H'4-124
T6IJI6IM MllH}rcrpJllrl
K,asa4cran Pecuf6maKacbrHbrr{ Eininr xeHe
flanno4ap rleAaroFlrK€ulbl( ynunepcured
fyuannrapJlbltq rbIJIbrMAap xorapbl ruerre6i
<Einirra 6epy>
ro6unAarrr AoKropaHrrapra apHarlraH
<<AraAeul{f,nbl(xa3ycayaTTbIJIbIFbD)nerri6ofirrgura
CI,IJIJIAEYC
flarno4aB x.
.
I(ypac*rpylubl:
/
ro6
<Eirivr
((A
FAH
FbI
ftrrH
)) IIEHI
ca
bI
CI4JIJTAEYC
Cwnra6ycxoo KoM[oneuri ]KeHe (nevrece) 3JIeKTI4BTi nenAep raralori,
6.py, ro6rrnAaru EE AoKropaHrypacblHblq ory 6ar4apnarr'acrr nerisinge esipnen4i,
1 xarravta
;n1V o^y-e4icrevedr rceqeciniq oi"tp"t."rnAa 6eririr.qi. 28.08. 2020 x. Ns
<<Einivr
EB rorvrureri
BB
oruprtcu
brHbIJI,qbI
a
xereruuici 'i
r.
Nst
ar;^.27
.08.2020 x' Xarraua N1'
O.AH4ptouIeHKo.
|FxtM.IIeKaHbI
I(. Eprann es 27 .08.2020 N.
e
'
E.HrrrNleroea
OeK reparacbl
ArcaA
xarralvla.
P.E.lllar<arrran
EE rovrnreri roparacu
|FXM OeK MaI(YnAaH
27.08.2020
tuufl nbIK cyp Y4r ap
6 o fi
rrn ura
Aen
apraM e HrII e H
Ara4euurrrbrK.ypuxtup 6ofirrnura AenapraMenr
2020 r.
5 {.0y
M
al;Yn,q aH
AbI^
6acrusrcrt #r
(rorut)
, C. Cvrafinos
Оқытушы туралы мәлімет: Оразханова Майгуль Ирангаиповна –
гуманитарлық ғылымдар жоғары мектебінің доценті, филология ғылымының
кандидаты. Телефон нөмірі – 65-16-15; e-mail: [email protected]; кабинет
303, 5016 корп. 5;
Пәннің қысқаша сипаттамасы
Көлемі - бір академиялық кезеңде оқылатын 5 кредит (1 семестр); курс
форматы - дәрістер мен практикалық сабақтар; курс негізгі пәндер циклына
жатады. Пән «Ғылыми зерттеу әдістері», «Тіл семиотикасы» курстарымен
байланысты, олармен кәсіби және педагогикалық пәндердің модулін құрайды.
Курстың
мақсаты:
академиялық
қарым-қатынас
саласындағы
докторанттардың білімдерін тереңдету және біліктері мен дағдыларын
жетілдіру: ауызша және жазбаша.
Курстың міндеттері:
- докторанттарды академиялық қарым-қатынастың ерекшеліктерімен
таныстыру: ауызша және жазбаша;
- арнайы ғылым мен академиялық байланыс арасындағы байланысты
көрсету,
- қазіргі академиялық жазудың негізгі мәселелерінің мәнін ашу;
- академиялық қарым-қатынастың ауызша және жазбаша ерекшеліктерін
анықтау;
- әр түрлі академиялық жанрдағы мәтіндер құру дағдыларын жетілдіру;
- ғылыми мәтіндерді өңдеудің әр түрлі формаларына үйрету: аннотация,
реферат, шолу
- ауызша академиялық қарым-қатынас дағдыларын жетілдіру.
Оқытудың әдістері мен тәсілдері: сын тұрғысынан ойлау әдістері мен
тәсілдері; «Сократикалық» әдіс, проблемалық әдістер мен тәсілдер, ғылыми
талқылау әдісі, «миға шабуыл».
Оқыту нәтижелері.
ОН 1. Ғылыми тұрғыдан маңызды зерттеу процесін ойлау, жобалау,
жүзеге асыру және бейімдеу қабілетін көрсетеді;
ОН 2. Ғылыми саланың шекарасын кеңейту үшін ұлттық немесе
халықаралық деңгейде жариялауға лайық өз өзіндік зерттеулерімен үлес
қосады;
ОН 3. Жаңа және күрделі идеяларды сыни тұрғыдан талдайды, бағалайды
және жинақтайды; білімнің және онымен байланысты ғылымдардың таңдалған
саласындағы ғылыми мазмұнды талдайды және бағалайды.
ОН 4. Өз білімі мен жетістіктерін әріптестеріне, ғылыми қоғамдастыққа
және көпшілікке жеткізеді; өзінің эксперименттік зерттеу жұмысын
халықаралық ғылыми қоғамдастықтың заманауи жетістіктерімен үйлестіреді;
ОН 5. Академиялық және кәсіби тұрғыда білімге негізделген қоғамның
технологиялық, әлеуметтік немесе мәдени дамуына ықпал етеді; академиялық
ғылыми жазу нысандарына иелік етеді;
OН 6. Өзін-өзі тәрбиелеу және кәсіби даму саласындағы кәсіби қызметті
ұйымдастырады.
РО 7. Адамдар арасындағы қарым-қатынас және адами ресурстарды
басқару мәселелерінде кәсіби ғылыми-педагогикалық қызметтің мәселелерін
шешеді.
Пререквизиттері:
- тілдік бағыттағы магистратура пәндері.
Постреквизиттері:
- академиялық қарым-қатынасқа байланысты кәсіби ғылыми-зерттеу
қызметі: ауызша және жазбаша.
Н.4-70
ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
Магистратура базасы негізінде күндізгі оқу формасы
№№
Сағат саны
Тақырып
Дәріс
Практика
ДӨЖ
ДОӨЖ
лық сабақ
1
2
3
4
5
6
Модуль 1 – Академиялық жазу пәні
1
Академиялық жазу пәні, оның мақсаты мен
1
1
міндеттері және қалыптасу тарихы
2
Заңдық тұрғыдағы авторлық құқық
1
1
мәселесі
3
Ғылыми академиялық білім саласындағы
1
1
плагиат
4
Академиялық жазудағы дәйексөз
2
2
Модуль 2 – Ғылыми стиль
5
Ғылыми стиль ерекшелігі, оның
1
1
жанрлары мен түрлері
6
Ғылыми туындының мазмұндық
2
2
талаптары. Нақтылық - ғылыми
сөйлеудегі негізгі қасиет.
7
Академиялық ой жеткізудегі абстрактілік
3
3
және ой дәлдігі. Ғылыми стильдегі
объективтілік
Модуль 3 – Академиялық жарияланым құрылымы
8
Ғылыми
еңбектің
құрылымдық
2
2
элементтері. Кіріспе
9
Теориялық бөлім. Еңбектерге шолу
2
2
10 Зерттеу бөлімі. Материалды зерттеу.
2
2
Мәліметтер базасы
11 Қорытынды. Библиография жасау.
3
3
Ғылыми жұмыстардағы ӘОК (УДК) .
12 Шетелдік академиялық дәстүрлердің
2
2
отандық академиялық дәстүрлерден
айырмашылығы
Модуль 4 – Академиялық жазу қарым-қатынасының басқа да түрлері
13 Аңдатпа - ғылыми мәтінді талқылау
3
3
формасы. Рецензия - ғылыми жанр
14 Реферат жазу. Ауызша баяндама
3
3
15 Презентация, слайд-шоу
2
2
Барлығы
30
30
Курстың мазмұны
Дәріс тақырыптары
Тақырып 1. Академиялық жазу пәні, оның мақсаты мен міндеттері және
қалыптасу тарихы.
Тақырып 2. Заңдық тұрғыдағы авторлық құқық мәселесі
Тақырып 3. Ғылыми академиялық білім саласындағы плагиат
Тақырып 4. Академиялық жазудағы дәйексөз
Тақырып 5. Ғылыми стиль ерекшелігі, оның жанрлары мен түрлері
Тақырып 6. Ғылыми туындының мазмұндық талаптары. Нақтылық - ғылыми
сөйлеудегі негізгі қасиет.
Тақырып 7. Академиялық ой жеткізудегі абстрактілік және ой дәлдігі.
Ғылыми стильдегі объективтілік
Тақырып 8. Ғылыми жұмыстың құрылымдық элементтері. Кіріспе
Тақырып 9. Теориялық бөлім. Еңбектерге шолу
Тақырып 10. Зерттеу бөлімі. Материалды зерттеу. Мәліметтер базасы.
Тақырып 11. Қорытынды. Библиография жасау. Ғылыми жұмыстардағы ӘОК
(УДК) .
Тақырып 12. Шетелдік академиялық дәстүрлердің отандық академиялық
дәстүрлерден айырмашылығы
Тақырып 13. Аңдатпа - ғылыми мәтінді талқылау формасы. Рецензия - ғылыми
жанр.
Тақырып 14. Реферат жазу. Ауызша баяндама
Тақырып 15. Презентация, слайд-шоу
Практикалық сабақтың тақырыптары мен сұрақтарының тізімі
Тақырып 1. «Академиялық жазу» пәнінің нысаны, оның мақсаттары мен
міндеттері. Пәннің қалыптасу тарихы.
Тақырып 2. Құқықтық нормалар тұрғысынан авторлық құқық
Құқықтық нормалар тұрғысынан авторлық құқық. Авторлық құқық
тарихы.
Тақырып 3. Ғылыми академиялық білім жүйесіндегі плагиат.
Плагиатты анықтау әдістері. Антиплагиат. Антиплагиаттағы дәйексөз:
Германияда премьер-министр қызметінен айырылу немесе қызметті қалай
жоғалтуға болады.
Тақырып 4. Академиялық жазудағы дәйексөздер
Әр түрлі дәйексөз әдістері: тікелей сілтеме, жанама дәйексөз, сілтемелер.
Екінші дереккөзге сілтеме жасау. Парафразинг.
Тақырып 5. Ғылыми стильдің ерекшелігі, оның қосалқы түрлері мен
жанрлары.
Іс жүзінде ғылыми, ғылыми-көпшілік, оқу және ғылыми стиль түрлері.
Тілдік стандарт.
Тақырып 6. Ғылыми жұмысқа, мазмұнға қойылатын талаптар. Дәлдік ғылыми сөйлеудің басты ерекшелігі.
Зерттеудің өзектілігі, маңыздылығы, жаңалығы. Терминология. Бір
мағыналы терминдер. Терминдердің халықаралық сипаты.
Тақырып 7. Академиялық ой жеткізудегі абстрактілік және ой дәлдігі. .
Ғылыми зерттеудің объективтілігі
Ғылыми стильдің жалпылылығы мен ой жүйелілігіндегі лингвистикалық
белгілері. Объективтіліктің мәні. Тұлғасыздық, эмоционалды еместілік.
Ғылыми мазмұндауды объективті ету әдістері.
Тақырып 8. Ғылыми жұмыстың құрылымдық элементтері. Кіріспе.
Кіріспе сөздің ғылыми жұмыстағы рөлі мен құрылымы. Кіріспенің төрт
негізгі компоненттері: Тақырыпты зерттеу, тақырыпқа көзқарас, зерттеу
мәселесін тұжырымдау, мақала мәтінін ұйымдастыру. Тақырыпқа көзқарас:
Ғылыми парадигмалардағы өз орнын белгілеу. Ең маңызды ғылыми
әдебиеттерді белгілеу, қолданылатын әдістерді, көзқарасты белгілеу.
Тақырыпты тарылту. Мәселені нақты қою - кіріспенің маңызды компоненті.
Тақырып 9. Теориялық бөлім. Еңбектерге шолу.
Хронологиялық, проблемалық, аралас шолу. Электрондық кітапхана
қорлары.
Тақырып 10. Зерттеу бөлімі.
Зерттеу материалы. Дерекқор. Дала жұмыстары, ғимараттар, тәжірибе,
сұрақ қою. Ғылыми жұмыста зерттеу материалын не, қайда және қалай баяндау
керек. Әдістер, материалдар, зерттеу барысы туралы бөлім. Зерттеу нәтижелері
мәтіннің логикасы болып табылуы мүмкін. Бөлімдер мен ішкі бөлімдер: ішкі
бөлімдерді нөмірлеу және нөмірлеудің рұқсат етілген тереңдігі. Көрнекілік
материал: оның мәні және ұсыну әдістері. Дерекқор.
Тақырып 11. Қорытынды. Библиография. Ғылыми жұмыстардың ӘОКсы.
Мақала мәтініндегі тұжырымның рөлі: жұмыстың квинтэссенциясы уақыты жоқтарға; «сонда не?» деген сұраққа жауап. Зерттеудің шектеулері.
Қорытынды компоненттері: негізгі бөлімнен көшу, нәтижелерді тұжырымдау,
зерттеу нәтижелері, зерттеу перспективалары, «соңғы аккорд». Библиография.
Әдебиеттер дизайны: қабылданған дизайн модельдері және жиі кездесетін
қателіктер. Әр түрлі типтегі ғылыми жұмыстардағы библиографиялық тізімнің
рөлі. Әмбебап ондық классификациясы туралы түсінік. Ғылыми
басылымдардың ӘОЖ анықтау.
Тақырып 12. Шетелдік академиялық дәстүрлердің отандық дәстүрлерден
айырмашылығы.
Академиялық жазудағы маңызды айырмашылықтар: терминология,
ғылыми мектептер, қолданбалы табиғат. Ресми айырмашылықтар: құрылымы,
шолуы, дизайны, көлемі. Халықаралық дәйексөздер негіздері Scopus, Web of
Science және т.б.
Тақырып 13. Аннотация ғылыми мәтіндерді өңдеу формасы ретінде.
Реферат жазу.
Ғылыми мақаланың тезисі. Аннотация не үшін қажет? Аннотация
құрылымы: проблеманы баяндау, оның өзектілігі, одан шығатын негізгі нәтиже
және салдар. Кілт сөз ұғымы; олар қай жерде қолданылады. Сілтеме
дереккөздермен және басқа адамдардың ғылыми мәтіндерімен жұмыс істеу
принципі ретінде. Рефераттың рефераттау мақсатына байланысты түрлері.
Автордың дәлелдеу логикасын бере отырып, ғылыми очерктің негізгі тезисін
бөліп көрсету. «Біреудің сөзін» рефератқа ауыстыру: дәйексөз, презентация,
жалпылау, контексттендіру. Ғылыми мәтіннің стилистикасы. Сенімді авторлық
позицияны қалыптастыру тетіктері. Логика және дәлелдеу. Сөйлеудің ғылыми
стилі.
Тақырып 14. Рецензия ғылыми жанр ретінде. Ауызша баяндама.
Реценцияның негізгі мақсаты. Бағалау, ұсыныстар. Ғылыми сөйлеудің
ауызша жанрлары. Сөйлеу мен жазудың айырмашылықтары. Академиялық
жағдайдағы сөйлеу мен басқа саладағы сөйлеу арасындағы айырмашылық.
Ғылыми саладағы ауызша баяндама түрлері: конференцияда баяндама, ғылыми
семинарда есеп беру. Ауызша баяндама мазмұнына қойылатын талаптар.
Есептің құрылымы. Сөз сөйлеу мәтінін дайындау. Қойылымның басталуы.
Аудитория назарын аудару әдістері. Нормативтік-құқықтық актілерді сақтау.
Егер уақыт жеткіліксіз болса ше? Ауызша презентацияны қалай аяқтауға
болады. Сұрақтарға жауаптар. Басқа спикерлерге қандай сұрақтар қою керек
және нені бермеу керек.
Тақырып 15. Презентация, слайд-шоу.
Көмекші материалды дайындау: слайд-шоу, өңдеулер (handouts). Слайдшоуға қандай ақпаратты қоспаған дұрыс. Хендауттар қашан және не үшін
пайдалы болуы мүмкін. Слайд-шоудың құрылымы мен мазмұны, оның
қойылымға
қатысты
көлемі.
Слайдтың
дизайны.
Слайд-шоуды
ұйымдастырудың типтік қателері.
Оқытушының талаптары және оқу жетістіктерін бағалау
критерийлері
Курс саясаты
Барлық дәрістерге, практикалық сабақтарға және СОӨЖ-ге қатысу
міндетті және ол келесідей бағаланады: дәріс сабақтары: қатысу-50% - дан
100% — ға дейін, келу-15 %; практикалық сабақтар: тапсырмалардың барлық
түрлерін орындау практикалық сабаққа қатысу кезінде 70% - дан 100% - ға
дейін, ТС-ға жалпы жұмысқа қатыспау кезінде 30% - ға бағаланады. Егер білім
алушы тапсырманы дайындамаса және практикалық сабақтың жұмысына
қатыса алмаса, онда оның қатысуы 0 балмен бағаланады. Жазбаша
тапсырмаларды орындау орындалу сапасы мен көлеміне байланысты 0% - дан
100% - ға дейін бағаланады.
Әрбір сабақты босату "ж" деп белгіленеді және пысықтауды талап етеді.
Жұмыстың болмауы - 0%. Оқу процесіне жатпайтын қызмет түрлерімен
айналысу (әңгімелесу, телефон арқылы сөйлесу, басқа пәндер бойынша
жазбаша жұмыстарды орындау) жалпы бағалауды 10%-ға төмендетеді. Бақылау
іс-шараларының түрлері: ағымдағы бақылау (жазбаша тапсырмаларды тексеру,
әр түрлі ауызша жұмыстарды орындау, зерттеу мәселелері бойынша
презентациялар әзірлеу); №1, 2 аралық бақылау; емтихан.
Басқа білім алушылардың білімді меңгеруіне кедергі келтіретін білім
алушылардың кешігуі, сабақтан қалуы, аудиториядағы мінез-құлқы үшін
жауапкершілігі «ППУ ішкі тәртіп ережелерімен» анықталады.
Жазбаша жұмыстар көрсетілген мерзімнен кеш ұсынылған жағдайда
білімді бағалау рейтингі 30% - ға төмендейді.
Білім алушылардың жеке қатысуынсыз аралық және қорытынды бақылау
жүргізілмейді. Емтиханға қатыспаудың барлық жағдайлары «ППУ оқу процесін
ұйымдастыру ережелерімен» реттеледі.
Қорытынды емтихан ауызша түрде өткізіледі. Емтиханда және жазбаша
жұмыстарды орындау кезінде көшіруге тыйым салынады.
Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау критерийлері:
1. Жұмыс тапсырмада көрсетілген тақырыпқа сәйкес келеді. Жұмыста
қажетті дағдылар толық көлемде көрінеді, тақырыптың негізгі түсініктері
егжей-тегжейлі ашылады, формальді немесе мазмұнды (тапсырмаға
байланысты), тапсырманы өзінің орындауы көрінеді.
(ең жоғарғы ұпай саны – 25).
2. Жұмыстың құрылымы тапсырмада көрсетілген жанрдағы немесе мәтін
түріндегі жұмыстарға қойылатын талаптарға сәйкес келеді (эссе, рецензия,
аннотация, реферат, стилистикалық талдау, схема, кесте және т.б.). Жұмыста
ішкі логика байқалады, барлық бөліктер бір-бірімен байланысты.
(ең жоғарғы ұпай саны – 25).
3. Ауызша және жазбаша тапсырмалар өз бетінше орындалады,
студенттер жұмысты орындау кезінде өз ұстанымдарын, көзқарастарын
көрсетеді. Тапсырмаларда мәселе бойынша нақты жұмыстарға сілтемелер бар,
әдебиеттерге шолу жасалады. (ең жоғарғы ұпай саны – 25).
Жұмыста орфографиялық, пунктуациялық, грамматикалық және
стилистикалық қателер, техникалық кемшіліктер жоқ. (ең жоғарғы ұпай саны –
25).
Пайдаланған әдебиеттер
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер
1 Академическое письмо: от исследования к тексту. Под ред. Кувшинской
Ю.М.
М.:
Издательство
Юрайт,
2019.
https://biblioonline.ru/book/akademicheskoe-pismo-ot-issledovaniya-k-tekstu-424762
2 Короткина И. Б. Академическое письмо: процесс, продукт и практика.
Учебное пособие для вузов. М.: Издательство Юрайт, 2019. https://biblioonline.ru/book/akademicheskoe-pismo-process-produkt-i-praktika-433128
3 Котюрова М.П., Баженова Е.А. Культура научной речи: текст и его
редактирование.
М.,
Издательство
"Флинта",
2016.
URL:
https://e.lanbook.com/book/84360
4 Былинский К.И., Розенталь Д.Э. Литературное редактирование: учеб.
пособие. Издательство "Флинта", 2017. URL: https://e.lanbook.com/book/99998
5 Подготовка и редактирование научного текста. М., Издательство
"Флинта", 2017. URL: https://e.lanbook.com/book/74632
Қосымша ұсынылатын әдебиеттер
6 Болсуновская Л.М. Аннотирование и реферирование научнопопулярных и научных текстов на английском языке. Томск, Изд-во Томского
политехнического ун-та, 2010.
7 Славина Г., Харьковский З., Антонова Е. Аннотирование и
реферирование. Учебное пособие по английскому языку. М.: Флинта Наука,
2009.
8 Темиргазина З. К. Метаязык науки. – Павлодар, ПГПИ, 2010. 25 с.
9 Шимановская Л.А. Аннотирование и реферирование научнопопулярной литературы на английском языке. Казань: КГТУ, 2010.
10 Бут У. К., Коломб Г. Дж., Уильямс Дж. М. Исследование: шестнадцать
уроков для начинающих авторов / Пер. с англ. А. Станиславского. М.: Флинта,
2004. – 360 с.
11 Русский язык и культура речи. Семнадцать практических занятий. Под
ред. Е. В. Ганапольской, А. В. Хохлова. Издательство: Питер, 2010.
12 Эко У. Как написать дипломную работу. Гуманитарные науки:
Учебно-методическое пособие / Пер. с итал. Е. Костюкович. - М.: Книжный дом
«Университет», 2001. 238 с.
13 Даниленко В.П. Русская терминология: опыт лингвистического
описания. М., 1977.
14 Демидова А.К. Пособие по русскому языку. Научный стиль.
Оформление научной работы. М., 1991.