Вариант 36 ЯН ТАТУ “Компьютер инжинеринги” факультети “Компьютер тизимлари” кафедраси “Компьютер тармоқлари” филиали 1 .Fast Ethernet технологияси физик сатхи спецификацияларини келтиринг ва шархлаб беринг. 2 OSI моделининг транспорт вазифаларни бажаради? 3 сатҳи Баённома №1 25.08.20 Кафедра мудири Ж.Х.Джуманова қандай Тармокни бошкаришда кулланиладиган асосий протоколлар, DNS хамда ICMP ва SNMP ларни ишлаш принципини тушунтиринг 1. Fast Ethernet texnologiyasi asosan an'anaviy Ethernet texnologiyasiga to'g'ri keladi, ammo bu 10 baravar tezroq. Fast Ethernet yoki 100base-t, an'anaviy Eternet versiyasi uchun 10 ta o'rniga 100 megabitdan iborat tezlikda ishlaydi. 100Base-T TRNES Ethernet sifatida bir xil format va uzunlikdagi ramkadan foydalanadi va ish stantsiyalarida eng yuqori darajadagi yuqori darajadagi protokollarga, ariza yoki tarmoq OS protokollariga o'zgartirish talab qilinmaydi. Siz tarmoqlar o'rtasida 10 Mbit / s tarmoqlari va u bilan bog'liq kechikishlarsiz 100 Mbit / s tarmoqlari o'rtasida markalashingiz va almashtirishingiz mumkin. Tez Ethernet texnologiyasi Transmissiya vositasiga kirish huquqini ta'minlash uchun Mac CSMA / CD protokolidan foydalanadi. Zamonaviy Eternet tarmoqlarining aksariyati "Yulduz" topologiyasiga asoslangan bo'lib, u erda XUB tarmoq markazi va har bir kompyuter uchun uyaning sxellari. Xuddi shu topologiya tezkor Ethernet tarmoqlarida qo'llaniladi, garchi tarmoqning diametri yuqori tezlikda bo'lsa ham biroz kichikroq. Fast Ethernet korpus o'tkazgichlarining (UTP) tomonidan 100rasm-t uchun IEEE 802.3U spetsifikatsiyasida ko'rsatilganidek, o'rnatilgan juftlik (UTP) dan foydalangan. Standart 5-toifali kabel yordamida plastik qobiqga joylashtirilgan ikki yoki to'rt juft konduktsioner bilan kabel yordamida tavsiya etiladi. 5-toifadagi kabellar 100 Mhz 'kattiyozlari uchun sertifikatlangan. 100Basetxda bir juftlik ma'lumotlarni uzatish uchun ishlatiladi, ikkinchi juftlik to'qnashuvlarni aniqlash va qabul qilish uchun. Tez Ethernet standartida har xil turdagi kabellar bilan ishlash uchun uchta modifikatsiyalarni belgilaydi: 100Bas TX, 100Bas T4 va 100Bas FX. O'zgartirish 100Bas TX va 100Base T4 hisobida hisoblanadi vitva juftlikVa 100Bas FX optik kabel uchun mo'ljallangan. 100Base TX ikkita ekranli yoki kamida ikkita himoyalanmagan buralgan juftlikdan foydalanishni talab qiladi. Bitta juftlik uzatish uchun, ikkinchisi qabul uchun ishlatiladi. Ushbu talablar ikkita asosiy kabel standartlari uchun javobgardir: 5 tagacha (UTP-5) va IBM dan 1-turdagi 1-turdagi buralgan juftlikda. 100 -Aase T4 standartida sakkizta kabelning kamroq cheklangan talablariga ega, chunki to'rtta kabellar, ikkinchisi qabul qilish uchun bitta juftlik, boshqa bir juftlik va qolgan ikki juftlik translyatsiya va qabul qilishda ham ishlaydi. Natijada, 100 -Aase T4 standartida, ziyofat va ma'lumotlarni uzatish uch juftlikni amalga oshirish mumkin. 100burchak t4 tarmoqlari, kabellarini, kamida 3-5 toifali va qalqonli 1 turiga ega bo'lgan kabellarni amalga oshirish mos keladi. Tez yonboshlash va Ethernet texnologiyalarining doimiyligi uni qo'llash bo'yicha tavsiyalarni ishlab chiqishni osonlashtiradi: klassik Ethernet tomonidan keng qo'llaniladigan tashkilotlarda ular tomonidan keng qo'llaniladigan tashkilotlarga murojaat qilish tavsiya etiladi, ammo bugungi kunda ular o'tkazuvchanligini oshirish zarur. Shu bilan birga, barcha qo'shma tajriba va qisman tarmoq infratuzilmasi saqlanib qoladi. Klassik Ethernet uchun tarmoqni tinglash vaqti maksimal masofa bilan belgilanadi, ular 512 bitli freym ish stavkasining qayta ishlash vaqtiga teng bo'lgan vaqt davomida tarmoq orqali ishlashi mumkin. Ethernet tarmog'i uchun bu masofa 2500 metr masofada joylashgan. Fast Eterpet tarmog'ida ish stantsiyasida ish stantsiyasini qayta ishlash paytida bir xil 512 bitli ramka atigi 250 metr bo'lib o'tadi. Bugungi kunda tezkor Ethernet ishning asosiy sohasi ishchi guruhlar va bo'limlarning tarmoqlari. Ethernet-ni asta-sekin qoldirib, vazifalarni bajaradigan etakchi qoldirib, tez yon devorga o'tishni amalga oshirish tavsiya etiladi. Ethernet Texnologiya texnologiyasi bilan almashtirilmasligi kerak bo'lgan aniq holatlardan biri bu ISA avtobusidagi eski shaxsiy kompyuterlar tarmog'iga ulanish. 2. OSI моделининг транспорт сатҳи қандай вазифаларни бажаради? OSI- Open System Interconnection Халқаро стандартлаштириш ташкилоти (ISO) жаҳоннинг кўп мамлакатларида ахборот тармоғи ва компьютер тизимларини ташкил қилиш тажрибасини таҳлил қилиб, ҳисоблаш тармоқларини ташкил қилиш концепциясини ишлаб чиқди ва уни очиқ тизимлар архитектураси деб номлади. Бу концепцияга мувофиқ очиқ тизимлар ўзаро боғланиш эталон модели (Open System Interconnection basic reference model,OSI RM) ишлаб чиқилди ва 1983 йилда тасдиқланди. Мазкур модель бундай тизим ва тармоқларни ишлаб чиқишни аниқловчи ва тартибга солувчи ҳалқаро стандартларни киритишга имконият беради. Очиқ тизимларнинг тавсифлари ва воситаларини аниқлайдиган концептуал асоси сифатида OSI (Open System Interconnection) эталон модели ишлатилади. У очиқ тизимларнинг турли ишлаб чиқарувчилар томонидан тавсия этилган тизимларнинг бир тармоқда ишлашини таъминловчи ўзаро боғланишини аниқлайди ва қуйидагиларни мувофиқлаштиради: қўлланиш жараёнларнинг ўзаро боғланишини; маълумотларни тақдим этиш шаклларини; маълумотлар сақланиши бир хиллигини; тармоқ ресурсларини бошқаришни; маълумотлар хавфсизлиги ва ахборот ҳимоясини; дастурлар ва техник воситаларнинг диагностикасини. -Очиқ тизимларнинг ўзаро стандарт ҳолатдаги боғланишига мисол сифатида қараш мумкин -OSI эталон модели -Aмалий (қўлланиш) Тақдимот Сеанс Транспорт Тармоқ Канал Физик Амалий (қўлланиш) Тақдимот Сеанс Транспорт Тармоқ Канал Физик Тармоққа боғлик поғонплар Тармоққа боғлик бўлмаган поғоналар Маълумотларни узатиш физик мухити Очиқ тизимларнинг ўзаро стандарт ҳолатдаги боғланиши - Протокол - ҳар-хил техник қурилмаларда ишлатиладиган, бир хил жараёнлар орасидаги мантиқий ва процедурали боғланишни таъминловчи қоидалар тўплами. Интерфейс - иккита қурилма ёки тизимлар чегарасида уларнинг тўлиқ бирга ишлашини таъминловчи қурилмалар ва процедуралар тўплами. 3. Tarmoqni boshqarish protokollari bu tarmoq protokoli. Protokolning yondashuvi haqida aniq ma'lumot oling. Barcha boshqaruv protokollari boshqariladigan elementlardan boshqaruv ma'lumotlarini olish, to'plash, uzatish, saqlash va hisobot berish uchun arxitektura va protseduralarni taklif qiladi. Tarmoqlarni boshqarish protokollarini tushunish qiyin ish bo'lishi mumkin. Tarmoq ma'muriyatining protokollari tarmoqlar sohasida ishlaydi va shuning uchun tarmoq protokollari hisoblanadi. Endi ularni TCP, UDP, SMTP, CSMA / CD va boshqalar kabi ikkita qurilma o'rtasida ma'lumotlarni uzatishga imkon beradigan tarmoq protokollaridan farqlash muhimdir. Texnik atamani, turli xil protseduralarni, ma'lumotlarni formatlashning turli usullarini, bir nechta variantlarni va boshqalarni sog'inish juda oson. Ushbu vazifani engillashtirish uchun sizga ushbu oddiy ko'rsatmani bajarishni taklif qilamiz. Tarmoqni boshqarish protokollari bu tarmoq protokoli Tarmoq ma'muriyatining protokollari tarmoqlar sohasida ishlaydi va shuning uchun tarmoq protokollaridir. Endi ularni TCP, UDP, SMTP, CSMA / CD va boshqalar kabi ikkita qurilma o'rtasida ma'lumotlarni uzatishga imkon beruvchi tarmoq protokollaridan ajratish muhimdir. Tarmoqda ma'lumotlar uzatish protokollari va ma'muriy protokollar birgalikda ishlaydi, protsessor va ulanish o'tkazish qobiliyati kabi manbalarni ulashadi. Shu sababli, tarmoqni boshqarish protokollari platformaning umumiy ishlashiga ta'sir qilishini yodda tutish juda qiziq. Protokolning yondashuvi haqida aniq ma'lumot oling Platforma qanchalik murakkab va heterojen bo'lsa, uni boshqarishda biz shunchalik ko'p qiyinchiliklarga duch kelishini tushunish oson. Tarmoq ma'muriyati ushbu murakkablikka uch tomondan duch keldi: Kamchiliklar: ushbu sohada g'oyalarni aniqlash protseduralari va ular to'g'risida hisobot berish sxemasi mavjud. Ishlash: bu erda fikr platformaning xatti-harakatlari to'g'risida ma'lumot olishdan iborat bo'lib, bu bizga uning ishlashi to'g'risida xulosa chiqarishga imkon beradi. Amallar: Ko'pgina boshqarish protokollarida boshqariladigan elementlarda xatti-harakatlarni bajarish imkoniyati mavjud. Protokolni tushunishga harakat qilganimizda, bir lahzaga to'xtab, protokol qaysi burchakni taklif qilishi yoki undan qaysi burchak bilan foydalanishni o'ylashimiz kerak. Tarmoqlarni boshqarish protokollari va ularning arxitekturasi Barcha boshqaruv protokollari boshqariladigan elementlardan boshqaruv ma'lumotlarini olish, to'plash, uzatish, saqlash va hisobot berish uchun arxitektura va protseduralarni taklif qiladi. Boshqaruv protokolini tushunishda arxitektura va protseduralarni tushunish juda muhim va ushbu protokol asosida echimni amalga oshirishda ajralmas narsa. Tarmoqlarni boshqarish protokollari va ma'lumotlarni tashkil qilish Yana bir muhim nuqta - bu tarmoq ma'muriyati protokollarini formatlash va boshqarish ma'lumotlarini boshqarish usulidir. Buning asosi ular boshqariladigan elementlarni qanday aniqlash va aniqlashdir. Shuni aytib o'tish har doim qiziq: Ushbu protokol bilan qanday elementni boshqarishim mumkin? Faqat apparat yoki u dasturlarni qamrab oladimi, masalan? Keyin men boshqariladigan elementlardan qanday ma'lumotni olishim va agar biron-bir buyruqni amalga oshirsam, qanday amallarni bajarishim mumkinligi to'g'risida gap boradi. Ma'lumotlar bilan ishlash uchun qanday format ishlatiladi? Va qanday saqlanadi, agar u saqlansa. Va nihoyat, ushbu ma'lumotga kirish uchun qanday imkoniyatlar mavjud? Endi, ushbu maqolaning qolgan qismida biz yuqorida aytib o'tilgan narsalarga e'tibor qaratishga harakat qilib, uchta eng mashhur ma'muriy protokollarni ko'rib chiqamiz: fokus, arxitektura va ma'lumotlarni tashkil qilish. DNS XIZMATI DNS o‘zining (Domain Name System)bu taqsimlangan ma’lumotlar ombori. Internet tarmog‘ida element identifikatsiyalari uchun nomni_ iyerarxik tizimini qo‘llab-quwvatlaydi. DNS xizmati elementning ma’lum belgili nomi bo‘yicha IP adresni avtomatik qidirishga mo‘ljallangan. NDS xususiyatlari RFS 1034 va 1035 standartlar огааЙ aniqlanadi. NDS o‘zining jadvallarini statik konfiguratsiyasini talab qiladi. DNS protokol amaliy sathning xizmatchi_protokoli hisoblanadi. Bu protokol simmetrik emas — unda DNS serverlari va DNS kliyentlari aniqlangan. DNS serverlari taqsimlangan belgili nom va IP adreslarga mos keluvchi ma’lumotlar omborini saqlaydi. Bu та’штоНаг ombori Internet tarmog‘ining administrativ domenlari bo‘yicha taqsimlangan. DNS serverining kliyentlari uning, ya’ni o‘zining administrativ domenining IP adresini biladi va IP protokollari bo‘yicha ma’lum belgili nomni xabar qiluvchi va unga mos bo‘lgan IP adres qaytarilish so‘rovi jo‘natadi.Agarda so‘rovga mos kelgan ma’lumotlar DNS serveridagi ma’lumotlar omborida saqlansa, shu ondayoq kliyentga javob jo‘natadi. Agarda yo‘q bo‘lsa, u holda boshqa nomli DNS serveriga so‘rov jo‘natadi. Barcha DNS serverlar iyerarxik bog‘langan. Kliyent bu serverlardan kerakli tasvirni topmagunicha nom so‘rayveradi. Kliyent kompyuterlar ish jarayonida birgacha DNS serverining IP adresidan foydalanishi mumkin. Bu esa ish jarayonida ishonchlilikni oshiradi. DNS ma’lumotlar ombori daraxt ko‘rinishidagi strukturadan iborat har bir domen nomga ega va domenlarga tegishli domenlar paydo bo‘lishi mumkin. Domen nomi uning_ holatini ma’lumotlar omborida identifikatsiya qiladi. DNS ma’lumotlar отбой negizi Internet Network Information Center markaz orqali boshgariladi. Yuqori sathdagi domenlar har bir davlat uchun belgilanadi. Bunday domenlar nomi xalqaro 1$03166 standartida bo‘lishi kerak. O‘lkani, davlatni belgilash uchun ikki va uch harfdan iborat qisqartmalar ishlatiladi. Har xil tashkilotlar qisqartmalardan foydalanadi: — com — tijorat tashkilotlari (misol uchun, microsoft.com); — edu — ta’lim (misol uchun, mit.edu); — gov — siyosiy boshqarmalar (misol uchun, nsf.gov); — org — tijorat bo‘lmagan tashkilotlar (misol uchun, fidonet.org); — net — tarmogni qo‘llab-quwvatlovchi tashkilot (misol uchun, nsf.net). Har bir DNS domeni alohida tashkilot tomonidan boshqariladi. Har bir domen noyob nomga ega, har bir domen ostidagi domenlar esa o‘zining domeni ichida noyob nomga ega bo‘ladi. Domen nomi 63 tagacha belgidan iborat bo'‘lishi mumkin. Har bir xost Internet tarmog‘ida bir turda o‘zining to‘liq domenli nomi (fully quolified domain name, FQDN) bilan xostdan negiziga qarab barcha domen nomlarini qo‘shgan holda aniqlab beradi. ICMP ICMP (Internet Control Message Protocol) - IP protokoli bilan bog'liq bo'lgan pastki protokollar guruhiga kiradigan tarmoq sathi protokoli. ICMP nosozliklarni tekshirish sohasida ishlaydi va shuningdek, ma'lum ko'rsatkichlarni hisoblash imkonini beradi. O'quvchi RFC792-dagi protokolning batafsil xususiyatlari bilan tanishishi mumkin. ICMP tomonidan tavsiya etilgan protsedura xato holatini aniqlashga va bildirilgan xabarni yuborish shartlariga asoslanadi. Shunday qilib, asosiy element ICMP tomonidan o'ylangan xabarlar bo'lib, ular odatda ikkita toifaga bo'linadi: Xato xabarlari: Paket uzatishda xato haqida xabar berish uchun ishlatiladi. Tekshirish xabarlari: Qurilmalar holati to'g'risida xabar berish uchun ishlatiladi. ICMP ishlaydigan arxitektura juda moslashuvchan, chunki tarmoqdagi har qanday qurilma ICMP xabarlarini yuborishi, qabul qilishi yoki ishlov berishi mumkin. Amalda u tarmoq xatosi tufayli paket etkazib berilmasligi haqida paketni yaratgan xostga xabar berish uchun yo'riqnoma va kalitlarga ishlatiladi. Bunga qo'shimcha ravishda, ICMP, shuningdek, samaradorlik bo'yicha hisobkitoblarni amalga oshirish uchun ishlatiladi, masalan, kutish vaqti, javob vaqti yoki paket yo'qotilishi va boshqalar. SNMP SNMP (Simple Network Management Protocol) - bu muvaffaqiyatsizliklar, ishlash va harakatlar sohalarini qamrab oladigan amaliy sath protokoli. SNMP tarmoqni tashkil etadigan qurilmalar o'rtasida ma'lumotlarni yig'ish, tashkillashtirish va aloqa qilish uchun sxemani taklif qiladi. Ushbu sxema ko'p sonli apparat tarkibiy qismlariga odatiy bo'lib, ularni qo'llabquvvatlaydi: Qurilmalarning xilma-xilligi: marshrutizatorlar, kalitlar, xavfsizlik devori kabi tarmoq qurilmalaridan printerlar, skanerlar, stantsiyalar yoki serverlar kabi oxirgi foydalanuvchi qurilmalarigacha. Belgilarning xilma-xilligi: aksariyat tovar belgilari, mahsulotni namoyish etishda ushbu mahsulot SNMP-ni qo'llab-quvvatlaganiga ishonch hosil qiling. Rasmiy SNMP xususiyatlarini o'qishga qiziqqan o'quvchi bir nechta RFC hujjatlarini ko'rib chiqishi kerak, ammo biz RFC 1157-dan boshlashni maslahat beramiz. Arxitektura SNMP SNMP arxitekturasi ikkita asosiy tarkibiy qismga asoslanadi: SNMP agentlari va SNMP ma'murlari. Quyidagi diagrammada ushbu SNMP arxitekturasining asosiy ko'rinishini taqdim etamiz: SNMP Basic Architecture. SNMP agentlari bu boshqariladigan elementlar ustida ishlaydigan dasturiy ta'minotdir. Ular qurilmadagi ma'lumotlarni yig'ish uchun javobgardir. So'ngra, SNMP ma'murlari bunday ma'lumotlarni so'rovlar orqali so'raganda, agent mos keladigan xabarni yuboradi. SNMP agentlari, shuningdek, so'rovga mos kelmaydigan SNMP menejeri ma'lumotlarini yuborishi mumkin, ammo qurilmada ro'y beradigan va xabardor qilinishi kerak bo'lgan voqeaning qismi. Keyin aytilishicha, SNMP agenti faol ravishda TRAP xabarnomasini yuboradi. SNMP ma'murlari boshqaruv yoki monitoring vositasining bir qismi sifatida topilgan va SNMP agentlari tomonidan olingan va yuborilgan barcha ma'lumotlar markazlashtirilgan konsol sifatida ishlashga mo'ljallangan. SNMP-da ma'lumotlarni tashkil qilish SNMP-da boshqarilishi kerak bo'lgan elementlar OBJECTS deb nomlanadi. OIDlar (Ob'ekt identifikatori) - bu biz ob'ektlarni noyob tarzda aniqlash uchun foydalanadigan elementlar. Shubhasiz siz quyidagi formatdagi OID-larni ko'rgansiz: .1.3.6.1.4.1.9.9.276.1.1.1.1.11 Aslida bu raqamlar qurilmani ishlab chiqaruvchini aniqlashdan, so'ngra qurilmani va nihoyat ob'ektni aniqlashdan boshlanadigan ierarxik tashkilot tizimidan olinadi. Quyidagi rasmda biz sxema misolini ko'ramiz: NetFlow Architecture. MIBlar (boshqaruv bo'yicha ma'lumotlar bazasi) - bu SNMP agentlaridan SNMP menejerlariga yuborilgan ma'lumotlar mos keladigan format. Amalda, biz har qanday qurilmani boshqarishimiz kerak bo'lgan umumiy shablonga egamiz, so'ngra har bir qurilma uchun alohida parametrlar va ushbu parametrlarga erisha oladigan qiymatlarga ega MIBs mavjud.