ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСКАГА ТЭАТРА: Тэатр - адзін з самых старажытных і распаўсюджаных відаў мастацтва на Беларусі. З XVI ст. у краіне атрымалі распаўсюджванне школьныя тэатры, якія ствараліся пры духоўных навучальных установах. Яны існавалі ў Полацку, Пінску, Гродне, Навагрудку, Мінску аж да пачатку XIX ст. Шматлікія прыдворныя і гарадскія тэатры пачалі ствараць у Беларусі ў XVIII ст. І паступова яны пераўтвараліся ў прафесійныя калектывы. ТЭАТР І МАСТАЦТВА Тэатральнае жыццё ў Беларусі было звязана з дзейнасцю Першай беларускай трупы Ігната Буйніцкага, які лічыцца стваральнікам беларускага прафесійнага тэатра. Самая маштабная фігура ў тэатральным мастацтве ХІХ ст. – Вінцэнт ДунінМарцінкевіч, які заклаў асновы нацыянальнага тэатра. У 1910-я гады асаблівую папулярнасць набылі беларускія вечарынкі, на якіх ставіліся драматычныя спектаклі, выконваліся народныя песні і танцы. Першая падобная вечарынка, праведзеная ў Вільні 12 лютага 1910 года, мела вялікі поспех і стала штуршком да стварэння нацыянальнага прафесійнага тэатра – першай беларускай трупы Ігната Буйніцкага. Калектыў праіснаваў да 1913 года, аднак з-за матэрыяльных цяжкасцей распаўся. Адкрыццё ў Мінску новага тэатра - Першага таварыства беларускай драмы і камедыі адбылося 23 красавіка 1917 года. Яго кіраўніком быў Фларыян Ждановіч, які на пачатку дваццатых гадоў мінулага стагоддзя ўдзельнічаў у арганізацыі, а потым узначаліў Першы беларускі дзяржаўны тэатр, які цяпер носіць імя Янкі Купалы. Адметная асаблівасць пачатку 1920-х гадоў - арганізацыя дзяржаўных тэатраў. 17 верасня 1920 г. спектаклем "Рысь" паводле твора Элізы Ажэшкі адкрыўся Беларускі дзяржаўны тэатр, якому ў 1926 г. было прысвоена найменне – Першага. З выпускнікоў Беларускай драматычнай студыі, якая існавала ў Маскве, 21 лістапада 1921 г. у Віцебску быў створаны Другі беларускі дзяржаўны тэатр. У 30-я гады колькасць тэатраў значна павялічылася: з'явіліся тэатр юнага гледача, тэатр лялек. У цяперашні час у Беларусі стабільна працуюць 28 дзяржаўных тэатраў. НАЦЫЯНАЛЬНЫ АКАДЭМІЧНЫ ТЭАТР ІМЯ ЯНКІ КУПАЛЫ Найстарэйшы тэатр Беларусі, па праве з'яўляецца Першай сцэнай рэспублікі. Урачыстае адкрыццё першага ў краіне дзяржаўнага тэатра адбылося 14 верасня 1920 гады. Шырокая рэпертуарная палітра тэатра імя Янкі Купалы ўключае сучасныя п'есы, жанравыя пастаноўкі, рускую і замежную класіку. Адмысловую ролю гуляе нацыянальная драматургія, на аснове якой створаны лепшыя спектаклі: «Паўлінка» Янкі Купалы, пастаўлены ў 1944 году і які з'яўляецца візітнай карткай Купалаўскага тэатра, «Сымон-музыка» Якуба Коласа, «Чорная панна Нясвіжа» і «Вечар» Алексе «Дзікае паляванне караля Стаха» Уладзіміра Караткевіча, «Балада аб каханні» паводле аповесці Васіля Быкава «Альпійская балада» і многія іншыя. ДЗЯРЖАЎНЫ АКАДЭМІЧНЫ ВЯЛІКІ ТЭАТР ОПЕРЫ І БАЛЕТА Створаны ў 1933 г. на базе Беларускай студыі оперы і балета. За семдзесят гадоў дзейнасці беларускі балет стаў адным з вядучых балетных калектываў Еўропы. Праца па фармаванні нацыянальнага рэпертуару тэатра стала спалучаецца з творчым засваеннем балетаў класічнай спадчыны. Тэатр оперы і балета ў 1964 годзе У 50-я гады значныя дасягненні калектыву звязаныя ў асноўным з увасабленнем на беларускай сцэне балетнай класікі — «Эсмеральды», «Жызэлі» і «Карсар», «Баядэрка». Вялікую ролю ў павышэнні танцавальнай культуры адыграла пастаноўка ўсіх балетаў Чайкоўскага. Тэатр оперы і балета ў 1965 годзе БЕЛАРУСКІ РЭСПУБЛІКАНСКІ ТЭАТР ЮНАГА ГЛЕДАЧА Урачыстае адкрыццё адбылося 8 красавіка 1956 гады. Мазалеўская, галоўны рэжысёр, у пошуках арыгінальнага беларускага рэпертуару, разгарнула шырокае супрацоўніцтва тэатра з пачаткоўцамі, пакуль мала вядомымі, але таленавітымі беларускімі драматургамі. У 1957 годзе была пастаўлена п'еса маладога настаўніка з Віцебску Я.Пасава «Аркадзь Жыгалкін», услед за ёй дэбютавалі А.Гутковіч і В.Хазанскі з п'есай «Юныя мсціўцы», затым І.Шамякін, А.Вольскі, П.Макаль і т.д. Крыху пазней Н.Гамолка, У.Мяхоў, А.Махнач, Я.Шабан, А.Дудараў і іншыя, якія пасля сталі вядомымі драматургамі, пісьменнікамі, публіцыстамі. Новым словам для Беларускага рэспубліканскага тэатра юнага гледача і для ўсяго беларускага сцэнічнага мастацтва стала пастаноўка п'есы "Папарацькветка" (1957 г.) маладога драматурга Івана Козела. Яскравай нацыянальнай своеасаблівасцю адрознівалася і іншая п'еса І.Козела ў пастаноўцы Л.Мазалеўскай «Над хвалямі Серабранкі» (1961 г.), якая падсумоўвала вынікі пяцігадовай працы тэатра і карысталася заслужаным поспехам у гледачоў. БЕЛАРУСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ АКАДЭМІЧНЫ МУЗЫЧНЫ ТЭАТР За перыяд сваёй творчай дзейнасці тэатр ажыццявіў больш за сто пастановак, многія з якіх сваёй неардынарнасцю прыцягнулі да сябе ўвагу самай патрабавальнай крытыкі і тэатральнай грамадскасці. Створаны ў 1970 годзе. Да 2000 года называўся "Дзяржаўны тэатр музычнай камедыі Рэспублікі Беларусь". Свой першы тэатральны сезон адкрыў 17 студзеня 1971 года спектаклем «Пяе Жаваранак» беларускага кампазітара Ю.Семяняка. БЕЛАРУСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ ТЭАТР ЛЯЛЕК Ідэя стварэння лялечнага тэатра насілася ў паветры і матэрыялізавалася 15 ліпеня 1938-га. У той дзень у Гомелі адбылося адкрыццё Дзяржаўнага тэатра лялек БССР. Доўгі час беларускія лялечнікі не давяралі самі сабе. Бясспрэчнымі і дасканалымі прыкладамі для пераймання лічыліся спектаклі Цэнтральнага тэатра лялек пад кіраваннем Сяргея Абразцова.