshqaruv tomonidan taqdim etilgan so'rov natijalariga ko'ra tekshirildi. ikki mintaqada tizim; aniqligi qayd etildi. Tajribaning rasmiy ochilishidan bir hafta o'tgach, joylashuv so'rovi uchun bir xil 10 ta kitob tanlab olindi va to'g'rilik darajasi an'anaviy boshqaruv tizimi tomonidan taqdim etilgan joylashuvni tasdiqlash kitoblari va ikkita mintaqada intellektual boshqaruv tizimi so'rovi natijalari asosida hisoblab chiqildi. 3. O'tish samaradorligi: kutubxonaning rasmiy ochilishidan bir hafta o'tgach, zaldagi odamlar soni va har kuni soat 7 dan 17 gacha bo'lgan ikkita hududda kirish va chiqishdan o'tadigan odamlar soni hisoblab chiqildi, va har bir kunning o'rtacha qiymati olingan. 68 ` 4.4. Eksperimental natijalar 1 -jadvalda ko'rsatilganidek, an'anaviy kutubxona boshqaruv tizimidagi barcha kitoblarni tekshirish uchun 5 kishi 8 soat vaqt sarfladi. Aqlli kutubxona boshqaruvi hududida kitoblarni hisoblash uchun faqat bir kishiga 2 daqiqa kerak bo'ldi, bu an'anaviy kutubxona boshqaruv tizimi magnit tasma va shtrix kodidan ancha samaraliroq edi. Buning sababi shundaki, an'anaviy shtrixli kutubxona boshqaruv tizimida kitoblar ma'lumotlari faqat kitoblar shtrix-kod skaneri tomonidan olib tashlangan va skanerdan o'tkazilgandan so'ng kompyuterda saqlanishi mumkin edi va kitob javonidagi kitobning joylashuvi ma'lumotlari qo'lda kiritilishi kerak edi. ; RFID-ga asoslangan intellektual kutubxona boshqaruv tizimida u kitob javoniga o'rnatilgan o'quvchilarni ishga tushirish orqali kitoblarning elektron teglarida kitobga oid ma'lumotlarni va kitob joylashgan kitob javonining joylashuvi haqidagi ma'lumotlarni olishi mumkin edi. 1-Jadval An’anaviy kutubxona va intellektual kutubxona boshqaruv tizimining to’plamni hisoblash samaradorligi Mintaqa Tekshirish vaqti An’anaviy kutubxonalar hududi Intellektual kutubxona maydoni 8 soat Tekshirilayotgan odamlar soni 5 2 daqiqa 1 2 -jadvalda ko'rsatilganidek, kutubxona ochilishidan oldin, an'anaviy kutubxona va aqlli kutubxona joylashuvi so'roviga ko'ra, kitob javoni ma'lumotlari olingan va barcha o'nta kitobni aniq topish mumkin edi. Kitobning an'anaviy kutubxonada aniq joylashishiga sabab, kitob hisoblangandan so'ng barcha kitoblar to'g'ri kitob javoniga joylashtirildi, bu kitoblarni sanash va ro'yxatdan o'tkazishda kitob-kitob javoni yozishmalari jadvaliga mos 69 ` keladi. Intellektual kutubxonada kitoblarning to'g'ri joylashishining sabablaridan biri an'anaviy kutubxonalar bilan bir xil edi. Boshqa sabab shundaki, RFID ning kitob joylashuvi funksiyasi kitob javonidagi ma'lumotlarni to'g'ri joylashtirishi mumkin edi. Kutubxona ochilganidan bir hafta o'tgach, an'anaviy kutubxona joylashuvi so'roviga ko'ra faqat to'rtta maqsadli kitobni topish mumkin edi. Butun hudud bo'ylab qidirilgandan so'ng, noto'g'ri javonda faqat to'rtta maqsadli kitobni topish mumkin edi, qolgan ikkita kitob esa butunlay tanib bo'lmas edi. Sababi, an'anaviy kutubxona kitoblari va kitob javonlari o'rtasidagi yozishmalar o'rnatildi va joylashishni aniqlash so'rovining to'g'riligi o'quvchilar va ma'murlarning qo'lda saralanishiga bog'liq edi, bu esa bir hafta ichida ba'zi kamchiliklarga olib kelishi mumkin edi. Ammo intellektual kutubxonada 10 ta kitob uchun kitob javonining joylashuvi to'g'risidagi aniq ma'lumot hali ham taqdim etilishi mumkin edi, shundan 3 ta kitob kitob tasnifiga mos kelmadi, lekin tizim tomonidan taqdim etilgan kitob joylashuvi ma'lumotlari aniq edi. Buning sababi, RFID-ga asoslangan kitobni joylashtirish funksiyasi sobit kitob javoniga mos keladigan jadvalga tayanmagan 2- jadval An’anaviy kutubxona va intellectual kutubxonada kitob joylashuvi funksiyasining test natijalari Sinov vaqti Sinov mavzusi To'g'ri Noto'g'ri joylashtirilgan joylashtirilgan kitoblar soni kitoblar soni 10 0 kutubxona 10 0 An'anaviy 4 6 Kutubxona An'anaviy ochilishidan oldin kutubxona Intellektual Kutubxona 70 ` ochilganidan bir kutubxona hafta o'tgach Intellektual kutubxona 10 0 6 - rasmda ko'rsatilganidek, umuman olganda, aqlli kutubxonadan soatiga 7 dan 17 gacha o'tadigan odamlar soni an'anaviy kutubxonaga qaraganda har doim yuqori bo'lgan va aqlli kutubxonaning samaradorligi vaqt o'tishi bilan ko'tarilib, keyin kamaydi. Kutubxonaning o'tish samaradorligi birinchi navbatda ortib, keyin pasaygan bo'lsa-da, aqlli kutubxonaning o'tish samaradorligi o'zgarishi bilan solishtirganda aniq emas va barqaror edi. Sababi, soat 10 dan 15 gacha kutubxonaning eng qizg'in davri bo'lib, o'sha davrda kutubxonaga kirib-chiqadiganlar ko'p bo'lgan. An'anaviy kutubxona tomonidan qo'llaniladigan magnit chiziq va shtrix-kod texnologiyasi o'quvchilarni kutubxonaga kirish va undan chiqishda kartani surishga majbur qildi. Bundan tashqari, kitoblarni qarzga olish va qaytarishda kitoblarni qo'lda magnitlash va magnitsizlantirish kerak edi, ma'lum vaqt sarflagan va operatorlar cheklangan edi. Shunday qilib, kirish va chiqish eng yuqori davrda tiqilib qolgan va o'tish samaradorligini oshirish qiyin edi. Intellektual kutubxona RFID texnologiyasiga asoslangan bo'lib, o'quvchilar faqat elektron yorliq sertifikatini kartani surishsiz olib yurishlari kerak edi. Bundan tashqari, kitoblar kutubxonada ro'yxatdan o'tgan bo'lsa, ular to'g'ridan-to'g'ri aniqlash portidan kutubxonadan chiqib ketishlari mumkin edi. Bu davrda qo'lda xizmat ko'rsatishga ehtiyoj qolmadi, bu esa tirbandlikni sezilarli darajada kamaytirdi. Buni rasmdan ko'rish mumkin va kitobxonlar faqat elektron yorliq sertifikatini kartani surishsiz olib yurishlari kerak edi. Bundan tashqari, kitoblar kutubxonada ro'yxatdan o'tgan bo'lsa, ular to'g'ridanto'g'ri aniqlash portidan kutubxonadan chiqib ketishlari mumkin edi. Bu davrda qo'lda xizmat ko'rsatishga ehtiyoj qolmadi, bu esa tirbandlikni sezilarli darajada kamaytirdi. Buni rasmdan ko'rish mumkin va kitobxonlar faqat elektron yorliq sertifikatini kartani surishsiz olib yurishlari kerak edi. Bundan tashqari, kitoblar kutubxonada ro'yxatdan o'tgan bo'lsa, ular to'g'ridan-to'g'ri aniqlash portidan kutubxonadan chiqib ketishlari mumkin edi. Bu davrda qo'lda xizmat ko'rsatishga ehtiyoj 71 ` qolmadi, bu esa tirbandlikni sezilarli darajada kamaytirdi. Buni rasmdan ko'rish mumkin6 aqlli kutubxona samaradorligining yuqori chegarasi yanada yuqori bo'lgan. 6-rasm Ikki kutubxonaning o’tish samaradorligi. Kutubxonalar uchun RFID ning afzalliklari va kamchiliklari RFID tizimi allaqachon kutubxonalarning katta qismiga tanish. 72 ` Misol uchun, Sankt-Peterburgda 2015 yilda 150 kutubxona RFID tizimi bilan jihozlangan edi. Hozir bu tizim namunaviy kutubxonalarda joriy etilmoqda va hatto Magnitogorsk yoki Almetyevsk kabi nisbatan kichik shaharlarda ham faol qo'llaniladi. Rossiya Davlat Yoshlar kutubxonasi RFID texnologiyasidan maftunkor tarzda foydalanish haqida gapirdi. Yaroslavl viloyat universal ilmiy kutubxonasida RFID tizimini joriy etishning qimmatli tajribasi haqida. USTIDA. Nekrasovni bu erda va Buryat davlat universitetining ilmiy kutubxonasi tajribasi haqida - bu erda o'qishingiz mumkin. Avtomatlashtirishning afzalliklari shubhasizdir, ammo ba'zi o'ziga xosliklar ham mavjud. Aniqlik uchun biz o'quvchilar va kutubxonachilar uchun toifalar bo'yicha ijobiy va salbiy tomonlarini ta'kidladik (biz biror narsani o'tkazib yuborgan bo'lishimiz mumkin; qo'shimchalaringiz va qimmatli sharhlaringiz uchun minnatdor bo'lamiz). O'quvchilar uchun afzalliklari: + xizmat ko'rsatish tezligi; + shaxsiy hisob xizmatlaridan foydalanish imkoniyati; + kutubxonada qulay kitob qidirish; + kitoblarni istalgan vaqtda ijaraga olish imkoniyati, agar tashqi kitoblarni qaytarish stantsiyasi mavjud bo'lsa; + naqshlarni buzadigan texnologik jihatdan rivojlangan kutubxonaga tashrif buyurish zavqi va Kamchiliklari: - elektron kutubxona kartasi yo'qolishi mumkin. Bunday holda, uning tiklanishi tezroq bo'ladi jami to'lanadi (150-300 rubl); - ilgari, uyda kitob berishda qog'oz chiptada qaytish sanasi ko'rsatilgan. bilan tizimda 73 ` Internetga kirish imkoni bo'lmagan ECHB kitobning muddatini tekshirish qiyin va shuning uchun paydo bo'lishi mumkin qarzlar; - kutubxonada o'rnatilgan "o'g'irlikka qarshi eshiklar" (yoki portallar) ba'zan bo'lishi mumkin kiyimga tikilgan yoki boshqa narsalarga yopishtirilgan RFID teglariga javob bering. Unda Bunday holda, tizim sabab bo'lishi mumkin bo'lgan ovozli signal bilan javob beradi psixologik va jismoniy noqulaylik; - yangi texnologiyalarning ishlash printsipi ba'zilar uchun tushunarsiz yoki noqulay bo'lishi mumkin foydalanuvchilar, masalan, keksalar. Kutubxonachilar uchun afzalliklari: + o'quvchiga xizmat ko'rsatish jarayoni tezlashtirilgan; + soddalashtirilgan va tezlashtirilgan inventarizatsiya; + kitoblarni fond ichida va undan tashqariga ko‘chirish jarayoni imkon qadar shaffof; + pul mablag'lari bilan ishlashda inson omilining ta'siri kamayadi, elektron shakllar va boshqalar; + kutubxonalar talablariga muvofiq eksponatlarni tartibga solish osonroq; Kamchiliklari: - xodimlarni majburiy o'qitish. Va nafaqat teglar bilan ishlash, balki ularni elektron katalogdagi yozuvga qanday bog'lash va boshqalar; 74 ` - birinchi bosqichda qog'oz kutubxona kartochkalarini elektronga almashtirish vaqt talab etadi Kutubxonachi o'quvchilarni yangi tizim bilan tanishtirish uchun ham vaqt kerak bo'ladi - elektron shaklni to'ldirishda qiyinchiliklar bo'lishi mumkin; - stiker yorliqlari va kitobning nusxasi uchun ma'lumotlarni keyingi tuzatish xodimlarning yelkalari va vaqt va kuch talab qiladi; - kitoblar uchun yangi yorliqlarni o'qishda xato bo'lishi mumkin va yorliqlarni qayta yopishtirish kerak bo'ladi; - ba'zi teglar broshyuralar, CD va DVD disklar, nodir kitoblar va kitoblar uchun mos emas fonddagi yodgorliklar: masalan, markaning tagida noto'g'ri tanlangan elim mumkin qog'ozga zarar yetkazish va boshqalar; - RFID o'quvchilari barcha teglangan kitoblarga va barcha o'quvchilarga faol javob berishlari mumkin Umuman olganda, salbiy tomonlar mantiqiy ravishda ijobiy tomonlardan kelib chiqadi va bir xil funktsiyalar uchun har qanday yangilik foydalanuvchilarning shaxsiy qarashlari, afzalliklari va odatlari asosida ma'qullanishi va qoralanishi mumkin. Shuni ta'kidlash kerakki, RFID tizimidan faol foydalanish yillari davomida kutubxonalarda ko'plab ichki jarayonlarni avtomatlashtirish va inson omilining ta'sirini kamaytirish mumkin bo'ldi, ammo texnologiyani qo'llash va joriy etishda hali ham qiyinchiliklar mavjud. 75 ` RFID xavfsizligi RFID texnologiyasi aqlli uylar, aqlli binolar va boshqa IoT foydalanish holatlari uchun tobora ommalashib bormoqda. RFID shtrix-kod texnologiyasining vorisi hisoblanadi. Agar RFID-dagi xavfsizlik mexanizmlaridan biri to'g'ri bajarilmasa yoki ishlamasa, xavfsizlik buziladi. Ayniqsa, aqlli uylar va aqlli binolardan foydalanish holatlarida bu shaxsiy ma'lumotlarga ruxsatsiz kirishga yoki hatto shaxsiy kuzatuvga olib kelishi mumkin. Boshqa simsiz texnologiyalar singari, RFID xavfsizlik tahdidlariga duchor bo'ladi va RFID xavfsizligining eng tipik muammolari: Interferentsiya sezuvchanligi atrof-muhit omillari, masalan, radio shovqinlari va metall va suyuqliklar bilan to'qnashuv natijasida yuzaga keladi. Interferentsiya RF tarqalishiga ta'sir qiladi va natijada mahalliylashtirish xizmatlari, tarqalish, diapazonlar, xizmat mavjudligi va hokazolarda xatolikka olib keladi. Teg izolyatsiyasi texnik jihatdan eng oddiy va eng ko'p ifodalangan hujumdir. Bu teg aloqalarining tiqilib qolishi va o'quvchiga uzatilishi kerak bo'lgan ma'lumotlarni blokirovka qilishni o'z ichiga oladi. Teglarni klonlash tinglash, noyob identifikatorni (UID) va/yoki RFID tarkibini ajratib olish va ularni boshqa tegga kiritishni o'z ichiga oladi. Teglarni klonlash odatda cheklangan hududlarga ruxsatsiz kirish yoki hatto supermarketlarda ma'lum tovarlar narxini o'zgartirish - pasaytirish uchun ishlatiladi. 76 ` Rele/Amplifikatsion hujumlar o'rni yordamida RFID signalini ruxsatsiz kuchaytirishdan va RFID tegi diapazonini uning qamrov zonasi chegaralaridan tashqariga kengaytirishdan iborat. Xizmatni rad etish (DoS) hujumlari yorliq zararli manbadan olingan katta hajmdagi ma'lumotlar bilan to'ldirilgan va haqiqiy teglar tomonidan yuborilgan operatsion signallarni qayta ishlay olmagan stsenariyni o'z ichiga oladi. Boshqa usullar RFID tizimining ish chastotasida tiqilib qolish - radio shovqinlarini chiqarishga asoslangan. Masofaviy teglarni yo'q qilish energiyani masofadan yuborishga qodir RFID zapperlari tomonidan amalga oshiriladi. Bu elektro-magnit maydon juda yuqori bo'lishi mumkin va tegning ayrim qismlarini yoqishga qodir. Ba'zi teglardagi o'ldirish paroli noto'g'ri ishlatilsa, masofadan tegni yo'q qilish mumkin - avval o'ldirish parolini ochish uchun passiv tinglash va keyin teglarni o'chirish uchun ataylab qo'llash orqali. Man-in-the-Middle (MitM) hujumlari, SQL in'ektsiyasi, virus/zararli dasturiy ta'minot va buyruqlar in'ektsiyalari teg va o'quvchi o'rtasida ikkala element o'rtasidagi aloqalarni to'xtatish yoki o'zgartirish va o'quvchilarning ishlashiga xavf tug'dirish uchun faol zararli qurilmani joylashtirish orqali mumkin. RFID skimming to'lov kartalari bo'yicha soxta to'lovlarni amalga oshirish uchun ruxsatsiz portativ terminallarni joylashtirishni o'z ichiga oladi. Xavfsiz simsiz tarmoqni ta'minlash uchun RFID simsiz texnologiyasiga asoslangan aqlli uy yoki aqlli qurilish tizimlarini yaratishda tavsiflangan xavfsizlik muammolarini hisobga olish kerak. 77 ` II BOB uchun xulosa Ushbu maqolada RFID texnologiyasining asosiy tuzilishi va asosiy tamoyillari qisqacha tanishtirildi va RFIDga asoslangan intellektual kutubxona boshqaruv tizimi joriy etildi. Shundan so'ng, Huaqiao universiteti kutubxonasi ikki yo'nalishga bo'lindi va magnit chiziq va shtrix-kodga asoslangan an'anaviy kutubxona boshqaruvi va RFID-ga asoslangan aqlli kutubxona boshqaruvining to'plamni hisoblash, kitob so'rovi va transport samaradorligi ko'rsatkichlari solishtirildi. Natijalar quyidagicha edi. An'anaviy kutubxona boshqaruvida kitoblarni hisoblash uchun 5 kishi 8 soat vaqt sarfladi, aqlli kutubxona boshqaruvi inventar yig'ish esa bir kishiga ikki daqiqaga to'g'ri keldi, bu esa samaraliroq edi. Kutubxona ochilishidan oldin ikkita kutubxona boshqaruv tizimining kitob joylashuvi kitobning joylashuv ma'lumotlarini aniq ta'minlashi mumkin edi. Bir hafta ochilgandan so'ng, intellektual kutubxonada kitob joylashuvi haqidagi ma'lumot hali ham kitob joylashuvi funksiyasi tomonidan aniq ta'minlanishi mumkin edi, an'anaviy kutubxonada joylashuv funksiyasi tomonidan taqdim etilgan joylashuv ma'lumotlari esa noto'g'ri javon, tartibsiz javon va hatto ba'zi muammolarga ega edi. tekshirilgan kitoblar haqida ma'lumot berish. Intellektual kutubxonaning o'tish samaradorligi an'anaviy kutubxonaga qaraganda yuqori edi. Eng yuqori davrda intellektual kutubxonaning o'tish samaradorligi tirbandliksiz oshdi, an'anaviy kutubxonaning o'tish samaradorligi esa o'zgarmadi, natijada tirbandlik paydo bo'ldi. An'anaviy kutubxonada joylashuv funksiyasi tomonidan taqdim etilgan joylashuv ma'lumotlari noto'g'ri javon, tartibsiz javon va hatto tekshirilgan kitoblar ma'lumotlarini taqdim etish kabi ba'zi muammolarga duch keldi. Intellektual kutubxonaning o'tish samaradorligi an'anaviy kutubxonaga qaraganda yuqori edi. Eng yuqori davrda intellektual kutubxonaning o'tish samaradorligi tirbandliksiz oshdi, an'anaviy kutubxonaning o'tish samaradorligi esa o'zgarmadi, natijada tirbandlik paydo bo'ldi. An'anaviy kutubxonada joylashuv funksiyasi tomonidan taqdim etilgan joylashuv ma'lumotlari noto'g'ri javon, tartibsiz javon va hatto tekshirilgan kitoblar ma'lumotlarini taqdim etish kabi ba'zi muammolarga duch keldi. Intellektual kutubxonaning o'tish samaradorligi an'anaviy kutubxonaga qaraganda yuqori edi. Eng yuqori davrda intellektual kutubxonaning o'tish samaradorligi tirbandliksiz oshdi, 78 ` an'anaviy kutubxonaning o'tish samaradorligi esa o'zgarmadi, natijada tirbandlik paydo bo'ldi. 79 ` III BOB. HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI VA EKOLOGIYA XULOSA QOLLANILGAN ADABIOTLAR 1Eslatmalar ↑ Bizning vazifamiz. zigbee.org. 2009-yil 11-iyulda olindi. ↑ http://www.commsdesign.com/showArticle.jhtml?articleID=192200323 ZigBee: Kam quvvatli sensorli tarmoqlar uchun simsiz texnologiya ↑ ZigBee spetsifikatsiyasini yuklab olish soʻrovi. zigbee.org. 2009-yil 15-aprelda olindi. ↑ Zigbee, Linux va GPL. freaklabs.org. 2009-yil 14-iyunida olindi. ↑ YANGI ATMEL MIKROBOZORLASHTIRISHLARNING maqsadli kam quvvatli ZigBee ↑ ZigBee tarmoqlarining nimasi yaxshi? Daintree tarmoqlari. 2007 yil 19 yanvarda olindi. ↑ ZigBee RF4CE taqdimoti. Daintree tarmoqlari. 2009-yil 4-mayda olindi. Havolalar 80 ` ZigBee tarmoqlari va ularning RTLS tizimida qo'llanilishi. MChJ "RTLS" 2012-yil 20-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Olingan. 2012-10-30--. Zigbee Alliance bosh sahifasi IEEE 802.15.4 veb-sayti ZigBee Review va boshqa uy avtomatlashtirish texnologiyalari bilan taqqoslash ZigBee o'quv qo'llanma ZigBee Resources, shu jumladan oq hujjatlar va spetsifikatsiya yangilanishlari ZBOSS ZigBee ochiq manbali stack, Zigbee Alliance tomonidan sertifikatlangan FreakZ ochiq manbali Zigbee loyihasi, Loyihaning bosh sahifasi va Zigbee/802.15.4 chipini taqqoslash Microsoft .NET Framework uchun XBee.NET kutubxonasi 81