BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI HARBIY TA’LIM FAKULTETI 1/1-mavzu Harbiy mutaxassislikka kirish. Buxoro 2020 O`quv savollari: : 1.Harbiy ta’lim fakulteti tarixi va rivojlanishi, fakultetning vazifasi va uni an`analari. Harbiy ta’lim fakultetida beriladigan harbiy mutaxassislik. O’zR QK motoo’qchi bo’linmalarining roli, o’rni va vazifalari. Zaxira va rezervdagi ofitserlarni tayyorlash va unga qo’yilgan talablar. 2.Harbiy ta’lim fakultetini tashkiliy tuzilishi. Kun tartibi. Harbiy ta’lim fakultetidagi ichki tartib qoidalari. Harbiy ta’lim fakultetida o’quv tarbiyaviy jarayonni tashkillash. O’qitiladigan fanlarning turlari va vazifalari. 3.O’quv mashg’ulot turlari. Talabalar bilimlarini nazorat qilish. OO’YU harbiy ta’lim fakulteti talabalarining xuquq va majburiyatlari. TAKTIK TAYYORGARLIK FANINING O’QUV MAQSADI: Zamonaviy umumqo’shin jangida bo’linmalarni fundamental harbiy bilimalarini nazariy va amaliy asosda qo’llashini, harbiy fan va texnika taraqqiyoti yangiliklarini biladigan, mustaqil fikrga ega, jangovar nizom nazariyasini ijodiy qo’llay olish, guruhni jangda ishonchli va mahoratli boshqarishni amalda qo’llashni, chet-el armiyasi bo’linmalarining tuzulishi, qurollanishi, taktik harakatlarni biladigan zamonaviy umumqo’shin jang asoslarini. O’quv fanini o’zlashtirish natijasida talabalar quyidagi tushunchalarga ega bo’lishi kerak: - zamonaviy umumqo’shin jangi asoslarini; - qo’shin turlari va bo’linmalarni tashkiliy tuzilishi, imkoniyatlari va harakatlanish taktikasini; - guruh komandirini bo’linmalari to’liq jangovar shaylikda saqlash bo’yicha majburiyatlarini; - jangovar Nizom va qo’llanmalar asosida, jangovar harakatlarni turli sharoitlarda, hududlarda tashkillash va olib borish asoslarini; - hamkorlik va jangni har tomonlama taminotini tashkil etishning asosiy savollarini; - Quruqlikdagi qo’shinlar bo’linmalarini jangovar qo’llashning asosiy tamoyillarini, ularni tashkiliy tuzilishi, qurol aslaxasi va jangovar texnikasini qo’llash tartibi va jangovar vazifasini; - ehtimoliy dushman bo’linmalarining tashkiliy tuzilishi, qurol-aslaxa va jangovar texnikasi va harakatlanish taktikasini; - NQT va kichik bo’linmalarning tuzilishi, qurollanishi va harakatlanish taktikasini; O’quv fanini o’zlashtirish natijasida talabalar quyidagilarhi bilishi kerak: - motoo’qchi guruh va vzvodni turli jangovar harakatlarda harakatlanish taktikasini; - bo’linmalarni jangda boshqarish guruh va vzvod komandirini jangni tashkillash bo’yicha ish tartibi va usulini; - tashabbuskor va mustaqil fikrlay oladigan, mustahkam qo’mondonlik va tashkilotchilik xislatlariga ega, amalda yangiliklarni qo’llay oladigan, guruh bilan taktik-tayyorgarlik fanidan yangi pedagogika va informattsion texnologiyalarni qo’llagan holda, mashg’ulotlarni to’g’ri tashkillashni biladigan motoo’qchi qo’shin zaxira va pezervdagi ofitserlarini tayyorlashdan iborat - taktik tayyorgarlik fanida shaxsiy tarkibga mashg’ulot o’tish va uslubiy tayyorgarlikni; O’quv fanini o’zlashtirish natijasida talaba quydagi ko’nikmalarga ega bo’lishi kerak: - motoo’qchi guruhlarini janglarini tashkillash va uni jangda boshqarishni; - jangovar bo’linmalarining jangovar texnikalari va ularni jangovar imkoniyatlaridan to’la va samarali foydalanishni; - dushman tomonidan OQQ qo’llangan sharoitlarda bo’linma shaxsiy tarkibni ximoyalashni taminlanishni; - amalda shaxsiy va jamoaviy himoya vositalaridan, radiatsion va kimyoviy razvedka olib borish uskunalaridan foydalana olishini; - turli jang turlarida muxandislik taminotini tashkillashni; - o’rnatilgan tartib va qoida bo’yicha vzvod komandiri tarmog’ida aloqa vositalari bilan ishlashini; - me`yoriy yig’indi va quyidagi dasturda ko’rsatilgan taktik tayyorgarlik fanidan me`yorlar bajarishini; - bo’linmalarni yuqori jangovar shayligini saqlash va uni taminlashni; - bo’linmalarni jangovar qo’llanish bosqichida taktik tayyorgarlikning yangi zamonaviy usullarini qo’llashni o’rganishni. Taktik tayyorgarlik fanining 3, 4 semestrlar bo‘yicha o‘quv soati va mashg‘ulot turlari Mashg‘ulot jadvaliga asosan o‘quv Bosqich, semestr mashg‘ulotining umumiy vaqti O‘quv mashg‘ulotlarning turlari bo‘yicha soatlari Ma’ruza Seminar Amaliy Yarim guruh 2- BOSQICH 2 bosqich 3 semestr 98 24 20 24 30 2 bosqich 4 semestr 62 10 4 16 32 Jami: 2 bosqich bo‘yicha 160 34 24 40 62 1 - O`quv savoli Buxoro davlat pedagogika institutining Harbiy fakulteti O`zbekiston SSRning (Sobiq Ittifoq Ministrlar Sovetining) Ministrlar sovetining 1978 yil 25 avgustdagi N727 qarori "Yoshlarni boshlangich harbiy ta`limni takomillashtirish haqidagi qo`shimcha meyorlar" va SSSR Mudofaa va Maorif vazirligi buyrug`i N267-172 1980 yil 20 iyul kungi hujjatlar asosida, Turkiston harbiy okrugining shtab boshlig`ining 18 dekabr 1979 yilidagi N155 buyrug`iga binoan 1980 yildan boshlab Buxoro davlat pedagogika institutida Harbiy fakultet faoliyatini yurita boshladi. Uzbekiston SSR Oliy ta`lim vazirligi 22 yanvar 1980 yil N19 buyrug`iga binoan Buxoro davlat pedagogika instituti harbiy kafedrasiga 1979 - 1980 o`quv yiliga 100 ta "Boshlang`ich harbiy ta`lim va jismoniy tarbiya" mutaxasisligi bo`yicha tinglovchilar (talaba) qabul qilindi. Harbiy fakultet birinchi jamoasi 1980 yil 2 iyundan boshlab o`zlarining faoliyatlarini olib borganlar: Harbiy fakultet boshlig`i podpolkovnik Roziqov Akram Avezovich, o`quv bo`lim boshlig`i podpolkovnik Barbar Nikolay Barisovich, harbiy fakultet o`qituvchisi kapitan Kochniev Yevgeniy Vasilevich. Harbiy fakultet – oliy ta`lim muasassani asosiy o`quv bo`linmasi hisoblanib, zaxiradagi ofitserlarni tayyorlashda o`quv, tarbiyaviy va ilmiy-uslubiy ishni ta`minlaydi. Oliy ta`lim muasassani harbiy kafedrasi O`zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlariga talabalar hisobidan zaxiradagi ofitserlarni tayyorlash maqsadida tashkil etiladi va u Mudofaa vazirligi harbiy ta`lim muasassasiga tenglashtiriladi. BDUning harbiy kafedrasida talabalarni o`qitish "BTR (BMP)da motoo`qchi qismlar, bo`linmalari va birlashmalarining jangovar qo`llanishi" ( XXM 021002 ) bo`yicha tashkil etilgan. Kafedradagi harbiy tayyorgarlik Qurolli Kuchlar uchun ma`naviy yetuk, hamda motoo`qchi qo`shini komandiri uchun kerak bo`ladigan bilim, tajriba va ko`nikmalarni egallagan zaxiradagi ofitserlarni tayyorlash maqsad qilib qo`yilgan. Talabalarni "Chaqiriqgacha boshlang`ich tayorgarlik" mutaxassisligi bo`yicha maxsus tayyorlashning maqsadi o`rta ta`lim muassasalarining o`quvchilarini chaqiriqgacha tayyorlash va ularni qurolli kuchlar safida xizmat qilishga tayyorlash kabi vazifalarni bajarishda kerak bo`ladigan harbiy pedagogik bilim, ko`nikma va tajribaga ega bo`lgan harbiy rahbarlarni tayyorlashdan iborat. 2 - ўкув саволи Quruqlikdagi qo`shinlar - Qurolli Kuchlarning eng ko`p sonli turi hisoblanib, Davlat chegarasini himoya qilish, turli operatsion (taktik) yo`nalishlardagi dushmanning qo`shinlari to`zilmalari zarbalarini qaytarish va yakson qilish uchun hamda u tomondan egallangan hududlarni (rayonlarni, marralarni) ushlab qolish va uning qo`shinlari to`zilmalarini butunlay yakson qilish maqsadida dushman egallab olgan hududlarni qo`lga kiritish hamda qurollangan to`qnashuvlarda dushmanning muntazam va nomuntazam to`zilmalarini yo`q qilish bo`yicha jangovar va maxsus qo`shin harakatlarini olib borish uchun mo`ljallangan. Ular turli harbiy texnika, zamonaviy qurol-yarog` bilan qurollangan bo`lib o`zining tarkibida motoo`qchi, tankchilar, tog`-o`qchi, havodesantchi, desantchi-shtrumchi va artilleriya havo-hujumiga qarshi quruqlikdagi qo`shinlar havo hujumiga qarshi qo`shilmalari hamda maxsus qo`shinlar (razvedka, muhandislik, kimyoviy, aloqa, radioelektron urushga qarshi, topogeodezik), front orti va texnik ta`minot qism va bo`linmalari o`z ichiga oladi. 27 yoshiga qadar, sog`ligi tufayli harbiy xizmatga loyiq deb topilgan talabalar harbiy tayyorgarlikka jalb qilinadi. Muddatli harbiy xizmatni o`tgan talabalar ham zaxiradagi ofitserlarni tayyorlash dasturi bo`yicha harbiy tayyorgarlikni o`tashi mumkin. 3 - ўкув саволи Kun tartibi: 1. r Tadbirlar nomlanishi Ajratilgan vaqt 1 Talabalarning XK kelishi va ertalabki kurik. 8.00 – 8.15 2 Talabalarning sinfga kirishi va mashg`ulotning boshlanishi. 8.15 – 8.30 3 1-juftlik 8.30 – 09.50 4 2- juftlik 10.00 – 11.20 5 Tushlik vaqti (katta tanafus) 6 3 – juftlik 12.00 – 13.20 7 4 – juftlik 13.30 – 14.50 8 5 – juftlik 15.00 – 16.20 9 Mustaqil dars mashg`uloti 40 daqiqa 30. – 17.00 3 - ўкув саволи Talabalarning bilimi quyidagi mezonlar asosida: Talaba mustaqil xulosa va qaror qabul qiladi, ijodiy fikrlay oladi, mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo`llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo`yicha tasavvurga ega deb topilganda — 5 (a`lo) baho; talaba mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo`llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatni tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo`yicha tasavvurga ega deb topilganda — 4 (yaxshi) baho; talaba olgan bilimini amalda qo`llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatni tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo`yicha tasavvurga ega deb topilganda — 3 (qoniqarli) baho; talaba fan dasturini o`zlashtirmagan, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunmaydi hamda fan (mavzu) bo`yicha tasavvurga ega emas deb topilganda — 2 (qoniqarsiz) baho bilan baholanadi. Talabalar bilimini baholash Talabalar bilimini baholash 5 baholik tizimda amalga oshiriladi. Oraliq nazorat turini o`tkazish va mazkur nazorat turi bo`yicha talabaning bilimini baholash tegishli fan bo`yicha o`quv mashg`ulotlarini olib borgan professoro`qituvchi tomonidan amalga oshiriladi. Yakuniy nazorat turini o`tkazish va mazkur nazorat turi bo`yicha talabaning bilimini baholash o`quv mashg`ulotlarini olib bormagan professor-o`qituvchi tomonidan amalga oshiriladi. Tegishli fan bo`yicha o`quv mashg`ulotlarini olib borgan professor-o`qituvchi yakuniy nazorat turini o`tkazishda ishtirok etishi taqiqlanadi. Yakuniy nazorat turini o`tkazishda kelishuv asosida boshqa oliy ta`lim muassasalarining tegishli fan bo`yicha professor-o`qituvchilari jalb qilinishi mumkin. Oliy ta`lim muassasasida nazorat turlarini o`tkazilishi tegishli oliy ta`lim muassasasining ta`lim sifatini nazorat qilish bo`limi tomonidan doimiy ravishda o`rganib boriladi. Bunda nazorat turlarini o`tkazilish tartibi bo`zilganligi aniqlangan hollarda, o`tkazilgan nazorat turlarining natijalari bekor qilinishi hamda tegishli nazorat turi qaytadan o`tkazilishi mumkin. 3 - ўкув саволи • • • • • Talaba tegishli fan bo`yicha yakuniy nazorat turi o`tkaziladigan muddatga qadar oraliq nazorat turini topshirgan bo`lishlari shart. Oraliq nazorat turini topshirmagan, shuningdek ushbu nazorat turi bo`yicha «2» (qoniqarsiz) baho bilan baholangan talaba yakuniy nazorat turiga kiritilmaydi. Yakuniy nazorat turiga kirmagan yoki kiritilmagan, shuningdek ushbu nazorat turi bo`yicha «2» (qoniqarsiz) baho bilan baholangan talaba akademik qarzdor hisoblanadi. Talaba uzrli sabablarga ko`ra oraliq va (yoki) yakuniy nazorat turiga kirmagan taqdirda ushbu talabaga tegishli nazorat turini qayta topshirishga fakultet dekanining farmoyishi asosida ruxsat beriladi. Bir kunda 1 tadan ortiq fan bo`yicha yakuniy nazorat turi o`tkazilishiga yo`l qo`yilmaydi. Yakuniy nazorat turlarini o`tkazish kamida 2 kun oralig`ida belgilanishi lozim. Bitiruvchi kurs bo`lmagan talabalar kuzgi semestr natijalari bo`yicha 3 tagacha fandan (fanlardan) akademik qarzdorligi bo`lgan hollarda talabaga bir oygacha, bahorgi semestr natijalari bo`yicha 3 tagacha fandan (fanlardan) akademik qarzdorligi bo`lgan talabaga tegishli fan (fanlar) bo`yicha oraliq va (yoki) yakuniy nazorat turlarini yangi o`quv yili boshidan qayta topshirish uchun 1 oy muddat beriladi. 3 - ўкув саволи • • • • • Bitiruvchi kurs talabalariga bahorgi semestr natijalari bo`yicha o`zlashtirmagan fandan (fanlardan) qayta topshirish uchun yakuniy davlat attestatsiyasi boshlangunga qadar ruxsat beriladi. Fanlardan akademik qarzdorligi 4 ta va undan ko`p bo`lgan talabalarga qayta topshirishga ruxsat berilmaydi va ular oliy ta`lim muassasasi rektorining (boshlig`ining, filial direktorining) buyrug`i bilan kursdan qoldiriladi. Talabaga oraliq va (yoki) yakuniy nazorat turini qayta topshirish uchun berilgan muddat davomida talaba tomonidan qayta topshirishlar soni 2 martadan ko`p bo`lmasligi kerak. Talaba oraliq va (yoki) yakuniy nazorat turini birinchi marta qayta topshirishdan o`ta olmagan taqdirda, fakultet dekani tomonidan komissiya to`ziladi. Komissiya tarkibi tegishli fan bo`yicha professor-o`qituvchi va soha mutaxassislari orasidan shakllantiriladi. Ikkinchi marta oraliq va (yoki) yakuniy nazorat turini o`tkazish va talabani baholash mazkur komissiya tomonidan amalga oshiriladi.