1.Mavzu:Maktabgacha ta’limda innovatsion faoliyat faniga kirish REJA: 1.1. Maktabgacha ta’limni о‘qitishda innovatsion pedagogik texnologiyalar fanining predmeti, maqsadi va vazifasi. 1.2.Maktabgacha ta’limni о‘qitishda innovatsion pedagogik texnologiyalar fanining nazariy asoslari. 1.3.“Innovatsion ta’lim texnologiyalari” va “ta’lim innovatsiyalari” tushunchalarining mazmuni. 1.1. Maktabgacha ta’limni о‘qitishda innovatsion pedagogik texnologiyalar fanining predmeti, maqsadi va vazifasi. • Fanning predmeti. Maktabgacha ta’lim fanlarini о‘tishda yangi pedagogik texnologiyalardan foydalanish, pedagogik texnologiya nazariyasining shakllanishi va taraqqiyoti tarixi, о‘kuv jarayonini loyihalash, metodik fanlarni о‘qitish jarayoniga tadbiq qilish hamda ta’lim va axborot texnologiyasi samaradorligini oshirishda bо‘lajak mutaxassislarni tayyorlash. • Fanning maqsadi maktabgacha ta’lim muassasalarida о‘quv jarayonida innovatsion pedagogik texnologiyalardan foydalanishning nazariy va amaliy asoslarini bо‘lajak tarbiyachilarga о‘rgatish • Fanning vazifasi - pedagogik texnologiyalarning mohiyati, maqsadi, ularning tarixi, tamoyillari va talablari, о‘quv maqsadlariga erishish uslublari, maqsadni belgilash va loyihalash texnologiyasi, о‘quv jarayonida pedagogik texnologiyalardan foydalanish, maktabgacha ta’limni axborotlashtirish metodikasini yaratish va amaliyotga tatbiq etish kabilarni talabalarga о‘rgatishdan iborat Fan bо‘yicha magistrning bilim, kо‘nikma va malakasiga qо‘yiladigan talablar • -Maktabgacha ta’limni о‘qitishda innovatsion pedagogik texnologiyalar mohiyatini tushunish, bu jarayonning metodlarini va tamoyillarini kadrlar tayyorlashda maktabgacha ta’lim yo’nalishining о‘quv jarayoniga tadbiq etish, pedagogik mahoratini sistemaga solish va uni shakllantirishni bilishi kerak. • - Maktabgacha ta’limni о‘qitishda innovatsion pedagogik texnologiyalarni pedagogik amaliyotda qо‘llash, uni samaradorligini oshirish kо‘nikmamalakalariga ega bо‘lishi kerak • «Maktabgacha ta’limni о‘qitishda innovatsion pedagogik texnologiyalar» fani ixtisoslik fanlar qatoriga kirib, 2- semestrda о‘qitiladi. Dasturni amalga oshirish о‘quv rejasida rejalashtirilgan umumkasbiy (maktabgacha pedagogika, nutq о‘stirish metodikasi, bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi, elementar matematik tasavvurlarni shakllantirish metodikasi, estetik tarbiya metodikasi) va ixtisoslik (bolalarni maktabga tayyorlash metodikasi) fanlaridan yetarli bilim va kо‘nikmalarga ega bо‘lishlik vainnoyatsiyalardan to’liq foydalana olishlilik talab etiladi. • Fanni samarali о‘rgatish uchun yuqorida berilgan fanlarni yaxshi о‘zlashtirgan bо‘lishlari hamda ushbu fanlar bilan «Maktabgacha ta’limni о‘qitishda innovatsion pedagogik texnologiyalar» о‘rtasidagi bog‘lanishga aloxida e’tibor berilmog‘i lozim. Sog‘lom bolaning dunyoga kelishi, baquvvat bo‘lib o‘sib ulg‘ayishi ko‘pgina talab va omillarga bog‘liq ekanini hammamiz yaxshi tushunamiz. Lekin ular orasida shunday o‘ta muhim, hal qiluvchi mezonlar borki, bu haqda alohida to‘xtalishni o‘rinli, deb bilamiz • Birinchidan, sog‘lom bola – avvalo sog‘lom va ahil oilaning mevasidir. • Ikkinchidan, sog‘lom bolani voyaga yetkazishda sog‘liqni saqlash tizimining o‘rni va ta’siri, shu bilan birga, masuliyati katta ekani hammamizga yaxshi ayon. • Uchinchidan, sog‘lom bolani voyaga yetkazishda ta’lim –tarbiya va sportning o‘rni va ta’sirini yanada kuchaytirish lozim. • To‘rtinchidan, hammamizga ayonki, farzandlarimizni, yangi avlodni sog‘lom va barkamol qilib voyaga yetkazish, bu maqsadga erishish, hech shubhasiz, davlatimiz, jamiyatimizning e’tibor markazida turishi, olib borayotgan siyosatimizning ustuvor yo‘nalishi bo‘lib qolishi shart • Beshinchidan, sog‘lom bola tarbiyasida mahalla va ijtimoiy tuzilmalarning katta o‘rni va ta’siri borligi haqida, o‘ylaymanki, ortiqcha gapirishning hojati yo‘q. Xalqimizning ―Bir bolaga yeti mahalla ham ota, ham ona‖ degan maqolida, albatta, chuqur ma’nomujassam. 1.2.Maktabgacha ta’limni о‘qitishda innovatsion pedagogik texnologiyalar fanining nazariy asoslari. • Pedagogik texnologiya - bu ta’lim shakllarini optimallashtirish maqsadida texnik vositalar, inson salohiyati hamda ularning o‘zaro ta’sirini inobatga olib o‘qitish va bilim o‘zlashtirishning barcha jaraѐnlarini aniqlash, yaratish va qo‘llashning tizimli metodidir (YuNESKO) • Maktabgacha ta’limda pedagogik texnologiya bu – pedagog -tarbiyachining ta’lim-tarbiya vositalari yordamida bolalarga muayyan sharoitda va ma’lum ketma-ketlikda ta’sir ko‘rsatishi va aks ta’sir maxsuli sifatida ularda oldindan belgilangan shaxs sifatlarini intensiv shakllantirish jarayonidir.(prof.N.Sh.Shodiyev) • Pedagogik texnologiya - bu pedagogning amaliyotga joriy etishi mumkin bo‘lgan pedagogik tizim loyixasidir.(V.Bespalko). • Akademik V.P.Bespalkoning pedagogik texnologiyaga bergan ta’rifining uch mohiyati: • bolalarda ijtimoiy tajriba jixatlarini shakllantirish, • ta’lim-tarbiya jarayonining «texnologiyalanuvchanligini» amalga oshirish • kafolatlangan natijaga erishishni o‘z ichiga oladi • Ta’lim texnologiyasi tushunchasi ― Ta’lim metodikasi‖tushunchasiga nisbatan kengdir. ―Ta’lim metodi‖- o‘quv- tarbiya jarayonining kompleks vazifalarini yechishga yo‘naltirilgan tarbiyachi va bolalarning birgalikda faoliyat ko‘rsatish usuli. ―Ta’lim metodikasi‖esa muayyan yo‘nalishni o‘rgatishning ilmiy asoslangan metod, qoida va usullar tizimini ifodalaydi. Pedagogik texnologiyaning moxiyati didaktik maqsad, talab etilgan o‘zlashtirish darajasiga erishish va uni tatbiq etishni hisobga olgan xolda ta’lim-tarbiya jarayonini oldindan loyixalashtirishda namoyon bo‘ladi. • Pedagogik texnologiyaning markaziy muammosi bola shaxsini rivojlantirish orqali ta’lim-tarbiya maqsadiga erishishni ta’minlashdan iborat. Fan-texnikaning rivojlanayotgan bosqichida axborotlarning keskin ko‘payib borayotganligi va ulardan o‘rgatish jarayonida foydalanish uchun vaqtning chegaralanganligi, shuningdek, yoshlarni xayotga mukammal tayyorlash talablari ta’lim tizimiga zamonaviy pedagogik texnologiyalarni joriy etishni taqozo etmoqda. • “Texnologiya” yunoncha so‘z bo‘lib, techne mahorat, san’at va logos - tushuncha, fan demakdir. Texnologiya so‘zi zamirida jarayonlarni amalga oshirish usullari va vositalari xaqidagi bilimlar yig‘indisi, obyektda sodir bo‘ladigan sifat o‘zgarishlar tushuniladi. • Tarbiyachilar o‘z ish faoliyatini quyidagi texnologik jarayonga bo‘ysundirishlari kerak: • Tartibga solish • Bir tizimga keltirish • Oldindan loyixalashtirish. 1.3“Innovatsion ta’lim texnologiyalari” va “ta’lim innovatsiyalari” tushunchalarining mazmuni. • “Innovasion ta’lim texnologiyalari” va “ta’lim innovasiyalari” tushunchalarining mazmuni. Lug‘aviy jihatdan “innovasiya” tushunchasi ingliz tilidan tarjima qilinganda (“innovation”) “yangilik kiritish” degan ma’noni anglatadi. “Innovasiya” tushunchasi mazmunan aniq holatni ifodalaydi. Innovatsion ta’lim (ингл. “innovation” –yangiliki kiritish, ixtiro) –ta’lim oluvchida yangi g’oya, me’yor qoidalarni yaratish, o’zga shaxslar tomonidan yaratilgan g’oyalar, me’yor qoidalarni tabiiy qabul qilishga oid sifatlar, malakalarni shakllantirish imkoniyatini yaratadigan ta’lim. Ta’lim innovatsiyalari – ta’lim sohasi yoki o’quv jarayonida mavjud muammoni yangicha yondashuv asosida yechish maqsadida qo’llanilib avvalgidan ancha samarali natijani kafolatlay oladigan shakl, metod va texnalogiyalar Ta’lim innovasiyalarining asosiy turlari Pedagogik jarayonda qo’llaniladigan innovatsiyalar Asosiy turlari faoliyat Ta’lim tizimini boshqarishda qo’llaniladigan innovatsiyalar Radikal innovatsiyalar Kiritilgan o’zgarishlar Kombinatsiyalangan innovatsiyalar Modifikatsiyalangan innovatsiyalar Tarmoq (lokal) innovatsiyalari O’zgarishlar ning turlari Kelib chiqishi Modul innovatsiyalari Tizim innovatsiyalari Jamoa tomonidan bevosita yaratilgan innovatsiyalar O’zlashtirilgan innovatsiyalar • Ta’lim innovasiyalari “innovasion ta’lim” deb ham nomlanadi. “Innovasion ta’lim” tushunchasi birinchi marotaba 1979 yilda “Rim klubi”da qo‘llanilgan • yangi g‘oyalar; • tizim yoki faoliyat yo‘nalishini o‘zgatirishga qaratilgan aniq maqsadlar; • noan’anaviy yondoshuvlar; • odatiy bo‘lmagan tashabbuslar; • ilg‘or ish uslublari Ta’lim tizimida yoki o‘quv faoliyatida innovasiyalarni qo‘llashda sarflangan mablag‘ va kuchdan imkon qadar eng yuqori natijani olish maqsadi ko‘zlanadi. Innovasiyalarning har qanday yangilikdan farqi shundaki, uboshqarish va nazorat qilishga imkon beradigan o‘zgaruvchan mexanizmga ega bo‘lishi zarur. Barcha sohalarda bo‘lgani kabi ta’limda ham “novasiya”, “innovasiya” hamda ularning mohiyatini ifodalovchi faoliyat to‘g‘risida so‘z yuritiladi. • Agar faoliyat qisqa muddatli, yaxlit tizim xususiyatiga ega bo’lib, faqatgina tizimdagi ayrim elementlarni o’zgartirishga xizmat qilsa u novatsiya (yangilash) deb yuritiladi. Bordiyu, faoliyat ma’lum konseptual yondoshuv asosida amalga oshirilib, uning natijasi muayyan tizimning rivojlanishiga yoki uni tubdan o’zgartirishga xizmat qilsa u, innovatsiya (yangilik kiritish) deb yuritiladi. Novasiya va innovasiyalaro‘rtasidagi asosiy farqlar Asosiy farqlar Novasiya Innovasiya 1. Amaldagi nazariya doirasida qo‘llaniladi; 2. ko‘lam va vaqt bo‘yicha chegaralanadi; 3. Metodlar yangilanadi; 4. Natija avvalgi tizimni takomillashtiradi 1. Tizimli, yaxlit va davomli bo‘ladi; 2.Ma’lum amaliyotda yangi faoliyat tizimini loyihalaydi; 3. Subyektlarning faoliyati to‘la yangilanadi; 4. Yangi texnologiyalar yaratiladi; 5. Faoliyatda yangi sifat natijalariga erishiladi; 6. Amaliyotning o‘zi ham yangilanadi I.P.Podlasiyning fikriga ko‘ra, ta’lim innovasionlari quyidagi o‘zgarishlarga olib keladi: – – – – – – – – – – • pedagogik tizimning tamomila o‘zgarishi; o‘quv jarayoniningo‘zgarishi; Pedagogik nazariyaning o‘zgarishi; o‘qituvchi faoliyatining o‘zgarishi; o‘quvchi (talaba) faoliyatining yangilanishi; Pedagogik texnologiyaning o‘zgarishi; ta’lim mazmunining yangilanishi; o‘qitish shakl, metod va vositalariningo‘zgarishi; ta’lim tizimi boshqaruvningo‘zgarishi; ta’lim maqsadi va natijalarningo‘zgarishi E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT.