«ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ Ֆինանսական հաշվետվություններ 2018 թվականի համար Անկախ աուդիտորական եզրակացության հետ միասին «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններ Բովանդակություն Անկախ աուդիտորական եզրակացություն ........................................................................................ 3 Ֆինանսական հաշվետվություններ Ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվություն ...................................................................................................... 7 Ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվություն ............................................................................................ 8 Համապարփակ ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվություն ................................................................... 9 Սեփական կապիտալում փոփոխությունների մասին հաշվետվություն ................................................................. 10 Դրամական միջոցների հոսքերի մասին հաշվետվություն ..................................................................................... 11 Ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. Գործունեության նկարագրություն ............................................................................................................... 12 Հաշվետվությունների պատրաստման հիմունքները .................................................................................... 12 Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր .................................................... 13 Կարևոր հաշվապահական դատողություններ և գնահատումներ ............................................................... 37 Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ ........................................................................................... 38 Առևտրային արժեթղթեր.............................................................................................................................. 39 Պահանջներ բանկերի նկատմամբ ............................................................................................................... 39 Հաճախորդներին տրված վարկեր ............................................................................................................... 40 Ներդրումային արժեթղթեր .......................................................................................................................... 47 Հիմնական միջոցներ ................................................................................................................................... 48 Ոչ նյութական ակտիվներ ............................................................................................................................ 50 Հարկում ...................................................................................................................................................... 51 Վարկային կորուստների գծով ծախս, այլ արժեզրկում և պահուստներ ....................................................... 52 Այլ ակտիվներ և պարտավորություններ ...................................................................................................... 53 Պարտավորություններ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ ................................................................................................ 54 Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ............................................................................................... 54 Հաճախորդների հաշիվներ .......................................................................................................................... 54 Այլ փոխառու միջոցներ ................................................................................................................................ 55 Սեփական կապիտալ ................................................................................................................................... 56 Պայմանական և պայմանագրային պարտավորություններ .......................................................................... 56 Զուտ տոկոսային եկամուտ.......................................................................................................................... 58 Ներդրումային արժեթղթերի հետ կապված գործառնություններից առաջացած զուտ օգուտ/(վնաս) .......... 58 Միջնորդավճարների գծով զուտ եկամուտ ................................................................................................... 58 Այլ եկամուտ ................................................................................................................................................. 59 Անձնակազմի գծով և այլ գործառնական ծախսեր ....................................................................................... 59 Ռիսկերի կառավարում ................................................................................................................................ 60 Իրական արժեքի չափում............................................................................................................................. 73 Փոխանցված ֆինանսական ակտիվներ և որպես գրավ պահվող կամ տրամադրված ակտիվներ ............... 76 Ֆինանսական գործիքների հաշվանցում ..................................................................................................... 77 Ակտիվների և պարտավորությունների մարման ժամկետների վերլուծություն ............................................ 78 Կապակցված կողմերի հետ գործառնություններ ......................................................................................... 79 Դուստր ընկերություններ............................................................................................................................. 80 Ֆինանսավորման գործունեության արդյունքում առաջացող պարտավորությունների փոփոխություն ....... 81 Կապիտալի համարժեքություն ..................................................................................................................... 81 Անկախ աուդիտորական եզրակացություն «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» փակ բաժնետիրական ընկերության Խորհրդին և Բաժնետիրոջը Կարծիք Մենք աուդիտի ենք ենթարկել «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» փակ բաժնետիրական ընկերության (այսուհետ՝ «Բանկ») ֆինանսական հաշվետվությունները, որոնք ներառում են 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունը, նույն ամսաթվին ավարտված տարվա ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունը, համապարփակ ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունը, սեփական կապիտալում փոփոխությունների և դրամական միջոցների հոսքերի մասին հաշվետվությունները, ինչպես նաև ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրությունները, ներառյալ հաշվապահական հաշվառման նշանակալի քաղաքականությունների ամփոփ նկարագիրը: Մեր կարծիքով, կից ֆինանսական հաշվետվությունները բոլոր էական առումներով ճշմարիտ են ներկայացնում Բանկի ֆինանսական վիճակը 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ, նույն ամսաթվին ավարտվող տարվա ֆինանսական արդյունքները և դրամական միջոցների հոսքերը՝ համաձայն Ֆինանսական հաշվետվությունների միջազգային ստանդարտների (ՖՀՄՍ-ների): Կարծիքի արտահայտման հիմքեր Մենք աուդիտն իրականացրել ենք Աուդիտի միջազգային ստանդարտներին համապատասխան: Այդ ստանդարտներից բխող մեր պարտականությունները նկարագրված են ստորև «Աուդիտորի պատասխանատվությունը ֆինանսական հաշվետվությունների աուդիտի համար» բաժնում: Մենք անկախ ենք Բանկից՝ համաձայն Հաշվապահների Վարքագծի Միջազգային Ստանդարտների Խորհրդի Պրոֆեսիոնալ Հաշվապահների Վարքագրքի (ՀՎՄՍԽ Վարքագիրք), և մենք կատարել ենք վարքագծի հետ կապված մեր այլ պարտականությունները՝ համաձայն ՀՎՄՍԽ Վարքագրքի: Մենք գտնում ենք, որ մեր կողմից ձեռք բերված աուդիտորական ապացույցները բավարար և համապատասխան հիմք են հանդիսանում մեր կարծիքն արտահայտելու համար: Ղեկավարության և Խորհրդի պատասխանատվությունը ֆինանսական հաշվետվությունների համար Ղեկավարությունը պատասխանատու է ֆինանսական հաշվետվությունները ՖՀՄՍ-ներին համապատասխան պատրաստելու և ճշմարիտ ներկայացնելու, ինչպես նաև այնպիսի ներքին վերահսկողության համակարգի համար, որը, ըստ ղեկավարության, անհրաժեշտ է խարդախության կամ սխալի հետևանքով առաջացած էական խեղաթյուրումներից զերծ ֆինանսական հաշվետվությունների պատրաստումն ապահովելու համար: Ֆինանսական հաշվետվություններ պատրաստելիս ղեկավարությունը պատասխանատու է Բանկի անընդհատ գործելու հնարավորությունը գնահատելու, համապատասխան դեպքերում անընդհատ գործելու հետ կապված հարցերը բացահայտելու և կազմակերպության գործունեության անընդհատության ենթադրության հիման վրա հաշվետվությունները պատրաստելու համար, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ ղեկավարությունը մտադիր է լուծարել Բանկը, ընդհատել դրա գործունեությունը կամ, երբ չունի այդպես չվարվելու որևէ իրատեսական այլընտրանք։ Խորհուրդը պատասխանատու է Բանկի ֆինանսական հաշվետվությունների պատրաստման գործընթացի նկատմամբ վերահսկողության համար: Աուդիտորի պատասխանատվությունը ֆինանսական հաշվետվությունների աուդիտի համար Մեր նպատակն է ձեռք բերել ողջամիտ հավաստիացում առ այն, որ ֆինանսական հաշվետվությունները, ամբողջությամբ վերցրած, զերծ են էական խեղաթյուրումից՝ անկախ դրանց խարդախության կամ սխալի հետևանքով առաջացման հանգամանքից, և ներկայացնել մեր կարծիքը ներառող աուդիտորական եզրակացություն: Ողջամիտ հավաստիացումը բարձր մակարդակի հավաստիացում է, բայց այն չի երաշխավորում, որ Աուդիտի միջազգային ստանդարտներին համաձայն իրականացրած աուդիտը միշտ կհայտնաբերի էական խեղաթյուրումը, երբ այն առկա է: Խեղաթյուրումները կարող են առաջանալ խարդախության կամ սխալի հետևանքով և համարվում են էական, երբ խելամտորեն կարող է ակնկալվել , որ դրանք, առանձին կամ միասին վերցրած, կազդեն ֆինանսական հաշվետվություններն օգտագործողների՝ սույն ֆինանսական հաշվետվությունների հիման վրա կայացվող տնտեսական որոշումների վրա: Աուդիտի միջազգային ստանդարտներին համաձայն իրականացրած աուդիտի շրջանակներում մենք կիրառում ենք մասնագիտական դատողություն և պահպանում ենք մասնագիտական կասկածամտություն աուդիտի ողջ ընթացքում: Մենք նաև իրականացնում ենք հետևյալը. ► ► ► ► ► Հայտնաբերում և գնահատում ենք խարդախության կամ սխալի հետևանքով ֆինանսական հաշվետվությունների էական խեղաթյուրման ռիսկերը, նախագծում և իրականացնում ենք աուդիտորական ընթացակարգեր՝ այդ ռիսկերին արձագանքելու նպատակով, և ձեռք ենք բերում աուդիտորական ապացույցներ, որոնք բավարար և համապատասխան հիմք են հանդիսանում մեր կարծիքն արտահայտելու համար: Խարդախության հետևանքով առաջացած էական խեղաթյուրման չբացահայտման ռիսկն ավելի բարձր է, քան սխալի հետևանքով էական խեղաթյուրման չբացահայտման ռիսկը, քանի որ խարդախությունը կարող է ներառել հանցավոր համաձայնություն, զեղծարարություն, միտումնավոր բացթողումներ, սխալ ներկայացումներ կամ ներքին վերահսկողության համակարգի չարաշահում: Ձեռք ենք բերում պատկերացում աուդիտին վերաբերող ներքին հսկողության վերաբերյալ՝ տվյալ հանգամանքներին համապատասխան աուդիտորական ընթացակարգեր նախագծելու, սակայն ոչ Բանկի ներքին վերահսկողության համակարգի արդյունավետության վերաբերյալ կարծիք արտահայտելու նպատակով: Գնահատում ենք կիրառված հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության տեղին լինելը, ինչպես նաև ղեկավարության կողմից կատարած հաշվապահական հաշվառման գնահատումների և համապատասխան տեղեկատվության բացահայտման խելամտությունը: Եզրահանգում ենք ղեկավարության կողմից հաշվապահական հաշվառման անընդհատության սկզբունքի կիրառման տեղին լինելու վերաբերյալ և, հիմնվելով ձեռք բերված աուդիտորական ապացույցների վրա, գնահատում ենք, թե արդյոք առկա է դեպքերի կամ հանգամանքների հետ կապված էական անորոշություն, որը կարող է էական կասկած առաջացնել Բանկի անընդհատ գործելու հնարավորության վերաբերյալ: Եթե մենք եզրակացնում ենք, որ առկա է էական անորոշություն, մեզանից պահանջվում է մեր աուդիտորական եզրակացությունում ուշադրություն դարձնել ֆինանսական հաշվետվությունների համապատասխան բացահայտումներին, կամ, երբ այդ բացահայտումները համապատասխան չեն, ձևափոխել մեր կարծիքը: Մեր եզրահանգումները հիմնված են մինչև մեր աուդիտորական եզրակացության ամսաթիվը ձեռք բերված աուդիտորական ապացույցների վրա: Սակայն ապագա իրադարձություններն ու հանգամանքները կարող են հանգեցնել Բանկի գործունեության անընդհատության դադարեցմանը: Գնահատում ենք ֆինանսական հաշվետվությունների ընդհանուր ներկայացումը, կառուցվածքն ու բովանդակությունը, ներառյալ՝ բացահայտումները, ինչպես նաև ֆինանսական հաշվետվությունների հիմքում ընկած գործարքների ու դեպքերի ճշմարիտ ներկայացումը: Ի թիվս այլ հարցերի, Խորհրդին տեղեկացնում ենք աուդիտի առաջադրանքի պլանավորված շրջանակի և ժամկետների, ինչպես նաև աուդիտի ընթացքում հայտնաբերված նշանակալի հարցերի, ներառյալ՝ ներքին հսկողությանը վերաբերող կարևոր թերությունների մասին: «Էրնսթ ընդ Յանգ» ՓԲԸ Աուդիտի բաժնի հիմնադիր գործընկեր` Գլխավոր տնօրեն՝ Հ. Սարգսյան՝ Ի դեմս լիազորված անձ Է. Հայրապետյանի (գործող 2016թ. օգոստոսի 1-ին տրված լիազորագրի հիման վրա) 15 ապրիլի, 2019թ. ՀՀ, ք. Երևան Սերգեյ Տասկաև Էրիկ Հայրապետյան «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններ Ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվություն 2018 թվականի դեկտեմբերի 31-ին ավարտված տարվա համար (հազար ՀՀ դրամ) Ծան. Տոկոսային եկամուտ՝ հաշվարկված արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդով Այլ տոկոսային եկամուտ Տոկոսային ծախս Զուտ տոկոսային եկամուտ 2018 թ. 2017 թ. 21 21 21 21 26,513,530 120,206 (8,778,216) 17,855,520 25,887,968 – (10,326,867) 15,561,101 Վարկային կորուստների գծով ծախսեր Վարկային կորուստների գծով ծախսերից հետո զուտ տոկոսային եկամուտ 13 (12,455,465) (12,676,800) 5,400,055 2,884,301 Միջնորդավճարների գծով զուտ եկամուտ Շահույթի կամ վնասի միջոցով չափվող ֆինանսական գործիքներից զուտ օգուտ Այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող ֆինանսական ակտիվներից զուտ օգուտ/(վնաս) Արտարժութային գործառնություններից զուտ օգուտ - արտարժույթի առքուվաճառք - արտարժույթի վերագնահատում Այլ եկամուտ Եկամուտ դուստր ընկերության օտարումից Ոչ տոկոսային եկամուտ 23 1,403,103 1,306,125 66,756 – Անձնակազմի գծով ծախսեր Մաշվածություն և ամորտիզացիա Այլ գործառնական ծախսեր Արժեզրկման և պահուստների ձևավորման գծով այլ ծախսեր Ոչ տոկոսային ծախսեր 22 24 32 25 10, 11, 25 25 13 Վնաս մինչև շահութահարկ Շահութահարկի գծով (ծախս)/փոխհատուցում Հաշվետու տարվա վնաս 12 249,784 (295,519) 1,251,338 (254,804) 679,527 – 3,395,704 1,253,268 96,496 300,625 3,384,792 6,045,787 (6,906,878) (1,210,144) (5,050,671) (215,403) (13,383,096) (7,146,828) (1,613,533) (4,307,174) (799,717) (13,867,252) (4,587,337) (4,937,164) (307,702) (4,895,039) 131,591 (4,805,573) 12-82 էջերում ներկայացված ծանոթագրությունները կազմում են ֆինանսական հաշվետվությունների անբաժանելի մասը: 8 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններ Համապարփակ ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվություն 2018 թվականի դեկտեմբերի 31-ին ավարտված տարվա համար (հազար ՀՀ դրամ) Ծան. Այլ համապարփակ վնաս/(եկամուտ) հարկումից հետո Ընդամենը հաշվետու տարվա համապարփակ վնաս 2017 թ. (4,895,039) Հաշվետու տարվա վնաս Այլ համապարփակ եկամուտ Հաջորդող ժամանակաշրջաններում որպես շահույթ կամ վնաս վերադասակարգվող այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքներ Վաճառքի համար մատչելի ներդրումային արժեթղթերի հետ կապված գործառնություններից չիրացված օգուտ/(վնաս) Վաճառքի համար մատչելի ներդրումային արժեթղթերի հետ կապված գործառնություններից իրացված օգուտ` վերադասակարգված ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում Այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային գործիքների իրական արժեքի փոփոխության մեծություն Այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային գործիքների գծով ակնկալվող վարկային կորուստների գնահատված պահուստի փոփոխության մեծություն Այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային գործիքների դուրս գրման արդյունքում շահույթ կամ վնաս վերադասակարգված գումար Շահութահարկի ազդեցություն Հաջորդող ժամանակաշրջաններում որպես շահույթ կամ վնաս վերադասակարգվող զուտ այլ (վնաս)/եկամուտ Հաջորդող ժամանակաշրջաններում որպես շահույթ կամ վնաս չվերադասակարգվող զուտ այլ համապարփակ եկամուտ Շենքերի վերագնահատում Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող բաժնային արժեթղթերի գծով շահույթ Շահութահարկի ազդեցություն Հաջորդող ժամանակաշրջաններում որպես շահույթ կամ վնաս չվերադասակարգվող ընդհանուր այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքներ 2018 թ. (4,805,573) – 835,378 – (177,422) – (567,689) – 4,109 12 12 (249,784) 162,673 – (131,591) (650,691) 526,365 431,406 – 126,370 (111,555) – – 446,221 – (204,470) (5,099,509) 526,365 (4,279,208) 12-82 էջերում ներկայացված ծանոթագրությունները կազմում են ֆինանսական հաշվետվությունների անբաժանելի մասը: 9 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններ Սեփական կապիտալում փոփոխությունների մասին հաշվետվություն 2018 թվականի դեկտեմբերի 31-ին ավարտվող տարվա համար ԿանոնադրաԾան. կան կապիտալ 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ընդամենը հաշվետու տարվա համապարփակ ֆինանսական արդյունքներ Կանոնադրական կապիտալի ավելացում Շենքերի մաշվածության և վերադասակարգման հետ կապված վերագնահատման պահուստի տեղափոխում 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ ՖՀՄՍ 9-ի կիրառման ազդեցությունը ՖՀՄՍ 9-ի համաձայն վերահաշվարկված մնացորդ 2018թ. հունվարի 1-ի դրությամբ 19 2 Ընդամենը հաշվետու տարվա համապարփակ ֆինանսական արդյունքներ Կանոնադրական կապիտալի ավելացում Շենքերի մաշվածության և վերադասակարգման հետ կապված վերագնահատման պահուստի տեղափոխում 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 19 Հիմնական միջոցների վերագնահատում՝ հարկերից զտված Էմիսիոն եկամուտ Ներդրումային արժեթղթերի վերագնահատում՝ հարկերից զտված Կուտակված վնաս Ընդամենը 37,775,689 130,557 2,437,061 1,922,326 (8,354,515) 33,911,118 – – – 526,365 (4,805,573) (4,279,208) 9,999,990 – – – – 9,999,990 – – (119,676) – 119,676 – 47,775,679 130,557 2,317,385 2,448,691 (13,040,412) 39,631,900 – – – 99,265 (1,125,601) (1,026,336) 47,775,679 130,557 2,317,385 2,547,956 (14,166,013) 38,605,564 – – 345,125 (549,595) (4,895,039) (5,099,509) 15,999,995 – – – – 15,999,995 – – (1,593,321) – 1,593,321 – 63,775,674 130,557 1,069,189 1,998,361 (17,467,731) 49,506,050 12-82 էջերում ներկայացված ծանոթագրությունները կազմում են ֆինանսական հաշվետվությունների անբաժանելի մասը: 10 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններ Դրամական միջոցների հոսքերի մասին հաշվետվություն 2018 թվականի դեկտեմբերի 31-ին ավարտված տարվա համար (հազար ՀՀ դրամ) Ծան. Դրամական միջոցների հոսքեր գործառնական գործունեությունից Ստացված տոկոսներ Վճարված տոկոսներ Ստացված միջնորդավճարներ Վճարված միջնորդավճարներ Զուտ իրացված օգուտ արտարժույթով գործառնություններից Ստացված այլ եկամուտ Աշխատակազմին վճարված գումարներ Վճարված այլ գործառնական ծախսեր Դրամական միջոցների հոսքեր` մինչև գործառնական ակտիվների և պարտավորությունների փոփոխությունը Գործառնական ակտիվների զուտ (ավելացում)/նվազում Առևտրային արժեթղթեր Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդներին տրված վարկեր Այլ ակտիվներ Գործառնական պարտավորությունների զուտ ավելացում/(նվազում) Պարտավորություններ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդների հաշիվներ Այլ պարտավորություններ Զուտ դրամական միջոցների հոսքեր՝ գործառնական գործունեությունից մինչև շահութահարկը Վճարված շահութահարկ Զուտ դրամական միջոցների հոսքեր՝ գործառնական գործունեությունից Դրամական հոսքեր ներդրումային գործունեությունից Ներդրումային արժեթղթերի ձեռքբերում Ներդրումային արժեթղթերի վաճառքից և մարումից հոսքեր Դուստր ընկերության օտարումից հոսքեր Հիմնական միջոցների և ոչ նյութական ակտիվների ձեռքբերում Հիմնական միջոցների և ոչ նյութական ակտիվների վաճառքից հոսքեր Զուտ դրամական միջոցների հոսքեր՝ ներդրումային գործունեությունից Դրամական միջոցների հոսքեր ֆինանսավորման գործունեությունից Մուտքեր կանոնադրական կապիտալի համալրումից Այլ փոխառու միջոցների ներգրավումից հոսքեր Այլ փոխառու միջոցների մարումներ Ստորադաս փոխառության մարում Զուտ դրամական միջոցների հոսքեր ֆինանսավորման գործունեությունից 32 19 33 33 33 Փոխարժեքային տարբերությունների ազդեցությունը դրամական միջոցների և դրանց համարժեքների վրա Ակնկալվող վարկային կորուստների ազդեցությունը դրամական միջոցների և դրանց համարժեքների վրա Դրամական միջոցների և դրանց համարժեքների զուտ աճ/(նվազում) Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ հաշվետու տարվա սկզբում Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ հաշվետու տարվա վերջում 5 2018 թ. 2017 թ. 27,720,111 (9,448,097) 2,718,242 (1,315,138) 1,251,338 95,928 (6,886,248) (5,016,701) 27,488,950 (11,284,688) 2,646,914 (1,340,789) 1,253,268 300,625 (7,064,689) (4,309,595) 9,119,435 7,689,996 501,402 (9,102,558) (47,176,418) 44,491 – 8,320,524 (5,994,044) (31,358) 10,028,040 (76,410) 56,891,206 (517,627) (1,752,870) (1,106,025) (6,477,231) 418,260 19,711,561 1,067,252 – – 19,711,561 1,067,252 (16,027,854) 15,320,877 3,043,991 (1,366,439) 2,713,645 (4,534,509) 2,280,761 – (2,009,802) 173,557 3,684,220 (4,089,993) 15,999,995 1,748,796 (2,609,161) – 9,999,990 1,635,422 (5,458,855) (10,189,893) 15,139,630 (4,013,336) (773,692) 44,263 (11,804) – 37,749,915 (6,991,814) 24,898,494 31,890,308 62,648,409 24,898,494 12-82 էջերում ներկայացված ծանոթագրությունները կազմում են ֆինանսական հաշվետվությունների անբաժանելի մասը: 11 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 1. Գործունեության նկարագրություն Բանկի ներկայիս ամբողջական անվանումն է «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» փակ բաժնետիրական ընկերություն։ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ-ն (այսուհետ՝ «Բանկ») գործունեություն է իրականացնում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության համաձայն ՀՀ կենտրոնական բանկի (այսուհետ` «ԿԲ») կողմից 2006թ. հունիսի 20-ին տրված № 64 լիցենզիայի հիման վրա (պետական գրանցում՝ 1994թ. մայիսի 25): 2007թ. հուլիսի 25-ից Ռուսաստանի Դաշնության «ՎՏԲ Բանկ» ԲԲԸ-ն հանդիսանում է Բանկի միակ բաժնետեր (բաժնետոմսերի 100%-ի սեփականատեր): Բանկը հանդիսանում է Հայաստանի Բանկերի միության անդամ, ArCa, MasterCard և Visa International քարտային վճարահաշվարկային համակարգերի, SWIFT միջազգային հաղորդակցության ֆինանսական համակարգի անդամ: Բանկն ընդունում է բնակչությունից ավանդներ, տրամադրում է վարկեր և իրականացնում է դրամական փոխանցումներ Հայաստանի Հանրապետության տարածքում և ՀՀ տարածքից դուրս, իրականացնում է արտարժույթի փոխանակման գործարքներ, ինչպես նաև իր հաճախորդ իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց մատուցում է այլ բանկային ծառայություններ: Բանկի գլխամասային գրասենյակը գտնվում է ՀՀ, ք. Երևան, Մոսկովյան փող., շենք 35 հասցեում: Բանկն ունի մասնաճյուղերի լայն ցանց ՀՀ տարածքում: Բանկն ունի գործող 70 մասնաճյուղ (27-ը՝ Երևան քաղաքում, 43-ը՝ ՀՀ այլ մարզերում), որտեղ սպասարկվում են ավելի քան 597 հազար հաճախորդ: Բանկն ունի 163 բանկոմատ: 2. Հաշվետվությունների պատրաստման հիմունքները Ընդհանուր մաս Սույն ֆինանսական հաշվետվությունները պատրաստվել են Ֆինանսական հաշվետվությունների միջազգային ստանդարտների (այսուհետ` «ՖՀՄՍ») պահանջների համաձայն: Համաձայն ՀՀ հաշվապահական հաշվառումը և բանկային գործունեությունը կարգավորող օրենսդրության և նորմատիվային ակտերի` Բանկը պարտավոր է հաշվապահական հաշվառումը իրականացնել և ֆինանսական հաշվետվությունները պատրաստել ՀՀ դրամով: Սույն ֆինանսական հաշվետվությունները հիմնված են Բանկի հաշվապահական տվյալների վրա, որոնք ձևավորվել են Հայաստանի Հանրապետության հաշվապահական հաշվառմանը վերաբերող օրենսդրության և ՀՀ կենտրոնական բանկի նորմատիվ ակտերի հիման վրա՝ հաշվի առնելով հոդվածների ճշգրտումները և վերադասակարգումները, որոնք անհրաժեշտ են դրանք ՖՀՄՍ-ին համապատասխանեցնելու համար։ Ֆինանսական հաշվետվությունները պատրաստված են փաստացի արժեքի հիմունքով՝ բացառությամբ ստորև ներկայացված հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության մեջ բացահայտվածի: Օրինակ, առևտրային և ներդրումային արժեթղթերը գնահատված են իրական արժեքով: Վերադասակարգում ՖՀՄՍ 9-ի ընդունումից հետո (Ծան.3) Բանկը վերանայել է համապարփակ ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվության ներկայացումը՝ ՖՀՄՍ 9-ի համաձայն հաշվարկված արժեզրկումից կորուստները որպես մեկ հոդված ներկայացնելու նպատակով։ Համապատասխանաբար, 2018թ․ ներկայացման հիմունքներին համապատասխանեցվելու համար 2017թ․ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվության մեջ կատարվել են այլ ֆինանսական ակտիվների և ֆինանսական երաշխիքների, ակրեդիտիվների և վարկային պարտավորությունների գծով հետևյալ վերադասակարգումները՝ Նախկինում Վարկերի արժեզրկման գծով պահուստ Արժեզրկման և պահուստների ստեղծման գծով այլ ծախսեր Վարկային կորուստների գծով ծախսեր 12,866,453 610,064 – Վերադասակարգում (12,866,453) 189,653 12,676,800 Ճշգրտված – 799,717 12,676,800 12 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության փոփոխությունները Բանկն առաջին անգամ կիրառել է ՖՀՄՍ 15-ը և ՖՀՄՍ 9-ը: Հաշվապահական հաշվառման այս նոր ստանդարտների կիրառման արդյունքում առաջացող փոփոխությունների բնույթն ու ազդեցությունը նկարագրվում է ստորև. Բանկն առաջին անգամ կիրառել է ստանդարտներում որոշ փոփոխություններ, որոնք ուժի մեջ են մտել 2018 թ.-ի հունվարի 1-ին կամ այդ ամսաթվից հետո սկսվող հաշվետու ժամանակաշրջանների համար: Բանկը վաղաժամկետ չի ընդունել որևէ ստանդարտ, մեկնաբանություն կամ փոփոխություն, որը դեռ ուժի մեջ չի մտել: Յուրաքանչյուր փոփոխության բնույթն ու ազդեցությունը նկարագրվում է ստորև. ՖՀՄՍ 9 Ֆինանսական գործիքներ ՖՀՄՍ 9 փոխարինում է ՀՀՄՍ 39 «Ֆինանսական գործիքներ»․ Ճանաչումը և չափումը ստանդարտին 2018թ․ հունվարի 1-ին սկսվող կամ դրան հաջորդող տարեկան ժամանակաշրջանների համար։ Բանկը չի վերահաշվարկել ֆինանսական գործիքների գծով 2017թ․ համեմատական տեղեկատվությունը ՖՀՄՍ 9-ի շրջանակներում։ Հետևաբար, 2017թ․ համեմատական տեղեկատվությունը ներկայացված է ՀՀՄՍ 39-ի համաձայն և համեմատելի չէ 2018թ․ ներկայացված տեղեկատվության հետ։ ՖՀՄՍ 9-ի կիրառման արդյունքում առաջ եկած տարբերությունները ուղղակիորեն ճանաչվել են 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ չբաշխված շահույթում և բացահայտված են ստորև։ (ա) Դասակարգումը և չափումը ՖՀՄՍ 9-ի համաձայն, բոլոր պարտքային ֆինանսական ակտիվները, որոնք չեն համապատասխանում «բացառապես հիմնական գումարի և տոկոսների վճարման» չափանիշին (SPPI), սկզբնական ճանաչման ժամանակ դասակարգվում են որպես իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով չափվող։ Այս չափանիշի համաձայն՝ պարտքային գործիքները, որոնք չեն համապատասխանում «վարկավորման հիմնական պայմաններին», ինչպիսիք են պարունակվող փոխարկման օպցիոնով գործիքները կամ առանց ռեգրեսի իրավունքի վարկերը, գնահատվում են իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով: Միայն մայր գումարի և տոկոսի վճարման (SPPI) չափանիշին համապատասխանող պարտքային ֆինանսական ակտիվների դասակարգումը սկզբնական ճանաչման պահին հիմնված է բիզնես մոդելի վրա, որով կառավարվում են տվյալ գործիքները՝ ► գործիքները, որոնք կառավարվում են «հավաքագրման համար պահվող» հիմունքով, չափվում են ամորտիզացված արժեքով, ► գործիքները, որոնք կառավարվում են «հավաքագրման և վաճառքի համար պահվող» հիմունքներով, չափվում են իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով (FVOCI), ► այլ հիմունքներով կառավարվող գործիքները, այդ թվում՝ առևտրային ֆինանսական ակտիվները, չափվում են իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով (FVPL)։ Բաժնային ֆինանսական ակտիվները պահանջվում է դասակարգել սկզբնական ճանաչման պահին իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով, եթե չի կայացվել որոշում (որը ենթակա չէ վերանայման)՝ դրանք դասակարգել որպես իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող։ Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող բաժնային ներդրումների գծով բոլոր իրացված և չիրացված օգուտները և վնասները, բացի շահութաբաժինների գծով եկամտից, ճանաչվում են այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքներում, առանց հետագա դասակարգման շահույթում և վնասում։ Ֆինանսական պարտավորությունների դասակարգումը և գնահատումը հիմնականում մնում է անփոփոխ ՀՀՄՍ 39-ի ընթացիկ պահանջների համեմատ։ Ածանցյալ գործիքները կշարունակեն չափվել իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով։ Պարունակվող ածանցյալ գործիքները այլևս չեն առանձնացվում ֆինանսական ակտիվից, որոնց մասն են կազմում։ 13 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության փոփոխությունները (շարունակություն) (բ) Արժեզրկում ՖՀՄՍ 9-ի ընդունմամբ հիմնավորապես փոխվել է Բանկի կողմից վարկերի արժեզրկման հաշվառումը․ ՀՀՄՍ 39-ով նախատեսված կրած վնասների մոտեցումը փոխարինվել է հետագա ժամանակաշրջաններում ակնկալվող վարկային կորուստների (ԱՎԿ) մոտեցմամբ։ 2018 թ․ հունվարի 1-ից Բանկը ճանաչում է պահուստներ ակնկալվող վարկային կորուստների գծով բոլոր վարկերի և իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով չափվող այլ պարտքային ֆինանսական ակտիվների գծով, ինչպես նաև վարկային բնույթի պարտավորվածությունների և ֆինանսական երաշխիքների պայմանագրերի համար։ Բաժնային գործիքները արժեզրկման ենթակա չեն համաձայն ՖՀՄՍ 9-ի։ Պահուստի հիմքում ընկած է ԱՎԿ-ն՝ կապված հաջորդ տասներկու ամիսների ընթացքում դեֆոլտի հավանականության հետ, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ տեղի է ունեցել վարկային ռիսկի զգալի աճ՝ սկզբնական ճանաչումից հետո։ Եթե ֆինանսական ակտիվը համապատասխանում է ձեռք բերված կամ ստեղծած արժեզրկված վարկի սահմանմանը (POCI), ապա պահուստը հիմնվում է ակտիվի կյանքի ընթացքում ԱՎԿ փոփոխության վրա։ Խմբի կողմից կիրառվող արժեզրկման մեթոդների մանրամասները բացահայտված են Ծանոթագրություն 26-ում։ 2018 թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ ՖՀՄՍ 9-ի կիրառման քանակական ազդեցությունը բացահայտված է ստորև՝ բաժին (գ)-ում։ (գ) ՖՀՄՍ 9-ի անցման ազդեցությունը Հետևյալ աղյուսակները ներկայացնում են ՖՀՄՍ 9-ի անցման ազդեցությունը 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվության և չբաշխված շահույթի վրա, ներառյալ՝ ՀՀՄՍ 39-ի համաձայն կրած վարկային կորուստների վրա հիմնված հաշվարկը ՖՀՄՍ 9-ի համաձայն ԱՎԿ մոտեցմամբ փոխարինելու ազդեցությունը։ 14 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության փոփոխությունները (շարունակություն) 2018 թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ ՀՀՄՍ 39-ի համաձայն հաշվարկված հաշվեկշռային արժեքների և ՀՀՄՍ 9- ի համաձայն մնացորդների համաձայնեցումը հետևյալն է․ Հղում Ֆինանսական ակտիվներ Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդներին տրված վարկեր. ամորտիզացված արժեք Վաճառքի համար մատչելի ներդրումային արժեթղթեր` ներառյալ հետգնման պայմանագրերով գրավադրված արժեթղթերը Վերադասակարգում իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող ներդրումային արժեթղթերին – պարտքային արժեթղթերին Վերադասակարգում իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող ներդրումային արժեթղթերին – բաժնային արժեթղթերին Վերադասակարգում առևտրային արժեթղթերին, այդ թվում հետգնման պայմանագրերով գրավադրված արժեթղթերին ՀՀՄՍ 39-ով չափումը Դաս Արժեքը ՖՀՄՍ 9-ով չափումը Արժեքը Դաս 24,898,494 – (1,170) 24,897,324 L&R 9,842,353 – (3,757) 9,838,596 Ամորտիզացված արժեք Ամորտիզացված արժեք L&R 139,251,984 – (1,030,387) 138,221,597 Ամորտիզացված արժեք AFS2 26,221,994 (26,221,994) – 20,530,054 FVOCI (պարտքային գործիքներ) FVOCI (բաժնային գործիքներ) 20,530,054 – Բ – 3,871,949 – 3,871,949 Ա – 1,819,991 – 1,819,991 926,199 – (457) 925,742 1,458 – 256,584 258,042 201,142,482 – (779,187) 200,363,295 222,421 – 247,150 469,571 222,421 – 247,150 469,571 L&R Ոչ ֆինանսական ակտիվներ Հետաձգված հարկային ակտիվներ Ընդամենը ակտիվներ Ոչ ֆինանսական պարտավորություններ Պահուստներ Ընդամենը պարտավորություններ 1 L&R: Վարկեր և դեբիտորական պարտքեր։ 2 AFS: Վաճառքի համար մատչելի։ Բ Վերաչափում ԱՎԿ L&R1 – Այլ ֆինանսական ակտիվներ Ա Վերադասակարգում FVPL (պարտադիր) Ամորտիզացված արժեք Բանկը, իր հայեցողությամբ, որոշել է դասակարգել որոշակի պարտքային գործիքներ, որոնք նախկինում դասակարգվում էին որպես վաճառքի համար մատչելի, իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով չափվող առևտրային արժեթղթեր՝ հիմնվելով այդ ֆինանսական ակտիվների կառավարման համար նորացված բիզնես մոդելի վրա: Բանկը, իր հայեղոցությամբ, որոշել է դասակարգել նախկինում վաճառքի համար մատչելի դասակարգվող բաժնային արժեթղթերը որպես իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող բաժնային արժեթղթեր, առանց հետագա փոփոխության իրավունքի։ 15 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության փոփոխությունները (շարունակություն) ՖՀՄՍ 9-ին անցնելու ազդեցությունը պահուստների և չբաշխված շահույթի վրա ներկայացված է ստորև՝ Պահուստներ և կուտակված վնաս Իրական արժեքի պահուստ Վերջնական մնացորդը ՀՀՄՍ 39-ի համաձայն (2017 թ․ դեկտեմբերի 31) Ֆինանսական ակտիվների վերադասակարգում վաճառքի համար մատչելի դասից իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող դաս ՖՀՄՍ 9-ի համաձայն ԱՎԿ-ի ճանաչում ՝ իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային ֆինանսական ակտիվների համար Վերոնշյալին վերաբերող հետաձգված հարկ 2,448,691 (134,155) 258,236 (24,816) 2,547,956 Սկզբնական մնացորդը ՖՀՄՍ 9-ի համաձայն (2018 թ․ հունվարի 1) Չբաշխված շահույթ Վերջնական մնացորդը ՀՀՄՍ 39-ի համաձայն (2017 թ․ դեկտեմբերի 31) Ֆինանսական ակտիվների վերադասակարգում վաճառքի համար մատչելի դասից իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող դաս ՖՀՄՍ 9-ի համաձայն ԱՎԿ-ի ճանաչում՝ ներառյալ իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող գործիքների համար Վերոնշյալին վերաբերող հետաձգված հարկ (13 040 412) Սկզբնական մնացորդը ՖՀՄՍ 9-ի համաձայն (2018 թ․ հունվարի 1) (14,166,013) Ընդամենը փոփոխություն սեփական կապիտալում ՖՀՄՍ 9-ի կիրառման արդյունքում 134,155 (1,541,156) 281,400 (1,026,336) Հետևյալ աղյուսակը համադրում է սկզբնական համախառն վարկային կորստի պահուստները համաձայն ՀՀՄՍ 39-ի և վարկային պարտավորությունների ու ֆինանսական երաշխիքի պայմանագրերի գծով պահուստները համաձայն ՀՀՄՍ 37-ի «Պահուստներ, պայմանական պարտավորություններ և պայմանական ակտիվներ» ՖՀՄՍ 9-ով սահմանված ԱՎԿ պահուստներ հետ։ Վարկային կորստի պահուստ / պահուստներ ըստ ՀՀՄՍ 39 / ՀՀՄՍ 37 2017 թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Արժեզրկման պահուստ Վարկեր և դեբիտորական պարտքեր ամորտիզացված արժեքով Վաճառքի համար մատչելի պարտքային ներդրումային արժեթղթեր ըստ ՀՀՄՍ 39-ի / Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային ֆինանսական ակտիվներ ըստ ՖՀՄՍ 9-ի Ֆինանսական երաշխիքներ և այլ պայմանագրային պարտավորություններ Վերաչափում ԱՎԿ ըստ ՖՀՄՍ 9-ի 2018 թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ 31,107,662 1,035,771 32,143,433 – 31,107,662 258,235 1,294,006 258,235 32,401,668 222,421 247,150 469,571 31,330,083 1,541,156 32,871,239 16 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության փոփոխությունները (շարունակություն) ՖՀՄՍ 15 «Հաճախորդների հետ պայմանագրերից հասույթ» ՖՀՄՍ 15-ը, որը հրապարակվել է 2014 թ.-ի մայիսին և փոփոխվել 2016 թ.-ի ապրիլին, սահմանում է հինգ քայլերի մոդել` հաճախորդների հետ պայմանագրերից հասույթի հաշվառման համար: ՖՀՄՍ 15-ի համաձայն՝ հասույթը պետք է ճանաչվի փոխհատուցման գումարի չափով, որի նկատմամբ ընկերությունն ակնկալում է ստանալ իրավունք՝ հաճախորդին ապրանքներ և ծառայություններ փոխանցելու դիմաց: Սակայն, ստանդարտը կիրառելի չէ ֆինանսական գործիքների և վարձակալությունների հետ կապված եկամուտների համար, և հետևաբար ազդեցություն չունի Բանկի հասույթի մեծ մասի վրա՝ ներառյալ տոկոսային եկամտի, արժեթղթերով գործառնություններից օգուտների/(վնասների), վարձակալությունից եկամտի վրա, որոնք կարգավորվում են ՖՀՄՍ 9-ով «Ֆինանսական գործիքներ» և ՖՀՄՍ 17-ով «Վարձակալություն»։ Արդյունքում նոր ստանդարտի ընդունումը ազդեցություն չունի Բանկի հասույթի վրա ։ Իրական արժեքի չափում Բանկը իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով և իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ եկամտի միջոցով պահվող ֆինանսական գործիքները և ոչ ֆինանսական ակտիվները, ինչպիսիք են ներդրումային գույքը, չափում է իրական արժեքով յուրաքանչյուր հաշվետու ամսաթվի դրությամբ: Իրական արժեքն այն գինն է, որը չափման ամսաթվի դրությամբ ընթացիկ շուկայական պայմաններում, հիմնական կամ դրա բացակայության դեպքում` ամենաբարենպաստ շուկայում կստացվեր շուկայի մասնակիցների միջև սովորական գործարքում ակտիվը վաճառելու կամ կվճարվեր պարտավորությունը փոխանցելու դիմաց: Իրական արժեքով չափումը ենթադրում է, որ ակտիվի վաճառքը կամ պարտավորության փոխանցումը կատարվում է՝ ► այդ ակտիվի կամ պարտավորության հիմնական շուկայում, կամ ► հիմնական շուկայի բացակայության դեպքում` տվյալ ակտիվի կամ պարտավորության համար ամենաբարենպաստ շուկայում: Բանկը պետք է հասանելիություն ունենա հիմնական կամ ամենաբարենպաստ շուկային: Ակտիվի կամ պարտավորության իրական արժեքը չափվում է՝ կիրառելով այնպիսի ենթադրություններ, որոնք շուկայի այլ մասնակիցները կօգտագործեին ակտիվի կամ պարտավորության իրական արժեքը որոշելիս՝ ենթադրելով, որ շուկայի մասնակիցները գործում են իրենց լավագույն տնտեսական շահերից ելնելով: Ոչ ֆինանսական ակտիվի իրական արժեքի չափումը հաշվի է առնում շուկայի մասնակցի՝ տնտեսական օգուտներ ստեղծելու կարողությունը՝ ակտիվի առավել արդյունավետ և լավագույն օգտագործումից կամ այն շուկայի մեկ այլ մասնակցի վաճառելուց, ով ակտիվը կօգտագործեր առավել արդյունավետ և լավագույն կերպով: Բանկն օգտագործում է գնահատման մեթոդներ, որոնք տեղին են տվյալ հանգամանքներում, և որոնց համար բավարար տվյալներ կան իրական արժեքը չափելու համար՝ առավելագույնին հասցնելով համապատասխան դիտարկելի ելակետային տվյալների օգտագործումը և նվազագույնին հասցնելով ոչ դիտարկելի ելակետային տվյալների օգտագործումը: Բոլոր ակտիվներն ու պարտավորությունները, որոնց իրական արժեքը չափվում կամ բացահայտվում է ֆինանսական հաշվետվություններում, դասակարգվում են ըստ ստորև ներկայացված իրական արժեքի հիերարխիայի՝ ելնելով իրական արժեքի չափման համար էական ամենացածր մակարդակի ելակետային տվյալներից՝ ► 1-ին մակարդակ․ համանման ակտիվների կամ պարտավորությունների համար ակտիվ շուկայում գնանշված գներ (չճշգրտված), ► 2-րդ մակարդակ․ գնահատման մոդելներ, որոնցում բոլոր նշանակալի ելակետային տվյալներն ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն դիտարկելի են շուկայական տվյալներից, ► 3-րդ մակարդակ․ գնահատման մոդելներ, որտեղ իրական արժեքի չափման համար էական նշանակություն ունեցող ամենացածր մակարդակի ելակետային տվյալները շուկայում դիտարկելի չեն: Այն ակտիվների և պարտավորությունների համար, որոնք պարբերաբար ճանաչվում են ֆինանսական հաշվետվություններում, Բանկը դիտարկում է հիերարխիայի մակարդակների փոփոխության անհրաժեշտությունը՝ նորից վերլուծելով դրանց դասակարգումը (ելնելով իրական արժեքի չափման համար էական ամենացածր մակարդակի ելակետային տվյալներից) յուրաքանչյուր հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջում: 17 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Ֆինանսական ակտիվներ և պարտավորություններ Սկզբնական ճանաչում Ճանաչման ամսաթիվ Ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների բոլոր կանոնավոր գնումներն ու իրացումները ճանաչվում են գործարքի ամսաթվով, այսինքն`այն ամսաթվով, երբ Բանկը պարտավորվում է գնել ակտիվը կամ պարտավորությունը։ Կանոնավոր են համարվում ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների այնպիսի գնումները կամ վաճառքները, որոնք պահանջում են ակտիվի մատակարարում տվյալ շուկայում գործող նորմերով կամ գործարար սովորույթներով սահմանված ժամկետի ընթացքում: Սկզբնական չափում Ֆինանսական գործիքների դասակարգումը սկզբնական ճանաչման ժամանակ կախված է պայմանագրային պայմաններից և գործիքների կառավարման բիզնես մոդելից: Ֆինանսական գործիքները սկզբնապես չափվում են իրական արժեքով և գործարքի ծախսերը նվազեցվում կամ ավելացվում են տվյալ գումարին, բացառությամբ շահույթի կամ վնասի միջոցով հաշվառվող ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների։ Ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների չափման դասեր 2018 թվականի հունվարի 1-ից, Բանկն իր ֆինանսական ակտիվները դասակարգում է ելնելով ակտիվի կառավարման բիզնես մոդելից և ակտիվի պայմանագրային պայմաններից, չափումն իրականացնելով․ ► Ամորտիզացված արժեքով, ► Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով, ► Իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով։ Բանկն իր ածանցյալ և առևտրային գործիքները դասակարգում և չափում է իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով։ Բանկը կարող է հաշվառել ֆինասական գործիքներն իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով, եթե այդ կերպ վերանում կամ զգալիորեն նվազեցվում են չափման կամ ճանաչման անհամապատասխանությունները։ Մինչև 2018 թվականի հունվարի 1-ը, Բանկը իր ֆինանսական ակտիվները դասակարգում էր որպես վարկեր և դեբիտորական պարտքեր (ամորտիզացված արժեքով), իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով, վաճառքի համար մատչելի կամ մինչև մարման ժամկետը պահվող (ամորտիզացված արժեքով) գործիքներ։ Ֆինանսական պարտավորությունները, բացի վարկային պարտավորություններից և ֆինանսական երաշխիքների պայմանագրերից, չափվում են ամորտիզացված արժեքով կամ իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով, երբ դրանք պահվում են վաճառքի համար, ածանցյալ գործիքներ են կամ կիրառվում է իրական արժեքով հաշվառում։ Պահանջներ բանկերի նկատմամբ, հաճախորդներին տրված վարկեր, ամորտիզացված արժեքով չափվող ներդրումային արժեթղթեր Մինչև 2018 թվականի հունվարի 1-ը բանկերի նկատմամբ պահանջները և հաճախորդներին տրված վարկերը՝ ներառվում էին ֆիքսված կամ որոշելի վճարներով ոչ-ածանցյալ ֆինանսական ակտիվների կազմում, որոնք գնանշված չէին ակտիվ շուկայում, բացառությամբ այնպիսի ակտիվների՝ 3. ► որոնք Բանկը նպատակադրված է վաճառել անմիջապես կամ մոտ ապագայում, ► որոնք Բանկը սկզբնական ճանաչումից հետո հաշվառել է իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով կամ վաճառքի համար մատչելի, ► որոնց համար Բանկը չի կարող վերականգնել իր սկզբնական ներդրումները գրեթե ողջ ծավալով՝ վարկի արժեզրկումից տարբերվող այլ պատճառներով, որոնք հաշվառվել են որպես վաճառքի համար մատչելի: Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Ֆինանսական ակտիվներ և պարտավորություններ (շարունակություն) 2018թ․ հունվարի 1-ից, Բանկը չափում է բանկերի նկատմամբ պահանջները, հաճախորդներին տրված վարկերը և այլ ֆինանսական գործիքները ամորտիզացված արժեքով միայն այն դեպքում, եթե միաժամանակ 18 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) բավարարվում են հետևյալ երկու պայմանները՝ ► Ֆինանսական ակտիվը պահվում է բիզնես մոդելի շրջանակներում, որի նպատակն է ֆինանսական ակտիվները պահել պայմանագրային դրամական միջոցների հոսքերի հավաքագրման նպատակով, Ֆինանսական ակտիվի պայմանագրային պայմանները որոշակի ամսաթվերին առաջացնում են դրամական միջոցների հոսքեր, որոնք իրենցից ներկայացնում են միայն մայր գումարի և դրա չմարված մասի դիմաց տոկոսների վճարումներ (SPPI). Այս պայմանների մանրամասները ներկայացված են ստորև․ ► Բիզնես մոդելի գնահատում Բանկն իր բիզնես մոդելը սահմանում է այն մակարդակի վրա, որը լավագույն կերպով արտացոլում է գործունեության նպատակների իրագործման համար ֆինանսական ակտիվների խմբերի կառավարման ուղղությամբ որդեգրած մեթոդները։ Բանկի բիզնես մոդելը չի գնահատվում առանձին գործիքների հիմունքով, այլ ավելի բարձր՝ համախմբված պորտֆելների մակարդակով, և հիմնվում է այնպիսի դիտարկելի գործոնների վրա, ինչպիսիք են՝ • Բիզնես մոդելի արդյունավետության և այդ բիզնես մոդելի շրջանակներում պահվող ակտիվների գնահատման և կազմակերպության առանցքային ղեկավար անձնակազմին ներկայացման մեխանիզմները, • Բիզնես մոդելի արդյունավետության (և այդ բիզնես մոդելի շրջանակներում պահվող ակտիվների) վրա ազդող ռիսկերը, մասնավորապես, այդ ռիսկերի կառավարման մեխանիզմները, • Բիզնեսի կառավարիչների փոխհատուցման եղանակները (օրինակ` փոխհատուցումը հիմնված է կառավարվող ակտիվների իրական արժեքների կամ պայմանագրային դրամական հոսքերի վրա), • Վաճառքների ակնկալվող հաճախականությունը, արժեքը և ժամկետները նույնպես հանդիսանում են Բանկի գնահատման կարևոր գործոններ։ Բիզնես մոդելի գնահատման հիմքում ընկած են ողջամիտ ակնկալվող սցենարները՝ առանց հաշվի առնելու «վատագույն» կամ «սթրեսային» սցենարները։ Եթե սկզբնական ճանաչումից հետո դրամական միջոցների հոսքերը տեղի են ունենում Բանկի սկզբնական ակնկալիքներից տարբեր կերպով, Բանկը չի փոխում տվյալ բիզնես մոդելում պահվող մնացած ֆինանսական ակտիվների դասակարգումը, սակայն հետագայի համար հաշվի է առնում այդ տեղեկատվությունը նոր առաջացող կամ նոր ձեռք բերվող ֆինանսական ակտիվները գնահատելիս։ Միայն մայր գումարի և տոկոսի վճարման (SPPI) գնահատումներ Որպես դասակարգման գործընթացի երկրորդ քայլ, Բանկը գնահատում է ֆինանսական ակտիվի պայմանագրային պայմանները` պարզելու համար, թե արդյոք նրանք բավարարում են SPPI գնահատման պահանջներին: Այս գնահատման նպատակով, մայր գումար հասկացությունը սահմանվում է որպես ֆինանսական ակտիվի իրական արժեք սկզբնական ճանաչման ժամանակ և կարող է փոխվել ֆինանսական ակտիվի կյանքի ընթացքում (օրինակ՝ եթե կան մայր գումարի մարումներ կամ վարձատրության/զեղչի ամորտիզացիա)։ Վարկային պարտավորվածության մեջ սովորաբար տոկոսի ամենակարևոր տարրերն են՝ փողի ժամանակային արժեքը և վարկային ռիսկը։ SPPI գնահատումը իրականացնելու համար Բանկը կիրառում է դատողություն և հաշվի է առնում համապատասխան գործոններ, ինչպիսիք են ֆինանսական ակտիվի արժույթը և տոկոսադրույքի գործողության ժամանակահատվածը։ Համեմատության համար, այն պայմանագրային դրույթները, որոնք առաջացնում են ավելի քան նվազագույն ենթարկվածություն ռիսկերին կամ պայմանագրով նախատեսված դրամական հոսքերի տատանողական-նության, որոնք կապված չեն բազային վարկային պայմանագրի հետ, չեն առաջացնում միայն մայր գումարի և դրա չմարված մասի վրա տոկոսի վճարում հանդիսացող պայմանագրային դրամական միջոցների հոսքեր։ Այս դեպքերում ֆինանսական ակտիվը պետք է չափվի իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով։ 19 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Ֆինանսական ակտիվներ և պարտավորություններ (շարունակություն) Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային գործիքներ 2018թ․ հունվարի 1-ից Բանկը կիրառում է իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով պարտքային գործիքների նոր դասակարգում ըստ ՖՀՄՍ 9-ի, եթե միաժամանակ առկա են հետևյալ երկու պայմանները․ ► Գործիքը պահվում է բիզնես մոդելի շրջանակներում, որի նպատակն է ինչպես պայմանագրային դրամական միջոցների հոսքերի հավաքագրումը, այնպես էլ ֆինանսական ակտիվների վաճառքը, ► Ֆինանսական ակտիվի պայմանագրային պայմանները բավարարում են SPPI ստուգման չափանիշներին ։ Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային գործիքները հետագայում չափվում են իրական արժեքով՝ իրական արժեքի փոփոխություններից առաջացող օգուտները և վնասները ճանաչելով այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքներում։ Տոկոսային եկամուտը և փոխարժեքային տարբերություններից օգուտը և վնասը ճանաչվում են շահույթում կամ վնասում նույն կերպ, ինչպես ամորտիզացված արժեքով չափվող ֆինանսական ակտիվները։ Ապաճանաչման պահին, նախկինում այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքներում ճանաչված գումարային օգուտները կամ վնասները վերադասակարգվում են որպես շահույթ կամ վնաս։ Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային գործիքների համար ակնկալվող վարկային կորուստները չեն նվազեցնում այդ ֆինանսական ակտիվների հաշվեկշռային արժեքները, որոնք ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում շարունակվում են ներկայացվել իրական արժեքով։ Փոխարենը, այն պահուստի չափով գումարը, որը կառաջանար, եթե ակտիվները չափվեին ամորտիզացված արժեքով, ճանաչվում է այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքներում՝ որպես կուտակված արժեզրկման գումար, շահույթում կամ վնասում համապատասխան ծախսագրմամբ։ Այլ համապարփակ արդյունքներում ճանաչված կուտակված վնասը ակտիվի ապաճանաչումից հետո վերափոխվում է շահույթի և վնասի կազմ։ Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող բաժնային գործիքներ 2018թ․ հունվարի 1-ից սկզբնական ճանաչումից հետո Բանկը երբեմն ընտրում է իր բաժնային ներդրումների մի մասն առանց հետագա վերանայման դասակարգել որպես իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող բաժնային գործիքներ, երբ դրանք համապատասխանում են կապիտալի գործիքի սահմանմանը՝ համաձայն ՀՀՄՍ 32-ի «Ֆինանսական գործիքներ․ Ներկայացում» ստանդարտի, և չեն պահվում առևտրային նպատակով։ Նման դասակարգումը որոշվում է առանձին՝ յուրաքանչյուր գործիքի համար։ Այս բաժնային գործիքներից օգուտները կամ վնասները երբեք չեն վերադասակարգվում շահույթի կամ վնասի կազմ։ Շահաբաժինները ճանաչվում են շահույթում կամ վնասում` որպես այլ եկամուտ, երբ վճարման իրավունքը հաստատվել է, բացառությամբ, երբ Բանկը օգուտ է ստանում տվյալ մուտքերից՝ գործիքի արժեքի մի մասի վերականգնման միջոցով։ Այդ դեպքում նման օգուտները հաշվառվում են այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքներում։ Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող բաժնային գործիքները ենթակա չեն արժեզրկման գնահատման։ Այդ գործիքների օտարումից հետո, կուտակված վերագնահատման պահուստը փոխանցվում է չբաշխված շահույթին: Ֆինանսական երաշխիքի պայմանագրեր, ակրեդիտիվներ և չվճարված վարկային պարտավորություններ Բանկը թողարկում է ֆինանսական երաշխիքի պայմանագրեր, ակրեդիտիվներ և վարկավորման չօգտագործված պարտավորվածություններ։ Ֆինանսական երաշխիքի պայմանագրերը ֆինանսական հաշվետվություններում սկզբնապես ճանաչվում են իրական արժեքով, որը ստացված վարձատրությունն է։ Սկզբնական ճանաչումից հետո ամեն երաշխիքի համար Բանկի պարտավորությունը չափվում է հետևյալ գումարների առավելագույնի չափով․ սկզբնական ճանաչված արժեքի և ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում ճանաչված կուտակված ամորտիզացիայի տարբերության և ՀՀՄՍ 37-ի համաձայն (մինչև 2018թ․հունվարի 1-ը)՝ երաշխիքի արդյունքում առաջացող որևէ ֆինանսական պարտավորությունը մարելու համար անհրաժեշտ ծախսի լավագույն գնահատման կամ ՖՀՄՍ 9-ի համաձայն (2018թ․ հունվարի 1-ից)՝ ակնկալվող վարկային կորուստների պահուստի։ 20 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Ֆինանսական ակտիվներ և պարտավորություններ (շարունակություն) Վարկավորման չօգտագործված պարտավորությունները և ակրեդիտիվները պարտավորություններ են, որի շրջանակներում պարտավորվածության տևողության ընթացքում Բանկը հաճախորդին պետք է տրամադրի վարկ՝ նախապես սահմանված պայմաններով։ Ինչպես ֆինանսական երաշխիքի պայմանագրերի դեպքում, ՀՀՄՍ 39-ի համաձայն, սեփականատիրոջ պայմանագրի առկայության դեպքում հատկացվում էր պահուստ, սակայն 2018թ․ հունվարի 1-ից այդ պայմանագրերը ընդգրկված են ակնկալվող վարկային կորուստների պահանջների մեջ։ Բանկը երբեմն թողարկում է վարկավորման չօգտագործված պարտավորվածություններ շուկայականից ցածր տոկոսադրույքով։ Այդ պարտավորությունները սկզբնապես չափվում են իրական արժեքով, իսկ հետագայում չափվում են հետևյալ գումարների առավելագույնի չափով․ ակնկալվող վարկային կորուստների պահուստի և սկզբնական ճանաչված արժեքի և անհրաժեշտության դեպքում՝ ճանաչված կուտակված եկամտի գումարի տարբերության։ Կատարողական երաշխիքի պայմանագրեր Կատարողական երաշխիքները պայմանագրեր են, որոնք տրամադրում են փոխհատուցում, երբ մյուս կողմը չի կատարում պայմանագրային պարտավորությունը։ Կատարողական երաշխիքի պայմանագրերը վարկային ռիսկ չեն փոխանցում։ Համաձայն կատարողական երաշխիքի պայմանագրի՝ ռիսկը, դա հավանականությունն է, որ մյուս կողմը չի կատարի պայմանագրային պարտավորությունը։ Հետևաբար, կատարողական երաշխիքի պայմանագրերը չեն համարվում ֆինանսական գործիքներ և այդպիսով՝ չեն ընդգրկվում ՖՀՄՍ 9-ի շրջանակներում։ Մինչև մարման ժամկետը պահվող ներդրումներ Մինչև 2018թ․ հունվարի 1-ը, հաստատուն կամ սահմանված վճարումներով և հաստատուն մարման ժամկետով ոչ ածանցյալ ֆինանսական ակտիվները, որոնք Բանկը հստակ մտադրված է և ի վիճակի է պահել մինչև մարման ժամկետի լրանալը, դասակարգվում էին որպես մինչև մարման ժամկետը պահվող: Ներդրումները, որոնք Բանկը մտադրված է պահել անորոշ ժամկետով, չէին ներառվում տվյալ դասում: Մինչև մարման ժամկետը պահվող ներդրումների հետագա չափումը կատարվում էր ամորտիզացված արժեքով: Օգուտներն ու վնասները ճանաչվում էին շահույթում կամ վնասում, երբ ներդրումները արժեզրկվում էին, ինչպես նաև՝ ամորտիզացիայի ընթացքում: Վարկեր և դեբիտորական պարտքեր Մինչև 2018թ․ հունվարի 1-ը վարկերը և դեբիտորական պարտքերը հաստատուն կամ սահմանված վճարումներով ոչ ածանցյալ ֆինանսական ակտիվներ էին, որոնք գնանշված չէին ակտիվ շուկայում: Դրանք նախատեսված չէին անմիջապես կամ մոտ ապագայում վաճառքի համար և չէին դասակարգվում որպես առևտրային նպատակով պահվող կամ վաճառքի համար մատչելի ներդրումային արժեթղթեր: Այդպիսի ակտիվները հաշվառվում էին ամորտիզացված արժեքով` կիրառելով արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդը: Օգուտները և վնասները ճանաչվում էին շահույթում կամ վնասում, երբ վարկերն ու դեբիտորական պարտքերը ապաճանաչվում կամ արժեզրկվում էին, ինչպես նաև` ամորտիզացիայի ընթացքում: Վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական ակտիվներ Մինչև 2018թ․հունվարի 1-ը վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական ակտիվները ոչ ածանցյալ գործիք հանդիսացող ֆինանսական ակտիվներ էին, որոնք նախատեսված էին որպես վաճառքի համար մատչելի կամ ներառված չէին նախորդ դասերից որևէ մեկում: Սկզբնական ճանաչումից հետո վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական ակտիվները չափվում էին իրական արժեքով, ընդ որում՝ օգուտները կամ վնասները ճանաչվում էին այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքներում մինչև ներդրումների ապաճանաչումը կամ դրանց արժեզրկման մասին որոշման կայացումը։ Այդ պահից սկսած, նախկինում այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքներում ներառված կուտակված շահույթը կամ վնասը վերադասակարգվում էր շահույթի կամ վնասի մասին հաշվետվությունում: Այնուամենայնիվ, արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդով հաշվարկված տոկոսները ճանաչվում էին շահույթում կամ վնասում: 21 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Ֆինանսական ակտիվներ և պարտավորություններ (շարունակություն) Ֆինանսական ակտիվներ և պարտավորությունների վերադասակարգում 2018թ․ հունվարի 1-ից Բանկը սկզբնական ճանաչումից հետո չի վերադասակարգում իր ֆինանսական ակտիվները, չհաշված բացառիկ դեպքերը, երբ Բանկը փոխում է ֆինանսական ակտիվների կառավարման բիզնես մոդելը: Ֆինանսական պարտավորությունները երբեք չեն վերադասակարգվում։ 2017թ․-ին Բանկը որևէ ֆինանսական ակտիվ կամ պարտավորություն չի վերադասակարգել։ Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքները ներառում են կանխիկ թղթադրամները և մետաղադրամները, ՀՀ ԿԲ-ում պահվող միջոցները (բացառությամբ պարտադիր պահուստների), ինչպես նաև ֆինանսական կազմակերպությունների նկատմամբ մինչև 90 օր մարման ժամկետ ունեցող և պայմանագրային պարտավորություններով չծանրաբեռնված միջոցները: Թանկարժեք մետաղներ Ոսկին և այլ թանկարժեք մետաղները արտացոլվում են ՀՀ ԿԲ գնման գներով, որոնք մոտավորապես համապատասխանում են իրական արժեքին՝ Լոնդոնի մետաղների բորսայի գնանշումների նկատմամբ զեղչմամբ: Թանկարժեք մետաղների հետ գործառնությունների ժամանակ ՀՀ ԿԲ գների փոփոխությունները հաշվառվում են որպես թանկարժեք մետաղների գործառնություններից գնային տարբերություններ այլ եկամուտների կազմում: Հետգնման ու հակադարձ հետգնման պայմանագրեր և արժեթղթերի գծով փոխառության գործառնություններ Հետգնման պայմանով արժեթղթերի վաճառքի գործառնությունները («ռեպո») դիտարկվում են որպես ապահովված ֆինանսավորման գործառնություններ: Հետգնման պայմանով վաճառված արժեթղթերը շարունակում են հաշվառվել հաշվեկշռում, և այն դեպքում, երբ գնորդն ունի նշված արժեթղթերի վաճառքի կամ գրավադրման պայմանագրային իրավունք կամ համաձայնություն, դրանք վերադասակարգվում են որպես «Հետգնման պայմանագրերով գրավադրված արժեթղթեր» և ներկայացվում որպես առանձին հաշվեկշռային հոդված: Համապատասխան պարտավորությունն արտացոլվում է բանկերի կամ հաճախորդների միջոցների կազմում: Հետադարձ վաճառքի պայմանագրով արժեթղթերի ձեռքբերումը (հակադարձ ռեպո) արտացոլվում է բանկերի նկատմամբ պահանջների կամ հաճախորդներին տրված վարկերի կազմում՝ կախված իրավիճակից: Վաճառքի գնի և ձեռք բերման գնի միջև տարբերությունը դիտարկվում է որպես տոկոսային եկամուտ և հաշվեգրվում ռեպո պայմանագրի ժամկետի ընթացքում` արդյունավետ եկամտաբերության մեթոդով: Արժեթղթերը, որոնք փոխառության են տրվել գործընկերներին, շարունակվում են հաշվառվել ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում: Փոխառությամբ ներգրավված արժեթղթերն արտացոլվում են ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում միայն երրորդ անձանց վաճառքի դեպքում: Այս դեպքում առքուվաճառքի գործարքները հաշվառվում են ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում` եկամուտների կազմում՝ հանած առևտրային արժեթղթերի հետ կապված գործառնությունների ծախսերը: Այդպիսի արժեթղթերի վերադարձի պարտավորությունը արտացոլվում է առևտրային գործառնությունների գծով պարտավորություններում` իրական արժեքով: Ածանցյալ ֆինանսական գործիքներ Բանկը բնականոն գործունեության ընթացքում արժութային և կապիտալի շուկաներում օգտագործում է տարատեսակ ածանցյալ ֆինանսական գործիքներ, ներառյալ` ֆորվարդները, ֆյուչերսները, սվոպերը և օպցիոնները: Այդ ֆինանսական գործիքները նախատեսված են առևտրի համար և սկզբնապես ճանաչվում են իրական արժեքով: Իրական արժեքը որոշվում է շուկայական գնանշման հիման վրա կամ գնորոշման մոդելներով, որոնք հիմնված են բազիսային գործիքների ընթացիկ շուկայական և պայմանագրային արժեքների և այլ գործոնների վրա: Դրական իրական արժեքով ածանցյալ ֆինանսական գործիքները արտացոլվում են ակտիվների կազմում, իսկ բացասական արժեք ունեցողները` պարտավորությունների կազմում: Նշված գործառնություններից ստացված արդյունքները հաշվառվում են ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում՝ որպես առևտրական նպատակով պահվող ակտիվներից կամ արտարժութային գործառնություններից զուտ շահույթ կամ վնաս՝ կախված ածանցյալ գործիքների բնույթից: 22 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Ածանցյալ ֆինանսական գործիքներ (շարունակություն) Ներդրված ածանցյալ գործիքը հիբրիդային գործիքի բաղադրիչն է, որը ներառում է ոչ ածանցյալ պայմանագիր, որի արդյունքում համակցված գործիքի դրամական հոսքերի մի մասը տարբերվում է առանձին ածանցյալ գործիքի նման: Ներդրված ածանցյալ գործիքը առաջացնում է որոշակի կամ բոլոր դրամական միջոցների հոսքերը, որոնք հակառակ դեպքում պայմանագրով պահանջվում է փոփոխվել `սահմանված տոկոսադրույքով, ֆինանսական գործիքի գինը, ապրանքի գինը, արտարժույթի փոխարժեքը, գների ինդեքսը կամ տոկոսադրույքը, վարկի վարկանիշը կամ վարկը: Ինդեքսը կամ այլ փոփոխական, պայմանով, որ ոչ ֆինանսական փոփոխության դեպքում այն կոնկրետ չէ պայմանագրի կողմի համար: Ֆինանսական գործիքին կցված, բայց այդ գործիքից անկախ փոխանցվող ածանցյալ գործիքը կամ այդ գործիքից այլ հակասական կողմ ունի, ներգրավված ածանցյալ գործիք չէ, այլ առանձին ֆինանսական գործիք: ՀՀՄՍ 39-ի համաձայն, ֆինանսական ակտիվների, պարտավորությունների և ոչ ֆինանսական հաշտարար շփումների մեջ ներգրավված ածանցյալ գործիքները վերաբերվում են որպես առանձին ածանցյալ գործիքներ և հաշվառվում են իրական արժեքով, եթե դրանք հանդիպում են ածանցյալի (վերը նշվածով), նրանց տնտեսական հատկանիշները և ռիսկերը սերտորեն կապված չեն, որոնք վերաբերում են պայմանագրային պայմանագրին, և պայմանագրային պայմանագիրը իրեն չի համարվում առևտրի համար կամ նշանակված FVPL- ում: Ներդրվող ածանցյալ գործիքները առևտրային պորտֆելում իրական արժեքով հաշվառվել են շահույթի կամ վնասի հաշվետվությունում ճանաչված իրական արժեքի փոփոխություններով: 2018 թվականի հունվարի 1-ից, ՖՀՄՍ 9-ի ներդրմամբ, Բանկը այս ձևով հաշվարկում է ֆինանսական պարտավորություններում և ոչ ֆինանսական հիփոթեքային պայմանագրերում ներգրավված ածանցյալ գործիքների համար: Ֆինանսական ակտիվները դասակարգվում են բիզնես մոդելի և SPPI- ի գնահատումների հիման վրա: Մուրհակներ Գնված մուրհակները ներառվում են առևտրական նպատակով պահվող արժեթղթերում, պահանջներ բանկերի նկատմամբ կամ հաճախորդներին տրված վարկեր հոդվածներում՝ կախված ձեռք բերման նպատակից և պայմաններից, և հաշվառվում են հաշվետվությունում ակտիվների համապատասխան դասերի նկատմամբ կիրառվող հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության սկզբունքների հիման վրա: Փոխառու միջոցներ Թողարկված ֆինանսական գործիքները կամ դրանց բաղկացուցիչները դասակարգվում են որպես պարտավորություններ, եթե պայմանագրային համաձայնության արդյունքում Բանկն ունի պարտավորություն փոխանցելու դրամական միջոցներ կամ այլ ֆինանսական ակտիվներ, կամ այլ կերպ կատարելու պարտավորությունները, բացի հաստատուն գումարով դրամական միջոցների կամ այլ ֆինանսական ակտիվների` սեփական բաժնեմասային գործիքների հաստատուն քանակով փոխարինելը: Նման գործիքները իրենց մեջ ներառում են ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ պարտավորությունները, բանկերի միջոցները, հաճախորդների հաշիվները, այլ փոխառու միջոցները, թողարկված պարտատոմսերը: Սկզբնական ճանաչումից հետո փոխառու միջոցները հաշվառվում են ամորտիզացված արժեքով` արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդի կիրառման միջոցով: Պարտավորության ապաճանաչման դեպքում, ինչպես նաև ամորտիզացիայի ընթացքում, եկամուտներն ու ծախսերը ճանաչվում են ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում: Եթե Բանկը գնում է սեփական պարտավորությունները, դրանք հանվում են ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունից և պարտավորության հաշվեկշռային արժեքի և վճարված փոխհատուցման տարբերությունը ճանաչվում է ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում։ 23 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Վարձակալություն i. Ֆինանսական վարձակալություն՝ Բանկը որպես վարձակալ Բանկը ճանաչում է ֆինանսական վարձակալությունը որպես ակտիվներ և պարտավորություններ ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում վարձակալության պայմանների ուժի մեջ մտնելու պահից վարձակալվող գույքի իրական արժեքի չափով, կամ ցածր լինելու դեպքում, նվազագույն վարձակալական վճարների ընթացիկ արժեքով: Նվազագույն վարձակալական վճարների ընթացիկ արժեքը հաշվարկելու համար որպես զեղչման գործակից օգտագործվում է վարձակալության ներքին տոկոսադրույքը, երբ այն հնարավոր է կիրառել, հակառակ դեպքում` Բանկի լրացուցիչ փոխառության տոկոսադրույքը: Սկզբնական ուղղակի ծախսումները ներառվում են ակտիվի արժեքի մեջ: Վարձակալական վճարները համաչափորեն բաշխվում են ֆինանսական ծախսերի և չմարված պարտավորության նվազեցման միջև: Ֆինանսական ծախսը տարածվում է վարձակալության ողջ ժամանակահատվածի վրա այնպես, որ հաշվարկվի հաստատուն դրույքաչափ պարտավորության յուրաքանչյուր ժամանակաշրջանի մնացորդային արժեքի նկատմամբ: Վարձակալի կողմից ֆինանսական վարձակալության գործունեությանը ուղղակիորեն վերագրելի ծախսումներն արտացոլվում են վարձակալված ակտիվների կազմում: ii. Ֆինանսական վարձակալություն՝ Բանկը որպես վարձատու Բանկը ճանաչում է ֆինանսական վարձակալությունից դեբիտորական պարտքը վարձակալության զուտ ներդրման գումարի չափով` վարձակալության պայմանների ուժի մեջ մտնելու պահից սկսած: Ֆինանսական եկամուտը հիմնված է զուտ չմարված ներդրման հաստատուն եկամտաբերության գործակցի օգտագործման մոդելի վրա: Սկզբնական ուղղակի ծախսումները ներառվում են վարձակալությունից դեբիտորական պարտքի հաշվարկման մեջ: iii. Գործառնական վարձակալություն՝ Բանկը որպես վարձակալ Գույքի վարձակալությունը, որի դեպքում սեփականության հետ կապված բոլոր ռիսկերն ու օգուտները պահպանվում են վարձատուի կողմից, դասակարգվում է որպես գործառնական վարձակալություն: Գործառնական վարձակալության գծով վարձավճարները հավասարաչափ ճանաչվում են որպես ծախս վարձակալության ժամկետի ընթացքում և ներառվում են այլ գործառնական ծախսերում: iv. Գործառնական վարձակալություն՝ Բանկը որպես վարձատու Բանկը ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում ներկայացնում է գործառնական վարձակալության առարկա հանդիսացող ակտիվը` ըստ ակտիվի բնույթի: Գործառնական վարձակալությունից ստացվող վարձակալական եկամուտը ճանաչվում է շահույթում կամ վնասում որպես այլ եկամուտ` հավասարաչափ վարձակալության ժամկետի ընթացքում: Վարձակալներին տրամադրված զեղչերի համախառն գումարը արտացոլվում է որպես վարձակալությունից եկամտի նվազեցում` հավասարաչափ վարձակալության ժամկետի ընթացքում: Գործառնական վարձակալության պայմանագրի հետ կապված սկզբնական ուղղակի ծախսումները ավելացվում են վարձակալության առարկա հանդիսացող ակտիվի հաշվեկշռային արժեքին: Ֆինանսական գործիքների հաշվանցում Ֆինանսական ակտիվները հաշվանցվում են պարտավորություններով և ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում արտացոլվում են զուտ մնացորդով, եթե գոյություն ունի ճանաչված գումարները հաշվանցելու իրավական հիմք և գոյություն ունի դրանք զուտ հիմքով մարելու կամ միաժամանակ ակտիվները իրացնելու և պարտավորությունները մարելու մտադրություն: Հաշվանցում կատարելու իրավունքը չպետք է պայմանավորված լինի ապագա ժամանակաշրջանի դեպքերով և պետք է ունենա իրավական ուժ բոլոր ստորև ներկայացված դեպքերում` ► բնականոն գործունեության ընթացքում, ► պարտականությունների չկատարման դեպքում, ► կազմակերպության կամ դրա որևէ գործընկերոջ վճարունակ չլինելու կամ լուծարման ժամանակ: Սույն պայմանները, որպես կանոն, չեն տարածվում հաշվանցման գլխավոր համաձայնությունների վրա, և համապատասխան ակտիվներն ու պարտավորությունները ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում արտացոլվում են համախառն արժեքով: 24 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Վերակազմակերպված վարկեր Հնարավորության դեպքում Բանկը ձգտում է վերակազմակերպել վարկերը, այլ ոչ թե բռնագանձել գրավադրված գույքը: Դա կարող է լինել վճարումների ժամկետները երկարաձգելու կամ նոր պայմաններով վարկային պայմանագրի կնքման միջոցով։ 2018 թվականի հունվարի 1-ից Բանկը ապաճանաչում է ֆինանսական ակտիվը, ինչպիսին է հաճախորդին տրված վարկը, երբ պայմանները այն աստիճան են վերանայվել, որ այն դարձել է հիմնովին նոր վարկ, և տարբերությունը ճանաչվում է որպես ապաճանաչումից օգուտ կամ վնաս այն չափով, որքանով արժեզրկումից կորուստը դեռ չի ճանաչվել։ Նոր ճանաչված վարկերը ակնկալվող վարկային կորուստների չափման նպատակով դասակարգվում են 1-ին փուլում, քանի դեռ նոր վարկը չի համարվում ձեռք բերված կամ ստեղծված արժեզրկված (POCI)։ Երբ Բանկը գնահատում է՝ արդյոք պետք է ապաճանաչել հաճախորդին տրված վարկը թե ոչ, հաշվի է առնում հետևյալ գործոնները՝ ► վարկի արժույթի փոփոխությունը, ► գործընկերոջ փոփոխությունը, ► եթե փոփոխությունը այնպիսին է, որ գործիքը այլևս չի համապատասխանի SPPI չափանիշին։ Եթե փոփոխությունը չի հանգեցնում զգալիորեն տարբերվող դրամական հոսքերի, փոփոխությունը չի բերում ապաճանաչման: Հիմք ընդունելով սկզբնական արդյունավետ տոկոսադրույքով զեղչված դրամական հոսքերի փոփոխությունը, Բանկը հաշվառում է փոփոխությունից օգուտը կամ վնասը՝ ներկայացնելով այն ֆինանսական արդյունքների մասին ֆինանսական հաշվետվությունում որպես տոկոսային եկամուտ՝ հաշվարկված արդյունավետ տոկոսադրույքով, այն չափով, որքանով արժեզրկումից վնասը դեռ չի հաշվառվել։ Այն փոփոխությունների համար, որոնք չեն հանգեցնում ապաճանաչման, Բանկը նաև վերագնահատում է, թե արդյոք եղել է վարկային ռիսկի զգալի աճ, կամ արդյոք ակտիվները պետք է դասակարգվեն որպես արժեզրկված։ Երբ փոփոխության արդյունքում ակտիվը դասակարգվում է որպես վարկային առումով արժեզրկված, այն պետք է մնա 3-րդ մակարդակում՝ նվազագույնը վեցամսյա փորձաշրջանով։ Վերափոխված վարկը 3-րդ մակարդակից վերադասակարգելու համար, պետք է կատարավեն մայր գումարի կամ տոկոսների որոշ մասի պարբերական վճարումներ, առնվազն փորձաշրջանի կեսի ընթացքում`փոփոխված վճարման ժամանակացույցի համաձայն։ Ֆինանսական ակտիվների արժեզրկում համաձայն ՀՀՄՍ 39-ի Մինչև 2018թ․ հունվարի 1-ը Բանկը յուրաքանչյուր հաշվետու ամսաթվի դրությամբ գնահատում էր, թե արդյոք առկա էր որևէ հայտանիշ, ըստ որի ֆինանսական ակտիվը կամ ֆինանսական ակտիվների խումբը կարող էր արժեզրկված լինել: Ֆինանսական ակտիվը կամ ֆինանսական ակտիվների խումբը համարվում էին արժեզրկված միայն և միայն այն դեպքում, եթե կար արժեզրկման օբյեկտիվ հայտանիշ, որպես ակտիվի սկզբնական ճանաչումից հետո տեղի ունեցած մեկ կամ մի քանի իրադարձությունների («կորստի դեպք») արդյունք, և երբ այդ իրադարձությունը կամ իրադարձություններն ազդեցություն ունեին ֆինանսական ակտիվից կամ ակտիվների խմբից ակնկալվող ապագա դրամական հոսքերի վրա, որոնք կարելի էր արժանահավատորեն չափել: Արժեզրկումից առաջացած վնասի օբյեկտիվ հայտանիշը կարող էր ներառել վարկառուի կամ վարկառուների խմբի զգալի ֆինանսական դժվարությունները, տոկոսագումարների և մայր գումարների վճարման պարտավորությունների խախտումների առկայությունը, այն հավանականությունը, որ տեղի կունենար սնանկացում կամ այլ ֆինանսական վերակազմակերպում, ինչպես նաև դիտարկվող շուկաներից տեղեկատվությունն ակնկալվող ապագա դրամական հոսքերի չափերի նվազման վերաբերյալ, օրինակ` ժամկետանց վճարումների մակարդակի փոփոխություն կամ տնտեսական պայմանների փոփոխություն, որոնք կապված էին վճարման պարտավորությունների խախտման հետ։ Վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական գործիքների դեպքում արժեզրկման հայտանիշ է նաև ներդրման իրական արժեքի նշանակալի կամ երկարատև նվազումը իր սկզբնական արժեքի համեմատությամբ։ Բանկը գնահատում էր արժեզրկված լինելու հայտանիշները անհատապես՝ էական ակտիվների համար, կամ խմբային` բոլոր ֆինանսական ակտիվների համար, որոնք անհատապես էական չեն համարվում: 25 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Ֆինանսական ակտիվների արժեզրկում համաձայն ՀՀՄՍ 39-ի (շարունակություն) Արժեզրկված լինելու օբյեկտիվ հայտանիշների առկայության դեպքում արժեզրկումից վնասը իրենից ներկայացնում էր ակտիվի հաշվեկշռային արժեքի և դրամական միջոցների ակնկալվող ապագա հոսքերի ներկա արժեքի տարբերությունը (որը չի ներառում վարկերից` ապագայում սպասվող կորուստները, որոնք Բանկը դեռ չի կրել), զեղչված սկզբնական արդյունավետ տոկոսադրույքով կամ վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական ակտիվների դեպքում՝ ներդրման և իրական արժեքի տարբերությամբ: Ակտիվի հաշվեկշռային արժեքը նվազեցվում էր, իսկ արժեզրկումից ծախսն արտացոլվում ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում: Տոկոսային եկամուտը շարունակում էր հաշվեգրվել նվազեցված հաշվեկշռային արժեքով` ակտիվի սկզբնական արդյունավետ տոկոսադրույքով: Վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական ակտիվների դեպքում կիրառվում էր արժեզրկման կորստի չափման համար ակնկալվող ապագա դրամական հոսքերի հաշվարկման տոկոսադրույքը։ Վարկերը, համապատասխան պահուստների հետ միասին, դուրս էին գրվում, եթե ապագայում չկար վարկը հավաքագրելու իրատեսական հեռանկար, և երբ բոլոր գրավներն իրացվել են կամ փոխանցվել Բանկին: Եթե հաջորդող տարվա ընթացքում գնահատված արժեզրկման ծախսն նվազում է արժեզրկման ճանաչումից հետո կատարված իրադարձությունների պատճառով, նախկինում ճանաչված արժեզրկման ծախսն հակադարձվում էր ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվության մեջ արտացոլելով: Վաճառքի համար մատչելի բաժնային գործիքներում ներդրումների արժեզրկումից վնասները չեն հակադարձվում ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվության միջոցով. արժեզրկումից հետո իրական արժեքի աճը ճանաչվում է այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքներում: Արժեզրկման խմբային գնահատման նպատակով ֆինանսական ակտիվները խմբավորվում էին Բանկի ներքին վարկային գնահատման համակարգի հիման վրա, որը հաշվի էր առնում վարկային ռիսկի այնպիսի բնութագրեր, ինչպիսիք են ակտիվի տեսակը, ոլորտը, աշխարհագրական դիրքը, գրավի տեսակը, ժամկետանցության կարգավիճակը և այլ հարակից գործոններ։ Ֆինանսական ակտիվների խմբի գծով ապագա դրամական հոսքերը, որոնց արժեզրկված լինելը գնահատվում էր խմբային հիմքով, որոշվում էին ակտիվների գծով կրած վնասների պատմական վիճակագրության հիման վրա, որի գծով պարտքային ռիսկի բնութագրերը համարժեք էին համանման ակտիվների խմբի բնութագրերին: Պատմական վիճակագրական շարքերը ճշգրտվում էին ընթացիկ շուկայական իրավիճակը արտացոլելու համար՝ չեզոքացնելու պատմական վիճակագրական շարքերի հիմքում ընկած այն շուկայական պայմանների ազդեցությունը, որոնք տվյալ ժամանակաշրջանում գոյություն չէին ունեցել, և արտացոլելու պատմական վիճակագրական շարքերի հիմքում չընդգրկված շուկայական նոր պայմանները: Ապագա դրամական հոսքերում գնահատման փոփոխությունները արտացոլվում և համապատասխանում էին դիտարկվող շուկաներում յուրաքանչյուր տարվա տեղեկատվության փոփոխությանը (օրինակ, գործազրկության մակարդակի փոփոխություն, անշարժ գույքի գներ, ապրանքների գներ, վճարունակության կարգավիճակ կամ այլ գործոններ, որոնք վկայում էին Բանկի կրած վնասների և դրանց չափի մասին): Ապագա դրամական հոսքերի գնահատման համար օգտագործվող մեթոդաբանությունը և ենթադրությունները պարբերաբար վերանայվում էին Բանկի կողմից` վնասների իրական և գնահատված արժեքների միջև տարբերությունները նվազեցնելու նպատակով: ՖՀՄՍ 9-ի համաձայն արժեզրկման գնահատման մասին տեղեկատվությունը ներկայացված է Ծանոթագրություն 26 -ում։ Ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների ապաճանաչում Ֆինանսական ակտիվներ Ֆինանսական ակտիվը (կամ, երբ կիրառելի է, ֆինանսական ակտիվի մի մասը, կամ ֆինանսական ակտիվների խմբի մի մասը) ապաճանաչվում է, երբ ► ակտիվից դրամական հոսքեր ստանալու պահանջի իրավունքի ժամկետն սպառվել է, ► Բանկը փոխանցում է ակտիվից դրամական հոսքեր ստանալու պահանջի իրավունքը կամ պահպանում է այդ իրավունքը, բայց պարտավորվում է ստացված գումարներն ամբողջությամբ և առանց էական ուշացման փոխանցել երրորդ կողմին` փոխանցման համաձայնագրի համաձայն, ինչպես նաև, ► Բանկը կամ (ա) փոխանցել է ակտիվի գծով բոլոր ռիսկերի և օգուտների զգալի մասը, կամ (բ) ոչ փոխանցել և ոչ էլ պահպանում է ակտիվի գծով բոլոր ռիսկերի և օգուտների զգալի մասը, սակայն փոխանցել է ակտիվի նկատմամբ վերահսկողության իրավունքը: 26 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների ապաճանաչում (շարունակություն) Այն դեպքում, երբ Բանկը փոխանցել է ակտիվից դրամական հոսքեր ստանալու պահանջի իրավունքը և ոչ փոխանցել ու ոչ էլ պահպանում է ակտիվի գծով բոլոր ռիսկերի և օգուտների զգալի մասը, և չի փոխանցել ակտիվի նկատմամբ վերահսկողությունը, ակտիվը հաշվառվում է ակտիվում Բանկի շարունակվող մասնակցության սահմաններում: Երբ շարունակվող մասնակցությունը ձեռք է բերում փոխանցվող ակտիվի նկատմամբ երաշխիքի ձև, այդպիսի մասնակցությունը չափվում է հետևյալ երկու մեծություններից նվազագույնով` ակտիվի սկզբնական հաշվեկշռային արժեք և Բանկից պահանջվող փոխհատուցման առավելագույն գումար: Երբ շարունակվող մասնակցությունը ձեռք է բերում փոխանցվող ակտիվի գծով թողարկված և/կամ գնված օպցիոնի ձև (ներառյալ` դրամական միջոցներով մարվող օպցիոններ կամ նմանատիպ գործիքներ), Բանկի մասնակցության չափը որոշվում է այն գումարի չափով, որով Բանկը կարող է հետ գնել փոխանցված ակտիվը, բացառությամբ իրական արժեքով գնահատված ակտիվի գծով վաճառված օպցիոնի (ներառյալ` դրամական միջոցներով մարվող օպցիոններ կամ նմանատիպ գործիքներ), երբ շարունակվող մասնակցության չափը համարվում է հետևյալ երկու մեծություններից նվազագույնը` փոխանցված ակտիվի իրական արժեք և օպցիոնի իրագործման գին: Արժեթղթավորում Գործառնական գործունեության շրջանակում Բանկը ապահովագրում է իր ֆինանսական ակտիվները՝ հիմնականում այդ ակտիվները վաճառելով հատուկ նշանակության կազմակերպությունների, որոնք արժեթղթեր են տրամադրում իրենց ներդրողներին։ Փոխանցված ակտիվները կարող են ենթակա լինել ապաճանաչման ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն։ Արժեթղթերով ապահովված ֆինանսական ակտիվներում մասնակցությունը կարող է պահվել Բանկի կողմից, և այն սկզբնապես դասակարգվում է որպես վարկեր և դեբիտորական պարտքեր։ Արժեթղթավորման գծով օգուտները կամ վնասները գնահատվում են ապաճանաչված ֆինանսական ակտիվի հաշվեկշռային արժեքի և պահպանվող մասնակցության հիման վրա՝ հիմք ընդունելով փոխանցման ամսաթվի դրությամբ դրանց իրական արժեքների հարաբերակցությունը։ Դուրս գրումը 2018 թվականի հունվարի 1-ից, ֆինանսական ակտիվները մասամբ կամ ամբողջությամբ դուրս են գրվում միայն այն ժամանակ, երբ Բանկը դադարեցրել է վերականգնումը՝ կապված գրավի իրացման կամ դրա բռնագանձման ցածր հավանականությամբ: Եթե դուրս գրվող գումարը գերազանցում է կուտակված կորուստների պահուստը, տարբերությունը նախ ավելացվում է պահուստին, որը այնուհետև կիրառվում է համախառն հաշվեկշռային արժեքի հանդեպ։ Բոլոր հետագա վերականգնումները հաշվանցվում են վարկային կորուստներից ծախսերի հետ։ Դուրս գրումը հանդիսանում է ապաճանաչման դեպք։ Ֆինանսական պարտավորություններ Ֆինանսական պարտավորությունն ապաճանաչվում է, երբ մարվում, չեղյալ է համարվում կամ լրանում է դրա գործողության ժամկետը։ Եթե նույն վարկատուի հանդեպ ունեցած ֆինանսական պարտավորությունը փոխարինվում է այլ ֆինանսական պարտավորությամբ, որի պայմաններն էականորեն փոփոխված են նախորդի համեմատ, նման փոխարինումը կամ փոփոխությունը դիտվում է որպես սկզբնական պարտավորության ապաճանաչում և նոր պարտավորության ճանաչում, իսկ համապատասխան հաշվեկշռային արժեքների տարբերությունը արտացոլվում է շահույթում կամ վնասում։ 27 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Ֆինանսական երաշխիքի պայմանագրեր Սովորական գործունեության ընթացքում Բանկը տրամադրում է ֆինանսական երաշխիքներ: Ֆինանսական երաշխիքի պայմանագիրն այն պայմանագիրն է, համաձայն որի երաշխավորող կողմը պարտավորվում է վճարել որոշակի գումար շահառուին, փոխհատուցելու որևէ պարտապանի՝ տվյալ պայմանագրի պայմաններին համապատասխան վճարումը չկատարելու հետևանքով շահառուի կրած վնասը: Ֆինանսական երաշխիքի պայմանագրերը ներառում են ակրեդիտիվներ, պայմանագրային վճարների երաշխիքներ և ակցեպտներ: Երաշխիքի պայմանագրերը ներառում են նաև կատարողական երաշխիքի պայմանագրեր, որոնք ապահովում են փոխհատուցում, երբ մյուս կողմը չի կատարում պայմանագրային պարտավորությունները, ինչպես նաև մրցույթների մասնակցության երաշխիքներ, մաքսային վճարումների երաշխիքներ և երաշխիքների այլ տեսակներ: Այս պայմանագրերը վարկային ռիսկ չեն փոխանցում: Երաշխիքի պայմանագրերը ֆինանսական հաշվետվություններում սկզբնապես ճանաչվում են իրական արժեքով «Այլ պարտավորություններ» հոդվածում` ստացված միջնորդավճարների չափով: Պարտավորության սկզբնական ճանաչումից հետո Բանկը յուրաքանչյուր երաշխիքի պայմանագրի գծով իր պարտավորությունը գնահատում է հետևյալ երկու մեծություններից առավելագույնով. ամորտիզացված միջնորդավճարների գումարի և երաշխիքի պայմանագրից առաջացող ֆինանսական պարտավորությունը մարելու համար անհրաժեշտ ծախսումների լավագույն գնահատականի: Ֆինանսական երաշխիքների հետ կապված պարտավորությունների ավելացումը ճանաչվում է ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում: Միջնորդավճարների գծով ստացված վարձատրությունը ճանաչվում է ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում գծային մեթոդով` պայմանագրի ողջ ժամկետի ընթացքում: Հարկում Շահութահարկի գծով ընթացիկ ծախսը հաշվարկվում է ՀՀ օրենսդրության համաձայն: Հետաձգված հարկային ակտիվներն ու պարտավորությունները հաշվարկվում են ժամանակավոր տարբերությունների վրա պարտավորությունների մեթոդով։ Հետաձգված շահութահարկը հաշվարկվում է բոլոր ժամանակավոր տարբերությունների համար, որոնք առաջանում են ֆինանսական հաշվետվություններում ճանաչված ակտիվների և պարտավորությունների հաշվեկշռային գումարների և հարկային նպատակներով հաշվարկվող գումարների միջև, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ այդ տարբերություններն առաջացել են կազմակերպությունների միավորում չհանդիսացող գործառնություններից առաջացող գուդվիլի կամ ակտիվների կամ պարտավորությունների սկզբնական ճանաչման ժամանակ, և որն առաջացման պահին չի ազդում ո´չ հաշվապահական, ո´չ էլ հարկման նպատակով հաշվարկվող շահույթի վրա: Հետաձգված հարկային ակտիվը ճանաչվում է միայն այն չափով, որքանով հավանական է, որ ապագայում առկա կլինի հարկման ենթակա շահույթ, որի նկատմամբ կարող են կիրառվել նվազեցվող ժամանակավոր տարբերությունները: Հետաձգված հարկային ակտիվները և պարտավորությունները հաշվարկվում են այն հարկային դրույքաչափով, որը ենթադրվում է, որ կգործի ակտիվների իրացման և պարտավորությունների մարման ժամանակ` հիմնվելով տվյալ ժամանակաշրջանի կամ հաշվետու ժամանակաշրջանի փաստացի գործող դրույքաչափերի վրա: Հետաձգված շահութահարկը հաշվարկվում է այն ժամանակավոր տարբերությունների գծով, որոնք առաջանում են դուստր կազմակերպություններում կատարված ներդրումներից, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ ժամանակավոր տարբերությունների իրացման ժամկետները ենթակա են կառավարման, և հավանական է, որ դրանք տեսանելի ապագայում չեն իրացվի: ՀՀ-ում գործում են նաև այլ գործառնական հարկեր, որոնք վերաբերում են Բանկի գործունեությանը: Այդ հարկերը ներառված են այլ գործառնական ծախսերում։ 28 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Բանկի սեփականությանն անցած գրավ Բանկի սեփականությանն անցած գրավը գնահատվում է հետևյալ երկու արժեքներից նվազագույնով. ձեռքբերման արժեք և իրացման զուտ արժեք: Հիմնական միջոցներ Սկզբնական ճանաչման ժամանակ հիմնական միջոցները արտացոլվում են սկզբնական արժեքով առանց ամենօրյա սպասարկման ծախսերի՝ հանած կուտակված մաշվածությունն ու արժեզրկումից կուտակված վնասները: Այդ գումարը ներառում է սարքավորման փոխարինման ժամանակ կատարված ծախսերը, եթե դրանք բավարարում են ճանաչման չափանիշներին: Հիմնական միջոցների հաշվեկշռային արժեքը վերանայվում է արժեզրկման տեսանկյունից այն դեպքում, երբ առաջանում են դեպքերի կամ իրավիճակների այնպիսի փոփոխություններ, որոնք վկայում են, որ այդպիսի ակտիվների արժեքը, հնարավոր է, որ չի փոխհատուցվի: Փաստացի արժեքով սկզբնական ճանաչումից հետո շենքերն արտացոլվում են վերագնահատված արժեքով, որն իրենից ներկայացնում է իրական արժեքը վերագնահատման ամսաթվի դրությամբ` հանած համապատասխան կուտակված մաշվածությունն ու արժեզրկումից կուտակված վնասները: Վերագնահատումն իրականացվում է բավարար պարբերականությամբ, որպեսզի վերագնահատված ակտիվի իրական արժեքը էականորեն չտարբերվի դրա հաշվեկշռային արժեքից: Վերագնահատման ամսաթվի դրությամբ կուտակված մաշվածությունը բացառվում է` միաժամանակ նվազեցվելով ակտիվի համախառն հաշվեկշռային արժեքից, և ստացված գումարը վերահաշվարկվում է` հաշվի առնելով ակտիվի վերագնահատված գումարը: Վերագնահատման արժեքի աճը արտացոլվում է այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների կազմում, եթե այն տվյալ ակտիվի արժեքի նախորդ նվազման վերականգնում չէ, որը նախկինում արտացոլվել էր ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում: Այս դեպքում ակտիվի արժեքի աճը վերագրվում է ֆինանսական արդյունքներին: Վերագնահատումից արժեքի նվազումը արտացոլվում է ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում, բացառությամբ նախկինում հիմնական միջոցների վերագնահատման պահուստում արտացոլված նույն ակտիվի գծով արժեքի աճի հաշվին այդպիսի նվազեցման անմիջական հաշվանցմանը: Հիմնական միջոցների վերագնահատման պահուստի տարեկան փոխանցումը չբաշխված շահույթ իրականացվում է ակտիվի վերագնահատված հաշվեկշռային արժեքի մաշվածության և ակտիվի սկզբնական արժեքի մաշվածության գումարների տարբերության հաշվին: Ակտիվի օտարման դեպքում վերագնահատման պահուստում ներառված գումարը փոխանցվում է չբաշխված շահույթ: Ակտիվի մաշվածության հաշվարկումը սկսվում է կատարվել այն ժամանակ, երբ այն օգտագործման համար մատչելի է դառնում: Մաշվածությունը հաշվարկվում է գծային մեթոդով՝ ակտիվների ներքոնշյալ օգտակար ծառայության գնահատված ժամկետների ընթացքում՝ Տարի Շենքեր Կառուցվածքներ, մեքենաներ և սարքավորումներ Կահույք և պարագաներ Սերվերային սարքավորումներ, Էմբոսերներ, բանկոմատներ և արժույթի փոխարկման մեքենաներ Համակարգչային և գրասենյակային տեխնիկա Փոխադրամիջոցներ 20 10 5 8 5 5 Ակտիվի մնացորդային արժեքները, օգտակար ծառայության ժամկետները և մաշվածության հաշվարկման մեթոդները վերանայվում և, եթե անհրաժեշտ է, փոփոխվում են յուրաքանչյուր հաշվետու տարվա վերջում: Վերանորոգումների և արդիականացման հետ կապված ծախսումները ծախսագրվում են կատարման ժամանակ և ներառվում են այլ գործառնական ծախսերի կազմում բացառությամբ, եթե դրանք որակավորվում են որպես կապիտալացվող: 29 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Գուդվիլ Ձեռնարկատիրական գործունեության միավորման արդյունքում ձեռքբերված գուդվիլը սկզբնապես ճանաչվում է որպես փոխանցված հատուցման և ձեռքբերված որոշելի զուտ ակտիվների և ստանձնած պարտավորությունների տարբերություն: Դուստր ընկերությունների ձեռքբերման ժամանակ առաջացող գուդվիլը ճանաչվում է գուդվիլի և ոչ նյութական ակտիվների կազմում: Ասոցիացված կազմակերպությունների ձեռքբերման ժամանակ առաջացող գուդվիլը արտացոլվում է ասոցիացված կազմակերպություններում կատարված ներդրումների կազմում: Սկզբնական ճանաչումից հետո գուդվիլը հաշվառվում է սկզբնական արժեքով` հանած արժեզրկումից կորուստները: Գուդվիլը գնահատվում է արժեզրկման տեսանկյունից յուրաքանչյուր տարի կամ ավելի հաճախ, եթե ինչ-որ իրադարձություններ կամ հանգամանքների փոփոխություններ վկայում են հաշվեկշռային արժեքի արժեզրկման մասին: Ձեռնարկատիրական գործունեության միավորման արդյունքում ձեռքբերված գուդվիլը, արժեզրկման տեսանկյունից գնահատելու նպատակով, ձեռքբերման ամսաթվից սկսած բաշխվում է Բանկի դրամաստեղծ միավորների կամ դրամաստեղծ միավորների խմբերի միջև, որոնք ակնկալվում է, որ ձեռնարկատիրական գործունեության միավորման արդյունքում կստանան օգուտներ` անկախ այն բանից, թե ձեռքբերված կազմակերպության այլ ակտիվներն ու պարտականությունները վերագրվում են այդ դրամաստեղծ միավորների կամ դրամաստեղծ միավորների խմբերին, թե` ոչ: Յուրաքանչյուր դրամաստեղծ միավոր կամ դրամաստեղծ միավորների խումբ, որին վերաբերում է գուդվիլը, պետք է. ► իրենից ներկայացնի ներքին կառավարման նպատակով գուդվիլի վերլուծության տեսանկյունից Բանկի կազմում առավել ցածր մակարդակի վարչական միավոր, ► մինչ միավորումը չգերազանցի գործառնական սեգմենտը՝ համաձայն ՖՀՄՍ 8 «Գործառնական սեգմենտներ» ստանդարտի սահմանման: Գուդվիլի արժեզրկումը գնահատվում է դրամաստեղծ միավորի (կամ դրամաստեղծ միավորների խմբի) փոխհատուցվող արժեքի հիման վրա: Արժեզրկումից կորուստները ճանաչվում են, եթե դրամաստեղծ միավորի (կամ դրամաստեղծ միավորների խմբի) հաշվեկշռային արժեքը գերազանցում է դրա փոխհատուցվող արժեքը: Գուդվիլի արժեզրկումից կորուստները հետագայում չեն հակադարձվում: Այլ ոչ նյութական ակտիվներ Այլ ոչ նյութական ակտիվները` բացառությամբ գուդվիլի, ներառում են համակարգչային ծրագրերն ու լիցենզիաները: Առանձին ձեռք բերված ոչ նյութական ակտիվները սկզբնապես ճանաչվում են ձեռքբերման արժեքով: Ձեռնարկատիրական միավորման արդյունքում ձեռքբերված ոչ նյութական ակտիվների արժեքը ձեռքբերման ամսաթվի դրությամբ դրանց իրական արժեքն է: Սկզբնական ճանաչումից հետո ոչ նյութական ակտիվները հաշվառվում են սկզբնական արժեքով՝ հանած կուտակված ամորտիզացիան և արժեզրկումից կուտակված վնասները: Ոչ նյութական ակտիվների օգտակար ծառայության ժամկետները կարող են լինել որոշակի կամ անորոշ: Որոշակի օգտակար ծառայության ժամկետ ունեցող ոչ նյութական ակտիվները ամորտիզացվում են գծային մեթոդով օգտակար ծառայության ընթացքում, որը կազմում է 10 տարի, և գնահատվում են արժեզրկման տեսանկյունից, երբ առկա են արժեզրկման հայտանիշեր: Անորոշ օգտակար ծառայության ժամկետով ոչ նյութական ակտիվների ամորտիզացիայի հաշվարկման մեթոդները և ժամկետները վերանայվում են, նվազագույնը, յուրաքանչյուր ֆինանսական տարվա վերջում: 30 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Վաճառքի համար պահվող ակտիվներ Բանկը դասակարգում է ոչ ընթացիկ ակտիվը (կամ օտարման խումբը) որպես վաճառքի համար պահվող, եթե դրա հաշվեկշռային արժեքը փոխհատուցվելու է հիմնականում վաճառքի գործարքի, այլ ոչ թե շարունակական օգտագործման միջոցով: Դրա համար ակտիվը (կամ օտարման խումբը) պետք է իր ներկա վիճակում պատրաստ լինի անմիջապես վաճառքի համար` միայն այդպիսի ակտիվների (կամ օտարման խմբերի) վաճառքների համար բնորոշ և ընդունված պայմաններով, իսկ դրա վաճառքը պետք է լինի բարձր հավանական: Որպեսզի վաճառքը ունենա բարձր հավանականություն, Բանկի ղեկավարությունը պետք է հստակորեն նպատակադրված լինի պլանավորել վաճառել ոչ ընթացիկ ակտիվը (կամ օտարման խումբը) և պետք է ձեռնարկի գնորդ գտնելու և վաճառքի պլանը կատարելու ակտիվ ծրագիր: Ավելին, ակտիվը (կամ օտարման խումբը) իր ընթացիկ իրական արժեքի համեմատ ողջամիտ գնով պետք է ակտիվորեն առաջարկվի շուկայում վաճառքի համար, բացի այդ պետք է ակնկալվի, որ դասակարգման ամսաթվից հետո մեկ տարվա ընթացքում վաճառքը կհամարվի ավարտված Բանկը վաճառքի համար պահվող ակտիվը (կամ օտարման խումբը) չափում է հաշվեկշռային արժեքից և վաճառքի համար անհրաժեշտ ծախսումներով նվազեցված իրական արժեքից նվազագույնով: Բանկը ճանաչում է արժեզրկումից վնասներ` ակտիվի (կամ օտարման խմբի) արժեքի սկզբնական կամ հետագա՝ մինչև վաճառքի համար անհրաժեշտ ծախսումներով նվազեցված իրական արժեքը դուրսգրումների միջոցով, եթե իրադարձությունները կամ պայմանների փոփոխությունները վկայում են, որ դրանց հաշվեկշռային արժեքը կարող է արժեզրկված լինել: Պաշարներ Պաշարները չափվում են ինքնարժեքից և իրացման զուտ արժեքից նվազագույնով։ Պաշարների արժեքը որոշվում է առաջին մուտք առաջին ելք սկզբունքի հիման վրա և իր մեջ ներառում է պաշարների ձեռքբերման և ներկա գտնվելու վայր և վիճակին բերելու հետ կապված ծախսումները։ Պահուստներ Պահուստը ճանաչվում է, երբ Բանկն ունի գործող իրավական կամ կառուցողական պարտավորություն, որպես անցյալ դեպքերի արդյունք, և հավանական է, որ այդ պարտականությունը մարելու նպատակով կպահանջվի տնտեսական օգուտներ մարմնավորող միջոցների արտահոսք, և պարտավորության գումարը հնարավոր է արժանահավատորեն գնահատել: Կանոնադրական կապիտալ Կանոնադրական կապիտալ Սովորական բաժնետոմսերը արտացոլվում են սեփական կապիտալի կազմում: Նոր բաժնետոմսերի թողարկմանը վերաբերող ուղղակի ծախսերը, բացառությամբ ձեռնարկատիրական գործունեության միավորման դեպքերի, արտացոլվում են սեփական կապիտալում որպես թողարկման գծով մուտքերից նվազեցում: Երբ թողարկման արդյունքում ստացված գումարների իրական արժեքը գերազանցում է բաժնետոմսերի անվանական արժեքը, տարբերությունը հաշվառվում է որպես էմիսիոն եկամուտ: Շահաբաժիններ Հաշվետու ամսաթվի դրությամբ շահաբաժինները նվազեցվում են սեփական կապիտալից և ճանաչվում են որպես պարտավորություն միայն այն դեպքում, երբ դրանք հայտարարվել են մինչև հաշվետու ամսաթիվը ներառյալ: Մինչև հաշվետու ամսաթիվը առաջարկված կամ հաշվետու ամսաթվից հետո մինչև ֆինանսական հաշվետվությունների հրապարակման ամսաթիվը առաջարկված կամ հայտարարված շահաբաժինները բացահայտվում են ֆինանսական հաշվետվություններում: 31 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Պայմանական ակտիվներ և պարտավորություններ Պայմանական պարտավորությունները չեն արտացոլվում ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում, այլ բացահայտվում են հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններում, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ պարտավորության մարման հետ կապված ռեսուրսների արտահոսքը համարվում է քիչ հավանական: Պայմանական ակտիվները չեն արտացոլվում ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում և բացահայտվում են հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններում այն դեպքերում, երբ դրանց հետ կապված տնտեսական օգուտների ներհոսքը համարվում է հավանական: Եկամուտների և ծախսերի ճանաչումը Եկամուտները ճանաչվում են, եթե հավանական է, որ տնտեսական օգուտները կներհոսեն Բանկ, և այդ եկամուտները հնարավոր է արժանահավատորեն չափել: Ստորև ներկայացվող չափանիշները նույնպես պետք է հաշվի առնվեն նախքան եկամտի ճանաչումը. Տոկոսային և համանման եկամուտ և ծախս 2018 թվականի հունվարի 1-ից Բանկը հաշվարկում է տոկոսային եկամուտ ամորտիզացված արժեքով կամ իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային ֆինանսական ակտիվների գծով, կիրառելով արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդը ֆինանսական ակտիվների համախառն արժեքի նկատմամբ, բացառությամբ արժեզրկված ակտիվների (մինչև 2018թ․հունվարի 1-ը՝ կիրառելով արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդը ֆինանսական ակտիվների ամորտիզացված արժեքի նկատմամբ)։ Արդյունավետ տոկոսադրույքը այն տոկոսադրույքն է, որով զեղչված ակնկալվող ապագա դրամական վճարումները կամ ներհոսքերը ֆինանսական գործիքի ենթադրվող ողջ օգտագործման ժամանակահատվածում կամ կիրառելի դեպքերում՝ ավելի կարճ ժամանակահատվածում, ճշգրտորեն զեղչվում են մինչև ֆինանսական ակտիվի կամ պարտավորության զուտ հաշվեկշռային արժեքը: Հաշվարկի ժամանակ հաշվի են առնվում ֆինանսական գործիքի գծով բոլոր պայմանագրային պայմանները (օրինակ՝ ժամկետից շուտ մարման իրավունքը) և միջնորդավճարների գծով կամ լրացուցիչ ծախսերը, որոնք անմիջականորեն կապված են գործիքի հետ և որոնք արդյունավետ տոկոսադրույքի բաղկացուցիչ մաս են կազմում, սակայն հաշվի չեն առնվում ապագա վնասները: Ֆինանսական ակտիվի կամ ֆինանսական պարտավորության հաշվեկշռային արժեքները ճշգրտվում են Բանկի կողմից միջոցների ելքերի կամ մուտքերի գնահատումների վերանայման դեպքում: Ճշգրտված հաշվեկշռային արժեքը հաշվարկվում է սկզբնական արդյունավետ տոկոսադրույքի հիման վրա, իսկ հաշվեկշռային արժեքի փոփոխությունը դիտվում է որպես տոկոսային եկամուտ կամ ծախս: Երբ ֆինանսական ակտիվը դառնում է արժեզրկված, Բանկը հաշվարկում է տոկոսային եկամուտը` կիրառելով արդյունավետ տոկոսադրույքը ֆինանսական ակտիվի զուտ ամորտիզացված արժեքի նկատմամբ: Եթե ֆինանսական ակտիվը վերականգնվում է և այլևս արժեզրկված չէ, Բանկը վերադառնում է համախառն հիմքով տոկոսային եկամտի հաշվարկին: Ձեռք բերված կամ ստեղծված արժեզրկված (POCI) ֆինանսական ակտիվների համար Բանկը տոկոսային եկամուտը հաշվարկում է` հաշվարկելով վարկային ճշգրտված արդյունավետ տոկոսադրույքը (EIR) և կիրառելով այն ակտիվի ամորտիզացված արժեքի նկատմամբ։ Վարկային ճշգրտված արդյունավետ տոկոսադրույքը (EIR) այն տոկոսադրույքն է, որով սկզբնական ճանաչման ժամանակ զեղչվում են ակնկալվող ապագա դրամական հոսքերը (ներառյալ՝ վարկային կորուստները)՝ ձեռք բերված կամ ստեղծված արժեզրկված (POCI) ֆինանսական ակտիվների ամորտիզացված արժեքին։ Իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով չափվող բոլոր ֆինանսական ակտիվներից տոկոսային եկամուտը ճանաչվում է՝ ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում «Այլ տոկոսային եկամուտներում» օգտագործելով պայմանագրային տոկոսադրույքը։ 32 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Եկամուտների և ծախսերի ճանաչումը (շարունակություն) Միջնորդավճարների գծով եկամուտ Հաճախորդներին մատուցվող տարբեր ծառայություններից Բանկը ստանում է միջնորդավճարների գծով եկամուտ: Միջնորդավճարների գծով եկամուտը կարող է բաժանվել հետևյալ երկու խմբի. ► միջնորդավճարների գծով եկամուտ, որը ստացվում է որոշակի ժամանակահատվածում մատուցվող ծառայություններից Միջնորդավճարների գծով եկամուտը, որը ստացվում է որոշակի ժամանակահատվածում մատուցվող ծառայություններից, հաշվեգրվում է այդ ժամանակահատվածի ընթացքում, քանի որ համապատասխան կատարողական պարտավորությունները բավարարված են: Նման հոդվածները ներառում են միջնորդավճարների գծով եկամուտը ակտիվների կառավարման, պահառության և կառավարման ու խորհրդատվական այլ ծառայությունների համար միջնորդավճարները: Վարկերի տրամադրման գծով պարտավորության դիմաց միջնորդավճարները, եթե վարկի օգտագործման հավանականությունը բարձր է, և վարկերի հետ կապված այլ միջնորդավճարները հետաձգվում են (վարկերի տրամադրման հետ կապված ցանկացած լրացուցիչ ծախսումների հետ միասին) և ճանաչվում են որպես վարկի արդյունավետ տոկոսադրույքի ճշգրտում: ► միջնորդավճարների գծով եկամուտ` միջնորդային ծառայությունների գծով Երրորդ անձի անունից գործարքի բանակցություններն անցկացնելու և մասնակցելու համար (օրինակ՝ երբ Բանկի կատարողական պարտավորությունն է բաժնետոմսերի կամ այլ արժեթղթերի առքը, կամ ընկերության առք ու վաճառքի համաձայնագրի կնքումը) ստացված կոմիսիոն վճարները ճանաչվում են այդ գործարքի ավարտից հետո: Կոմիսիոն վճարները կամ դրանց բաղկացուցիչ մասերը, որոնք կապված են որոշակի կատարողական պարտավորությունների հետ, ճանաչվում են համապատասխան ցուցանիշների բավարարումից հետո: Շահաբաժիններից եկամուտ Եկամուտը ճանաչվում է, երբ Բանկի ՝ վճար ստանալու իրավունքը հաստատված է: Արտարժույթի վերահաշվարկ Ֆինանսական հաշվետվությունները ներկայացված են ՀՀ դրամով, որը Բանկի գործառնական ու հաշվետվությունների ներկայացման արժույթն է: Արտարժույթով կատարված գործարքները վերահաշվարկվում են գործառնական արժույթի` գործարքի օրվա միջին շուկայական փոխարժեքով: Արտարժույթով արտահայտված դրամային ակտիվներն ու պարտավորությունները վերահաշվարկվում են գործառնական արժույթով` կիրառելով հաշվետու ամսաթվի փոխարժեքը: Արտարժույթով արտահայտված գործարքների փոխարկումից առաջացած օգուտը և վնասը ճանաչվում է ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվության «Արտարժութային գործառնություններից օգուտներ/(վնասներ)` արտարժույթի վերագնահատում» հոդվածում: Ոչ դրամային հոդվածների համար, որոնք ներկայացվում են արտարժույթով արտահայտված սկզբնական արժեքով, վերագնահատման ժամանակ կիրառվում է սկզբնական գործարքի ամսաթվի փոխարժեքը: Իրական արժեքով հաշվառվող արտարժույթով արտահայտված ոչ դրամային հոդվածները վերահաշվարկվում են՝ կիրառելով իրական արժեքի որոշման օրվա փոխարժեքը: Գործարքի ամսաթվի դրությամբ պայմանագրային փոխարժեքի և ԿԲ փոխարժեքի տարբերությունը ներառվում է եկամտի կազմում` նվազեցված արտարժույթով կատարված գործարքի գծով ծախսերը: 2018 և 2017 թվականների դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ ԿԲ-ի կողմից հայտարարված փոխարժեքը կազմում էր 1 ԱՄՆ դոլարի համար 483.75 և 484.10 ՀՀ դրամ՝ համապատասխանորեն։ 33 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Դեռևս չկիրառվող նոր ստանդարտներ Ստորև ներկայացված են ստանդարտները և մեկնաբանությունները, որոնք թողարկվել են, բայց Բանկի ֆինանսական հաշվետվությունների հրապարակման օրվա դրությամբ դեռևս ուժի մեջ չեն մտել: Բանկը մտադիր է կիրառել այդ ստանդարտները ուժի մեջ մտնելուց հետո: ՖՀՄՍ 16 «Վարձակալություն» 2016թ. հունվարին ՀՀՄՍԽ-ն հրապարակել է ՖՀՄՍ 16-ը, որը փոխարինում է ՀՀՄՍ 17-ին «Վարձակալություն», ՖՀՄՄԿ 4-ին «Համաձայնություններում Վարձակալության Առկայության Որոշում», ՄՄԿ 15-ին «Գործառնական Վարձակալություն. Խրախուսող պայմաններ» և ՍՄԿ 27-ին «Վարձակալության իրավական ձև ներառող գործարքների բովանդակության գնահատում»: ՖՀՄՍ 16-ը սահմանում է վարձակալությունների ճանաչման, չափման, ներկայացման և բացահայտման սկզբունքները և պահանջում է վարձակալից հաշվառել բոլոր վարձակալությամբ ստացած ակտիվները միասնական հաշվապահական հաշվեկշռի մոդելով, ՀՀՄՍ 17-ի ֆինանսական վարձակալության հաշվառման նմանությամբ: Ստանդարտը նախատեսում է երկու տեսակի բացառություն վարձակալի համար` ցածրարժեք ակտիվների (օր.` անձնական համակարգիչներ) և կարճաժամկետ (12 ամսից պակաս ժամկետով) վարձակալության պարագայում: Վարձակալության սկսվելու օրվանից վարձակալը պետք է ճանաչի պարտավորություն վարձավճարների գծով (վարձակալական պարտավորություն) և ակտիվ, որը ներկայացնում է վարձակալված ակտիվի օգտագործման իրավունքը վարձակալության ողջ ընթացքում (օր.՝ ակտիվի օգտագործման իրավունք): Վարձակալը պետք է առանձին ճանաչի վարձակալական պարտավորության գծով տոկոսային ծախսը և ակտիվի օգտագործման իրավունքի մաշվածության ծախսը: Վարձակալական պարտավորության չափը պետք է վերանայվի որոշակի իրադարձությունների ի հայտ գալու պարագայում (օր.` վարձակալության ժամանակահատվածի փոփոխություն, ապագա վարձավճարների փոփոխություն՝ կապված վարձավճարի չափի որոշման համար օգտագործվող ինդեքսի կամ դրույքի փոփոխության հետ): Վարձակալը հիմնականում կճանաչի վարձակալական պարտավորության վերաչափման գումարը` որպես ակտիվի օգտագործման իրավունքի ճշգրտում: Վարձատուի հաշվառումը ըստ ՖՀՄՍ 16-ի զգալի փոփոխություններ չի կրի ՀՀՄՍ 17-ի համեմատ: Վարձատուները կշարունակեն դասակարգել վարձակալությունները նույն սկզբունքով, ինչ ՀՀՄՍ 17-ի դեպքում և կտարբերակեն երկու տեսակի վարձակալություն` գործառնական և ֆինանսական: ՖՀՄՍ 16-ը գործում է 2019թ․ սկսվող կամ հաջորդող տարեկան ժամանակաշրջանների համար և պահանջում է վարձակալներին և վարձատուներին կատարել ավելի ընդարձակ բացահայտումներ, քան ՀՀՄՍ 17-ի դեպքում: Բանկը նախատեսում է ՖՀՄՍ 16-ին անցումը իրականացնել հետընթաց մոտեցմամբ` նախնական կիրառման ամսաթվին ճանաչված ՖՀՄՍ 16-ի կիրառման կուտակային ազդեցությամբ: Բանկը նախընտրում է կիրառել ստանդարտը այն պայմանագրերի նկատմամբ, որոնք նախկինում նույնականացվել են որպես վարձակալություն կիրառելով ՀՀՄՍ 17-ը և ՖՀՄՄԿ 4-ը: Այնուամենայնիվ, Բանկը չի կիրառի ստանդարտը այն պայմանագրերի նկատմամբ ,որոնք նախկինում չեն սահմանվել որպես ՀՀՄՍ 17-ով և ՖՀՄՄԿ 4-ով կիրառվող վարձակալություն: Բանկը կորոշի օգտագործել ստանդարտով առաջարկվող բացառությունները վարձակալական պայմանագրերի գծով, որոնց համար վարձակալության ժամկետը վերջանում է սկզբնական կիրառման ամսաթվից հետո 12 ամսվա ընթացքում, և վարձակալական պայմանագրերի գծով, որոնց հետ կապված ակտիվը ցածրարժեք է։ Բանկն ունի որոշակի գրասենյակային սարքավորումների վարձակալություն (օրինակ՝ անհատական համակարգիչներ, տպագրության և պատճենահանման մեքենաներ), որոնք համարվում են ցածրարժեք: 34 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Դեռևս չկիրառվող նոր ստանդարտներ (շարունակություն) ՖՀՄՍ 16-ի կիրառման՝ նախնական գնահատված ազդեցությունը Բանկի ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվության վրա հետևյալն է 1 հունվարի 2019թ Ակտիվներ Հիմնական միջոցներ (օգտագործման իրավունքով ակտիվներ) Այլ ակտիվներ (կանխավճարներ) Ընդամենը ակտիվներ 4,714,395 (87,075) 4,627,320 Պարտավորություններ Այլ պարտավորություններ (վարձակալական պարտավորություն) Ընդամենը պարտավորություններ 4,627,320 4,627,320 Զուտ ազդեցությունը կապիտալի վրա – ՖՀՄՄԿ մեկնաբանություն 23` «Անորոշություն շահութահարկի հաշվարկման կանոնների վերաբերյալ» Մեկնաբանությունը վերաբերում է շահութահարկի հաշվառմանը, երբ հարկի հաշվարկը պարունակում է անորոշություն, որն ազդում է ՀՀՄՍ 12-ի կիրառման վրա: Մեկնաբանությունը չի կիրառվում ՀՀՄՍ 12-ի շրջանակից դուրս հարկերի կամ հավաքագրումների վրա, ինչպես նաև չի պարունակում կոնկրետ պահանջներ անորոշ հարկային մեկնաբանությունների հետ կապված տոկոսների և տույժերի վերաբերյալ։ Մեկնաբանությունը մասնավորապես վերաբերում է հետևյալին՝ ► արդյոք կազմակերպությունը առանձին է հաշվի առնում անորոշ հարկային մեկնաբանությունները, ► կազմակերպության ենթադրությունները ՝ կապված հարկային մարմինների կողմից հարկման մոտեցումների մեկնաբանությունների ստուգման հետ, ► ինչպես է կազմակերպությունը սահմանում հարկվող շահույթը (հարկային վնասը), հարկման բազան, չօգտագործված հարկային վնասները, չօգտագործված հարկային գերավճարները և հարկային դրույքաչափերը, ► ինչպես է կազմակերպությունը հաշվի առնում փաստերի և հանգամանքների փոփոխությունները։ Կազմակերպությունը պետք է որոշի, թե արդյոք յուրաքանչյուր անորոշ հարկային մոտեցում պետք է դիտարկել առանձին, թե մեկ կամ մի քանի այլ անորոշ հարկային մոտեցումների հետ միասին։ Պետք է կիրառել այն մոտեցումը, որն ավելի լավ է կանխատեսում անորոշության հստակեցման արդյունքը: Մեկնաբանությունն ուժի մեջ է մտնում 2019 թ․ հունվարի 1-ից կամ դրանից հետո սկսվող հաշվետու ժամանակաշրջանների համար, սակայն գոյություն ունեն որոշակի անցումային պարզեցումներ: Բանկը կսկսի կիրառել մեկնաբանությունը գործողության մեջ մտնելու օրվանից: Քանի որ Բանկը գործում է բարդ հարկային միջավայրում, մեկնաբանության կիրառումը կարող է ազդել նրա ֆինանսական հաշվետվությունների վրա: Բացի այդ, Բանկին կարող է անհրաժեշտ լինել մշակել գործընթացներ և ընթացակարգեր տեղեկատվություն ստանալու համար, որն անհրաժեշտ է մեկնաբանությունը ժամանակին կիրառելու համար։ Փոփոխություններ ՖՀՄՍ 9-ում՝ Կանխավճարի հատկանիշներ բացասական փոխհատուցմամբ ՖՀՄՍ 9-ի համաձայն, պարտքային գործիքը կարող է չափվել ամորտիզացված արժեքով կամ իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով, պայմանով, որ պայմանագրային դրամական միջոցների հոսքերը բացառապես մայր գումարի և չմարված գումարի վրա հաշվեգրված տոկոսագումարների վճարումներն են (SPPI չափանիշը), և գործիքը պահվում է տվյալ դասակարգման համար համապատասխան բիզնես մոդելի շրջանակներում: ՖՀՄՍ 9-ի փոփոխությունները հստակեցնում են, որ ֆինանսական ակտիվը անցնում է SPPI չափանիշով, անկախ իրադարձությունից կամ հանգամանքից, որը հանգեցնում է պայմանագրի վաղաժամկետ դադարեցման, և անկախ նրանից, թե որ կողմն է վճարում կամ ստանում ողջամիտ փոխհատուցում պայմանագրի վաղաժամկետ դադարեցման համար: Փոփոխությունները ուժի մեջ են մտնում 2019 թվականի հունվարի 1-ից և պետք է կիրառվեն հետընթաց մոտեցմամբ, վաղաժամկետ կիրառումը թույլատրվում է։ Փոփոխությունները ազդեցություն չունեն Բանկի ֆինանսական հաշվետվությունների վրա: 35 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Դեռևս չկիրառվող նոր ստանդարտներ (շարունակություն) Տարեկան բարեփոխումներ 2015-2017 շրջան (թողարկված 2017 թվականի դեկտեմբերին) Այս բարեփոխումները ներառում են՝ ՖՀՄՍ 3 «Ձեռնարկատիրական գործունեության միավորումներ» Փոփոխությունները հստակեցնում են, որ երբ կազմակերպությունը վերահսկողություն է ստանում համատեղ գործունեության նկատմամբ, այն կիրառվում է փուլերով ձեռք բերված ձեռնարկատիրական գործունեության միավորման պահանջները, ներառյալ համատեղ գործունեության ակտիվներում և պարտավորություններում նախկինում ունեցած մասնակցության վերաչափումը իրական արժեքով: Այդպիսով, ձեռք բերողը վերաչափում է համատեղ գործունեությունում նախկինում ունեցած ամբողջ մասնակցությունը: Կազմակերպությունը փոփոխությունները կիրառում է այն ձեռնարկատիրական գործունեության միավորումների համար, որոնց դեպքում ձեռք բերումը տեղի է ունեցել 2019 թվականի հունվարի 1-ից կամ դրանից հետո սկսվող առաջին տարեկան հաշվետու ժամանակաշրջանի սկիզբին կամ դրանից հետո, վաղաժամկետ կիրառումը թույլատրվում է։ Այս փոփոխությունները կկիրառվեն Բանկի հետագա ձեռնարկատիրական գործունեության միավորումների նկատմամբ։ ՖՀՄՍ 11 «Համատեղ պայմանավորվածություններ» Մասնակցող կողմերից մեկը, որը սակայն համատեղ վերահսկողություն չունի համատեղ գործունեության նկատմամբ, կարող է վերահսկողություն ստանալ համատեղ գործունեության նկատմամբ, որտեղ համատեղ գործունեությունը սահմանվում է որպես ձեռնարկատիրական գործունեություն համաձայն ՖՀՄՍ 3-ի։ Փոփոխությունները հստակեցնում են, որ համատեղ գործունեությունում նախկինում ունեցած մասնակցությունը չի վերաչափվում։ Կազմակերպությունը փոփոխությունները կիրառում է այն գործարքների համար, որոնց դեպքում համատեղ վերահսկողությունը ստանում է 2019 թվականի հունվարի 1-ից կամ դրանից հետո սկսվող առաջին տարեկան հաշվետու ժամանակաշրջանի սկզբին կամ դրանից հետո, վաղաժամկետ կիրառումը թույլատրվում է։ Այս փոփոխությունները ներկայումս կիրառելի չեն Բանկի համար, սակայն կարող են կիրառվել հետագա գործարքների դեպքում: ՀՀՄՍ 12 «Շահութահարկ» Այս փոփոխությունները պարզաբանում են, որ շահութահարկի գծով շահաբաժինների հետևանքները ուղղակիորեն կապված են բաշխման ենթակա շահույթ սկզբնավորող գործարքների կամ իրադարձությունների, և ոչ թե սեփականատերերին բաշխված շահույթի հետ։ Հետևաբար, կազմակերպությունը շահութահարկի գծով շահաբաժինների բոլոր հետևանքները ճանաչում է շահույթում կամ վնասում, այլ համապարփակ ֆինանսական արդյուներում կամ սեփական կապիտալում, կախված այն հանգամանքից, թե որտեղ է ի սկզբանե ճանաչել տվյալ գործարքները կամ իրադարձությունները: Կազմակերպությունը կիրառում է այս փոփոխությունները 2019թ. հունվարի 1-ից կամ այդ ամսաթվից հետո սկսվող տարեկան հաշվետու ժամանակաշրջանների համար, վաղաժամկետ կիրառումը թույլատրվում է։ Երբ Կազմակերպությունը առաջին անգամ կիրառում է այս փոփոխությունները, դրանք կիրառում է այն շահաբաժինների շահութահարկային հետևանքների նկատմամբ, որը ճանաչել է ամենավաղ համեմատական ժամանակաշրջանի սկզբում կամ դրանից հետո։ Քանի որ Բանկի ընթացիկ մոտեցումը համապատասխանում է փոփոխությանը, Բանկը չի ակնկալում էական ազդեցություն իր ֆինանսական հաշվետվությունների վրա: 36 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 3. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ամփոփ նկարագիր (շարունակություն) Դեռևս չկիրառվող նոր ստանդարտներ (շարունակություն) ՀՀՄՍ 23 «Փոխառության ծախսումներ» Այս փոփոխությունները պարզաբանում են, որ Կազմակերպությունը ընդհանուր փոխառությունների մեջ է ներառում այն փոխառությունը, որն ի սկզբանե ձեռք է բերվել որակավորվող ակտիվը զարգացնելու նպատակով, երբ ակտիվը օգտագործման կամ վաճառքի համար պատրաստելու աշխատանքները մեծ մասամբ ավարտված են: Կազմակերպությունը կիրառում է փոփոխությունները այն փոխառության ծախսումների նկատմամբ, որոնք կրել է տվյալ տարեկան հաշվետու ժամանակաշրջանի սկիզբին կամ դրանից հետո, որի ընթացքում Կազմակերպությունը առաջին անգամ կիրառում է այդ փոփոխությունները։ Կազմակերպությունը կիրառում է այս փոփոխությունները 2019 թվականի հունվարի 1-ից կամ այդ ամսաթվից հետո սկսվող տարեկան հաշվետու ժամանակաշրջանների համար, վաղաժամկետ կիրառումը թույլատրվում է։ Քանի որ Բանկի ընթացիկ գործունեությունը համապատասխանում է փոփոխությանը, Բանկը չի ակնկալում էական ազդեցություն իր ֆինանսական հաշվետվությունների վրա: 4. Կարևոր հաշվապահական դատողություններ և գնահատումներ Դատողություններ Դուստր ընկերության օտարում 2017թ. նոյեմբերի 30-ին Բանկի դուստր ընկերություն «Հրազդան Ցեմենտ» ՓԲԸ-ն սնանկ է ճանաչվել։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Բանկը շարունակում է տնօրինել «Հրազդան Ցեմենտ» ՓԲԸ-ի բաժնետոմսերի 100%-ին, Բանկի ղեկավարությունը եզրակացրեց, որ Բանկը կորցրել է դուստր ընկերության վերահսկողությունը, քանի որ դուստր ընկերության լիզորությունները 2017թ. նոյեմբերի 30-ին անցել են սնանկության կառավարչին (Ծանոթագրություն 32)։ Գնահատումների անորոշություն Բանկի կողմից հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության կիրառման ընթացքում ֆինանսական հաշվետվություններում ներառված գումարների վերաբերյալ կատարվել են հետևյալ առավել կարևոր գնահատումները և դատողությունները. Ֆինանսական գործիքների իրական արժեքը Եթե ֆինանսական հաշվետվություններում արտացոլվող ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների իրական արժեքը հնարավոր չէ որոշել ակտիվ շուկայի գների հիման վրա, ապա այն որոշվում է տարբեր գնահատման մոդելների կիրառմամբ, ներառյալ` մաթեմատիկական մոդելները: Այդպիսի մոդելների համար ելակետային տվյալները որոշվում են որպես դիտարկվող շուկաների տվյալներ, եթե դա հնարավոր է: Հակառակ դեպքում իրական արժեքի որոշման համար անհրաժեշտ է կիրառել դատողություններ: Լրացուցիչ տեղեկատվություն ներկայացված է Ծանոթագրություն 27-ում: 37 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 4. Կարևոր հաշվապահական դատողություններ և գնահատումներ (շարունակություն) Դատողություններ (շարունակություն) Ֆինանսական ակտիվների գծով արժեզրկման պահուստ Եվ՛ ՖՀՄՍ 9-ի, և՛ ՀՀՄՍ 39-ի համաձայն Ֆինանսական ակտիվների գծով արժեզրկման պահուստի գնահատումը ֆինանսական ակտիվների բոլոր դասերի համար պահանջում է դատողություն, հատկապես ապագա դրամական հոսքերի գումարի և ժամանակի գնահատումը և գրավի արժեքները՝ արժեզրկման գծով վնասների որոշման և վարկային ռիսկի զգալի աճի գնահատման ժամանակ։ Այս գնահատումները պայմանավորված են մի շարք գործոններով, որոնց փոփոխությունները կարող են հանգեցնել պահուստների տարբեր մակարդակների: Բանկի ակնկալվող վարկային կորուստների հաշվարկները ելնում են բարդ մոդելներից, որոնց հիմքում ընկած են մի շարք ենթադրություններ՝ փոփոխական միջոցների ընտրության և նրանց փոխկապակցվածության վերաբերյալ։ ԱՎԿ մոդելների տարրերը, որոնք համարվում են հաշվապահական դատողություններ և գնահատումներ, ներառում են՝ ► Բանկի գնահատման չափանիշները, թե արդյոք եղել է վարկային ռիսկի զգալի աճ և այդպիսով ֆինանսական ակտիվների պահուստները պետք է չափվեն հիմնված գործողության ամբողջ ժամկետի ընթացքում ակնկալվող վարկային կորուստների և որակական գնահատման վրա, ► Ֆինանսական ակտիվների խմբավորումը, երբ դրանց ԱՎԿ-ն հաշվարկված է խմբային հիմունքով, ► ԱՎԿ մոդելների մշակումը, ներառյալ տարբեր բանաձևերը և ներդրված միջոցների ընտրությունը, ► Մակրոտնտեսական սցենարների և տնտեսական տվյալների միջև կապվածության որոշումը, ինչպիսիք են գործազրկության մակարդակը և գրավի արժեքները, և ազդեցությունը դեֆոլտի հավանականության (PD), դեֆոլտի դեպքում գործիքի իրական արժեքի (EAD) և դեֆոլտի դեպքում կորստի չափի (LGD) վրա, ► Հեռանկարային մակրոտնտեսական սցենարների ընտրությունը և դրանց հավանականության կշիռը` տնտեսական տվյալները ԱՎԿ մոդեմների մեջ արտացոլելու համար։ 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում ճանաչված վարկերի արժեզրկման պահուստը կազմում է 35,329,400 հազ. ՀՀ դրամ (2017թ.` 31,102,653 հազ. ՀՀ դրամ): Ավելի մանրամասն տեղեկատվություն ներկայացված է Ծանոթագրություն 8-ում և 26-ում: 5. Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Դրամական միջոցները ներառում են հետևյալ հոդվածները. 2018 թ. ԿԲ-ում թղթակցային հաշիվների մնացորդներ Կանխիկ միջոցներ Այլ բանկերում թղթակցային հաշիվների մնացորդներ Ժամկետային ավանդներ այլ բանկերում, մինչև 90 օր մարման ժամկետով Հանած՝ արժեզրկման պահուստ 33,468,531 14,185,557 12,102,929 Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ 62,648,409 2,903,196 (11,804) 2017 թ. 3,117,861 13,271,711 7,794,555 714,367 – 24,898,494 Դրամական միջոցների բոլոր մնացորդները վերագրված են առաջին փուլին։ Տարվա ընթացում ԱՎԿ պահուստի փոփոխության վերլուծությունը հետևյալն է․ ԱՎԿ պահուստ 2018 թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ ԱՎԿ փոփոխություն Արտարժույթի փոխանակման ճշգրտումներ 1,170 10,252 382 ԱՎԿ պահուստ 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 11,804 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 15,006,125 հազ. դրամ դրամական միջոցներ տեղաբաշխվել են միջազգային հաշվարկների գծով Բանկի հիմնական գործընկեր 9 բանկերի թղթակցային հաշիվներում և միջբանկային ավանդներում (2017թ.՝ 8,508,922 հազ. դրամ 9 բանկերում): 38 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 6. Առևտրային արժեթղթեր Բանկին պատկանող առևտրային արժեթղթերը ներառում են հետևյալ հոդվածները․ 2018 թ. 7. 2017 թ. ՀՀ կառավարության պարտատոմսեր 732,555 – Առևտրային արժեթղթեր 732,555 – ՀՀ կառավարության պարտատոմսեր Հետգնման պայմանագրերով գրավադրված առևտրային արժեթղթեր 586,033 – 586,033 – Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Բանկերի նկատմամբ պահանջները ներառում են հետևյալ հոդվածները. 2018 թ. 2017 թ. Պարտադիր պահուստներ ՀՀ ԿԲ-ում Այլ միջոցներ սահմանափակ օգտագործման իրավունքով ՀՀ բանկերից ստացվելիք գումարներ Հանած՝ արժեզրկման պահուստ 13,183,355 1,564,003 3,402,480 (5,731) 8,684,029 1,158,324 – – Պահանջներ բանկերի նկատմամբ 18,144,107 9,842,353 Բանկերը պարտավոր են ՀՀ ԿԲ-ում տեղաբաշխել ոչ տոկոսային դրամային ավանդներ (պարտադիր պահուստներ), որոնք հաշվարկվում են Բանկի կողմից ներգրաված դրամային միջոցների 2%-ի և արտարժութային միջոցների 18%-ի չափով։ Այդ միջոցների ելքագրումն արգելված չէ օրենսդրությամբ, սակայն պահուստավորման նվազագույն գումարը չպահպանելը հանգեցնում է տույժերի կիրառման: 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 1,564,003 հազ. դրամ ընդհանուր արժեքով օգտագործման սահմանափակ իրավունքով միջոցները (2017թ.՝ 1,158,324 հազ. դրամ) տեղաբաշխվել են գործընկեր բանկերում որպես հաշվարկային գործառնությունների ապահովման միջոց: 2018թ. դեկտեմբերի 31-ին ավարտվող տարվա ընթացքում բանկերի նկատմամբ պահանջների գծով համախառն հաշվեկշռային արժեքի և համապատասխան ԱՎԿ պահուստի փոփոխությունների վերլուծությունը հետևյալն է՝ Փուլ 1 Ընդամենը Համախառն հաշվեկշռային արժեքը 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվեր Մարված ակտիվներ Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 9,842,353 9,790,628 (1,483,803) (5,071) 9,842,353 9,790,628 (1,483,803) (5,071) 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 18,144,107 18,144,107 Փուլ 1 ԱՎԿ պահուստը 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվեր Մարված ակտիվներ Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ընդամենը 3,757 4,716 (2,743) 1 3,757 4,716 (2,743) 1 5,731 5,731 39 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 8. Հաճախորդներին տրված վարկեր Հաճախորդներին տրված վարկերը ներառում են հետևյալ հոդվածները. 2018 թ․ 2017 թ․ Կորպորատիվ վարկավորում Փոքր բիզնեսի վարկավորում Հակադարձ հետգնման պայմանագրեր Սպառողական վարկավորում Հիփոթեքային վարկավորում Այլ Հաճախորդներին տրված համախառն վարկեր 61,265,655 6,060,718 6,017,865 117,929,271 12,537,997 3,029,220 206,840,726 68,982,986 6,630,227 4,324,776 73,547,182 12,512,347 4,357,119 170,354,637 Հանած՝ արժեզրկման պահուստ (35,329,400) (31,102,653) Հաճախորդներին տրված զուտ վարկեր 171,511,326 139,251,984 Հաճախորդներին տրված վարկերի արժեզրկման պահուստ ամորտիզացված արժեքով 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ին ավարտվող տարվա ընթացքում կորպորատիվ վարկավորման համախառն հաշվեկշռային արժեքի և համապատասխան ԱՎԿ փոփոխությունների վերլուծությունը հետևյալն է՝ Կորպորատիվ վարկավորում Համախառն հաշվեկշռային արժեքը 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվներ Տեղափոխում վարկային գծերի չօգտագործված մասից Մարված կամ վաճառված ակտիվներ Տեղափոխում Փուլ 2 Տեղափոխում Փուլ 3 Դուրս գրված գումարներ Արտարժույթի փոխանակման ճշգրտումներ 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Կորպորատիվ վարկավորում ԱՎԿ պահուստ 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվներ Տեղափոխում վարկային գծերի չօգտագործված մասից Մարված կամ վաճառված ակտիվներ Տեղափոխում Փուլ 2 Տեղափոխում Փուլ 3 Զեղչի ամորտիզացիա (ճանաչված տոկոսային եկամուտում) ԱՎԿ հաշվարկի մոդելների և ելակետային տվյալների փոփոխություն Դուրս գրված գումարներ Արտարժույթի փոխանակման ճշգրտումներ 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Փուլ 1 Փուլ 2 – – 18,825,739 13,826,914 – (12,124,107) (197,438) – – (90,005) – – 197,438 (197,438) – – – 20,241,103 Փուլ 1 Փուլ 3 Փուլ 2 374,318 426,954 – (269,359) (130,227) – – 50,157,247 – 68,982,986 13,826,914 399,167 (3,138,180) – 197,438 (6,403,481) (187,639) 399,167 (15,262,287) – – (6,403,481) (277,644) 41,024,552 61,265,655 Փուլ 3 – – – – 130,227 (130,227) – Ընդամենը Ընդամենը 27,786,611 – 28,160,929 426,954 42,155 (1,729,186) – 130,227 42,155 (1,998,545) – – 39,599 39,599 62,646 – (57,363) – – – 8,947,406 (6,403,481) (131,347) 9,010,052 (6,403,481) (188,710) 406,969 – 28,681,984 29,088,953 40 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 8. Հաճախորդներին տրված վարկեր (շարունակություն) Հաճախորդներին տրված վարկերի արժեզրկման պահուստ ամորտիզացված արժեքով (շարունակություն) 2018թ. դեկտեմբերի 31-ին ավարտվող տարվա ընթացքում փոքր բիզնեսի վարկավորման համախառն հաշվեկշռային արժեքի և համապատասխան ԱՎԿ փոփոխությունների վերլուծությունը հետևյալն է ՝ Փոքր բիզնեսի վարկավորում Փուլ 1 Համախառն հաշվեկշռային արժեքը 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվներ Մարված ակտիվներ Տեղափոխում Փուլ 2 Տեղափոխում Փուլ 3 Վերականգնում Դուրս գրված գումարներ Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 4,497,910 2,865,792 (2,890,564) (21,921) (146,214) – – – 912,699 – (419,363) 23,446 (470,292) – – – 1,219,618 – (34,449) (1,525) 616,506 33,153 (76,826) (47,252) 6,630,227 2,865,792 (3,344,376) – – 33,153 (76,826) (47,252) 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 4,305,003 46,490 1,709,225 6,060,718 Փոքր բիզնեսի վարկավորում Փուլ 1 ԱՎԿ պահուստը 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվեր Մարված ակտիվներ Տեղափոխում Փուլ 2 Տեղափոխում Փուլ 3 Ժամանակաշրջանի ընթացքում փուլերի միջև տեղափոխման ազդեցությունը ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ ԱՎԿների վրա Զեղչի ամորտիզացիա (ճանաչված տոկոսային եկամուտում) ԱՎԿ հաշվարկի մոդելների և ելակետային տվյալների փոփոխություն Վերականգնում Դուրս գրված գումարներ Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Փուլ 2 Փուլ 3 Փուլ 2 72,299 45,791 (34,257) (445) (11,553) Փուլ 3 240,091 – (21,914) 3,573 (209,001) Ընդամենը Ընդամենը 622,060 – (1,059) (3,128) 220,554 934,450 45,791 (57,230) – – – 3,289 301,416 304,705 – – 2,280 2,280 (10,456) – – – (2,620) – – – 61,379 13,418 199,467 33,153 (76,826) (35,182) 1,262,735 186,391 33,153 (76,826) (35,182) 1,337,532 41 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 8. Հաճախորդներին տրված վարկեր (շարունակություն) Հաճախորդներին տրված վարկերի արժեզրկման պահուստ ամորտիզացված արժեքով (շարունակություն) 2018թ. դեկտեմբերի 31-ին ավարտվող տարվա ընթացքում սպառողական վարկերի համախառն հաշվեկշռային արժեքի և համապատասխան ԱՎԿ փոփոխությունների վերլուծությունը հետևյալն է ՝ Սպառողական վարկեր Փուլ 1 Փուլ 2 Փուլ 3 Ընդամենը Համախառն հաշվեկշռային արժեքը 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվներ Մարված ակտիվներ Տեղափոխում Փուլ 1 Տեղափոխում Փուլ 2 Տեղափոխում Փուլ 3 Վերականգնումներ Դուրս գրված գումարներ Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 69,636,355 94,264,515 (45,028,904) 155,679 (4,182,903) (4,545,537) – – 459 2,158,118 – (898,294) (134,500) 4,661,519 (2,415,067) – – 94 1,752,709 – (1,200,233) (21,179) (478,616) 6,960,604 791,898 (3,426,284) (121,162) 73,547,182 94,264,515 (47,127,431) – – – 791,898 (3,426,284) (120,609) 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 110,299,664 3,371,870 4,257,737 117,929,271 Փուլ 2 Փուլ 3 Ընդամենը Սպառողական վարկեր ԱՎԿ պահուստ 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվներ Մարված ակտիվներ Տեղափոխում Փուլ 1 Տեղափոխում Փուլ 2 Տեղափոխում Փուլ 3 Ժամանակաշրջանի ընթացքում փուլերի միջև տեղափոխման ազդեցությունը ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ ԱՎԿ-ների վրա Զեղչի ամորտիզացիա (ճանաչված տոկոսային եկամուտում) ԱՎԿ հաշվարկի մոդելների և ելակետային տվյալների փոփոխություն Վերականգնումներ Դուրս գրված գումարներ Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Փուլ 1 907,897 2,681,716 (467,958) 37,739 (785,784) (789,022) (26,695) – (37,233) – – 8 1,520,668 490,004 – (105,049) (28,175) 802,007 (645,001) 911,171 – (67,514) (9,564) (16,223) 1,434,023 2,309,072 2,681,716 (640,521) – – – 179,443 2,377,719 2,530,467 – 117,814 117,814 (1,418) – – 24 691,835 58,498 791,898 (3,426,284) (80,774) 19,847 791,898 (3,426,284) (80,742) 2,090,764 4,303,267 42 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 8. Հաճախորդներին տրված վարկեր (շարունակություն) Հաճախորդներին տրված վարկերի արժեզրկման պահուստ ամորտիզացված արժեքով (շարունակություն) 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ին ավարտված տարվա ընթացքում հիփոթեքային վարկերի համախառն հաշվեկշռային արժեքի և համապատասխան ԱՎԿ փոփոխությունների վերլուծությունը հետևյալն է՝ Հիփոթեքային վարկեր Փուլ 1 Փուլ 2 Փուլ 3 Ընդամենը Համախառն հաշվեկշռային արժեքը 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվներ Մարված ակտիվներ Տեղափոխում Փուլ 1 Տեղափոխում Փուլ 2 Տեղափոխում Փուլ 3 Վերականգնումներ Դուրս գրված գումարներ Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 10,834,303 2,953,872 (2,454,886) 73,886 (110,524) (125,938) – – (2,190) 418,366 – (62,931) (73,886) 130,686 (115,493) – – – 1,259,678 – (69,191) – (20,162) 241,431 93,238 (432,262) – 12,512,347 2,953,872 (2,587,008) – – – 93,238 (432,262) (2,190) 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 11,168,523 296,742 1,072,732 12,537,997 Հիփոթեքային վարկեր ԱՎԿ պահուստ 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվներ Մարված ակտիվներ Տեղափոխում Փուլ 1 Տեղափոխում Փուլ 2 Տեղափոխում Փուլ 3 Ժամանակաշրջանի ընթացքում փուլերի միջև տեղափոխման ազդեցությունը ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ ԱՎԿների վրա Զեղչի ամորտիզացիա (ճանաչված տոկոսային եկամուտում) ԱՎԿ հաշվարկի մոդելների և ելակետային տվյալների փոփոխություն Վերականգնումներ Դուրս գրված գումարներ Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Փուլ 1 Փուլ 2 Փուլ 3 Ընդամենը 104,624 26,549 (35,910) 13,165 (23,431) (3,394) 65,344 – 3,896 (13,165) 28,699 (2636) 510,974 – (60,094) – (5,268) 6,030 680,942 26,549 (92,108) – – – 28,200 (33,918) 93,367 87,649 1,395 1,395 – (9,381) – – (303) 100,119 – (4,581) – – – 199,427 93,238 (432,262) – 185,465 93,238 (432,262) (303) 43,639 406,807 550,565 43 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 8. Հաճախորդներին տրված վարկեր (շարունակություն) Հաճախորդներին տրված վարկերի արժեզրկման պահուստ ամորտիզացված արժեքով (շարունակություն) 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ին ավարտված տարվա ընթացքում ամորտիզացված արժեքով գնահատվող հաճախորդներին տրված այլ վարկերի համախառն հաշվեկշռային արժեքի և համապատասխան ԱՎԿ փոփոխությունների վերլուծությունը հետևյալն է՝ Ամորտիզացված արժեքով գնահատվող հաճախորդներին տրված այլ վարկեր Փուլ 1 Համախառն հաշվեկշռային արժեքը 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվներ Մարված ակտիվներ Տեղափոխում Փուլ 1 Տեղափոխում Փուլ 2 Տեղափոխում Փուլ 3 Վերականգնումներ Դուրս գրված գումարներ Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 4,242,428 2,133,182 (3,348,187) 3,963 (78,648) (51,603) – – (2,984) 83,495 – (62,780) (3,874) 79,044 (19,825) – – 2,781 31,196 – (26,465) (89) (396) 71,428 25,222 (43,297) (5,371) 4,357,119 2,133,182 (3,437,432) – – – 25,222 (43,297) (5,574) 2898,151 78,841 52,228 3,029,220 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ամորտիզացված արժեքով գնահատվող հաճախորդներին տրված այլ վարկեր ԱՎԿ պահուստ 2018թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվներ Մարված ակտիվներ Տեղափոխում Փուլ 1 Տեղափոխում Փուլ 2 Տեղափոխում Փուլ 3 Ժամանակաշրջանի ընթացքում փուլերի միջև տեղափոխման ազդեցությունը ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ ԱՎԿ-ների վրա Զեղչի ամորտիզացիա (ճանաչված տոկոսային եկամուտում) ԱՎԿ հաշվարկի մոդելների և ելակետային տվյալների փոփոխություն Վերականգնումներ Դուրս գրված գումարներ Արտարժույթի փոխանակման ճշգրտումներ 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Փուլ 2 Փուլ 1 Փուլ 3 Փուլ 2 Փուլ 3 19,858 23,167 (13,894) 733 (353) (8,417) 10,502 – (7,143) (564) 715 (2,390) (3,817) (414) – – Ընդամենը Ընդամենը 17,288 – (1,999) (169) (362) 10,807 47,648 23,167 (23,036) – – – 8,537 4,306 949 949 (1,294) – – (41) 9,286 – – 462 7,993 25,222 (43,297) (2,283) 15,985 25,222 (43,297) (1,862) 15,942 10,454 22,686 49,082 44 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 8. Հաճախորդներին տրված վարկեր (շարունակություն) Հաճախորդներին տրված վարկերի արժեզրկման պահուստ ամորտիզացված արժեքով (շարունակություն) Ստորև ներկայացված է վարկերի արժեզրկման պահուստի համաձայնեցումը՝ ըստ դասերի 2017 թվականի համար. Կորպորատիվ վարկավորում 2017 թ. 2017թ. հունվարի 1-ի դրությամբ Տարվա ծախս Վերականգնումներ Դուրսգրումներ Փոխարժեքի տարբերության ազդեցություն 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Անհատական հիմունքներով արժեզրկում Խմբային հիմունքներով արժեզրկում Անհատապես արժեզրկված վարկերի համախառն գումար (մինչև անհատական արժեզրկման պահուստով զտելը) (17,572,487) (9,917,837) (1,351,544) 897,402 (85,010) Փոքր բիզնեսի վարկավորում 2017 թ. (2,212,499) (986,784) (166,351) 2,505,058 16,215 Սպառողական վարկավորում 2017 թ. Հիփոթեքային վարկավորում 2017 թ. Այլ 2017 թ. Ընդամենը 2017 թ. (1,795,220) (1,535,557) (1,524,951) 3,246,464 (396,034) (401,327) (334,386) 550,889 (32,307) (24,948) (38,362) 66,732 (22,008,547) (12,866,453) (3,415,594) 7,266,545 (7,110) (2,572) (127) (78,604) (28,029,476) (844,361) (1,616,374) (583,430) (29,012) (31,102,653) (27,821,896) (796,813) (264,734) (395,697) (833) (29,279,973) (207,580) (47,548) (1,351,640) (187,733) (28,179) (1,822,680) (28,029,476) (844,361) (1,616,374) (583,430) (29,012) (31,102,653) 45,254 54,407,388 49,934,081 1,973,996 1,000,058 1,453,999 Վարկային ռիսկը զսպող գրավ և այլ գործիքներ Պահանջվող գրավի տեսակն ու չափը կախված է վարկառուի վարկային ռիսկի գնահատականից: Բանկի կողմից սահմանված են ապահովման միջոցների թույլատրելիության և գնահատման չափորոշիչներ: Ստորև ներկայացված են ստացված ապահովման միջոցների հիմնական տեսակները. ► Դրամական միջոցներ և արժեթղթեր՝ արժեթղթերի փոխատվության և հակադարձ հետգնման գործարքների դեպքում, ► Անշարժ գույք, պաշարներ և դեբիտորական պարտքեր՝ կորպորատիվ վարկավորման դեպքում, ► Ձեռք բերվող բնակտարածք, ոսկյա իրեր և այլն՝ սպառողական վարկավորման դեպքում: Բանկը նաև ստանում է երաշխիքներ մայր կազմակերպություններից դուստր կազմակերպություններին տրամադրված վարկերի գծով: Ղեկավարությունն իրականացնում է գրավի շուկայական արժեքի մոնիտորինգ, պահանջում է ապահովման հավելյալ միջոց՝ հիմնական համաձայնագրին համապատասխան, ինչպես նաև հետևում է ստացված ապահովման միջոցների շուկայական արժեքին` վարկի արժեզրկման կորուստի պահուստի բավարարության ստուգման ընթացքում: 45 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 8. Հաճախորդներին տրված վարկեր (շարունակություն) Վարկային ռիսկը զսպող գրավ և այլ գործիքներ (շարունակություն) Ստորև ներկայացված աղյուսակներում ներկայացված է գրավի առարկայի ընթացիկ իրական արժեքի և վարկի արժեզրկում ունեցող ակտիվների (Փուլ 3-ի ակտիվներ) վարկավորման որակի բարձրացման մեխանիզմների վերլուծություն: Գրավադրման մակարդակից կախված Փուլ 3-ում գտնվող որոշ ակտիվների ԱՎԿ-ն կարող է չգնահատվել անհատական հիմունքներով, երբ գրավադրման ակնկալվող արժեքը ավելի բարձր է, քան LGD-ի մակարդակը, նույնիսկ եթե ապագայում գրավադրման արժեքը կանխատեսվում է բազմակի տնտեսական սցենարներով: Այնուամենայնիվ, Փուլ 3-ի ԱՎԿ-ն կարող է լինել ավելի բարձր, քան արտացոլված է ստորև, եթե ակնկալվում է, որ բազմակի տնտեսական սցենարներով գնահատված գրավի ապագա արժեքը կնվազի։ Վարկային ռիսկի առավեագույն ենթարկվածությունը Կորպորատիվ վարկավորում Փոքր բիզնեսի վարկավորում Սպառողական վարկեր Հիփոթեքային վարկեր Այլ 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ * Բազային սցենարով պահվող գրավի առարկայի իրական արժեքը Դրամական միջոցներ/ Ընդամենը ավանդներ Անշարժ գույք* Այլ Ավելցուկ գրավ – Համապատասխան ԱՎԿ 27,364,805 28,681,984 41,024,552 – 1,709,225 – 874,520 – – 874,520 834,705 1,262,735 4,257,737 – 1,960,145 2,341,911 (2,068,251) 2,233,805 2,023,932 2,090,764 1,072,732 52,228 – 1,800 678,397 35,840 12,708 10,055 (156,966) (31,595) 534,139 16,100 538,593 36,128 406,807 22,686 48,116,474 1,800 17,208,649 2,364,674 (2,256,812) 17,318,311 30,798,163 32,464,976 13,659,747 – Զուտ ենթարկվածություն 13,659,747 Տրանսպորտ, սարքավորումներ, այլ հիմնական միջոցներ, պահուստներ և դեբիտորական պարտքեր Խմբի սեփականությանն անցած գրավ 2018թ. ընթացքում Բանկը ձեռք է բերել որոշակի ակտիվներ` իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց տրված վարկերի դիմաց ընդունված գրավի նկատմամբ սեփականության իրավունք ստանալու միջոցով` 2,049,723 հազար ՀՀ դրամ զուտ հաշվեկշռային արժեքով (2017թ.` 2,590,390 հազար ՀՀ դրամ): 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ բռնագանձված գրավն իրենից ներկայացնում է անշարժ գույք և դասակարգվում է որպես այլ ակտիվներ: 2018թ.-ի ընթացքում Բանկը իրացրել է 1,168,816 հազար ՀՀ դրամ արժողությամբ ակտիվներ (2017թ. 196,574 հազար ՀՀ դրամ)։ Բանկը մտադիր է վաճառել տվյալ ակտիվները հնարավորինս կարճ ժամկետներում: Բանկը կնքել է հակադարձ հետգնման պայմանագրեր 11 կազմակերպությունների հետ` 6,017,865 հազ. դրամ գումարի չափով (2017թ.` 4,324,776 հազ. դրամ): Տվյալ պայմանագրերի առարկա են հանդիսանում պետական արժեթղթերը՝ 6,277,713 հազ. դրամ իրական արժեքով (2017թ.՝ 4,501,617 հազ. դրամ): Հաճախորդներին տրված վարկերի համակենտրոնացում 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ երրորդ կողմ հանդիսացող տասը խոշորագույն փոխառուներին տրամադրված վարկերի գումարը կազմել է 55,373,881 հազ. դրամ (համախառն վարկային պորտֆելի 26.77%) (2017թ.՝ 56,219,697 հազ. դրամ` համախառն վարկային պորտֆելի 33.00%): Այդ վարկերի գծով ստեղծվել է պահուստ 28,355,602 հազ. դրամ գումարի չափով (2017թ.՝ 20,957,223 հազ. դրամ): Ստորև ներկայացված աղյուսակը ներառում է վարկային պորտֆելի կառուցվածքը, ըստ հաճախորդների. 2018 թ․ Մասնավոր ընկերություններ Ֆիզիկական անձիք 2017 թ․ 72,368,418 134,472,308 79,937,989 90,416,648 206,840,726 170,354,637 46 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 8. Հաճախորդներին տրված վարկեր (շարունակություն) Հաճախորդներին տրված վարկերի համակենտրոնացում (շարունակություն) Վարկերը առավելապես տրամադրվել են ՀՀ հաճախորդներին, որոնք իրենց գործունեությունը իրականացնում են տնտեսության հետևյալ ոլորտներում. 2018 թ․ Ֆիզիկական անձիք Գյուղատնտեսություն և սննդի արդյունաբերություն Առևտուր Շինարարություն Ծառայությունների ոլորտ Էներգետիկա Մետաղաձուլություն Տրանսպորտ 9. 2017 թ․ 134,472,308 29,653,470 22,667,846 9,893,044 5,132,806 2,421,931 2,389,849 209,472 90,416,648 30,225,494 22,571,992 19,881,801 4,442,056 – 2,500,361 316,285 206,840,726 170,354,637 Ներդրումային արժեթղթեր Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող արժեթղթերը ներառում են հետևյալ հոդվածները. 2018 թ․ ՀՀ կառավարության պարտատոմսեր ՀՀ կառավարության եվրոպարտատոմսեր Կորպորատիվ պարտատոմսեր Կորպորատիվ բաժնետոմսեր Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող արժեթղթեր ՀՀ կառավարության պարտատոմսեր Կորպորատիվ պարտատոմսեր Հետգնման պայմանագրերով գրավադրված, իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող արժեթղթեր 2017 թ․ 5,369,289 – – 954,328 13,074,172 5,339,499 333,177 3,871,949 6,323,617 22,618,797 15,045,655 318,785 3,603,197 – 15,364,440 3,603,197 Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային արժեթղթերի գծով համախառն հաշվեկշռային արժեքների և դրանց գծով ԱՎԿ-ների փոփոխությունների վերլուծությունը ներկայացված է ստորև՝ Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային արժեթղթեր Համախառն հաշվեկշռային արժեքը 2018 թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվներ Մարված կամ վաճառված ակտիվներ Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային արժեթղթեր ԱՎԿ պահուստ 2018 թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Ստեղծված կամ ձեռք բերված նոր ակտիվներ Մարված կամ վաճառված ակտիվներ Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Փուլ 1 հազ. դրամ Ընդամենը 20,530,054 16,027,853 (15,817,700) (6,478) 20,530,054 16,027,853 (15,817,700) (6,478) 20,733,729 20,733,729 Փուլ 1 հազ. դրամ Ընդամենը 258,235 (198,345) 194,236 80 258,235 (198,345) 194,236 80 254,206 254,206 47 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 9. Ներդրումային արժեթղթեր (շարունակություն) 2018թ. դեկտեմբեր 31-ի դրությամբ իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող ներդրումային արժեթղթերի պորտֆելի 94.13%-ը կազմում են ՀՀ կառավարության կողմից թողարկված պարտատոմսերը (2017թ.՝ 83.96%): 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող ՀՀ կառավարության կողմից թողարկված պարտատոմսերը ՀՀ դրամով զեղչատոկոսային պարտատոմսեր են մինչև 2019թ. նոյեմբերը մարման ժամկետով, ՀՀ դրամով արժեկտրոնային պարտատոմսեր` 2019թ. ապրիլից մինչև 2047թ. մարտը մարման ժամկետներով։ Արժեկտրոնների տոկոսադրույքները կազմում են 8.0%-ից մինչև 13.0%: 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ հետգնման համաձայնագրով գրավադրված ՀՀ կառավարության կողմից թողարկված պարտատոմսերը ՀՀ դրամով զեղչատոկոսային պարտատոմսեր են մինչև 2019թ. նոյեմբերը մարման ժամկետով, ՀՀ դրամով արժեկտրոնային պարտատոմսեր` 2019թ. ապրիլից մինչև 2036թ. հոկտեմբերը մարման ժամկետներով և ՀՀ դրամով կորպորատիվ արժեթղթեր մինչև 2019թ. հունիսը մարման ժամկետով։ Արժեկտրոնների տոկոսադրույքները կազմում են 8.0%-ից մինչև 13.0%: 10. Հիմնական միջոցներ Ստորև ներկայացված աղյուսակը ներառում է հիմնական միջոցների շարժն` ըստ հոդվածների. Շենքեր Կահույք և պարագաներ Համակարգչային և գրասենյակային տեխնիկա Փոխադրամիջոցներ Վարձակալած սեփականության բարելավում Ընդամենը Սկզբնական արժեք 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ավելացումներ Օտարում և դուրսգրում Վերագնահատման ազդեցությունը 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 5,415,799 21,286 (2,685,085) 58,183 2,847,041 776,273 (118,125) – 3,566,286 64,227 (122,719) – 232,363 65,792 (2,725) – 2,145,728 135,335 (142,821) – 14,207,217 1,062,913 (3,071,475) 58,183 2,810,183 3,505,189 3,507,794 295,430 2,138,242 12,256,838 Կուտակված մաշվածություն 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Հաշվետու տարվա մաշվածության Օտարում և դուրսգրում Վերագնահատման ազդեցությունը 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ (493,323) (156,784) 240,069 407,193 (2,346,513) (289,039) 110,975 – (3,009,813) (104,916) 122,720 – (139,275) (33,239) 2,725 – (681,655) (255,236) 103,637 – (6,670,579) (839,214) 580,126 407,193 (2,845) (2,524,577) (2,992,009) (169,789) (833,254) (6,522,474) 4,922,476 500,528 556,473 93,088 1,464,073 7,536,638 2,807,338 980,612 515,785 125,641 1,304,988 5,734,364 Հաշվեկշռային արժեք 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 48 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 10. Հիմնական միջոցներ (շարունակություն) Ստորև ներկայացված աղյուսակը ներառում է հիմնական միջոցների շարժն` ըստ հոդվածների. Շենքեր Սկզբնական արժեք 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ավելացումներ Օտարում և դուրսգրում Դուստր ընկերության օտարում (ծան. 32) 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Կուտակված մաշվածություն 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Հաշվետու տարվա մաշվածության Օտարում և դուրսգրում Դուստր ընկերության օտարում (ծան. 32) 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Հաշվեկշռային արժեք 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Կառուցվածքներ, մեքենաներ և սարքավորումներ Կահույք և պարագաներ ՀամակարգՎարձակալած չային և սեփականուգրասենյակա- Փոխադրամի- թյան բարելային տեխնիկա ջոցներ վում Ընդամենը 6,005,762 24,788 – 151,360 – – 2,711,815 178,265 (43,039) 3,584,887 19,810 (38,411) 224,979 87,167 (79,783) 1,164,902 980,826 – 13,843,705 1,290,856 (161,233) (614,751) (151,360) – – – – (766,111) 5,415,799 – 2,847,041 3,566,286 232,363 2,145,728 14,207,217 (264,375) (62,117) (1,914,380) (2,892,255) (190,995) (541,992) (5,866,114) (261,427) – (32,544) – (473,169) 41,036 (158,499) 40,941 (28,063) 79,783 (139,663) – (1,093,365) 161,760 32,479 94,661 – – – – 127,140 (493,323) – (2,346,513) (3,009,813) (139,275) (681,655) (6,670,579) 5,741,387 89,243 797,435 692,632 33,984 622,910 7,977,591 4,922,476 – 500,528 556,473 93,088 1,464,073 7,536,638 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ ամբողջությամբ մաշված հիմնական միջոցների (հիմնականում համակարգչային և գրասենյակային տեխնիկա) սկզբնական արժեքը կազմում է 3,863,182 հազ. դրամ (2017թ: 2,364,875 հազ. դրամ). Եթե շինությունների գնահատումն իրականացվեր սկզբնական արժեքի մոդելի կիրառմամբ, ապա հաշվեկշռային արժեքի ցուցանիշները կունենային հետևյալ տեսքը. 2018 թ. Սկզբնական արժեք Կուտակված մաշվածություն և արժեզրկում Հաշվեկշռային արժեք 2017 թ. 2,624,804 (1,106,756) 2,858,202 (992,734) 1,518,048 1,865,468 49 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 11. Ոչ նյութական ակտիվներ Ստորև ներկայացված աղյուսակը ներառում է ոչ նյութական ակտիվների շարժը՝ ըստ հոդվածների. Ծրագրային ապահովման Համակարգլիցենզիաներ չային ծրագրեր Այլ ոչ նյութական ակտիվներ Ընդամենը Սկզբնական արժեք 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ավելացումներ Օտարում և դուրսգրում 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 1,956,303 177,612 (42,245) 2,091,670 2,086,403 122,164 – 2,208,567 78,890 3,750 (182) 82,458 4,121,596 303,526 (42,427) 4,382,695 Կուտակված ամորտիզացիա 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ամորտիզացիա Օտարում և դուրսգրում 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ (740,290) (210,724) 42,243 (908,771) (970,852) (154,568) – (1,125,420) (46,026) (5,638) 183 (51,481) (1,757,168) (370,930) 42,426 (2,085,672) Հաշվեկշռային արժեք 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 1,216,013 1,115,551 32,864 2,364,428 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 1,182,899 1,083,147 30,977 2,297,023 Ծրագրային ապահովման Համակարգլիցենզիաներ չային ծրագրեր Սկզբնական արժեք 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ավելացումներ Օտարում և դուրսգրում Դուստր ընկերության օտարում (ծան. 32) 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 1,596,062 552,914 (192,673) Այլ ոչ նյութական ակտիվներ 1,920,371 166,032 – 78,890 – – – – – 1,956,303 2,086,403 78,890 Օգտակար հանածոների արդյունահանման լիցենզիաներ Ընդամենը 405,572 – – 4,000,895 718,946 (192,673) (405,572) (405,572) – 4,121,596 Կուտակված ամորտիզացիա 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ամորտիզացիա Օտարում և դուրսգրում Դուստր ընկերության օտարում (ծան. 32) 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ (711,197) (221,766) 192,673 Հաշվեկշռային արժեք 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 884,865 1,168,108 38,559 235,945 2,327,477 1,216,013 1,115,551 32,864 – 2,364,428 – (740,290) (752,263) (218,589) – – (970,852) (40,331) (5,695) – – (46,026) (169,627) (74,118) – (1,673,418) (520,168) 192,673 243,745 243,745 – (1,757,168) 50 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 12. Հարկում Շահութահարկի գծով ծախսը բաղկացած է հետևյալ հոդվածներից. 2018 թ. 2017 թ. Հետաձգված հարկային ծախս/(փոխհատուցում)` ժամանակավոր տարբերությունների առաջացում և վերականգնում (307,702) 131,591 Շահութահարկի գծով (ծախս)/փոխհատուցում (307,702) 131,591 ՀՀ իրավաբանական անձինք պարտավոր են ինքնուրույն ներկայացնել հարկային հաշվետվություններ: Հայկական ընկերությունների համար շահութահարկի դրույքաչափը 2018 և 2017 թթ. համար կազմել է 20%: Շահութահարկի արդյունավետ դրույքաչափը տարբերվում է շահութահարկի՝ օրենքով սահմանված դրույքաչափից: Օրենքով սահմանված դրույքաչափի հիման վրա շահութահարկի գծով ծախսի համաձայնեցումը իրականի հետ հետևյալն է. 2018 թ. 2017 թ. Վնաս նախքան հարկումը Oրենքով սահմանված հարկի դրույքաչափ Շահութահարկի գծով տեսական փոխհատուցում՝ օրենքով սահմանված դրույքաչափով (4,587,337) 20% (4,937,164) 20% 917,467 987,433 Արտարժութային դիրքերի զուտ վերագնահատում Չճանաչված հետաձգված հարկային ակտիվների փոփոխություն Գույքի օտարումից առաջացած վնասի չնվազեցվող գումարը Բարեգործական ծախսեր Աշխատակիցների գծով ծախսումներ Կուտակված տուգանքների ներում Ներկայացուցչական ծախսեր Ներդրումային արժեթղթերի արժեզրկում Այլ 14,785 (1,076,009) (67,105) (33,375) (23,793) (19,928) (8,595) – (11,149) Շահութահարկի գծով (ծախս)/փոխհատուցում (307,702) 13,844 (272,371) (28,063) (8,155) (91,060) (72,091) (7,044) (374,222) (16,680) 131,591 51 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 12. Հարկում (շարունակություն) Հետաձգված հարկային ակտիվները և պարտավորությունները դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ և դրանց շարժը համապատասխան տարիների համար ներկայացված է ստորև. 2016թ. Նվազեցվող ժամանակավոր տարբերությունների հարկային ազդեցություն` Բանկի՝ հաջորդ ժամանակաշրջաններ փոխանցվող հարկային վնասներ Այլ պարտավորություններ Ոչ նյութական ակտիվներ Դրամային միջոցներ և դրանց համարժեքներ Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդներին տրված վարկեր Ներդրումային արժեթղթեր Հիմնական միջոցներ Այլ պահուստներ Այլ ակտիվներ Այլ փոխառու միջոցներ Հաճախորդների հաշիվներ Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Հետաձգված հարկային ակտիվներ Դուստր ընկերությունների հարկային վնասներ և ժամանակավոր տարբերություններ Հետաձգված հարկային ակտիվների արժեզրկում Հետաձգված հարկային ակտիվներ ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում, զուտ արժեք 13. Ժամանակավոր տարբերությունների առաջացում և հակադարձում Ֆինանսական Այլ արդյունք- համապարների մասին փակ հաշվետվուեկամտի թյունում կազմում Դուստր ընկերության օտարում 2017թ. Ժամանակավոր տարբերությունների առաջացում և հակադարձում Ֆինանսական Այլ ՖՀՄՍ 9-ի արդյունք- համապարընդունման ների մասին փակ ազդեցուհաշվետեկամտի թյունը վությունում կազմում 2018թ. 4,253,909 56,999 (28,723) 355,842 (14,442) 41,319 – – – – – – 4,609,751 42,557 12,596 – – – 636,675 (10,381) – – – – 5,246,426 32,176 12596 – – – – – 234 2,362 – 2,596 – – – – – 751 (32,201) – (31,450) (2,552,963) (185,382) (259,970) (14,955) (216,495) (1,396) 1,675 618,399 (903,998) 138,760 (101,563) 184,755 (3,877) (5,545) – (131,591) – – – – – – – – – – – – (1,934,564) (1,220,971) (121,210) (116,518) (31,740) (5,273) (3,870) 206,077 – – 49,430 92 – – (649,378) 696,983 45,536 (75,467) 146,990 5,183 617 – 137,399 (86,281) – – – – (2,377,865) (386,589) (161,955) (142,555) 115,342 (90) (3,253) (36,299) 34,851 – – (1,448) – 1,388 – (60) 1,016,400 344,501 (131,591) – 1,229,310 256,584 768,307 51,118 2,305,319 59,461 – (906,692) – – – – – (1,862,173) (272,371) – 906,692 (1,227,852) – (1,076,009) – (2,303,861) 1,458 131,591 (131,591) – 1,458 256,584 (307,702) 51,118 1,458 847,231 Վարկային կորուստների գծով ծախս, այլ արժեզրկում և պահուստներ Ստորև բերված աղյուսակում ներկայացված են համապարփակ ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում ներառված՝ ֆինանսական գործիքների գծով ԱՎԿ ծախսերը 2018 թ․ ավարտվող ֆինանսական տարվա համար․ Ծան․ Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդներին տրված վարկեր ամորտիզացված արժեքով Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային արժեթղթեր Այլ ֆինանսական ակտիվներ Ֆինանսական երաշխիքներ և վարկային գծերի չօգտագործված մաս Ընդամենը վարկային կորուստների գծով ծախս Փուլ 1 Փուլ 2 Փուլ 3 – – Ընդամենը – – 5 7 (10,252) (1,973) 8 (2,384,769) 9 14 4,109 340 – – – – 4,109 340 20 230,824 1,605 57,486 289,915 (2,161,721) (18,857) (17,252) (10,333,978) (10,276,492) (10,252) (1,973) (12,737,604) (12,455,465) 52 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 13. Վարկային կորուստների գծով ծախս, այլ արժեզրկում և պահուստներ (շարունակություն) Այլ արժեզրկման և պահուստների գծով շարժերը ներկայացված են ստորև՝ Այլ ակտիվներ 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Տարվա ծախս Դուրսգրված գումարներ 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Տարվա ծախս Դուրսգրված գումարներ 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ընդամենը (2,277,406) (799,717) 627,728 (2,449,395) (2,277,406) (799,717) 627,728 (2,449,395) (215,403) 744,473 (215,403) 744,473 (1,920,325) (1,920,325) Ակտիվների արժեզրկման գծով պահուստները նվազեցվում են համապատասխան ակտիվների հաշվեկշռային արժեքներից: 14. Այլ ակտիվներ և պարտավորություններ Այլ ակտիվները ներառում են հետևյալ հոդվածները. 2018 թ. Այլ ֆինանսական ակտիվներ Դեբիտորական պարտքեր Վճարման հանձնարարականների գծով հաշվարկներ Հանած՝ այլ ֆինանսական ակտիվների գծով արժեզրկման գծով պահուստ Ընդամենը այլ ֆինանսական ակտիվներ Խմբի սեփականությանն անցած գրավ Արժեզրկման պահուստ Շահագործումից դուրս գտնվող անշարժ գույք Արժեզրկման պահուստ Կանխավճարներ Նյութական պաշարներ Այլ Ընդամենը այլ ոչ ֆինանսական ակտիվներ Այլ ակտիվներ 2017 թ. 892,888 – 921,446 9,762 (5,126) 887,762 (5,009) 926,199 3,525,801 (1,476,078) 620,912 (444,247) 440,668 86,749 220,164 2,973,969 4,654,908 (2,064,599) 574,799 (384,796) 536,473 203,941 – 3,520,726 3,861,731 4,446,925 Ստորև ներկայացված է այլ ֆինանսական ակտիվներ գծով ԱՎԿ-ի շարժը․ Փուլ 1 Ընդամենը ԱՎԿ պահուստ 2018 թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ ԱՎԿ ծախս 5,466 (340) 5,466 (340) ԱՎԿ պահուստ 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 5,126 5,126 53 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 14. Այլ ակտիվներ և պարտավորություններ (շարունակություն) Այլ պարտավորությունները ներառում են հետևյալ հոդվածները՝ 2018 թ. Այլ ֆինանսական պարտավորություններ Հաշվեգրված վճարումներ աշխատակիցներին Տարանցիկ հաշիվներ Կրեդիտորական պարտքեր Ընդամենը այլ ֆինանսական պարտավորություններ 671,071 464,062 251,760 1,386,893 621,719 310,492 256,882 1,189,093 207,252 – 152,164 359,416 333,387 660,651 131,089 1,125,127 1,746,309 2,314,220 Այլ ոչ ֆինանսական պարտավորություններ Շահութահարկից տարբեր այլ հարկային պարտավորություններ Ստացված կանխավճարներ Այլ Ընդամենը այլ ոչ ֆինանսական պարտավորություններ Այլ պարտավորություններ 15. 2017 թ. Պարտավորություններ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ պարտավորությունները ներառում են հետևյալ հոդվածները՝ 2018 թ. 16. 2017 թ. Ռեպո պայմանագրեր Ֆինանսավորման միջազգային ծրագրերի շրջանակներում ստացված վարկեր 10,006,766 – 1,718,209 1,723,352 Պարտավորություններ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ 11,724,975 1,723,352 Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Բանկերի նկատմամբ պարտավորությունները ներառում են հետևյալ հոդվածները. 2018 թ. 2017 թ. Ռեպո պայմանագրեր Ընթացիկ հաշիվներ Ժամկետային ավանդներ և վարկեր 3,917,627 1,477,264 – 3,572,850 1,134,349 900,425 Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ 5,394,891 5,607,624 «Ընթացիկ հաշիվներ» հոդվածում ներառված է «ՎՏԲ Բանկ» ՀԲԸ-ի 358,524 հազ. դրամ մնացորդով (2017թ.՝ 477,295 հազ. դրամ) հաշիվը: 17. Հաճախորդների հաշիվներ Հաճախորդների հաշիվները ներառում են հետևյալ հոդվածները՝ 2018 թ. 2017 թ. Ժամկետային ավանդներ Ընթացիկ հաշիվներ Ռեպո պայմանագրեր 125,372,389 86,173,768 1,552,241 109,897,347 48,701,736 – Հաճախորդների հաշիվներ 213,098,398 158,599,083 – 230,540 Այդ թվում, որպես ակրեդիտիվների գծով ապահովման միջոց պահվող 54 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 17. Հաճախորդների հաշիվներ (շարունակություն) 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ տասը խոշորագույն հաճախորդների հաշիվների մնացորդը կազմել է 77,554,253 հազ. դրամ (36.39%) (2017թ.՝ 42,439,011 հազ. դրամ, 26.76%): Ժամկետային ավանդները ներառում են ֆիզիկական անձանց ավանդներ 88,886,410 հազ. դրամ գումարի չափով (2017թ.՝ 90,858,303 հազ. դրամ): ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի համաձայն՝ Բանկը պարտավորվում է հետ վճարել ֆիզիկական անձանց կողմից ներդրված ավանդները ավանդատուի առաջին իսկ պահանջի դեպքում: Այն դեպքում, երբ ժամկետային ավանդների գծով դրամական միջոցները հետ են վերադարձվում ավանդատուին մինչև ժամկետի ավարտը համաձայն ավանդատուի պահանջի, ավանդի տոկոսները վճարվում են ցպահանջ ավանդների տոկոսադրույքներին համապատասխան, եթե պայմանագրով այլ տոկոսադրույքներ նախատեսված չեն: Հաճախորդների հաշիվները ներառում են հաճախորդների հետևյալ տեսակների հաշիվները. 2018 թ. 2017 թ. Պետական և բյուջետային կազմակերպություններ Մասնավոր ընկերություններ Ֆիզիկական անձիք 2,940,370 90,626,989 119,531,039 5,007,808 37,568,302 116,022,973 Հաճախորդների հաշիվներ 213,098,398 158,599,083 Ստորև ներկայացված է հաճախորդների հաշիվների վերլուծությունն՝ ըստ ոլորտների. 18. 2018 թ. 2017 թ. Ֆիզիկական անձիք Ֆինանսական կազմակերպություններ Հեռահաղորդակցություն Տրանսպորտ Առևտուր Պետական և բյուջետային կազմակերպություններ Ծառայություններ Արդյունաբերական արտադրություն Էներգետիկա Շինարարություն Գյուղատնտեսություն Սպորտ և մշակույթ Այլ 119,531,039 33,330,536 28,738,089 16,407,064 3,532,070 2,940,370 2,751,154 2,510,024 720,300 589,035 33,460 – 2,015,257 116,022,973 9,165,772 1,293,535 6,392,745 2,408,970 5,007,808 3,442,820 11,799,583 337,890 327,755 98,636 154,865 2,145,731 Հաճախորդների հաշիվներ 213,098,398 158,599,083 Այլ փոխառու միջոցներ 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի այլ փոխառու միջոցները կազմում են 6,234,138 հազ. դրամ (2017թ.` 7,102,873 հազ. դրամ): Այլ փոխառու միջոցների կազմում ընդգրկված են Ազգային Հիփոթեքային Ընկերությունից 3,472,416 հազ. դրամ գումարի չափով (2017թ.՝ 4,190,614 հազ. դրամ) և Բնակարան երիտասարդներին ՈՒՎԿ-ից 2,761,722 հազ. դրամ գումարի չափով (2017թ.՝ 2,912,259 հազ. դրամ) միջոցներ։ 55 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 19. Սեփական կապիտալ Հայտարարված սովորական բաժնետոմսերի ընդհանուր քանակը կազմում է 5,905,155 հատ (2017թ.՝ 4,423,674 հատ), որոնց ընդհանուր անվանական արժեքը կազմում է 63,775,674 հազ. դրամ (2017թ.՝ 47,775,679) (մեկ բաժնետոմսի անվանական արժեքն է 10,800 դրամ): Բոլոր հայտարարված բաժնետոմսերը թողարկվել և ամբողջովին վճարվել են: Բանկի կանոնադրական կապիտալը ձևավորվել է բաժնետիրոջ դրամական ներդրումներից, ընդ որում, բաժնետերն ունի շահաբաժիններ ստանալու և կապիտալը ՀՀ դրամով բաշխելու իրավունք: 2018 թվականի ընթացքում «ՎՏԲ Բանկ» ՀԲԸ-ն ամբողջությամբ գնեց «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ-ի լրացուցիչ թողարկված 1,481,481 բաժնետոմսերը 15,999,995 հազ. դրամ գումարի չափով: Արդյունքում Բանկի կանոնադրական կապիտալը կազմեց 63,775,674 հազ. դրամ: «ՎՏԲ Բանկ» ՀԲԸ բաժնեմասը «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ-ում պահպանվել է 100% չափով: Հիմնական միջոցների վերագնահատման պահուստ Հիմնական միջոցների վերագնահատման պահուստը օգտագործվում է գույքի իրական արժեքի աճը և նույն ակտիվի` նախկինում կապիտալում ճանաչված աճի սահմաններում իրական արժեքի նվազեցումը գրանցելու համար: Ներդրումային արժեթղթերի վերագնահատման պահուստ Տվյալ պահուստը արտացոլում է ներդրումային արժեթղթերի իրական արժեքի փոփոխությունները։ 20. Պայմանական և պայմանագրային պարտավորություններ Գործարար միջավայր Հայաստանի Հանրապետությունը շարունակում է տնտեսական բարեփոխումները և իրավական, հարկային ու օրենսդրական համակարգերի զարգացումը` շուկայական տնտեսության պահանջներին համապատասխան: Հայաստանի տնտեսության ապագա կայունությունը առավելապես կախված է այս բարեփոխումներից և զարգացումներից, ինչպես նաև կառավարության կողմից իրականացվող տնտեսական, ֆինանսական և դրամավարկային քաղաքականությունների արդյունավետությունից: Իրավական միջավայր Իր բնականոն գործունեության ընթացքում Բանկը հանդիսանում է դատական հայցերի և պահանջների առարկա: Ղեկավարության համոզմամբ նման հայցերի և պահանջների արդյունքում ծագող հնարավոր պարտավորությունները (առկայության դեպքում) էական բացասական ազդեցություն չեն ունենա Բանկի ֆինանսական վիճակի կամ հետագա գործունեության արդյունքների վրա: Հարկային միջավայր ՀՀ հարկային, արժութային և մաքսային օրենսդրությունները հանդիսանում են տարընթերցումների և հաճախակի իրականացվող բարեփոխումների առարկա: Ընկերության գործունեության ընթացքում կիրառված այդ օրենսդրությունների գծով ղեկավարության մեկնաբանությունները կարող են վիճարկվել համապատասխան մարմինների կողմից։ Հարկային մարմինները կարող են ավելի խիստ դիրքորոշում ընդունել օրենսդրության մեկնաբանությունների և գնահատումների գծով, որի արդյունքում հնարավոր է, որ գործարքների և գործունեության` նախկինում հարկային մարմինների կողմից չվիճարկված հարկային հաշվառման նկատմամբ մեկնաբանությունը փոխվի։ Արդյունքում, էական լրացուցիչ հարկեր, տույժեր և տուգանքներ կարող են հաշվեգրվել։ Հարկային ստուգումները կարող են ներառել ստուգման ամսաթվին անմիջապես նախորդող երեք օրացուցային տարիները։ Որոշակի դեպքերում ստուգումները կարող են իրականացվել ավելի վաղ ժամանակահատվածի համար։ 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի ղեկավարությունը գտնում է, որ պատշաճ կերպով է իրականացնում համապատասխան օրենսդրության մեկնաբանումը, և Բանկի հարկային, արժութային և մաքսային հարցերի շուրջ մոտեցումը ճիշտ է: 56 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 20. Պայմանական և պայմանագրային պարտավորություններ (շարունակություն) Պայմանագրային և պայմանական պարտավորություններ Դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի պայմանական և պայմանագրային պարտավորությունները ներառում են հետևյալ հոդվածները. 2018 թ. Վարկային բնույթի պարտավորություններ Վարկային գծերի չօգտագործված մաս Ֆինանսական երաշխիքներ Ոչ ֆինանսական երաշխիքներ Ակրեդիտիվներ Գործառնական վարձակալության գծով պարտավորություններ Մինչև 1 տարի 1-ից մինչև 5 տարի 5 տարուց ավել 2017 թ. 6,456,457 510,183 126,135 – 7,092,775 16,624,200 87,474 81,499 230,540 17,023,713 992,348 3,346,442 3,054,769 7,393,559 1,404,016 3,853,824 3,638,891 8,896,731 (137,501) Հանած՝ պահուստները 14,348,833 Պայմանագրային և պայմանական պարտավորություններ (222,421) 25,698,023 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ին ավարտված տարվա ընթացքում ԱՎԿ փոփոխությունների վերլուծությունը հետևյալն է՝ Վարկային գծերի չօգտագործված մաս և ակրեդիտիվներ ԱՎԿ պահուստ 2018 թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Նոր պարտավորություններ Տեղափոխում դեպի հաճախորդներին տրված վարկեր Ժամկետը սպառված պարտավորություններ Տեղափոխում Փուլ 1 Տեղափոխում Փուլ 2 Տեղափոխում Փուլ 3 Արտարժույթի փոխարժեքի ճշգրտումներ 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Փուլ 1 Փուլ 2 Փուլ 3 Ընդամենը 366,927 78,131 5,301 – 98,003 – 470,231 78,131 – (318,418) 271 (869) (2,183) (2,359) – (1,605) (249) 869 (999) – (42,155) (57,486) (22) – 3,182 – (42,155) (377,509) – – – (2,359) 121,500 3,317 1,522 126,339 Ֆինանսական երաշխիքներ Փուլ 1 Ընդամենը ԱՎԿ պահուստ 2018 թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ Նոր ֆինանսական երաշխիքներ Ժամկետը սպառված պարտավորություններ ԱՎԿ հաշվարկի մոդելների և ելակետային տվյալների փոփոխություն 1,699 10,456 (990) (3) 1,699 10,456 (990) (3) 2018թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 11,162 11,162 57 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 21. Զուտ տոկոսային եկամուտ Զուտ տոկոսային եկամուտը ներառում է․ 2018 թ. Ամորտիզացված արժեքով չափվող ֆինանսական ակտիվներ Հաճախորդներին տրված վարկեր Պահանջներ բանկերի նկատմամբ 24,463,728 117,906 23,562,419 148,001 1,931,896 2,177,548 26,513,530 25,887,968 120,206 120,206 – – Ընդամենը տոկոսային եկամուտ 26,633,736 25,887,968 Պարտավորություններ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ Հաճախորդների հաշիվներ և այլ փոխառու միջոցներ Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Ստորադաս պարտավորություններ Այլ Այլ տոկոսային եկամուտ (401,216) (7,814,076) (562,909) – (15) (8,778,216) (173,985) (8,866,572) (481,224) (805,014) (72) (10,326,867) Զուտ տոկոսային եկամուտ 17,855,520 15,561,101 Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող ֆինանսական ակտիվներ Ներդրումային արժեթղթեր Տոկոսային եկամուտ՝ հաշվարկված արդյունավետ տոկոսադրույքի մեթոդով Առևտրային արժեթղթեր Այլ տոկոսային եկամուտ 22. 2017 թ. Ներդրումային արժեթղթերի հետ կապված գործառնություններից առաջացած զուտ օգուտ/(վնաս) 2018 թ. Բանկը ներդրումային արժեթղթերի գծով ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում ճանաչել է օգուտ 249,784 հազ. դրամ գումարի չափով։ 2017թ. Բանկը վաճառքի համար մատչելի ներդրումային արժեթղթերի իրացված դրական վերագնահատումից ճանաչել է օգուտ՝ 177,422 հազ. դրամ գումարի չափով, և վաճառքի համար մատչելի ներդրումային արժեթղթերի արժեզրկումից ճանաչել է վնաս՝ 472,941 հազ. դրամ գումարի չափով: 23. Միջնորդավճարների գծով զուտ եկամուտ Միջնորդավճարների գծով զուտ եկամուտը ներառում է հետևյալ հոդվածները. 2018 թ. Վճարահաշվարկային գործառնություններ Պլաստիկ քարտերով գործարքներից ստացված միջնորդավճարներ Երաշխիքներ և ակրեդիտիվներ Միջնորդավճարների գծով եկամուտ Վճարահաշվարկային գործառնություններ Միջնորդավճարների գծով ծախսեր Միջնորդավճարների գծով զուտ եկամուտներ 2017 թ. 1,608,656 1,090,556 19,029 2,718,241 1,457,564 1,001,690 187,660 2,646,914 (1,315,138) (1,315,138) (1,340,789) (1,340,789) 1,403,103 1,306,125 58 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 24. Այլ եկամուտ 2018 թ. 25. 2017 թ. Բռնագանձված գույքի վաճառքից եկամուտ Հիմնական միջոցների օտարումից եկամուտ Մարքեթինգային արշավներից եկամուտ Հիմնական միջոցների վերագնահատումից եկամուտ Շահաբաժիններ Արտադրանքի վաճառքից ստացվող հասույթ Գործարքներ թանկարժեք մետաղների հետ Այլ 293,361 256,266 70,683 33,970 5,212 – – 20,035 – – 142,903 – 5,222 133,731 2,808 15,961 Ընդամենը այլ եկամուտներ 679,527 300,625 Անձնակազմի գծով և այլ գործառնական ծախսեր Անձնակազմի գծով ծախսերը և այլ գործառնական ծախսերը ներառում են հետևյալ հոդվածները. 2018 թ. 2017 թ. Աշխատավարձ և պարգևատրումներ (6,906,878) (7,146,828) Անձնակազմի գծով ծախսեր (6,906,878) (7,146,828) (839,214) (370,930) (1,093,365) (520,168) Ամորտիզացիայի և մաշվածության գծով ծախսեր (1,210,144) (1,613,533) Տարածքների պահպանման և վարձակալության գծով ծախսեր Հիմնական միջոցների նորոգում և տեխնիկական սպասարկում Գործառնական հարկեր Իրավաբանական և խորհրդատվական ծախսեր Բնակչությունից ներգրավված ավանդների ապահովագրման համակարգում մասնակցություն Ծրագրային ապահովման գծով ծախսումներ Ներկայացուցչական ծախսեր Անվտանգություն Կապ Մարքեթինգ և գովազդ Ինկասացիայի գծով ծախսեր Գրասենյակային ծախսեր Տրանսպորտային ծախսեր Ապահովագրություն Բարեգործություն Վճարային համակարգերի գծով ծախսեր Վաճառված արտադրանքի ինքնարժեք Գույքի օտարումից զուտ վնաս Արտադրանքի իրացման ծախսեր Այլ (1,157,135) (736,678) (540,057) (255,742) (822,954) (579,465) (457,653) (154,727) (218,871) (199,920) (185,752) (167,718) (167,421) (147,257) (121,479) (78,849) (62,631) (27,429) (23,664) (6,000) – – – (954,068) (262,497) (163,064) (130,453) (211,332) (185,500) (99,406) (117,885) (95,285) (61,981) (21,506) (10,373) (12,000) (110,233) (44,582) (37,052) (729,226) Այլ գործառնական ծախսեր (5,050,671) (4,307,174) Հիմնական միջոցների մաշվածություն Ոչ նյութական ակտիվների ամորտիզացիա 59 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում Ներածություն Ռիսկերի կառավարումը բնորոշ է հանդիսանում Բանկի գործունեությանը և կառավարվում է մշտական հայտնաբերման, չափման և մոնիթորինգի գործընթացների միջոցով, որոնք ենթակա են ռիսկերի սահմանաչափերին և մշտական վերահսկողության: Ռիսկերի կառավարման գործընթացը ունի որոշիչ նշանակություն Բանկի եկամտաբերության հաստատուն մակարդակի պահպանման հարցում, և Բանկի յուրաքանչյուր աշխատակից պատասխանատվություն է կրում իր պարտականությունների շրջանակում ի հայտ եկող ռիսկերի համար: Բանկը ենթակա է վարկային, իրացվելիության և շուկայական ռիսկերի: Վերջինս իր հերթին բաժանվում է առևտրային և ոչ առևտրային գործունեության հետ կապված ռիսկերի։ Բանկը ենթակա է նաև գործառնական ռիսկերի: Ռիսկերի վերահսկման անկախ գործընթացը չի ազդում գործարարության ռիսկերի վրա, ինչպիսիք են ,օրինակ՝ շրջակա միջավայրի, տեխնոլոգիաների կամ ոլորտային փոփոխությունները: Նման ռիսկերը Բանկի կողմից վերահսկվում են ռազմավարական պլանավորման գործընթացի ընթացքում: Ռիսկերի կառավարման համակարգ Ռիսկերի կառավարման ընդհանուր պատասխանատվությունը կրում է Բանկի Տնօրինությունը, սակայն առկա են առանձին մարմիններ, որոնք պատասխանատու են ռիսկերի կառավարման և մոնիթորինգի համար: Բանկի խորհուրդ Բանկի խորհուրդը պատասխանատու է ռիսկերի ընդհանուր վերահսկման համար, ռիսկերի կառավարման ռազմավարության և սկզբունքների հաստատման համար: Տնօրինություն Տնօրինությունը պատասխանատու է Բանկում ռիսկերի կառավարման գործընթացի վերահսկման համար: Ակտիվների և պարտավորությունների կառավարման կոմիտե Ակտիվների և պարտավորությունների կառավարման կոմիտեն հետևում է սահմանաչափերի կատարմանը, ռիսկերի կառավարման ընթացակարգերի ներդրմանը, ընդունում է շուկայական և իրացվելիության ռիսկերին վերաբերող որոշումներ, ինչպես նաև վերահսկում է այդ որոշումների կատարումը: Վարկային կոմիտե Վարկային կոմիտեն պատասխանատու է վարկային ռիսկերի կառավարման համար: Բանկային ռիսկերի կառավարման դեպարտամենտ Բանկային ռիսկերի կառավարման դեպարտամենտը պատասխանատու է ռիսկերի կառավարման հետ կապված մեթոդաբանության, քաղաքականության և ընթացակարգերի ներդրման համար, իրականացնում է բանկային ռիսկերի վերլուծություն և գնահատում: Վարկային ռիսկերի կոմիտե Վարկային ռիսկերի կոմիտեն պատասխանատու է մանրածախ բանկային արտադրանքների, ինչպես նաև մանր բիզնեսի համար արտադրանքների գծով ռիսկերի կառավարման շրջանակներում ռազմավարության և նորմատիվների մշակման համար: Ֆինանսական դեպարտամենտ Ֆինանսական դեպարտամենտը պատասխանատու է Բանկի ակտիվների և պարտավորությունների կառավարման համար, ինչպես նաև կառավարում է իրացվելիության ռիսկը: 60 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Ներածություն (շարունակություն) Ներքին աուդիտ Բանկի կողմից իրականացվող ռիսկերի կառավարման գործընթացը յուրաքանչյուր տարի աուդիտի է ենթարկվում Ներքին աուդիտի վարչության կողմից, որը ստուգում է ինչպես ընթացակարգերի ամբողջականությունը, այնպես էլ Բանկի գործունեության համապատասխանությունը ընթացակարգերին: Ներքին աուդիտի վարչությունը անցկացված ստուգումների արդյունքները քննարկում է ղեկավարության հետ և իր եզրակացություններն ու առաջարկները ներկայացնում է Աուդիտի կոմիտե: Ռիսկի գնահատման և ռիսկերի ներկայացման համակարգեր Բանկի ռիսկերը գնահատվում են ԿԲ կողմից սահմանված նորմատիվային ցուցանիշների հաշվարկների միջոցով: Ռիսկերի մոնիթորինգը և վերահսկողությունը հիմնականում հիմնված է Բանկի կողմից սահմանված ռիսկերի սահմանաչափերի վրա: Այս սահմանաչափերը արտացոլում են Բանկի գործարար ռազմավարությունը և շուկայական պայմանները, որոնցում գործում է Բանկը, ինչպես նաև Բանկի համար ընդունելի ռիսկի մակարդակը: Գործունեության բոլոր տեսակների գծով ստացվող տեղեկատվությունը ուսումնասիրվում և մշակվում է ռիսկերի վերլուծության, վերահսկողության և գնահատման նպատակով: Տնօրինությունը եռամսյակային կտրվածքով ստանում է ռիսկերի վերաբերյալ մանրամասն հաշվետվություն, որում պարունակվում է վարկային ռիսկի ընդհանուր չափի վերաբերյալ տեղեկատվություն` ըստ ոլորտների, հաճախորդների, մարման ժամկետների, արժույթի և վարկերի տեսակների: Տվյալ հաշվետվությունում նաև ներկայացվում են իրացվելիության և վարկային ցուցանիշները, ինչպես նաև տոկոսադրույքի փոփոխության, արտարժույթի և գործառնական ռիսկերի վերաբերյալ տեղեկատվություն: Ղեկավարությունը օրական կտրվածքով ստանում է Բանկի իրացվելիության ռիսկի վերաբերյալ տեղեկատվություն: Բանկը մշակել է ռիսկերի կառավարման ընթացակարգ` հիմնական բանկային ռիսկերը բնորոշելու, գնահատելու և վերահսկելու համար համակարգային և բազմակողմանի մոտեցում կառուցելու նպատակով: Վարկային ռիսկ Վարկային ռիսկն այն ռիսկն է, որի պատճառով Բանկը կարող է կրել վնասներ՝ հաճախորդների կամ գործընկերների կողմից պարտավորությունների չկատարման դեպքում: Բանկը իրականացնում է վարկային ռիսկի վերահսկում և կառավարում՝ սահմանելով ռիսկի այն սահմանաչափը, որը պատրաստ է ընդունել անհատական գործընկերների և աշխարհագրական ու տնտեսական համակենտրոնացումների համար, ինչպես նաև դիտարկելով զգայունությունը նման սահմանաչափերի նկատմամբ: Բանկը հաստատել է վարկային որակի ստուգման գործընթաց՝ ապահովելու գործընկերների վարկունակության հնարավոր փոփոխությունների վաղ բացահայտումը, ներառյալ գրավների պարբերաբար վերանայումը: Գործընկերների սահմանաչափերը հաստատված են վարկային ռիսկերի դասակարգման համակարգի միջոցով, որը յուրաքանչյուր գործընկերոջ համար սահմանում է ռիսկի վարկանիշ: Ռիսկերի վարկանիշները ենթակա են պարբերաբար վերանայման: Վարկերի որակի ստուգման գործընթացը Բանկին թույլ է տալիս գնահատել հնարավոր վնասը այն ռիսկերի հետևանքով, որոնց նկատմամբ այն զգայուն է, և ձեռնարկել ուղղիչ գործողություններ: Ածանցյալ ֆինանսական գործիքներ Ածանցյալ ֆինանսական գործիքներից ծագող վարկային ռիսկը ցանկացած պահի սահմանափակվում է ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում ներկայացված դրական իրական արժեքով: Վարկային բնույթ ունեցող պարտավորությունների հետ կապված ռիսկեր Բանկը իր հաճախորդներին ընձեռում է երաշխիքների ստացման հնարավորություն, որոնց գծով Բանկի մոտ կարող է անհրաժեշտություն ծագել հաճախորդների անունից կատարելու վճարումներ: Հաճախորդները նման վճարումները հատուցում են Բանկին՝ ակրեդիտիվների տրամադրման պայմաններին համապատասխան: Նշված պայմանագրերի համաձայն` Բանկը կրում է ռիսկեր, որոնք համարժեք են վարկային ռիսկերին, և նվազեցվում են նույն ընթացակարգերի և ռիսկի վերահսկման քաղաքականության վարման շնորհիվ: 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Վարկային ռիսկ (շարունակություն) Ռիսկի առավելագույն չափը ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվության տարրերի վրա, ներառյալ ածանցյալ 61 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) գործիքները, զտման և գրավի պայմանագրերի միջոցներով ռիսկը մեղմացնելու ազդեցությունից առաջ, ներկայացված է հաշվեկշռային արժեքով: Իրական արժեքով ներկայացված ֆինանսական գործիքների դեպքում, հաշվեկշռային արժեքը արտահայտում է ընթացիկ վարկային ռիսկը, բայց ոչ ռիսկի առավելագույն չափը, որը կարող է առաջանալ արժեքի փոփոխությունից: Ֆինանսական գործիքների յուրաքանչյուր մակարդակի վարկային ռիսկի առավելագույն չափի վերաբերյալ առավել մանրամասն տեղեկատվությունը ներկայացված է առանձին ծանոթագրություններում: Ապահովման միջոցների և ռիսկի նվազեցման այլ մեթոդների ազդեցությունը ներկայացված է Ծանոթագրություն 8-ում։ Արժեզրկման գնահատում 2018 թ․ հունվարի 1-ից Բանկը ԱՎԿ-ն հաշվարկում է հավանականությամբ կշռված մի շարք սցենարներով՝ գնահատելու ակնկալվող դրամական միջոցների պակասորդները, զեղչված արդյունավետ տոկոսադրույքի մոտեցմամբ։ Դրամական միջոցների պակասորդը կազմակերպությանը պայմանագրով վճարման ենթակա դրամական միջոցների հոսքերի և կազմակերպության ակնկալվող դրամական միջոցների հոսքերի միջև տարբերությունն է։ ԱՎԿ հաշվարկի մեխանիզմները ներկայացված են ստորև, և դրանց հիմնական տարրերը հետևյալն են՝ Դեֆոլտի հավանականությունը որոշակի ժամանակի հորիզոնի ընթացքում դեֆոլտի Դեֆոլտի հավա- հավանական լինելու գնահատումն է։ Դեֆոլտը միայն կարող է տեղի ունենալ գնահատված նականությունը ժամանակահատվածում որոշակի պահի, եթե գործիքը նախկինում չի ապաճանաչվել և դեռևս (PD) պորտֆելում է։ Դեֆոլտի ժամանակ գործիքի արժեքը (EAD) Դեֆոլտի ժամանակ գործիքի արժեքը դա ապագա դեֆոլտի ամսաթվի դրությամբ գործիքի գնահատված արժեքն է` հաշվի առնելով հաշվետու ամսաթվից հետո ակնկալվող փոփոխությունների ազդեցությունը, ներառյալ մայր գումարի և տոկոսների վճարումները՝ պայմանագրով նախատեսված կամ այլ կերպ, բաց թողնված վճարումների վրա հաշվեգրված տոկոսները և այլն։ Դեֆոլտի դեպքում կորստի չափը (LGD) Դեֆոլտի դեպքում կորստի չափը դրամական միջոցների կորստի գնահատումն է, որն առաջանում է, երբ որոշակի պահի տեղի է ունենում դեֆոլտ։ Դա պայմանագրով սահմանված դրամական միջոցների հոսքերի և այն դրամական միջոցների հոսքերի տարբերությունն է, որոնք վարկատուն ակնկալում է ստանալ՝ ներառյալ գրավների իրացումից միջոցները։ Այն սովորաբար արտահայտվում է որպես դեֆոլտի դեպքում գործիքի արժեքից (EAD) տոկոս։ ԱՎԿ պահուստը հիմնվում է վարկային վնասների վրա, որոնք ակնկալվում է, որ կառաջանան ակտիվի կյանքի ընթացքում (ակտիվի կյանքի ընթացքում ակնկալվող վարկային վնաս կամ ԱԿԱՎԿ), եթե առկա չէ վարկային ռիսկի զգալի աճ սկզբնական ճանաչումից հետո, որի դեպքում պահուստը հիմնվում է 12 ամսվա ընթացքում ակնկալվող վարկային վնասի վրա (12ամԱՎԿ)։ 12ամԱՎԿ-ը ԱԿԱՎԿ-ի այն մասն է, որը ներկայացնում է ֆինանսական գործիքի գծով պարտավորությունների չկատարման դեպքերի արդյունք հանդիսացող ԱՎԿ-ները, որոնք հնարավոր են հաշվետու ամսվան հաջորդող 12 ամիսների ընթացքում։ Ինչպես ԱԿԱՎԿ-ն, այնպես էլ 12ամԱՎԿ-ն հաշվարկվում են անհատական կամ խմբային հիմունքով՝ ելնելով ֆինանսական գործիքների համապատասխան պորտֆելի բնույթից։ 62 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Վարկային ռիսկ (շարունակություն) Բանկը քաղաքականություն է սահմանել՝ յուրաքանչյուր հաշվետու ժամանակաշրջանի ավարտին իրականացնել գնահատում ՝ արդյոք ֆինանսական գործիքի վարկային ռիսկը զգալիորեն աճել է սկզբնական ճանաչումից հետո, հաշվի առնելով ֆինանսական գործիքի գործողության մնացած ժամկետի ընթացքում դեֆոլտ տեղի ունենալու ռիսկի փոփոխությունը։ Վերոնշյալ գործընթացի հիման վրա, Բանկը խմբավորում է իր վարկերը՝ ըստ փուլերի, ինչպես նկարագրված է ստորև․ Փուլ 1: Սկզբնական ճանաչման ժամանակ Բանկը պահուստ է ճանաչում 12 ամսվա ԱՎԿ-ի հիման վրա։ 1-ին փուլի վարկերը ընդգրկում են նաև գործիքներ, որոնց դեպքում վարկային ռիսկը բարելավվել է, և վարկը վերադասակարգվել է 2-րդ փուլից։ Փուլ 2: Երբ գործիքի վարկային ռիսկը զգալիորեն աճել է սկզբնական ճանաչումից հետո, Բանկը պահուստը ճանաչում է վարկի գործողության ամբողջ ժամկետի ընթացքում ակնկալվող վարկային կորուստների (ԱԿԱՎԿ) համար։ 2-րդ փուլի վարկերը ընդգրկում են նաև գործիքներ, որոնց դեպքում վարկային ռիսկը բարելավվել է, և վարկը վերադասակարգվել է 3-րդ փուլից։ Փուլ 3: Ակտիվը համարվում է արժեզրկված։ Բանկը ձևակերպում է ԱԿԱՎԿ պահուստ։ POCI Ձեռք բերված կամ ստեղծված՝ արժեզրկված (POCI) ակտիվները ֆինանսական ակտիվներ են, որոնք արժեզրկված են սկզբնական ճանաչման ժամանակ։ Տվյալ ակտիվները սկզբնական ճանաչման ժամանակ հաշվառվում են իրական արժեքով, և տոկոսային եկամուտը հետագայում ճանաչվում է վարկային ռիսկով ճշգրտված արդյունավետ տոկոսադրույքի հիման վրա։ ԱՎԿ-ն միայն ճանաչվում կամ ապաճանաչվում է այնքանով, որքանով որ հետագայում փոխվում է ակտիվի գործողության ամբողջ ժամկետի ընթացքում ակնկալվող վարկային կորուստների գնահատականը։ Դեֆոլտի և վերականգնման սահմանումը Բանկը համարում է, որ ֆինանսական գործիքի գծով առկա է դեֆոլտ և, հետևաբար այն դասում է որպես Փուլ 3-ին պատկանող ֆինանսական գործիք (այսինքն՝ վարկային տեսանկյունից արժեզրկված) ԱՎԿ հաշվարկի նպատակով, բոլոր այն դեպքերում, երբ փոխառուն 90 օրով ուշացնում է պայմանագրային վճարումների կատարումը։ Բանկը բանկերին տրված վարկերը համարում է դեֆոլտի ենթարկված և անմիջապես ձեռնարկում է քայլեր, եթե գործընկերը գործառնական օրվա ավարտի դրությամբ չի կատարել առանձին համաձայնագրերով սահմանված վճարումները։ Որպես որակական գնահատման մաս, թե արդյոք հաճախորդը անվճարունակ է, Բանկը հաշվի է առնում նաև մի շարք դեպքեր, որոնք կարող են վկայել վճարման քիչ հավանական լինելու մասին։ Նման իրավիճակներում, Բանկը վերլուծում է, թե արդյոք իրադարձությունը հանգեցնում է դեֆոլտի և հետևաբար ԱՎԿ հաշվարկման համար ակտիվը անհրաժեշտ է դասվի որպես 3-րդ մակարդակ, թե՞ համապատասխանում է 2-րդ մակարդակին։ Տվյալ դեպքերը ներառում են՝ ► Վարկառուի մահը, ► Վարկառուի կողմից անհապաղ ֆինանսավորման պահանջը, ► Գրավի արժեքի զգալի նվազումը, երբ վարկի վճարումը ակնկալվում է գրավի վաճառքից, ► Վարկառուի ապրանքաշրջանառության զգալի նվազումը կամ խոշոր հաճախորդի կորուստը, ► Կովենանտների խախտումը, որոնց գծով Բանկը չի հրաժարվում դրանց կատարման պահանջի իրավունքից, ► Վարկառուն (կամ վարկառուի խմբի կազմից որևէ կազմակերպություն) սնանկության հայտ է ներկայացրել կամ հայտարարվել է սնանկ, ► Վարկառուի գնանշված պարտատոմսերի կամ բաժնետոմսերի առքեւվաճառքը կասեցվել է առաջնային շուկայում՝ Ֆինանսական դժվարությունների մասին լուրերի կամ փաստերի պատճառով: Բանկի քաղաքականությունն է ֆինանսական գործիքները համարել «վերականգնված» և հետևաբար վերադասակարգել 3-րդ մակարդակից, երբ նվազագույնը վեց հաջորդական ամիսների ընթացքում դեֆոլտի չափանիշներից ոչ մեկը չի պատահել։ «Վերականգնման» դեպքում՝ ակտիվը 2-րդ թե 1-ին մակարդակի դասակարգելու որոշումը կախված է վերականգնման պահին վերանայված վարկային դասից, և գնահատումից, թե արդյոք տեղի է ունեցել վարկային ռիսկի զգալի աճ սկզբնական ճանաչման համեմատ ։ 63 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Վարկային ռիսկ (շարունակություն) Պահառուական և միջբանկային հարաբերություններ Բանկի պահառուական և միջբանկային հարաբերությունները և գործընկերները իրենցից ներկայացնում են ֆինանսական ծառայություններ մատուցող կազմակերպություններ, բանկեր, բրոքերներ-դիլերներ, արտարժույթի առքուվաճառք իրականացնող ընկերություններ և քլիրինգային ընկերություններ։ Այս հարաբերությունների առումով Բանկը գնահատում է հրապարակայնորեն հասանելի տեղեկատվությունը, մասնավորապես ֆինանսական տեղեկատվությունը և այլ արտաքին տվյալներ, օր՝ արտաքին վարկանիշները։ Կորպորատիվ և փոքր բիզնեսի վարկավորում Կորպորատիվ վարկավորման դեպքում վարկառուները գնահատվում են Բանկի ռիսկերի բաժնի կողմից: Վարկային ռիսկի գնահատումը հաշվի է առնում տարբեր պատմական, ընթացիկ տեղեկատվություն և կանխատեսումներ, ինչպիսիք են. ► պատմական տեղեկատվություն հաճախորդի ուշացումների մասին, ► հաճախորդների մասին հանրային տեղեկատվություն տեղեկատվության արտաքին աղբյուրներից: Նման տեղեկատվությունը ներառում է վարկանիշային գործակալությունների կողմից տրված արտաքին վարկանիշերը, անկախ վերլուծաբանների հաշվետվությունները, պարտատոմսերի շուկայում առկա գները կամ մամուլի հաղորդագրությունները և հոդվածները, ► մակրոտնտեսական կամ աշխարհաքաղաքական տեղեկատվություն, ինչպիսիք են ՀՆԱ-ի աճի տեմպերը կոնկրետ ոլորտի և աշխարհագրական շրջաններում, որոնցում գործունեություն է ծավալում հաճախորդը, ► այլ հիմնավորված և հաստատվող տեղեկատվություն հաճախորդի կառավարման որակի և հնարավորությունների վերաբերյալ, որը տեղին է կազմակերպության գործունեության արդյունքների գնահատման համար։ Փոքր բիզնեսի վարկերը գնահատվում են Բանկի կողմից, օգտագործելով մանրածախ ապրանքատեսակների մոդելները: Սպառողական վարկավորում և հիփոթեքային վարկավորում Սպառողական վարկավորումը ներառում է ֆիզիկական անձանց տրամադրված գրավով չապահովված վարկեր, վարկային քարտեր և օվերդրաֆտներ: Այս ապրանքատեսակների գնահատումը, ինչպես նաև հիփոթեքային վարկերը և փոքր բիզնեսի վարկերը, հիմնված են ժամկետանց օրերի քանակի ցուցանիշի վրա: Դեֆոլտի ժամանակ գործիքի արժեքը Դեֆոլտի ժամանակ գործիքի արժեքը (EAD) իրենից ներկայացնում է արժեզրկման գնահատման ենթակա ֆինանսական գործիքների համախառն հաշվեկշռային արժեքը, որը հաշվի է առնում ինչպես հաճախորդի ունակությունը մեծացնելու իր վարկի գումարը առաջիկա դեֆոլտի դեպքում, այնպես էլ հնարավոր վաղաժամկետ մարումները։ Փուլ 1-ում գտնվող ակտիվների համար Բանկը գնահատում է 12 ամսվա ընթացքում հնարավոր դեֆոլտի հավանականությունը 12ամԱՎԿ հաշվարկելու նպատակով։ Փուլ 2-ին, Փուլ 3-ին և POCI դասին պատկանող ֆինանսական ակտիվների համար դեֆոլտի ժամանակ գործիքի արժեքը դիտարկվում է գործիքների ողջ կյանքի տևողության ընթացքում տեղի ունեցող դեպքերի համար։ Բանկը առաջարկում է իր կորպորատիվ և մանրածախ հաճախորդներին տարբեր օվերդրաֆտներ և վարկային քարտեր, որոնք Բանկն իրավունք ունի ետ կանչել և/կամ նվազեցնել սահմանաչափը՝ ծանուցելով ընդամենը մեկ օր առաջ: Ծանուցման ներկայացման համար Բանկը չի սահմանափակում վարկային կորուստների ռիսկի ենթարկվածությունը պայմանագրային ժամկետով և փոխարենը հաշվարկում է ԱՎԿ այն ժամանակահատվածի համար, որը արտացոլում է Բանկի հաճախորդների վարքագծի վերաբերյալ ակնկալիքները, դեֆոլտի հավանականությունը և Բանկի կողմից վարկային ռիսկը նվազեցնելու ուղղությամբ հետագա փոփոխությունները, որոնք կարող են նախատեսել վարկային գծերի նվազեցում կամ փակում։ 64 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Վարկային ռիսկ (շարունակություն) Դեֆոլտի ժամանակ կորստի չափը LGD- ն հաշվարկվում է կոլեկտիվ հիմունքով՝ հիմք ընդունելով դեֆոլտի ամսաթվից հետո վարկի վերականգնման վիճակագրական տեղեկատվությունները: LGD չափը գնահատվում է 1-ին, 2-րդ և 3-րդ Փուլերի և POCI բոլոր ակտիվների դասերի համար: Նման LGD չափերիի համար ելակետային տվյալները գնահատվում են և, հնարավորության դեպքում, ճշգրտվում են փորձարկման միջոցով պատմական տվյալների հիման վրա՝ հաշվի առնելով վերջին շրջանում վերականգնումները: Անհրաժեշտության դեպքում այդպիսի տվյալները որոշվում են յուրաքանչյուր տնտեսական սցենարի համար: Վարկային ռիսկի զգալի աճ Բանկը մշտապես ստուգում է բոլոր ակտիվները, որոնց նկատմամբ հաշվարկվում է ԱՎԿ։ Բանկը վերլուծում է, արդյոք տվյալ գործիքի կամ գործիքների պորտֆելի վարկային ռիսկը զգալիորեն ավելացել է սկզբնական ճանաչման պահից ի վեր՝ որոշելու համար, թե ինչ չափով է հարկավոր ստեղծել արժեզրկման գծով պահուստը գործիքի կամ գործիքների պորտֆելի համար (12 ամսվա ԱՎԿ-ի կամ ամբողջական ժամկետի ԱՎԿ-ի արժեքով)։ Բանկը համարում է, որ վարկային ռիսկը զգալիորեն աճել է սկզբնական ճանաչման պահից հետո, եթե պայմանագրային վճարումները ուշացվել են ավելի քան 30 օրով։ Բանկը նաև կիրառում է լրացուցիչ որակական մեթոդ` նշելու համար, որ ակտիվի վարկային ռիսկի զգալի աճ է տեղի ունեցել, օրինակ, հաճախորդի/վարկի տեղափոխումը խնդրահարույց վարկերի ցանկ կամ վարկի վերաձևակերպում վարկային իրադարձությունների հետ կապված: Որոշ դեպքերում Բանկը կարող է նաև վերանայել վերոհիշյալ «Դեֆոլտի սահմանումը» բաժնում նկարագրված իրադարձությունները, որպես վարկային ռիսկի զգալի աճի նշանակում այլ ոչ թե որպես դեֆոլտ։ Միևնույն ակտիվների խմբի համար ԱՎԿ-ի գնահատման դեպքում Բանկը նույն սկզբունքները կիրառում է` գնահատելու համար, թե արդյոք տեղի է ունեցել վարկային ռիսկի զգալի աճ սկզբնական ճանաչումից հետո: Ֆինանսական ակտիվների համախմբում, որոնք գնահատվում են խմբային հիմունքներով Ելնելով ստորև նշված գործոններից, Բանկը հաշվարկում է ԱՎԿ անհատական կամ խմբային հիմունքներով: Ակտիվների դասերը, որոնց համար Բանկը հաշվարկում է ԱՎԿ անհատական հիմունքով, ներառում են հետևյալը. ► Բոլոր Փուլ 3-ում գտնվող ակտիվները, անկախ ֆինանսական ակտիվների դասից, ► Փուլ 2- ի և Փուլ 3-ի կորպորատիվ վարկավորման պորտֆելը, ► Խոշոր և եզակի գործիքները փոքր բիզնեսի վարկավորման պորտֆելում, ► Գանձապետական և միջբանկային հարաբերությունները (օրինակ, պահանջները բանկերի նկատմամբ, դրամական միջոցների համարժեքները և ամորտիզացված արժեքով և իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող պարտքային ներդրումային արժեթղթերը) ► Ֆինանսական ակտիվները, որոնք դասակարգվել են որպես POCI սկզբնական վարկի դադարեցման և պարտքի վերակազմավորման արդյունքում նոր վարկի ճանաչման ժամանակ, Ակտիվների դասերը, որոնց համար Բանկը հաշվարկում է ԱՎԿ խմբային հիմունքնով, ներառում են հետևյալը. ► 1-ին և 2-րդ փուլերում հիփոթեքային և սպառողական վարկերը, ինչպես նաև 1-ին փուլի առևտրային վարկավորման պորտֆելը, ► ձեռք բերված արժեզրկված ֆինանսական ակտիվները, որոնք կառավարվում են խմբային հիմունքներով։ 65 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Վարկային ռիսկ (շարունակություն) Կանխատեսվող տեղեկատվություն և բազմակի տնտեսական սցենարներ ԱՎԿ մոդելներում Բանկը հիմնվում է կանխատեսվող տեղեկատվության լայն շրջանակի վրա, մասնավորապես այնպիսի տնտեսական ելակետային տվյալների, ինչպիսիք են՝ ► ՀՆԱ աճի տեմպը, ► Գործազրկության մակարդակը, ► Կենտրոնական բանկի բազային տոկոսադրույքները, ► Փոխարժեքները։ ԱՎԿ-ի հաշվարկման համար օգտագործվող ելակետային տվյալները և մոդելները միշտ չէ, որ արտացոլում են շուկայի բոլոր բնութագրերը ֆինանսական հաշվետվության ամսաթվի դրությամբ: Որպեսզի դա արտացոլվի, երբեմն կատարվում են որակական ճշգրտումներ կամ ուղղումներ ժամանակավոր ճշգրտումների տեսքով, եթե այդ տարբերությունները էական են։ Կանխատեսվող տեղեկատվությունը Բանկը ստանում է արտաքին աղբյուրներից (Տնտեսական հետաքննությունների բաժնից և ԱՄՀ-ի Համաշխարհային տնտեսության հեռանկարների տվյալների բազայից)։ Բանկի վարկային ռիսկի բաժնի փորձագետները գնահատում են տարբեր սցենարներին վերագրելի կշիռները։ Ստորև ներկայացված աղյուսակում ցույց են տրված կանխատեսվող տնտեսական փոփոխականները/ենթադրությունները, ըստ տարբեր տնտեսական սցենարների, որոնց հիման վրա հաշվարկվում ԱՎԿ-ն։ Հիմնական գործոնները ԱՎԿ սցենարը Որոշված հավանականությունը, % Լավատեսական Բազիսային Վատատեսական 5% 90% 5% 99.2 103.5 108.1 99.6 104.0 108.7 Լավատեսական Բազիսային Վատատեսական 5% 90% 5% 410.6 490.3 570.6 442.3 502.8 562.6 Լավատեսական Բազիսային Վատատեսական 5% 90% 5% 501.6 389.8 284.8 532.8 419.6 315.0 Լավատեսական Բազիսային Վատատեսական 5% 90% 5% 272.6 216.2 167.0 309.6 242.3 187.3 2019թ․ 2020թ․ ՀՆԱ աճի % ԱՄՆ դոլար / ՀՀ դրամ փոխարժեք Ներմուծման տեմպը Արտահանման տեմպը 66 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Վարկային ռիսկ (շարունակություն) Ստորև բերված աղյուսակում ներկայացված է վարկային որակի վերլուծություն՝ ըստ ակտիվների դասի, ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվության համապատասխան վարկերի հետ կապված հոդվածների գծով` հիմք ընդունելով Բանկի վարկերի վարկանիշային գնահատականների համակարգը. Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդներին տրված վարկեր ամորտիզացված արժեքով: - Կորպորատիվ վարկավորում 5 7 Ստանդարտից ցածր դաս Բարձր դաս Ստանդարտ դաս Փուլ 1 Փուլ 1 62,648,409 18,144,107 – – – – – – 62,648,409 18,144,107 Փուլ 1 Փուլ 3 Փուլ 1 Փուլ 2 Փուլ 3 Փուլ 1 Փուլ 2 Փուլ 3 Փուլ 1 Փուլ 2 Փուլ 3 Փուլ 1 Փուլ 2 Փուլ 3 2,072,849 – – – – 22,666,420 – – – – – 2,797,400 – – 18,168,254 – 4,270,770 – – 85,422,936 – – 11,103,910 – – 45,739 – – – – 34,233 46,490 – 2,210,308 3,371,870 – 64,613 296,742 – 55,012 78,841 – – 41,024,552 – – 1,709,225 – – 4,257,737 – – 1,072,732 – – 52,228 20,241,103 41,024,552 4,305,003 46,490 1,709,225 110,299,664 3,371,870 4,257,737 11,168,523 296,742 1,072,732 2,898,151 78,841 52,228 Փուլ Փուլ Փուլ Փուլ Փուլ 20,733,729 35,270 – – – – 6,388,626 – – 510,183 – 13,732 14,103 – – – – – 4,726 – 20,733,729 6,437,628 14,103 4,726 510,183 129,098,184 125,910,418 6,185,944 48,121,200 309,315,746 Ծան․ Արժեզրկված Ընդամենը 8 - Փոքր բիզնեսի վարկավորում - Սպառողական վարկավորում - Հիփոթեքային վարկավորում - Այլ Պարտքային ներդրումային արժեթղթեր։ - Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող Վարկային գծերի չօգտագործված մաս 20 Ֆինանսական երաշխիքներ 20 9 Ընդամենը 1 1 2 3 1 Ստորև բերված աղյուսակում ներկայացված է վարկային որակի վերլուծություն՝ ըստ ակտիվների դասի, 2017 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվության համապատասխան վարկերի հետ կապված հոդվածների գծով. 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ոչ ժամկետանց և անհատապես չարժեզրկված Բարձր Ստանդարտ Ծան. վարկանիշ վարկանիշ Պահանջներ բանկերի նկատմամբ 7 Հաճախորդներին տրված վարկեր Կորպորատիվ վարկավորում Հակադարձ հետգնման պայմանագրեր Փոքր բիզնեսի վարկավորում Սպառողական վարկավորում Հիփոթեքային վարկեր Այլ Ընդամենը հաճախորդներին տրված վարկեր (մինչև արժեզրկման պահուստով զտելը) 8 Վաճառքի համար մատչելի պարտքային ներդրումային արժեթղթեր Հետգնման պայմանագրերով գրավադրված արժեթղթեր Ընդամենը Ժամկետանց, բայց ոչ անհատապես արժեզրկված Անհատապես արժեզրկված Ընդամենը 9,842,353 – – – 9,842,353 – 4,324,776 727,996 22,421,979 – 4,125,795 19,048,905 – 3,759,885 47,244,393 10,707,287 169,540 – – 168,350 2,880,752 351,061 16,530 49,934,081 – 1,973,996 1,000,058 1,453,999 45,254 68,982,986 4,324,776 6,630,227 73,547,182 12,512,347 4,357,119 31,600,546 80,930,010 3,416,693 54,407,388 170,354,637 18,413,671 333,177 – – 18,746,848 3,603,197 22,016,868 – 333,177 – – – – 3,603,197 22,350,045 63,459,767 81,263,187 3,416,693 54,407,388 202,547,035 67 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Վարկային ռիսկ (շարունակություն) Իր քաղաքականության համաձայն, Բանկը պարտավոր է իր վարկային պորտֆելի շրջանակներում վերագրել ճիշտ և հետևողական վարկանիշեր: Դա հնարավորություն է ընձեռում կենտրոնացված կերպով ղեկավարել առկա ռիսկերը, ինչպես նաև թույլ է տալիս համեմատել վարկային ռիսկերի չափը՝ ըստ գործունեության, աշխարհագրական կամ այլ ոլորտների: Վարկանիշների տրման համակարգը հիմնվում է մի շարք ֆինանսավերլուծական մեթոդների, ինչպես նաև մշակված շուկայական տվյալների վրա, որոնք ներկայացնում են գործընկերների ռիսկի գնահատման համար հիմնական ելակետային տեղեկատվությունը: Ռիսկի բոլոր ներքին դասերը սահմանված են Բանկի կիրառվող վարկանշային քաղաքականության համաձայն: Կիրառվող վարկանիշները պարբերաբար գնահատվում և վերանայվում են: Ժամկետանց, բայց անհատապես ոչ արժեզրկված վարկերի վերլուծությունը՝ ըստ վճարման ուշացման ժամկետների, ֆինանսական ակտիվների դասերի կտրվածքով 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Մինչև 30 օր Հաճախորդներին տրված վարկեր Փոքր բիզնեսի վարկավորում Սպառողական վարկավորում Հիփոթեքային վարկավորում Այլ Ընդամենը 31-60 օր 61-90 օր 90 օրից առավել Ընդամենը 35,470 92,073 12,929 27,878 168,350 898,104 104,245 5,875 457,761 38,059 1,252 311,534 41,898 213 1,213,353 166,859 9,190 2,880,752 351,061 16,530 1,043,694 589,145 366,574 1,417,280 3,416,693 Հաճախորդներին տրված վարկերի արժեզրկման պահուստների վերաբերյալ ավելի մանրամասն տեղեկատվություն ներկայացված է Ծանոթագրություն 8-ում: Ստորև ներկայացված է Բանկի դրամական ակտիվների և պարտավորությունների կենտրոնացումը աշխարհագրական հայտանիշով. 2018 թ. Հայաստան Ակտիվներ Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Առևտրային արժեթղթեր Հետգնման պայմանագրով գրավադրված առևտրային արժեթղթեր Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդներին տրված վարկեր Ներդրումային արժեթղթեր Հետգնման պայմանագրերով գրավադրված ներդրումային արժեթղթեր Այլ ֆինանսական ակտիվներ Պարտավորություններ Պարտավորություններ ԿԲ-ի նկատմամբ Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդների հաշիվներ Այլ փոխառու միջոցներ Այլ ֆինանսական պարտավորություններ Ակտիվների և պարտավորությունների գծով զուտ դիրք 48,655,740 732,555 2017 թ. ԱՊՀ և այլ երկրներ ՏՀԶԿ 7,780,772 – 6,211,897 – Ընդամենը Հայաստան 62,648,409 732,555 17,229,224 – ԱՊՀ և այլ երկրներ ՏՀԶԿ 6,032,928 – 1,636,342 – Ընդամենը 24,898,494 – 586,033 – – 586,033 – – – – 16,581,232 1,562,875 – 18,144,107 8,684,029 1,158,324 – 9,842,353 171,373,815 5,388,604 22,708 935,013 114,803 – 171,511,326 6,323,617 139,074,496 21,810,153 121,546 808,644 55,942 – 139,251,984 22,618,797 15,364,440 887,762 259,570,181 – – 10,301,368 – – 6,326,700 15,364,440 887,762 276,198,249 3,603,197 916,437 191,317,536 – – 8,121,442 – 9,762 1,702,046 3,603,197 926,199 201,141,024 11,724,975 – – 11,724,975 1,723,352 – – 1,723,352 4,487,759 175,890,007 6,234,138 83,974 1,278,762 – 823,158 35,929,630 – 5,394,891 213,098,398 6,234,138 5,044,856 144,151,283 7,102,873 – 2,884,725 – 562,768 11,563,075 – 5,607,624 158,599,083 7,102,873 1,386,893 199,723,772 – 1,362,736 – 36,752,787 1,386,893 237,839,295 1,189,093 159,211,457 – 2,884,725 – 12,125,843 1,189,093 174,222,025 59,846,409 8,938,632 (30,426,087) 38,358,954 32,106,079 5,236,717 (10,423,797) 26,918,999 68 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Իրացվելիության ռիսկ և ֆինանսավորման աղբյուրների կառավարում Իրացվելիության ռիսկն այն ռիսկն է, որ Բանկը սովորական կամ չկանխատեսված իրավիճակում չի կարողանա կատարել իր պարտավորությունները վերջիններիս մարման ժամանակ: Այդ ռիսկի զսպման նպատակով ղեկավարությունն ապահովել է ֆինանսավորման տարբեր աղբյուրներ` ի լրումն արդեն իսկ գոյություն ունեցող բանկային ավանդների հիմնական բազայի: Ղեկավարությունն իրականացնում է նաև ակտիվների կառավարում՝ հաշվի առնելով իրացվելիությունը, և ապագա դրամական հոսքերի և իրացվելիության օրական վերահսկողություն: Այդ գործընթացը ներառում է ակնկալվող դրամական միջոցների գնահատում և առաջնակարգ ապահովման միջոցի առկայություն, որն անհրաժեշտության դեպքում կարող է օգտագործվել լրացուցիչ ֆինանսավորման ստացման համար: Բանկը գնահատում և կառավարում է իրացվելիությունը՝ ելնելով ԿԲ-ի սահմանած զուտ իրացվելի ակտիվների և հաճախորդների պարտավորությունների հարաբերակցության ցուցանիշների սահմանաչափերից: Դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ այդ հարաբերակցությունը կազմել է՝ Ն21- Ընդհանուր իրացվելիություն (բարձր իրացվելի ակտիվներ/ընդհանուր ակտիվներ) Ն22 - Ընթացիկ իրացվելիություն (բարձր իրացվելի ակտիվներ/ցպահանջ պարտավորություններ) Սահմանային արժեք 2018 թ., % 2017 թ., % min 15% 30.87% 30.13% min 60% 90.44% 112.07% Ֆինանսական պարտավորությունների վերլուծությունը՝ ըստ մինչև մարումը մնացած ժամկետների Ստորև ներկայացվում է դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի ֆինանսական պարտավորությունների բաշխումը՝ ըստ մինչև մարումը մնացած ժամկետների` պայմանագրային չզեղչված պարտավորությունների հիման վրա։ Պարտավորությունները, որոնք ենթակա են ցպահանջ մարման, դասակարգվում են այնպես, ինչպես եթե մարման պահանջը ներկայացված լիներ ամենավաղ հնարավոր ամսաթվով: Սակայն Բանկը գտնում է, որ շատ հաճախորդներ չեն պահանջի վճարումը այն ամենավաղ հնարավոր ամսաթվի դրությամբ, որով Բանկը պարտավորված կլինի կատարել վճարումը, և աղյուսակը չի արտացոլում ակնկալվող դրամական հոսքերը՝ հաշվարկված Բանկի կողմից` անցյալ ժամանակաշրջանների ավանդների պահանջների տեղեկատվության հիման վրա: 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ. Ֆինանսական պարտավորություններ Պարտավորություններ ԿԲ-ի նկատմամբ Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդների հաշիվներ Այլ փոխառու միջոցներ Ընդամենը չզեղչված ֆինանսական պարտավորություններ 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ. Ֆինանսական պարտավորություններ Պարտավորություններ ԿԲ-ի նկատմամբ Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդների հաշիվներ Այլ փոխառու միջոցներ Ընդամենը չզեղչված ֆինանսական պարտավորություններ Մինչև 3 ամիս 3-12 ամիս 1-5 տարի Ավելի քան 5 տարի Ընդամենը 10,236,684 151,488 1,685,113 – 12,073,285 5,400,893 118,917,857 3,726 – 77,355,965 194,233 – 15,721,914 3,262,297 – 7,056,549 5,238,155 5,400,893 219,052,285 8,698,411 134,559,160 77,701,686 20,669,324 12,294,704 245,224,874 Մինչև 3 ամիս 3-12 ամիս 1-5 տարի Ավելի քան 5 տարի Ընդամենը – – 2,071,087 – 2,071,087 5,613,227 97,147,999 3,393 – 47,765,150 23,990 – 11,592,485 2,877,757 – 3,589,084 7,318,337 5,613,227 160,094,718 10,223,477 102,764,619 47,789,140 16,541,329 10,907,421 178,002,509 69 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Իրացվելիության ռիսկ և ֆինանսավորման աղբյուրների կառավարում (շարունակություն) Ստորև ներկայացված աղյուսակը արտահայտում է Բանկի պայմանական և պայմանագրային պարտավորությունները՝ ըստ մարման պայմանագրային ժամկետների: Փոխառություն տրամադրելու գծով բոլոր չկատարված պարտավորությունները ներառվում են հնարավոր ամենավաղ ժամանակաշրջանում, որի ընթացքում հաճախորդը կարող է պահանջել դրա կատարումը: Ֆինանսական երաշխիքի պայմանագրերի դեպքում երաշխիքի առավելագույն գումարը վերագրվում է այն ամենավաղ ժամանակաշրջանին, որի ընթացքում կարող է պահանջվել երաշխիքի կատարումը: Մինչև 3 ամիս 2018 թ. 2017 թ. 356,404 187,796 3-12 ամիս 1,310,878 1,395,305 1-5 տարի 5,419,460 14,522,860 Ավելի քան 5 տարի 6,033 917,752 Ընդամենը 7,092,775 17,023,713 Բանկն ակնկալում է, որ ոչ բոլոր պայմանական կամ պայմանագրային պարտավորությունների կատարումը կպահանջվի մինչև ժամկետների ավարտը: Բանկը ներգրավել է նշանակալի միջոցներ հաճախորդներից: Այդպիսի միջոցների էական նվազումը կարող է բացասաբար անդրադառնալ Բանկի գործունեության վրա: Ղեկավարությունը գտնում է, որ տեսանելի ապագայում Բանկի ֆինանսավորման ծավալները կպահպանվեն կայուն մակարդակի վրա, և այդ միջոցների վերադարձման անհրաժեշտության դեպքում Բանկը կստանա նախօրոք ծանուցում, և կարող է իրացնել իր իրացվելի ակտիվները` անհրաժեշտ վճարումներ իրականացնելու նպատակով: Մարման ժամկետների միջև տարբերությունների վերլուծությունը չի արտացոլում այն ընթացիկ հաշիվների միջոցների պատմական կայունությունը, որոնց վերադարձը սովորաբար տեղի է ունենում ավելի երկար ժամանակահատվածի ընթացքում, քան ներկայացված է վերոնշյալ աղյուսակում: Այդ մնացորդները աղյուսակում ներառված են մինչև 3 ամիս մարման ժամկետ ունեցող գումարներում: Պահանջները հաճախորդների նկատմամբ ներառում են ֆիզիկական անձանցից ներգրավված ժամկետային ավանդները: ՀՀ օրենսդրության համաձայն Բանկը պարտավոր է հետ վճարել նման ավանդները ավանդատուի առաջին իսկ պահանջով, տե՛ս Ծանոթագրություն 17: Շուկայական ռիսկ Շուկայական ռիսկը Բանկի ֆինանսական գործիքների ապագա դրամական հոսքերի կամ դրանց իրական արժեքի փոփոխության ռիսկն է` շուկայական պայմանների` ներառյալ արտարժույթի փոխարժեքի, տոկոսադրույքների և բաժնային գործիքների գների փոփոխության արդյունքում: Տոկոսադրույքի փոփոխման ռիսկ Տոկոսադրույքի ռիսկը Բանկի ֆինանսական գործիքների ապագա դրամական հոսքերի կամ դրանց իրական արժեքի հնարավոր փոփոխության ռիսկն է տոկոսադրույքների փոփոխման արդյունքում: Կապիտալի զգայունությունը 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ առկա տոկոսադրույքների թույլատրելի փոփոխությունների հանդեպ հաշվարկվում է` վերագնահատելով հաստատուն տոկոսադրույքով վաճառքի համար մատչելի ֆինանսական ակտիվները՝ հիմնվելով այն ենթադրության վրա, որ առկա են եկամտաբերության կորի զուգահեռ տեղաշարժեր: Եկամտաբերության կորի տեղաշարժը տեղի է ունենում ՀՀ պետական պարտատոմսերի գների փոփոխության հիման վրա: Ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվության զգայունությունը իրենից ներկայացնում է տոկոսադրույքների ենթադրվող փոփոխությունների ազդեցությունը մեկ տարվա զուտ տոկոսային եկամտի վրա, որը հաշվարկվել է դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ առկա լողացող տոկոսադրույքով ոչ առևտրային ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների նկատմամբ: 70 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Շուկայական ռիսկ (շարունակություն) Զգայունության վերլուծությունը իրականացվում է` հաշվի առնելով ուսումնասիրվող ժամանակաշրջանի ՀՀ պետական պարտատոմսերի, LIBOR և EURIBOR տոկոսադրույքների փոփոխությունները: Արժույթ Հայկական դրամ ԱՄՆ Դոլար Արժույթ Հայկական դրամ ԱՄՆ Դոլար Արժույթ Հայկական դրամ ԱՄՆ Դոլար Արժույթ Հայկական դրամ ԱՄՆ Դոլար Բազիսային կետերի ավելացում 2018 թ. 1.60% 0.50% Բազիսային կետերի ավելացում 2018 թ. (3.50%) (0.15%) Բազիսային կետերի ավելացում 2017 թ. 1.60% 0.70% Բազիսային կետերի ավելացում 2017 թ. (3.50%) (0.08%) Զուտ տոկոսային եկամտի զգայունություն 2018 թ. (99,076) – Զուտ տոկոսային եկամտի զգայունություն 2018 թ. 216,729 – Զուտ տոկոսային եկամտի զգայունություն 2017 թ. – 43,713 Զուտ տոկոսային եկամտի զգայունություն 2017 թ. – (4,777) Կապիտալի զգայունություն 2018 թ. (910,948) – Կապիտալի զգայունություն 2018 թ. 1,992,699 – Կապիտալի զգայունություն 2017 թ. (1,053,742) (180,035) Կապիտալի զգայունություն 2017 թ. 2,305,061 19,675 Արտարժույթի ռիսկ Արտարժույթի ռիսկը արտարժույթի փոխարժեքի փոփոխությունների հետևանքով ֆինանսական գործիքների արժեքի տատանման ռիսկն է: Տնօրինությունը սահմանել է արտարժութային դիրքերի սահմանաչափեր՝ հիմնվելով ԿԲ կողմից սահմանված նորմատիվների վրա: Դիրքերը վերահսկվում են օրական կտրվածքով: 71 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 26. Ռիսկերի կառավարում (շարունակություն) Շուկայական ռիսկ (շարունակություն) Ստորև բերված աղյուսակում ներկայացված են այն արժույթները, որոնցով դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկն ունի էական արժութային դիրքեր դրամական ակտիվների և պարտավորությունների գծով: Կատարված վերլուծությունը արտահայտում է ՀՀ դրամի նկատմամբ` արտարժույթի փոխարժեքի հնարավոր տատանումների ազդեցությունը ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվության վրա (կախված արտարժույթի փոխարժեքի փոփոխության նկատմամբ ոչ առևտրային դրամական ակտիվների և պարտավորությունների իրական արժեքի զգայունությունից): Կապիտալի վրա ազդեցությունը չի տարբերվում ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվության վրա ազդեցությունից: Բացասական գումարները արտացոլում են ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում կամ կապիտալում պոտենցիալ զուտ նվազումը, դրական գումարները` պոտենցիալ զուտ աճը: Արժույթ ԱՄՆ դոլար Եվրո Ռուսական ռուբլի Արժույթ ԱՄՆ դոլար Եվրո Ռուսական ռուբլի Արտարժույթի փոխարժեքի ավելացում, % 2018թ. 3.50% 8.00% 15.00% Արտարժույթի փոխարժեքի նվազում, % 2018թ. (3.50%) (8.00%) (15.00%) Ազդեցություն մինչև հարկումը շահույթի վրա 2018թ. (605,163) (17,540) 47,036 Ազդեցություն մինչև հարկումը շահույթի վրա 2018թ. 605,163 17,540 (47,036) Արտարժույթի փոխարժեքի ավելացում, % 2017թ. Ազդեցություն մինչև հարկումը շահույթի վրա 2017թ. 3.50% 13.70% 20.00% Արտարժույթի փոխարժեքի նվազում, % 2017թ. 114,468 (255,664) (710,233) Ազդեցություն մինչև հարկումը շահույթի վրա 2017թ. (3.50%) (6.30%) (20.00%) (114,468) 117,568 710,233 Գործառնական ռիսկ Գործառնական ռիսկը համակարգի խափանման, աշխատակազմի կողմից թույլ տրված սխալների, խարդախությունների կամ արտաքին գործոնների հետևանքով հնարավոր կորուստի ռիսկն է: Երբ ներքին վերահսկողության համակարգը դադարում է գործել, գործառնական ռիսկերը կարող են վնաս հասցնել համբավին, ունենալ իրավական հետևանքներ կամ բերել ֆինանսական վնասներ: Բանկը չի ենթադրում, որ բոլոր գործառնական ռիսկերը վերացված են, սակայն ներքին վերահսկողության համակարգի օգնությամբ և հնարավոր ռիսկերի որոշման և համապատասխան ռեակցիայի միջոցով Բանկը կարող է կառավարել նման ռիսկերը: Ներքին վերահսկողության համակարգը նախատեսում է պարտավորությունների արդյունավետ բաժանման, մուտքի թույլատվության, համադրման և հաստատման ընթացակարգեր, աշխատակազմի ուսուցում և գնահատում՝ այդ թվում ներքին աուդիտը: Բանկում գործում է գործառնական դեպքերի բացահայտման, փոխանցման, ինչպես նաև հետագա հետազոտության և մոնիտորինգի համակարգ: 72 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 27. Իրական արժեքի չափում Իրական արժեքի չափման գործընթացներ Իրական արժեքի չափման գործընթացներ Բանկն օգտագործում է ֆինանսական գործիքների իրական արժեքների բացահայտման և գնահատման մեթոդների հետևյալ հիերարխիկ կառուցվածքը. ► I մակարդակ. ակտիվ շուկաներում համանման ակտիվների կամ պարտավորությունների գնանշումներ (չճշգրտվող), ► II մակարդակ. գնահատման մոդելներ, որոնց համար բոլոր ելակետային տվյալները, որոնք էական ազդեցություն են ունենում հաշվետվությունում արտացոլվող իրական արժեքի գումարի վրա, ուղղակի թե անուղղակի կերպով դիտարկելի են, ► III մակարդակ. գնահատման մոդելներ, որոնք օգտագործում են այնպիսի ելակետային տվյալներ, որոնք էական ազդեցություն են ունենում հաշվետվությունում արտացոլվող իրական արժեքի գումարի վրա, սակայն դիտարկելի չեն: Իրական արժեքի հիերարխիա Իրական արժեքի վերաբերյալ տեղեկատվության բացահայտման նպատակով Բանկը առանձնացրել է ակտիվների և պարտավորությունների դասեր՝ հիմնվելով ակտիվների և պարտավորությունների բնույթի, առանձնահատկությունների, ռիսկերի, ինչպես նաև իրական արժեքի հիերարխիայի վրա: 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Իրական արժեքով չափվող ակտիվներ Առևտրային արժեթղթեր Հետգնման պայմանագրով գրավադրված առևտրային արժեթղթեր Իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող ներդրումային արժեթղթեր Հետգնման պայմանագրով գրավադրված իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող ներդրումային արժեթղթեր Իրական արժեքի չափումը՝ օգտագործելով Էական Էական ոչ դիտարկելի դիտարկելի ելակետային ելակետային Ակտիվ շուկայում տվյալներ տվյալներ գնանշվող գներ (2-րդ (3-րդ (1-ին մակարդակ) մակարդակ) մակարդակ) Ընդամենը – 732,555 – 732,555 – 586,033 – 586,033 935,013 5,369,290 19,314 6,323,617 – 15,364,440 – 15,364,440 935,013 22,052,318 19,314 23,006,645 Ակտիվներ, որոնց իրական արժեքը բացահայտվում է Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդներին տրված վարկեր 62,648,409 – – – – – – 18,144,107 153,776,078 62,648,409 18,144,107 153,776,078 Ընդամենը 62,648,409 – 171,920,185 234,568,594 Պարտավորություններ, որոնց իրական արժեքը բացահայտվում է Պարտավորություններ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդների հաշիվներ Այլ փոխառու միջոցներ – – – – – – – – 11,724,975 5,394,891 208,711,445 5,813,564 11,724,975 5,394,891 208,711,445 5,813,564 Ընդամենը – – 231,644,875 231,644,875 Ընդամենը 73 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 27. Իրական արժեքի չափում (շարունակություն) Իրական արժեքի հիերարխիա (շարունակություն) 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Իրական արժեքի չափումը՝օգտագործելով Էական Էական ոչ դիտարկելի դիտարկելի ելակետային ելակետային Ակտիվ շուկայում տվյալներ տվյալներ գնանշվող գներ (2-րդ (3-րդ (1-ին մակարդակ) մակարդակ) մակարդակ) Ընդամենը Իրական արժեքով չափվող ակտիվներ Վաճառքի համար մատչելի ներդրումային արժեթղթեր Վաճառքի համար մատչելի ներդրումային արժեթղթեր՝ գրավադրված հետգնման պայմանագրով 808,644 21,790,839 19,314 22,618,797 – 3,603,197 – 3,603,197 Ընդամենը 808,644 25,394,036 19,314 26,221,994 Ակտիվներ, որոնց իրական արժեքը բացահայտվում է Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդներին տրված վարկեր 24,898,494 – – – – – – 9,842,353 137,085,704 24,898,494 9,842,353 137,085,704 Ընդամենը 24,898,494 – 146,928,057 171,826,551 Պարտավորություններ, որոնց իրական արժեքը բացահայտվում է Պարտավորություններ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդների հաշիվներ Այլ փոխառու միջոցներ – – – – – – – – 1,723,352 5,607,624 154,672,921 6,544,050 1,723,352 5,607,624 154,672,921 6,544,050 Ընդամենը – – 168,547,947 168,547,947 Իրական արժեքով արտացոլված ֆինանսական գործիքներ Ստորև ներկայացված է գնահատման մեթոդներով հաշվարկված իրական արժեքով արտացոլված ֆինանսական գործիքների իրական արժեքի որոշման նկարագրությունը: Այն ներառում է Բանկի կողմից այն ենթադրությունների գնահատումը, որոնք կարող էին օգտագործվել շուկայի մասնակիցների կողմից գործիքների արժեքի որոշման ժամանակ։ Առևտրային արժեթղթեր / Ներդրումային արժեթղթեր Իրական արժեքով՝ շահույթի կամ վնասի միջոցով չափվող առևտրային արժեթղթերը և իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող ներդրումային արժեթղթերը, որոնց արժեքը որոշվում է եկամտաբերության կորի միջոցով, հիմնականում իրենց մեջ ներառում են պետական արժեթղթեր: 74 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 27. Իրական արժեքի չափում (շարունակություն) Ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում իրական արժեքով չարտացոլված ֆինանսական գործիքներ Ստորև ներկայացված են այն ֆինանսական գործիքների իրական և հաշվեկշռային արժեքների համեմատությունը, որոնք ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում չեն արտացոլվում իրական արժեքով: Սույն աղյուսակը չի ներառում ոչ ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների իրական արժեքները: Հաշվեկշռային արժեք 2018թ. Ֆինանսական ակտիվներ Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդներին տրված վարկեր Ֆինանսական պարտավորություններ Պարտավորություններ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդների հաշիվներ Այլ փոխառու միջոցներ Ընդամենը չճանաչված՝ իրական արժեքում փոփոխություններ Իրական արժեք 2018թ. Չճանաչված եկամուտ/ (ծախս) 2018թ. Հաշվեկշռային արժեք 2017թ. Իրական արժեք 2017 թ․ Չճանաչված եկամուտ/ (ծախս) 2017 թ․ 62,648,409 62,648,409 – 24,898,494 24,898,494 – 18,144,107 18,144,107 – 9,842,353 9,842,353 – 171,511,326 153,776,078 139,251,984 137,085,704 11,724,975 11,724,975 – 1,723,352 1,723,352 – 5,394,891 213,098,398 6,234,138 5,394,891 208,711,445 5,813,564 – 4,386,953 420,574 5,607,624 158,599,083 7,102,873 5,607,624 154,672,921 6,544,050 – 3,926,162 558,823 (17,735,248) (12,927,721) (2,166,280) 2,318,705 Չափման մեթոդներ և ենթադրություններ Ստորև նկարագրված են այն մեթոդներն ու ենթադրությունները, որոնք օգտագործվում են սույն ֆինանսական հաշվետվություններում իրական արժեքով չարտացոլված ֆինանսական ակտիվների իրական արժեքը որոշելու նպատակով: Ակտիվներ, որոնց իրական արժեքը մոտ է հաշվեկշռային արժեքին Իրացվելի և մարման կարճ ժամկետ (մինչև երեք ամիս) ունեցող ֆինանսական ակտիվների կամ ֆինանսական պարտավորությունների իրական արժեքը մոտավորապես համարժեք է իրենց հաշվեկշռային արժեքին: Սույն ենթադրությունը նաև կիրառվում է ցպահանջ ավանդների և անժամկետ խնայողական հաշիվների նկատմամբ: Ամորտիզացված արժեքով հաշվառվող ֆինանսական ակտիվներ և պարտավորություններ Գնանշվող արժեթղթերի իրական արժեքն հիմնվում է հաշվետու ամսաթվի դրությամբ գնանշման վրա: Չգնանշվող գործիքների, հաճախորդներին տրված վարկերի, հաճախորդների ավանդների, բանկերի նկատմամբ պահանջների, ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ պարտավորությունների, բանկերի նկատմամբ պարտավորությունների, այլ ֆինանսական ակտիվների և պարտավորությունների, ֆինանսական վարձակալության պարտավորությունների իրական արժեքը չափվում է ապագա դրամական հոսքերի զեղչման միջոցով` ներկա պահին նմանատիպ պայմաններ, վարկային ռիսկ և մարման ժամկետ ունեցող պարտավորությունների դրույքների կիրառմամբ: 75 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 28. Փոխանցված ֆինանսական ակտիվներ և որպես գրավ պահվող կամ տրամադրված ակտիվներ Փոխանցված ֆինանսական ակտիվներ, որոնք ամբողջությամբ չեն ապաճանաչվում Ստորև ներկայացված է ֆինանսական ակտիվների ցանկը, որոնք այնպես են փոխանցվել, որ բոլոր փոխանցված ֆինանսական ակտիվները կամ փոխանցված ֆինանսական ակտիվների մի մասը չեն բավարարում ապաճանաչման չափանիշներին: Փոխանցված ֆինանսական ակտիվներ Ակտիվների հաշվեկշռային արժեք Ընդամենը Հետգնման պայմանագրեր Համապատասխան պարտավորությունների հաշվեկշռային արժեք Հետգնման պայմանագրեր Ընդամենը Զուտ դիրք Փոխանցված ֆինանսական ակտիվներ Ակտիվների հաշվեկշռային արժեք Ընդամենը Հետգնման պայմանագրեր Համապատասխան պարտավորությունների հաշվեկշռային արժեք Հետգնման պայմանագրեր Ընդամենը Զուտ դիրք Պարտքային պետական արժեթղթեր 2018 թ. Ընդամենը 2018 թ. 15,950,472 15,950,472 15,950,472 15,950,472 15,476,635 15,476,635 15,476,635 15,476,635 473,837 473,837 Պարտքային պետական արժեթղթեր 2017 թ. Ընդամենը 2017 թ. 3,603,197 3,603,197 3,603,197 3,603,197 3,572,850 3,572,850 3,572,850 3,572,850 30,347 30,347 Հետգնման պայմանագրեր Հետգնման պայմանագրով վաճառված արժեթղթերը փոխանցվում են երրորդ կողմին, և Բանկը դրա փոխարեն ստանում է դրամական միջոցներ կամ այլ ֆինանսական ակտիվներ: Արժեթղթերի արժեքի ավելացման կամ նվազման դեպքում, Բանկը, որոշակի իրավիճակներում, կարող է պահանջել կամ նրանից կարող է պահանջվել դրամական միջոցների տեսքով լրացուցիչ ապահովություն: Բանկը եկել է այն եզրակացության, որ պահպանում է գրեթե բոլոր ռիսկերն ու օգուտները կապված այդպիսի արժեթղթերի հետ, այդ թվում վարկային, շուկայական, երկրային և գործառնական ռիսկերը, և այդ պատճառով չի ապաճանաչել դրանք: Բացի այդ, Բանկը ճանաչում է ֆինանսական պարտավորությունները ստացված դրամական միջոցների նկատմամբ: Նման ձևով, Բանկն իրավունք ունի վաճառել կամ գրավադրել փոխառությամբ ներգրաված կամ հակադարձ հետգնման պայմանագրով ձեռք բերած արժեթղթերը, բայց պարտավոր է վերադարձնել արժեթղթերը: Այս դեպքում գործընկերը պահպանում է սեփականության հետ կապված գրեթե բոլոր ռիսկերը և օգուտները: Հետևաբար, Բանկը չի ճանաչում այդպիսի արժեթղթերը, այլ ճանաչում է առանձին ակտիվ դրամական տեսքով տրամադրված ցանկացած գրավի նկատմամբ: Հետգնման պայմանագրերով իրացված արժեթղթերի հաշվեկշռային և իրական արժեքը 2018թ.-ի դեկտեմբերի 31ի դրությամբ կազմել է 15,950,472 հազ. դրամ (2017թ` 3,603,197 հազ. դրամ), և ներառում է որպես իրական արժեքով՝ այլ համապարփակ ֆինանսական արդյունքների միջոցով չափվող ներդրումային արժեթղթեր և առևտրային դասակարգված արժեթղթեր: Համապատասխան պարտավորությունները, արտացոլված այդպիսի գործարքների գծով ստացված դրամական միջոցների դիմաց, ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում 2018թ.-ի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ ներկայացված են որպես «Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ», «Հաճախորդների հաշիվներ» և «Պարտավորություններ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ» 15,476,635 հազ. դրամ ընդհանուր հաշվեկշռային արժեքով (2017թ.՝ «Պարտավորություններ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ» 3,572,850 հազ. դրամ): 76 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 29. Ֆինանսական գործիքների հաշվանցում Ստորև ներկայացված աղյուսակները ներառում են ֆինանսական ակտիվները, որոնք հաշվանցվել են ֆինանսական պարտավորությունների հետ ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում, ինչպես նաև հաշվանցման վերաբերյալ իրավաբանորեն ամրագրված գլխավոր համաձայնագրերի և նմանատիպ համաձայնագրերի (ISDA, RISDA և այլն) հետևանքները, որոնք չեն հանգեցնում հաշվանցման ֆինանսական վիճակի մասին հաշվետվությունում: 2018թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ճանաչված ֆինանսական ակտիվների/ պարտավորությունների համախառն գումար Ճանաչված ֆինանսական Ֆինանսական պարտավոակտիվների/ Կապակցված գումարներ, րությունների պարտավոորոնց գծով ֆինանսական համախառն րությունների վիճակի մասին գումար՝ զուտ գումար՝ հաշվանցված ներկայաց-ված հաշվետվությունում հաշվանցում չի իրականացվել ֆինանսական ֆինանսական վիճակի մասին վիճակի մասին Ստացված հաշվետվութհաշվետվութ- Ֆինանսական դրամական յունում յունում գործիքներ ապահովում Զուտ գումար Ֆինանսական ակտիվներ Հակադարձ հետգնման պայմանագրեր 6,017,865 – 6,017,865 – (6,017,865) – Ընդամենը 6,017,865 – 6,017,865 – (6,017,865) – Ֆինանսական պարտավորություններ Հետգնման պայմանագրեր 15,476,635 – 15,476,635 (15,476,635) – – Ընդամենը 15,476,635 – 15,476,635 (15,476,635) – – 2017թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ճանաչված ֆինանսական ակտիվների/ պարտավորությունների համախառն գումար Ճանաչված ֆինանսական Ֆինանսական պարտավոակտիվների/ Կապակցված գումարներ, րություն-ների պարտավոորոնց գծով ֆինանսական համախառն րություն-ների վիճակի մասին գումար՝ զուտ գումար՝ հաշվանցված ներկայաց-ված հաշվետվությունում հաշվանցում չի իրականացվել ֆինանսական ֆինանսական վիճակի մասին վիճակի մասին Ստացված հաշվետվութհաշվետվութ- Ֆինանսական դրամական յունում յունում գործիքներ ապահովում Զուտ գումար Ֆինանսական ակտիվներ Հակադարձ հետգնման պայմանագրեր 4,324,776 – 4,324,776 – (4,324,776) – Ընդամենը 4,324,776 – 4,324,776 – (4,324,776) – Ֆինանսական պարտավորություններ Հետգնման պայմանագրեր 3,572,850 – 3,572,850 (3,572,850) – – Ընդամենը 3,572,850 – 3,572,850 (3,572,850) – – 77 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 30. Ակտիվների և պարտավորությունների մարման ժամկետների վերլուծություն Ստորև բերված աղյուսակում ներկայացված են ակտիվները և պարտավորությունները՝ իրենց սպասվելիք մարման ժամկետների կտրվածքով: Բանկի պայմանագրային չզեղչված պարտավորությունների մարման վերաբերյալ տեղեկատվությունը բացահայտված է Ծանոթագրություն 26–ում՝ «Ռիսկերի կառավարում»: Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Առևտրային արժեթղթեր Հետգնման պայմանագրերով գրավադրված առևտրային արժեթղթեր Պահանջներ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդներին տրված վարկեր Ներդրումային արժեթղթեր Հետգնման պայմանագրերով գրավադրված ներդրումային արժեթղթեր Հիմնական միջոցներ Ոչ նյութական ակտիվներ Ընթացիկ ակտիվներ շահութահարկի գծով Այլ ակտիվներ Հետաձգված հարկային ակտիվներ Ընդամենը Մեկ տարվա ընթացքում 2018 թ. Մեկ տարուց ավել Ընդամենը Մեկ տարվա ընթացքում 2017 թ. Մեկ տարուց ավել Ընդամենը 62,648,409 – – 732,555 62,648,409 732,555 24,898,494 – – – 24,898,494 – 102,516 18,144,107 28,090,231 – 483,517 – 143,421,095 6,323,617 586,033 18,144,107 171,511,326 6,323,617 – 9,842,353 26,275,823 6,787,458 – – 112,976,161 15,831,339 – 9,842,353 139,251,984 22,618,797 4,422,203 – – 10,942,237 5,734,364 2,297,023 15,364,440 5,734,364 2,297,023 1,507,930 – – 2,095,267 7,536,638 2,364,428 3,603,197 7,536,638 2,364,428 857,363 1,415,636 – – 2,225,931 1,458 857,363 3,641,567 1,458 637,199 1,661,602 – – 2,785,323 1,458 637,199 4,446,925 1,458 115,680,465 172,161,797 287,842,262 71,610,859 143,590,614 215,201,473 Պարտավորություններ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Հաճախորդների հաշիվներ Այլ փոխառու միջոցներ Պահուստներ Այլ պարտավորություններ – 11,724,975 11,724,975 – 1,723,352 1,723,352 5,394,891 196,522,334 189,062 137,501 1,746,309 – 16,576,064 6,045,076 – – 5,394,891 213,098,398 6,234,138 137,501 1,746,309 5,607,624 142,286,669 29,790 222,421 2,314,220 – 16,312,414 7,073,083 – – 5,607,624 158,599,083 7,102,873 222,421 2,314,220 Ընդամենը 203,990,097 34,346,115 238,336,212 150,460,724 25,108,849 175,569,573 Զուտ դիրք (88,309,632) 137,815,682 49,506,050 (78,849,865) 118,481,765 39,631,900 Բանկը ներգրավել է նշանակալի միջոցներ հաճախորդներից: Այդպիսի միջոցների էական նվազումը կարող է բացասաբար անդրադառնալ Բանկի գործունեության վրա: Ղեկավարությունը գտնում է, որ տեսանելի ապագայում Բանկի ֆինանսավորման ծավալները կպահպանվեն կայուն մակարդակի վրա, և այդ միջոցների վերադարձման անհրաժեշտության դեպքում Բանկը կստանա նախօրոք ծանուցում, և կարող է իրացնել իր իրացվելի ակտիվները` անհրաժեշտ վճարումներ իրականացնելու նպատակով: Մարման ժամկետների միջև տարբերությունների վերլուծությունը չի արտացոլում այն ընթացիկ հաշիվների միջոցների պատմական կայունությունը, որոնց վերադարձը սովորաբար տեղի է ունենում ավելի երկար ժամանակահատվածի ընթացքում, քան ներկայացված է վերոնշյալ աղյուսակում: Հայաստանում գործում է նաև Ավանդների երաշխավորման հիմնադրամ, որը ոչ առևտրային կազմակերպություն է և հիմնվել է Հայաստանի Հանրապետության Կենտրոնական բանկի նախաձեռնությամբ՝ «Ֆիզիկական անձանց բանկային ավանդների հատուցումը երաշխավորելու մասին» օրենքի համաձայն: Դրամային ավանդի երաշխավորված առավելագույն չափը կազմում է 10 միլիոն ՀՀ դրամ: Արտարժույթով ներգրավված ավանդի երաշխավորման առավելագույն չափը կազմում է 5 միլիոն ՀՀ դրամ: Ավանդների երաշխավորումն իրականացվում է Հիմնադրամի միջոցների հաշվին, որոնք ձևավորվում են Հայաստանի բոլոր առևտրային բանկերի կողմից եռամսյակային կտրվածքով կատարվող վճարումների հաշվին: Հիմնադրամի գործունեության նկատմամբ վերահսկողությունը իրականացնում է Հայաստանի Հանրապետության Կենտրոնական բանկը: 78 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 31. Կապակցված կողմերի հետ գործառնություններ ՀՀՄՍ 24 «Կապակցված կողմերի բացահայտումներ» ստանդարտի համաձայն կողմերը համարվում են կապակցված, եթե կողմերից մեկը հնարավորություն ունի վերահսկել կամ նշանակալի ձևով ազդել մյուս կողմի գործառնական և ֆինանսական որոշումների վրա: Կողմերի կապակցված լինելը որոշելիս հաշվի է առնվում կողմերի փոխհարաբերությունների բովանդակությունը, այլ ոչ միայն դրանց իրավական ձևը: Կապակցված կողմերը կարող են այնպիսի գործարքների մեջ մտնել, որոնք չէին իրականացվի ոչ կապակցված կողմերի միջև, և կապակցված կողմերի միջև իրականացվող գործարքների գներն ու պայմանները կարող են տարբերվել ոչ կապակցված կողմերի գործարքների գներից և պայմաններից: Մայր կազմակերպության վերաբերյալ տեղեկատվությունը բացահայտված է Ծանոթագրություն 1-ում։ Ընդհանուր վերահսկողության ներքո գտնվող կազմակերպությունները իրենցից ներկայացնում են մայր կազմակերպության և Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության վերահսկողության ներքո գտնվող կազմակերպությունները։ Կապակցված կողմերի հետ գործառնությունների գծով մնացորդները հաշվետու ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ ներկայացված են ստորև. Մայր կազմակերպություն Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Վարկեր հունվարի 1-ի դրությամբ Տարվա ընթացքում տրամադրված վարկեր Տարվա ընթացքում վարկերի մարումներ Չմարված վարկեր դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Հանած`արժեզրկման պահուստ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Չմարված զուտ վարկեր դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ավանդներ հունվարի 1-ի դրությամբ Տարվա ընթացքում ստացված ավանդներ Տարվա ընթացքում մարված ավանդներ Ավանդներ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Ստորադաս փոխառություններ հունվարի 1-ի դրությամբ Տարվա ընթացքում մարված ստորադաս փոխառություններ Ստորադաս փոխառություններ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Հաշվարկային և ընթացիկ հաշիվներ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Պայմանագրային պարտավորություններ և տրված երաշխավորություններ 2018 թ. Ընդհանուր վերահսկողության տակ գտնվող ընկերություններ Առանցքային կառավարչական անձնակազմ Մայր կազմակերպություն 2017 թ. Ընդհանուր վերահսկողության տակ գտնվող ընկերություններ Առանցքային կառավարչական անձնակազմ 770,868 2,003,718 – 538,525 931,264 – – – 347,915 – 2,054,714 352,630 – – 4,494,780 – 127,356 (307,257) – – – (2,054,714) 34,852 (39,567) – 4,494,780 168,014 – – – (54,251) – – – 4440,529 166,331 – – – – – 3,341,232 4,170,835 (2,110,836) 102,487 158,941 (102,486) – – – 2,676,258 3,341,232 (2,676,258) 247,044 101,942 (246,499) – 5,401,231 158,942 – 3,341,232 102,487 – – – 10,228,259 – – – (10,228,259) – (1,683) 347,915 (228) 347,687 – – – – – – – 358,524 1,004,174 13,438 477,295 2389,041 2,903 – – – – – 51,618 79 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 31. Կապակցված կողմերի հետ գործառնություններ (շարունակություն) Ստորև ներկայացված է կապակցված կողմերի հետ գործառնություններից եկամուտներն ու ծախսերը. Մայր կազմակերպություն Տոկոսային եկամուտներ վարկերի գծով Վարկերի արժեզրկում Տոկոսային ծախսեր հաճախորդների միջոցների, բանկերի միջոցների և ստորադաս փոխառությունների գծով Միջնորդավճարների գծով զուտ եկամուտներ/ ծախսեր Դեկտեմբերի 31-ին ավարտված տարվա համար 2018 թ. 2017 թ. Ընդհանուր Ընդհանուր վերահսկովերահսկողության տակ Առանցքային ղության տակ գտնվող կառավարՄայր գտնվող ընկերությունչական կազմակերընկերուներ անձնակազմ պություն թյուններ 598 – (26,406) (3,879) 37,241 54,251 (409,961) 1,679 17,719 1,911 (2) 603 49,085 – Առանցքային կառավարչական անձնակազմ 31,622 53,315 (830,575) (302,419) (27,921) 15,411 46,834 291 (473) 1,689 Ղեկավար անձնակազմի գծով կատարված փոխհատուցումները հետևյալն են. 2018 թ. Աշխատավարձ և այլ կարճաժամկետ վճարումներ աշխատակիցներին Ընդամենը առանցքային կառավարչական անձնակազմի փոխհատուցում 32. 2017 թ. 966,657 801,650 966,657 801,650 Դուստր ընկերություններ Դուստր ընկերության օտարում «Հրազդան Ցեմենտ» ՓԲԸ 2017թ. նոյեմբերի 30-ին Բանկի դուստր ընկերություն «Հրազդան Ցեմենտ» ՓԲԸ-ն սնանկ է ճանաչվել։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Բանկը շարունակում է տնօրինել «Հրազդան Ցեմենտ» ՓԲԸ-ի բաժնետոմսերի 100%-ին, Բանկի ղեկավարությունը եզրակացրել է, որ Բանկը կորցրել է դուստր ընկերության վերահսկողությունը, քանի որ դուստր ընկերության լիազորությունները 2017թ. նոյեմբերի 30-ին անցել են սնանկության կառավարչին։ 2017թ. նոյեմբերի 30-ին Բանկը դադարեցրել է ճանաչել դուստր ընկերության ակտիվներն ու պարտավորությունները: Դուստր ընկերությունում ներդրումը (բաժնետոմսերի 100%) դասակարգվել է որպես «Վաճառքի համար մատչելի ներդրումային արժեթղթեր»` իրական արժեքով: Իրական արժեքը որոշվել է «Հրազդան ցեմենտ» ՓԲԸ-ի սնանկացման գործընթացից սպասվող դրամական միջոցների հիման վրա և կազմել է 3,043,991 հազ. դրամ: «Հրազդան ցեմենտ» ՓԲԸ-ի սնանկացման գործընթացից Բանկը 3,043,991 հազ. դրամ է ստացել 2018 թ. մարտի 23-ին: Դուստր ընկերության օտարման արդյունքում Բանկը ճանաչել է շահույթ ՝ 3,384,792 հազ. դրամի չափով: Ստորև աղյուսակում ներկայացված են «Հրազդան ցեմենտ» ՓԲԸ-ի ակտիվներն ու պարտավորությունները օտարման ամսաթվի դրությամբ․ Դրամական միջոցներ և դրանց համարժեքներ Հիմնական միջոցներ (Ծանոթագրություն 10) Ոչ նյութական ակտիվներ (Ծանոթագրություն 11) Այլ ակտիվներ 122,669 638,971 161,827 735,585 1,659,052 Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ Այլ պարտավորություններ 1,233,852 766,001 1,999,853 80 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ (հազար ՀՀ դրամ) 32. Դուստր ընկերություններ (շարունակություն) Դուստր ընկերության օտարում «Հրազդան Ցեմենտ» ՓԲԸ (շարունակություն) Դուստր ընկերության օտարման արդյունքում Բանկը ճանաչել է ֆինանսական ակտիվ 2017 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ և շահույթ 2017թ.-ի համար․ 33. Ներդրումային արժեթղթեր 3,043,991 Դուստր ընկերության օտարումից շահույթ 3,384,792 Ֆինանսավորման գործունեության արդյունքում առաջացող պարտավորությունների փոփոխություն Այլ փոխառու միջոցներ Հաշվեկշռային արժեք 2016թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Թողարկումից մուտքեր Մարումներ Արտարժութային տարբերություններ Այլ Հաշվեկշռային արժեք 2017 թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Թողարկումից մուտքեր Մարումներ Այլ Հաշվեկշռային արժեք 2018 թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ 10,969,830 1,635,422 (5,458,855) (53,082) 9,558 Ստորադաս փոխառություններ Ընդամենը ֆինանսական գործունեության պարտավորություններ 10,228,259 – (10,189,893) (38,366) – 21,198,089 1,635,422 (15,648,748) (91,448) 9,558 7,102,873 – 7,102,873 1,748,796 (2,609,161) (8,370) – – – 1,748,796 (2,609,161) (8,370) 6,234,138 – 6,234,138 «Այլ» հոդվածը ներառում է այլ փոխառու միջոցների և ստորադաս փոխառությունների գծով հաշվարկված, բայց դեռևս չվճարված տոկոսների ազդեցությունը: Բանկը դասակարգում է վճարված տոկոսները, որպես գործառնական գործունեությունից դրամական միջոցների հոսքեր: 34. Կապիտալի համարժեքություն Բանկն ակտիվորեն կառավարում է կապիտալը իր գործունեությանը բնորոշ ռիսկերը ծածկելու նպատակով: Բանկի կապիտալի համարժեքությունը վերահսկվում է` կիրառելով 1988թ. Բազելյան համաձայնագրով սահմանված կապիտալի գծով սկզբունքներն ու ցուցանիշները և Բանկի վերահսկման նպատակով ԿԲ-ի կողմից սահմանված նորմատիվները: Բանկի կապիտալի կառավարման առաջնային նպատակներն են՝ համոզվել, որ Բանկի կապիտալը համապատասխանում է վերահսկողի կողմից սահմանած պահանջներին, և որ Բանկն ապահովում է ամուր վարկային վարկանիշ և ուժեղ կապիտալի ցուցանիշներ՝ իր գործունեությունը ամրապնդելու և բաժնետերերի շահույթը առավելագույնի հասցնելու նպատակով: Բանկը սահմանում է որպես կապիտալ այն հոդվածները, որոնք Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության համաձայն սահմանվում են որպես վարկային կազմակերպությունների կապիտալի բաղադրիչներ։ ՀՀ ԿԲ-ի ՝ կապիտալի նկատմամբ պահանջների համաձայն, որոնք հիմնված են Բազելի համաձայնության դրույթների վրա, Բանկի կապիտալի և ռիսկով կշռված ակտիվների հարաբերակցությունը (նորմատիվային կապիտալի գործակից) չպետք է գերազանցի սահմանված նվազագույն մակարդակը: 2017 և 2018 թթ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ այդ նվազագույն մակարդակը կազմել է 12%: 2017 և 2018 թթ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի ընդհանուր կապիտալի գործակիցը համապատասխանում է պարտադիր պահանջներին: 81 «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲԸ 2018թ. ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ (հազար ՀՀ դրամ) 34. Կապիտալի համարժեքություն (շարունակություն) Բանկի կապիտալի համարժեքության հարաբերակցությունը գերազանցել է Բազելյան համաձայնագրով առաջարկված նվազագույն մակարդակը՝ 8.0%, ինչպես նկարագրված է ստորև. Կապիտալի համարժեքության նորմատիվ` սահմանված 1988թ. Բազելյան համաձայնագրով 2018 և 2017 թթ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ Բանկի կապիտալի համարժեքության նորմատիվը, որը հաշվարկվել է 1988թ. Բազելյան համաձայնագրի դրույթների համաձայն՝ հաշվի առնելով շուկայական ռիսկը ընդգրկելու գծով հետագա փոփոխությունները, կազմել է՝ 2018 թ․ 1- ին դասի կապիտալ 2 -րդ դասի կապիտալ Ընդհանուր կապիտալ Ռիսկերով կշռված ակտիվներ 1-ին դասի կապիտալի համարժեքություն Ընդամենը կապիտալի համարժեքություն 2017 թ․ 39,714,962 3,067,550 42,782,512 28,737,979 4,766,075 33,504,054 257,958,718 190,825,608 15.40% 16.59% 15.06% 17.56% 82